大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận
Quyển 1
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 糅Nhữu 唐Đường 玄Huyền 奘Tráng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 糅nhữu
大đại 唐đường 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
本Bổn 事Sự 分Phần/phân 中Trung 三Tam 法Pháp 品Phẩm 第đệ 一nhất 之chi 一nhất
諸chư 會hội 真chân 淨tịnh 究cứu 竟cánh 理lý 。 超siêu 聖thánh 行hành 海hải 昇thăng 彼bỉ 岸ngạn 。
證chứng 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 自tự 在tại 。 善thiện 權quyền 化hóa 導đạo 不bất 思tư 議nghị 。
無vô 量lượng 希hy 有hữu 勝thắng 功công 德đức 。 自tự 他tha 並tịnh 利lợi 所sở 依y 止chỉ 。
敬kính 禮lễ 如như 是thị 大đại 覺giác 尊tôn 。 無vô 等đẳng 妙diệu 法Pháp 諸chư 聖thánh 眾chúng 。
敬kính 禮lễ 開khai 演diễn 本bổn 論luận 師sư 。 親thân 承thừa 聖thánh 旨chỉ 分phân 別biệt 者giả 。
由do 悟ngộ 契Khế 經Kinh 及cập 解giải 釋thích 。 爰viên 發phát 正chánh 勤cần 乃nãi 參tham 綜tống 。
今kim 此thử 頌tụng 中trung 無vô 倒đảo 稱xưng 讚tán 最tối 勝thắng 功công 德đức 。 敬kính 申thân 頂đảnh 禮lễ 。 以dĩ 供cúng 養dường 三Tam 寶Bảo 。 及cập 造tạo 此thử 論luận 經kinh 釋thích 二nhị 師sư 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 論luận 所sở 依y 及cập 能năng 起khởi 故cố 。 佛Phật 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 是thị 契Khế 經Kinh 等đẳng 一nhất 切thiết 教giáo 法pháp 平bình 等đẳng 所sở 依y 。 無vô 師sư 自tự 悟ngộ 。 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 一nhất 分phần/phân 教giáo 起khởi 。 所sở 依y 處xứ 故cố 。 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 聖thánh 弟đệ 子tử 眾chúng 。 依y 法pháp 隨tùy 學học 法pháp 為vi 依y 者giả 。 法Pháp 界Giới 所sở 流lưu 故cố 。 經kinh 釋thích 二nhị 師sư 亦diệc 契khế 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 正Chánh 法Pháp 。 一nhất 分phần/phân 無vô 倒đảo 聞văn 思tư 修tu 行hành 。 為vi 依y 止chỉ 故cố 。 隨tùy 而nhi 造tạo 論luận 。 初sơ 二nhị 頌tụng 顯hiển 示thị 如Như 來Lai 。 應Ứng 。 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 勝thắng 德đức 六lục 義nghĩa 。 所sở 謂vị 自tự 性tánh 因nhân 果quả 業nghiệp 相tương 應ứng 差sai 別biệt 義nghĩa 。 諸chư 會hội 真chân 淨tịnh 究cứu 竟cánh 理lý 者giả 。 顯hiển 自tự 性tánh 義nghĩa 。 謂vị 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 身thân 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 。 轉chuyển 依y 真Chân 如Như 為vi 體thể 性tánh 故cố 。 超siêu 聖thánh 行hành 海hải 昇thăng 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 顯hiển 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 佛Phật 菩Bồ 提Đề 從tùng 一nhất 切thiết 種chủng 極cực 喜hỷ 等đẳng 十Thập 地Địa 聖thánh 行hành 無vô 量lượng 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 圓viên 滿mãn 修tu 習tập 因nhân 所sở 生sanh 故cố 。 證chứng 得đắc 一nhất 切thiết 。 法pháp 自tự 在tại 者giả 。 顯hiển 果quả 義nghĩa 。 謂vị 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 障chướng 所sở 知tri 障chướng 及cập 彼bỉ 餘dư 習tập 。 證chứng 得đắc 無vô 邊biên 希hy 有hữu 功công 德đức 。 無vô 上thượng 三tam 菩Bồ 提Đề 果quả 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 在tại 轉chuyển 故cố 。 善thiện 權quyền 化hóa 導đạo 。 不bất 思tư 議nghị 者giả 。 顯hiển 業nghiệp 義nghĩa 。 謂vị 以dĩ 超siêu 非phi 一Nhất 切Thiết 智Trí 境cảnh 。 神thần 通thông 記ký 說thuyết 教giáo 誡giới 變biến 現hiện 等đẳng 無vô 量lượng 調điều 伏phục 方phương 便tiện 。 導đạo 引dẫn 可khả 化hóa 有hữu 情tình 令linh 心tâm 界giới 清thanh 淨tịnh 故cố 。 無vô 量lượng 希hy 有hữu 。 勝thắng 功công 德đức 者giả 。 顯hiển 相tương 應ứng 義nghĩa 。 謂vị 超siêu 尋tầm 思tư 數số 量lượng 。 無vô 邊biên 種chủng 種chủng 難nan 行hành 苦khổ 行hạnh 。 所sở 生sanh 無vô 上thượng 大đại 悲bi 。 力Lực 、 無Vô 畏Úy 等đẳng 。 功công 德đức 法Pháp 寶bảo 相tương 應ứng 故cố 。 自tự 他tha 並tịnh 利lợi 所sở 依y 止chỉ 者giả 。 顯hiển 差sai 別biệt 義nghĩa 。 謂vị 如Như 來Lai 受thọ 用dụng 變biến 化hóa 自tự 性tánh 身thân 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 自tự 他tha 並tịnh 利lợi 所sở 依y 故cố 。 所sở 依y 者giả 。 身thân 義nghĩa 體thể 義nghĩa 。 無vô 差sai 別biệt 也dã 。 自tự 他tha 並tịnh 利lợi 所sở 依y 者giả 。 就tựu 勝thắng 而nhi 說thuyết 。 謂vị 受thọ 用dụng 身thân 自tự 利lợi 最tối 勝thắng 處xứ 大đại 會hội 中trung 。 能năng 受thọ 第đệ 一nhất 廣quảng 大đại 甚thậm 深thâm 。 法pháp 聖thánh 財tài 故cố 。 變biến 化hóa 身thân 者giả 。 他tha 利lợi 最tối 勝thắng 遍biến 於ư 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 能năng 起khởi 無vô 間gian 。 猶do 工công 巧xảo 業nghiệp 等đẳng 諸chư 變biến 化hóa 事sự 。 建kiến 立lập 有hữu 情tình 所sở 應ưng 作tác 故cố 。 自tự 性tánh 身thân 者giả 。 謂vị 諸chư 善Thiện 逝Thệ 共cộng 有hữu 法Pháp 身thân 最tối 極cực 微vi 細tế 一nhất 切thiết 障chướng 轉chuyển 依y 真Chân 如Như 為vi 體thể 故cố 。 於ư 自tự 他tha 利lợi 並tịnh 為vi 最tối 勝thắng 。 由do 證chứng 此thử 身thân 得đắc 餘dư 身thân 故cố 。 此thử 三tam 佛Phật 身thân 是thị 差sai 別biệt 義nghĩa 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 亦diệc 讚tán 法Pháp 僧Tăng 功công 德đức 。 法Pháp 寶bảo 者giả 。 自tự 性tánh 因nhân 果quả 等đẳng 義nghĩa 所sở 攝nhiếp 故cố 。 僧Tăng 寶bảo 者giả 。 隨tùy 此thử 修tu 學học 所sở 生sanh 故cố 。 庶thứ 令linh 學học 者giả 。 無vô 諸chư 怖bố 畏úy 。 方phương 造tạo 論luận 端đoan 建kiến 茲tư 體thể 性tánh 。
本bổn 事sự 與dữ 決quyết 擇trạch 。 是thị 各các 有hữu 四tứ 種chủng 。
三tam 法pháp 攝nhiếp 應ưng 成thành 。 諦đế 法pháp 得đắc 論luận 議nghị 。
幾kỷ 何hà 因nhân 取thủ 相tương/tướng 。 建kiến 立lập 與dữ 次thứ 第đệ 。
義nghĩa 喻dụ 廣quảng 分phân 別biệt 。 集tập 總tổng 頌tụng 應ưng 知tri 。
問vấn 何hà 故cố 論luận 端đoan 先tiên 辯biện 蘊uẩn 等đẳng 。 答đáp 欲dục 令linh 學học 者giả 。 於ư 幾kỷ 何hà 因nhân 等đẳng 諸chư 思tư 擇trạch 處xứ 。 得đắc 善thiện 巧xảo 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 此thử 善thiện 巧xảo 能năng 得đắc 二nhị 種chủng 稱xưng 讚tán 利lợi 益ích 。 所sở 謂vị 作tác 意ý 稱xưng 讚tán 利lợi 益ích 。 論luận 議nghị 決quyết 擇trạch 。 稱xưng 讚tán 利lợi 益ích 。 作tác 意ý 稱xưng 讚tán 利lợi 益ích 者giả 。 謂vị 善thiện 順thuận 增tăng 長trưởng 奢xa 摩ma 他tha 。 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 故cố 。 善thiện 順thuận 增tăng 長trưởng 奢xa 摩ma 他tha 者giả 。 謂vị 於ư 如như 是thị 。 諸chư 思tư 擇trạch 處xứ 已dĩ 作tác 善thiện 巧xảo 。 得đắc 無vô 疑nghi 故cố 。 隨tùy 其kỳ 所sở 樂nhạo 。 於ư 一nhất 境cảnh 界giới 。 正chánh 觀quán 現hiện 前tiền 。 心tâm 易dị 定định 故cố 。 善thiện 順thuận 增tăng 長trưởng 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 者giả 。 以dĩ 無vô 量lượng 門môn 。 觀quán 察sát 一nhất 切thiết 。 所sở 知tri 境cảnh 界giới 。 速tốc 令linh 正chánh 慧tuệ 究cứu 竟cánh 滿mãn 故cố 。 論luận 議nghị 決quyết 擇trạch 。 稱xưng 讚tán 利lợi 益ích 者giả 。 由do 於ư 如như 是thị 諸chư 思tư 擇trạch 處xứ 善thiện 通thông 達đạt 故cố 。 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 。 問vấn 答đáp 自tự 在tại 。 於ư 諸chư 異dị 論luận 。 得đắc 無vô 所sở 畏úy 。
問vấn 蘊uẩn 界giới 處xứ 。 各các 有hữu 幾kỷ 種chủng 。 答đáp 蘊uẩn 有hữu 五ngũ 種chủng 。 謂vị 色sắc 蘊uẩn 受thọ 蘊uẩn 想tưởng 蘊uẩn 行hành 蘊uẩn 識thức 蘊uẩn 。 界giới 有hữu 十thập 八bát 。 謂vị 眼nhãn 界giới 色sắc 界giới 眼nhãn 識thức 界giới 。 耳nhĩ 界giới 聲thanh 界giới 耳nhĩ 識thức 界giới 。 鼻tị 界giới 香hương 界giới 鼻tị 識thức 界giới 。 舌thiệt 界giới 味vị 界giới 舌thiệt 識thức 界giới 。 身thân 界giới 觸xúc 界giới 身thân 識thức 界giới 。 意ý 界giới 法Pháp 界Giới 意ý 識thức 界giới 。 處xử 有hữu 十thập 二nhị 。 謂vị 眼nhãn 處xứ 。 色sắc 處xứ 。 耳nhĩ 處xứ 。 聲thanh 處xứ 。 鼻tị 處xứ 。 香hương 處xứ 。 舌thiệt 處xứ 。 味vị 處xứ 。 身thân 處xứ 。 觸xúc 處xứ 。 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 。
問vấn 何hà 因nhân 蘊uẩn 唯duy 有hữu 五ngũ 答đáp 為vi 顯hiển 五ngũ 種chủng 我ngã 事sự 故cố 謂vị 為vi 顯hiển 身thân 具cụ 我ngã 事sự 。 受thọ 用dụng 我ngã 事sự 。 言ngôn 說thuyết 我ngã 事sự 。 造tạo 作tác 一nhất 切thiết 。 法pháp 非phi 法pháp 我ngã 事sự 。 彼bỉ 所sở 依y 止chỉ 我ngã 自tự 體thể 事sự 。 於ư 此thử 五ngũ 中trung 。 前tiền 四tứ 是thị 我ngã 所sở 事sự 。 第đệ 五ngũ 即tức 我ngã 相tương/tướng 事sự 。 言ngôn 身thân 具cụ 者giả 。 謂vị 內nội 外ngoại 色sắc 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 受thọ 等đẳng 諸chư 蘊uẩn 受thọ 用dụng 等đẳng 義nghĩa 。 相tương/tướng 中trung 當đương 說thuyết 。 彼bỉ 所sở 依y 止chỉ 我ngã 自tự 體thể 事sự 者giả 。 謂vị 識thức 蘊uẩn 是thị 身thân 具cụ 等đẳng 所sở 依y 我ngã 相tương/tướng 事sự 義nghĩa 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 世thế 間gian 有hữu 情tình 。 多đa 於ư 識thức 蘊uẩn 計kế 執chấp 為vi 我ngã 。 於ư 餘dư 蘊uẩn 計kế 執chấp 我ngã 所sở 。
問vấn 何hà 因nhân 界giới 唯duy 十thập 八bát 。 答đáp 由do 身thân 具cụ 等đẳng 能năng 持trì 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 性tánh 故cố 。 身thân 者giả 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 具cụ 者giả 。 謂vị 色sắc 等đẳng 六lục 境cảnh 。 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 。 能năng 持trì 者giả 。 謂vị 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 能năng 持trì 六lục 識thức 。 所sở 依y 所sở 緣duyên 故cố 。 過quá 現hiện 六lục 識thức 能năng 持trì 受thọ 用dụng 者giả 。 不bất 捨xả 自tự 相tương/tướng 故cố 。 當đương 知tri 十thập 八bát 以dĩ 能năng 持trì 義nghĩa 故cố 說thuyết 名danh 界giới 。
問vấn 何hà 因nhân 處xứ 唯duy 十thập 二nhị 。 答đáp 唯duy 身thân 及cập 具cụ 能năng 與dữ 未vị 來lai 六lục 行hành 受thọ 用dụng 為vi 生sanh 長trưởng 門môn 故cố 。 謂vị 如như 過quá 現hiện 六lục 行hành 受thọ 用dụng 相tương/tướng 為vi 眼nhãn 等đẳng 所sở 持trì 。 未vị 來lai 六lục 行hành 受thọ 用dụng 相tương/tướng 。 以dĩ 根căn 及cập 義nghĩa 為vi 生sanh 長trưởng 門môn 亦diệc 爾nhĩ 。 所sở 言ngôn 唯duy 者giả 。 謂vị 唯duy 依y 根căn 境cảnh 立lập 十thập 二nhị 處xứ 。 不bất 依y 六lục 種chủng 受thọ 用dụng 相tương/tướng 識thức 。
問vấn 云vân 何hà 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 答đáp 以dĩ 取thủ 合hợp 故cố 名danh 為vi 取thủ 蘊uẩn 取thủ 者giả 。 謂vị 諸chư 蘊uẩn 中trung 所sở 有hữu 欲dục 貪tham 。 何hà 故cố 欲dục 貪tham 說thuyết 名danh 為vi 取thủ 。 謂vị 於ư 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 諸chư 蘊uẩn 能năng 引dẫn 不bất 捨xả 故cố 。 希hy 求cầu 未vị 來lai 染nhiễm 著trước 現hiện 在tại 欲dục 。 貪tham 名danh 取thủ 欲dục 者giả 希hy 求cầu 相tương/tướng 。 貪tham 者giả 染nhiễm 著trước 相tương/tướng 。 由do 欲dục 希hy 求cầu 未vị 來lai 自tự 體thể 為vi 方phương 便tiện 故cố 。 引dẫn 取thủ 當đương 蘊uẩn 令linh 起khởi 現hiện 前tiền 。 由do 貪tham 染nhiễm 著trước 現hiện 在tại 自tự 體thể 為vi 方phương 便tiện 故cố 。 執chấp 取thủ 現hiện 蘊uẩn 令linh 不bất 捨xả 離ly 。 是thị 故cố 此thử 二nhị 說thuyết 名danh 為vi 取thủ 。 問vấn 何hà 故cố 界giới 處xứ 說thuyết 有hữu 取thủ 法pháp 。 答đáp 應ưng 如như 蘊uẩn 說thuyết 。 當đương 知tri 界giới 處xứ 與dữ 取thủ 合hợp 故cố 名danh 有hữu 取thủ 法pháp 。
問vấn 色sắc 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 變biến 現hiện 相tướng 是thị 色sắc 相tướng 。 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 觸xúc 對đối 變biến 壞hoại 。 二nhị 方phương 所sở 示thị 現hiện 。 觸xúc 對đối 變biến 壞hoại 者giả 。 謂vị 由do 手thủ 足túc 乃nãi 至chí 蚊văn 蛇xà 所sở 觸xúc 對đối 時thời 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 方phương 所sở 示thị 現hiện 者giả 。 謂vị 由do 方phương 所sở 可khả 相tương/tướng 示thị 現hiện 如như 此thử 如như 此thử 色sắc 。 如như 是thị 如như 是thị 。 色sắc 或hoặc 由do 定định 心tâm 。 或hoặc 由do 不bất 定định 尋tầm 思tư 相tương 應ứng 種chủng 種chủng 搆câu 畫họa 。 方phương 所sở 者giả 。 謂vị 現hiện 前tiền 處xứ 所sở 。 如như 此thử 如như 此thử 色sắc 者giả 。 謂vị 骨cốt 鎖tỏa 等đẳng 所sở 知tri 事sự 同đồng 類loại 影ảnh 像tượng 。 如như 是thị 如như 是thị 色sắc 者giả 。 謂vị 形hình 顯hiển 差sai 別biệt 。 種chủng 種chủng 搆câu 畫họa 者giả 。 謂vị 如như 相tương/tướng 而nhi 想tưởng 。
問vấn 受thọ 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 領lãnh 納nạp 相tương/tướng 是thị 受thọ 相tương/tướng 。 謂vị 由do 受thọ 故cố 領lãnh 納nạp 種chủng 種chủng 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 所sở 得đắc 異dị 熟thục 。 若nhược 清thanh 淨tịnh 業nghiệp 受thọ 樂lạc 異dị 熟thục 。 不bất 清thanh 淨tịnh 業nghiệp 受thọ 苦khổ 異dị 熟thục 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 異dị 熟thục 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 感cảm 得đắc 異dị 熟thục 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 恆hằng 與dữ 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 。 唯duy 此thử 捨xả 受thọ 是thị 實thật 異dị 熟thục 體thể 。 苦khổ 樂lạc 兩lưỡng 受thọ 從tùng 異dị 熟thục 生sanh 故cố 。 假giả 說thuyết 名danh 異dị 熟thục 。
問vấn 想tưởng 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 搆câu 了liễu 相tương/tướng 是thị 想tưởng 相tương/tướng 。 由do 此thử 想tưởng 故cố 搆câu 畫họa 種chủng 種chủng 諸chư 法Pháp 像tượng 類loại 。 隨tùy 所sở 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 之chi 義nghĩa 起khởi 諸chư 言ngôn 說thuyết 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 義nghĩa 者giả 。 眼nhãn 所sở 受thọ 是thị 見kiến 義nghĩa 。 耳nhĩ 所sở 受thọ 是thị 聞văn 義nghĩa 。 自tự 然nhiên 思tư 搆câu 應ưng 如như 是thị 。 如như 是thị 是thị 覺giác 義nghĩa 。 自tự 內nội 所sở 受thọ 是thị 知tri 義nghĩa 。 諸chư 言ngôn 說thuyết 者giả 。 謂vị 詮thuyên 辯biện 義nghĩa 。
問vấn 行hành 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 造tạo 作tác 相tương/tướng 是thị 行hành 相tương/tướng 。 由do 此thử 行hành 故cố 令linh 心tâm 造tạo 作tác 。 謂vị 於ư 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 品phẩm 中trung 驅khu 役dịch 心tâm 故cố 。 又hựu 於ư 種chủng 種chủng 苦khổ 樂lạc 等đẳng 位vị 驅khu 役dịch 心tâm 故cố 。
問vấn 識thức 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 了liễu 別biệt 相tướng 是thị 識thức 相tương/tướng 。 由do 此thử 識thức 故cố 了liễu 別biệt 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 等đẳng 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 。
問vấn 眼nhãn 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 謂vị 眼nhãn 曾tằng 現hiện 見kiến 色sắc 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 積tích 集tập 異dị 熟thục 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 眼nhãn 界giới 相tương/tướng 。 眼nhãn 曾tằng 見kiến 色sắc 者giả 。 謂vị 能năng 持trì 過quá 去khứ 識thức 受thọ 用dụng 義nghĩa 以dĩ 顯hiển 界giới 性tánh 。 現hiện 見kiến 色sắc 者giả 。 謂vị 能năng 持trì 現hiện 在tại 識thức 受thọ 用dụng 義nghĩa 以dĩ 顯hiển 界giới 性tánh 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 積tích 集tập 異dị 熟thục 阿a 賴lại 耶da 識thức 者giả 。 謂vị 眼nhãn 種chủng 子tử 。 或hoặc 唯duy 積tích 集tập 。 為vi 引dẫn 當đương 來lai 眼nhãn 根căn 故cố 。 或hoặc 已dĩ 成thành 熟thục 。 為vi 生sanh 現hiện 在tại 眼nhãn 根căn 故cố 。 此thử 二nhị 種chủng 名danh 眼nhãn 界giới 者giả 眼nhãn 生sanh 因nhân 故cố 。 如như 眼nhãn 界giới 相tương/tướng 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ 。 問vấn 色sắc 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 諸chư 色sắc 眼nhãn 曾tằng 現hiện 見kiến 。 及cập 眼nhãn 界giới 於ư 此thử 增tăng 上thượng 。 是thị 色sắc 界giới 相tương/tướng 。 眼nhãn 界giới 於ư 此thử 增tăng 上thượng 者giả 。 謂vị 依y 色sắc 根căn 增tăng 上thượng 力lực 外ngoại 境cảnh 生sanh 故cố 。 如như 色sắc 界giới 相tương/tướng 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ 。
問vấn 眼nhãn 識thức 界giới 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 謂vị 依y 眼nhãn 緣duyên 色sắc 似tự 色sắc 了liễu 別biệt 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 積tích 集tập 異dị 熟thục 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 眼nhãn 識thức 界giới 相tương/tướng 。 如như 眼nhãn 識thức 界giới 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 識thức 。 界giới 相tương/tướng 亦diệc 爾nhĩ 。
問vấn 處xứ 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 如như 界giới 應ưng 知tri 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 謂vị 眼nhãn 當đương 見kiến 色sắc 。 及cập 此thử 種chủng 子tử 等đẳng 隨tùy 義nghĩa 應ưng 說thuyết 。
云vân 何hà 建kiến 立lập 色sắc 蘊uẩn 。 謂vị 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 所sở 造tạo 者giả 。 謂vị 以dĩ 四tứ 大đại 種chủng 為vi 生sanh 依y 立lập 持trì 養dưỡng 因nhân 義nghĩa 。 即tức 依y 五ngũ 因nhân 說thuyết 名danh 為vi 造tạo 。 生sanh 因nhân 者giả 即tức 是thị 起khởi 因nhân 謂vị 離ly 大đại 種chủng 色sắc 不bất 起khởi 故cố 。 依y 因nhân 者giả 即tức 是thị 轉chuyển 因nhân 謂vị 捨xả 大đại 種chủng 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 無vô 有hữu 功công 能năng 。 據cứ 別biệt 處xứ 故cố 。 立lập 因nhân 者giả 即tức 隨tùy 轉chuyển 因nhân 。 由do 大đại 變biến 異dị 能năng 依y 造tạo 色sắc 隨tùy 變biến 異dị 故cố 。 持trì 因nhân 者giả 即tức 是thị 住trụ 因nhân 。 謂vị 由do 大đại 種chủng 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 相tướng 似tự 相tương 續tục 生sanh 。 持trì 令linh 不bất 絕tuyệt 故cố 。 養dưỡng 因nhân 者giả 即tức 是thị 長trường/trưởng 因nhân 。 謂vị 由do 大đại 種chủng 養dưỡng 彼bỉ 造tạo 色sắc 令linh 增tăng 長trưởng 故cố 。
四tứ 大đại 種chủng 者giả 。 謂vị 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 界giới 。 地địa 界giới 者giả 堅kiên 勁# 性tánh 。 水thủy 界giới 者giả 流lưu 濕thấp 性tánh 。 火hỏa 界giới 者giả 溫ôn 熱nhiệt 性tánh 。 風phong 界giới 者giả 輕khinh 動động 性tánh 。 所sở 造tạo 色sắc 者giả 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 所sở 觸xúc 一nhất 分phần/phân 及cập 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 色sắc 。 眼nhãn 根căn 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 眼nhãn 識thức 所sở 依y 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 耳nhĩ 根căn 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 耳nhĩ 識thức 所sở 依y 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 鼻tị 根căn 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 鼻tị 識thức 所sở 依y 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 舌thiệt 根căn 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 舌thiệt 識thức 所sở 依y 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 身thân 根căn 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 身thân 識thức 所sở 依y 。 清thanh 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。
色sắc 者giả 。 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 眼nhãn 根căn 所sở 行hành 義nghĩa 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 。 麁thô 細tế 高cao 下hạ 若nhược 正chánh 不bất 正chánh 。 光quang 影ảnh 明minh 闇ám 雲vân 煙yên 塵trần 霧vụ 。 逈huýnh 色sắc 表biểu 色sắc 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 此thử 復phục 三tam 種chủng 。 謂vị 妙diệu 不bất 妙diệu 俱câu 相tương 違vi 色sắc 。 此thử 青thanh 等đẳng 二nhị 十thập 五ngũ 色sắc 建kiến 立lập 。 由do 六lục 種chủng 因nhân 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 安an 立lập 故cố 損tổn 益ích 故cố 作tác 所sở 依y 故cố 作tác 相tương/tướng 故cố 莊trang 嚴nghiêm 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 四tứ 十thập 八bát 一nhất 一nhất 一nhất 。 逈huýnh 色sắc 者giả 。 謂vị 離ly 餘dư 礙ngại 觸xúc 方phương 所sở 可khả 得đắc 。 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 者giả 。 謂vị 上thượng 所sở 見kiến 青thanh 等đẳng 顯hiển 色sắc 。
聲thanh 者giả 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 耳nhĩ 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 若nhược 可khả 意ý 。 若nhược 不bất 可khả 意ý 。 若nhược 俱câu 相tương 違vi 。 若nhược 因nhân 受thọ 大đại 種chủng 。 若nhược 因nhân 不bất 受thọ 大đại 種chủng 。 若nhược 因nhân 俱câu 大đại 種chủng 。 若nhược 世thế 所sở 共cộng 成thành 。 若nhược 成thành 所sở 引dẫn 。 若nhược 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 若nhược 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 非phi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 十thập 一nhất 種chủng 聲thanh 。 由do 五ngũ 種chủng 因nhân 所sở 建kiến 立lập 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 。 損tổn 益ích 故cố 。 因nhân 差sai 別biệt 故cố 。 說thuyết 差sai 別biệt 故cố 。 言ngôn 差sai 別biệt 故cố 。 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 耳nhĩ 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 說thuyết 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 世thế 所sở 共cộng 成thành 等đẳng 三tam 。 餘dư 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 因nhân 受thọ 大đại 種chủng 者giả 。 謂vị 語ngữ 等đẳng 聲thanh 。 因nhân 不bất 受thọ 大đại 種chủng 者giả 。 謂vị 樹thụ 等đẳng 聲thanh 。 因nhân 俱câu 者giả 。 謂vị 手thủ 鼓cổ 等đẳng 聲thanh 。 世thế 所sở 共cộng 成thành 者giả 。 謂vị 世thế 俗tục 語ngữ 所sở 攝nhiếp 。 成thành 所sở 引dẫn 者giả 。 謂vị 諸chư 聖thánh 所sở 說thuyết 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 者giả 。 謂vị 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 聖thánh 非phi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 者giả 。 謂vị 依y 見kiến 等đẳng 八bát 種chủng 言ngôn 說thuyết 。
香hương 者giả 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 鼻tị 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 謂vị 好hảo/hiếu 香hương 惡ác 香hương 平bình 等đẳng 香hương 俱câu 生sanh 香hương 和hòa 合hợp 香hương 變biến 異dị 香hương 。 當đương 知tri 此thử 香hương 三tam 因nhân 建kiến 立lập 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 損tổn 益ích 故cố 差sai 別biệt 故cố 。 俱câu 生sanh 香hương 者giả 。 旃chiên 彈đàn 那na 等đẳng 。 和hòa 合hợp 香hương 者giả 。 謂vị 和hòa 香hương 等đẳng 。 變biến 異dị 香hương 者giả 。 謂vị 熟thục 果quả 等đẳng 。 味vị 者giả 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 舌thiệt 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 謂vị 苦khổ 酢tạc 甘cam 辛tân 醎hàm 淡đạm 。 若nhược 可khả 意ý 若nhược 不bất 可khả 意ý 。 若nhược 俱câu 相tương 違vi 。 若nhược 俱câu 生sanh 若nhược 和hòa 合hợp 若nhược 變biến 異dị 。 建kiến 立lập 此thử 味vị 應ưng 如như 香hương 說thuyết 。
所sở 觸xúc 一nhất 分phần/phân 者giả 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 身thân 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 謂vị 滑hoạt 澁sáp 輕khinh 重trọng 軟nhuyễn 緩hoãn 急cấp 冷lãnh 飢cơ 渴khát 飽bão 力lực 劣liệt 悶muộn 癢dạng 黏niêm 病bệnh 老lão 死tử 疲bì 息tức 勇dũng 。 此thử 所sở 觸xúc 一nhất 分phần/phân 由do 八bát 因nhân 建kiến 立lập 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 摩ma 故cố 稱xưng 故cố 觸xúc 故cố 執chấp 故cố 雜tạp 故cố 界giới 不bất 平bình 等đẳng 故cố 。 界giới 平bình 等đẳng 故cố 。 水thủy 風phong 雜tạp 故cố 冷lãnh 。 地địa 水thủy 雜tạp 故cố 黏niêm 。 界giới 平bình 等đẳng 故cố 息tức 力lực 勇dũng 。 勇dũng 者giả 無vô 畏úy 飽bão 。 由do 二nhị 種chủng 界giới 不bất 平bình 等đẳng 故cố 有hữu 飢cơ 等đẳng 。 餘dư 觸xúc 。
法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 色sắc 者giả 。 略lược 有hữu 五ngũ 種chủng 。 謂vị 極cực 略lược 色sắc 。 極cực 逈huýnh 色sắc 。 受thọ 所sở 引dẫn 色sắc 。 遍biến 計kế 所sở 起khởi 色sắc 。 自tự 在tại 所sở 生sanh 色sắc 。 極cực 略lược 色sắc 者giả 。 謂vị 極cực 微vi 色sắc 。 極cực 逈huýnh 色sắc 者giả 。 謂vị 即tức 此thử 離ly 餘dư 礙ngại 觸xúc 色sắc 。 受thọ 所sở 引dẫn 色sắc 者giả 。 謂vị 無vô 表biểu 色sắc 。 遍biến 計kế 所sở 起khởi 色sắc 者giả 。 謂vị 影ảnh 像tượng 色sắc 。 自tự 在tại 所sở 生sanh 色sắc 者giả 。 謂vị 解giải 脫thoát 靜tĩnh 慮lự 所sở 行hành 境cảnh 色sắc 。 云vân 何hà 建kiến 立lập 受thọ 蘊uẩn 。 謂vị 六lục 受thọ 身thân 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 受thọ 。 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 受thọ 。 若nhược 樂lạc 若nhược 苦khổ 。 若nhược 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。
復phục 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 身thân 受thọ 苦khổ 身thân 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 身thân 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 受thọ 苦khổ 心tâm 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 心tâm 受thọ 。
復phục 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 味vị 受thọ 苦khổ 有hữu 味vị 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 有hữu 味vị 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 味vị 受thọ 苦khổ 無vô 味vị 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 無vô 味vị 受thọ 。
復phục 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 依y 耽đam 嗜thị 受thọ 苦khổ 依y 耽đam 嗜thị 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 依y 耽đam 嗜thị 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 依y 出xuất 離ly 受thọ 苦khổ 依y 出xuất 離ly 受thọ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 依y 出xuất 離ly 受thọ 。 身thân 受thọ 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 受thọ 。 心tâm 受thọ 者giả 。 謂vị 意ý 識thức 相tương 應ứng 受thọ 。 有hữu 味vị 受thọ 者giả 。 謂vị 自tự 體thể 愛ái 相tương 應ứng 受thọ 。 無vô 味vị 受thọ 者giả 。 謂vị 此thử 愛ái 不bất 相tương 應ứng 受thọ 。 依y 耽đam 嗜thị 受thọ 者giả 。 謂vị 妙diệu 五ngũ 欲dục 愛ái 相tương 應ứng 受thọ 。 依y 出xuất 離ly 受thọ 者giả 。 謂vị 此thử 愛ái 不bất 相tương 應ứng 受thọ 。 如như 是thị 建kiến 立lập 。 由do 四tứ 種chủng 因nhân 。 謂vị 所sở 依y 故cố 自tự 體thể 故cố 。 集tập 所sở 依y 故cố 。 雜tạp 染nhiễm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 集tập 色sắc 所sở 依y 建kiến 立lập 身thân 受thọ 。 集tập 無vô 色sắc 所sở 依y 建kiến 立lập 心tâm 受thọ 。 由do 雜tạp 染nhiễm 故cố 建kiến 立lập 有hữu 味vị 等đẳng 。 由do 清thanh 淨tịnh 故cố 。 建kiến 立lập 無vô 味vị 等đẳng 。 此thử 愛ái 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 謂vị 離ly 繫hệ 及cập 隨tùy 順thuận 離ly 繫hệ 。 云vân 何hà 建kiến 立lập 想tưởng 蘊uẩn 。 謂vị 六lục 想tưởng 身thân 。 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 想tưởng 。 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 想tưởng 。 由do 此thử 想tưởng 故cố 或hoặc 了liễu 有hữu 相tương/tướng 。 或hoặc 了liễu 無vô 相tướng 。 或hoặc 了liễu 小tiểu 大đại 無vô 量lượng 。 或hoặc 了liễu 無vô 少thiểu 所sở 有hữu 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 有hữu 相tương/tướng 想tưởng 者giả 。 謂vị 除trừ 不bất 善thiện 言ngôn 說thuyết 無vô 相tướng 界giới 定định 及cập 有hữu 頂đảnh 定định 想tưởng 所sở 餘dư 想tưởng 。 無vô 相tướng 想tưởng 者giả 。 謂vị 前tiền 所sở 除trừ 想tưởng 。 小tiểu 想tưởng 者giả 。 謂vị 能năng 了liễu 欲dục 界giới 想tưởng 。 大đại 想tưởng 者giả 。 謂vị 能năng 了liễu 色sắc 界giới 想tưởng 。 無vô 量lượng 想tưởng 者giả 。 謂vị 能năng 了liễu 空không 。 無vô 邊biên 處xứ 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 想tưởng 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 想tưởng 者giả 。 謂vị 能năng 了liễu 無vô 所sở 有hữu 處xứ 想tưởng 。 不bất 善thiện 言ngôn 說thuyết 想tưởng 者giả 。 謂vị 未vị 學học 語ngữ 言ngôn 故cố 。 雖tuy 於ư 色sắc 起khởi 想tưởng 而nhi 不bất 能năng 了liễu 。 此thử 名danh 為vi 色sắc 故cố 名danh 無vô 相tướng 想tưởng 。 無vô 相tướng 界giới 定định 想tưởng 者giả 。 謂vị 離ly 色sắc 等đẳng 一nhất 切thiết 相tương/tướng 無vô 相tướng 涅Niết 槃Bàn 想tưởng 故cố 。 名danh 無vô 相tướng 想tưởng 。 有hữu 頂đảnh 定định 想tưởng 者giả 。 謂vị 彼bỉ 想tưởng 不bất 明minh 利lợi 。 不bất 能năng 於ư 境cảnh 圖đồ 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 名danh 無vô 相tướng 想tưởng 。 小tiểu 者giả 。 謂vị 欲dục 界giới 下hạ 劣liệt 故cố 。 大đại 者giả 。 謂vị 色sắc 界giới 增tăng 上thượng 故cố 。 無vô 量lượng 者giả 。 謂vị 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 無vô 邊biên 際tế 故cố 。 是thị 故cố 緣duyên 彼bỉ 諸chư 想tưởng 亦diệc 名danh 。 小tiểu 大đại 無vô 量lượng 。
云vân 何hà 建kiến 立lập 行hành 蘊uẩn 。 謂vị 六lục 思tư 身thân 。 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 思tư 。 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 所sở 生sanh 思tư 。 由do 此thử 思tư 故cố 思tư 作tác 諸chư 善thiện 。 思tư 作tác 雜tạp 染nhiễm 。 思tư 作tác 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 又hựu 即tức 此thử 思tư 除trừ 受thọ 及cập 想tưởng 與dữ 餘dư 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 并tinh 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 總tổng 名danh 行hành 蘊uẩn 。 雖tuy 除trừ 受thọ 想tưởng 。 一nhất 切thiết 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 及cập 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 皆giai 行hành 蘊uẩn 相tương/tướng 。 然nhiên 思tư 最tối 勝thắng 與dữ 一nhất 切thiết 行hành 為vi 導đạo 首thủ 。 是thị 故cố 偏thiên 說thuyết 。 為vì 顯hiển 此thử 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 由do 思tư 造tạo 善thiện 法Pháp 等đẳng 。 善thiện 者giả 。 謂vị 當đương 說thuyết 信tín 等đẳng 。 雜tạp 染nhiễm 者giả 。 謂vị 當đương 說thuyết 貪tham 等đẳng 。 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 及cập 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 分phần/phân 少thiểu 分phần 煩phiền 惱não 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 思tư 所sở 發phát 種chủng 種chủng 行hành 位vị 。 假giả 設thiết 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。
問vấn 何hà 等đẳng 名danh 餘dư 。 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 答đáp 所sở 謂vị 作tác 意ý 觸xúc 欲dục 勝thắng 解giải 念niệm 三tam 摩ma 地địa 慧tuệ 信tín 。 慚tàm 愧quý 無vô 貪tham 無vô 瞋sân 無vô 癡si 。 勤cần 安an 不bất 放phóng 逸dật 捨xả 。 不bất 害hại 貪tham 瞋sân 慢mạn 無vô 明minh 。 疑nghi 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 邊biên 執chấp 見kiến 見kiến 取thủ 戒giới 禁cấm 取thủ 邪tà 見kiến 忿phẫn 恨hận 覆phú 惱não 嫉tật 慳san 誑cuống 諂siểm 憍kiêu 害hại 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 惛hôn 沈trầm 掉trạo 舉cử 不bất 信tín 懈giải 怠đãi 放phóng 逸dật 。 忘vong 念niệm 不bất 正chánh 知tri 散tán 亂loạn 睡thụy 眠miên 惡ác 作tác 尋tầm 伺tứ 。 如như 是thị 思tư 等đẳng 五ngũ 十thập 五ngũ 法pháp 。 若nhược 遍biến 行hành 若nhược 別biệt 境cảnh 若nhược 善thiện 若nhược 煩phiền 惱não 若nhược 隨tùy 煩phiền 惱não 若nhược 不bất 定định 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 五ngũ 五ngũ 十thập 一nhất 十thập 二nhị 十thập 四tứ 應ưng 知tri 。 又hựu 此thử 諸chư 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 若nhược 相tương/tướng 若nhược 業nghiệp 。 當đương 廣quảng 分phân 別biệt 。
思tư 者giả 。 於ư 心tâm 造tạo 作tác 意ý 業nghiệp 為vi 體thể 。 於ư 善thiện 不bất 善thiện 。 無vô 記ký 品phẩm 中trung 役dịch 心tâm 為vi 業nghiệp 。 於ư 心tâm 造tạo 作tác 意ý 業nghiệp 為vi 體thể 者giả 。 此thử 辯biện 其kỳ 相tương/tướng 。 於ư 善thiện 等đẳng 品phẩm 中trung 役dịch 心tâm 為vi 業nghiệp 者giả 。 此thử 辯biện 其kỳ 業nghiệp 。 以dĩ 於ư 所sở 作tác 善thiện 等đẳng 法pháp 中trung 發phát 起khởi 心tâm 故cố 。
作tác 意ý 者giả 。 發phát 動động 心tâm 為vi 體thể 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 持trì 心tâm 為vi 業nghiệp 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 持trì 心tâm 者giả 。 謂vị 即tức 於ư 此thử 。 境cảnh 數sác 數sác 引dẫn 心tâm 。 是thị 故cố 心tâm 得đắc 定định 者giả 名danh 得đắc 作tác 意ý 。 觸xúc 者giả 。 依y 三tam 和hòa 合hợp 諸chư 根căn 變biến 異dị 。 分phân 別biệt 為vi 體thể 。 受thọ 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 識thức 生sanh 時thời 所sở 依y 諸chư 根căn 隨tùy 順thuận 生sanh 起khởi 苦khổ 樂lạc 等đẳng 受thọ 變biến 異dị 行hành 相tương/tướng 。 隨tùy 此thử 行hành 相tương/tướng 分phân 別biệt 觸xúc 生sanh 。
欲dục 者giả 於ư 所sở 樂lạc 事sự 彼bỉ 彼bỉ 引dẫn 發phát 所sở 作tác 希hy 望vọng 為vi 體thể 。 正chánh 勤cần 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 彼bỉ 彼bỉ 引dẫn 發phát 所sở 作tác 希hy 望vọng 者giả 。 謂vị 欲dục 引dẫn 攝nhiếp 見kiến 聞văn 等đẳng 一nhất 切thiết 作tác 用dụng 故cố 。 勝thắng 解giải 者giả 。 於ư 決quyết 定định 事sự 隨tùy 所sở 決quyết 定định 印ấn 持trì 為vi 體thể 。 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 為vi 業nghiệp 。 隨tùy 所sở 決quyết 定định 印ấn 持trì 者giả 。 謂vị 是thị 事sự 必tất 爾nhĩ 。 非phi 餘dư 決quyết 了liễu 勝thắng 解giải 。 由do 勝thắng 解giải 故cố 所sở 有hữu 勝thắng 緣duyên 不bất 能năng 引dẫn 轉chuyển 。 念niệm 者giả 。 於ư 串xuyến 習tập 事sự 令linh 心tâm 明minh 記ký 不bất 忘vong 為vi 體thể 。 不bất 散tán 亂loạn 為vi 業nghiệp 。 串xuyến 習tập 事sự 者giả 。 謂vị 先tiên 所sở 受thọ 。 不bất 散tán 亂loạn 業nghiệp 者giả 。 由do 念niệm 於ư 境cảnh 明minh 記ký 憶ức 故cố 令linh 心tâm 不bất 散tán 。
三tam 摩ma 地địa 者giả 。 於ư 所sở 觀quán 事sự 令linh 心tâm 專chuyên 一nhất 為vi 體thể 。 智trí 所sở 依y 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 令linh 心tâm 專chuyên 一nhất 者giả 。 於ư 一nhất 境cảnh 界giới 。 令linh 心tâm 不bất 散tán 故cố 。 智trí 所sở 依y 者giả 。 心tâm 處xứ 靜tĩnh 定định 。 知tri 如như 實thật 故cố 。
慧tuệ 者giả 。 於ư 所sở 觀quán 事sự 擇trạch 法pháp 為vi 體thể 。 斷đoạn 疑nghi 為vi 業nghiệp 。 斷đoạn 疑nghi 者giả 。 謂vị 由do 慧tuệ 擇trạch 法pháp 得đắc 決quyết 定định 故cố 。
信tín 者giả 。 於ư 有hữu 體thể 有hữu 德đức 有hữu 能năng 忍nhẫn 可khả 清thanh 淨tịnh 希hy 望vọng 為vi 體thể 。 樂nhạo 欲dục 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 於ư 實thật 有hữu 體thể 起khởi 忍nhẫn 可khả 行hành 信tín 。 於ư 實thật 有hữu 德đức 起khởi 清thanh 淨tịnh 行hạnh 信tín 。 於ư 實thật 有hữu 能năng 起khởi 希hy 望vọng 行hành 信tín 。 謂vị 我ngã 有hữu 力lực 能năng 得đắc 能năng 成thành 。
慚tàm 者giả 。 於ư 諸chư 過quá 惡ác 自tự 羞tu 為vi 體thể 。 惡ác 行hành 止chỉ 息tức 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。
愧quý 者giả 。 於ư 諸chư 過quá 惡ác 羞tu 他tha 為vi 體thể 。 業nghiệp 如như 慚tàm 說thuyết 。 無vô 貪tham 者giả 。 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 無vô 著trước 為vi 體thể 。 惡ác 行hành 不bất 轉chuyển 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。
無vô 瞋sân 者giả 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 苦khổ 及cập 苦khổ 具cụ 無vô 恚khuể 為vi 體thể 。 惡ác 行hành 不bất 轉chuyển 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。
無vô 癡si 者giả 。 由do 報báo 教giáo 證chứng 智trí 決quyết 擇trạch 為vi 體thể 。 惡ác 行hành 不bất 轉chuyển 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 慚tàm 等đẳng 易dị 了liễu 故cố 不bất 再tái 釋thích 。 報báo 教giáo 證chứng 智trí 者giả 。 謂vị 生sanh 得đắc 聞văn 思tư 修tu 所sở 生sanh 慧tuệ 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 決quyết 擇trạch 者giả 。 謂vị 慧tuệ 勇dũng 勤cần 俱câu 。
勤cần 者giả 。 被bị 甲giáp 方phương 便tiện 無vô 下hạ 無vô 退thoái 。 無vô 足túc 心tâm 勇dũng 為vi 體thể 成thành 滿mãn 善thiện 品phẩm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 如như 經kinh 說thuyết 。 有hữu 勢thế 有hữu 勤cần 有hữu 勇dũng 堅kiên 猛mãnh 不bất 捨xả 善thiện 軛ách 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 應ưng 配phối 釋thích 被bị 甲giáp 心tâm 勇dũng 等đẳng 諸chư 句cú 。 滿mãn 善thiện 品phẩm 者giả 。 謂vị 能năng 圓viên 滿mãn 隨tùy 初sơ 所sở 入nhập 根căn 本bổn 靜tĩnh 慮lự 。 成thành 善thiện 品phẩm 者giả 。 謂vị 即tức 於ư 此thử 。 極cực 善thiện 修tu 治trị 。
安an 者giả 。 止chỉ 息tức 身thân 心tâm 麁thô 重trọng 身thân 心tâm 調điều 暢sướng 為vi 體thể 。 除trừ 遣khiển 一nhất 切thiết 障chướng 礙ngại 為vi 業nghiệp 。 除trừ 遣khiển 一nhất 切thiết 障chướng 礙ngại 者giả 。 謂vị 由do 此thử 勢thế 力lực 依y 止chỉ 轉chuyển 故cố 。
不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 依y 止chỉ 正chánh 勤cần 無vô 貪tham 瞋sân 癡si 。 修tu 諸chư 善thiện 法Pháp 。 於ư 心tâm 防phòng 護hộ 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 為vi 體thể 。 成thành 滿mãn 一nhất 切thiết 。 世thế 出xuất 世thế 福phước 為vi 業nghiệp 。 謂vị 由do 正chánh 勤cần 等đẳng 為vi 先tiên 能năng 修tu 一nhất 切thiết 。 善thiện 法Pháp 及cập 防phòng 有hữu 漏lậu 。 是thị 故cố 依y 此thử 四tứ 法Pháp 。 假giả 立lập 不bất 放phóng 逸dật 體thể 。 有hữu 漏lậu 法pháp 者giả 。 謂vị 諸chư 漏lậu 及cập 漏lậu 處xứ 所sở 境cảnh 界giới 。
捨xả 者giả 。 依y 止chỉ 正chánh 勤cần 無vô 貪tham 瞋sân 癡si 。 與dữ 雜tạp 染nhiễm 住trụ 相tương 違vi 。 心tâm 平bình 等đẳng 性tánh 。 心tâm 正chánh 直trực 性tánh 。 心tâm 無vô 功công 用dụng 。 住trụ 性tánh 為vi 體thể 。 不bất 容dung 雜tạp 染nhiễm 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 心tâm 平bình 等đẳng 性tánh 等đẳng 者giả 。 謂vị 以dĩ 初sơ 中trung 後hậu 位vị 。 辯biện 捨xả 差sai 別biệt 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 捨xả 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 離ly 沈trầm 沒một 等đẳng 不phủ 。 平bình 等đẳng 性tánh 故cố 。 最tối 初sơ 證chứng 得đắc 心tâm 平bình 等đẳng 性tánh 。 由do 心tâm 平bình 等đẳng 遠viễn 離ly 加gia 行hành 自tự 然nhiên 相tương 續tục 故cố 。 次thứ 復phục 證chứng 得đắc 心tâm 正chánh 直trực 性tánh 。 由do 心tâm 正chánh 直trực 於ư 諸chư 雜tạp 染nhiễm 無vô 怯khiếp 慮lự 故cố 。 最tối 後hậu 證chứng 得đắc 心tâm 無vô 功công 用dụng 住trụ 性tánh 。 不bất 害hại 者giả 。 無vô 瞋sân 善thiện 根căn 。 一nhất 分phần/phân 心tâm 悲bi 愍mẫn 為vi 體thể 。 不bất 損tổn 惱não 為vi 業nghiệp 。 當đương 知tri 不bất 害hại 不bất 離ly 無vô 瞋sân 故cố 亦diệc 是thị 假giả 。
貪tham 者giả 三tam 界giới 愛ái 為vi 體thể 。 生sanh 眾chúng 苦khổ 為vi 業nghiệp 。 生sanh 眾chúng 苦khổ 者giả 謂vị 由do 愛ái 力lực 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 生sanh 故cố 。
瞋sân 者giả 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 苦khổ 及cập 苦khổ 具cụ 心tâm 憎tăng 恚khuể 為vi 體thể 。 不bất 安an 隱ẩn 住trụ 惡ác 行hành 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 安an 隱ẩn 住trụ 者giả 。 謂vị 心tâm 懷hoài 憎tăng 恚khuể 多đa 住trụ 苦khổ 故cố 。
慢mạn 者giả 。 依y 止chỉ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 心tâm 高cao 舉cử 為vi 體thể 。 不bất 敬kính 苦khổ 生sanh 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 敬kính 者giả 。 謂vị 於ư 師sư 長trưởng 及cập 有hữu 德đức 所sở 而nhi 生sanh 憍kiêu 傲ngạo 。 苦khổ 生sanh 者giả 。 謂vị 生sanh 後hậu 有hữu 故cố 。
無vô 明minh 者giả 。 謂vị 三tam 界giới 無vô 智trí 為vi 體thể 。 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 邪tà 決quyết 定định 疑nghi 雜tạp 染nhiễm 生sanh 起khởi 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 邪tà 決quyết 定định 者giả 。 謂vị 顛điên 倒đảo 智trí 。 疑nghi 者giả 猶do 豫dự 。 雜tạp 染nhiễm 生sanh 起khởi 者giả 。 謂vị 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 現hiện 行hành 。 彼bỉ 所sở 依y 者giả 。 謂vị 由do 愚ngu 癡si 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。
疑nghi 者giả 。 於ư 諦đế 猶do 豫dự 為vi 體thể 。 善thiện 品phẩm 不bất 生sanh 依y 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 於ư 諦đế 猶do 豫dự 者giả 。 亦diệc 攝nhiếp 於ư 實thật 猶do 豫dự 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 滅diệt 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 故cố 。 善thiện 品phẩm 不bất 生sanh 者giả 。 謂vị 由do 不bất 決quyết 不bất 造tạo 修tu 故cố 。
薩tát 迦ca 耶da 見kiến 者giả 。 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 等đẳng 隨tùy 觀quán 執chấp 。 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 諸chư 忍nhẫn 欲dục 覺giác 觀quán 見kiến 為vi 體thể 。 一nhất 切thiết 見kiến 趣thú 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。
邊biên 執chấp 見kiến 者giả 。 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 等đẳng 隨tùy 觀quán 執chấp 。 若nhược 常thường 若nhược 斷đoạn 。 諸chư 忍nhẫn 欲dục 覺giác 觀quán 見kiến 為vi 體thể 。 障chướng 處xứ 中trung 行hành 出xuất 離ly 為vi 業nghiệp 。 處xử 中trung 行hành 者giả 。 謂vị 離ly 斷đoạn 常thường 緣duyên 起khởi 正chánh 智trí 。
見kiến 取thủ 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 見kiến 及cập 見kiến 所sở 依y 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 等đẳng 。 隨tùy 觀quán 執chấp 為vi 最tối 為vi 勝thắng 。 為vi 上thượng 為vi 妙diệu 。 諸chư 忍nhẫn 欲dục 覺giác 觀quán 見kiến 為vi 體thể 。 執chấp 不bất 正chánh 見kiến 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 戒giới 禁cấm 取thủ 者giả 。 於ư 諸chư 戒giới 禁cấm 及cập 戒giới 禁cấm 所sở 依y 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 等đẳng 。 隨tùy 觀quán 執chấp 為vi 清thanh 淨tịnh 為vi 解giải 脫thoát 為vi 出xuất 離ly 。 諸chư 忍nhẫn 欲dục 覺giác 觀quán 見kiến 為vi 體thể 。 勞lao 而nhi 無vô 果quả 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 戒giới 禁cấm 者giả 。 謂vị 惡ác 見kiến 為vi 先tiên 。 勞lao 無vô 果quả 者giả 。 由do 此thử 不bất 能năng 。 得đắc 出xuất 離ly 故cố 。
邪tà 見kiến 者giả 。 謗báng 因nhân 謗báng 果quả 。 或hoặc 謗báng 作tác 用dụng 。 或hoặc 壞hoại 實thật 事sự 。 或hoặc 邪tà 分phân 別biệt 。 諸chư 忍nhẫn 欲dục 覺giác 觀quán 見kiến 為vi 體thể 。 斷đoạn 善thiện 根căn 為vi 業nghiệp 。 及cập 不bất 善thiện 根căn 堅kiên 固cố 。 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 善thiện 生sanh 起khởi 為vi 業nghiệp 。 善thiện 不bất 生sanh 起khởi 為vi 業nghiệp 。 謗báng 因nhân 者giả 。 謂vị 無vô 施thí 與dữ 無vô 愛ái 樂nhạo 無vô 祠từ 祀tự 無vô 妙diệu 行hạnh 無vô 惡ác 行hành 等đẳng 。 謗báng 果quả 者giả 。 謂vị 無vô 妙diệu 行hạnh 及cập 惡ác 行hành 業nghiệp 所sở 招chiêu 異dị 熟thục 等đẳng 。 謗báng 作tác 用dụng 者giả 。 謂vị 無vô 此thử 世thế 間gian 無vô 彼bỉ 世thế 間gian 。 無vô 母mẫu 無vô 父phụ 無vô 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 等đẳng 。 誹phỉ 謗báng 異dị 世thế 往vãng 來lai 作tác 用dụng 故cố 。 誹phỉ 謗báng 任nhậm 持trì 種chủng 子tử 作tác 用dụng 故cố 。 誹phỉ 謗báng 相tương 續tục 作tác 用dụng 故cố 。 壞hoại 實thật 事sự 者giả 。 謂vị 無vô 世thế 間gian 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 。 邪tà 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 餘dư 一nhất 切thiết 分phân 別biệt 倒đảo 見kiến 。 斷đoạn 善thiện 根căn 者giả 。 謂vị 由do 增tăng 上thượng 邪tà 見kiến 。 非phi 一nhất 切thiết 種chủng 。
問vấn 如như 是thị 五ngũ 見kiến 幾kỷ 增tăng 益ích 見kiến 幾kỷ 損tổn 減giảm 見kiến 。 答đáp 四tứ 是thị 增tăng 益ích 見kiến 。 於ư 所sở 知tri 境cảnh 增tăng 益ích 自tự 性tánh 及cập 差sai 別biệt 故cố 。 於ư 諸chư 見kiến 中trung 增tăng 益ích 第đệ 一nhất 及cập 清thanh 淨tịnh 故cố 。 謂vị 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 所sở 知tri 無vô 我ngã 境cảnh 。 增tăng 益ích 我ngã 我ngã 所sở 自tự 性tánh 。 是thị 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 增tăng 益ích 我ngã 常thường 無vô 常thường 差sai 別biệt 。 是thị 邊biên 執chấp 見kiến 。 於ư 諸chư 惡ác 見kiến 增tăng 益ích 第đệ 一nhất 。 是thị 見kiến 取thủ 。 即tức 於ư 此thử 見kiến 增tăng 益ích 清thanh 淨tịnh 。 是thị 戒giới 禁cấm 取thủ 。 一nhất 多đa 分phần 是thị 損tổn 減giảm 見kiến 。 一nhất 多đa 分phần 者giả 。 由do 邪tà 分phân 別biệt 不bất 必tất 損tổn 減giảm 故cố 。
問vấn 計kế 前tiền 後hậu 際tế 所sở 有hữu 諸chư 見kiến 。 彼bỉ 於ư 此thử 五ngũ 幾kỷ 見kiến 所sở 攝nhiếp 。 答đáp 或hoặc 二nhị 或hoặc 一nhất 切thiết 。 問vấn 於ư 不bất 可khả 記ký 事sự 所sở 有hữu 諸chư 見kiến 。 彼bỉ 於ư 此thử 五ngũ 幾kỷ 見kiến 所sở 攝nhiếp 。 答đáp 或hoặc 二nhị 或hoặc 一nhất 切thiết 。 二nhị 者giả 。 謂vị 邊biên 執chấp 見kiến 及cập 邪tà 見kiến 自tự 相tương/tướng 故cố 。 一nhất 切thiết 者giả 謂vị 五ngũ 見kiến 眷quyến 屬thuộc 故cố 。
問vấn 薄bạc 伽già 梵Phạm 觀quán 何hà 過quá 失thất 故cố 。 於ư 蘊uẩn 界giới 處xứ 。 以dĩ 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 誹phỉ 毀hủy 計kế 我ngã 。 答đáp 觀quán 彼bỉ 攝nhiếp 受thọ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 者giả 。 有hữu 五ngũ 種chủng 過quá 失thất 故cố 。 謂vị 異dị 相tướng 過quá 失thất 。 無vô 常thường 過quá 失thất 。 不bất 自tự 在tại 過quá 失thất 。 無vô 身thân 過quá 失thất 。 不bất 由do 功công 用dụng 解giải 脫thoát 過quá 失thất 。 異dị 相tướng 過quá 失thất 者giả 。 謂vị 色sắc 蘊uẩn 等đẳng 非phi 我ngã 體thể 性tánh 。 異dị 我ngã 相tương/tướng 故cố 。 無vô 常thường 過quá 失thất 者giả 。 謂vị 非phi 我ngã 處xứ 色sắc 蘊uẩn 等đẳng 中trung 。 我ngã 應ưng 無vô 常thường 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 所sở 依y 無vô 能năng 依y 有hữu 故cố 不bất 自tự 在tại 過quá 失thất 者giả 。 謂vị 不bất 應ưng 觀quán 我ngã 有hữu 色sắc 等đẳng 。 我ngã 應ưng 不bất 自tự 在tại 故cố 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 我ngã 於ư 色sắc 等đẳng 不bất 能năng 自tự 在tại 轉chuyển 故cố 。 無vô 身thân 過quá 失thất 者giả 。 謂vị 非phi 離ly 色sắc 等đẳng 異dị 處xứ 有hữu 我ngã 。 我ngã 應ưng 無vô 身thân 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 離ly 身thân 計kế 我ngã 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 不bất 由do 功công 用dụng 解giải 脫thoát 過quá 失thất 者giả 。 設thiết 有hữu 如như 是thị 分phân 別biệt 。 我ngã 相tương/tướng 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 無vô 色sắc 等đẳng 我ngã 不bất 由do 功công 用dụng 應ưng 解giải 脫thoát 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 身thân 縛phược 若nhược 無vô 我ngã 應ưng 任nhậm 運vận 解giải 脫thoát 。
問vấn 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 有hữu 二nhị 十thập 句cú 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 謂vị 計kế 色sắc 是thị 我ngã 。 我ngã 有hữu 諸chư 色sắc 。 色sắc 屬thuộc 於ư 我ngã 。 我ngã 在tại 色sắc 中trung 。 如như 是thị 計kế 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 是thị 我ngã 我ngã 有hữu 識thức 等đẳng 識thức 等đẳng 屬thuộc 我ngã 我ngã 在tại 識thức 等đẳng 中trung 。 於ư 此thử 諸chư 見kiến 幾kỷ 是thị 我ngã 見kiến 幾kỷ 我ngã 所sở 見kiến 。 答đáp 五ngũ 是thị 我ngã 見kiến 。 十thập 五ngũ 是thị 我ngã 所sở 見kiến 。 謂vị 計kế 色sắc 是thị 我ngã 。 計kế 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 是thị 我ngã 。 此thử 五ngũ 是thị 我ngã 見kiến 。 餘dư 十thập 五ngũ 是thị 我ngã 所sở 見kiến 。 何hà 因nhân 十thập 五ngũ 是thị 我ngã 所sở 見kiến 。 相tương 應ứng 我ngã 所sở 故cố 。 隨tùy 轉chuyển 我ngã 所sở 故cố 。 不bất 離ly 我ngã 所sở 故cố 。 相tương 應ứng 我ngã 所sở 者giả 。 謂vị 我ngã 有hữu 色sắc 乃nãi 至chí 我ngã 有hữu 識thức 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 我ngã 與dữ 彼bỉ 相tương 應ứng 。 說thuyết 有hữu 彼bỉ 故cố 。 隨tùy 轉chuyển 我ngã 所sở 者giả 。 謂vị 色sắc 屬thuộc 我ngã 乃nãi 至chí 識thức 屬thuộc 我ngã 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 彼bỉ 由do 此thử 自tự 在tại 力lực 轉chuyển 。 或hoặc 捨xả 或hoặc 役dịch 。 世thế 間gian 說thuyết 彼bỉ 是thị 我ngã 所sở 故cố 。 不bất 離ly 我ngã 所sở 者giả 。 謂vị 我ngã 在tại 色sắc 中trung 乃nãi 至chí 我ngã 在tại 識thức 中trung 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 彼bỉ 計kế 實thật 我ngã 處xử 在tại 蘊uẩn 中trung 遍biến 體thể 隨tùy 行hành 故cố 。
問vấn 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 當đương 言ngôn 於ư 事sự 了liễu 不bất 了liễu 耶da 。 答đáp 當đương 言ngôn 於ư 事sự 不bất 得đắc 決quyết 了liễu 。 如như 於ư 繩thằng 上thượng 妄vọng 起khởi 蛇xà 解giải 。 於ư 事sự 不bất 決quyết 了liễu 者giả 。 若nhược 能năng 決quyết 了liễu 。 色sắc 等đẳng 實thật 相tướng 。 必tất 不bất 應ưng 起khởi 虛hư 妄vọng 我ngã 見kiến 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 欻hốt 爾nhĩ 見kiến 繩thằng 遂toại 執chấp 為vi 蛇xà 。 不bất 了liễu 繩thằng 相tương/tướng 而nhi 起khởi 蛇xà 執chấp 。
忿phẫn 者giả 。 依y 止chỉ 現hiện 前tiền 不bất 饒nhiêu 益ích 相tương/tướng 瞋sân 之chi 一nhất 分phần/phân 。 心tâm 怒nộ 為vi 體thể 。 執chấp 仗trượng 憤phẫn 發phát 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 當đương 知tri 忿phẫn 等đẳng 是thị 假giả 建kiến 立lập 。 離ly 瞋sân 等đẳng 外ngoại 無vô 別biệt 性tánh 故cố 。 恨hận 者giả 。 自tự 此thử 已dĩ 後hậu 。 即tức 瞋sân 一nhất 分phần/phân 。 懷hoài 怨oán 不bất 捨xả 為vi 體thể 。 不bất 忍nhẫn 所sở 依y 為vi 業nghiệp 自tự 此thử 後hậu 者giả 。 謂vị 從tùng 忿phẫn 後hậu 。 不bất 忍nhẫn 者giả 。 謂vị 不bất 堪kham 忍nhẫn 。 不bất 饒nhiêu 益ích 事sự 。
覆phú 者giả 。 於ư 所sở 作tác 罪tội 他tha 正chánh 舉cử 時thời 。 癡si 之chi 一nhất 分phần/phân 隱ẩn 藏tàng 為vi 體thể 。 悔hối 不bất 安an 住trụ 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 法pháp 爾nhĩ 覆phú 藏tàng 所sở 作tác 罪tội 者giả 心tâm 必tất 憂ưu 悔hối 。 由do 此thử 不bất 得đắc 安an 隱ẩn 而nhi 住trụ 。
惱não 者giả 。 忿phẫn 恨hận 居cư 先tiên 瞋sân 之chi 一nhất 分phần/phân 心tâm 戾lệ 為vi 體thể 。 高cao 暴bạo 麁thô 言ngôn 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 生sanh 起khởi 非phi 福phước 為vi 業nghiệp 。 不bất 安an 隱ẩn 住trụ 為vi 業nghiệp 。 高cao 暴bạo 麁thô 言ngôn 者giả 。 謂vị 語ngữ 現hiện 凶hung 踈sơ 切thiết 人nhân 心tâm 腑phủ 。
嫉tật 者giả 。 耽đam 著trước 利lợi 養dưỡng 。 不bất 耐nại 他tha 榮vinh 。 瞋sân 之chi 一nhất 分phần/phân 心tâm 妬đố 為vi 體thể 。 令linh 心tâm 憂ưu 慼thích 不bất 安an 隱ẩn 住trụ 為vi 業nghiệp 。 慳san 者giả 。 耽đam 著trước 利lợi 養dưỡng 。 於ư 資tư 生sanh 具cụ 貪tham 之chi 一nhất 分phần/phân 心tâm 悋lận 為vi 體thể 。 不bất 捨xả 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 捨xả 者giả 。 由do 慳san 悋lận 故cố 。 非phi 所sở 用dụng 具cụ 亦diệc 恆hằng 聚tụ 積tích 。
誑cuống 者giả 。 耽đam 著trước 利lợi 養dưỡng 。 貪tham 癡si 一nhất 分phần/phân 。 詐trá 現hiện 不bất 實thật 功công 德đức 為vi 體thể 。 邪tà 命mạng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。
諂siểm 者giả 。 耽đam 著trước 利lợi 養dưỡng 。 貪tham 癡si 一nhất 分phần/phân 。 矯kiểu 設thiết 方phương 便tiện 隱ẩn 實thật 過quá 惡ác 為vi 體thể 。 障chướng 正chánh 教giáo 授thọ 為vi 業nghiệp 。 矯kiểu 設thiết 方phương 便tiện 隱ẩn 實thật 過quá 惡ác 者giả 。 謂vị 託thác 餘dư 事sự 以dĩ 避tị 餘dư 事sự 。 障chướng 正chánh 教giáo 授thọ 者giả 。 由do 不bất 如như 實thật 發phát 露lộ 所sở 犯phạm 。 不bất 任nhậm 教giáo 授thọ 故cố 。
憍kiêu 者giả 。 或hoặc 依y 少thiếu 年niên 無vô 病bệnh 長trường 壽thọ 之chi 相tướng 。 或hoặc 得đắc 隨tùy 一nhất 有hữu 漏lậu 榮vinh 利lợi 之chi 事sự 。 貪tham 之chi 一nhất 分phần/phân 令linh 心tâm 悅duyệt 豫dự 為vi 體thể 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 及cập 隨tùy 煩phiền 惱não 。 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 長trường 壽thọ 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 不bất 死tử 覺giác 為vi 先tiên 分phân 別biệt 此thử 相tương/tướng 。 由do 此thử 能năng 生sanh 壽thọ 命mạng 憍kiêu 逸dật 。 隨tùy 一nhất 有hữu 漏lậu 榮vinh 利lợi 事sự 者giả 。 謂vị 族tộc 姓tánh 色sắc 力lực 聰thông 叡duệ 財tài 富phú 自tự 在tại 等đẳng 事sự 。 悅duyệt 豫dự 者giả 。 謂vị 染nhiễm 喜hỷ 差sai 別biệt 。
害hại 者giả 。 瞋sân 之chi 一nhất 分phần/phân 無vô 哀ai 無vô 悲bi 無vô 愍mẫn 為vi 體thể 。 損tổn 惱não 有hữu 情tình 為vi 業nghiệp 。
無vô 慚tàm 者giả 。 貪tham 瞋sân 癡si 分phần/phân 。 於ư 諸chư 過quá 惡ác 不bất 自tự 恥sỉ 為vi 體thể 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 及cập 隨tùy 煩phiền 惱não 。 助trợ 伴bạn 為vi 業nghiệp 。 無vô 愧quý 者giả 。 貪tham 瞋sân 癡si 分phần/phân 。 於ư 諸chư 過quá 惡ác 不bất 羞tu 他tha 為vi 體thể 。 業nghiệp 如như 無vô 慚tàm 說thuyết 。
惛hôn 沈trầm 者giả 。 謂vị 愚ngu 癡si 分phần/phân 心tâm 無vô 堪kham 任nhậm 為vi 體thể 。 障chướng 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 為vi 業nghiệp 。
掉trạo 舉cử 者giả 。 謂vị 貪tham 欲dục 分phần/phân 。 隨tùy 念niệm 淨tịnh 相tương/tướng 心tâm 不bất 寂tịch 靜tĩnh 為vi 體thể 。 障chướng 奢xa 摩ma 他tha 為vi 業nghiệp 。 隨tùy 念niệm 淨tịnh 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 追truy 憶ức 往vãng 昔tích 隨tùy 順thuận 貪tham 欲dục 戲hí 笑tiếu 等đẳng 故cố 。 心tâm 不bất 寂tịch 靜tĩnh 。
不bất 信tín 者giả 。 謂vị 愚ngu 癡si 分phần/phân 。 於ư 諸chư 善thiện 法Pháp 。 心tâm 不bất 忍nhẫn 可khả 。 心tâm 不bất 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 不bất 悕hy 望vọng 為vi 體thể 。 懈giải 怠đãi 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 懈giải 怠đãi 所sở 依y 者giả 。 由do 不bất 信tín 故cố 無vô 有hữu 方phương 便tiện 。 加gia 行hành 樂nhạo 欲dục 。
懈giải 怠đãi 者giả 。 謂vị 愚ngu 癡si 分phần/phân 。 依y 著trước 睡thụy 眠miên 倚ỷ 臥ngọa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 不bất 策sách 勵lệ 為vi 體thể 。 障chướng 修tu 方phương 便tiện 善thiện 品phẩm 為vi 業nghiệp 。
放phóng 逸dật 者giả 。 依y 止chỉ 懈giải 怠đãi 及cập 貪tham 瞋sân 癡si 。 不bất 修tu 善thiện 法Pháp 。 於ư 有hữu 漏lậu 法pháp 心tâm 不bất 防phòng 護hộ 為vi 體thể 。 增tăng 惡ác 損tổn 善thiện 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 忘vong 念niệm 者giả 。 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 念niệm 為vi 體thể 。 散tán 亂loạn 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 正chánh 知tri 者giả 。 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 慧tuệ 為vi 體thể 。 由do 此thử 慧tuệ 故cố 。 起khởi 不bất 正chánh 知tri 身thân 語ngữ 心tâm 行hành 。 毀hủy 犯phạm 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 正chánh 知tri 身thân 語ngữ 心tâm 行hành 者giả 。 謂vị 於ư 往vãng 來lai 等đẳng 事sự 。 不bất 正chánh 觀quán 察sát 。 以dĩ 不bất 了liễu 知tri 應ưng 作tác 不bất 應ưng 作tác 。 故cố 多đa 所sở 毀hủy 犯phạm 。
散tán 亂loạn 者giả 。 謂vị 貪tham 瞋sân 癡si 。 分phần/phân 心tâm 流lưu 散tán 為vi 體thể 。 此thử 復phục 六lục 種chủng 。 謂vị 自tự 性tánh 散tán 亂loạn 。 外ngoại 散tán 亂loạn 。 內nội 散tán 亂loạn 。 相tương/tướng 散tán 亂loạn 。 麁thô 重trọng 散tán 亂loạn 。 作tác 意ý 散tán 亂loạn 。 自tự 性tánh 散tán 亂loạn 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 由do 彼bỉ 自tự 性tánh 於ư 內nội 靜tĩnh 定định 無vô 功công 能năng 故cố 。 外ngoại 散tán 亂loạn 者giả 。 正chánh 修tu 善thiện 時thời 於ư 五ngũ 妙diệu 欲dục 其kỳ 心tâm 馳trì 散tán 。 謂vị 方phương 便tiện 修tu 聞văn 等đẳng 善thiện 法Pháp 。 捨xả 彼bỉ 所sở 緣duyên 心tâm 外ngoại 馳trì 散tán 處xứ 妙diệu 欲dục 中trung 。 內nội 散tán 亂loạn 者giả 。 正chánh 修tu 善thiện 時thời 沈trầm 掉trạo 味vị 著trước 。 謂vị 修tu 定định 者giả 發phát 起khởi 沈trầm 掉trạo 及cập 味vị 著trước 故cố 退thoái 失thất 靜tĩnh 定định 。 相tương/tướng 散tán 亂loạn 者giả 。 為vi 他tha 歸quy 信tín 矯kiểu 示thị 修tu 善thiện 。 謂vị 欲dục 令linh 他tha 信tín 己kỷ 有hữu 德đức 故cố 現hiện 此thử 相tương/tướng 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 所sở 修tu 善thiện 法Pháp 。 漸tiệm 更cánh 退thoái 失thất 。 麁thô 重trọng 散tán 亂loạn 者giả 。 依y 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 及cập 我ngã 慢mạn 品phẩm 麁thô 重trọng 力lực 故cố 。 修tu 善thiện 法Pháp 時thời 。 於ư 已dĩ 生sanh 起khởi 。 所sở 有hữu 諸chư 受thọ 。 起khởi 我ngã 我ngã 所sở 。 及cập 與dữ 我ngã 慢mạn 。 執chấp 受thọ 間gian 雜tạp 取thủ 相tương/tướng 。 謂vị 由do 我ngã 執chấp 等đẳng 麁thô 重trọng 力lực 故cố 於ư 已dĩ 生sanh 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 受thọ 中trung 。 或hoặc 執chấp 為vi 我ngã 。 或hoặc 執chấp 我ngã 所sở 。 或hoặc 起khởi 我ngã 慢mạn 。 由do 此thử 所sở 修tu 善thiện 品phẩm 。 永vĩnh 不bất 清thanh 淨tịnh 。 執chấp 受thọ 者giả 。 謂vị 初sơ 執chấp 著trước 。 間gian 雜tạp 者giả 。 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 由do 此thử 間gian 雜tạp 諸chư 心tâm 相tương 續tục 。 取thủ 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 即tức 於ư 此thử 。 受thọ 數số 執chấp 異dị 相tướng 。 作tác 意ý 散tán 亂loạn 者giả 。 謂vị 於ư 餘dư 乘thừa 餘dư 定định 若nhược 依y 若nhược 入nhập 所sở 有hữu 流lưu 散tán 。 謂vị 依y 餘dư 乘thừa 或hoặc 入nhập 餘dư 定định 。 捨xả 先tiên 所sở 習tập 發phát 起khởi 散tán 亂loạn 。 當đương 知tri 能năng 障chướng 離ly 欲dục 為vi 業nghiệp 。 謂vị 依y 隨tùy 煩phiền 惱não 性tánh 散tán 亂loạn 說thuyết 。
睡thụy 眠miên 者giả 。 依y 睡thụy 因nhân 緣duyên 。 是thị 愚ngu 癡si 分phần/phân 心tâm 略lược 為vi 體thể 。 或hoặc 善thiện 或hoặc 不bất 善thiện 或hoặc 無vô 記ký 。 或hoặc 時thời 或hoặc 非phi 時thời 。 或hoặc 應ưng 爾nhĩ 。 或hoặc 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 越việt 失thất 所sở 作tác 依y 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 睡thụy 因nhân 緣duyên 者giả 。 謂vị 羸luy 瘦sấu 疲bì 倦quyện 身thân 分phần/phân 沈trầm 重trọng 。 思tư 惟duy 闇ám 相tương/tướng 捨xả 諸chư 所sở 作tác 曾tằng 數số 此thử 時thời 串xuyến 習tập 睡thụy 眠miên 。 或hoặc 他tha 咒chú 術thuật 神thần 力lực 所sở 引dẫn 。 或hoặc 因nhân 動động 扇thiên/phiến 涼lương 風phong 吹xuy 等đẳng 。 愚ngu 癡si 分phần/phân 言ngôn 為vi 別biệt 於ư 定định 。 又hựu 善thiện 等đẳng 言ngôn 為vi 顯hiển 此thử 睡thụy 非phi 定định 癡si 分phần/phân 。
時thời 者giả 。 謂vị 夜dạ 中trung 分phần/phân 。 非phi 時thời 者giả 。 謂vị 所sở 餘dư 分phần/phân 。 應ưng 爾nhĩ 者giả 。 謂vị 所sở 許hứa 時thời 設thiết 復phục 非phi 時thời 。 或hoặc 因nhân 病bệnh 患hoạn 或hoặc 為vi 調điều 適thích 。 不bất 應ưng 爾nhĩ 者giả 。 謂vị 所sở 餘dư 分phần/phân 。 越việt 失thất 所sở 作tác 依y 止chỉ 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 依y 隨tùy 煩phiền 惱não 性tánh 睡thụy 眠miên 說thuyết 。
惡ác 作tác 者giả 。 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 作tác 不bất 樂nhạo 作tác 。 應ưng 作tác 不bất 應ưng 作tác 。 是thị 愚ngu 癡si 分phần/phân 心tâm 追truy 悔hối 為vi 體thể 。 或hoặc 善thiện 或hoặc 不bất 善thiện 或hoặc 無vô 記ký 。 或hoặc 時thời 或hoặc 非phi 時thời 。 或hoặc 應ưng 爾nhĩ 或hoặc 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 能năng 障chướng 心tâm 住trụ 為vi 業nghiệp 樂nhạo/nhạc/lạc 作tác 者giả 。 樂nhạo 欲dục 為vi 先tiên 造tạo 善thiện 惡ác 行hành 。 不bất 樂nhạo 作tác 者giả 。 由do 他tha 勢thế 力lực 及cập 諸chư 煩phiền 惱não 。 之chi 所sở 驅khu 逼bức 。 令linh 有hữu 所sở 作tác 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 愚ngu 癡si 分phần/phân 者giả 隨tùy 煩phiền 惱não 所sở 攝nhiếp 。
時thời 者giả 。 乃nãi 至chí 未vị 出xuất 離ly 。 非phi 時thời 者giả 。 出xuất 離ly 已dĩ 後hậu 。 應ưng 爾nhĩ 者giả 。 於ư 是thị 處xứ 。 不bất 應ưng 爾nhĩ 者giả 。 於ư 非phi 處xứ 。
尋tầm 者giả 。 或hoặc 依y 思tư 或hoặc 依y 慧tuệ 尋tầm 求cầu 意ý 言ngôn 令linh 心tâm 麁thô 為vi 體thể 。 依y 思tư 依y 慧tuệ 者giả 。 於ư 推thôi 度độ 不bất 推thôi 度độ 位vị 。 如như 其kỳ 依y 第đệ 追truy 求cầu 行hành 相tương/tướng 。 意ý 言ngôn 分phân 別biệt 。
伺tứ 者giả 。 或hoặc 依y 思tư 或hoặc 依y 慧tuệ 伺tứ 察sát 意ý 言ngôn 令linh 心tâm 細tế 為vi 體thể 。 依y 思tư 依y 慧tuệ 者giả 。 於ư 推thôi 度độ 不bất 推thôi 度độ 位vị 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 伺tứ 察sát 行hành 相tương/tướng 。 意ý 言ngôn 分phân 別biệt 。 如như 是thị 二nhị 種chủng 。 安an 不bất 安an 住trụ 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 行hành 相tương/tướng 相tương/tướng 類loại 故cố 。 以dĩ 麁thô 細tế 建kiến 立lập 差sai 別biệt 。
復phục 次thứ 諸chư 善thiện 心tâm 法pháp 斷đoạn 自tự 所sở 治trị 為vi 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 障chướng 。 自tự 能năng 治trị 為vi 業nghiệp 。 如như 信tín 慚tàm 等đẳng 能năng 斷đoạn 不bất 信tín 及cập 無vô 慚tàm 等đẳng 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 能năng 障chướng 無vô 貪tham 對đối 治trị 等đẳng 法pháp 。 謂vị 障chướng 礙ngại 彼bỉ 。 令linh 不bất 生sanh 故cố 。 當đương 知tri 忿phẫn 等đẳng 諸chư 隨tùy 煩phiền 惱não 。 能năng 障chướng 慈từ 等đẳng 。 各các 別biệt 對đối 治trị 亦diệc 爾nhĩ 。
大Đại 乘Thừa 阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 雜Tạp 集Tập 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất