大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận
Quyển 2
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 糅Nhữu 唐Đường 玄Huyền 奘Tráng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 糅nhữu
大đại 唐đường 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
本Bổn 事Sự 分Phần/phân 中Trung 三Tam 法Pháp 品Phẩm 第đệ 一nhất 之chi 二nhị
何hà 等đẳng 名danh 為vi 。 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 謂vị 得đắc 無vô 想tưởng 定định 。 滅diệt 盡tận 定định 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 命mạng 根căn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 生sanh 老lão 住trụ 無vô 常thường 名danh 身thân 句cú 身thân 文văn 身thân 異dị 生sanh 性tánh 流lưu 轉chuyển 定định 異dị 相tướng 應ưng 勢thế 速tốc 次thứ 第đệ 時thời 方phương 數số 和hòa 合hợp 等đẳng 。 如như 是thị 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 應ưng 以dĩ 五ngũ 門môn 建kiến 立lập 差sai 別biệt 。 謂vị 依y 處xứ 故cố 自tự 體thể 故cố 假giả 立lập 故cố 作tác 意ý 故cố 地địa 故cố 。 二nhị 無vô 心tâm 定định 具cụ 足túc 五ngũ 門môn 。 無vô 想tưởng 天thiên 異dị 熟thục 除trừ 作tác 意ý 。 餘dư 唯duy 初sơ 三tam 。
得đắc 者giả 。 謂vị 於ư 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 法pháp 。 若nhược 增tăng 若nhược 減giảm 。 假giả 立lập 獲hoạch 得đắc 成thành 就tựu 。 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 法pháp 者giả 。 顯hiển 依y 處xứ 。 若nhược 增tăng 若nhược 減giảm 者giả 。 顯hiển 自tự 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 有hữu 增tăng 故cố 說thuyết 名danh 成thành 就tựu 上thượng 品phẩm 信tín 等đẳng 。 由do 有hữu 減giảm 故cố 說thuyết 名danh 成thành 就tựu 下hạ 品phẩm 信tín 等đẳng 。 假giả 立lập 獲hoạch 得đắc 成thành 就tựu 者giả 。 顯hiển 假giả 立lập 。 如như 是thị 於ư 餘dư 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 建kiến 立lập 當đương 知tri 。
無vô 想tưởng 定định 者giả 。 謂vị 已dĩ 離ly 遍biến 淨tịnh 欲dục 。 未vị 離ly 上thượng 欲dục 。 出xuất 離ly 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 故cố 。 於ư 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 法pháp 滅diệt 。 假giả 立lập 無vô 想tưởng 定định 。 已dĩ 離ly 遍biến 淨tịnh 欲dục 者giả 。 已dĩ 離ly 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 貪tham 。 未vị 離ly 上thượng 欲dục 者giả 。 未vị 離ly 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 已dĩ 上thượng 貪tham 。 出xuất 離ly 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 者giả 。 解giải 脫thoát 想tưởng 作tác 意ý 為vi 前tiền 方phương 便tiện 。 不bất 恆hằng 行hành 者giả 。 轉chuyển 識thức 所sở 攝nhiếp 。 滅diệt 者giả 。 謂vị 定định 心tâm 所sở 引dẫn 不bất 恆hằng 現hiện 行hành 。 諸chư 心tâm 心tâm 法pháp 暫tạm 時thời 間gian 滅diệt 所sở 依y 位vị 差sai 別biệt 。 以dĩ 能năng 滅diệt 故cố 名danh 滅diệt 。
滅diệt 盡tận 定định 者giả 。 謂vị 已dĩ 離ly 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 欲dục 。 超siêu 過quá 有hữu 頂đảnh 。 暫tạm 息tức 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 故cố 。 於ư 不bất 恆hằng 行hành 諸chư 心tâm 心tâm 法pháp 及cập 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 心tâm 心tâm 法pháp 滅diệt 。 假giả 立lập 滅diệt 盡tận 定định 。 此thử 中trung 所sở 以dĩ 不bất 言ngôn 未vị 離ly 上thượng 欲dục 者giả 。 為vi 顯hiển 離ly 有hữu 頂đảnh 欲dục 。 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 。 亦diệc 得đắc 此thử 定định 故cố 。 一nhất 分phần/phân 恆hằng 行hành 者giả 。 謂vị 染nhiễm 污ô 意ý 所sở 攝nhiếp 。
無vô 想tưởng 異dị 熟thục 者giả 。 謂vị 已dĩ 生sanh 無Vô 想Tưởng 有Hữu 情Tình 天Thiên 。 於ư 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 法pháp 滅diệt 。 假giả 立lập 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 。
命mạng 根căn 者giả 。 謂vị 於ư 眾chúng 同đồng 分phần/phân 先tiên 業nghiệp 所sở 感cảm 。 住trụ 時thời 決quyết 定định 假giả 立lập 壽thọ 命mạng 。 眾chúng 同đồng 分phần/phân 者giả 。 於ư 一nhất 生sanh 中trung 諸chư 蘊uẩn 相tương 續tục 。 住trụ 時thời 決quyết 定định 者giả 。 齊tề 爾nhĩ 所sở 時thời 令linh 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 常thường 得đắc 安an 住trụ 。 或hoặc 經kinh 百bách 年niên 或hoặc 千thiên 年niên 等đẳng 。 由do 業nghiệp 所sở 引dẫn 功công 能năng 差sai 別biệt 。
眾chúng 同đồng 分phần/phân 者giả 。 謂vị 如như 是thị 如như 是thị 有hữu 情tình 。 於ư 種chủng 種chủng 類loại 自tự 體thể 相tướng 似tự 假giả 立lập 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 於ư 種chủng 種chủng 類loại 者giả 。 於ư 人nhân 天thiên 等đẳng 。 種chủng 類loại 差sai 別biệt 。 於ư 自tự 體thể 相tướng 似tự 者giả 。 於ư 一nhất 種chủng 類loại 性tánh 。
生sanh 者giả 。 謂vị 於ư 眾chúng 同đồng 分phần/phân 諸chư 行hành 本bổn 。 無vô 今kim 有hữu 性tánh 。 假giả 立lập 為vi 生sanh 。 問vấn 外ngoại 諸chư 色sắc 等đẳng 亦diệc 有hữu 生sanh 相tương/tướng 。 何hà 故cố 唯duy 舉cử 眾chúng 同đồng 分phần/phân 耶da 。 答đáp 為vì 於ư 有hữu 情tình 。 相tương 續tục 建kiến 立lập 有hữu 為vi 相tương/tướng 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 外ngoại 諸chư 色sắc 等đẳng 有hữu 為vi 相tương/tướng 成thành 壞hoại 所sở 顯hiển 。 內nội 諸chư 行hành 有hữu 為vi 相tương 生sanh 老lão 等đẳng 所sở 顯hiển 故cố 。 老lão 者giả 。 謂vị 於ư 眾chúng 同đồng 分phần/phân 諸chư 行hành 相tương 續tục 變biến 異dị 性tánh 。 假giả 立lập 為vi 老lão 。 住trụ 者giả 。 謂vị 於ư 眾chúng 同đồng 分phần/phân 諸chư 行hành 相tương 續tục 不bất 變biến 壞hoại 性tánh 。 假giả 立lập 為vi 住trụ 。 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 於ư 眾chúng 同đồng 分phần/phân 諸chư 行hành 相tương 續tục 變biến 壞hoại 性tánh 。 假giả 立lập 無vô 常thường 相tương 續tục 。 變biến 壞hoại 者giả 。 謂vị 捨xả 壽thọ 時thời 當đương 知tri 此thử 中trung 。 依y 相tương 續tục 位vị 建kiến 立lập 生sanh 等đẳng 。 不bất 依y 剎sát 那na 。
名danh 身thân 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 自tự 性tánh 增tăng 言ngôn 。 假giả 立lập 名danh 身thân 。 自tự 性tánh 增tăng 言ngôn 者giả 。 謂vị 說thuyết 天thiên 人nhân 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 事sự 。
句cú 身thân 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 差sai 別biệt 增tăng 言ngôn 。 假giả 立lập 句cú 身thân 。 差sai 別biệt 增tăng 言ngôn 者giả 。 謂vị 說thuyết 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 當đương 死tử 等đẳng 義nghĩa 。 文văn 身thân 者giả 。 謂vị 於ư 彼bỉ 二nhị 所sở 依y 諸chư 字tự 。 假giả 立lập 文văn 身thân 。 彼bỉ 二nhị 所sở 依y 諸chư 字tự 者giả 謂vị 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 增tăng 言ngôn 所sở 依y 諸chư 字tự 如như # 壹nhất 鄔ổ 等đẳng 。 又hựu 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 及cập 此thử 二nhị 言ngôn 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 由do 此thử 三tam 種chủng 之chi 所sở 詮thuyên 表biểu 。 是thị 故cố 建kiến 立lập 。 此thử 三tam 為vi 名danh 句cú 文văn 身thân 。 此thử 言ngôn 文văn 者giả 。 能năng 彰chương 彼bỉ 二nhị 故cố 。 此thử 又hựu 名danh 顯hiển 能năng 顯hiển 義nghĩa 故cố 。 此thử 復phục 名danh 字tự 無vô 異dị 轉chuyển 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 如như 眼nhãn 名danh 眼nhãn 異dị 。 此thử 名danh 外ngoại 更cánh 有hữu 照chiếu 了liễu 導đạo 等đẳng 異dị 名danh 改cải 轉chuyển 。 由do 彼bỉ 同đồng 顯hiển 此thử 想tưởng 故cố 。 非phi # 壹nhất 等đẳng 字tự 離ly # 壹nhất 等đẳng 差sai 別biệt 外ngoại 更cánh 有hữu 差sai 別biệt 能năng 顯hiển 此thử 。 字tự 故cố 無vô 異dị 轉chuyển 說thuyết 名danh 。 為vi 字tự 無vô 異dị 。 轉chuyển 者giả 謂vị 不bất 流lưu 變biến 。
異dị 生sanh 性tánh 者giả 。 謂vị 於ư 聖thánh 法pháp 不bất 得đắc 假giả 立lập 異dị 生sanh 性tánh 。
流lưu 轉chuyển 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 假giả 立lập 流lưu 轉chuyển 。 所sở 以dĩ 唯duy 於ư 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 立lập 流lưu 轉chuyển 者giả 。 於ư 一nhất 剎sát 那na 。 或hoặc 於ư 間gian 斷đoạn 。 無vô 此thử 言ngôn 故cố 。
定định 異dị 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 假giả 立lập 定định 異dị 。 因nhân 果quả 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 可khả 愛ái 果quả 妙diệu 行hạnh 為vi 因nhân 。 不bất 可khả 愛ái 果quả 惡ác 行hành 為vi 因nhân 。 諸chư 如như 是thị 等đẳng 。 種chủng 種chủng 因nhân 果quả 展triển 轉chuyển 差sai 別biệt 。 相tương 應ứng 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 假giả 立lập 相tương 應ứng 。 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 者giả 。 雖tuy 復phục 異dị 類loại 因nhân 果quả 相tương 順thuận 亦diệc 名danh 相tướng 稱xưng 。 由do 如như 布bố 施thí 感cảm 富phú 財tài 等đẳng 。
勢thế 速tốc 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 迅tấn 疾tật 流lưu 轉chuyển 。 假giả 立lập 勢thế 速tốc 。
次thứ 第đệ 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 一nhất 一nhất 流lưu 轉chuyển 。 假giả 立lập 次thứ 第đệ 因nhân 。 果quả 一nhất 一nhất 流lưu 轉chuyển 者giả 謂vị 不bất 俱câu 轉chuyển 。
時thời 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 。 相tương 續tục 流lưu 轉chuyển 。 假giả 立lập 為vi 時thời 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 有hữu 因nhân 果quả 相tương 續tục 轉chuyển 故cố 。 若nhược 此thử 因nhân 果quả 已dĩ 生sanh 已dĩ 滅diệt 立lập 。 過quá 去khứ 時thời 。 此thử 若nhược 未vị 生sanh 立lập 未vị 來lai 時thời 。 已dĩ 生sanh 未vị 滅diệt 立lập 現hiện 在tại 時thời 。
方phương 者giả 。 謂vị 即tức 於ư 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 四tứ 維duy 上thượng 下hạ 。 因nhân 果quả 差sai 別biệt 。 假giả 立lập 為vi 方phương 。
何hà 以dĩ 故cố 。 即tức 於ư 十thập 方phương 因nhân 果quả 遍biến 滿mãn 假giả 說thuyết 方phương 故cố 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 唯duy 說thuyết 色sắc 法pháp 所sở 攝nhiếp 因nhân 果quả 。 無vô 色sắc 之chi 法pháp 遍biến 布bố 處xứ 所sở 無vô 功công 能năng 故cố 。
數số 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 行hành 一nhất 一nhất 差sai 別biệt 。 假giả 立lập 為vi 數số 。 一nhất 一nhất 差sai 別biệt 者giả 於ư 一nhất 無vô 別biệt 二nhị 三tam 等đẳng 數số 不bất 應ưng 理lý 故cố 。
和hòa 合hợp 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 果quả 眾chúng 緣duyên 集tập 會hội 。 假giả 立lập 和hòa 合hợp 。 因nhân 果quả 眾chúng 緣duyên 集tập 會hội 者giả 。 且thả 如như 識thức 法pháp 因nhân 果quả 相tương 續tục 。 必tất 假giả 眾chúng 緣duyên 和hòa 會hội 。 謂vị 根căn 不bất 壞hoại 境cảnh 界giới 現hiện 前tiền 能năng 。 生sanh 此thử 識thức 作tác 意ý 正chánh 起khởi 。 如như 是thị 於ư 餘dư 一nhất 切thiết 。 如như 理lý 應ưng 知tri 。
如như 是thị 等đẳng 心tâm 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 唯duy 依y 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 而nhi 建kiến 立lập 故cố 。 當đương 知tri 皆giai 是thị 假giả 有hữu 。 謂vị 於ư 善thiện 不bất 善thiện 等đẳng 增tăng 減giảm 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 一nhất 種chủng 。 於ư 心tâm 心tâm 法pháp 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 三tam 種chủng 。 於ư 住trụ 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 一nhất 種chủng 。 於ư 相tương 似tự 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 一nhất 種chủng 。 於ư 相tương/tướng 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 四tứ 種chủng 。 於ư 言ngôn 說thuyết 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 三tam 種chủng 。 於ư 不bất 得đắc 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 一nhất 種chủng 。 於ư 因nhân 果quả 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 建kiến 立lập 餘dư 種chủng 。 因nhân 果quả 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 能năng 生sanh 餘dư 故cố 名danh 因nhân 。 從tùng 餘dư 生sanh 故cố 名danh 果quả 。
云vân 何hà 建kiến 立lập 識thức 蘊uẩn 。 謂vị 心tâm 意ý 識thức 差sai 別biệt 。
心tâm 者giả 。 謂vị 蘊uẩn 界giới 處xứ 習tập 氣khí 所sở 熏huân 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 亦diệc 名danh 異dị 熟thục 識thức 。 亦diệc 名danh 阿a 陀đà 那na 識thức 。 以dĩ 能năng 積tích 集tập 。 諸chư 習tập 氣khí 故cố 。 習tập 氣khí 者giả 。 謂vị 由do 現hiện 行hành 蘊uẩn 等đẳng 令linh 彼bỉ 種chủng 子tử 。 皆giai 得đắc 增tăng 益ích 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 識thức 者giả 。 謂vị 能năng 生sanh 蘊uẩn 等đẳng 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 所sở 積tích 集tập 故cố 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 者giả 。 謂vị 能năng 攝nhiếp 藏tạng 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 故cố 。 又hựu 諸chư 有hữu 情tình 。 取thủ 為vi 我ngã 故cố 。 異dị 熟thục 識thức 者giả 。 先tiên 業nghiệp 所sở 生sanh 故cố 。 阿a 陀đà 那na 識thức 者giả 。 謂vị 能năng 數sổ 數số 令linh 生sanh 相tương 續tục 。 持trì 諸chư 根căn 等đẳng 令linh 不bất 壞hoại 故cố 。 又hựu 言ngôn 心tâm 者giả 。 謂vị 能năng 積tích 集tập 一nhất 切thiết 法pháp 習tập 氣khí 故cố 。
云vân 何hà 知tri 有hữu 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 若nhược 無vô 此thử 識thức 。 執chấp 受thọ 初sơ 明minh 了liễu 種chủng 子tử 業nghiệp 身thân 受thọ 無vô 心tâm 定định 命mạng 終chung 無vô 。 皆giai 不bất 應ưng 理lý 。 釋thích 此thử 伽già 他tha 。 如như 攝nhiếp 決quyết 擇trạch 分phần/phân 說thuyết 。 由do 八bát 種chủng 相tương/tướng 。 證chứng 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 決quyết 定định 是thị 有hữu 。 謂vị 若nhược 離ly 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 依y 止chỉ 執chấp 受thọ 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 最tối 初sơ 生sanh 起khởi 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 明minh 了liễu 生sanh 起khởi 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 種chủng 子tử 體thể 性tánh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 業nghiệp 用dụng 體thể 性tánh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 身thân 受thọ 體thể 性tánh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 處xử 無vô 心tâm 定định 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 命mạng 終chung 之chi 識thức 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 云vân 何hà 依y 止chỉ 執chấp 受thọ 。 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 由do 五ngũ 因nhân 故cố 。 謂vị 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 先tiên 行hành 因nhân 感cảm 眼nhãn 等đẳng 。 轉chuyển 識thức 現hiện 緣duyên 因nhân 發phát 。 如như 說thuyết 根căn 境cảnh 作tác 意ý 力lực 故cố 諸chư 轉chuyển 識thức 生sanh 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 是thị 名danh 初sơ 因nhân 。 又hựu 六lục 識thức 身thân 善thiện 惡ác 可khả 得đắc 。 是thị 第đệ 二nhị 因nhân 。 又hựu 六lục 識thức 身thân 一nhất 類loại 異dị 熟thục 無vô 記ký 性tánh 攝nhiếp 。 必tất 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 第đệ 三tam 因nhân 。 又hựu 六lục 識thức 身thân 各các 別biệt 依y 轉chuyển 。 隨tùy 所sở 依y 止chỉ 。 彼bỉ 識thức 生sanh 時thời 。 即tức 應ưng 彼bỉ 識thức 執chấp 所sở 依y 止chỉ 。 餘dư 無vô 執chấp 受thọ 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。 設thiết 許hứa 執chấp 受thọ 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 以dĩ 離ly 識thức 故cố 。 是thị 第đệ 四tứ 因nhân 。 又hựu 所sở 依y 止chỉ 應ưng 成thành 數sác 數sác 執chấp 受thọ 過quá 失thất 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 彼bỉ 眼nhãn 識thức 於ư 一nhất 時thời 轉chuyển 一nhất 時thời 不bất 轉chuyển 。 餘dư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 第đệ 五ngũ 因nhân 。
云vân 何hà 最tối 初sơ 生sanh 起khởi 。 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 設thiết 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 有hữu 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 應ưng 一nhất 有hữu 情tình 二nhị 識thức 俱câu 起khởi 。 應ưng 告cáo 彼bỉ 曰viết 。 汝nhữ 於ư 非phi 過quá 妄vọng 生sanh 過quá 想tưởng 。 容dung 有hữu 二nhị 識thức 俱câu 時thời 轉chuyển 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 猶do 如như 有hữu 一nhất 俱câu 時thời 欲dục 見kiến 乃nãi 至chí 欲dục 識thức 。 隨tùy 有hữu 一nhất 識thức 。 最tối 初sơ 生sanh 起khởi 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。
何hà 以dĩ 故cố 。
爾nhĩ 時thời 作tác 意ý 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 根căn 及cập 境cảnh 界giới 不bất 壞hoại 現hiện 前tiền 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 識thức 不bất 俱câu 轉chuyển 。
云vân 何hà 明minh 了liễu 生sanh 起khởi 。 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 若nhược 有hữu 定định 執chấp 識thức 不bất 俱câu 生sanh 。 與dữ 眼nhãn 等đẳng 識thức 俱câu 行hành 一nhất 境cảnh 。 明minh 了liễu 意ý 識thức 應ưng 不bất 可khả 得đắc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 時thời 隨tùy 憶ức 曾tằng 所sở 受thọ 境cảnh 。
爾nhĩ 時thời 意ý 識thức 不bất 明minh 了liễu 生sanh 。 非phi 於ư 現hiện 境cảnh 所sở 生sanh 意ý 識thức 。 得đắc 有hữu 如như 是thị 不bất 明minh 了liễu 相tương/tướng 。 是thị 故cố 應ưng 信tín 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 。 或hoặc 應ưng 許hứa 彼bỉ 第đệ 六lục 意ý 識thức 無vô 明minh 了liễu 性tánh 。
云vân 何hà 種chủng 子tử 體thể 性tánh 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 六lục 轉chuyển 識thức 身thân 各các 各các 異dị 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 六lục 轉chuyển 識thức 從tùng 善thiện 無vô 間gian 不bất 善thiện 性tánh 生sanh 。 不bất 善thiện 無vô 間gian 善thiện 性tánh 復phục 生sanh 。 從tùng 二nhị 無vô 間gian 無vô 記ký 性tánh 生sanh 。 下hạ 界giới 無vô 間gian 中trung 界giới 生sanh 。 中trung 界giới 無vô 間gian 妙diệu 界giới 生sanh 。 妙diệu 界giới 無vô 間gian 乃nãi 至chí 下hạ 界giới 生sanh 。 有hữu 漏lậu 無vô 間gian 無vô 漏lậu 生sanh 。 無vô 漏lậu 無vô 間gian 有hữu 漏lậu 生sanh 世thế 間gian 無vô 間gian 出xuất 世thế 生sanh 。 出xuất 世thế 無vô 間gian 世thế 間gian 生sanh 。 非phi 如như 是thị 相tương/tướng 識thức 為vi 種chủng 子tử 。 體thể 應ưng 正Chánh 道Đạo 理lý 。 又hựu 心tâm 相tương 續tục 長trường 時thời 間gian 斷đoạn 經kinh 久cửu 。 流lưu 轉chuyển 不bất 息tức 。 是thị 故cố 轉chuyển 識thức 能năng 持trì 種chủng 子tử 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。 云vân 何hà 業nghiệp 用dụng 。 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 若nhược 無vô 諸chư 識thức 同đồng 時thời 生sanh 。 起khởi 業nghiệp 用dụng 俱câu 轉chuyển 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 略lược 說thuyết 識thức 業nghiệp 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 了liễu 別biệt 外ngoại 器khí 。 了liễu 別biệt 依y 止chỉ 。 能năng 了liễu 別biệt 我ngã 。 了liễu 別biệt 境cảnh 界giới 。 如như 是thị 四tứ 種chủng 。 識thức 了liễu 別biệt 業nghiệp 。 一nhất 一nhất 剎sát 那na 俱câu 現hiện 可khả 得đắc 。 非phi 於ư 一nhất 識thức 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 差sai 別biệt 業nghiệp 用dụng 。 是thị 故cố 必tất 有hữu 諸chư 識thức 俱câu 起khởi 。
云vân 何hà 身thân 受thọ 體thể 性tánh 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 。 或hoặc 如như 理lý 思tư 。 或hoặc 不bất 如như 理lý 思tư 。 或hoặc 不bất 思tư 惟duy 。 或hoặc 復phục 推thôi 尋tầm 。 若nhược 心tâm 在tại 定định 若nhược 不bất 在tại 定định 。 身thân 受thọ 生sanh 起khởi 。 非phi 一nhất 眾chúng 多đa 。 若nhược 無vô 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 如như 是thị 身thân 受thọ 應ưng 不bất 可khả 得đắc 。 既ký 現hiện 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 定định 有hữu 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。
云vân 何hà 處xứ 無vô 心tâm 定định 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 入nhập 無vô 想tưởng 定định 。 及cập 滅diệt 盡tận 定định 。 當đương 知tri 爾nhĩ 時thời 。 識thức 不bất 離ly 身thân 。 若nhược 無vô 阿a 賴lại 耶da 識thức 。
爾nhĩ 時thời 識thức 應ưng 離ly 身thân 。 識thức 若nhược 離ly 身thân 便tiện 應ưng 捨xả 命mạng 。 非phi 謂vị 處xứ 定định 。
云vân 何hà 命mạng 終chung 之chi 識thức 不bất 可khả 得đắc 耶da 。 謂vị 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 識thức 漸tiệm 捨xả 離ly 所sở 依y 身thân 分phần/phân 。 發phát 起khởi 冷lãnh 觸xúc 。 或hoặc 上thượng 或hoặc 下hạ 。 非phi 彼bỉ 意ý 識thức 有hữu 時thời 不bất 轉chuyển 。 故cố 知tri 唯duy 有hữu 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 能năng 執chấp 持trì 身thân 隨tùy 於ư 身thân 分phần/phân 。 若nhược 捨xả 此thử 識thức 冷lãnh 觸xúc 可khả 得đắc 身thân 無vô 覺giác 受thọ 。 意ý 識thức 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 若nhược 無vô 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 命mạng 終chung 之chi 識thức 。 必tất 不bất 可khả 得đắc 。
意ý 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 時thời 緣duyên 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 思tư 度độ 為vi 性tánh 。 與dữ 四tứ 煩phiền 惱não 恆hằng 相tương 應ứng 。 謂vị 我ngã 見kiến 我ngã 愛ái 。 我ngã 慢mạn 無vô 明minh 。 又hựu 此thử 意ý 遍biến 行hành 。 一nhất 切thiết 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 位vị 。 唯duy 除trừ 聖thánh 道Đạo 現hiện 前tiền 若nhược 處xứ 滅diệt 盡tận 定định 及cập 在tại 無Vô 學Học 地địa 。 又hựu 復phục 六lục 識thức 以dĩ 無vô 間gian 滅diệt 識thức 為vi 意ý 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 由do 所sở 緣duyên 故cố 。 釋thích 義nghĩa 故cố 相tương 應ứng 故cố 生sanh 起khởi 時thời 故cố 。 顯hiển 了liễu 於ư 意ý 。 何hà 故cố 聖thánh 道Đạo 現hiện 前tiền 無vô 染nhiễm 污ô 意ý 耶da 。 由do 勝thắng 義nghĩa 智trí 與dữ 我ngã 見kiến 現hiện 行hành 極cực 相tương 違vi 故cố 。 出xuất 聖thánh 道Đạo 後hậu 。 從tùng 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 復phục 更cánh 現hiện 起khởi 。 以dĩ 有hữu 學học 位vị 未vị 永vĩnh 斷đoạn 故cố 。 又hựu 滅diệt 盡tận 定định 望vọng 無vô 想tưởng 定định 。 極cực 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 此thử 染nhiễm 污ô 意ý 不bất 得đắc 現hiện 行hành 。 無vô 間gian 滅diệt 意ý 者giả 。 由do 隨tùy 覺giác 故cố 。 無vô 間gian 覺giác 義nghĩa 是thị 意ý 義nghĩa 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 隨tùy 顯hiển 相tương/tướng 說thuyết 。
識thức 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 身thân 。 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 眼nhãn 識thức 者giả 。 謂vị 依y 眼nhãn 緣duyên 色sắc 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 耳nhĩ 識thức 者giả 。 謂vị 依y 耳nhĩ 緣duyên 聲thanh 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 鼻tị 識thức 者giả 。 謂vị 依y 鼻tị 緣duyên 香hương 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 舌thiệt 識thức 者giả 。 謂vị 依y 舌thiệt 緣duyên 味vị 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 身thân 識thức 者giả 。 謂vị 依y 身thân 緣duyên 觸xúc 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 意ý 識thức 者giả 。 謂vị 依y 意ý 緣duyên 法pháp 了liễu 別biệt 為vi 性tánh 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 由do 所sở 依y 故cố 。 所sở 緣duyên 故cố 自tự 性tánh 故cố 。 建kiến 立lập 於ư 識thức 。 云vân 何hà 建kiến 立lập 界giới 。 謂vị 色sắc 蘊uẩn 即tức 十thập 界giới 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 界giới 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 。 受thọ 想tưởng 行hành 蘊uẩn 即tức 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 。 識thức 蘊uẩn 即tức 七thất 識thức 界giới 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 界giới 及cập 意ý 界giới 。 何hà 故cố 建kiến 立lập 。 界giới 處xứ 無vô 別biệt 相tướng 耶da 。 建kiến 立lập 蘊uẩn 中trung 已dĩ 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 各các 別biệt 相tướng 故cố 。 是thị 故cố 從tùng 諸chư 蘊uẩn 中trung 出xuất 界giới 建kiến 立lập 。 從tùng 諸chư 界giới 中trung 出xuất 處xứ 建kiến 立lập 。
何hà 等đẳng 界giới 法pháp 蘊uẩn 不bất 攝nhiếp 耶da 。 法Pháp 界Giới 中trung 無vô 為vi 法pháp 蘊uẩn 所sở 不bất 攝nhiếp 。 此thử 無vô 為vi 法Pháp 。
復phục 有hữu 八bát 種chủng 。 謂vị 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 。 不bất 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 。 無vô 記ký 法pháp 真Chân 如Như 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 擇trạch 滅diệt 。 不bất 動động 及cập 想tưởng 受thọ 滅diệt 。
如như 是thị 建kiến 立lập 。 八bát 無vô 為vi 中trung 。 當đương 知tri 所sở 依y 差sai 別biệt 故cố 。 分phân 析tích 真Chân 如Như 假giả 立lập 三tam 種chủng 。 不bất 由do 自tự 性tánh 故cố 。 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 者giả 。 謂vị 無vô 我ngã 性tánh 空không 性tánh 。 無vô 相tướng 實thật 際tế 。 勝thắng 義nghĩa 法Pháp 界Giới 。 何hà 故cố 真Chân 如Như 說thuyết 名danh 真Chân 如Như 。 由do 彼bỉ 自tự 性tánh 無vô 變biến 異dị 故cố 。 謂vị 一nhất 切thiết 時thời 無vô 我ngã 實thật 性tánh 無vô 改cải 轉chuyển 故cố 說thuyết 無vô 變biến 異dị 。 當đương 知tri 此thử 則tắc 是thị 無vô 我ngã 性tánh 。 離ly 二nhị 我ngã 故cố 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 空không 性tánh 。 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 所sở 不bất 行hành 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 緣duyên 此thử 故cố 能năng 令linh 一nhất 切thiết 。 諸chư 雜tạp 染nhiễm 事sự 。 悉tất 皆giai 空không 寂tịch 。 雖tuy 復phục 有hữu 時thời 說thuyết 有hữu 雜tạp 染nhiễm 。 當đương 知tri 但đãn 是thị 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 之chi 所sở 染nhiễm 污ô 。 何hà 等đẳng 名danh 為vi 。 客khách 塵trần 染nhiễm 污ô 。 謂vị 由do 未vị 拔bạt 所sở 取thủ 能năng 取thủ 種chủng 子tử 故cố 。 令linh 依y 他tha 性tánh 心tâm 二nhị 行hành 相tương/tướng 轉chuyển 。 非phi 法pháp 性tánh 心tâm 。 以dĩ 諸chư 法pháp 法pháp 性tánh 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 無vô 相tướng 。 諸chư 相tướng 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 諸chư 相tướng 者giả 。 謂vị 色sắc 受thọ 等đẳng 。 乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 。 諸chư 所sở 戲hí 論luận 。 真Chân 如Như 性tánh 中trung 。 彼bỉ 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 。 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 實thật 際tế 。 無vô 倒đảo 所sở 緣duyên 故cố 。 實thật 者giả 。 謂vị 無vô 顛điên 倒đảo 。 此thử 處xứ 究cứu 竟cánh 。 故cố 名danh 為vi 實thật 際tế 。 過quá 無vô 我ngã 性tánh 更cánh 無vô 所sở 求cầu 故cố 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 勝thắng 義nghĩa 。 最tối 勝thắng 聖thánh 智trí 所sở 行hành 處xứ 故cố 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 法Pháp 界Giới 。 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 諸chư 佛Phật 妙diệu 法Pháp 。 所sở 依y 相tương/tướng 故cố 。 如như 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 。 當đương 知tri 不bất 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 無vô 記ký 法pháp 真Chân 如Như 亦diệc 爾nhĩ 。 虛hư 空không 者giả 。 謂vị 無vô 色sắc 性tánh 。 容dung 受thọ 一nhất 切thiết 。 所sở 作tác 業nghiệp 故cố 。 無vô 色sắc 性tánh 者giả 。 謂vị 唯duy 違vi 於ư 色sắc 。 無vô 性tánh 相tướng 法pháp 意ý 識thức 境cảnh 界giới 。 是thị 名danh 虛hư 空không 。 意ý 識thức 境cảnh 界giới 者giả 。 謂vị 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 故cố 。 唯duy 違vi 色sắc 言ngôn 。 為vi 別biệt 受thọ 等đẳng 共cộng 有hữu 真Chân 如Như 擇trạch 滅diệt 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 常thường 性tánh 等đẳng 。 雖tuy 兔thố 角giác 等đẳng 亦diệc 是thị 無vô 性tánh 。 然nhiên 彼bỉ 不bất 與dữ 諸chư 法pháp 相tương 違vi 。 以dĩ 彼bỉ 唯duy 是thị 。 畢tất 竟cánh 無vô 故cố 。 又hựu 兔thố 角giác 等đẳng 非phi 唯duy 違vi 色sắc 。 由do 與dữ 受thọ 等đẳng 諸chư 法pháp 共cộng 故cố 。 是thị 故cố 唯duy 說thuyết 。 與dữ 色sắc 相tướng 違vi 無vô 性tánh 相tướng 言ngôn 。 為vi 別biệt 受thọ 等đẳng 無vô 色sắc 之chi 法pháp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 受thọ 等đẳng 自tự 體thể 是thị 有hữu 性tánh 相tướng 非phi 無vô 性tánh 相tướng 故cố 。
非phi 擇trạch 滅diệt 者giả 。 謂vị 是thị 滅diệt 非phi 離ly 繫hệ 。 不bất 永vĩnh 害hại 隨tùy 眠miên 故cố 。 擇trạch 滅diệt 者giả 。 謂vị 是thị 滅diệt 是thị 離ly 繫hệ 。 永vĩnh 害hại 隨tùy 眠miên 故cố 。
不bất 動động 者giả 謂vị 已dĩ 離ly 遍biến 淨tịnh 欲dục 。 未vị 離ly 上thượng 欲dục 。 苦khổ 樂lạc 滅diệt 無vô 為vi 。
想tưởng 受thọ 滅diệt 者giả 。 謂vị 已dĩ 離ly 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 欲dục 。 止chỉ 息tức 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 故cố 。 諸chư 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 法pháp 。 及cập 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 心tâm 心tâm 法pháp 滅diệt 。 無vô 為vi 。
當đương 知tri 。 此thử 中trung 有hữu 二nhị 種chủng 應ưng 斷đoạn 法pháp 。 謂vị 諸chư 煩phiền 惱não 。 及cập 此thử 所sở 依y 受thọ 。 受thọ 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 變biến 異dị 及cập 不bất 變biến 異dị 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 苦khổ 樂lạc 非phi 苦khổ 樂lạc 當đương 知tri 煩phiền 惱não 斷đoạn 故cố 。 建kiến 立lập 擇trạch 滅diệt 二nhị 受thọ 斷đoạn 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 建kiến 立lập 不bất 動động 及cập 受thọ 想tưởng 滅diệt 。 煩phiền 惱não 斷đoạn 者giả 。 謂vị 除trừ 此thử 品phẩm 麁thô 重trọng 。 所sở 得đắc 轉chuyển 依y 。 受thọ 斷đoạn 者giả 。 謂vị 除trừ 此thử 能năng 治trị 定định 障chướng 。 所sở 得đắc 轉chuyển 依y 。 是thị 故cố 得đắc 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 時thời 。 雖tuy 證chứng 苦khổ 滅diệt 而nhi 不bất 建kiến 立lập 無vô 為vi 。 以dĩ 變biến 異dị 受thọ 未vị 盡tận 斷đoạn 故cố 。 又hựu 若nhược 五ngũ 種chủng 色sắc 若nhược 受thọ 想tưởng 行hành 蘊uẩn 。 及cập 此thử 所sở 說thuyết 八bát 無vô 為vi 法pháp 。 如như 是thị 十thập 六lục 總tổng 名danh 法Pháp 界Giới 。
云vân 何hà 建kiến 立lập 處xứ 。 謂vị 十thập 色sắc 界giới 即tức 十thập 色sắc 處xứ 。 七thất 識thức 界giới 即tức 意ý 處xứ 。 法Pháp 界Giới 即tức 法pháp 處xứ 。
由do 此thử 道Đạo 理lý 。 諸chư 蘊uẩn 界giới 處xứ 三tam 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 謂vị 色sắc 蘊uẩn 法Pháp 界Giới 及cập 與dữ 意ý 處xứ 。 由do 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 十thập 色sắc 界giới 。 法Pháp 界Giới 即tức 攝nhiếp 法Pháp 界Giới 。 意ý 處xứ 攝nhiếp 七thất 識thức 界giới 。 是thị 故cố 三tam 法pháp 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。
如như 是thị 建kiến 立lập 。 蘊uẩn 界giới 處xứ 已dĩ 。 今kim 乘thừa 此thử 義nghĩa 應ưng 更cánh 分phân 別biệt 。 問vấn 眼nhãn 耳nhĩ 與dữ 鼻tị 。 各các 有hữu 二nhị 種chủng 。 云vân 何hà 不bất 立lập 二nhị 十thập 一nhất 界giới 。 答đáp 彼bỉ 雖tuy 有hữu 二nhị 然nhiên 界giới 不bất 別biệt 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 其kỳ 相tương/tướng 相tương 似tự 俱câu 眼nhãn 相tương/tướng 故cố 。 所sở 作tác 相tương 似tự 俱câu 於ư 眼nhãn 境cảnh 。 眼nhãn 識thức 一nhất 所sở 作tác 故cố 。 如như 是thị 耳nhĩ 鼻tị 。 隨tùy 理lý 應ưng 知tri 。 為vi 身thân 端đoan 嚴nghiêm 各các 生sanh 二nhị 種chủng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 是thị 分phân 布bố 一nhất 界giới 二nhị 所sở 身thân 得đắc 端đoan 嚴nghiêm 。 不bất 由do 餘dư 故cố 。 問vấn 為vi 常thường 依y 一nhất 一nhất 眼nhãn 故cố 。 眼nhãn 識thức 得đắc 生sanh 。 為vi 亦diệc 依y 二nhị 耶da 。 答đáp 亦diệc 得đắc 依y 二nhị 。 明minh 了liễu 取thủ 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 俱câu 開khai 二nhị 眼nhãn 取thủ 色sắc 明minh 了liễu 非phi 如như 開khai 一nhất 譬thí 如như 一nhất 室thất 俱câu 然nhiên 二nhị 燈đăng 。 同đồng 發phát 一nhất 光quang 照chiếu 極cực 明minh 了liễu 。 如như 是thị 一nhất 光quang 依y 二nhị 燈đăng 轉chuyển 當đương 知tri 此thử 中trung 。 道Đạo 理lý 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 於ư 一nhất 一nhất 根căn 門môn 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 。 俱câu 現hiện 在tại 前tiền 。 於ư 此thử 多đa 境cảnh 為vi 有hữu 多đa 識thức 次thứ 第đệ 而nhi 起khởi 。 為vi 俱câu 起khởi 耶da 。 答đáp 唯duy 有hữu 一nhất 識thức 種chủng 種chủng 行hành 相tướng 。 俱câu 時thời 而nhi 起khởi 。 若nhược 諸chư 段đoạn 食thực 與dữ 舌thiệt 根căn 合hợp 。 當đương 知tri 身thân 舌thiệt 二nhị 識thức 恆hằng 俱câu 時thời 起khởi 。 又hựu 聲thanh 間gian 斷đoạn 故cố 。 不bất 從tùng 異dị 處xứ 展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 相tương 續tục 往vãng 趣thú 餘dư 方phương 。 然nhiên 譬thí 於ư 燈đăng 置trí 在tại 自tự 處xứ 。 能năng 於ư 一nhất 時thời 。 隨tùy 其kỳ 勢thế 力lực 。 遍biến 發phát 光quang 明minh 。 聲thanh 頓đốn 遍biến 發phát 理lý 亦diệc 如như 是thị 。 問vấn 何hà 故cố 於ư 近cận 障chướng 聲Thanh 聞Văn 不bất 明minh 了liễu 。 答đáp 聲thanh 有hữu 對đối 故cố 。 於ư 障chướng 細tế 隙khích 微vi 少thiểu 而nhi 生sanh 故cố 不bất 明minh 了liễu 。 問vấn 於ư 六lục 識thức 中trung 幾kỷ 有hữu 分phân 別biệt 。 答đáp 唯duy 一nhất 意ý 識thức 由do 三tam 分phân 別biệt 故cố 有hữu 分phân 別biệt 。 三tam 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 自tự 性tánh 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 現hiện 在tại 所sở 受thọ 諸chư 行hành 自tự 相tương/tướng 行hành 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 昔tích 曾tằng 所sở 受thọ 諸chư 行hành 追truy 念niệm 行hành 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 去khứ 來lai 今kim 。 不bất 現hiện 見kiến 事sự 思tư 搆câu 行hành 分phân 別biệt 。
復phục 有hữu 七thất 種chủng 分phân 別biệt 。 謂vị 於ư 所sở 緣duyên 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 。 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 。 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 初sơ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 如như 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 無vô 異dị 分phân 別biệt 。 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 自tự 性tánh 隨tùy 念niệm 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 取thủ 過quá 現hiện 境cảnh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 希hy 求cầu 未vị 來lai 境cảnh 行hành 分phân 別biệt 。 所sở 餘dư 分phân 別biệt 皆giai 用dụng 計kế 度độ 分phân 別biệt 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 思tư 度độ 故cố 。 或hoặc 時thời 尋tầm 求cầu 。 或hoặc 時thời 伺tứ 察sát 。 或hoặc 時thời 染nhiễm 污ô 。 或hoặc 不bất 染nhiễm 污ô 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 問vấn 若nhược 了liễu 別biệt 色sắc 等đẳng 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 何hà 故cố 但đãn 名danh 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 不bất 名danh 色sắc 等đẳng 識thức 耶da 。 答đáp 以dĩ 依y 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 種chủng 解giải 釋thích 道Đạo 理lý 成thành 就tựu 。 非phi 於ư 色sắc 等đẳng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 眼nhãn 中trung 之chi 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 依y 眼nhãn 處xứ 所sở 識thức 得đắc 生sanh 故cố 。 又hựu 由do 有hữu 眼nhãn 識thức 得đắc 有hữu 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 有hữu 眼nhãn 根căn 眼nhãn 識thức 定định 生sanh 。 不bất 盲manh 瞑minh 者giả 乃nãi 至chí 闇ám 中trung 亦diệc 能năng 見kiến 故cố 。 不bất 由do 有hữu 色sắc 眼nhãn 識thức 定định 生sanh 。 以dĩ 盲manh 瞑minh 者giả 。 不bất 能năng 見kiến 故cố 。 又hựu 眼nhãn 所sở 發phát 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 由do 眼nhãn 變biến 異dị 識thức 亦diệc 變biến 異dị 。 色sắc 雖tuy 無vô 變biến 識thức 有hữu 變biến 故cố 。 如như 迦ca 末mạt 羅la 病bệnh 損tổn 壞hoại 眼nhãn 根căn 。 於ư 青thanh 等đẳng 色sắc 皆giai 見kiến 為vi 黃hoàng 。 又hựu 屬thuộc 眼nhãn 之chi 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 由do 識thức 種chủng 子tử 隨tùy 逐trục 於ư 眼nhãn 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 又hựu 助trợ 眼nhãn 之chi 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 作tác 彼bỉ 損tổn 益ích 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 根căn 合hợp 識thức 有hữu 所sở 領lãnh 受thọ 令linh 根căn 損tổn 益ích 。 非phi 境cảnh 界giới 故cố 。 又hựu 如như 眼nhãn 之chi 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 俱câu 有hữu 情tình 數số 。 之chi 所sở 攝nhiếp 故cố 。 色sắc 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 不bất 決quyết 定định 故cố 。 眼nhãn 識thức 既ký 然nhiên 餘dư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 為vi 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 為vi 識thức 等đẳng 耶da 。 答đáp 非phi 眼nhãn 見kiến 色sắc 亦diệc 非phi 識thức 等đẳng 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 作tác 用dụng 故cố 。 由do 有hữu 和hòa 合hợp 假giả 立lập 為vi 見kiến 。 又hựu 由do 六lục 相tương/tướng 。 眼nhãn 於ư 見kiến 色sắc 中trung 最tối 勝thắng 非phi 識thức 等đẳng 。 是thị 故cố 說thuyết 眼nhãn 能năng 見kiến 諸chư 色sắc 。 何hà 等đẳng 為vi 六lục 。
一nhất 由do 生sanh 因nhân 。 眼nhãn 能năng 生sanh 彼bỉ 故cố 。 二nhị 由do 依y 處xứ 。 見kiến 依y 眼nhãn 故cố 。 三tam 由do 無vô 動động 轉chuyển 。 眼nhãn 常thường 一nhất 類loại 故cố 。 四tứ 由do 自tự 在tại 轉chuyển 。 不bất 待đãi 緣duyên 合hợp 念niệm 念niệm 生sanh 故cố 。 五ngũ 由do 端đoan 嚴nghiêm 。 轉chuyển 由do 此thử 莊trang 嚴nghiêm 所sở 依y 身thân 故cố 。 六lục 由do 聖thánh 教giáo 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 眼nhãn 能năng 見kiến 色sắc 故cố 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 六lục 種chủng 相tướng 貌mạo 。 於ư 識thức 等đẳng 中trung 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 識thức 動động 轉chuyển 者giả 。 當đương 知tri 多đa 種chủng 差sai 別biệt 生sanh 起khởi 。 何hà 故cố 無vô 為vi 立lập 在tại 界giới 處xứ 不bất 在tại 蘊uẩn 耶da 。 無vô 蘊uẩn 義nghĩa 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 有hữu 去khứ 來lai 等đẳng 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 總tổng 略lược 積tích 聚tụ 說thuyết 名danh 為vi 蘊uẩn 。 聚tụ 積tích 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 常thường 住trụ 之chi 法Pháp 。 無vô 有hữu 此thử 義nghĩa 。 是thị 故cố 無vô 為vi 非phi 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 何hà 故cố 即tức 如như 是thị 法pháp 以dĩ 蘊uẩn 界giới 處xứ 門môn 差sai 別biệt 說thuyết 耶da 。 欲dục 令linh 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 於ư 廣quảng 略lược 門môn 生sanh 善thiện 巧xảo 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 於ư 蘊uẩn 門môn 中trung 略lược 說thuyết 色sắc 識thức 。 於ư 界giới 處xứ 門môn 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 廣quảng 說thuyết 十thập 七thất 。 又hựu 於ư 蘊uẩn 門môn 廣quảng 說thuyết 受thọ 等đẳng 。 於ư 界giới 處xứ 門môn 略lược 說thuyết 為vi 一nhất 法Pháp 界Giới 法pháp 處xứ 。 又hựu 蘊uẩn 門môn 中trung 唯duy 說thuyết 建kiến 立lập 有hữu 為vi 法pháp 相tướng 。 界giới 門môn 廣quảng 說thuyết 建kiến 立lập 能năng 取thủ 所sở 取thủ 及cập 取thủ 體thể 性tánh 處xứ 門môn 唯duy 說thuyết 建kiến 立lập 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 由do 此thử 唯duy 顯hiển 取thủ 生sanh 門môn 故cố 。 已dĩ 辯biện 傍bàng 乘thừa 義nghĩa 。 今kim 當đương 釋thích 本bổn 文văn 。
問vấn 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 眼nhãn 及cập 眼nhãn 界giới 。 若nhược 眼nhãn 亦diệc 眼nhãn 界giới 耶da 。 設thiết 眼nhãn 界giới 亦diệc 眼nhãn 耶da 答đáp 或hoặc 有hữu 眼nhãn 非phi 眼nhãn 界giới 。 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 最tối 後hậu 眼nhãn 。 或hoặc 有hữu 眼nhãn 界giới 非phi 眼nhãn 。 謂vị 處xứ 卵noãn 㲉xác 羯yết 邏la 藍lam 時thời 。 頞át 部bộ 陀đà 時thời 。 閉bế 尸thi 時thời 。 在tại 母mẫu 腹phúc 中trung 。 若nhược 不bất 得đắc 眼nhãn 。 設thiết 得đắc 已dĩ 失thất 。 若nhược 生sanh 無vô 色sắc 。 異dị 生sanh 所sở 有hữu 眼nhãn 因nhân 或hoặc 有hữu 眼nhãn 亦diệc 眼nhãn 界giới 謂vị 於ư 餘dư 位vị 。 或hoặc 有hữu 無vô 眼nhãn 無vô 眼nhãn 界giới 。 謂vị 已dĩ 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 及cập 諸chư 聖thánh 者giả 。 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 如như 眼nhãn 與dữ 眼nhãn 界giới 。 如như 是thị 耳nhĩ 鼻tị 。 舌thiệt 身thân 與dữ 耳nhĩ 等đẳng 界giới 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 盡tận 當đương 知tri 。 阿A 羅La 漢Hán 最tối 後hậu 眼nhãn 者giả 。 謂vị 入nhập 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 最tối 後hậu 剎sát 那na 。
爾nhĩ 時thời 眼nhãn 非phi 眼nhãn 界giới 。 非phi 餘dư 眼nhãn 因nhân 故cố 。 無vô 色sắc 界giới 異dị 生sanh 有hữu 眼nhãn 因nhân 者giả 。 謂vị 從tùng 彼bỉ 退thoái 墮đọa 當đương 生sanh 有hữu 色sắc 界giới 。 以dĩ 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 持trì 眼nhãn 種chủng 子tử 定định 當đương 生sanh 眼nhãn 故cố 。 生sanh 彼bỉ 眾chúng 聖thánh 不bất 退thoái 還hoàn 故cố 。 無vô 有hữu 眼nhãn 界giới 。 有hữu 身thân 界giới 無vô 身thân 者giả 。 謂vị 唯duy 生sanh 無vô 色sắc 界giới 異dị 生sanh 。 彼bỉ 唯duy 有hữu 身thân 因nhân 故cố 。 非phi 處xứ 卵noãn 㲉xác 等đẳng 。 彼bỉ 必tất 有hữu 身thân 故cố 。 若nhược 身thân 壞hoại 滅diệt 壽thọ 命mạng 亦diệc 無vô 。 問vấn 若nhược 有hữu 意ý 亦diệc 意ý 界giới 耶da 。 設thiết 有hữu 意ý 界giới 亦diệc 意ý 耶da 。 答đáp 或hoặc 有hữu 意ý 非phi 意ý 界giới 。 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 最tối 後hậu 意ý 。 或hoặc 有hữu 意ý 界giới 非phi 意ý 。 謂vị 處xứ 滅diệt 定định 者giả 所sở 有hữu 意ý 因nhân 。 或hoặc 有hữu 意ý 亦diệc 意ý 界giới 。 謂vị 於ư 所sở 餘dư 位vị 。 或hoặc 有hữu 無vô 意ý 無vô 意ý 界giới 。 謂vị 已dĩ 入nhập 無vô 。 餘dư 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 唯duy 有hữu 意ý 界giới 非phi 意ý 。 中trung 所sở 以dĩ 不bất 取thủ 。 入nhập 無vô 想tưởng 定định 者giả 。 以dĩ 彼bỉ 有hữu 染nhiễm 污ô 意ý 故cố 。 問vấn 若nhược 生sanh 長trưởng 彼bỉ 地địa 即tức 。 用dụng 彼bỉ 地địa 眼nhãn 還hoàn 見kiến 彼bỉ 地địa 色sắc 耶da 。 答đáp 或hoặc 有hữu 即tức 用dụng 彼bỉ 地địa 眼nhãn 還hoàn 見kiến 彼bỉ 地địa 色sắc 。 或hoặc 復phục 餘dư 地địa 。 謂vị 生sanh 長trưởng 欲dục 界giới 用dụng 欲dục 行hành 眼nhãn 還hoàn 見kiến 欲dục 行hành 色sắc 。 或hoặc 用dụng 色sắc 行hành 眼nhãn 見kiến 色sắc 行hành 色sắc 。 或hoặc 用dụng 上thượng 地địa 眼nhãn 見kiến 下hạ 地địa 色sắc 。 如như 以dĩ 眼nhãn 對đối 色sắc 。 如như 是thị 以dĩ 耳nhĩ 對đối 聲thanh 。 如như 生sanh 長trưởng 欲dục 界giới 。 如như 是thị 生sanh 長trưởng 色sắc 界giới 。 生sanh 者giả 。 謂vị 初sơ 受thọ 生sanh 時thời 。 長trưởng 者giả 。 謂vị 後hậu 增tăng 長trưởng 。 若nhược 生sanh 長trưởng 欲dục 界giới 即tức 以dĩ 欲dục 行hành 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 還hoàn 嗅khứu 嘗thường 覺giác 欲dục 行hành 香hương 味vị 觸xúc 。 若nhược 生sanh 長trưởng 色sắc 界giới 即tức 以dĩ 色sắc 行hành 身thân 。 還hoàn 覺giác 自tự 地địa 觸xúc 。 彼bỉ 界giới 自tự 性tánh 定định 無vô 香hương 味vị 。 離ly 段đoạn 食thực 貪tham 故cố 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 亦diệc 無vô 鼻tị 舌thiệt 兩lưỡng 識thức 若nhược 生sanh 長trưởng 欲dục 界giới 即tức 以dĩ 欲dục 行hành 意ý 了liễu 三tam 界giới 法pháp 。 及cập 無vô 漏lậu 法Pháp 。 如như 生sanh 長trưởng 欲dục 界giới 。 如như 是thị 生sanh 長trưởng 色sắc 界giới 。 若nhược 生sanh 長trưởng 無vô 色sắc 界giới 。 以dĩ 無vô 色sắc 行hành 意ý 了liễu 無vô 色sắc 行hành 自tự 地địa 法pháp 。 及cập 無vô 漏lậu 法Pháp 。 若nhược 以dĩ 無vô 漏lậu 意ý 了liễu 三tam 界giới 法pháp 。 及cập 無vô 漏lậu 法Pháp 。 無vô 色sắc 行hành 意ý 了liễu 無vô 色sắc 行hành 自tự 地địa 法pháp 及cập 無vô 漏lậu 法Pháp 者giả 。 謂vị 依y 聖thánh 弟đệ 子tử 說thuyết 。 若nhược 外ngoại 異dị 生sanh 唯duy 了liễu 自tự 地địa 法pháp 若nhược 住trụ 此thử 法pháp 者giả 。 或hoặc 有hữu 由do 先tiên 聞văn 熏huân 習tập 力lực 。 亦diệc 緣duyên 上thượng 地địa 為vi 起khởi 彼bỉ 故cố 。
問vấn 何hà 故cố 諸chư 蘊uẩn 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 答đáp 由do 識thức 住trụ 故cố 。 謂vị 四tứ 識thức 住trụ 及cập 識thức 。 又hựu 前tiền 為vi 後hậu 依y 故cố 。 如như 其kỳ 色sắc 相tướng 而nhi 領lãnh 受thọ 故cố 。 如như 所sở 領lãnh 受thọ 而nhi 了liễu 知tri 故cố 。 如như 所sở 了liễu 知tri 而nhi 思tư 作tác 故cố 。 如như 所sở 思tư 作tác 隨tùy 彼bỉ 彼bỉ 處xứ 。 而nhi 了liễu 別biệt 故cố 。 如như 其kỳ 色sắc 相tướng 而nhi 領lãnh 受thọ 者giả 。 謂vị 由do 隨tùy 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 根căn 境cảnh 二nhị 力lực 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 生sanh 。 如như 所sở 領lãnh 受thọ 而nhi 了liễu 知tri 者giả 。 謂vị 隨tùy 所sở 受thọ 取thủ 諸chư 相tướng 故cố 。 如như 所sở 了liễu 知tri 而nhi 思tư 作tác 者giả 。 謂vị 隨tùy 所sở 想tưởng 造tạo 諸chư 業nghiệp 故cố 。 如như 所sở 思tư 作tác 隨tùy 彼bỉ 彼bỉ 處xứ 。 而nhi 了liễu 別biệt 者giả 。 謂vị 隨tùy 所sở 作tác 業nghiệp 。 於ư 諸chư 境cảnh 界giới 。 及cập 異dị 趣thú 中trung 識thức 轉chuyển 變biến 故cố 。 又hựu 由do 染nhiễm 污ô 清thanh 淨tịnh 故cố 。 謂vị 若nhược 依y 是thị 處xứ 而nhi 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 。 若nhược 由do 領lãnh 受thọ 取thủ 相tương/tướng 造tạo 作tác 故cố 。 染nhiễm 污ô 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 所sở 染nhiễm 污ô 及cập 所sở 清thanh 淨tịnh 。 由do 此thử 理lý 故cố 說thuyết 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 若nhược 依y 是thị 處xứ 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 者giả 。 謂vị 依y 有hữu 根căn 身thân 。 若nhược 由do 領lãnh 受thọ 者giả 。 謂vị 由do 有hữu 染nhiễm 無vô 染nhiễm 等đẳng 受thọ 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 染nhiễm 污ô 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 由do 取thủ 相tương/tướng 造tạo 作tác 者giả 。 謂vị 由do 如như 理lý 不bất 如như 理lý 轉chuyển 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 染nhiễm 污ô 清thanh 淨tịnh 。 若nhược 所sở 染nhiễm 污ô 及cập 。 所sở 清thanh 淨tịnh 者giả 。 謂vị 心tâm 有hữu 麁thô 重trọng 無vô 麁thô 重trọng 生sanh 故cố 。
何hà 故cố 諸chư 界giới 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 由do 隨tùy 世thế 事sự 差sai 別biệt 轉chuyển 故cố 。 云vân 何hà 世thế 事sự 差sai 別biệt 而nhi 轉chuyển 。 謂vị 諸chư 世thế 間gian 最tối 初sơ 相tương 見kiến 。 既ký 相tương 見kiến 已dĩ 。 更cánh 相tương 問vấn 訊tấn 。 既ký 問vấn 訊tấn 已dĩ 即tức 受thọ 沐mộc 浴dục 塗đồ 香hương 花hoa 鬘man 。 次thứ 受thọ 種chủng 種chủng 上thượng 妙diệu 飲ẩm 食thực 。 次thứ 受thọ 種chủng 種chủng 臥ngọa 具cụ 侍thị 女nữ 。 然nhiên 後hậu 意ý 界giới 處xứ 處xứ 分phân 別biệt 。 以dĩ 內nội 界giới 次thứ 第đệ 故cố 建kiến 立lập 外ngoại 界giới 。 隨tùy 此thử 次thứ 第đệ 建kiến 立lập 識thức 界giới 。 如như 界giới 次thứ 第đệ 處xứ 亦diệc 如như 是thị 。 問vấn 蘊uẩn 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 若nhược 未vị 來lai 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 麁thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 略lược 說thuyết 一nhất 色sắc 蘊uẩn 。 積tích 聚tụ 義nghĩa 故cố 。 如như 財tài 貨hóa 蘊uẩn 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 識thức 蘊uẩn 當đương 知tri 依y 止chỉ 十thập 一nhất 種chủng 。 愛ái 所sở 依y 處xứ 故cố 。 於ư 色sắc 等đẳng 法pháp 建kiến 立lập 過quá 去khứ 等đẳng 差sai 別biệt 。 十thập 一nhất 種chủng 愛ái 者giả 。 謂vị 顧cố 戀luyến 愛ái 。 希hy 望vọng 愛ái 。 執chấp 著trước 愛ái 。 內nội 我ngã 愛ái 。 境cảnh 界giới 愛ái 。 欲dục 愛ái 定định 愛ái 。 惡ác 行hành 苦khổ 愛ái 。 妙diệu 行hạnh 樂nhạo/nhạc/lạc 愛ái 。 遠viễn 愛ái 。 近cận 愛ái 。 由do 如như 是thị 愛ái 。 所sở 緣duyên 境cảnh 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 立lập 過quá 去khứ 等đẳng 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 又hựu 有hữu 差sai 別biệt 。 謂vị 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 差sai 別biệt 故cố 能năng 取thủ 所sở 取thủ 差sai 別biệt 故cố 。 外ngoại 門môn 內nội 門môn 差sai 別biệt 故cố 。 染nhiễm 不bất 染nhiễm 差sai 別biệt 故cố 。 近cận 遠viễn 差sai 別biệt 故cố 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 於ư 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 建kiến 立lập 過quá 去khứ 等đẳng 差sai 別biệt 。 已dĩ 生sanh 者giả 。 謂vị 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 生sanh 者giả 。 謂vị 未vị 來lai 。 外ngoại 門môn 者giả 。 謂vị 不bất 定định 地địa 內nội 門môn 者giả 。 謂vị 諸chư 定định 地địa 。 餘dư 句cú 易dị 了liễu 。 不bất 復phục 分phân 別biệt 。 又hựu 苦khổ 相tương/tướng 廣quảng 大đại 故cố 名danh 為vi 蘊uẩn 。 如như 大đại 材tài 蘊uẩn 。 依y 止chỉ 色sắc 等đẳng 發phát 起khởi 生sanh 等đẳng 廣quảng 大đại 苦khổ 故cố 。 如như 經kinh 言ngôn 。 如như 是thị 純thuần 大đại 眾chúng 苦khổ 蘊uẩn 集tập 。 又hựu 荷hà 雜tạp 染nhiễm 擔đảm 故cố 名danh 為vi 蘊uẩn 如như 肩kiên 荷hà 擔đảm 。 荷hà 雜tạp 染nhiễm 擔đảm 者giả 。 謂vị 煩phiền 惱não 等đẳng 諸chư 雜tạp 染nhiễm 法pháp 。 依y 色sắc 等đẳng 故cố 。 譬thí 如như 世thế 間gian 。 身thân 之chi 一nhất 分phần/phân 能năng 荷hà 於ư 擔đảm 。 即tức 此thử 一nhất 分phần/phân 名danh 肩kiên 名danh 蘊uẩn 。 色sắc 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 能năng 荷hà 雜tạp 染nhiễm 擔đảm 故cố 。 名danh 之chi 為vi 蘊uẩn 。
問vấn 界giới 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 一nhất 切thiết 法pháp 種chủng 子tử 義nghĩa 。 謂vị 依y 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 中trung 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 說thuyết 名danh 為vi 界giới 。 界giới 是thị 因nhân 義nghĩa 故cố 。 又hựu 能năng 持trì 自tự 相tương/tướng 義nghĩa 是thị 界giới 義nghĩa 。 又hựu 能năng 持trì 因nhân 果quả 性tánh 義nghĩa 是thị 界giới 義nghĩa 。 能năng 持trì 因nhân 果quả 性tánh 者giả 。 謂vị 於ư 十thập 八bát 界giới 中trung 。 根căn 境cảnh 諸chư 界giới 及cập 六lục 識thức 界giới 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 又hựu 攝nhiếp 持trì 一nhất 切thiết 。 法pháp 差sai 別biệt 義nghĩa 是thị 界giới 義nghĩa 。 攝nhiếp 持trì 一nhất 切thiết 法pháp 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 諸chư 經kinh 說thuyết 地địa 等đẳng 諸chư 界giới 及cập 所sở 餘dư 界giới 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 皆giai 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。
問vấn 處xứ 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 識thức 生sanh 長trưởng 門môn 義nghĩa 是thị 處xứ 義nghĩa 。 當đương 知tri 種chủng 子tử 義nghĩa 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 差sai 別biệt 義nghĩa 。 亦diệc 是thị 處xứ 義nghĩa 。
復phục 次thứ 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 如như 浮phù 泡bào 。 想tưởng 如như 陽dương 焰diễm 。 行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 識thức 如như 幻huyễn 化hóa 。 問vấn 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 乃nãi 至chí 識thức 如như 幻huyễn 化hóa 。 答đáp 以dĩ 無vô 我ngã 故cố 。 離ly 淨tịnh 故cố 。 少thiểu 味vị 故cố 。 不bất 堅kiên 實thật 故cố 。 謂vị 非phi 有hữu 遠viễn 離ly 虛hư 妄vọng 。 不bất 堅kiên 實thật 義nghĩa 。 是thị 經Kinh 所sở 說thuyết 諸chư 句cú 義nghĩa 。 又hựu 為vi 對đối 治trị 我ngã 淨tịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 。 四tứ 顛điên 倒đảo 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 說thuyết 無vô 我ngã 等đẳng 諸chư 句cú 差sai 別biệt 。
大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị