大天 ( 大đại 天thiên )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

 (人名)摩訶提婆Mahādeva,譯曰大天,比丘名。出於佛滅後百年,於大眾部中出家,小乘部中初創異見,更稱為大眾部。先是雖有上座大眾二部之名,但結集之場處不同,其宗義實為一昧,至此而上座大眾初生宗義上之區別也。時國王阿輸迦黨於大天,欲悉殺上座部之聖僧,故彼等去而往迦濕彌羅國云。西域記三曰:「摩竭陀國無憂王,以如來涅槃之後,第一百年命世君臨,威被殊俗,深信三寶,愛育四生。時有五百羅漢僧,五百凡夫僧,王所敬仰供養無差。有凡夫僧摩訶提婆,唐言大天,闊達多智,幽求名實。潭思作論,理違聖教。凡有聞知,群從異議。無憂王不識凡聖,同情所好,黨授所親。召集僧德赴殑伽河欲沈深流,總從誅戮。時諸羅漢既逼命難,咸運神通,凌虛履空。來至此國,山棲谷隱。」宗輪論述記曰:「昔末土羅國,有一商主,少聘妻室,生一男子,顏容端正,字曰大天。」

NGHĨA HÁN VIỆT

  ( 人nhân 名danh ) 摩Ma 訶Ha 提Đề 婆Bà 。 譯dịch 曰viết 大đại 天thiên 比Bỉ 丘Khâu 名danh 。 出xuất 於ư 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 百bách 年niên , 於ư 大đại 眾chúng 部bộ 中trung 出xuất 家gia 小Tiểu 乘Thừa 部bộ 中trung 初sơ 創sáng/sang 異dị 見kiến , 更cánh 稱xưng 為vi 大đại 眾chúng 部bộ 。 先tiên 是thị 雖tuy 有hữu 上thượng 座tòa 大đại 眾chúng 二nhị 部bộ 之chi 名danh , 但đãn 結kết 集tập 之chi 場tràng 處xứ 不bất 同đồng , 其kỳ 宗tông 義nghĩa 實thật 為vi 一nhất 昧muội , 至chí 此thử 而nhi 上thượng 座tòa 大đại 眾chúng 初sơ 生sanh 宗tông 義nghĩa 上thượng 之chi 區khu 別biệt 也dã 。 時thời 國quốc 王vương 阿a 輸du 迦ca 黨đảng 於ư 大đại 天thiên , 欲dục 悉tất 殺sát 上thượng 座tòa 部bộ 之chi 聖thánh 僧Tăng , 故cố 彼bỉ 等đẳng 去khứ 而nhi 往vãng 迦ca 濕thấp 彌di 羅la 國quốc 云vân 。 西tây 域vực 記ký 三tam 曰viết : 「 摩ma 竭kiệt 陀đà 國quốc 無vô 憂ưu 王vương , 以dĩ 如Như 來Lai 涅Niết 槃Bàn 。 之chi 後hậu 第đệ 一nhất 百bách 年niên 。 命mạng 世thế 君quân 臨lâm , 威uy 被bị 殊thù 俗tục 深thâm 信tín 三Tam 寶Bảo 。 愛ái 育dục 四tứ 生sanh 。 時thời 有hữu 五ngũ 百bách 。 羅La 漢Hán 僧Tăng , 五ngũ 百bách 凡phàm 夫phu 僧Tăng , 王vương 所sở 敬kính 仰ngưỡng 供cúng 養dường 無vô 差sai 。 有hữu 凡phàm 夫phu 僧Tăng 摩Ma 訶Ha 提Đề 婆Bà 。 唐đường 言ngôn 大đại 天thiên , 闊khoát 達đạt 多đa 智trí , 幽u 求cầu 名danh 實thật 。 潭đàm 思tư 作tác 論luận , 理lý 違vi 聖thánh 教giáo 。 凡phàm 有hữu 聞văn 知tri , 群quần 從tùng 異dị 議nghị 。 無vô 憂ưu 王vương 不bất 識thức 凡phàm 聖thánh , 同đồng 情tình 所sở 好hảo , 黨đảng 授thọ 所sở 親thân 。 召triệu 集tập 僧Tăng 德đức 赴phó 殑Căng 伽Già 河Hà 欲dục 沈trầm 深thâm 流lưu , 總tổng 從tùng 誅tru 戮lục 。 時thời 諸chư 羅La 漢Hán 既ký 逼bức 命mạng 難nạn 咸hàm 運vận 神thần 通thông , 凌lăng 虛hư 履lý 空không 。 來lai 至chí 此thử 國quốc , 山sơn 棲tê 谷cốc 隱ẩn 。 」 宗tông 輪luân 論luận 述thuật 記ký 曰viết : 「 昔tích 末mạt 土thổ 羅la 國quốc 有hữu 一nhất 商thương 主chủ 。 少thiểu 聘sính 妻thê 室thất , 生sanh 一nhất 男nam 子tử 顏nhan 容dung 端đoan 正chánh 。 字tự 曰viết 大đại 天thiên 。 」 。