大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao
Quyển 45
唐Đường 澄Trừng 觀Quán 述Thuật
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 五ngũ
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
疏sớ/sơ 。 戒giới 定định 慧tuệ 下hạ 。 四tứ 隨tùy 文văn 正chánh 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 七thất 。 一nhất 指chỉ 例lệ 略lược 釋thích 。 二nhị 智trí 論luận 下hạ 。 引dẫn 論luận 總tổng 釋thích 。 三tam 然nhiên 即tức 轉chuyển 前tiền 下hạ 。 立lập 五ngũ 所sở 由do 。 四tứ 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 五ngũ 者giả 出xuất 體thể 。 六lục 會hội 釋thích 總tổng 名danh 。 七thất 會hội 通thông 權quyền 實thật 。 前tiền 二nhị 可khả 知tri 。 三tam 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 。 即tức 智trí 論luận 及cập 仁nhân 王vương 意ý 。
疏sớ/sơ 。 故cố 仁nhân 王vương 下hạ 。 引dẫn 證chứng 如như 次thứ 配phối 之chi 居cư 然nhiên 可khả 了liễu 。 然nhiên 新tân 經kinh 即tức 菩Bồ 薩Tát 行hành 品phẩm 。 經Kinh 云vân 。
復phục 次thứ 道đạo 種chủng 性tánh 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 十thập 迴hồi 向hướng 起khởi 十thập 忍nhẫn 心tâm 。 謂vị 觀quán 五ngũ 蘊uẩn 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 得đắc 戒giới 忍nhẫn 定định 忍nhẫn 慧tuệ 忍nhẫn 解giải 脫thoát 忍nhẫn 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 忍nhẫn 。 觀quán 三tam 界giới 因nhân 果quả 得đắc 空không 忍nhẫn 無vô 相tướng 忍nhẫn 無vô 願nguyện 忍nhẫn 。 觀quán 二nhị 諦đế 假giả 實thật 。 諸chư 法pháp 無vô 常thường 。 得đắc 無vô 常thường 忍nhẫn 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 今kim 即tức 前tiền 五ngũ 文văn 是thị 舊cựu 經kinh 故cố 次thứ 與dữ 此thử 不bất 同đồng 。
疏sớ/sơ 。 知tri 見kiến 與dữ 慧tuệ 下hạ 。 第đệ 四tứ 釋thích 妨phương 難nạn/nan 即tức 相tương/tướng 濫lạm 難nạn/nan 也dã 。 先tiên 難nạn/nan 後hậu 答đáp 。 言ngôn 佛Phật 地địa 三tam 說thuyết 者giả 。 今kim 即tức 第đệ 一nhất 釋thích 。 二nhị 云vân 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 無vô 礙ngại 緣duyên 解giải 脫thoát 慧tuệ 。 名danh 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 緣duyên 解giải 脫thoát 慧tuệ 者giả 。 緣duyên 滅Diệt 諦Đế 智trí 也dã 。 緣duyên 餘dư 慧tuệ 者giả 。 緣duyên 餘dư 三tam 諦đế 等đẳng 智trí 也dã 。 三tam 云vân 一nhất 切thiết 通thông 學học 無Vô 學Học 。 學học 位vị 分phần/phân 得đắc 。 無Vô 學Học 圓viên 滿mãn 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 有hữu 五ngũ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 此thử 五ngũ 別biệt 說thuyết 下hạ 。 第đệ 五ngũ 出xuất 體thể 。 以dĩ 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 及cập 慧tuệ 約ước 所sở 照chiếu 異dị 故cố 。 同đồng 是thị 慧tuệ 。 慧tuệ 即tức 與dữ 想tưởng 相tương 應ứng 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 即tức 與dữ 識thức 相tương 應ứng 慧tuệ 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 下hạ 。 第đệ 六lục 會hội 釋thích 總tổng 名danh 。 出xuất 世thế 所sở 以dĩ 引dẫn 雜tạp 集tập 證chứng 即tức 上thượng 第đệ 一nhất 論luận 也dã 。
疏sớ/sơ 。 問vấn 無vô 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 下hạ 。 第đệ 七thất 會hội 通thông 權quyền 實thật 。 引dẫn 純thuần 陀đà 如như 玄huyền 中trung 。 然nhiên 雜tạp 集tập 第đệ 三tam 亦diệc 云vân 。 無vô 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 當đương 言ngôn 有hữu 為vi 當đương 言ngôn 無vô 為vi 。 答đáp 彼bỉ 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 為vi 無vô 為vi 何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 業nghiệp 煩phiền 惱não 無vô 故cố 。 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 為vi 。 隨tùy 欲dục 現hiện 前tiền 故cố 。 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 為vi 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 取thủ 諸chư 蘊uẩn 隨tùy 所sở 樂lạc 欲dục 。 而nhi 現hiện 其kỳ 前tiền 。 無vô 為vi 不bất 爾nhĩ 。 以dĩ 常thường 住trụ 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 乃nãi 假giả 說thuyết 雙song 非phi 以dĩ 約ước 體thể 用dụng 互hỗ 奪đoạt 。 亦diệc 不bất 定định 言ngôn 為vi 無vô 為vi 也dã 。 又hựu 言ngôn 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 。 則tắc 顯hiển 凡phàm 夫phu 是thị 有hữu 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 。 雜tạp 集tập 云vân 。 取thủ 蘊uẩn 者giả 。 與dữ 取thủ 和hòa 合hợp 者giả 故cố 。 取thủ 者giả 。 蘊uẩn 中trung 諸chư 煩phiền 惱não 也dã 。 純thuần 陀đà 故cố 實thật 已dĩ 見kiến 玄huyền 談đàm 。
疏sớ/sơ 。 第đệ 四tứ 有hữu 為vi 先tiên 釋thích 總tổng 名danh 。 引dẫn 二nhị 論luận 。 瑜du 伽già 繫hệ 屬thuộc 因nhân 緣duyên 者giả 。 正chánh 理lý 論luận 第đệ 一nhất 云vân 。 有hữu 為vi 者giả 。 眾chúng 緣duyên 聚tụ 集tập 共cộng 所sở 生sanh 故cố 。 未vị 來lai 未vị 起khởi 何hà 為vi 有hữu 為vi 。 是thị 彼bỉ 類loại 故cố 亦diệc 名danh 有hữu 為vi 。 如như 所sở 燒thiêu 薪tân 於ư 未vị 燒thiêu 位vị 。 是thị 彼bỉ 類loại 故cố 亦diệc 名danh 為vi 薪tân 。 或hoặc 據cứ 曾tằng 當đương 立lập 名danh 無vô 失thất 。 如như 琴cầm 瑟sắt 等đẳng 名danh 為vi 有hữu 聲thanh 。 亦diệc 如như 乳nhũ 房phòng 蓮liên 華hoa 池trì 等đẳng 。 諸chư 未vị 生sanh 法pháp 不bất 越việt 彼bỉ 類loại 故cố 名danh 有hữu 為vi 。 其kỳ 有hữu 生sanh 滅diệt 此thử 語ngữ 猶do 略lược 。 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 若nhược 法pháp 有hữu 生sanh 滅diệt 住trụ 異dị 可khả 名danh 有hữu 為vi 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 有hữu 為vi 唯duy 除trừ 法Pháp 界Giới 法pháp 法pháp 處xứ 一nhất 分phần/phân 。 為vi 捨xả 執chấp 著trước 無vô 常thường 我ngã 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 論luận 答đáp 三tam 問vấn 。 一nhất 答đáp 云vân 何hà 為vi 有hữu 為vi 。 二nhị 一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 。 答đáp 幾kỷ 是thị 有hữu 為vi 。 三tam 為vi 捨xả 下hạ 。 答đáp 為vi 何hà 義nghĩa 故cố 觀quán 有hữu 為vi 。
疏sớ/sơ 。 今kim 略lược 舉cử 四tứ 事sự 者giả 。 理lý 實thật 智trí 論luận 大đại 品phẩm 等đẳng 廣quảng 有hữu 多đa 法pháp 。 大đại 品phẩm 云vân 何hà 等đẳng 有hữu 為vi 法pháp 。 若nhược 法pháp 生sanh 住trụ 滅diệt (# 此thử 釋thích 有hữu 為vi 義nghĩa 欲dục 界giới 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 五ngũ 蘊uẩn 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 受thọ 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 為vì 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 智trí 論luận 釋thích 云vân 。 有hữu 為vi 法pháp 略lược 說thuyết 三tam 相tương/tướng 。 一nhất 所sở 謂vị 生sanh 住trụ 滅diệt 。 二nhị 三tam 界giới 繫hệ 義nghĩa 。 三tam 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 雖tuy 有hữu 無vô 為vi 法pháp 。 以dĩ 有hữu 作tác 故cố 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 為vi 相tương/tướng 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 釋thích 曰viết 。 今kim 以dĩ 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 等đẳng 屬thuộc 有hữu 記ký 法pháp 故cố 。 但đãn 略lược 出xuất 其kỳ 四tứ 。 眾chúng 生sanh 則tắc 攝nhiếp 蘊uẩn 處xứ 界giới 也dã 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 所sở 依y 處xứ 下hạ 。 釋thích 三tam 界giới 義nghĩa 故cố 。 論luận 云vân 者giả 即tức 俱câu 舍xá 第đệ 八bát 。 等đẳng 字tự 等đẳng 餘dư 二nhị 界giới 。 應ưng 云vân 色sắc 所sở 屬thuộc 界giới 。 名danh 為vi 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 所sở 屬thuộc 界giới 。 名danh 無vô 色sắc 界giới 。 略lược 去khứ 所sở 屬thuộc 二nhị 字tự 但đãn 名danh 欲dục 界giới 等đẳng 。 如như 言ngôn 胡hồ 麻ma 飲ẩm 及cập 金kim 剛cang 環hoàn 。 飲ẩm 之chi 與dữ 環hoàn 俱câu 是thị 總tổng 名danh 胡hồ 麻ma 金kim 剛cang 並tịnh 為vi 別biệt 稱xưng 。 以dĩ 別biệt 依y 總tổng 名danh 胡hồ 麻ma 飲ẩm 及cập 金kim 剛cang 環hoàn 。 具cụ 足túc 應ưng 言ngôn 胡hồ 麻ma 所sở 屬thuộc 飲ẩm 等đẳng 。 略lược 去khứ 所sở 屬thuộc 但đãn 云vân 金kim 剛cang 環hoàn 等đẳng 。 界giới 者giả 。 總tổng 名danh 欲dục 等đẳng 別biệt 稱xưng 。 略lược 去khứ 中trung 言ngôn 云vân 欲dục 界giới 等đẳng 。 論luận 云vân 。 此thử 中trung 欲dục 言ngôn 。 為vi 說thuyết 何hà 法Pháp 。 答đáp 略lược 說thuyết 段đoạn 食thực 婬dâm 所sở 引dẫn 貪tham 。 注chú 云vân 。 婬dâm 貪tham 名danh 貪tham 。 食thực 貪tham 名danh 欲dục 。 然nhiên 語ngữ 猶do 隱ẩn 。 本bổn 業nghiệp 上thượng 卷quyển 云vân 。 佛Phật 子tử 見kiến 著trước 二nhị 業nghiệp 迷mê 法Pháp 界Giới 中trung 一nhất 切thiết 欲dục 心tâm 故cố 。 欲dục 所sở 起khởi 報báo 分phân 為vi 欲dục 界giới 報báo 。 佛Phật 子tử 見kiến 著trước 二nhị 業nghiệp 迷mê 法Pháp 界Giới 中trung 一nhất 切thiết 色sắc 心tâm 故cố 。 色sắc 心tâm 所sở 起khởi 報báo 分phân 為vi 色sắc 界giới 報báo 。 佛Phật 子tử 見kiến 著trước 二nhị 業nghiệp 迷mê 法Pháp 界Giới 中trung 一nhất 切thiết 定định 心tâm 故cố 。 定định 心tâm 所sở 起khởi 報báo 分phân 為vi 無vô 色sắc 報báo 。 是thị 故cố 於ư 一nhất 法Pháp 界Giới 中trung 有hữu 。 三tam 界giới 果quả 報báo 。 若nhược 更cánh 令linh 易dị 見kiến 。 欲dục 界giới 有hữu 男nam 女nữ 形hình 婬dâm 欲dục 受thọ 身thân 故cố 。 色sắc 界giới 無vô 男nam 女nữ 形hình 唯duy 有hữu 色sắc 故cố 。 無vô 色sắc 界giới 謂vị 無vô 色sắc 故cố 。 前tiền 本bổn 業nghiệp 言ngôn 見kiến 著trước 者giả 。 彼bỉ 經kinh 說thuyết 有hữu 七thất 見kiến 六lục 著trước 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 無vô 明minh 者giả 。 名danh 不bất 了liễu 一nhất 切thiết 法pháp 迷mê 法Pháp 界Giới 。 而nhi 起khởi 三tam 界giới 業nghiệp 果quả 。 是thị 故cố 我ngã 言ngôn 。 從tùng 無vô 明minh 藏tạng 起khởi 十thập 三tam 煩phiền 惱não 。 所sở 謂vị 邪tà 見kiến 。 我ngã 見kiến 常thường 見kiến 斷đoạn 見kiến 戒giới 見kiến 盜đạo 見kiến 疑nghi 見kiến 七thất 見kiến 。 見kiến 一nhất 切thiết 處xứ 求cầu 故cố 說thuyết 見kiến 。 復phục 起khởi 六lục 著trước 心tâm 貪tham 愛ái 瞋sân 癡si 欲dục 慢mạn 。 於ư 法Pháp 界Giới 中trung 。 一nhất 切thiết 時thời 起khởi 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 以dĩ 十thập 三tam 為vi 本bổn 。 無vô 明minh 與dữ 十thập 三tam 為vi 本bổn 。 無vô 明minh 與dữ 十thập 三tam 作tác 念niệm 。 是thị 以dĩ 就tựu 法Pháp 界Giới 中trung 別biệt 為vi 三tam 界giới 想tưởng 。 即tức 云vân 見kiến 著trước 二nhị 業nghiệp 等đẳng 如như 前tiền 所sở 引dẫn 。
疏sớ/sơ 。 第đệ 五ngũ 無vô 為vi 有hữu 六lục 。 一nhất 釋thích 總tổng 名danh 。 二nhị 開khai 合hợp 。 三tam 釋thích 文văn 。 四tứ 揀giản 權quyền 實thật 。 五ngũ 出xuất 體thể 性tánh 。 六lục 結kết 示thị 多đa 聞văn 之chi 旨chỉ 。 今kim 初sơ 。 釋thích 總tổng 名danh 瑜du 伽già 下hạ 。 引dẫn 證chứng 如như 次thứ 二nhị 論luận 對đối 前tiền 二nhị 義nghĩa 。 雜tạp 集tập 云vân 。 無vô 生sanh 住trụ 滅diệt 故cố 名danh 無vô 為vi 。 不bất 墮đọa 數số 故cố 。 即tức 淨tịnh 名danh 阿A 難Nan 章chương 云vân 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 墮đọa 諸chư 數số 。 數số 即tức 有hữu 為vi 餘dư 義nghĩa 但đãn 翻phiên 上thượng 有hữu 為vi 。 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 諸chư 論luận 總tổng 名danh 大đại 旨chỉ 無vô 別biệt 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 其kỳ 下hạ 。 二nhị 開khai 合hợp 中trung 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 多đa 說thuyết 三tam 種chủng 者giả 。 即tức 俱câu 舍xá 等đẳng 論luận 云vân 。 無vô 漏lậu 謂vị 道Đạo 諦Đế 及cập 三tam 種chủng 無vô 為vi 。 謂vị 虛hư 空không 二nhị 滅diệt 。 而nhi 言ngôn 多đa 分phần 者giả 。 分phân 別biệt 論luận 有hữu 四tứ 。 一nhất 虛hư 空không 。 二nhị 非phi 擇trạch 滅diệt 。 三tam 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 四tứ 真Chân 如Như 。 大đại 眾chúng 部bộ 說thuyết 九cửu 無vô 為vi 。 謂vị 三tam 及cập 四tứ 空không 。 緣duyên 起khởi 支chi 性tánh 。 聖thánh 道Đạo 支chi 性tánh 。 化hóa 地địa 部bộ 亦diệc 九cửu 。 三tam 外ngoại 加gia 不bất 動động 三tam 性tánh 道đạo 支chi 緣duyên 起khởi 。
疏sớ/sơ 。 大Đại 乘Thừa 掌chưởng 珍trân 說thuyết 四tứ 者giả 。 於ư 小Tiểu 乘Thừa 三tam 上thượng 加gia 真Chân 如Như 故cố 。 或hoặc 說thuyết 有hữu 六lục 。 唯duy 識thức 論luận 等đẳng 廣quảng 如như 下hạ 說thuyết 。 或hoặc 開khai 為vi 八bát 者giả 。 雜tạp 集tập 第đệ 二nhị 云vân 。 無vô 為vi 法pháp 有hữu 八bát 種chủng 。 謂vị 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 。 不bất 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 。 無vô 記ký 法pháp 真Chân 如Như 虛hư 空không 。 擇trạch 滅diệt 非phi 擇trạch 滅diệt 。 不bất 動động 。 及cập 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 如như 是thị 建kiến 立lập 。 八bát 無vô 為vi 中trung 。 當đương 知tri 所sở 依y 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 分phân 析tích 真Chân 如Như 假giả 立lập 三tam 種chủng 。 不bất 由do 自tự 性tánh 善thiện 法Pháp 真Chân 如Như 者giả 。 謂vị 無vô 我ngã 性tánh 空không 性tánh 無vô 相tướng 。 實thật 際tế 勝thắng 義nghĩa 法Pháp 界Giới 。 何hà 故cố 真Chân 如Như 說thuyết 名danh 無vô 我ngã 。 由do 彼bỉ 自tự 性tánh 無vô 變biến 性tánh 故cố 。 謂vị 一nhất 切thiết 時thời 無vô 我ngã 實thật 性tánh 無vô 改cải 轉chuyển 故cố 。 無vô 改cải 轉chuyển 故cố 說thuyết 無vô 變biến 異dị 。 當đương 知tri 此thử 則tắc 是thị 。 無vô 我ngã 性tánh 離ly 二nhị 我ngã 故cố 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 此thử 名danh 空không 性tánh 。 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 所sở 不bất 行hành 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 緣duyên 此thử 故cố 能năng 令linh 一nhất 切thiết 。 諸chư 雜tạp 染nhiễm 事sự 。 悉tất 皆giai 空không 寂tịch 。 有hữu 時thời 說thuyết 染nhiễm 。 但đãn 是thị 客khách 塵trần 。 諸chư 相tướng 寂tịch 靜tĩnh 。 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 無vô 倒đảo 所sở 緣duyên 故cố 名danh 實thật 際tế 。 實thật 者giả 。 謂vị 無vô 顛điên 倒đảo 。 此thử 處xứ 究cứu 竟cánh 故cố 名danh 為vi 際tế 。 最tối 勝thắng 聖thánh 智trí 所sở 行hành 。 處xử 故cố 說thuyết 名danh 勝thắng 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 三tam 乘thừa 妙diệu 法Pháp 。 所sở 依y 故cố 名danh 法Pháp 界Giới 。 如như 善thiện 真Chân 如Như 。 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 當đương 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 餘dư 如như 彼bỉ 論luận 。 言ngôn 漸tiệm 欲dục 下hạ 。
疏sớ/sơ 。 出xuất 論luận 意ý 。
疏sớ/sơ 。 此thử 經Kinh 說thuyết 六lục 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 有hữu 無vô 。 後hậu 言ngôn 虛hư 空không 下hạ 。 別biệt 釋thích 多đa 用dụng 唯duy 識thức 。 有hữu 六lục 無vô 為vi 即tức 為vi 六lục 段đoạn 。 初sơ 虛hư 空không 釋thích 語ngữ 全toàn 是thị 百bách 法pháp 疏sớ/sơ 意ý 。 即tức 唯duy 識thức 依y 法pháp 性tánh 假giả 施thi 設thiết 有hữu 義nghĩa 。 彼bỉ 論luận 先tiên 釋thích 法pháp 性tánh 云vân 。 謂vị 空không 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 有hữu 無vô 俱câu 非phi 。 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 等đẳng 。 是thị 法pháp 真chân 理lý 故cố 名danh 法pháp 性tánh 。 離ly 諸chư 障chướng 礙ngại 。 故cố 名danh 虛hư 空không 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 論luận 明minh 法pháp 性tánh 空không 但đãn 言ngôn 。 離ly 諸chư 障chướng 礙ngại 。 百bách 法pháp 兼kiêm 取thủ 外ngoại 空không 。 云vân 無vô 物vật 所sở 顯hiển 故cố 。 俱câu 舍xá 云vân 。 此thử 中trung 空không 無vô 礙ngại 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 同đồng 擇trạch 滅diệt 。 先tiên 明minh 性tánh 淨tịnh 乃nãi 傍bàng 出xuất 異dị 義nghĩa 耳nhĩ 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 四tứ 亦diệc 同đồng 此thử 說thuyết 者giả 。 此thử 即tức 刊# 定định 記ký 釋thích 。 謂vị 同đồng 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết 。 虛hư 空không 及cập 涅Niết 槃Bàn 也dã 故cố 涅Niết 槃Bàn 經kinh 釋thích 緣duyên 生sanh 。 四tứ 句cú 中trung 云vân 有hữu 非phi 緣duyên 生sanh 非phi 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 謂vị 虛hư 空không 涅Niết 槃Bàn 是thị 也dã 。 此thử 則tắc 同đồng 性tánh 淨tịnh 義nghĩa 。 二nhị 後hậu 義nghĩa 為vi 正chánh 。 云vân 性tánh 淨tịnh 之chi 果quả 即tức 圓viên 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 若nhược 是thị 果quả 者giả 。 何hà 殊thù 擇trạch 滅diệt 。 由do 因nhân 果quả 殊thù 故cố 分phần/phân 二nhị 道đạo 。 所sở 以dĩ 先tiên 總tổng 明minh 中trung 以dĩ 此thử 義nghĩa 為vi 正chánh 。 云vân 於ư 擇trạch 滅diệt 中trung 開khai 出xuất 涅Niết 槃Bàn 二nhị 道đạo 別biệt 故cố 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 下hạ 。 斷đoạn 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 則tắc 後hậu 解giải 為vi 正chánh 者giả 。 若nhược 唯duy 識thức 解giải 非phi 擇trạch 滅diệt 云vân 。 不bất 由do 擇trạch 力lực 。 本bổn 性tánh 淨tịnh 故cố 。
疏sớ/sơ 。 三tam 數số 緣duyên 滅diệt 故cố 唐đường 三tam 藏tạng 下hạ 。 出xuất 其kỳ 異dị 名danh 。 謂vị 擇trạch 力lực 所sở 得đắc 者giả 。 是thị 俱câu 舍xá 論luận 釋thích 。 故cố 彼bỉ 喻dụ 云vân 。 如như 牛ngưu 所sở 駕giá 車xa 名danh 曰viết 牛ngưu 車xa 。 略lược 去khứ 中trung 言ngôn 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 但đãn 云vân 擇trạch 滅diệt 。 唯duy 識thức 釋thích 云vân 。 由do 揀giản 擇trạch 力lực 滅diệt 諸chư 雜tạp 染nhiễm 究cứu 竟cánh 證chứng 會hội 故cố 名danh 擇trạch 滅diệt 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 滅diệt 有hữu 二nhị 者giả 。 別biệt 釋thích 滅diệt 字tự 。 此thử 二nhị 義nghĩa 稱xưng 滅diệt 。 若nhược 兼kiêm 能năng 滅diệt 之chi 智trí 。 智trí 亦diệc 稱xưng 滅diệt 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 非phi 數số 緣duyên 滅diệt 者giả 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 不bất 由do 擇trạch 力lực 。 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 及cập 緣duyên 闕khuyết 所sở 顯hiển 名danh 非phi 擇trạch 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 論luận 存tồn 二nhị 義nghĩa 。 初sơ 義nghĩa 異dị 小tiểu 。 故cố 上thượng 疏sớ/sơ 文văn 取thủ 為vi 楷# 定định 。 言ngôn 緣duyên 闕khuyết 者giả 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 畢tất 竟cánh 礙ngại 當đương 生sanh 別biệt 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 下hạ 釋thích 云vân 。 言ngôn 當đương 生sanh 者giả 。 當đương 來lai 生sanh 法pháp 緣duyên 會hội 則tắc 生sanh 。 緣duyên 闕khuyết 不bất 生sanh 。 緣duyên 闕khuyết 之chi 時thời 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 礙ngại 當đương 生sanh 法pháp 令linh 永vĩnh 不bất 起khởi 名danh 畢tất 竟cánh 礙ngại 。 言ngôn 別biệt 得đắc 者giả 。 謂vị 非phi 擇trạch 滅diệt 有hữu 實thật 體thể 性tánh 。 緣duyên 闕khuyết 位vị 中trung 起khởi 別biệt 得đắc 故cố 。 非phi 擇trạch 滅diệt 得đắc 不bất 因nhân 擇trạch 滅diệt 。 但đãn 由do 緣duyên 闕khuyết 名danh 非phi 擇trạch 滅diệt 。 論luận 指chỉ 事sự 明minh 云vân 。 如như 眼nhãn 與dữ 意ý 專chuyên 一nhất 色sắc 時thời 。 餘dư 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 謝tạ 。 緣duyên 彼bỉ 境cảnh 界giới 五ngũ 識thức 身thân 等đẳng 住trụ 未vị 來lai 世thế 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 由do 彼bỉ 不bất 能năng 緣duyên 過quá 去khứ 境cảnh 。 緣duyên 不bất 具cụ 故cố 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 眼nhãn 緣duyên 色sắc 時thời 。 亦diệc 合hợp 緣duyên 聲thanh 等đẳng 以dĩ 專chuyên 注chú 色sắc 故cố 。 耳nhĩ 等đẳng 不bất 緣duyên 聲thanh 等đẳng 。 同đồng 時thời 聲thanh 等đẳng 剎sát 那na 已dĩ 謝tạ 故cố 。 令linh 緣duyên 聲thanh 等đẳng 識thức 。 更cánh 不bất 復phục 生sanh 。 以dĩ 前tiền 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 現hiện 量lượng 不bất 緣duyên 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 而nhi 言ngôn 觸xúc 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 法pháp 中trung 有hữu 與dữ 能năng 緣duyên 同đồng 時thời 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 如như 他tha 心tâm 智trí 所sở 緣duyên 境cảnh 是thị 也dã 。 此thử 他tha 心tâm 智trí 唯duy 緣duyên 現hiện 在tại 心tâm 王vương 。 亦diệc 合hợp 緣duyên 心tâm 所sở 。 以dĩ 專chuyên 注chú 心tâm 王vương 故cố 於ư 心tâm 所sở 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。
疏sớ/sơ 。 五ngũ 緣duyên 起khởi 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 雙song 標tiêu 。 二nhị 別biệt 謂vị 下hạ 別biệt 釋thích 。 先tiên 釋thích 別biệt 。 後hậu 釋thích 通thông 今kim 初sơ 。 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 一nhất 引dẫn 小Tiểu 乘Thừa 諸chư 部bộ 所sở 立lập 。 二nhị 智trí 論luận 三tam 十thập 二nhị 下hạ 。 引dẫn 大Đại 乘Thừa 論luận 立lập 證chứng 成thành 上thượng 義nghĩa 。 此thử 中trung 論luận 文văn 先tiên 有hữu 門môn 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。 何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 如như 是thị 法Pháp 性tánh 實thật 際tế 。 而nhi 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 處xứ 處xứ 說thuyết 耶da 。 答đáp 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。 亦diệc 說thuyết 此thử 二nhị 下hạ 。 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 玄huyền 中trung 已dĩ 引dẫn 疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 說thuyết 下hạ 。 第đệ 三tam 引dẫn 大Đại 乘Thừa 經Kinh 立lập 無vô 為vi 義nghĩa 。 先tiên 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 北bắc 經kinh 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 第đệ 三tam 十thập 四tứ 經kinh 。 而nhi 為vi 品phẩm 初sơ 。 南nam 經kinh 三tam 十thập 一nhất 北bắc 經kinh 半bán 卷quyển 。 向hướng 後hậu 列liệt 二nhị 十thập 一nhất 諍tranh 論luận 。 此thử 即tức 第đệ 六lục 經Kinh 云vân 。 或hoặc 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 言ngôn 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 至chí 第đệ 三tam 十thập 五ngũ 方phương 釋thích 經kinh 中trung 。 具cụ 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 經kinh 中trung 說thuyết 。 云vân 何hà 名danh 為vi 十thập 二nhị 因nhân 緣duyên 。 從tùng 無vô 明minh 生sanh 行hành 。 從tùng 行hành 生sanh 識thức 。 從tùng 識thức 生sanh 名danh 色sắc 。 從tùng 名danh 色sắc 生sanh 六lục 入nhập 。 從tùng 六lục 入nhập 生sanh 觸xúc 。 從tùng 觸xúc 生sanh 受thọ 。 從tùng 受thọ 生sanh 愛ái 。 從tùng 愛ái 生sanh 取thủ 。 從tùng 取thủ 生sanh 有hữu 。 從tùng 有hữu 生sanh 生sanh 。 從tùng 生sanh 則tắc 有hữu 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 諸chư 弟đệ 子tử 。 聞văn 是thị 說thuyết 已dĩ 。 不bất 解giải 我ngã 意ý 。 唱xướng 言ngôn 如Như 來Lai 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 定định 是thị 有hữu 為vi 。 我ngã 又hựu 一nhất 時thời 。 告cáo 喻dụ 比Bỉ 丘Khâu 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。 性tánh 相tướng 常thường 住trụ 。
善thiện 男nam 子tử 。 有hữu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 有hữu 從tùng 緣duyên 生sanh 非phi 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 從tùng 緣duyên 生sanh 亦diệc 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 非phi 緣duyên 生sanh 非phi 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 有hữu 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 非phi 緣duyên 生sanh 者giả 。 未vị 來lai 世thế 十thập 二nhị 支chi 也dã 。 有hữu 從tùng 緣duyên 生sanh 非phi 十thập 二nhị 緣duyên 者giả 。 謂vị 阿A 羅La 漢Hán 。 所sở 有hữu 五ngũ 陰ấm 。 有hữu 從tùng 緣duyên 生sanh 亦diệc 十thập 二nhị 緣duyên 者giả 。 謂vị 凡phàm 夫phu 人nhân 。 所sở 有hữu 五ngũ 陰ấm 。 有hữu 非phi 緣duyên 生sanh 非phi 十thập 二nhị 緣duyên 者giả 。 謂vị 虛hư 空không 涅Niết 槃Bàn 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 諸chư 弟đệ 子tử 。 聞văn 是thị 說thuyết 已dĩ 。 不bất 解giải 我ngã 意ý 。 唱xướng 言ngôn 如Như 來Lai 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 定định 是thị 無vô 為vi 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 經kinh 中trung 言ngôn 為vi 與dữ 無vô 為vi 俱câu 不bất 解giải 意ý 。 若nhược 遠viễn 公công 釋thích 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 今kim 疏sớ/sơ 是thị 第đệ 一nhất 意ý 。 第đệ 二nhị 意ý 云vân 。 直trực 就tựu 因nhân 緣duyên 事sự 中trung 現hiện 在tại 之chi 者giả 名danh 曰viết 有hữu 為vi 。 在tại 未vị 來lai 者giả 未vị 現hiện 起khởi 用dụng 名danh 曰viết 無vô 為vi 。 釋thích 曰viết 。 後hậu 釋thích 順thuận 經kinh 後hậu 四tứ 句cú 意ý 。 前tiền 釋thích 順thuận 經kinh 初sơ 意ý 及cập 智trí 論luận 等đẳng 意ý 。 疏sớ/sơ 望vọng 今kim 經kinh 下hạ 。 疏sớ/sơ 家gia 第đệ 四tứ 出xuất 今kim 意ý 。 次thứ 言ngôn 大đại 品phẩm 云vân 下hạ 引dẫn 他tha 經kinh 證chứng 成thành 上thượng 正chánh 義nghĩa 。 此thử 即tức 中trung 論luận 青thanh 目mục 所sở 引dẫn 。 釋thích 初sơ 因nhân 緣duyên 不bất 生sanh 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 又hựu 云vân 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 者giả 。 復phục 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 重trọng/trùng 成thành 上thượng 義nghĩa 。 即tức 北bắc 經kinh 三tam 十thập 二nhị 師sư 子tử 吼hống 品phẩm 。 經Kinh 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 無vô 明minh 不bất 能năng 吸hấp 取thủ 諸chư 行hành 。 行hành 亦diệc 不bất 能năng 吸hấp 取thủ 於ư 識thức 也dã 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 行hành 緣duyên 識thức 。 有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。 法Pháp 界Giới 常thường 住trụ 。 若nhược 言ngôn 佛Phật 性tánh 住trụ 眾chúng 生sanh 中trung 者giả 。
善thiện 男nam 子tử 。 常thường 法pháp 無vô 住trụ 。 若nhược 有hữu 住trú 處xứ 即tức 是thị 無vô 常thường 。
善thiện 男nam 子tử 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 無vô 定định 住trú 處xứ 。 若nhược 有hữu 住trú 處xứ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 得đắc 名danh 常thường 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 亦diệc 無vô 住trú 處xứ 。 法Pháp 界Giới 法pháp 入nhập 法pháp 陰ấm 虛hư 空không 悉tất 無vô 住trú 處xứ 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 。 都đô 無vô 住trú 處xứ 。 次thứ 下hạ 又hựu 云vân 佛Phật 性tánh 者giả 名danh 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 。 如Như 來Lai 常thường 住trụ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 定định 有hữu 如như 是thị 十thập 二nhị 因nhân 緣duyên 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悉tất 有hữu 佛Phật 性tánh 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 。 佛Phật 性tánh 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 經kinh 意ý 正chánh 取thủ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 之chi 性tánh 以dĩ 為vi 佛Phật 性tánh 。 故cố 是thị 無vô 為vi 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 雖tuy 舉cử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 緣duyên 起khởi 無vô 性tánh 即tức 無vô 為vi 者giả 。 諸chư 蘊uẩn 界giới 等đẳng 豈khởi 有hữu 諸chư 蘊uẩn 界giới 性tánh 也dã 。 故cố 為vi 此thử 通thông 則tắc 意ý 無vô 不bất 該cai 。 是thị 故cố 上thượng 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 云vân 法Pháp 界Giới 法pháp 入nhập 法pháp 陰ấm 虛hư 空không 。 即tức 說thuyết 三tam 科khoa 皆giai 無vô 住trú 處xứ 同đồng 佛Phật 性tánh 也dã 。 疏sớ/sơ 法pháp 性tánh 住trụ 者giả 。 即tức 真Chân 如Như 也dã 。 顯hiển 此thử 法pháp 性tánh 即tức 唯duy 識thức 等đẳng 真Chân 如Như 異dị 名danh 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 謂vị 非phi 妄vọng 下hạ 別biệt 釋thích 其kỳ 名danh 。 初sơ 釋thích 真Chân 如Như 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 初sơ 合hợp 釋thích 唯duy 揀giản 於ư 妄vọng 。 二nhị 又hựu 真chân 實thật 如như 常thường 下hạ 。 即tức 是thị 離ly 釋thích 。 即tức 唯duy 識thức 云vân 。 真chân 謂vị 真chân 實thật 顯hiển 非phi 虛hư 妄vọng 。 如như 謂vị 如như 常thường 表biểu 無vô 變biến 易dị 。 是thị 故cố 疏sớ/sơ 云vân 揀giản 妄vọng 揀giản 事sự 。 疏sớ/sơ 於ư 一nhất 切thiết 位vị 下hạ 。 釋thích 法pháp 性tánh 名danh 。 故cố 唯duy 識thức 偈kệ 云vân 。 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 。 即tức 唯duy 識thức 實thật 性tánh 是thị 也dã 。 次thứ 釋thích 住trụ 字tự 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 連liên 上thượng 釋thích 之chi 則tắc 三tam 字tự 一nhất 名danh 。 謂vị 上thượng 之chi 二nhị 釋thích 順thuận 法pháp 相tướng 宗tông 。 加gia 此thử 住trụ 字tự 順thuận 法pháp 性tánh 宗tông 。 法pháp 性tánh 謂vị 隨tùy 緣duyên 。 住trụ 字tự 為vi 不bất 變biến 。 以dĩ 隨tùy 緣duyên 不bất 失thất 自tự 性tánh 故cố 。 二nhị 義nghĩa 既ký 具cụ 即tức 妄vọng 即tức 真chân 故cố 。 是thị 法pháp 性tánh 宗tông 義nghĩa 。 二nhị 若nhược 準chuẩn 智trí 論luận 下hạ 。 別biệt 釋thích 取thủ 上thượng 法pháp 字tự 及cập 下hạ 住trụ 字tự 自tự 為vi 一nhất 義nghĩa 。 成thành 七thất 無vô 為vi 則tắc 法pháp 字tự 兩lưỡng 用dụng 。 疏sớ/sơ 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 第đệ 四tứ 對đối 揀giản 權quyền 實thật 。 初sơ 舉cử 小Tiểu 乘Thừa 。 後hậu 若nhược 大Đại 乘Thừa 下hạ 。 舉cử 大đại 斥xích 小tiểu 非phi 唯duy 數số 增tăng 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 義nghĩa 亦diệc 有hữu 異dị 次thứ 下hạ 正chánh 明minh 小Tiểu 乘Thừa 之chi 義nghĩa 。 略lược 如như 上thượng 說thuyết 。 廣quảng 如như 唯duy 識thức 廣quảng 引dẫn 廣quảng 破phá 。 疏sớ/sơ 唯duy 識thức 論luận 中trung 二nhị 義nghĩa 建kiến 立lập 下hạ 。 正chánh 辨biện 大Đại 乘Thừa 無vô 為vi 之chi 相tướng 。 即tức 第đệ 二nhị 論luận 。 論luận 中trung 先tiên 破phá 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 等đẳng 計kế 於ư 無vô 為vi 為vi 實thật 有hữu 竟cánh 。 顯hiển 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 契Khế 經Kinh 說thuyết 有hữu 虛hư 空không 等đẳng 。 諸chư 無vô 為vi 法Pháp 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 依y 識thức 變biến 假giả 施thi 設thiết 有hữu 為vi 。 謂vị 曾tằng 聞văn 說thuyết 虛hư 空không 等đẳng 無vô 為vi 。 遂toại 於ư 識thức 上thượng 有hữu 此thử 相tương/tướng 現hiện 。 此thử 所sở 現hiện 相tướng 前tiền 後hậu 相tương 似tự 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 假giả 說thuyết 為vi 常thường 。 釋thích 曰viết 。 此thử 空không 無vô 為vi 而nhi 無vô 本bổn 質chất 。 唯duy 心tâm 所sở 變biến 。 猶do 如như 極cực 微vi 假giả 而nhi 無vô 體thể 。 於ư 佛Phật 等đẳng 處xứ 聞văn 其kỳ 名danh 故cố 而nhi 心tâm 變biến 之chi 。 次thứ 論luận 復phục 云vân 。 二nhị 依y 法pháp 性tánh 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 謂vị 空không 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 有hữu 無vô 俱câu 非phi 。 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 等đẳng 。 是thị 法pháp 真chân 理lý 故cố 名danh 法pháp 性tánh 。 離ly 諸chư 障chướng 礙ngại 。 故cố 名danh 虛hư 空không 。 由do 揀giản 擇trạch 力lực 滅diệt 諸chư 雜tạp 染nhiễm 。 究cứu 竟cánh 證chứng 會hội 故cố 名danh 擇trạch 滅diệt 。 不bất 由do 擇trạch 力lực 。 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 或hoặc 緣duyên 闕khuyết 所sở 顯hiển 故cố 名danh 非phi 擇trạch 滅diệt 。 苦khổ 樂lạc 受thọ 滅diệt 故cố 名danh 不bất 動động 。 想tưởng 受thọ 不bất 行hành 名danh 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 疏sớ/sơ 取thủ 論luận 意ý 以dĩ 釋thích 經kinh 文văn 。 但đãn 順thuận 經kinh 有hữu 不bất 順thuận 論luận 有hữu 。 上thượng 釋thích 非phi 擇trạch 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 依y 此thử 論luận 文văn 。 疏sớ/sơ 此thử 中trung 法pháp 性tánh 下hạ 。 第đệ 五ngũ 出xuất 體thể 性tánh 。 即tức 彼bỉ 論luận 示thị 無vô 為vi 體thể 。 論luận 云vân 。 此thử 五ngũ 皆giai 依y 真Chân 如Như 假giả 立lập 。 真Chân 如Như 亦diệc 假giả 施thi 設thiết 有hữu 下hạ 。 至chí 故cố 名danh 真Chân 如Như 皆giai 是thị 論luận 文văn 。 為vi 法pháp 之chi 性tánh 故cố 名danh 法pháp 性tánh 。 是thị 疏sớ/sơ 義nghĩa 加gia 。 亦diệc 即tức 前tiền 文văn 唯duy 識thức 論luận 意ý 。 非phi 離ly 色sắc 心tâm 別biệt 有hữu 實thật 體thể 者giả 。 取thủ 論luận 意ý 結kết 。 具cụ 足túc 論luận 云vân 不bất 同đồng 餘dư 宗tông 離ly 色sắc 心tâm 等đẳng 有hữu 實thật 常thường 法pháp 名danh 曰viết 真Chân 如Như 。 故cố 諸chư 無vô 為vi 非phi 定định 實thật 有hữu 。 釋thích 曰viết 。 言ngôn 真Chân 如Như 亦diệc 是thị 假giả 者giả 不bất 得đắc 體thể 故cố 。 遮già 空không 見kiến 者giả 說thuyết 如như 違vi 有hữu 。 遮già 小Tiểu 乘Thừa 中trung 化hóa 地địa 部bộ 等đẳng 。 執chấp 定định 實thật 有hữu 故cố 說thuyết 為vi 空không 。 非phi 言ngôn 無vô 為vi 體thể 即tức 空không 也dã 。 勿vật 謂vị 虛hư 幻huyễn 有hữu 者giả 。 虛hư 揀giản 遍biến 計kế 。 幻huyễn 揀giản 依y 他tha 。 即tức 顯hiển 真Chân 如Như 是thị 圓viên 成thành 實thật 。 以dĩ 無vô 虛hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 。 法pháp 故cố 名danh 真Chân 如Như 也dã 。 疏sớ/sơ 今kim 多đa 聞văn 之chi 人nhân 下hạ 。 第đệ 六lục 結kết 示thị 多đa 聞văn 之chi 旨chỉ 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 六lục 有hữu 記ký 法pháp 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 總tổng 名danh 。 後hậu 別biệt 釋thích 相tương/tướng 。 今kim 初sơ 。 先tiên 敘tự 昔tích 即tức 刊# 定định 記ký 。 大đại 品phẩm 經kinh 亦diệc 云vân 。 若nhược 善thiện 法Pháp 若nhược 不bất 善thiện 法Pháp 是thị 名danh 記ký 法pháp 。 如như 所sở 說thuyết 相tương/tướng 。 不bất 捨xả 離ly 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 此thử 乃nãi 下hạ 辨biện 非phi 。 以dĩ 下hạ 無vô 記ký 既ký 非phi 三tam 性tánh 。 今kim 此thử 有hữu 記ký 安an 得đắc 例lệ 之chi 。 後hậu 應ưng 云vân 下hạ 辨biện 正chánh 。 疏sớ/sơ 下hạ 出xuất 所sở 記ký 下hạ 辨biện 相tương/tướng 。 中trung 先tiên 指chỉ 所sở 餘dư 如như 前tiền 後hậu 釋thích 不bất 欲dục 繁phồn 文văn 故cố 。 疏sớ/sơ 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 下hạ 唯duy 釋thích 此thử 一nhất 。 言ngôn 今kim 當đương 略lược 明minh 者giả 。 諸chư 經kinh 中trung 多đa 以dĩ 五ngũ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 辨biện 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 行hành 相tương/tướng 四tứ 次thứ 第đệ 。 五ngũ 諸chư 門môn 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 有hữu 三tam 門môn 略lược 無vô 出xuất 體thể 次thứ 第đệ 。 即tức 分phân 為vi 三tam 。 初sơ 釋thích 名danh 。 二nhị 辨biện 相tương/tướng 。 三tam 諸chư 門môn 分phân 別biệt 。 初sơ 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 名danh 。 後hậu 別biệt 名danh 。 今kim 初sơ 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 章chương 。 謂vị 外ngoại 難nạn/nan 無vô 怯khiếp 故cố 下hạ 正chánh 釋thích 。 瑜du 伽già 下hạ 引dẫn 證chứng 無vô 怯khiếp 之chi 相tướng 。 言ngôn 都đô 不bất 見kiến 有hữu 如như 實thật 因nhân 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 其kỳ 所sở 難nạn/nan 皆giai 就tựu 跡tích 生sanh 疑nghi 。 不bất 知tri 所sở 觀quán 真chân 實thật 之chi 理lý 故cố 。 此thử 所sở 難nạn/nan 無vô 如như 實thật 因nhân 。 若nhược 實thật 有hữu 可khả 難nạn/nan 則tắc 可khả 怯khiếp 畏úy 。 所sở 難nạn/nan 不bất 實thật 何hà 所sở 畏úy 耶da 。 疏sớ/sơ 無vô 畏úy 有hữu 四tứ 下hạ 。 二nhị 釋thích 別biệt 名danh 。 文văn 中trung 但đãn 列liệt 而nhi 不bất 解giải 釋thích 。 釋thích 名danh 含hàm 在tại 下hạ 行hành 相tương/tướng 中trung 。 故cố 此thử 略lược 無vô 。 若nhược 具cụ 釋thích 者giả 。 一nhất 一Nhất 切Thiết 智Trí 無vô 畏úy 者giả 。 瑜du 伽già 亦diệc 名danh 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 無vô 畏úy 。 謂vị 由do 正chánh 覺giác 覺giác 諸chư 法pháp 故cố 。 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 二nhị 漏lậu 盡tận 者giả 諸chư 煩phiền 惱não 漏lậu 種chủng 現hiện 俱câu 斷đoạn 故cố 。 三tam 障chướng 道đạo 者giả 亦diệc 名danh 障chướng 法pháp 。 說thuyết 障chướng 礙ngại 法pháp 染nhiễm 必tất 為vi 障chướng 故cố 。 四tứ 出xuất 苦khổ 道đạo 者giả 。 說thuyết 出xuất 離ly 道đạo 。 諸chư 聖thánh 修tu 習tập 決quyết 定định 出xuất 苦khổ 故cố 。 於ư 此thử 四tứ 中trung 。 得đắc 無vô 所sở 畏úy 。 皆giai 依y 主chủ 釋thích 。 謂vị 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 之chi 無vô 畏úy 等đẳng 。 疏sớ/sơ 此thử 之chi 四tứ 段đoạn 各các 有hữu 難nạn/nan 答đáp 下hạ 。 二nhị 辯biện 相tương/tướng 也dã 。 一nhất 一Nhất 切Thiết 智Trí 、 無Vô 畏Úy 。 難nạn/nan 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 牒điệp 舉cử 所sở 難nạn/nan 。 二nhị 有hữu 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 下hạ 正chánh 難nạn/nan 。 於ư 中trung 先tiên 出xuất 難nạn/nan 所sở 因nhân 。 謂vị 諸chư 部bộ 律luật 中trung 多đa 有hữu 此thử 言ngôn 。
時thời 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 至chí 如Như 來Lai 所sở 。 頭đầu 面diện 禮lễ 足túc 。 佛Phật 便tiện 問vấn 言ngôn 。 比Bỉ 丘Khâu 住trụ 止chỉ 安an 樂lạc 不phủ 。 乞khất 求cầu 易dị 得đắc 不phủ 。 不bất 以dĩ 飲ẩm 食thực 。 為vi 苦khổ 耶da 等đẳng 。 今kim 云vân 何hà 故cố 問vấn 者giả 即tức 是thị 難nạn/nan 也dã 。 言ngôn 一Nhất 切Thiết 智Trí 下hạ 結kết 成thành 難nạn/nan 也dã 。 疏sớ/sơ 佛Phật 自tự 唱xướng 言ngôn 我ngã 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 下hạ 答đáp 也dã 。 於ư 中trung 先tiên 案án 定định 所sở 難nạn/nan 。 明minh 不bất 失thất 一nhất 切thiết 智trí 義nghĩa 。 若nhược 具cụ 皆giai 云vân 我ngã 於ư 此thử 難nạn/nan 正chánh 見kiến 無vô 由do 得đắc 安an 隱ẩn 住trụ 。 無vô 怖bố 無vô 畏úy 。 自tự 稱xưng 我ngã 是thị 。 大đại 仙tiên 尊tôn 位vị 。 二nhị 從tùng 但đãn 為vi 攝nhiếp 受thọ 來lai 者giả 下hạ 。 出xuất 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 之chi 所sở 以dĩ 。 示thị 現hiện 問vấn 耳nhĩ 非phi 已dĩ 不bất 知tri 。 言ngôn 攝nhiếp 受thọ 來lai 者giả 。 要yếu 令linh 發phát 勝thắng 心tâm 聞văn 佛Phật 慰úy 問vấn 發phát 道Đạo 心tâm 故cố 。 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 。 師sư 弟đệ 人nhân 事sự 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 成thành 上thượng 示thị 現hiện 之chi 相tướng 。 二nhị 者giả 亦diệc 令linh 餘dư 人nhân 審thẩm 諦đế 於ư 事sự 佛Phật 知tri 尚thượng 問vấn 。 況huống 餘dư 不bất 知tri 亦diệc 為vi 後hậu 人nhân 作tác 軌quỹ 則tắc 故cố 。 見kiến 來lai 發phát 心tâm 應ưng 為vi 引dẫn 攝nhiếp 。 故cố 云vân 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 。 疏sớ/sơ 二nhị 有hữu 難nạn/nan 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 無vô 畏úy 。 先tiên 難nạn/nan 中trung 文văn 亦diệc 有hữu 二nhị 。 先tiên 牒điệp 舉cử 所sở 難nạn/nan 。 謂vị 經Kinh 中trung 說thuyết 言ngôn 。 我ngã 諸chư 漏lậu 已dĩ 盡tận 。 後hậu 何hà 以dĩ 愛ái 下hạ 正chánh 難nạn/nan 。 難nạn/nan 之chi 所sở 因nhân 含hàm 在tại 其kỳ 中trung 。 謂vị 羅la 睺hầu 羅la 被bị 僧Tăng 驅khu 出xuất 在tại 於ư 廁trắc 上thượng 。 佛Phật 語ngứ 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 云vân 何hà 野dã 干can 驅khu 師sư 子tử 子tử 。 即tức 愛ái 語ngữ 羅la 睺hầu 也dã 。 調Điều 達Đạt 頻tần 為vi 惡ác 行hành 。 佛Phật 時thời 罵mạ 言ngôn 癡si 人nhân 。 或hoặc 云vân 食thực 唾thóa 小tiểu 兒nhi 等đẳng 。 疏sớ/sơ 佛Phật 於ư 此thử 難nạn/nan 正chánh 見kiến 無vô 由do 下hạ 答đáp 也dã 。 於ư 中trung 亦diệc 先tiên 案án 定định 所sở 難nạn/nan 不bất 失thất 漏lậu 盡tận 之chi 義nghĩa 。 後hậu 但đãn 為vi 隨tùy 根căn 而nhi 調điều 伏phục 故cố 。 即tức 出xuất 愛ái 恚khuể 所sở 以dĩ 。 謂vị 羅la 睺hầu 譬thí 之chi 慧tuệ 象tượng 。 隨tùy 逐trục 人nhân 心tâm 。 軟nhuyễn 言ngôn 即tức 調điều 。 調Điều 達Đạt 喻dụ 之chi 惡ác 馬mã 。 楚sở 毒độc 方phương 調điều 。 非phi 是thị 如Như 來Lai 。 有hữu 愛ái 羅la 睺hầu 。 有hữu 恚khuể 調Điều 達Đạt 。 漏lậu 未vị 盡tận 也dã 。 疏sớ/sơ 三tam 有hữu 難nạn/nan 云vân 下hạ 。 第đệ 三tam 無vô 畏úy 。 先tiên 難nạn/nan 之chi 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 牒điệp 所sở 難nạn/nan 。 後hậu 何hà 故cố 下hạ 牒điệp 疑nghi 正chánh 難nạn/nan 。 疏sớ/sơ 佛Phật 於ư 下hạ 答đáp 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 案án 定định 所sở 難nạn/nan 。 不bất 失thất 欲dục 為vi 障chướng 道đạo 。 若nhược 具cụ 亦diệc 應ưng 云vân 。 我ngã 於ư 此thử 難nạn/nan 正chánh 見kiến 無vô 由do 。 安an 隱ẩn 無vô 怯khiếp 處xứ 大đại 仙tiên 位vị 故cố 。 云vân 自tự 唱xướng 德đức 號hiệu 。 後hậu 我ngã 所sở 說thuyết 欲dục 能năng 障chướng 道đạo 下hạ 。 出xuất 不bất 障chướng 所sở 以dĩ 。 若nhược 說thuyết 邪tà 行hành 障chướng 諸chư 聖thánh 道Đạo 。 若nhược 說thuyết 畜súc 妻thê 障chướng 離ly 欲dục 道đạo 。 初sơ 二nhị 果quả 人nhân 性tánh 戒giới 久cửu 成thành 故cố 斷đoạn 邪tà 行hành 。 既ký 未vị 離ly 欲dục 不bất 斷đoạn 妻thê 子tử 斯tư 有hữu 何hà 失thất 。 故cố 諸chư 染nhiễm 法pháp 非phi 不bất 障chướng 也dã 。 疏sớ/sơ 四tứ 有hữu 難nạn/nan 云vân 下hạ 。 第đệ 四tứ 無vô 畏úy 。 先tiên 難nạn/nan 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 牒điệp 所sở 疑nghi 。 謂vị 如như 說thuyết 我ngã 為vi 弟đệ 子tử 。 說thuyết 出xuất 離ly 道đạo 。 諸chư 聖thánh 修tu 習tập 。 決quyết 定định 出xuất 離ly 。 決quyết 定định 通thông 達đạt 。 後hậu 何hà 故cố 羅La 漢Hán 下hạ 正chánh 難nạn/nan 。 既ký 瘡sang 潰hội 蛇xà 螫thích 豈khởi 非phi 苦khổ 耶da 。 羅La 漢Hán 豈khởi 是thị 無vô 聖thánh 道Đạo 耶da 。 豈khởi 非phi 相tướng 違vi 。 疏sớ/sơ 佛Phật 於ư 此thử 難nạn/nan 下hạ 答đáp 亦diệc 應ưng 具cụ 云vân 。 我ngã 於ư 此thử 難nạn/nan 正chánh 見kiến 無vô 由do 。 安an 隱ẩn 無vô 怖bố 處xứ 大đại 仙tiên 位vị 。 我ngã 說thuyết 聖thánh 道Đạo 下hạ 通thông 前tiền 難nạn/nan 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 由do 於ư 前tiền 世thế 故cố 業nghiệp 感cảm 身thân 。 於ư 此thử 身thân 上thượng 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 苦khổ 依y 身thân 在tại 故cố 有hữu 此thử 苦khổ 。 非phi 得đắc 羅La 漢Hán 後hậu 有hữu 此thử 苦khổ 。 即tức 今kim 疏sớ/sơ 意ý 。 更cánh 有hữu 意ý 云vân 。 無Vô 學Học 實thật 無vô 苦khổ 果quả 。 為vi 現hiện 惡ác 因nhân 。 必tất 有hữu 苦khổ 報báo 。 由do 此thử 聖thánh 者giả 示thị 相tương/tướng 受thọ 苦khổ 。 起khởi 後hậu 教giáo 故cố 。 亦diệc 由do 世Thế 尊Tôn 受thọ 金kim 鎗thương 等đẳng 。 示thị 義nghĩa 非phi 實thật 故cố 疏sớ/sơ 略lược 無vô 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 中trung 初sơ 一nhất 下hạ 。 第đệ 三tam 諸chư 門môn 分phân 別biệt 。 即tức 瑜du 伽già 論luận 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 約ước 離ly 障chướng 。 言ngôn 次thứ 離ly 煩phiền 惱não 。 三tam 是thị 出xuất 離ly 道Đạo 者giả 。 欲dục 為vi 道đạo 障chướng 今kim 出xuất 離ly 故cố 。 四tứ 是thị 出xuất 離ly 之chi 道Đạo 者giả 。 諸chư 出xuất 離ly 道Đạo 。 能năng 出xuất 於ư 苦khổ 。 然nhiên 其kỳ 後hậu 二nhị 並tịnh 約ước 。 離ly 煩phiền 惱não 障chướng 。 三tam 是thị 所sở 離ly 之chi 障chướng 。 四tứ 是thị 能năng 離ly 之chi 道đạo 。 而nhi 三tam 就tựu 離ly 因nhân 為vi 難nạn/nan 。 四tứ 就tựu 離ly 果quả 為vi 難nạn/nan 。 亦diệc 可khả 後hậu 二nhị 通thông 約ước 因nhân 位vị 。 疏sớ/sơ 初sơ 二nhị 自tự 利lợi 下hạ 。 第đệ 二nhị 二nhị 利lợi 料liệu 揀giản 。 然nhiên 約ước 答đáp 難nạn/nan 並tịnh 是thị 利lợi 他tha 。 如như 次thứ 下hạ 明minh 。 今kim 約ước 前tiền 二nhị 就tựu 佛Phật 身thân 難nạn/nan 。 是thị 約ước 自tự 利lợi 德đức 歎thán 。 後hậu 二nhị 約ước 化hóa 他tha 為vi 難nạn/nan 。 故cố 云vân 利lợi 他tha 。 疏sớ/sơ 所sở 以dĩ 自tự 歎thán 此thử 四tứ 者giả 。 第đệ 三tam 彰chương 歎thán 所sở 以dĩ 。 亦diệc 約ước 被bị 根căn 差sai 別biệt 則tắc 皆giai 是thị 利lợi 他tha 義nghĩa 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 求cầu 種chủng 智trí 斷đoạn 所sở 知tri 故cố 。 初sơ 一nhất 為vi 之chi 二Nhị 乘Thừa 求cầu 盡tận 諸chư 漏lậu 。 第đệ 二nhị 為vi 之chi 欲dục 皆giai 障chướng 於ư 三tam 乘thừa 。 三tam 乘thừa 皆giai 期kỳ 出xuất 苦khổ 故cố 。 後hậu 二nhị 並tịnh 為vi 疏sớ/sơ 智trí 論luận 二nhị 十thập 八bát 下hạ 總tổng 示thị 其kỳ 源nguyên 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 經kinh 第đệ 五ngũ 。 般Bát 若Nhã 五ngũ 十thập 三tam 。 顯hiển 揚dương 第đệ 四tứ 。 亦diệc 廣quảng 明minh 之chi 。 此thử 中trung 即tức 有hữu 次thứ 第đệ 出xuất 體thể 。 言ngôn 次thứ 第đệ 者giả 。 德đức 用dụng 自tự 在tại 智trí 最tối 勝thắng 故cố 。 首thủ 而nhi 明minh 之chi 。 由do 具cụ 一nhất 切thiết 智trí 。 能năng 盡tận 諸chư 漏lậu 。 由do 具cụ 智trí 斷đoạn 說thuyết 法Pháp 化hóa 生sanh 。 說thuyết 法Pháp 之chi 中trung 先tiên 說thuyết 生sanh 死tử 因nhân 。 後hậu 出xuất 生sanh 死tử 故cố 。 而nhi 此thử 一nhất 門môn 即tức 前tiền 二nhị 利lợi 門môn 中trung 已dĩ 攝nhiếp 此thử 意ý 。 若nhược 瑜du 伽già 對đối 法pháp 出xuất 苦khổ 為vi 第đệ 三tam 。 障chướng 道đạo 為vi 第đệ 四tứ 。 先tiên 果quả 後hậu 因nhân 亦diệc 如như 苦khổ 集tập 。 又hựu 依y 上thượng 次thứ 者giả 即tức 倒đảo 對đối 四Tứ 諦Đế 。 謂vị 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 約ước 真chân 道đạo 為vi 難nạn/nan 。 二nhị 約ước 真chân 滅diệt 為vi 難nạn/nan 。 三tam 約ước 集tập 因nhân 。 四tứ 約ước 苦khổ 果quả 。 未vị 見kiến 經kinh 論luận 義nghĩa 必tất 應ưng 然nhiên 。 若nhược 出xuất 體thể 者giả 。 總tổng 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 剋khắc 性tánh 體thể 。 即tức 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 為vi 體thể 。 二nhị 引dẫn 發phát 體thể 。 若nhược 定định 若nhược 慧tuệ 。 三tam 最tối 勝thắng 體thể 。 即tức 正chánh 體thể 後hậu 得đắc 二nhị 智trí 。 四tứ 中trung 初sơ 一nhất 通thông 二nhị 智trí 。 二nhị 即tức 正chánh 體thể 。 三tam 四tứ 皆giai 後hậu 得đắc 。 以dĩ 是thị 說thuyết 法Pháp 心tâm 故cố 。 若nhược 約ước 自tự 住trụ 四tứ 皆giai 正chánh 體thể 。 約ước 能năng 答đáp 難nạn/nan 此thử 四tứ 並tịnh 以dĩ 後hậu 得đắc 為vi 性tánh 。 四tứ 相tương 應ứng 體thể 四tứ 蘊uẩn 為vi 性tánh 。 五ngũ 眷quyến 屬thuộc 體thể 。 五ngũ 蘊uẩn 為vi 性tánh 。 亦diệc 猶do 十Thập 力Lực 道đạo 共cộng 定định 共cộng 無vô 表biểu 戒giới 色sắc 。 助trợ 答đáp 難nạn/nan 故cố 。 上thượng 之chi 四tứ 體thể 即tức 瑜du 伽già 五ngũ 十thập 七thất 。 及cập 雜tạp 集tập 說thuyết 。 瑜du 伽già 云vân 。 以dĩ 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 及cập 具cụ 知tri 根căn 為vi 性tánh 。 對đối 法pháp 云vân 。 若nhược 定định 若nhược 慧tuệ 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 。 又hựu 云vân 若nhược 起khởi 作tác 用dụng 後hậu 得đắc 智trí 為vi 性tánh 。 若nhược 住trụ 自tự 性tánh 正chánh 體thể 智trí 為vi 體thể 。 第đệ 五ngũ 一nhất 體thể 亦diệc 以dĩ 義nghĩa 加gia 。 又hựu 無vô 畏úy 若nhược 約ước 德đức 說thuyết 初sơ 即tức 智trí 德đức 。 二nhị 即tức 斷đoạn 德đức 。 三tam 四Tứ 恩Ân 德đức 。 今kim 就tựu 能năng 知tri 並tịnh 智trí 為vi 體thể 。 餘dư 義nghĩa 可khả 知tri 。 第đệ 七thất 無vô 記ký 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 無vô 記ký 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 即tức 初sơ 徵trưng 名danh 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 釋thích 總tổng 名danh 。 二nhị 彰chương 不bất 答đáp 所sở 以dĩ 。 三tam 別biệt 示thị 十thập 四tứ 。 四tứ 總tổng 會hội 不bất 同đồng 。 今kim 初sơ 。 刊# 定định 亦diệc 立lập 二nhị 義nghĩa 。 而nhi 以dĩ 前tiền 義nghĩa 為vi 正chánh 。 今kim 依y 諸chư 論luận 以dĩ 後hậu 為vi 正chánh 。 俱câu 舍xá 第đệ 十thập 九cửu 中trung 。 第đệ 二nhị 明minh 無vô 記ký 中trung 。 自tự 分phân 為vi 二nhị 。 一nhất 明minh 無vô 記ký 報báo 。 二nhị 因nhân 便tiện 明minh 四tứ 記ký 。 前tiền 即tức 對đối 善thiện 惡ác 之chi 無vô 記ký 也dã 。 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 第đệ 二nhị 別biệt 明minh 四tứ 無vô 記ký 事sự 。 頌tụng 曰viết 。 應ưng 一nhất 向hướng 分phân 別biệt 。 反phản 詰cật 捨xả 置trí 記ký 。 如như 死tử 生sanh 殊thù 勝thắng 。 我ngã 蘊uẩn 一nhất 異dị 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 兩lưỡng 句cú 指chỉ 事sự 釋thích 之chi 。 且thả 問vấn 記ký 有hữu 四tứ 。 一nhất 應ưng 一nhất 向hướng 記ký 。 二nhị 應ưng 分phân 別biệt 記ký 。 三tam 應ưng 反phản 詰cật 記ký 。 四tứ 應ưng 捨xả 置trí 記ký (# 記ký 者giả 答đáp 也dã )# 如như 問vấn 死tử 者giả 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 當đương 死tử 不phủ 。 應ưng 一nhất 向hướng 記ký 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 定định 當đương 死tử 。 如như 問vấn 生sanh 者giả 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 當đương 生sanh 不phủ 。 應ưng 分phân 別biệt 記ký 。 有hữu 煩phiền 惱não 者giả 受thọ 生sanh 。 無vô 煩phiền 惱não 者giả 不bất 生sanh 。 如như 問vấn 殊thù 勝thắng 。 應ưng 反phản 詰cật 記ký 。 有hữu 作tác 是thị 問vấn 。 人nhân 為vi 勝thắng 劣liệt 。 應ưng 反phản 詰cật 言ngôn 。 方phương 何hà 所sở 問vấn 。 若nhược 言ngôn 方phương 天thiên 應ưng 言ngôn 人nhân 劣liệt 。 若nhược 言ngôn 方phương 下hạ 應ưng 記ký 人nhân 勝thắng 。 釋thích 曰viết 。 下hạ 即tức 惡ác 趣thú 。 如như 問vấn 我ngã 蘊uẩn 一nhất 異dị 者giả 。 謂vị 若nhược 作tác 是thị 問vấn 。 我ngã 與dữ 五ngũ 蘊uẩn 。 為vi 一nhất 為vi 異dị 。 應ưng 捨xả 置trí 記ký 。 此thử 不bất 應ưng 答đáp 。 若nhược 有hữu 我ngã 體thể 可khả 問vấn 一nhất 異dị 。 本bổn 無vô 我ngã 體thể 一nhất 異dị 不bất 成thành 。 如như 問vấn 石thạch 女nữ 生sanh 兒nhi 為vi 白bạch 為vi 黑hắc 。 應ưng 捨xả 置trí 記ký 。 謂vị 石thạch 女nữ 本bổn 自tự 無vô 兒nhi 。 何hà 得đắc 論luận 其kỳ 白bạch 黑hắc 。 上thượng 依y 毘tỳ 婆bà 沙sa 說thuyết 。 頌tụng 言ngôn 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 發phát 智trí 本bổn 論luận 。 及cập 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 今kim 當đương 敘tự 經kinh 。 云vân 何hà 有hữu 問vấn 應ưng 一nhất 向hướng 記ký 。 謂vị 諸chư 行hành 皆giai 無vô 常thường 耶da 。 此thử 問vấn 名danh 應ưng 一nhất 向hướng 記ký 。 云vân 何hà 有hữu 問vấn 應ưng 分phân 別biệt 記ký 。 謂vị 若nhược 有hữu 問vấn 。 諸chư 有hữu 故cố 思tư 造tạo 作tác 業nghiệp 已dĩ 。 為vi 受thọ 何hà 果quả 。 此thử 問vấn 名danh 為vi 應ưng 分phân 別biệt 記ký 。 造tạo 善thiện 受thọ 人nhân 天thiên 。 造tạo 惡ác 受thọ 惡ác 趣thú 。 謂vị 若nhược 有hữu 問vấn 士sĩ 夫phu 報báo 與dữ 我ngã 為vi 一nhất 為vi 異dị 。 此thử 假giả 問vấn 我ngã )# 應ưng 反phản 詰cật 言ngôn 。 汝nhữ 依y 何hà 我ngã 作tác 是thị 問vấn 。 答đáp 言ngôn 依y 麁thô 我ngã (# 色sắc 蘊uẩn 上thượng 我ngã )# 應ưng 記ký 與dữ 報báo 異dị (# 報báo 色sắc 不bất 同đồng 故cố 言ngôn 異dị 也dã )# 此thử 問vấn 名danh 為vi 應ưng 反phản 詰cật 記ký 。 云vân 何hà 有hữu 問vấn 但đãn 應ưng 捨xả 置trí 答đáp 。 若nhược 有hữu 問vấn 世thế 為vi 常thường (# 一nhất 問vấn )# 。 無vô 常thường (# 二nhị 問vấn )# 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 三tam 問vấn )# 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 四tứ 問vấn )# 。 世thế 為vi 有hữu 邊biên (# 五ngũ 問vấn )# 。 無vô 邊biên (# 六lục 問vấn )# 。 亦diệc 有hữu 邊biên 亦diệc 無vô 邊biên 七thất 問vấn )# 。 非phi 有hữu 邊biên 非phi 無vô 邊biên 八bát 問vấn )# 。 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 為vi 有hữu (# 九cửu 問vấn )# 。 非phi 有hữu (# 十thập 問vấn )# 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 非phi 有hữu (# 十thập 一nhất 問vấn )# 。 非phi 有hữu 非phi 非phi 有hữu (# 十thập 二nhị 問vấn )# 。 為vi 身thân 者giả 異dị 命mạng (# 十thập 三tam 問vấn )# 。 為vi 命mạng 者giả 異dị 身thân (# 十thập 四tứ 問vấn )# 。 此thử 問vấn 名danh 為vi 但đãn 應ưng 捨xả 置trí 。 此thử 十thập 四tứ 問vấn 皆giai 不bất 可khả 記ký 。 名danh 十thập 四tứ 不bất 可khả 記ký 事sự 。 以dĩ 我ngã 體thể 既ký 無vô 。 是thị 故cố 皆giai 應ưng 捨xả 置trí 答đáp 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 五ngũ 亦diệc 有hữu 四tứ 答đáp 。 而nhi 一nhất 名danh 小tiểu 異dị 。 謂vị 從tùng 經kinh 一nhất 半bán 向hướng 後hậu 。 因nhân 迦Ca 葉Diếp 難nạn/nan 佛Phật 性tánh 義nghĩa 有hữu 無vô 。 如Như 來Lai 答đáp 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 如Như 來Lai 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 有hữu 四tứ 種chủng 答đáp 。 一nhất 者giả 定định 答đáp 。 二nhị 分phần 別biệt 答đáp 。 三tam 者giả 隨tùy 問vấn 答đáp 。 四tứ 置trí 答đáp 。 如như 問vấn 作tác 惡ác 得đắc 何hà 果quả 耶da 。 應ưng 答đáp 得đắc 苦khổ 果quả 。 是thị 名danh 定định 答đáp 。 二nhị 善thiện 男nam 子tử 。 如Như 來Lai 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 大đại 悲bi 。 三tam 念niệm 處xứ 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 等đẳng 八bát 萬vạn 億ức 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 五ngũ 智trí 印ấn 等đẳng 。 三tam 萬vạn 五ngũ 千thiên 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 金kim 剛cang 定định 等đẳng 四tứ 千thiên 二nhị 百bách 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 方phương 便tiện 三tam 昧muội 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 是thị 佛Phật 性tánh 者giả 。 如như 是thị 佛Phật 性tánh 則tắc 有hữu 七thất 事sự 。 一nhất 常thường 二nhị 我ngã 三tam 樂nhạo/nhạc/lạc 四tứ 淨tịnh 五ngũ 真chân 六lục 實thật 七thất 善thiện 。 是thị 名danh 分phân 別biệt 答đáp 。 如như 汝nhữ 先tiên 問vấn 斷đoạn 善thiện 根căn 人nhân 有hữu 佛Phật 性tánh 者giả 。 亦diệc 有hữu 如Như 來Lai 佛Phật 性tánh 。 亦diệc 有hữu 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 佛Phật 性tánh 。 是thị 二nhị 佛Phật 性tánh 障chướng 未vị 盡tận 故cố 得đắc 名danh 為vi 無vô 。 必tất 定định 得đắc 故cố 。 得đắc 名danh 為vi 有hữu 。 是thị 名danh 分phân 別biệt 答đáp 。 三tam 經Kinh 云vân 。 如như 我ngã 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。
復phục 有hữu 問vấn 言ngôn 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 為vi 何hà 法pháp 故cố 說thuyết 於ư 無vô 常thường 。
答đáp 言ngôn 。
為vi 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 無vô 我ngã 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 何hà 法pháp 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 燒thiêu 。 為vi 煩phiền 惱não 故cố 。 是thị 名danh 隨tùy 問vấn 答đáp 。 四tứ 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 斷đoạn 善thiện 根căn 人nhân 定định 有hữu 佛Phật 性tánh 定định 無vô 佛Phật 性tánh 。 是thị 名danh 置trí 答đáp 下hạ 迦Ca 葉Diếp 難nạn/nan 云vân 。 不bất 答đáp 名danh 置trí 。 如Như 來Lai 今kim 者giả 。 何hà 因nhân 緣duyên 答đáp 而nhi 名danh 置trí 答đáp 。 佛Phật 答đáp 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 亦diệc 不bất 說thuyết 。 置trí 而nhi 不bất 答đáp 名danh 為vi 置trí 答đáp 。
善thiện 男nam 子tử 。 置trí 答đáp 復phục 二nhị 。 一nhất 者giả 遮già 止chỉ 。 二nhị 者giả 莫mạc 著trước 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 得đắc 名danh 置trí 答đáp 。 釋thích 曰viết 。 據cứ 上thượng 諸chư 文văn 明minh 是thị 不bất 答đáp 以dĩ 為vi 無vô 記ký 。 非phi 善thiện 惡ác 中trung 之chi 無vô 記ký 也dã 。 據cứ 十thập 四tứ 難nạn/nan 正chánh 同đồng 俱câu 舍xá 。 準chuẩn 涅Niết 槃Bàn 意ý 今kim 文văn 正chánh 當đương 為vi 遮già 止chỉ 義nghĩa 。 兼kiêm 令linh 莫mạc 著trước 。 疏sớ/sơ 所sở 以dĩ 不bất 答đáp 下hạ 。 第đệ 二nhị 彰chương 不bất 答đáp 所sở 以dĩ 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 出xuất 意ý 亦diệc 智trí 論luận 意ý 。 後hậu 智trí 論luận 第đệ 三tam 下hạ 。 正chánh 引dẫn 論luận 釋thích 。 先tiên 引dẫn 第đệ 三tam 有hữu 五ngũ 復phục 次thứ 多đa 同đồng 答đáp 十thập 四tứ 難nạn/nan 。 兼kiêm 經kinh 中trung 諸chư 無vô 記ký 法pháp 如như 第đệ 一nhất 。 無vô 實thật 事sự 故cố 正chánh 答đáp 十thập 四tứ 。 第đệ 二nhị 車xa 輪luân 即tức 答đáp 何hà 等đẳng 為vi 生sanh 。 死tử 最tối 初sơ 際tế 。
第đệ 三tam 無vô 利lợi 有hữu 失thất 。 兼kiêm 答đáp 世thế 界giới 來lai 去khứ 等đẳng 。 以dĩ 從tùng 集tập 因nhân 生sanh 歸quy 寂tịch 滅diệt 理lý 。 妄vọng 徵trưng 來lai 去khứ 即tức 覆phú 四Tứ 諦Đế 。 第đệ 四tứ 人nhân 不bất 能năng 知tri 。 兼kiêm 答đáp 有hữu 幾kỷ 佛Phật 幾kỷ 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 佛Phật 智trí 知tri 無vô 盡tận 法pháp 故cố 。 第đệ 五ngũ 復phục 次thứ 兼kiêm 答đáp 佛Phật 等đẳng 先tiên 後hậu 通thông 意ý 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 十thập 七thất 下hạ 。 二nhị 引dẫn 此thử 文văn 即tức 引dẫn 昔tích 例lệ 。 今kim 其kỳ 文văn 稍sảo 略lược 。 具cụ 云vân 有hữu 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 。 於ư 十thập 四tứ 難nan 思tư 惟duy 觀quán 察sát 。 不bất 能năng 通thông 達đạt 。 心tâm 不bất 能năng 忍nhẫn 持trì 衣y 鉢bát 至chí 佛Phật 所sở 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 佛Phật 能năng 為vi 我ngã 解giải 此thử 十thập 四tứ 難nạn/nan 。 使sử 我ngã 了liễu 者giả 當đương 作tác 弟đệ 子tử 。 若nhược 不bất 能năng 解giải 。 我ngã 當đương 更cánh 求cầu 餘dư 道đạo 。
佛Phật 告cáo 言ngôn 。
癡si 人nhân 汝nhữ 共cộng 我ngã 要yếu 誓thệ 。 若nhược 答đáp 十thập 四tứ 難nạn/nan 汝nhữ 作tác 我ngã 弟đệ 子tử 耶da 。 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 不phủ 也dã 。
佛Phật 言ngôn 。
汝nhữ 癡si 人nhân 今kim 何hà 以dĩ 言ngôn 若nhược 不bất 答đáp 我ngã 不bất 作tác 弟đệ 子tử 。 我ngã 為vị 老lão 病bệnh 死tử 。 人nhân 說thuyết 法Pháp 濟tế 度độ 。 此thử 十thập 四tứ 難nạn/nan 是thị 鬪đấu 諍tranh 法pháp 。 於ư 法Pháp 無vô 益ích 。 但đãn 是thị 戲hí 論luận 。 何hà 用dụng 問vấn 為vi 。 若nhược 為vì 汝nhữ 答đáp 。 汝nhữ 心tâm 不bất 了liễu 至chí 死tử 不bất 解giải 。 不bất 能năng 得đắc 脫thoát 。 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 身thân 被bị 毒độc 箭tiễn 。 親thân 屬thuộc 呼hô 醫y 欲dục 為vi 出xuất 箭tiễn 塗đồ 藥dược 。 便tiện 言ngôn 未vị 可khả 出xuất 箭tiễn 。 我ngã 先tiên 當đương 知tri 汝nhữ 姓tánh 字tự 親thân 里lý 父phụ 母mẫu 年niên 歲tuế 。 次thứ 欲dục 知tri 箭tiễn 。 出xuất 在tại 何hà 山sơn 。 何hà 木mộc 。 何hà 羽vũ 。 作tác 箭tiễn 鏃# 者giả 。 為vi 是thị 何hà 人nhân 。 是thị 何hà 等đẳng 鐵thiết 。 復phục 欲dục 知tri 弓cung 。 何hà 山sơn 木mộc 何hà 蟲trùng 角giác 。 復phục 欲dục 知tri 藥dược 。 是thị 何hà 處xứ 生sanh 。 是thị 何hà 種chủng 名danh 。 如như 是thị 等đẳng 事sự 。 盡tận 了liễu 知tri 之chi 。 然nhiên 後hậu 聽thính 汝nhữ 出xuất 箭tiễn 塗đồ 藥dược 。 佛Phật 問vấn 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 人nhân 可khả 得đắc 知tri 此thử 眾chúng 事sự 然nhiên 後hậu 出xuất 箭tiễn 不phủ 。 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 不bất 可khả 得đắc 知tri 。 若nhược 待đãi 盡tận 知tri 此thử 則tắc 已dĩ 死tử 。
佛Phật 言ngôn 。
汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。 為vi 邪tà 見kiến 箭tiễn 愛ái 毒độc 所sở 塗đồ 已dĩ 入nhập 汝nhữ 心tâm 。 欲dục 拔bạt 此thử 箭tiễn 作tác 我ngã 弟đệ 子tử 。 為vi 不bất 欲dục 拔bạt 箭tiễn 。 而nhi 欲dục 求cầu 盡tận 世thế 間gian 常thường 無vô 常thường 邊biên 無vô 邊biên 等đẳng 。 求cầu 之chi 未vị 得đắc 即tức 失thất 慧tuệ 命mạng 。 與dữ 畜súc 生sanh 同đồng 。 死tử 自tự 投đầu 黑hắc 暗ám 。 比Bỉ 丘Khâu 慚tàm 愧quý 。 深thâm 識thức 佛Phật 語ngữ 。 即tức 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。
復phục 次thứ 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 作tác 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 推thôi 求cầu 一nhất 切thiết 法pháp 。 真chân 知tri 其kỳ 實thật 相tướng 。 十thập 四tứ 難nạn/nan 中trung 不bất 滯trệ 不bất 礙ngại 。 知tri 其kỳ 是thị 心tâm 重trọng 病bệnh 。 能năng 出xuất 能năng 忍nhẫn 是thị 名danh 忍Nhẫn 法Pháp 。 釋thích 曰viết 。 即tức 疏sớ/sơ 下hạ 文văn 引dẫn 論luận 廣quảng 破phá 。 及cập 經kinh 結kết 多đa 聞văn 之chi 意ý 是thị 也dã 。 論luận 文văn 引dẫn 毒độc 箭tiễn 之chi 喻dụ 。 與dữ 涅Niết 槃Bàn 大đại 同đồng 。 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 。 疏sớ/sơ 楞lăng 伽già 亦diệc 云vân 下hạ 。 即tức 第đệ 三tam 經kinh 。 佛Phật 令linh 慎thận 勿vật 習tập 近cận 世thế 間gian 諸chư 論luận 。 舉cử 昔tích 有hữu 婆Bà 羅La 門Môn 。 來lai 問vấn 我ngã 云vân 。 瞿Cù 曇Đàm 一nhất 切thiết 所sở 作tác 耶da 。 我ngã 答đáp 婆Bà 羅La 門Môn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 所sở 作tác 。 是thị 初sơ 世thế 論luận 。 彼bỉ 復phục 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 非phi 所sở 作tác 耶da 。 我ngã 復phục 報báo 言ngôn 。 一nhất 切thiết 非phi 作tác 是thị 第đệ 二nhị 世thế 論luận 。 復phục 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 常thường 耶da 無vô 常thường 耶da 。 生sanh 耶da 不bất 生sanh 耶da 。 我ngã 報báo 言ngôn 。 是thị 六lục 世thế 論luận 。 復phục 云vân 。 一nhất 耶da 異dị 耶da 。 俱câu 耶da 不bất 俱câu 耶da 。 一nhất 切thiết 因nhân 種chủng 種chủng 受thọ 生sanh 現hiện 耶da 。 我ngã 報báo 是thị 言ngôn 。 十thập 一nhất 世thế 論luận (# 廣quảng 說thuyết 云vân 云vân )# 我ngã 言ngôn 。 悉tất 是thị 世thế 論luận 。 非phi 我ngã 所sở 說thuyết 。 是thị 汝nhữ 世thế 論luận 。 我ngã 唯duy 說thuyết 無vô 始thỉ 虛hư 偽ngụy 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 。 種chủng 種chủng 諸chư 惡ác 。 三tam 有hữu 之chi 因nhân 。 不bất 能năng 覺giác 知tri 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 而nhi 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 攀phàn 緣duyên 外ngoại 性tánh 彼bỉ 復phục 問vấn 云vân 。 癡si 愛ái 業nghiệp 因nhân 故cố 有hữu 三tam 有hữu 耶da 。 為vi 無vô 明minh 因nhân 耶da 。 我ngã 報báo 言ngôn 。 此thử 二nhị 者giả 亦diệc 是thị 世thế 論luận 。 彼bỉ 復phục 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 耶da 。 我ngã 復phục 報báo 言ngôn 。 此thử 亦diệc 世thế 論luận 。 婆Bà 羅La 門Môn 乃nãi 至chí 意ý 流lưu 妄vọng 計kế 外ngoại 塵trần 。 皆giai 是thị 世thế 論luận 。
又hựu 問vấn 。
頗phả 有hữu 非phi 世thế 論luận 不phủ 耶da 。 佛Phật 答đáp 意ý 云vân 。 外ngoại 道đạo 中trung 無vô 。 我ngã 論luận 中trung 有hữu 非phi 世thế 論luận 。 汝nhữ 諸chư 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 於ư 外ngoại 性tánh 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 虛hư 偽ngụy 計kế 著trước 故cố 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 覺giác 了liễu 有hữu 無vô 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 不bất 受thọ 外ngoại 塵trần 。 妄vọng 想tưởng 永vĩnh 息tức 。 是thị 名danh 非phi 世thế 論luận 。 此thử 是thị 我ngã 法pháp 非phi 汝nhữ 有hữu 也dã 。 偈kệ 中trung 云vân 。 乃nãi 至chí 心tâm 流lưu 轉chuyển 是thị 則tắc 為vi 世thế 論luận 。 妄vọng 想tưởng 不bất 轉chuyển 者giả 是thị 人nhân 見kiến 自tự 心tâm 。 來lai 者giả 謂vị 事sự 生sanh 。 去khứ 者giả 事sự 不bất 現hiện 。 明minh 了liễu 知tri 去khứ 來lai 。 妄vọng 想tưởng 不bất 復phục 生sanh 。 解giải 曰viết 。 前tiền 偈kệ 無vô 妄vọng 見kiến 。 後hậu 偈kệ 了liễu 知tri 妄vọng 滅diệt 。 據cứ 今kim 經kinh 文văn 正chánh 是thị 前tiền 文văn 一nhất 段đoạn 所sở 有hữu 妄vọng 計kế 。 其kỳ 再tái 問vấn 癡si 愛ái 因nhân 緣duyên 等đẳng 。 雖tuy 是thị 正chánh 義nghĩa 不bất 了liễu 自tự 心tâm 故cố 為vi 世thế 論luận 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 覆phú 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 亦diệc 同đồng 涅Niết 槃Bàn 。 通thông 遣khiển 著trước 意ý 。 疏sớ/sơ 言ngôn 十thập 四tứ 者giả 下hạ 。 第đệ 三tam 示thị 十thập 四tứ 相tương/tướng 可khả 知tri 。 若nhược 曆lịch 五ngũ 蘊uẩn 三tam 世thế 成thành 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 疏sớ/sơ 然nhiên 諸chư 經kinh 論luận 下hạ 。 第đệ 四tứ 總tổng 會hội 異dị 說thuyết 。 言ngôn 相tương/tướng 或hoặc 同đồng 異dị 者giả 。 多đa 同đồng 少thiểu 異dị 。 諸chư 處xứ 亦diệc 說thuyết 名danh 十thập 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 。 俱câu 舍xá 十thập 九cửu 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 。 正chánh 與dữ 此thử 同đồng 。 智trí 論luận 十thập 七thất 即tức 釋thích 大đại 品phẩm 。 大đại 品phẩm 二nhị 十thập 一nhất 佛Phật 母mẫu 品phẩm 云vân 。
復phục 次thứ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 因nhân 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 諸chư 眾chúng 生sanh 心tâm 。 數số 出xuất 沒một 屈khuất 伸thân 如như 實thật 知tri 。 世Thế 尊Tôn 云vân 何hà 知tri 之chi 。
佛Phật 言ngôn 。
一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 。 數số 出xuất 沒một 屈khuất 伸thân 。 皆giai 依y 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 生sanh 。 佛Phật 於ư 如như 是thị 中trung 。 知tri 眾chúng 生sanh 心tâm 。 數số 出xuất 沒một 屈khuất 伸thân 。 所sở 謂vị 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 。 是thị 事sự 實thật 餘dư 妄vọng 語ngữ 。 是thị 見kiến 依y 色sắc 神thần 及cập 世thế 間gian 無vô 常thường 。 等đẳng 三tam 句cú 準chuẩn 知tri 。 又hựu 世thế 間gian 有hữu 邊biên 是thị 事sự 實thật 。 餘dư 妄vọng 語ngữ 等đẳng 四tứ 句cú 準chuẩn 知tri 。 皆giai 是thị 見kiến 依y 色sắc 。 末mạt 云vân 。 依y 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 神thần 即tức 是thị 身thân 。 是thị 見kiến 依y 色sắc 等đẳng 異dị 身thân 亦diệc 然nhiên 。 依y 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 亦diệc 然nhiên 。 又hựu 云vân 。 死tử 後hậu 有hữu 如như 去khứ 。 是thị 事sự 實thật 餘dư 妄vọng 語ngữ 。 是thị 見kiến 依y 色sắc 。 二nhị 死tử 後hậu 無vô 如như 去khứ 。 三tam 死tử 後hậu 或hoặc 有hữu 如như 去khứ 。 或hoặc 無vô 如như 去khứ 二nhị 句cú 。 同đồng 初sơ 結kết 云vân 依y 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 釋thích 曰viết 。 斯tư 即tức 歷lịch 蘊uẩn 諸chư 句cú 小tiểu 異dị 耳nhĩ 。 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 九cửu 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 問vấn 。 有hữu 我ngã 耶da 無vô 我ngã 耶da 等đẳng 廣quảng 有hữu 問vấn 難nạn/nan 。 亦diệc 是thị 小tiểu 異dị 之chi 相tướng 繁phồn 不bất 出xuất 之chi 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 五ngũ 段đoạn 下hạ 。 二nhị 辨biện 相tương/tướng 也dã 。 便tiện 有hữu 釋thích 文văn 就tựu 常thường 等đẳng 破phá 。 皆giai 中trung 論luận 意ý 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 五ngũ 別biệt 。 即tức 第đệ 二nhị 辯biện 相tương/tướng 便tiện 為vi 釋thích 文văn 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 段đoạn 中trung 句cú 雖tuy 十thập 六lục 下hạ 。 釋thích 此thử 第đệ 一nhất 就tựu 我ngã 明minh 無vô 記ký 。 中trung 二nhị 。 先tiên 辯biện 見kiến 所sở 依y 。 後hậu 正chánh 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 一nhất 明minh 不bất 離ly 斷đoạn 常thường 。 二nhị 言ngôn 世thế 間gian 下hạ 。 明minh 世thế 間gian 同đồng 異dị 。 明minh 見kiến 依y 我ngã 起khởi 。 疏sớ/sơ 準chuẩn 大đại 品phẩm 中trung 通thông 三tam 世thế 間gian 者giả 。 即tức 上thượng 二nhị 十thập 一nhất 經kinh 而nhi 三tam 世thế 間gian 是thị 智trí 論luận 釋thích 。 論luận 云vân 。 世thế 間gian 有hữu 三tam 種chủng 等đẳng 。 餘dư 如như 疏sớ/sơ 辯biện 。 三tam 初sơ 有hữu 邊biên 四tứ 句cú 下hạ 。 釋thích 此thử 我ngã 不bất 同đồng 不bất 出xuất 三tam 世thế 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 起khởi 見kiến 處xứ 。 就tựu 引dẫn 中trung 論luận 邪tà 見kiến 品phẩm 。 我ngã 於ư 過quá 去khứ 世thế 等đẳng 者giả 。 偈kệ 首thủ 之chi 我ngã 即tức 今kim 世thế 我ngã 。 意ý 問vấn 今kim 世thế 之chi 我ngã 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 為vi 先tiên 已dĩ 有hữu 。 為vi 先tiên 未vị 有hữu 。 若nhược 先tiên 已dĩ 有hữu 即tức 是thị 計kế 常thường 。 若nhược 先tiên 是thị 無vô 今kim 此thử 新tân 起khởi 。 即tức 是thị 無vô 常thường 。 三tam 則tắc 雙song 立lập 四tứ 則tắc 雙song 非phi 邊biên 等đẳng 諸chư 義nghĩa 。 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 中trung 論luận 涅Niết 槃Bàn 品phẩm 偈kệ 云vân 。 滅diệt 後hậu 有hữu 無vô 等đẳng 。 無vô 邊biên 等đẳng 常thường 等đẳng 。 諸chư 見kiến 依y 涅Niết 槃Bàn 未vị 來lai 過quá 去khứ 世thế 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 總tổng 示thị 所sở 依y 。 依y 前tiền 別biệt 配phối 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 一nhất 四tứ 句cú 等đẳng 。 然nhiên 論luận 先tiên 明minh 常thường 等đẳng 。 後hậu 說thuyết 邊biên 等đẳng 廣quảng 破phá 常thường 等đẳng 。 例lệ 破phá 邊biên 等đẳng 。 今kim 順thuận 經kinh 次thứ 先tiên 明minh 邊biên 等đẳng 。 文văn 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 辯biện 四tứ 句cú 之chi 相tướng 。 二nhị 明minh 不bất 答đáp 之chi 意ý 。 三tam 破phá 其kỳ 所sở 見kiến 。 今kim 初sơ 。 即tức 前tiền 偈kệ 中trung 。 我ngã 於ư 未vị 來lai 。 世thế 為vi 作tác 為vi 無vô 作tác 。 初sơ 以dĩ 無vô 作tác 為vi 有hữu 邊biên 。 而nhi 是thị 斷đoạn 見kiến 外ngoại 道đạo 亦diệc 先tiên 偈kệ 首thủ 之chi 我ngã 是thị 今kim 世thế 我ngã 。 四tứ 句cú 之chi 相tướng 。 疏sớ/sơ 文văn 自tự 明minh 。 二nhị 既ký 皆giai 邪tà 見kiến 下hạ 。 明minh 無vô 記ký 義nghĩa 。 即tức 出xuất 不bất 答đáp 所sở 以dĩ 也dã 。 三tam 若nhược 欲dục 破phá 者giả 。 初sơ 之chi 二nhị 句cú 皆giai 墮đọa 無vô 後hậu 世thế 過quá 者giả 。 合hợp 破phá 二nhị 句cú 。 論luận 云vân 。 若nhược 世thế 間gian 有hữu 。 邊biên 云vân 何hà 有hữu 後hậu 世thế 。 若nhược 世thế 間gian 無vô 邊biên 。 云vân 何hà 有hữu 後hậu 世thế 。 釋thích 曰viết 。 有hữu 邊biên 則tắc 後hậu 無vô 續tục 故cố 無vô 後hậu 世thế 。 無vô 邊biên 則tắc 常thường 相tương 續tục 。 亦diệc 無vô 後hậu 世thế 。 有hữu 邊biên 則tắc 斷đoạn 。 無vô 邊biên 則tắc 常thường 。 疏sớ/sơ 無vô 後hậu 世thế 者giả 下hạ 。 出xuất 無vô 後hậu 世thế 過quá 。 亦diệc 即tức 斷đoạn 常thường 過quá 也dã 。 論luận 又hựu 云vân 。 五ngũ 陰ấm 常thường 相tương 續tục 猶do 如như 燈đăng 火hỏa 焰diễm 。 以dĩ 是thị 故cố 世thế 間gian 。 不bất 應ưng 邊biên 無vô 邊biên 等đẳng 。 前tiền 出xuất 過quá 破phá 。 定định 有hữu 定định 無vô 。 故cố 墮đọa 斷đoạn 常thường 。 今kim 立lập 理lý 破phá 。 如như 焰diễm 從tùng 緣duyên 不bất 可khả 為vi 無vô 。 無vô 定định 實thật 故cố 。 不bất 可khả 為vi 有hữu 。 故cố 離ly 二nhị 邊biên 。 又hựu 前tiền 破phá 人nhân 我ngã 。 此thử 破phá 法pháp 我ngã 。 今kim 經kinh 正chánh 破phá 人nhân 我ngã 故cố 。 不bất 引dẫn 破phá 法pháp 。 又hựu 論luận 反phản 破phá 云vân 。 若nhược 先tiên 五ngũ 蘊uẩn 壞hoại 。 不bất 因nhân 是thị 五ngũ 陰ấm 。 更cánh 生sanh 後hậu 五ngũ 陰ấm 世thế 間gian 則tắc 有hữu 邊biên 。 若nhược 先tiên 陰ấm 不bất 壞hoại 。 亦diệc 不bất 因nhân 是thị 陰ấm 。 而nhi 生sanh 後hậu 五ngũ 陰ấm 世thế 間gian 則tắc 無vô 邊biên 。 釋thích 曰viết 。 此thử 亦diệc 正chánh 破phá 五ngũ 陰ấm 世thế 間gian 。 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 為vi 。 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 既ký 破phá 五ngũ 陰ấm 即tức 破phá 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 即tức 假giả 我ngã 故cố 。 上thượng 云vân 外ngoại 道đạo 依y 之chi 計kế 。 我ngã 今kim 破phá 五ngũ 陰ấm 亦diệc 已dĩ 破phá 我ngã 。 又hựu 上thượng 二nhị 偈kệ 亦diệc 別biệt 破phá 二nhị 句cú 。 亦diệc 兼kiêm 明minh 第đệ 三tam 俱câu 句cú 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 句cú 等đẳng 者giả 。 然nhiên 論luận 廣quảng 破phá 常thường 等đẳng 。 後hậu 例lệ 破phá 邊biên 等đẳng 。 故cố 論luận 云vân 。 我ngã 於ư 未vị 來lai 。 世thế 為vi 作tác 為vi 不bất 作tác 。 如như 是thị 之chi 見kiến 者giả 皆giai 同đồng 過quá 去khứ 世thế 。 然nhiên 破phá 邊biên 等đẳng 無vô 有hữu 身thân 一nhất 異dị 破phá 。 身thân 一nhất 異dị 破phá 即tức 前tiền 破phá 常thường 等đẳng 之chi 中trung 。 今kim 依y 論luận 例lệ 破phá 故cố 取thủ 前tiền 勢thế 。 若nhược 論luận 破phá 第đệ 三tam 句cú 云vân 。 若nhược 世thế 半bán 有hữu 邊biên 半bán 無vô 邊biên 。 是thị 則tắc 亦diệc 有hữu 邊biên 亦diệc 無vô 邊biên 不bất 然nhiên 。 彼bỉ 受thọ 五ngũ 陰ấm 者giả 。 云vân 何hà 一nhất 分phần/phân 破phá 。 一nhất 分phần/phân 而nhi 不bất 破phá 。 是thị 事sự 則tắc 不bất 然nhiên 。 受thọ 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 云vân 何hà 一nhất 分phần/phân 破phá 。 一nhất 分phần/phân 而nhi 不bất 破phá 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 偈kệ 破phá 眾chúng 生sanh 即tức 是thị 遣khiển 我ngã 。 後hậu 偈kệ 破phá 受thọ 陰ấm 即tức 是thị 破phá 法pháp 。 然nhiên 俱câu 是thị 相tương 違vi 破phá 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 故cố 。 此thử 相tương/tướng 難nan 見kiến 故cố 。 疏sớ/sơ 取thủ 前tiền 破phá 常thường 等đẳng 。 例lệ 前tiền 。 破phá 常thường 偈kệ 云vân 。 若nhược 謂vị 我ngã 即tức 是thị 。 而nhi 身thân 有hữu 異dị 相tướng 。 當đương 知tri 離ly 於ư 身thân 。 何hà 處xứ 別biệt 有hữu 我ngã 。 離ly 身thân 無vô 有hữu 我ngã 。 是thị 事sự 為vi 已dĩ 成thành 。 若nhược 謂vị 身thân 即tức 我ngã 。 若nhược 都đô 無vô 有hữu 我ngã 。 但đãn 身thân 不bất 有hữu 我ngã 。 身thân 相tướng 生sanh 滅diệt 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 則tắc 破phá 常thường 等đẳng 以dĩ 一nhất 異dị 門môn 。 今kim 將tương 例lệ 破phá 邊biên 等đẳng 四tứ 句cú 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 謂vị 捨xả 人nhân 生sanh 天thiên 下hạ 。 遮già 救cứu 即tức 論luận 正chánh 破phá 邊biên 等đẳng 之chi 意ý 。 然nhiên 偈kệ 云vân 。 若nhược 天thiên 即tức 是thị 人nhân 。 則tắc 墮đọa 於ư 常thường 邊biên 。 天thiên 則tắc 為vi 無vô 生sanh 。 常thường 法pháp 不bất 生sanh 故cố 。 若nhược 天thiên 異dị 人nhân 者giả 。 是thị 即tức 為vi 無vô 常thường 。 若nhược 天thiên 異dị 人nhân 者giả 。 是thị 則tắc 無vô 相tướng 續tục 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 偈kệ 破phá 常thường 即tức 破phá 無vô 邊biên 。 後hậu 偈kệ 破phá 斷đoạn 即tức 破phá 有hữu 邊biên 。 次thứ 偈kệ 云vân 。 若nhược 半bán 天thiên 半bán 人nhân 則tắc 墮đọa 於ư 二nhị 邊biên 。 常thường 及cập 於ư 無vô 常thường 是thị 事sự 則tắc 不bất 然nhiên 。 今kim 疏sớ/sơ 即tức 影ảnh 公công 取thủ 偈kệ 之chi 意ý 。 捨xả 人nhân 生sanh 天thiên 人nhân 分phần/phân 猶do 在tại 天thiên 分phần/phân 更cánh 增tăng 等đẳng 。 上thượng 即tức 縱túng/tung 立lập 則tắc 半bán 天thiên 。 下hạ 正chánh 破phá 。 結kết 言ngôn 略lược 明minh 故cố 皆giai 不bất 然nhiên 。 不bất 然nhiên 之chi 由do 即tức 如như 偈kệ 文văn 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 。 二nhị 相tương 違vi 故cố 。 猶do 如như 水thủy 火hỏa 。 義nghĩa 無vô 並tịnh 立lập 。 疏sớ/sơ 第đệ 四tứ 句cú 下hạ 。 論luận 但đãn 躡niếp 前tiền 破phá 云vân 。 若nhược 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 是thị 二nhị 亦diệc 應ưng 成thành 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 縱túng/tung 破phá 亦diệc 相tương 待đãi 破phá 。 有hữu 第đệ 三tam 句cú 可khả 待đãi 對đối 此thử 有hữu 第đệ 四tứ 非phi 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 句cú 。 以dĩ 有hữu 無vô 相tương 待đãi 故cố 。 今kim 無vô 第đệ 三tam 之chi 源nguyên 。 何hà 有hữu 第đệ 四tứ 之chi 末mạt 。 疏sớ/sơ 中trung 即tức 出xuất 過quá 破phá 。 非phi 有hữu 遮già 有hữu 故cố 。 未vị 免miễn 於ư 無vô 非phi 無vô 遮già 無vô 。 安an 得đắc 離ly 有hữu 。 故cố 還hoàn 成thành 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 無vô 第đệ 四tứ 但đãn 非phi 之chi 義nghĩa 。 以dĩ 皆giai 執chấp 取thủ 非phi 中trung 道đạo 故cố 。 云vân 何hà 於ư 中trung 下hạ 。 結kết 斥xích 邪tà 見kiến 。 疏sớ/sơ 二nhị 常thường 等đẳng 四tứ 句cú 等đẳng 者giả 。 方phương 上thượng 破phá 邊biên 等đẳng 。 先tiên 出xuất 四tứ 句cú 後hậu 方phương 別biệt 破phá 。 今kim 則tắc 常thường 句cú 便tiện 立lập 便tiện 破phá 。 初sơ 常thường 句cú 中trung 先tiên 立lập 。 然nhiên 前tiền 問vấn 偈kệ 云vân 。 我ngã 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 為vi 有hữu 為vi 是thị 無vô 。 即tức 問vấn 今kim 之chi 現hiện 我ngã 過quá 去khứ 先tiên 已dĩ 有hữu 耶da 。 今kim 初sơ 句cú 云vân 有hữu 故cố 。 過quá 去khứ 世thế 我ngã 即tức 是thị 今kim 我ngã 也dã 。 論luận 初sơ 破phá 常thường 句cú 云vân 。 過quá 去khứ 世thế 有hữu 我ngã 是thị 事sự 不bất 可khả 得đắc 。 過quá 去khứ 世thế 中trung 。 我ngã 不bất 作tác 今kim 世thế 我ngã 。 疏sớ/sơ 若nhược 言ngôn 常thường 即tức 有hữu 大đại 過quá 等đẳng 者giả 。 出xuất 過quá 破phá 也dã 。 即tức 彼bỉ 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 先tiên 世thế 中trung 我ngã 不bất 作tác 今kim 我ngã 。 有hữu 常thường 過quá 故cố 。 若nhược 常thường 有hữu 無vô 量lượng 過quá 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 人nhân 修tu 福phước 因nhân 緣duyên 故cố 作tác 天thiên 然nhiên 後hậu 作tác 人nhân 。 若nhược 先tiên 世thế 我ngã 即tức 是thị 今kim 我ngã 者giả 天thiên 即tức 是thị 人nhân 。 以dĩ 罪tội 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 。 作tác 旃chiên 陀đà 羅la 。 後hậu 作tác 婆Bà 羅La 門Môn 。 若nhược 先tiên 世thế 我ngã 即tức 是thị 今kim 我ngã 。 旃chiên 陀đà 羅la 即tức 是thị 婆Bà 羅La 門Môn 等đẳng 。 疏sớ/sơ 若nhược 謂vị 我ngã 今kim 下hạ 。 即tức 第đệ 二nhị 句cú 亦diệc 先tiên 立lập 。 後hậu 若nhược 爾nhĩ 下hạ 。 破phá 有hữu 二nhị 種chủng 。 破phá 先tiên 因nhân 緣duyên 。 破phá 緣duyên 作tác 是thị 無vô 常thường 。 汝nhữ 立lập 我ngã 常thường 故cố 。 二nhị 墮đọa 無vô 因nhân 故cố 。 故cố 論luận 云vân 。 過quá 去khứ 我ngã 不bất 作tác 是thị 。 事sự 則tắc 不bất 然nhiên 。 過quá 去khứ 世thế 中trung 。 我ngã 異dị 今kim 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 謂vị 有hữu 異dị 者giả 。 離ly 彼bỉ 應ưng 有hữu 今kim 我ngã 住trụ 過quá 去khứ 世thế 。 而nhi 今kim 我ngã 自tự 生sanh 。 如như 是thị 則tắc 斷đoạn 滅diệt 失thất 於ư 業nghiệp 果quả 報báo 。 彼bỉ 作tác 而nhi 此thử 受thọ 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 過quá 。 先tiên 無vô 而nhi 今kim 有hữu 。 此thử 中trung 亦diệc 有hữu 過quá 。 我ngã 則tắc 是thị 作tác 法pháp 亦diệc 為vi 是thị 無vô 因nhân 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 計kế 總tổng 非phi 。 次thứ 二nhị 句cú 標tiêu 有hữu 異dị 過quá 。 次thứ 二nhị 偈kệ 二nhị 世thế 相tương 對đối 以dĩ 辯biện 異dị 過quá 。 末mạt 後hậu 一nhất 偈kệ 獨độc 就tựu 未vị 來lai 以dĩ 彰chương 其kỳ 過quá 。 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 。 下hạ 二nhị 句cú 顯hiển 。 第đệ 三tam 句cú 由do 今kim 始thỉ 有hữu 故cố 成thành 作tác 法pháp 即tức 墮đọa 無vô 常thường 。 次thứ 句cú 指chỉ 同đồng 前tiền 非phi 云vân 亦diệc 是thị 也dã 。 前tiền 失thất 業nghiệp 果quả 即tức 是thị 無vô 因nhân 。 今kim 我ngã 自tự 生sanh 豈khởi 非phi 無vô 因nhân 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 見kiến 上thượng 下hạ 。 謂vị 見kiến 前tiền 二nhị 過quá 便tiện 即tức 雙song 立lập 。 從tùng 離ly 身thân 下hạ 。 破phá 即tức 前tiền 所sở 引dẫn 偈kệ 中trung 即tức 離ly 門môn 也dã 。 二nhị 又hựu 成thành 上thượng 二nhị 過quá 者giả 。 亦diệc 常thường 同đồng 初sơ 句cú 。 亦diệc 無vô 常thường 同đồng 第đệ 二nhị 故cố 。 第đệ 四tứ 句cú 但đãn 翻phiên 用dụng 前tiền 句cú 而nhi 立lập 破phá 。 則tắc 還hoàn 同đồng 第đệ 三tam 論luận 偈kệ 但đãn 云vân 。 如như 過quá 去khứ 世thế 中trung 。 有hữu 我ngã 無vô 我ngã 見kiến 。 若nhược 共cộng 若nhược 不bất 共cộng 。 是thị 義nghĩa 皆giai 不bất 然nhiên 。 疏sớ/sơ 又hựu 中trung 論luận 云vân 下hạ 。 即tức 品phẩm 末mạt 之chi 偈kệ 。 總tổng 結kết 上thượng 過quá 。 示thị 以dĩ 性tánh 空không 。 末mạt 後hậu 又hựu 偈kệ 云vân 。 瞿Cù 曇Đàm 大đại 聖Thánh 主Chủ 。 憐lân 愍mẫn 眾chúng 生sanh 故cố 。 悉tất 斷đoạn 一nhất 切thiết 見kiến 。 我ngã 今kim 稽khể 首thủ 禮lễ 。 即tức 總tổng 結kết 一nhất 品phẩm 也dã 。 疏sớ/sơ 三tam 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 下hạ 。 前tiền 明minh 見kiến 所sở 依y 從tùng 其kỳ 後hậu 義nghĩa 云vân 依y 涅Niết 槃Bàn 起khởi 。 而nhi 其kỳ 前tiền 義nghĩa 通thông 依y 三tam 世thế 我ngã 陰ấm 而nhi 起khởi 。 順thuận 於ư 晉tấn 經kinh 。 疏sớ/sơ 若nhược 依y 中trung 論luận 下hạ 。 第đệ 二nhị 意ý 中trung 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 定định 見kiến 所sở 依y 。 及cập 如Như 來Lai 不bất 同đồng 以dĩ 外ngoại 道đạo 。 自tự 謂vị 勒lặc 沙sa 婆bà 等đẳng 是thị 世Thế 尊Tôn 是thị 如Như 來Lai 故cố 。 故cố 百bách 論luận 中trung 序tự 德đức 相tướng 形hình 。 言ngôn 優ưu 樓lâu 佉khư 等đẳng 亦diệc 是thị 世Thế 尊Tôn 故cố 。 疏sớ/sơ 有hữu 謂vị 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 定định 有hữu 不bất 變biến 者giả 。 別biệt 示thị 四tứ 句cú 。 先tiên 示thị 可khả 知tri 。 後hậu 以dĩ 其kỳ 四tứ 句cú 皆giai 成thành 戲hí 論luận 下hạ 。 明minh 破phá 無vô 記ký 之chi 意ý 。 上thượng 依y 中trung 論luận 涅Niết 槃Bàn 品phẩm 偈kệ 云vân 。 如Như 來Lai 滅diệt 度độ 後hậu 。 不bất 言ngôn 有hữu 與dữ 無vô 。 亦diệc 不bất 言ngôn 有hữu 無vô 非phi 有hữu 及cập 非phi 無vô 。 又hựu 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 與dữ 世thế 間gian 無vô 有hữu 少thiểu 分phần 別biệt 。 世thế 間gian 與dữ 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 無vô 少thiểu 分phần 別biệt 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 實thật 際tế 及cập 與dữ 世thế 間gian 際tế 如như 是thị 。 二nhị 際tế 者giả 無vô 毫hào 釐li 差sai 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 之chi 一nhất 偈kệ 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 。 後hậu 之chi 二nhị 偈kệ 唯duy 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 與dữ 瑜du 伽già 同đồng 。 疏sớ/sơ 瑜du 伽già 八bát 十thập 七thất 下hạ 。 證chứng 成thành 上thượng 義nghĩa 。 則tắc 顯hiển 中trung 論luận 初sơ 偈kệ 俱câu 通thông 二nhị 諦đế 。 約ước 世thế 諦đế 中trung 唯duy 釋thích 二nhị 句cú 。 等đẳng 字tự 等đẳng 於ư 三tam 四tứ 。 約ước 涅Niết 槃Bàn 中trung 但đãn 釋thích 初sơ 二nhị 句cú 。 從tùng 又hựu 此thử 涅Niết 槃Bàn 極cực 難nan 知tri 故cố 下hạ 。 三tam 義nghĩa 通thông 顯hiển 。 離ly 四tứ 句cú 絕tuyệt 百bách 非phi 。 中trung 論luận 末mạt 後hậu 偈kệ 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 空không 。 何hà 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 。 亦diệc 邊biên 亦diệc 無vô 邊biên 。 非phi 邊biên 非phi 無vô 邊biên 。 何hà 者giả 為vi 一nhất 異dị 。 何hà 有hữu 常thường 無vô 常thường 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 諸chư 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 滅diệt 一nhất 切thiết 戲hí 論luận 。 無vô 人nhân 亦diệc 無vô 我ngã 。 佛Phật 亦diệc 無vô 所sở 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 此thử 偈kệ 可khả 結kết 無vô 記ký 一nhất 段đoạn 。 以dĩ 文văn 相tương 續tục 故cố 此thử 引dẫn 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 四tứ 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 。 有hữu 無vô 等đẳng 四tứ 句cú 中trung 。 言ngôn 雙song 立lập 者giả 。 雙song 立lập 我ngã 法pháp 。 眾chúng 生sanh 即tức 蘊uẩn 蘊uẩn 即tức 法pháp 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 直trực 就tựu 緣duyên 生sanh 法pháp 理lý 以dĩ 辯biện 有hữu 無vô 。 然nhiên 此thử 四tứ 句cú 大đại 品phẩm 智trí 論luận 俱câu 舍xá 等đẳng 於ư 此thử 句cú 立lập 二nhị 句cú 。 大đại 品phẩm 等đẳng 云vân 。 身thân 與dữ 神thần 一nhất 及cập 異dị 成thành 二nhị 句cú 。 俱câu 舍xá 即tức 命mạng 與dữ 身thân 即tức 及cập 離ly 成thành 二nhị 句cú 。 初sơ 句cú 云vân 。 俱câu 有hữu 者giả 。 謂vị 有hữu 執chấp 云vân 。 但đãn 有hữu 身thân 處xứ 則tắc 有hữu 神thần 我ngã 。 有hữu 神thần 我ngã 處xứ 其kỳ 必tất 有hữu 身thân 。 身thân 之chi 與dữ 神thần 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 身thân 神thần 一nhất 句cú 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 神thần 即tức 是thị 身thân 者giả 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 身thân 即tức 是thị 神thần 。
何hà 以dĩ 故cố 。 分phân 析tích 此thử 身thân 求cầu 神thần 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 受thọ 之chi 麁thô 妙diệu 皆giai 是thị 身thân 故cố 。 故cố 言ngôn 身thân 即tức 是thị 神thần 。 身thân 異dị 神thần 異dị 者giả 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 神thần 微vi 細tế 五ngũ 情tình 所sở 不bất 得đắc 。 亦diệc 非phi 凡phàm 夫phu 人nhân 所sở 見kiến 。 攝nhiếp 心tâm 清thanh 淨tịnh 得đắc 禪thiền 定định 人nhân 。 乃nãi 能năng 得đắc 見kiến 。 是thị 故cố 言ngôn 身thân 異dị 神thần 異dị 。
復phục 次thứ 若nhược 身thân 即tức 是thị 神thần 。 身thân 滅diệt 神thần 亦diệc 滅diệt 是thị 邪tà 見kiến 。 身thân 異dị 神thần 異dị 身thân 滅diệt 神thần 常thường 是thị 邊biên 見kiến 。 釋thích 曰viết 。 論luận 文văn 但đãn 釋thích 二nhị 句cú 。 今kim 經kinh 中trung 初sơ 句cú 是thị 論luận 初sơ 釋thích 。 身thân 神thần 一nhất 句cú 。 第đệ 二nhị 句cú 是thị 論luận 復phục 次thứ 身thân 即tức 是thị 神thần 。 身thân 滅diệt 神thần 滅diệt 是thị 邪tà 見kiến 第đệ 三tam 句cú 。 正chánh 是thị 身thân 神thần 異dị 句cú 。 雖tuy 麁thô 妙diệu 之chi 異dị 身thân 在tại 俱câu 有hữu 。 身thân 無vô 俱câu 無vô 為vi 俱câu 句cú 也dã 。 第đệ 四tứ 即tức 復phục 是thị 身thân 神thần 一nhất 句cú 。 以dĩ 身thân 隨tùy 神thần 體thể 皆giai 妙diệu 故cố 。 俱câu 離ly 有hữu 無vô 。 疏sớ/sơ 然nhiên 此thử 四tứ 句cú 亦diệc 有hữu 單đơn 計kế 等đẳng 者giả 。 此thử 對đối 前tiền 經kinh 中trung 二nhị 雙song 立lập 故cố 。 亦diệc 是thị 智trí 論luận 約ước 邊biên 見kiến 意ý 。 其kỳ 我ngã 有hữu 所sở 無vô 正chánh 同đồng 智trí 論luận 身thân 滅diệt 神thần 常thường 。 二nhị 所sở 有hữu 我ngã 無vô 者giả 。 身thân 麁thô 可khả 見kiến 。 我ngã 無vô 相tướng 故cố 。 言ngôn 亦diệc 不bất 離ly 初sơ 之chi 二nhị 句cú 者giả 。 我ngã 有hữu 所sở 有hữu 合hợp 是thị 初sơ 句cú 。 我ngã 無vô 所sở 無vô 合hợp 為vi 第đệ 二nhị 。 疏sớ/sơ 又hựu 合hợp 上thượng 為vi 第đệ 三tam 者giả 。 初sơ 句cú 我ngã 亦diệc 有hữu 第đệ 二nhị 句cú 。 我ngã 亦diệc 無vô 初sơ 句cú 。 所sở 亦diệc 有hữu 第đệ 二nhị 句cú 。 所sở 亦diệc 無vô 故cố 合hợp 為vi 第đệ 三tam 。 四tứ 既ký 合hợp 一nhất 處xứ 故cố 互hỗ 相tương 奪đoạt 。 如như 我ngã 有hữu 合hợp 我ngã 無vô 。 則tắc 我ngã 非phi 有hữu 所sở 有hữu 。 合hợp 所sở 無vô 則tắc 所sở 非phi 有hữu 等đẳng 遮già 無vô 。 即tức 為vi 第đệ 一nhất 俱câu 有hữu 句cú 。 遮già 有hữu 即tức 為vi 第đệ 二nhị 俱câu 無vô 句cú 。 故cố 云vân 亦diệc 不bất 出xuất 初sơ 之chi 二nhị 句cú 。 問vấn 如như 初sơ 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 有hữu 。 即tức 是thị 邪tà 見kiến 。 以dĩ 計kế 我ngã 故cố 。 次thứ 句cú 云vân 我ngã 及cập 眾chúng 生sanh 無vô 。 則tắc 是thị 二nhị 空không 。 有hữu 何hà 過quá 耶da 。 故cố 疏sớ/sơ 中trung 云vân 定định 無vô 著trước 斷đoạn 。 以dĩ 執chấp 定định 故cố 非phi 緣duyên 生sanh 無vô 。 亦diệc 應ưng 破phá 云vân 。 約ước 計kế 實thật 我ngã 。 此thử 我ngã 非phi 有hữu 。 隨tùy 世thế 假giả 我ngã 此thử 我ngã 非phi 無vô 故cố 說thuyết 俱câu 無vô 。 亦diệc 非phi 當đương 理lý 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 門môn 竪thụ 明minh 中trung 。 言ngôn 有hữu 人nhân 答đáp 問vấn 者giả 。 即tức 水thủy 南nam 善Thiện 知Tri 識Thức 。 答đáp 燕yên 國quốc 公công 張trương 說thuyết 問vấn 云vân 法pháp 在tại 前tiền 佛Phật 在tại 前tiền 答đáp 云vân 。 法pháp 在tại 前tiền 諸chư 佛Phật 所sở 師sư 。 所sở 謂vị 法pháp 故cố 。 便tiện 被bị 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 最tối 初sơ 成thành 佛Phật 。 前tiền 無vô 佛Phật 說thuyết 何hà 由do 悟ngộ 法pháp 。 答đáp 云vân 。 自tự 然nhiên 而nhi 悟ngộ 。 如như 月nguyệt 令linh 中trung 獺# 乃nãi 祭tế 天thiên 豈khởi 有hữu 人nhân 教giáo 。 燕yên 公công 大đại 伏phục 。 疏sớ/sơ 亦diệc 為vi 應ứng 機cơ 者giả 。 歎thán 其kỳ 善thiện 對đối 。 寧ninh 加gia 置trí 記ký 者giả 。 為vi 順thuận 經kinh 文văn 。 從tùng 若nhược 有hữu 初sơ 佛Phật 下hạ 。 出xuất 不bất 及cập 置trí 記ký 所sở 以dĩ 。 既ký 有hữu 初sơ 佛Phật 佛Phật 數số 難nạn/nan 窮cùng 。 如Như 來Lai 具cụ 足túc 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 直trực 舉cử 初sơ 佛Phật 則tắc 可khả 示thị 矣hĩ 。 故cố 雖tuy 善thiện 對đối 未vị 息tức 難nạn/nan 源nguyên 。 疏sớ/sơ 何hà 法pháp 者giả 染nhiễm 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 即tức 如như 真chân 妄vọng 前tiền 後hậu 之chi 難nạn/nan 也dã 。 初sơ 會hội 略lược 明minh 初Sơ 地Địa 當đương 廣quảng 。 疏sớ/sơ 第đệ 四tứ 門môn 徵trưng 世thế 間gian 所sở 從tùng 中trung 。 其kỳ 諸chư 邪tà 見kiến 初sơ 卷quyển 已dĩ 廣quảng 。 器khí 界giới 生sanh 死tử 共cộng 因nhân 者giả 出xuất 現hiện 品phẩm 說thuyết 。 三tam 謂vị 三tam 災tai 但đãn 壞hoại 器khí 界giới 不bất 壞hoại 有hữu 情tình 。 先tiên 令linh 有hữu 情tình 生sanh 上thượng 界giới 竟cánh 。 方phương 壞hoại 器khí 界giới 故cố 。 四tứ 器khí 界giới 因nhân 無vô 永vĩnh 斷đoạn 者giả 。 如như 染nhiễm 剎sát 之chi 因nhân 。 已dĩ 亡vong 不bất 復phục 更cánh 修tu 染nhiễm 因nhân 招chiêu 染nhiễm 剎sát 也dã 。 有hữu 情tình 染nhiễm 因nhân 雖tuy 滅diệt 陰ấm 識thức 不bất 滅diệt 。 五ngũ 器khí 界giới 斷đoạn 而nhi 復phục 續tục 者giả 。 約ước 招chiêu 成thành 壞hoại 之chi 剎sát 。 壞hoại 後hậu 更cánh 成thành 。 有hữu 情tình 若nhược 捨xả 異dị 生sanh 之chi 性tánh 。 終chung 不bất 更cánh 為vi 凡phàm 夫phu 矣hĩ 。 然nhiên 此thử 與dữ 四tứ 似tự 當đương 相tương 違vi 。 而nhi 四tứ 則tắc 器khí 界giới 約ước 因nhân 斷đoạn 果quả 不bất 生sanh 。 有hữu 情tình 因nhân 斷đoạn 果quả 不bất 失thất 。 五ngũ 器khí 界giới 約ước 果quả 斷đoạn 果quả 更cánh 續tục 。 有hữu 情tình 約ước 妄vọng 因nhân 已dĩ 斷đoạn 妄vọng 果quả 不bất 續tục 。 疏sớ/sơ 謂vị 若nhược 許hứa 有hữu 終chung 必tất 有hữu 始thỉ 故cố 亦diệc 如như 初Sơ 地Địa 。 疏sớ/sơ 中trung 論luận 云vân 。 大đại 聖thánh 之chi 所sở 說thuyết 等đẳng 即tức 本bổn 際tế 品phẩm 偈kệ 此thử 中trung 初sơ 偈kệ 引dẫn 教giáo 立lập 理lý 。 顯hiển 無vô 始thỉ 終chung 。 次thứ 二nhị 句cú 仍nhưng 上thượng 遣khiển 中trung 。 以dĩ 無vô 始thỉ 終chung 可khả 待đãi 對đối 故cố 後hậu 兩lưỡng 句cú 遣khiển 其kỳ 先tiên 後hậu 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 生sanh 死tử 二nhị 法pháp 。 為vi 先tiên 生sanh 後hậu 死tử 。 為vi 先tiên 死tử 後hậu 生sanh 。 為vi 生sanh 死tử 一nhất 時thời 一nhất 時thời 名danh 共cộng 。 今kim 且thả 總tổng 非phi 。 下hạ 有hữu 偈kệ 出xuất 非phi 所sở 以dĩ 云vân 。 若nhược 使sử 先tiên 有hữu 生sanh 後hậu 有hữu 老lão 死tử 者giả 。 不bất 老lão 死tử 有hữu 生sanh 。 生sanh 不bất 有hữu 老lão 死tử 。 若nhược 先tiên 有hữu 老lão 死tử 而nhi 後hậu 有hữu 生sanh 者giả 。 是thị 則tắc 為vi 無vô 因nhân 。 不bất 生sanh 有hữu 老lão 死tử 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 偈kệ 破phá 先tiên 生sanh 後hậu 死tử 。 生sanh 必tất 因nhân 死tử 。 今kim 先tiên 有hữu 生sanh 則tắc 不bất 因nhân 老lão 死tử 而nhi 有hữu 故cố 。 云vân 不bất 老lão 死tử 有hữu 生sanh 。 則tắc 亦diệc 令linh 生sanh 無vô 有hữu 老lão 死tử 。 先tiên 獨độc 生sanh 故cố 。 後hậu 偈kệ 破phá 先tiên 死tử 後hậu 生sanh 。 生sanh 是thị 死tử 因nhân 。 今kim 死tử 在tại 前tiền 則tắc 為vi 無vô 因nhân 矣hĩ 。 次thứ 破phá 一nhất 時thời 偈kệ 云vân 。 生sanh 及cập 於ư 老lão 死tử 不bất 得đắc 一nhất 時thời 共cộng 。 生sanh 時thời 即tức 有hữu 死tử 。 是thị 二nhị 俱câu 無vô 因nhân 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 生sanh 不bất 因nhân 死tử 。 死tử 不bất 因nhân 生sanh 故cố 。 後hậu 結kết 法pháp 空không 云vân 。 若nhược 使sử 初sơ 後hậu 共cộng 是thị 皆giai 不bất 然nhiên 者giả 。 何hà 故cố 而nhi 戲hí 論luận 。 謂vị 有hữu 生sanh 老lão 死tử 。 疏sớ/sơ 既ký 言ngôn 本bổn 際tế 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 正chánh 為vi 證chứng 有hữu 始thỉ 終chung 之chi 邪tà 見kiến 故cố 。 疏sớ/sơ 又hựu 有hữu 偈kệ 云vân 。 此thử 即tức 邪tà 見kiến 品phẩm 破phá 有hữu 邊biên 等đẳng 偈kệ 後hậu 。 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 。 疏sớ/sơ 上thượng 諸chư 邪tà 見kiến 下hạ 總tổng 結kết 上thượng 意ý 。 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 問vấn 答đáp 者giả 。 具cụ 四tứ 種chủng 答đáp 。 一nhất 正chánh 是thị 置trí 答đáp 。 二nhị 如như 說thuyết 生sanh 死tử 無vô 有hữu 始thỉ 終chung 。 是thị 一nhất 向hướng 答đáp 。 三tam 如như 云vân 眾chúng 生sanh 器khí 界giới 五ngũ 種chủng 不bất 同đồng 是thị 分phân 別biệt 答đáp 。 四tứ 若nhược 有hữu 問vấn 云vân 。 世Thế 尊Tôn 約ước 何hà 法pháp 說thuyết 我ngã 。 何hà 法pháp 說thuyết 眾chúng 生sanh 。 應ưng 答đáp 言ngôn 。 約ước 假giả 名danh 說thuyết 我ngã 。 約ước 因nhân 緣duyên 說thuyết 眾chúng 生sanh 。 是thị 名danh 隨tùy 問vấn 答đáp 。 若nhược 通thông 前tiền 七thất 以dĩ 辨biện 多đa 聞văn 。 問vấn 答đáp 居cư 然nhiên 可khả 知tri 。 餘dư 可khả 思tư 準chuẩn 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 五ngũ