大乘 ( 大Đại 乘Thừa )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

 (術語)Manāyāna,梵語摩訶衍,譯言大乘。大者對小之稱,乘以運載為義,以名教法,即大教也。使求灰身滅智空寂之涅槃之教。謂之小乘。此中有聲聞緣覺之別,使開一切智之教,為大乘。此中有一乘三乘之別。法華經譬喻品曰:「若有眾生從佛世尊聞法信受,勤修精進,求一切智、佛智、自然智、無師智、如來知見、力、無所畏,愍念安樂無量眾生利益天人度脫一切,是名大乘,菩薩求此乘故名為摩訶薩。」十二門論曰:「摩訶衍者,於二乘為上故名大乘。諸佛最大,是乘能至故名為大,諸佛大人乘是乘故名為大。又能滅除眾生大苦與大利益事故名為大。又觀世音、得大勢、文殊師利、彌勒菩薩等是諸大士之所乘故名為大。又以此乘能盡一切諸法邊底故名為大。又如般若經中佛自說摩訶衍義無量無邊。以是因緣故名為大。」寶積經二十八曰:「諸佛如來正真正覺所行之道,彼乘名為大乘、名為上乘、名為妙乘、名為勝乘、無上乘、無上上乘、無等乘、不惡乘、無等等乘。」

NGHĨA HÁN VIỆT

  ( 術thuật 語ngữ ) 梵Phạn 語ngữ 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 譯dịch 言ngôn 大Đại 乘Thừa 。 大đại 者giả 對đối 小tiểu 之chi 稱xưng , 乘thừa 以dĩ 運vận 載tải 為vi 義nghĩa , 以dĩ 名danh 教giáo 法pháp , 即tức 大đại 教giáo 也dã 。 使sử 求cầu 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 空không 寂tịch 之chi 涅Niết 槃Bàn 之chi 教giáo 。 謂vị 之chi 小Tiểu 乘Thừa 。 此thử 中trung 有hữu 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 之chi 別biệt , 使sử 開khai 一Nhất 切Thiết 智Trí 之chi 教giáo , 為vi 大Đại 乘Thừa 。 此thử 中trung 有hữu 一Nhất 乘Thừa 三tam 乘thừa 之chi 別biệt 。 法pháp 華hoa 經kinh 譬thí 喻dụ 品phẩm 曰viết 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 從tùng 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 聞văn 法Pháp 信tín 受thọ 。 勤cần 修tu 精tinh 進tấn 。 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 佛Phật 智trí 自tự 然nhiên 智trí 。 無vô 師sư 智trí 。 如Như 來Lai 知tri 見kiến 。 力Lực 、 無Vô 所Sở 畏Úy 。 愍mẫn 念niệm 安an 樂lạc 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 利lợi 益ích 天thiên 人nhân 。 度độ 脫thoát 一nhất 切thiết 。 是thị 名danh 大Đại 乘Thừa 。 菩Bồ 薩Tát 求cầu 此thử 乘thừa 故cố 。 名danh 為vi 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 」 十thập 二nhị 門môn 論luận 曰viết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 於ư 二nhị 乘thừa 為vi 上thượng 故cố 名danh 大Đại 乘Thừa 。 諸chư 佛Phật 最tối 大đại , 是thị 乘thừa 能năng 至chí 故cố 名danh 為vi 大đại , 諸chư 佛Phật 大đại 人nhân 乘thừa 是thị 乘thừa 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 能năng 滅diệt 除trừ 眾chúng 生sanh 。 大đại 苦khổ 與dữ 大đại 利lợi 益ích 事sự 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 觀Quán 世Thế 音Âm 。 得Đắc 大Đại 勢Thế 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 是thị 諸chư 大Đại 士Sĩ 之chi 所sở 乘thừa 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 以dĩ 此thử 乘thừa 能năng 盡tận 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 邊biên 底để 故cố 名danh 為vi 大đại 。 又hựu 如như 般Bát 若Nhã 經kinh 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 義nghĩa 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 名danh 為vi 大đại 。 」 寶bảo 積tích 經kinh 二nhị 十thập 八bát 曰viết 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 正chánh 真chân 正chánh 覺giác 。 所sở 行hành 之chi 道Đạo 。 彼bỉ 乘thừa 名danh 為vi 大Đại 乘Thừa 。 名danh 為vi 上thượng 乘thừa 。 名danh 為vi 妙diệu 乘thừa 。 名danh 為vi 勝thắng 乘thừa 無Vô 上Thượng 乘Thừa 。 無vô 上thượng 上thượng 乘thừa 、 無vô 等đẳng 乘thừa 、 不bất 惡ác 乘thừa 無vô 等đẳng 等đẳng 乘thừa 。 」 。