大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao
Quyển 25
唐Đường 澄Trừng 觀Quán 述Thuật

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷Quyển 。 第Đệ 二Nhị 十Thập 五Ngũ

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật

疏sớ/sơ 。 餘dư 九cửu 為vi 別biệt 。 即tức 是thị 成thành 就tựu 。 品phẩm 中trung 十thập 智trí 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 總tổng 相tương/tướng 會hội 通thông 。 二nhị 一nhất 即tức 第đệ 三tam 下hạ 。 別biệt 別biệt 對đối 釋thích 。 三tam 又hựu 菩Bồ 薩Tát 根căn 下hạ 。 隨tùy 難nạn/nan 重trọng/trùng 釋thích 。 二nhị 釋thích 中trung 欲dục 對đối 下hạ 智trí 。 須tu 知tri 十thập 智trí 名danh 字tự 次thứ 第đệ 。 彼bỉ 云vân 諸chư 佛Phật 子tử 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 知tri 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 。 成thành 壞hoại 清thanh 淨tịnh 智trí 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 海hải 智trí 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 下hạ 皆giai 略lược 去khứ 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 而nhi 加gia 次thứ 第đệ 。 三tam 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 界giới 安an 立lập 海hải 智trí 。 四tứ 知tri 說thuyết 一nhất 切thiết 無vô 邊biên 佛Phật 海hải 智trí 。 五ngũ 入nhập 一nhất 切thiết 欲dục 解giải 根căn 海hải 智trí 。 六lục 一nhất 念niệm 普phổ 知tri 一nhất 切thiết 三tam 世thế 智trí 。 七thất 顯hiển 示thị 一nhất 切thiết 。 如Như 來Lai 無vô 量lượng 願nguyện 海hải 智trí 。 八bát 示thị 現hiện 一nhất 切thiết 。 佛Phật 神thần 變biến 海hải 智trí 。 九cửu 轉chuyển 法Pháp 輪luân 智trí 。 十thập 建kiến 立lập 演diễn 說thuyết 海hải 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 經kinh 脫thoát 智trí 字tự 。 然nhiên 疏sớ/sơ 中trung 則tắc 易dị 知tri 。 但đãn 對đối 名danh 字tự 次thứ 第đệ 難nan 知tri 。 已dĩ 為vi 會hội 釋thích 。 並tịnh 可khả 知tri 也dã 。 身thân 加gia 中trung 。

疏sớ/sơ 。 謂vị 傭dong 纖tiêm 直trực 等đẳng 故cố 云vân 相tướng 好hảo 者giả 。 傭dong 纖tiêm 之chi 言ngôn 。 言ngôn 兼kiêm 相tướng 好hảo 。 案án 大đại 般Bát 若Nhã 三tam 十thập 二nhị 相tướng 中trung 。 第đệ 九cửu 雙song 臂tý 修tu 直trực 傭dong 圓viên 。 如như 象tượng 王vương 鼻tị 。 斯tư 則tắc 傭dong 直trực 是thị 相tương/tướng 。 手thủ 連liên 臂tý 故cố 纖tiêm 者giả 。 三tam 十thập 二nhị 中trung 云vân 。 五ngũ 世Thế 尊Tôn 手thủ 足túc 所sở 有hữu 諸chư 指chỉ 。 圓viên 滿mãn 纖tiêm 長trường 甚thậm 可khả 愛ái 樂nhạo 。 言ngôn 兼kiêm 好hảo/hiếu 者giả 。 八bát 十thập 好hảo/hiếu 中trung 手thủ 足túc 指chỉ 為vi 二nhị 十thập 。 以dĩ 一nhất 指chỉ 為vi 一nhất 好hảo/hiếu 。 謂vị 十thập 指chỉ 端đoan 皆giai 圓viên 纖tiêm 可khả 喜hỷ 故cố 。 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 。 即tức 妙diệu 網võng 光quang 舒thư 。 此thử 言ngôn 顯hiển 故cố 。 三tam 十thập 二nhị 中trung 云vân 。 四tứ 世Thế 尊Tôn 手thủ 足túc 二nhị 指chỉ 中trung 間gian 。 猶do 如như 鵝nga 王vương 。 咸hàm 有hữu 網võng 鞔man 。 金kim 色sắc 交giao 絡lạc 文văn 同đồng 綺ỷ 畫họa 。 即tức 是thị 相tương/tướng 也dã 。 略lược 舉cử 此thử 二nhị 。 廣quảng 如như 十thập 身thân 相tướng 海hải 品phẩm 說thuyết 。

疏sớ/sơ 。 亘tuyên 十thập 方Phương 等Đẳng 者giả 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 種chủng 種chủng 。 即tức 亘tuyên 十thập 方phương 也dã 。 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 即tức 三tam 世thế 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 因nhân 也dã 。 諸chư 佛Phật 果Quả 也dã 。 上thượng 二nhị 皆giai 人nhân 。 法Pháp 輪luân 即tức 法pháp 也dã 。 頓đốn 具cụ 為vi 深thâm 。 橫hoạnh/hoành 該cai 為vi 廣quảng 。 相tướng 好hảo 即tức 體thể 。 出xuất 生sanh 等đẳng 用dụng 。 皆giai 悉tất 圓viên 融dung 名danh 無vô 邊biên 自tự 在tại 。 謂vị 即tức 橫hoạnh/hoành 即tức 竪thụ 即tức 人nhân 即tức 法pháp 等đẳng 。

疏sớ/sơ 。 初sơ 總tổng 謂vị 一nhất 起khởi 一nhất 切thiết 起khởi 等đẳng 者giả 。 此thử 上thượng 正chánh 釋thích 。 由do 此thử 妙diệu 下hạ 。 出xuất 其kỳ 所sở 以dĩ 。 所sở 以dĩ 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 攝nhiếp 故cố 。 二nhị 終chung 歸quy 此thử 故cố 。 三tam 彼bỉ 全toàn 同đồng 下hạ 。 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 取thủ 歸quy 此thử 如như 百bách 川xuyên 歸quy 海hải 。 何hà 以dĩ 能năng 歸quy 亦diệc 受thọ 海hải 名danh 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 約ước 隨tùy 機cơ 別biệt 用dụng 。 故cố 曰viết 終chung 歸quy 。 實thật 則tắc 體thể 同đồng 。 更cánh 無vô 異dị 味vị 。 即tức 是thị 總tổng 中trung 之chi 別biệt 義nghĩa 耳nhĩ 。 如như 於ư 海hải 中trung 說thuyết 百bách 川xuyên 味vị 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 即tức 所sở 知tri 塵trần 境cảnh 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 塵trần 即tức 微vi 細tế 之chi 塵trần 。 知tri 其kỳ 相tương/tướng 虛hư 。 又hựu 能năng 容dung 納nạp 故cố 。 及cập 為vi 物vật 因nhân 。 如như 八bát 地địa 中trung 知tri 微vi 塵trần 差sai 別biệt 智trí 。 二nhị 即tức 六lục 塵trần 境cảnh 故cố 。 亦diệc 名danh 微vi 塵trần 境cảnh 故cố 。 安an 國quốc 云vân 。 謂vị 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 界giới 。 是thị 現hiện 量lượng 境cảnh 。 五ngũ 識thức 親thân 證chứng 都đô 無vô 塵trần 相tương/tướng 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 頓đốn 現hiện 身thân 器khí 。 而nhi 無vô 塵trần 相tương/tướng 。 六lục 七thất 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 有hữu 我ngã 法pháp 想tưởng 所sở 現hiện 相tướng 。 是thị 分phân 別biệt 變biến 。 分phân 別biệt 變biến 相tương/tướng 。 但đãn 可khả 為vi 境cảnh 而nhi 無vô 實thật 用dụng 。 如như 日nhật 發phát 焰diễm 帶đái 微vi 塵trần 而nhi 共cộng 紅hồng 。 非phi 實thật 紅hồng 也dã 。 如như 水thủy 澄trừng 清thanh 。 含hàm 輕khinh 雲vân 而nhi 俱câu 綠lục 。 非phi 實thật 綠lục 也dã 。 如như 觀quán 本bổn 質chất 知tri 畫họa 像tượng 而nhi 非phi 真chân 。 若nhược 了liễu 藏tạng 性tánh 悟ngộ 塵trần 境cảnh 而nhi 為vi 妄vọng 。 故cố 經Kinh 云vân 。 非phi 不bất 證chứng 真Chân 如Như 而nhi 能năng 了liễu 諸chư 行hành 皆giai 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 似tự 有hữu 而nhi 非phi 真chân 故cố 。 法Pháp 界Giới 微vi 塵trần 以dĩ 為vi 三tam 昧muội 。 釋thích 曰viết 。 此thử 義nghĩa 易dị 了liễu 。 亦diệc 非phi 經kinh 宗tông 故cố 。 疏sớ/sơ 含hàm 有hữu 而nhi 釋thích 之chi 。 似tự 巧xảo 故cố 抄sao 引dẫn 之chi 。

疏sớ/sơ 。 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 頓đốn 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 。 器khí 及cập 諸chư 受thọ 用dụng 者giả 。 上thượng 即tức 第đệ 一nhất 經kinh 文văn 。 然nhiên 彼bỉ 明minh 頓đốn 義nghĩa 。 此thử 第đệ 三tam 藏tạng 識thức 頓đốn 知tri 喻dụ 。 喻dụ 於ư 報báo 身thân 頓đốn 成thành 。 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 藏tạng 識thức 頓đốn 分phân 別biệt 。 知tri 自tự 心tâm 現hiện 及cập 身thân 安an 立lập 受thọ 用dụng 境cảnh 界giới 。 喻dụ 也dã 。 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 諸chư 依y 正chánh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 頓đốn 熟thục 眾chúng 生sanh 所sở 處xử 境cảnh 界giới 。 以dĩ 修tu 行hành 者giả 安an 處xứ 於ư 。 彼bỉ 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 不bất 取thủ 所sở 喻dụ 。 但đãn 取thủ 能năng 喻dụ 。 藏tạng 識thức 頓đốn 變biến 之chi 文văn 。 從tùng 器khí 即tức 廣quảng 剎sát 下hạ 。 以dĩ 楞lăng 伽già 經kinh 配phối 屬thuộc 今kim 經kinh 。 上thượng 引dẫn 楞lăng 伽già 雙song 證chứng 三tam 四tứ 二nhị 句cú 。 廣quảng 剎sát 即tức 第đệ 三tam 句cú 。 從tùng 現hiện 三tam 世thế 一nhất 切thiết 佛Phật 。 剎sát 三tam 昧muội 門môn 起khởi 。 舍xá 宅trạch 即tức 第đệ 四tứ 句cú 故cố 。

疏sớ/sơ 。 以dĩ 受thọ 用dụng 二nhị 字tự 配phối 之chi 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 云vân 受thọ 用dụng 境cảnh 界giới 。 受thọ 用dụng 有hữu 二nhị 。 一nhất 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm 外ngoại 諸chư 器khí 界giới 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 識thức 頓đốn 變biến 。 其kỳ 宅trạch 舍xá 即tức 是thị 共cộng 中trung 不bất 共cộng 。 皆giai 屬thuộc 受thọ 用dụng 。 其kỳ 器khí 一nhất 字tự 。 乃nãi 是thị 義nghĩa 引dẫn 。 欲dục 配phối 二nhị 句cú 故cố 。

疏sớ/sơ 。 微vi 塵trần 中trung 佛Phật 復phục 有hữu 一nhất 義nghĩa 。 即tức 觀quán 心tâm 釋thích 。 廣quảng 如như 出xuất 現hiện 品phẩm 。

疏sớ/sơ 。 九cửu 從tùng 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 理lý 趣thú 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 對đối 前tiền 總tổng 顯hiển 。 二nhị 大đại 般Bát 若Nhã 下hạ 。 引dẫn 教giáo 成thành 立lập 。 三tam 上thượng 來lai 九cửu 句cú 下hạ 。 總tổng 結kết 一nhất 段đoạn 。 二nhị 中trung 總tổng 引dẫn 三tam 經kinh 一nhất 論luận 。 初sơ 大đại 般Bát 若Nhã 。 即tức 第đệ 十thập 理lý 趣thú 分phần/phân 。 經kinh 當đương 第đệ 五ngũ 百bách 七thất 十thập 八bát 。 彼bỉ 經kinh 敘tự 云vân 。 此thử 經Kinh 並tịnh 乃nãi 覈# 諸chư 會hội 之chi 旨chỉ 歸quy 。 綰oản 積tích 篇thiên 之chi 宗tông 緒tự 。 明minh 是thị 六lục 百bách 卷quyển 理lý 趣thú 也dã 。 佛Phật 在tại 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 為vi 八bát 十thập 億ức 大đại 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 今kim 疏sớ/sơ 義nghĩa 引dẫn 兩lưỡng 節tiết 經kinh 文văn 。 初sơ 至chí 不bất 可khả 願nguyện 求cầu 。 自tự 為vi 一nhất 節tiết 。 經Kinh 云vân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 復phục 依y 一nhất 切thiết 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 說thuyết 如Như 來Lai 之chi 相tướng 。 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 宣tuyên 說thuyết 般Bát 若Nhã 甚thậm 深thâm 理lý 趣thú 。 輪luân 字tự 法Pháp 門môn 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 相tướng 。 離ly 眾chúng 相tướng 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 願nguyện 。 無vô 所sở 願nguyện 求cầu 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 寂tịch 靜tĩnh 。 永vĩnh 寂tịch 滅diệt 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。 無vô 常thường 性tánh 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 可khả 樂lạc 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 淨tịnh 。 離ly 淨tịnh 相tương/tướng 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 推thôi 尋tầm 其kỳ 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 顯hiển 性tánh 空không 理lý 趣thú 。 從tùng 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 當đương 知tri 即tức 是thị 。 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 義nghĩa 引dẫn 。 彼bỉ 經kinh 顯hiển 真chân 實thật 理lý 而nhi 為vi 理lý 趣thú 。 若nhược 唯duy 用dụng 前tiền 。 非phi 真chân 趣thú 故cố 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 復phục 依y 一nhất 切thiết 。 住trụ 持trì 藏tạng 法pháp 。 如Như 來Lai 之chi 相tướng 。 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 宣tuyên 說thuyết 般Bát 若Nhã 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 住trụ 持trì 遍biến 滿mãn 甚thậm 深thâm 理lý 趣thú 。 勝thắng 藏tạng 法Pháp 門môn 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 體thể 遍biến 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 金kim 剛cang 藏tạng 。 以dĩ 金kim 剛cang 藏tạng 。 所sở 灌quán 灑sái 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 正Chánh 法Pháp 藏tạng 。 一nhất 切thiết 皆giai 依y 。 正chánh 語ngữ 轉chuyển 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 妙diệu 業nghiệp 藏tạng 。 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 加gia 行hành 依y 故cố 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 明minh 有hữu 法pháp 非phi 有hữu 。 後hậu 明minh 無vô 法pháp 不bất 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 是thị 中trung 道Đạo 理lý 趣thú 故cố 。 疏sớ/sơ 結kết 云vân 當đương 知tri 。 即tức 是thị 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 亦diệc 空không 不bất 空không 二nhị 種chủng 之chi 藏tạng 。 又hựu 攝nhiếp 別biệt 從tùng 總tổng 。 即tức 藏tạng 身thân 三tam 昧muội 之chi 所sở 有hữu 也dã 。

疏sớ/sơ 。 思tư 益ích 經kinh 下hạ 。 即tức 彼bỉ 經kinh 第đệ 一nhất 。

時thời 有hữu 五ngũ 百bách 比Bỉ 丘Khâu 。 聞văn 說thuyết 法Pháp 空không 從tùng 座tòa 起khởi 去khứ 等đẳng 。 網võng 明minh 令linh 思tư 益ích 梵Phạm 天Thiên 為vi 作tác 方phương 便tiện 云vân 云vân )# 。 梵Phạm 天Thiên 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 縱túng/tung 使sử 令linh 去khứ 至chí 恆Hằng 河Hà 沙sa 劫kiếp 。 不bất 能năng 得đắc 出xuất 。 如như 是thị 法Pháp 門môn 。 譬thí 如như 癡si 人nhân 。 畏úy 如như 虛hư 空không 捨xả 空không 而nhi 走tẩu 。 在tại 所sở 至chí 處xứ 。 不bất 離ly 虛hư 空không 。 此thử 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 雖tuy 復phục 遠viễn 去khứ 不bất 出xuất 空không 相tướng 。 不bất 出xuất 無vô 相tướng 相tương/tướng 。 不bất 出xuất 無vô 作tác 相tương/tướng 。 又hựu 如như 一nhất 人nhân 求cầu 索sách 虛hư 空không 。 東đông 西tây 馳trì 走tẩu 言ngôn 。 我ngã 欲dục 得đắc 空không 。 我ngã 欲dục 得đắc 空không 。 是thị 人nhân 但đãn 說thuyết 虛hư 空không 名danh 字tự 而nhi 不bất 得đắc 空không 。 於ư 空không 中trung 行hành 。 而nhi 不bất 見kiến 空không 。 此thử 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 欲dục 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 行hành 涅Niết 槃Bàn 中trung 。 而nhi 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 不bất 可khả 得đắc 取thủ 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 而nhi 不bất 可khả 得đắc 。

爾nhĩ 時thời 五Ngũ 百Bách 。 比Bỉ 丘Khâu 聞văn 說thuyết 是thị 經Kinh 。 不bất 受thọ 諸chư 法pháp 漏lậu 盡tận 意ý 解giải 。 心tâm 得đắc 解giải 脫thoát 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 人nhân 於ư 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 滅diệt 相tương/tướng 中trung 求cầu 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 則tắc 於ư 其kỳ 人nhân 。 佛Phật 不bất 出xuất 世thế 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 經kinh 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 不bất 離ly 空không 。 以dĩ 有hữu 遣khiển 空không 。 求cầu 空không 不bất 得đắc 。 以dĩ 空không 遣khiển 空không 。 二nhị 者giả 不bất 離ly 空không 。 顯hiển 空không 體thể 妙diệu 有hữu 。 求cầu 空không 不bất 得đắc 。 顯hiển 空không 離ly 相tương/tướng 。 非phi 有hữu 非phi 空không 。 亦diệc 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 而nhi 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 但đãn 得đắc 初sơ 意ý 。 故cố 成thành 羅La 漢Hán 令linh 畢tất 竟cánh 無vô 求cầu 。 今kim 疏sớ/sơ 通thông 用dụng 二nhị 意ý 。 皆giai 為vi 理lý 趣thú 。 略lược 引dẫn 初sơ 喻dụ 。 以dĩ 彰chương 體thể 周chu 為vi 真chân 意ý 趣thú 。

疏sớ/sơ 。 深thâm 密mật 經kinh 中trung 意ý 趣thú 有hữu 六lục 者giả 。 即tức 第đệ 五ngũ 經kinh 。 如Như 來Lai 所sở 作tác 事sự 品phẩm 。 為vi 文Văn 殊Thù 說thuyết 其kỳ 第đệ 六lục 事sự 。 亦diệc 名danh 意ý 趣thú 。 亦diệc 名danh 理lý 趣thú 。 即tức 今kim 所sở 引dẫn 而nhi 但đãn 列liệt 名danh 。 不bất 別biệt 解giải 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 已dĩ 略lược 釋thích 。 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 引dẫn 經kinh 正chánh 釋thích 。 六lục 理lý 趣thú 義nghĩa 在tại 文văn 可khả 知tri 。 後hậu 彼bỉ 真chân 義nghĩa 者giả 。 即tức 此thử 藏tạng 身thân 下hạ 。 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 而nhi 但đãn 釋thích 二nhị 者giả 。 由do 前tiền 六lục 中trung 前tiền 三tam 為vi 本bổn 。 後hậu 三tam 解giải 釋thích 。 則tắc 以dĩ 此thử 三tam 攝nhiếp 前tiền 三tam 也dã 。 今kim 以dĩ 真chân 義nghĩa 攝nhiếp 於ư 第đệ 四tứ 。 即tức 以dĩ 前tiền 攝nhiếp 後hậu 。 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 攝nhiếp 其kỳ 第đệ 二nhị 。 即tức 以dĩ 後hậu 攝nhiếp 前tiền 。 以dĩ 真chân 義nghĩa 直trực 舉cử 藏tạng 身thân 之chi 體thể 。 不bất 思tư 議nghị 正chánh 同đồng 三tam 昧muội 之chi 相tướng 故cố 。 十Thập 地Địa 論luận 釋thích 云vân 。 所sở 以dĩ 金kim 剛cang 藏tạng 入nhập 三tam 昧muội 者giả 。 顯hiển 此thử 法pháp 非phi 思tư 量lượng 境cảnh 故cố 。 其kỳ 第đệ 三tam 與dữ 六lục 。 即tức 是thị 他tha 利lợi 益ích 。 後hậu 普phổ 賢hiền 說thuyết 法Pháp 。 是thị 此thử 二nhị 趣thú 。 今kim 言ngôn 出xuất 定định 故cố 略lược 不bất 言ngôn 。

疏sớ/sơ 。 無vô 著trước 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 四tứ 意ý 趣thú 者giả 。 但đãn 指chỉ 攝nhiếp 論luận 。 而nhi 雜tạp 集tập 第đệ 二nhị 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 第đệ 十thập 三tam 。 皆giai 同đồng 說thuyết 四tứ 。 謂vị 一nhất 平bình 等đẳng 意ý 趣thú 。 謂vị 如như 佛Phật 說thuyết 。 我ngã 昔tích 曾tằng 於ư 。 彼bỉ 時thời 之chi 中trung 。 名danh 毘Tỳ 婆Bà 尸Thi 。 即tức 名danh 勝thắng 觀quán 。 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 者giả 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 謂vị 一nhất 切thiết 佛Phật 。 由do 資tư 糧lương 等đẳng 。 互hỗ 相tương 似tự 故cố 。 說thuyết 彼bỉ 即tức 我ngã 非phi 昔tích 毘Tỳ 婆Bà 尸Thi 即tức 今kim 釋Thích 迦Ca 。 楞lăng 伽già 經kinh 中trung 約ước 四tứ 義nghĩa 釋thích 。 一nhất 字tự 等đẳng 。 二nhị 語ngữ 等đẳng 。 三Tam 身Thân 等đẳng 。 四tứ 法pháp 等đẳng 。 故cố 說thuyết 即tức 彼bỉ 而nhi 實thật 非phi 彼bỉ 。 二nhị 別biệt 時thời 意ý 趣thú 。 謂vị 如như 說thuyết 言ngôn 。 若nhược 但đãn 頌tụng 多Đa 寶Bảo 如Như 來Lai 名danh 者giả 。 便tiện 於ư 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 已dĩ 得đắc 決quyết 定định 。 又hựu 由do 唯duy 發phát 願nguyện 。 便tiện 得đắc 往vãng 生sanh 極Cực 樂Lạc 世Thế 界Giới 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 謂vị 觀quán 懈giải 怠đãi 不bất 能năng 於ư 法pháp 精tinh 勤cần 學học 者giả 。 故cố 作tác 是thị 言ngôn 。 此thử 意ý 長trưởng 養dưỡng 先tiên 時thời 善thiện 根căn 。 如như 世thế 間gian 說thuyết 。 但đãn 由do 一nhất 錢tiền 而nhi 得đắc 於ư 千thiên 。 解giải 云vân 。 以dĩ 後hậu 別biệt 時thời 而nhi 得đắc 千thiên 也dã 。 以dĩ 一nhất 錢tiền 為vi 千thiên 錢tiền 因nhân 。 念niệm 佛Phật 為vi 菩Bồ 提Đề 因nhân 。 發phát 願nguyện 為vi 安an 樂lạc 因nhân 也dã 。 三tam 別biệt 義nghĩa 意ý 趣thú 。 謂vị 如như 說thuyết 言ngôn 。 若nhược 已dĩ 逢phùng 事sự 爾nhĩ 所sở 殑Căng 伽Già 沙sa 佛Phật 。 於ư 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 方phương 能năng 解giải 義nghĩa 。 無vô 性tánh 釋thích 曰viết 。 意ý 約ước 證chứng 相tương/tướng 大Đại 乘Thừa 。 不bất 就tựu 教giáo 相tương/tướng 大Đại 乘Thừa 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。 四tứ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 意ý 趣thú 者giả 。 謂vị 如như 如Như 來Lai 先tiên 為vi 一nhất 人nhân 讚tán 歎thán 布bố 施thí 後hậu 還hoàn 毀hủy 者giả 。 謂vị 隨tùy 此thử 人nhân 得đắc 成thành 何hà 心tâm 故cố 。 若nhược 人nhân 於ư 財tài 物vật 有hữu 慳san 悋lận 心tâm 。 為vi 除trừ 此thử 心tâm 。 先tiên 為vi 讚tán 施thí 。 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 施thí 。 施thí 是thị 下hạ 善thiện 。 欲dục 令linh 渴khát 仰ngưỡng 餘dư 勝thắng 行hành 故cố 。 所sở 以dĩ 毀hủy 之chi 。 不bất 達đạt 言ngôn 違vi 。 皆giai 佛Phật 別biệt 意ý 趣thú 耳nhĩ 。 餘dư 行hành 例lệ 然nhiên 。 今kim 明minh 普phổ 賢hiền 亦diệc 善thiện 窮cùng 究cứu 。

疏sớ/sơ 。 普phổ 賢hiền 出xuất 定định 餘dư 人nhân 益ích 者giả 下hạ 。 上thượng 釋thích 文văn 。 此thử 下hạ 問vấn 答đáp 顯hiển 理lý 。 先tiên 問vấn 後hậu 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 下hạ 釋thích 。 釋thích 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 。 合hợp 中trung 云vân 。 冥minh 顯hiển 雙song 資tư 者giả 。 謂vị 宿túc 善thiện 為vi 冥minh 資tư 。 以dĩ 暗ám 成thành 故cố 。 現hiện 業nghiệp 為vi 顯hiển 資tư 事sự 昭chiêu 著trước 故cố 。 今kim 當đương 俱câu 句cú 。 亦diệc 有hữu 冥minh 而nhi 非phi 顯hiển 。 但đãn 有hữu 宿túc 善thiện 故cố 。

復phục 有hữu 顯hiển 而nhi 非phi 冥minh 。 現hiện 身thân 精tinh 勤cần 宿túc 無vô 善thiện 故cố 。 其kỳ 非phi 冥minh 非phi 顯hiển 。 此thử 非phi 機cơ 感cảm 。 設thiết 欲dục 成thành 機cơ 。 乃nãi 是thị 大đại 悲bi 通thông 相tương/tướng 所sở 被bị 耳nhĩ 。 此thử 上thượng 四tứ 句cú 但đãn 約ước 於ư 機cơ 。 對đối 機cơ 說thuyết 應ưng 亦diệc 有hữu 四tứ 句cú 。 一nhất 冥minh 應ưng 。 令linh 所sở 得đắc 功công 德đức 。 不bất 自tự 覺giác 知tri 。 二nhị 顯hiển 應ưng 。 現hiện 形hình 說thuyết 法Pháp 光quang 照chiếu 現hiện 相tướng 等đẳng 。 三tam 俱câu 。 四tứ 俱câu 非phi 。 俱câu 非phi 不bất 名danh 為vi 應ưng 。 若nhược 取thủ 大đại 聖thánh 無vô 心tâm 即tức 應ưng 。 無vô 應ưng 亦diệc 得đắc 名danh 應ưng 。 以dĩ 機cơ 對đối 應ưng 乃nãi 成thành 九cửu 句cú 。 謂vị 一nhất 冥minh 機cơ 顯hiển 應ưng 。 二nhị 顯hiển 機cơ 冥minh 應ưng 。 三tam 冥minh 機cơ 冥minh 應ưng 。 四tứ 顯hiển 機cơ 顯hiển 應ưng 。 上thượng 單đơn 四tứ 句cú 。 二nhị 單đơn 複phức 相tương 對đối 。 復phục 成thành 四tứ 句cú 。 一nhất 冥minh 機cơ 冥minh 顯hiển 應ưng 。 二nhị 顯hiển 機cơ 冥minh 顯hiển 應ưng 。 三tam 冥minh 顯hiển 機cơ 冥minh 應ưng 。 四tứ 冥minh 顯hiển 機cơ 顯hiển 應ưng 。 三tam 以dĩ 複phức 對đối 複phức 而nhi 成thành 一nhất 句cú 。 謂vị 冥minh 顯hiển 二nhị 機cơ 冥minh 顯hiển 二nhị 應ưng 。 今kim 此thử 乃nãi 成thành 第đệ 九cửu 句cú 也dã 。 謂vị 宿túc 善thiện 冥minh 著trước 精tinh 心tâm 顯hiển 彰chương 。 是thị 謂vị 冥minh 顯hiển 機cơ 也dã 。 入nhập 定định 冥minh 資tư 起khởi 用dụng 顯hiển 益ích 。 即tức 冥minh 顯hiển 應ưng 也dã 。 今kim 舉cử 冥minh 顯hiển 之chi 機cơ 。 成thành 前tiền 得đắc 益ích 所sở 以dĩ 。 故cố 云vân 冥minh 顯hiển 雙song 資tư 于vu 何hà 不bất 可khả 。

疏sớ/sơ 。 身thân 相tướng 如như 空không 法pháp 性tánh 身thân 也dã 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 後hậu 問vấn 答đáp 廣quảng 顯hiển 。 今kim 初sơ 。 具cụ 四tứ 身thân 土thổ/độ 。 前tiền 半bán 即tức 一nhất 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 。 具cụ 如như 疏sớ/sơ 釋thích 。 後hậu 半bán 有hữu 二nhị 身thân 土thổ/độ 。 謂vị 受thọ 用dụng 字tự 即tức 他tha 受thọ 用dụng 。 化hóa 字tự 即tức 是thị 變biến 化hóa 。 順thuận 經kinh 示thị 現hiện 故cố 。 其kỳ 自tự 受thọ 用dụng 含hàm 在tại 前tiền 半bán 。 以dĩ 身thân 如như 虛hư 空không 自tự 受thọ 用dụng 相tương/tướng 。 良lương 以dĩ 經kinh 有hữu 非phi 國quốc 土độ 言ngôn 。 故cố 但đãn 屬thuộc 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 法pháp 性tánh 身thân 土thổ/độ 為vi 別biệt 不bất 別biệt 下hạ 。 問vấn 答đáp 廣quảng 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。 答đáp 中trung 三tam 。 初sơ 雙song 標tiêu 二nhị 章chương 。 二nhị 雙song 釋thích 二nhị 章chương 。 三tam 別biệt 示thị 五ngũ 重trọng/trùng 土thổ/độ 相tương/tướng 。

疏sớ/sơ 。 一nhất 依y 佛Phật 地địa 下hạ 。 第đệ 二nhị 雙song 釋thích 二nhị 章chương 。 然nhiên 淨tịnh 土độ 之chi 義nghĩa 。 次thứ 二nhị 品phẩm 廣quảng 明minh 。 問vấn 明minh 賢hiền 首thủ 。 第đệ 五ngũ 迴hồi 向hướng 等đẳng 。 復phục 當đương 廣quảng 說thuyết 法Pháp 身thân 之chi 義nghĩa 。 玄huyền 文văn 已dĩ 具cụ 一nhất 經kinh 。 往vãng 往vãng 顯hiển 甚thậm 深thâm 旨chỉ 。 此thử 中trung 亦diệc 即tức 一nhất 段đoạn 。 寄ký 如Như 來Lai 身thân 。 顯hiển 普phổ 賢hiền 身thân 。 今kim 十thập 中trung 第đệ 一nhất 文văn 中trung 有hữu 四tứ 。 初sơ 依y 論luận 正chánh 立lập 。 二nhị 論luận 自tự 解giải 妨phương 。 三tam 為vi 論luận 引dẫn 證chứng 。 四tứ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。

疏sớ/sơ 。 性tánh 雖tuy 一nhất 味vị 下hạ 。 二nhị 解giải 妨phương 。 即tức 正chánh 答đáp 前tiền 問vấn 也dã 。 謂vị 與dữ 身thân 為vi 性tánh 名danh 法pháp 性tánh 身thân 。 與dữ 土thổ/độ 為vi 性tánh 名danh 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 即tức 三tam 土thổ/độ 三Tam 身Thân 之chi 真chân 性tánh 也dã 。 未vị 失thất 一nhất 味vị 。

疏sớ/sơ 。 智trí 論luận 云vân 下hạ 。 三tam 為vi 論luận 引dẫn 證chứng 。 共cộng 答đáp 前tiền 問vấn 。 亦diệc 猶do 外ngoại 典điển 。 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 同đồng 稟bẩm 陰âm 陽dương 之chi 元nguyên 氣khí 也dã 。 佛Phật 者giả 是thị 覺giác 人nhân 有hữu 靈linh 知tri 之chi 覺giác 。 今kim 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 與dữ 之chi 為vi 性tánh 故cố 名danh 佛Phật 性tánh 。 非phi 情tình 無vô 覺giác 。 但đãn 持trì 自tự 體thể 得đắc 稱xưng 為vi 法pháp 。 今kim 真chân 性tánh 與dữ 之chi 為vi 性tánh 故cố 名danh 法pháp 性tánh 。 是thị 故cố 結kết 云vân 。 假giả 說thuyết 能năng 所sở 而nhi 實thật 無vô 差sai 。 次thứ 引dẫn 唯duy 識thức 亦diệc 為vi 證chứng 前tiền 。 即tức 第đệ 十thập 論luận 云vân 。 又hựu 自tự 性tánh 身thân 依y 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 雖tuy 此thử 身thân 土thổ/độ 體thể 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 屬thuộc 佛Phật 法Pháp 。 性tánh 相tướng 異dị 故cố 。 此thử 佛Phật 身thân 土thổ/độ 俱câu 非phi 色sắc 攝nhiếp 。 雖tuy 不bất 可khả 說thuyết 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 然nhiên 隨tùy 事sự 相tướng 其kỳ 量lượng 無vô 邊biên 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 文văn 兼kiêm 證chứng 後hậu 段đoạn 如như 空không 。 論luận 文văn 易dị 了liễu 。 謂vị 法pháp 性tánh 屬thuộc 佛Phật 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 然nhiên 準chuẩn 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 。 佛Phật 是thị 相tương/tướng 義nghĩa 為vi 功công 德đức 法pháp 所sở 依y 止chỉ 故cố 。 眾chúng 德đức 聚tụ 故cố 。 二nhị 身thân 自tự 體thể 故cố 。 法pháp 是thị 性tánh 義nghĩa 。 功công 德đức 自tự 性tánh 故cố 。 能năng 持trì 自tự 性tánh 故cố 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 故cố 。 體thể 為vi 土thổ/độ 義nghĩa 。 相tương/tướng 為vi 身thân 義nghĩa 。 此thử 公công 意ý 云vân 。 屬thuộc 佛Phật 是thị 相tương/tướng 。 屬thuộc 法pháp 是thị 性tánh 。 直trực 語ngữ 所sở 依y 名danh 土thổ/độ 故cố 。 云vân 體thể 為vi 土thổ/độ 義nghĩa 。 以dĩ 能năng 依y 亦diệc 所sở 依y 。 為vi 法pháp 性tánh 身thân 故cố 。 云vân 相tương/tướng 義nghĩa 為vi 身thân 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 小tiểu 異dị 。 謂vị 佛Phật 有hữu 覺giác 義nghĩa 故cố 名danh 屬thuộc 佛Phật 。 土thổ/độ 無vô 覺giác 義nghĩa 。 但đãn 持trì 自tự 性tánh 故cố 名danh 為vi 法pháp 性tánh 。 言ngôn 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 異dị 者giả 。 身thân 土thổ/độ 約ước 相tương/tướng 則tắc 有hữu 二nhị 差sai 。 隨tùy 所sở 依y 性tánh 則tắc 無vô 差sai 別biệt 。 今kim 以dĩ 無vô 差sai 之chi 性tánh 。 隨tùy 有hữu 差sai 之chi 相tướng 。 故cố 云vân 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 之chi 異dị 也dã 。

疏sớ/sơ 。 今kim 言ngôn 如như 虛hư 空không 下hạ 。 四tứ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 言ngôn 然nhiên 隨tùy 事sự 相tướng 其kỳ 量lượng 無vô 邊biên 者giả 。 以dĩ 變biến 化hóa 等đẳng 三Tam 身Thân 三tam 土thổ/độ 事sự 。 既ký 無vô 邊biên 與dữ 之chi 為vi 性tánh 。 豈khởi 有hữu 邊biên 耶da 。 既ký 如như 虛hư 空không 則tắc 遍biến 至chí 一nhất 切thiết 。 色sắc 非phi 色sắc 處xứ 。

疏sớ/sơ 。 結kết 云vân 故cố 如như 虛hư 空không 。 言ngôn 通thông 喻dụ 身thân 土thổ/độ 者giả 。 按án 於ư 經kinh 文văn 。 但đãn 言ngôn 身thân 相tướng 如như 虛hư 空không 。 按án 唯duy 識thức 云vân 此thử 之chi 身thân 土thổ/độ 皆giai 喻dụ 如như 空không 。 則tắc 顯hiển 虛hư 空không 喻dụ 兼kiêm 下hạ 句cú 。

疏sớ/sơ 。 下hạ 經kinh 亦diệc 云vân 解giải 如Như 來Lai 身thân 非phi 。 如như 虛hư 空không 者giả 。 即tức 第đệ 五ngũ 迴hồi 向hướng 第đệ 一nhất 經kinh 。

疏sớ/sơ 。 已dĩ 引dẫn 下hạ 更cánh 一nhất 句cú 云vân 。 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 積tích 集tập 善thiện 根căn 。 悉tất 充sung 足túc 故cố 。 前tiền 明minh 自tự 利lợi 。 此thử 明minh 利lợi 他tha 。

疏sớ/sơ 。 我ngã 此thử 土độ 淨tịnh 。 而nhi 汝nhữ 不bất 見kiến 。 即tức 淨tịnh 名danh 第đệ 一nhất 眾chúng 生sanh 見kiến 燒thiêu 淨tịnh 土độ 不bất 毀hủy 。 即tức 法pháp 華hoa 第đệ 五ngũ 。 並tịnh 如như 下hạ 引dẫn 。 色sắc 即tức 是thị 如như 。 相tương/tướng 即tức 非phi 相tướng 。 即tức 義nghĩa 。 引dẫn 大đại 品phẩm 等đẳng 經kinh 。 身thân 土thổ/độ 事sự 理lý 互hỗ 交giao 徹triệt 故cố 。 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 然nhiên 結kết 前tiền 者giả 。 結kết 前tiền 三tam 文văn 成thành 上thượng 三tam 義nghĩa 。 謂vị 引dẫn 淨tịnh 名danh 成thành 第đệ 三tam 。 當đương 相tương 即tức 是thị 功công 德đức 。 身thân 土thổ/độ 則tắc 具cụ 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 。 通thông 自tự 他tha 受thọ 用dụng 。 二nhị 引dẫn 法pháp 華hoa 成thành 智trí 法Pháp 身thân 土thổ/độ 。 亦diệc 通thông 性tánh 相tướng 。 智trí 所sở 現hiện 身thân 者giả 。 若nhược 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 現hiện 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 現hiện 他tha 受thọ 用dụng 身thân 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 現hiện 變biến 化hóa 身thân 。 此thử 三Tam 身Thân 既ký 融dung 。 則tắc 三tam 土thổ/độ 亦diệc 融dung 。 變biến 化hóa 則tắc 毀hủy 。 自tự 他tha 受thọ 用dụng 皆giai 悉tất 不bất 毀hủy 。 我ngã 此thử 土độ 安an 隱ẩn 。 即tức 自tự 受thọ 用dụng 。 天thiên 人nhân 常thường 充sung 滿mãn 。 即tức 他tha 受thọ 用dụng 。 三tam 義nghĩa 引dẫn 大đại 品phẩm 。 色sắc 即tức 是thị 如như 。 成thành 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 相tương/tướng 即tức 如như 故cố 。 如như 即tức 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 相tương 通thông 諸chư 土thổ/độ 。 即tức 法pháp 性tánh 身thân 與dữ 色sắc 相tướng 身thân 。 無vô 礙ngại 依y 土thổ/độ 。 亦diệc 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 是thị 故cố 結kết 云vân 皆giai 事sự 理lý 交giao 互hỗ 。 言ngôn 生sanh 後hậu 者giả 。 生sanh 後hậu 四tứ 句cú 。 文văn 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 四tứ 句cú 。 初sơ 四tứ 唯duy 單đơn 相tương 對đối 。 其kỳ 色sắc 相tướng 言ngôn 。 通thông 於ư 報báo 化hóa 自tự 受thọ 用dụng 報báo 他tha 受thọ 用dụng 報báo 皆giai 色sắc 相tướng 故cố 。 二nhị 又hựu 以dĩ 單đơn 對đối 複phức 。 成thành 五ngũ 句cú 。 唯duy 出xuất 其kỳ 一nhất 。 今kim 準chuẩn 思tư 之chi 。 以dĩ 成thành 於ư 五ngũ 上thượng 即tức 第đệ 一nhất 。 二nhị 法pháp 性tánh 身thân 。 依y 色sắc 相tướng 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 三tam 法pháp 性tánh 色sắc 相tướng 身thân 。 依y 色sắc 相tướng 土thổ/độ 。 四tứ 法pháp 性tánh 色sắc 相tướng 身thân 。 依y 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 第đệ 五ngũ 有hữu 一nhất 俱câu 句cú 。 謂vị 法pháp 性tánh 色sắc 相tướng 身thân 。 依y 法pháp 性tánh 色sắc 相tướng 土thổ/độ 。 則tắc 是thị 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 之chi 身thân 。 依y 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 之chi 土thổ/độ 。

疏sớ/sơ 。 此thử 上thượng 猶do 通thông 諸chư 大Đại 乘Thừa 教giáo 者giả 。 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 生sanh 後hậu 唯duy 屬thuộc 一Nhất 乘Thừa 華hoa 嚴nghiêm 之chi 宗tông 。 結kết 前tiền 不bất 出xuất 法pháp 性tánh 色sắc 相tướng 之chi 身thân 土thổ/độ 。 及cập 四tứ 身thân 四tứ 土thổ/độ 之chi 義nghĩa 故cố 。 謂vị 一nhất 及cập 第đệ 四tứ 唯duy 法pháp 性tánh 。 二nhị 三tam 唯duy 法pháp 性tánh 及cập 如như 智trí 。 五ngũ 六lục 具cụ 上thượng 諸chư 義nghĩa 。 亦diệc 不bất 出xuất 如như 智trí 。 七thất 八bát 方phương 具cụ 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 。 上thượng 八bát 門môn 不bất 出xuất 事sự 理lý 無vô 礙ngại 實thật 教giáo 之chi 宗tông 故cố 。 通thông 諸chư 大Đại 乘Thừa 。 即tức 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 也dã 。 故cố 此thử 下hạ 二nhị 。 方phương 是thị 事sự 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 華hoa 嚴nghiêm 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 宗tông 也dã 。

疏sớ/sơ 。 九cửu 通thông 攝nhiếp 三tam 種chủng 世thế 間gian 等đẳng 者giả 。 如như 八bát 地địa 中trung 十thập 身thân 。 即tức 三tam 世thế 間gian 故cố 。 謂vị 眾chúng 生sanh 身thân 國quốc 土độ 身thân 等đẳng 已dĩ 見kiến 玄huyền 文văn 。 言ngôn 即tức 如như 空không 身thân 。 而nhi 示thị 普phổ 身thân 于vu 何hà 不bất 具cụ 者giả 。 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 謂vị 經kinh 文văn 但đãn 云vân 身thân 相tướng 如như 空không 等đẳng 。 何hà 有hữu 十thập 身thân 之chi 義nghĩa 。 故cố 今kim 釋thích 云vân 如như 虛hư 空không 言ngôn 。 即tức 十thập 身thân 中trung 虛hư 空không 身thân 也dã 。 八bát 地địa 之chi 中trung 十thập 身thân 相tướng 作tác 。 今kim 云vân 示thị 現hiện 普phổ 身thân 。 則tắc 兩lưỡng 重trọng/trùng 十thập 身thân 皆giai 悉tất 具cụ 矣hĩ 。 如như 下hạ 經Kinh 云vân 。 虛hư 空không 身thân 作tác 眾chúng 生sanh 身thân 。 作tác 國quốc 土độ 身thân 。 作tác 業nghiệp 報báo 身thân 。 作tác 聲Thanh 聞Văn 身thân 。 作tác 緣Duyên 覺Giác 身thân 。 作tác 菩Bồ 薩Tát 身thân 。 作tác 如Như 來Lai 身thân 。 是thị 為vi 虛hư 空không 示thị 餘dư 九cửu 身thân 。 其kỳ 如Như 來Lai 身thân 上thượng 既ký 具cụ 。 菩Bồ 提Đề 身thân 願nguyện 身thân 化hóa 身thân 。 法Pháp 身thân 智trí 身thân 等đẳng 。 則tắc 有hữu 百bách 身thân 千thiên 身thân 一nhất 一nhất 類loại 身thân 。 復phục 各các 攝nhiếp 多đa 故cố 。 云vân 示thị 現hiện 普phổ 身thân 等đẳng 一nhất 切thiết 也dã 。 又hựu 如như 虛hư 空không 言ngôn 。 含hàm 法Pháp 身thân 智trí 身thân 。 即tức 如như 真chân 身thân 。 即tức 真chân 而nhi 現hiện 何hà 不bất 具cụ 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 。 十thập 土thổ/độ 分phần/phân 權quyền 實thật 等đẳng 者giả 。 為vi 揀giản 淺thiển 深thâm 。 以dĩ 分phần/phân 權quyền 實thật 故cố 。 前tiền 八bát 非phi 實thật 。 若nhược 不bất 攝nhiếp 權quyền 。 亦diệc 非phi 真chân 實thật 。 如như 說thuyết 海hải 水thủy 異dị 於ư 百bách 川xuyên 。 不bất 攝nhiếp 百bách 川xuyên 非phi 海hải 水thủy 矣hĩ 。 隨tùy 義nghĩa 布bố 列liệt 有hữu 十thập 不bất 同đồng 。 得đắc 意ý 而nhi 談đàm 一nhất 一nhất 融dung 攝nhiếp 。

疏sớ/sơ 。 上thượng 言ngôn 土thổ/độ 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 下hạ 。 三tam 別biệt 示thị 土thổ/độ 相tương/tướng 。 謂vị 前tiền 三tam 如như 智trí 有hữu 離ly 合hợp 之chi 殊thù 。 故cố 分phần/phân 三Tam 身Thân 。 其kỳ 所sở 依y 土thổ/độ 唯duy 一nhất 法pháp 性tánh 。 餘dư 可khả 思tư 準chuẩn 。

疏sớ/sơ 。 重trùng 重trùng 皆giai 遍biến 下hạ 。 通thông 其kỳ 妨phương 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 則tắc 無vô 一nhất 處xứ 無vô 有hữu 普phổ 賢hiền 。 今kim 何hà 不bất 見kiến 。 釋thích 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 約ước 機cơ 不bất 見kiến 。 是thị 盲manh 者giả 過quá 。 二nhị 不bất 見kiến 是thị 見kiến 。 見kiến 虛hư 空không 身thân 。 謂vị 以dĩ 虛hư 空không 。 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 若nhược 不bất 見kiến 者giả 。 真chân 見kiến 虛hư 空không 。 三tam 亦diệc 遍biến 不bất 見kiến 處xứ 故cố 者giả 。 以dĩ 見kiến 則tắc 不bất 遍biến 。 何hà 者giả 以dĩ 可khả 見kiến 不bất 可khả 見kiến 。 皆giai 是thị 普Phổ 賢Hiền 身thân 。 要yếu 令linh 可khả 見kiến 為vi 身thân 。 則tắc 普phổ 賢hiền 身thân 不bất 周chu 萬vạn 有hữu 。 如như 智trí 不bất 可khả 見kiến 。 豈khởi 非phi 智trí 身thân 耶da 。 明minh 知tri 由do 有hữu 。 不bất 見kiến 之chi 處xứ 。 方phương 知tri 身thân 遍biến 耳nhĩ 。 此thử 第đệ 三Tam 身Thân 何hà 人nhân 能năng 見kiến 。 慧tuệ 眼nhãn 方phương 能năng 見kiến 。 非phi 肉nhục 眼nhãn 所sở 見kiến 。 慧tuệ 眼nhãn 無vô 見kiến 。 無vô 不bất 見kiến 故cố 見kiến 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 。 一nhất 因nhân 修tu 法pháp 生sanh 義nghĩa 通thông 緣duyên 了liễu 者giả 。 然nhiên 準chuẩn 涅Niết 槃Bàn 。 緣duyên 因nhân 對đối 於ư 正chánh 因nhân 。 了liễu 因nhân 對đối 於ư 生sanh 因nhân 。 而nhi 緣duyên 亦diệc 名danh 了liễu 。 如như 酵# 煖noãn 等đẳng 為vi 酪lạc 。 緣duyên 因nhân 即tức 疏sớ/sơ 家gia 義nghĩa 。 通thông 緣duyên 了liễu 。 緣duyên 即tức 緣duyên 因nhân 。 了liễu 即tức 了liễu 因nhân 。 能năng 了liễu 彼bỉ 乳nhũ 中trung 之chi 酪lạc 令linh 得đắc 成thành 酪lạc 。 而nhi 今kim 開khai 異dị 。 義nghĩa 小tiểu 殊thù 耳nhĩ 。 故cố 了liễu 謂vị 照chiếu 了liễu 。 不bất 通thông 於ư 生sanh 。 緣duyên 謂vị 眾chúng 緣duyên 。 義nghĩa 通thông 生sanh 了liễu 。 今kim 從tùng 別biệt 義nghĩa 。 又hựu 對đối 正chánh 因nhân 。 是thị 真Chân 如Như 故cố 。 云vân 通thông 緣duyên 了liễu 。 如như 不bất 可khả 生sanh 故cố 但đãn 名danh 了liễu 。 偈kệ 云vân 出xuất 生sanh 者giả 。 出xuất 於ư 二nhị 障chướng 。 故cố 曰viết 出xuất 生sanh 。 非phi 生sanh 真Chân 如Như 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 言ngôn 。 通thông 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 通thông 於ư 二nhị 因nhân 義nghĩa 如như 上thượng 說thuyết 。

疏sớ/sơ 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 不bất 空không 者giả 。 此thử 言ngôn 不bất 空không 。 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 空không 者giả 。 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 不bất 空không 者giả 。 是thị 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 對đối 下hạ 空không 藏tạng 。 是thị 不bất 空không 藏tạng 。 妙diệu 有hữu 之chi 中trung 含hàm 性tánh 德đức 故cố 。

疏sớ/sơ 。 平bình 等đẳng 與dữ 藏tạng 通thông 此thử 二nhị 義nghĩa 者giả 。 藏tạng 通thông 真Chân 如Như 是thị 。 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 藏tạng 通thông 虛hư 空không 是thị 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 平bình 等đẳng 通thông 二nhị 者giả 。 一nhất 真Chân 如Như 體thể 性tánh 平bình 等đẳng 。 二nhị 虛hư 空không 無vô 相tướng 平bình 等đẳng 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 是thị 真chân 平bình 等đẳng 。 悟ngộ 法pháp 性tánh 空không 是thị 真Chân 如Như 故cố 。 經Kinh 云vân 。 汝nhữ 已dĩ 嚴nghiêm 淨tịnh 此thử 法Pháp 身thân 者giả 。 對đối 上thượng 真Chân 如Như 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 出xuất 障chướng 名danh 淨tịnh 。 因nhân 華hoa 行hành 滿mãn 是thị 已dĩ 莊trang 嚴nghiêm 。 易dị 故cố 不bất 釋thích 。

疏sớ/sơ 。 細tế 處xứ 有hữu 多đa 眾chúng 生sanh 者giả 。 即tức 離ly 世thế 間gian 品phẩm 。 五ngũ 十thập 五ngũ 經kinh 。 十thập 種chủng 如như 金kim 剛cang 大Đại 乘Thừa 誓thệ 願nguyện 心tâm 中trung 。 第đệ 二nhị 心tâm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 又hựu 作tác 是thị 念niệm 。 於ư 一nhất 毛mao 端đoan 處xứ 。 有hữu 無vô 量lượng 無vô 邊biên 眾chúng 生sanh 。 何hà 況huống 一nhất 切thiết 法Pháp 界Giới 。 我ngã 當đương 盡tận 以dĩ 無vô 上thượng 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 滅diệt 度độ 之chi 。 是thị 為vi 第đệ 二nhị 。 如như 金kim 剛cang 大Đại 乘Thừa 誓thệ 願nguyện 心tâm 。 今kim 云vân 法Pháp 界Giới 微vi 塵trần 無vô 不bất 入nhập 。 與dữ 一nhất 毛mao 端đoan 處xứ 。 大đại 意ý 同đồng 也dã 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 有hữu 三tam 頌tụng 說thuyết 法Pháp 果quả 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 說thuyết 法Pháp 即tức 果quả 。 對đối 上thượng 說thuyết 因nhân 。 詺# 為vi 說thuyết 果quả 。 二nhị 稱xưng 根căn 令linh 喜hỷ 。 是thị 說thuyết 法Pháp 果quả 。 今kim 具cụ 二nhị 意ý 。 謂vị 具cụ 功công 德đức 光quang 明minh 。 廣quảng 大đại 勝thắng 力lực 等đẳng 。 即tức 說thuyết 法Pháp 因nhân 。 今kim 能năng 遍biến 說thuyết 。 即tức 是thị 說thuyết 果quả 。 是thị 初sơ 意ý 也dã 。 二nhị 由do 上thượng 遍biến 說thuyết 勝thắng 法Pháp 。 能năng 度độ 眾chúng 生sanh 。 即tức 是thị 後hậu 義nghĩa 。 以dĩ 稱xưng 根căn 故cố 。

疏sớ/sơ 。 一nhất 能năng 說thuyết 力lực 勝thắng 具cụ 二nhị 嚴nghiêm 故cố 者giả 。 即tức 是thị 說thuyết 因nhân 。 功công 德đức 是thị 福phước 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。 光quang 明minh 名danh 為vi 。 智trí 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 。 此thử 以dĩ 前tiền 半bán 力lực 殊thù 勝thắng 言ngôn 。 釋thích 此thử 無vô 等đẳng 。 下hạ 釋thích 易dị 知tri 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 問vấn 總tổng 該cai 諸chư 會hội 等đẳng 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 唯duy 問vấn 於ư 三tam 。 一nhất 以dĩ 要yếu 攝nhiếp 廣quảng 故cố 。 二nhị 明minh 總tổng 別biệt 不bất 同đồng 故cố 。 總tổng 即tức 廣quảng 問vấn 。 別biệt 故cố 唯duy 三tam 。

世Thế 界Giới 成Thành 就Tựu 品Phẩm 第đệ 四tứ

疏sớ/sơ 。 初sơ 來lai 意ý 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 明minh 分phần/phân 來lai 。 對đối 前tiền 二nhị 品phẩm 以dĩ 為vi 說thuyết 緣duyên 。 生sanh 下hạ 三tam 品phẩm 。 為vi 正chánh 所sở 說thuyết 。 二nhị 總tổng 明minh 果quả 相tương/tướng 下hạ 。 別biệt 明minh 品phẩm 來lai 。 此thử 句cú 對đối 下hạ 華hoa 藏tạng 為vi 別biệt 。 別biệt 明minh 本bổn 師sư 之chi 所sở 嚴nghiêm 淨tịnh 故cố 。 指chỉ 此thử 品phẩm 以dĩ 為vi 總tổng 明minh 諸chư 佛Phật 果Quả 相tương/tướng 。 是thị 古cổ 德đức 意ý 。 下hạ 句cú 指chỉ 前tiền 答đáp 安an 立lập 問vấn 。 二nhị 問vấn 不bất 同đồng 故cố 。 二nhị 品phẩm 別biệt 答đáp 。 後hậu 品phẩm 自tự 答đáp 世thế 界giới 海hải 問vấn 。 此thử 是thị 疏sớ/sơ 意ý 。 然nhiên 答đáp 問vấn 雖tuy 異dị 。 總tổng 別biệt 無vô 違vi 故cố 。 雙song 存tồn 二nhị 義nghĩa 。

疏sớ/sơ 。 二nhị 釋thích 名danh 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 釋thích 世thế 界giới 。 二nhị 釋thích 成thành 就tựu 。 三tam 會hội 六lục 釋thích 。 四tứ 會hội 梵Phạm 文văn 。 今kim 初sơ 二nhị 釋thích 。 一nhất 以dĩ 破phá 壞hoại 釋thích 世thế 。 二nhị 以dĩ 隱ẩn 覆phú 釋thích 世thế 。 若nhược 唯duy 前tiền 解giải 。 令linh 華hoa 藏tạng 剎sát 是thị 可khả 破phá 壞hoại 。 今kim 為vi 此thử 釋thích 。 令linh 華hoa 藏tạng 剎sát 從tùng 無vô 為vi 起khởi 。 同đồng 於ư 真chân 極cực 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 是thị 故cố 感cảm 娑sa 婆bà 下hạ 。 雙song 出xuất 不bất 離ly 隱ẩn 覆phú 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 成thành 或hoặc 下hạ 。 釋thích 成thành 就tựu 字tự 。 能năng 成thành 之chi 緣duyên 通thông 因nhân 及cập 果quả 。 起khởi 具cụ 因nhân 緣duyên 是thị 因nhân 體thể 性tánh 。 依y 住trụ 等đẳng 事sự 皆giai 是thị 果quả 故cố 。 總tổng 具cụ 十thập 門môn 世thế 界giới 成thành 立lập 。

疏sớ/sơ 。 能năng 所sở 合hợp 目mục 下hạ 。 會hội 六lục 釋thích 。

疏sớ/sơ 。 準chuẩn 梵Phạm 本bổn 下hạ 。 會hội 梵Phạm 文văn 。

疏sớ/sơ 。 會hội 一nhất 海hải 字tự 。 若nhược 具cụ 梵Phạm 云vân 。 嚕rô 迦ca 馱đà 都đô (# 世thế 界giới 也dã )# 三tam 慕mộ 達đạt 羅la (# 海hải 也dã )# 濕thấp 第đệ 奢xa (# 演diễn 說thuyết 也dã )# 匿nặc 縛phược 怛đát 囊nang (# 觀quán 察sát 亦diệc 云vân 照chiếu 曜diệu )# 三tam 牟mâu 陀đà (# 十thập 方phương 也dã )# 儉kiệm 摩ma (# 合hợp 集tập 也dã )# 娜na [女*亡]# (# 名danh 也dã )# 鉢bát 里lý 勿vật 多đa (# 品phẩm 也dã )# 。 若nhược 依y 迴hồi 文văn 。 總tổng 云vân 觀quán 察sát 十thập 方phương 。 世thế 界giới 海hải 演diễn 說thuyết 合hợp 集tập 名danh 品phẩm 。 今kim 經kinh 譯dịch 家gia 存tồn 略lược 太thái 甚thậm 。 餘dư 言ngôn 可khả 略lược 。 海hải 字tự 切thiết 要yếu 。 故cố 疏sớ/sơ 會hội 取thủ 意ý 云vân 。 佛Phật 果Quả 下hạ 。 出xuất 下hạ 無vô 海hải 字tự 。 所sở 以dĩ 剎sát 海hải 莊trang 嚴nghiêm 是thị 佛Phật 修tu 起khởi 。 直trực 語ngữ 世thế 界giới 。 眾chúng 生sanh 業nghiệp 成thành 無vô 始thỉ 有hữu 故cố 。 但đãn 云vân 世thế 界giới 。 雖tuy 為vi 譯dịch 家gia 出xuất 理lý 。 實thật 則tắc 海hải 言ngôn 切thiết 要yếu 。

疏sớ/sơ 。 三tam 宗tông 趣thú 者giả 。 先tiên 宗tông 後hậu 趣thú 。 趣thú 中trung 有hữu 六lục 。 一nhất 總tổng 明minh 。 二nhị 云vân 一nhất 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 別biệt 顯hiển 。 別biệt 顯hiển 之chi 中trung 總tổng 有hữu 六lục 意ý 。 唯duy 初sơ 有hữu 一nhất 字tự 。 餘dư 皆giai 略lược 無vô 次thứ 第đệ 。 但đãn 以dĩ 故cố 字tự 而nhi 為vi 揀giản 別biệt 。 三tam 亦diệc 為vi 下hạ 。 結kết 成thành 來lai 意ý 。 四tứ 故cố 下hạ 頌tụng 下hạ 。 引dẫn 文văn 證chứng 成thành 。 雙song 成thành 來lai 意ý 宗tông 趣thú 。 五ngũ 若nhược 不bất 聞văn 下hạ 。 反phản 以dĩ 成thành 立lập 。 六lục 故cố 普phổ 賢hiền 下hạ 。 引dẫn 普phổ 賢hiền 結kết 經kinh 文văn 具cụ 之chi 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 品phẩm 明minh 成thành 剎sát 之chi 緣duyên 等đẳng 者giả 。 前tiền 釋thích 對đối 二nhị 種chủng 來lai 意ý 中trung 前tiền 義nghĩa 。 此thử 釋thích 對đối 後hậu 義nghĩa 。 此thử 品phẩm 成thành 剎sát 之chi 緣duyên 。 具cụ 果quả 具cụ 因nhân 故cố 。 後hậu 品phẩm 唯duy 果quả 。

疏sớ/sơ 。 但đãn 觀quán 於ư 十thập 下hạ 通thông 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 問vấn 有hữu 四tứ 十thập 。 何hà 唯duy 觀quán 十thập 。 故cố 答đáp 意ý 云vân 。 十thập 海hải 為vi 總tổng 。 已dĩ 含hàm 所sở 餘dư 三tam 十thập 別biệt 問vấn 。 言ngôn 佛Phật 海hải 之chi 中trung 。 具cụ 身thân 等đẳng 者giả 。 是thị 佛Phật 必tất 有hữu 六lục 根căn 三tam 業nghiệp 為vi 體thể 相tướng 。 顯hiển 著trứ 之chi 十thập 。 必tất 有hữu 德đức 用dụng 圓viên 備bị 。 謂vị 佛Phật 地địa 等đẳng 故cố 具cụ 二nhị 十thập 。 大đại 願nguyện 海hải 中trung 已dĩ 攝nhiếp 因nhân 中trung 發phát 趣thú 等đẳng 十thập 。 故cố 四tứ 十thập 無vô 遺di 。

疏sớ/sơ 。 觀quán 乃nãi 觀quán 海hải 歎thán 乃nãi 歎thán 智trí 者giả 。 下hạ 釋thích 妨phương 難nạn/nan 。 即tức 心tâm 口khẩu 相tương 違vi 難nạn/nan 。 此thử 難nạn/nan 因nhân 前tiền 而nhi 生sanh 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 問vấn 。 二nhị 智trí 之chi 與dữ 海hải 下hạ 答đáp 。 三tam 若nhược 爾nhĩ 下hạ 重trọng/trùng 難nạn/nan 。 即tức 歎thán 說thuyết 不bất 同đồng 難nạn/nan 。 此thử 難nạn/nan 望vọng 後hậu 說thuyết 分phần/phân 而nhi 生sanh 。 四Tứ 智Trí 離ly 海hải 境cảnh 下hạ 。 辯biện 答đáp 。 答đáp 中trung 二nhị 。 先tiên 約ước 教giáo 相tương/tướng 。 謂vị 智trí 之chi 異dị 相tướng 因nhân 所sở 知tri 故cố 。 二nhị 又hựu 表biểu 以dĩ 下hạ 。 約ước 證chứng 相tương/tướng 。 海hải 是thị 所sở 證chứng 故cố 。

疏sớ/sơ 。 十thập 智trí 望vọng 海hải 下hạ 。 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 總tổng 中trung 十thập 海hải 之chi 名danh 。 總tổng 有hữu 五ngũ 節tiết 已dĩ 如như 前tiền 品phẩm 。 今kim 對đối 三tam 文văn 并tinh 此thử 即tức 為vi 四tứ 。 四tứ 言ngôn 望vọng 海hải 者giả 。 即tức 前tiền 所sở 觀quán 。 言ngôn 與dữ 問vấn 者giả 。 即tức 第đệ 六lục 經kinh 。 此thử 唯duy 三tam 下hạ 對đối 二nhị 。 別biệt 釋thích 中trung 兼kiêm 對đối 與dữ 智trí 。 即tức 是thị 前tiền 品phẩm 意ý 加gia 之chi 中trung 。

疏sớ/sơ 。 謂vị 一nhất 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 。 鉤câu 鎖tỏa 相tương 連liên 令linh 義nghĩa 無vô 遺di 。 今kim 當đương 具cụ 出xuất 。 問vấn 中trung 十thập 海hải 。 與dữ 智trí 中trung 十thập 智trí 。 觀quán 海hải 中trung 十thập 海hải 。 歎thán 智trí 中trung 十thập 智trí 。 一nhất 世thế 界giới 海hải 。 一nhất 能năng 入nhập 一nhất 切thiết 。 智trí 性tánh 力lực 智trí 。 一nhất 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 。 一nhất 知tri 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 成thành 壞hoại 智trí 。 二nhị 眾chúng 生sanh 海hải 。 二nhị 入nhập 法Pháp 界Giới 無vô 邊biên 量lượng 智trí 。 二nhị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 海hải 。 二nhị 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 業nghiệp 海hải 智trí 。 三tam 法Pháp 界Giới 安an 立lập 海hải 。 三tam 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 佛Phật 境cảnh 智trí 。 三tam 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 海hải 。 三tam 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 界giới 安an 立lập 海hải 智trí 。 四tứ 諸chư 佛Phật 海hải 。 四tứ 知tri 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 成thành 壞hoại 智trí 。 四tứ 一nhất 切thiết 法Pháp 界Giới 海hải 。 四tứ 說thuyết 一nhất 切thiết 無vô 邊biên 佛Phật 海hải 智trí 。 五ngũ 佛Phật 波Ba 羅La 蜜Mật 海hải 。 五ngũ 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 界giới 廣quảng 大đại 智trí 。 五ngũ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 業nghiệp 海hải 。 五ngũ 入nhập 一nhất 切thiết 欲dục 解giải 根căn 海hải 智trí 。 六lục 佛Phật 解giải 脫thoát 海hải 。 六lục 住trụ 諸chư 佛Phật 甚thậm 深thâm 解giải 脫thoát 。 無vô 差sai 別biệt 諸chư 三tam 昧muội 智trí 。 六lục 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 根căn 欲dục 海hải 。 六lục 一nhất 念niệm 普phổ 知tri 一nhất 切thiết 三tam 世thế 智trí 。 七thất 佛Phật 變biến 化hóa 海hải 。 七thất 入nhập 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 諸chư 根căn 海hải 智trí 。 七thất 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 法Pháp 輪luân 海hải 。 七thất 顯hiển 示thị 一nhất 切thiết 。 如Như 來Lai 無vô 量lượng 願nguyện 海hải 智trí 。 八bát 佛Phật 演diễn 說thuyết 海hải 。 八bát 智trí 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 語ngữ 言ngôn 海hải 轉chuyển 法Pháp 輪luân 辭từ 辯biện 智trí 。 八bát 一nhất 切thiết 三tam 世thế 海hải 。 八bát 示thị 現hiện 一nhất 切thiết 。 佛Phật 神thần 變biến 海hải 智trí 。 九cửu 佛Phật 名danh 號hiệu 海hải 。 九cửu 普phổ 入nhập 法Pháp 界Giới 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 身thân 智trí 。 九cửu 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 願nguyện 力lực 海hải 。 九cửu 轉chuyển 法Pháp 輪luân 智trí 。 十thập 佛Phật 壽thọ 量lượng 海hải 。 十thập 得đắc 一nhất 切thiết 佛Phật 音âm 聲thanh 智trí 。 十thập 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 神thần 變biến 海hải 。 十thập 建kiến 立lập 演diễn 說thuyết 海hải 智trí 。 其kỳ 所sở 為vi 中trung 十thập 法pháp 亦diệc 是thị 十thập 海hải 。 已dĩ 如như 上thượng 會hội 。 文văn 無vô 海hải 言ngôn 。 今kim 略lược 不bất 出xuất 。 今kim 對đối 會hội 四tứ 文văn 。 即tức 分phân 為vi 四tứ 。 第đệ 一nhất 以dĩ 歎thán 智trí 對đối 觀quán 海hải 。 辯biện 次thứ 第đệ 者giả 。 第đệ 一nhất 智trí 觀quán 第đệ 一nhất 海hải 。 第đệ 二nhị 智trí 觀quán 第đệ 二nhị 海hải 及cập 第đệ 五ngũ 海hải 。 第đệ 三tam 觀quán 第đệ 四tứ 。 第đệ 四tứ 觀quán 第đệ 三tam 。 第đệ 五ngũ 觀quán 第đệ 六lục 。 第đệ 六lục 觀quán 第đệ 八bát 。 第đệ 七thất 觀quán 第đệ 九cửu 。 第đệ 八bát 觀quán 第đệ 十thập 。 第đệ 九cửu 第đệ 十thập 並tịnh 觀quán 第đệ 七thất 。 但đãn 看khán 前tiền 列liệt 次thứ 第đệ 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 中trung 所sở 會hội 。 正chánh 是thị 此thử 對đối 。 第đệ 二nhị 若nhược 將tương 歎thán 智trí 對đối 與dữ 智trí 。 次thứ 第đệ 者giả 。 所sở 歎thán 第đệ 一nhất 即tức 與dữ 智trí 第đệ 四tứ 。 世thế 界giới 成thành 壞hoại 。 二nhị 即tức 是thị 五ngũ 。 業nghiệp 海hải 智trí 也dã 。 三tam 即tức 是thị 二nhị 。 入nhập 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 四tứ 即tức 是thị 三tam 。 五ngũ 即tức 是thị 七thất 。 六lục 即tức 是thị 六lục 。 七thất 即tức 是thị 九cửu 。 八bát 即tức 是thị 六lục 。 九cửu 即tức 是thị 八bát 。 十thập 即tức 彼bỉ 十thập 。 彼bỉ 有hữu 總tổng 句cú 故cố 。 彼bỉ 六lục 中trung 含hàm 此thử 六lục 八bát 。 第đệ 三tam 若nhược 將tương 歎thán 智trí 。 對đối 問vấn 十thập 海hải 。 多đa 同đồng 第đệ 一nhất 對đối 觀quán 海hải 辯biện 。 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。 前tiền 四tứ 如như 次thứ 對đối 四tứ 海hải 。 第đệ 五ngũ 通thông 遍biến 後hậu 五ngũ 。 六lục 即tức 彼bỉ 六lục 。 七thất 即tức 九cửu 十thập 。 八bát 即tức 第đệ 七thất 。 此thử 九cửu 與dữ 十thập 。 皆giai 是thị 彼bỉ 八bát 。 第đệ 四tứ 若nhược 將tương 十thập 種chủng 觀quán 海hải 。 對đối 問vấn 十thập 海hải 者giả 。 此thử 觀quán 第đệ 一nhất 。 即tức 問vấn 第đệ 一nhất 。 二nhị 即tức 彼bỉ 二nhị 。 三tam 即tức 彼bỉ 四tứ 。 四tứ 即tức 彼bỉ 三tam 。 五ngũ 亦diệc 彼bỉ 二nhị 。 六lục 遍biến 後hậu 五ngũ 。 亦diệc 可khả 是thị 二nhị 。 七thất 即tức 彼bỉ 八bát 。 八bát 即tức 彼bỉ 六lục 。 九cửu 即tức 彼bỉ 九cửu 及cập 與dữ 第đệ 十thập 。 此thử 第đệ 十thập 海hải 。 即tức 彼bỉ 第đệ 七thất 海hải 也dã 。 復phục 應ưng 將tương 觀quán 海hải 對đối 問vấn 十thập 海hải 。 如như 前tiền 問vấn 中trung 以dĩ 對đối 更cánh 應ưng 將tương 與dữ 智trí 對đối 問vấn 十thập 海hải 。 前tiền 與dữ 智trí 中trung 已dĩ 對đối 。 若nhược 更cánh 將tương 十thập 海hải 。 對đối 加gia 所sở 為vi 中trung 十thập 法pháp 。 已dĩ 如như 前tiền 品phẩm 所sở 為vi 中trung 明minh 。 故cố 今kim 略lược 出xuất 四tứ 門môn 而nhi 已dĩ 。 餘dư 義nghĩa 疏sớ/sơ 中trung 具cụ 會hội 。 細tế 尋tầm 易dị 了liễu 。

疏sớ/sơ 。 以dĩ 總tổng 收thu 別biệt 但đãn 廣quảng 身thân 光quang 等đẳng 者giả 。 以dĩ 三tam 業nghiệp 之chi 總tổng 攝nhiếp 六lục 根căn 之chi 別biệt 。 言ngôn 但đãn 廣quảng 身thân 光quang 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 前tiền 光quang 明minh 及cập 音âm 聲thanh 智trí 慧tuệ 。 二nhị 光quang 為vi 身thân 音âm 聲thanh 屬thuộc 口khẩu 。 智trí 慧tuệ 是thị 意ý 。 今kim 文văn 並tịnh 具cụ 。 故cố 致trí 等đẳng 言ngôn 。 即tức 開khai 三tam 業nghiệp 而nhi 為vi 十thập 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 。 若nhược 言ngôn 具cụ 說thuyết 何hà 以dĩ 下hạ 文văn 。 唯duy 說thuyết 安an 立lập 及cập 世thế 界giới 海hải 耶da 。 此thử 下hạ 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 此thử 上thượng 問vấn 也dã 。 答đáp 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 經kinh 。 來lai 未vị 盡tận 。 約ước 顯hiển 現hiện 答đáp 。 遮già 那na 品phẩm 末mạt 。 無vô 有hữu 結kết 束thúc 故cố 。 若nhược 經kinh 具cụ 來lai 。 應ưng 更cánh 答đáp 餘dư 三tam 十thập 八bát 問vấn 。 二nhị 又hựu 雖tuy 說thuyết 二nhị 下hạ 答đáp 。 二nhị 兼kiêm 餘dư 。 於ư 中trung 先tiên 標tiêu 。 後hậu 謂vị 界giới 必tất 有hữu 生sanh 下hạ 。 出xuất 所sở 兼kiêm 相tương/tướng 。 略lược 出xuất 三tam 海hải 。 謂vị 一nhất 眾chúng 生sanh 。 二nhị 佛Phật 。 三tam 行hành 業nghiệp 及cập 能năng 兼kiêm 二nhị 。 已dĩ 有hữu 五ngũ 海hải 。 言ngôn 餘dư 可khả 意ý 求cầu 者giả 。 即tức 餘dư 五ngũ 海hải 等đẳng 。 謂vị 有hữu 生sanh 必tất 有hữu 根căn 欲dục 為vi 一nhất 。 有hữu 佛Phật 必tất 由do 願nguyện 力lực 為vi 二nhị 。 必tất 有hữu 神thần 變biến 。 普phổ 周chu 為vi 三tam 。 必tất 轉chuyển 法pháp 益ích 生sanh 為vi 四tứ 。 有hữu 作tác 用dụng 解giải 脫thoát 為vi 五ngũ 。 則tắc 具cụ 十thập 海hải 矣hĩ 。 具cụ 海hải 既ký 爾nhĩ 。 具cụ 餘dư 例lệ 然nhiên 。 此thử 依y 別biệt 答đáp 四tứ 十thập 問vấn 說thuyết 。 若nhược 約ước 十thập 海hải 為vi 總tổng 。 此thử 但đãn 答đáp 二nhị 。 下hạ 別biệt 答đáp 八bát 。 已dĩ 如như 現hiện 相tướng 品phẩm 明minh 。 則tắc 十thập 海hải 之chi 中trung 兼kiêm 餘dư 三tam 十thập 。

疏sớ/sơ 。 此thử 十thập 亦diệc 對đối 前tiền 十thập 海hải 十thập 智trí 者giả 。 初sơ 一nhất 為vi 令linh 即tức 具cụ 十thập 智trí 。 故cố 云vân 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 入nhập 佛Phật 智trí 慧tuệ 海hải 故cố 。 餘dư 九cửu 即tức 十thập 海hải 。 一nhất 即tức 佛Phật 海hải 及cập 神thần 變biến 海hải 。 二nhị 即tức 世thế 界giới 海hải 。 三tam 即tức 三tam 世thế 海hải 。 四tứ 即tức 法Pháp 界Giới 海hải 。 五ngũ 即tức 轉chuyển 法Pháp 輪luân 海hải 。 六lục 即tức 眾chúng 生sanh 根căn 海hải 。 七thất 八bát 皆giai 眾chúng 生sanh 海hải 。 九cửu 即tức 願nguyện 海hải 十thập 海hải 備bị 矣hĩ 。 對đối 海hải 既ký 爾nhĩ 。 對đối 智trí 可khả 知tri 。 如như 對đối 海hải 故cố 。 四tứ 讚tán 勝thắng 誡giới 聽thính 。

疏sớ/sơ 。 然nhiên 通thông 此thử 十thập 下hạ 。 重trọng/trùng 釋thích 偈kệ 文văn 。 結kết 云vân 欲dục 委ủy 配phối 釋thích 恐khủng 厭yếm 繁phồn 文văn 。 今kim 當đương 配phối 之chi 。 初sơ 偈kệ 即tức 牒điệp 智trí 慧tuệ 地địa 。 及cập 無vô 畏úy 功công 德đức 。 兼kiêm 含hàm 體thể 相tướng 顯hiển 著trứ 等đẳng 十thập 句cú 。 以dĩ 言ngôn 普phổ 現hiện 十thập 方phương 。 光quang 明minh 遍biến 照chiếu 等đẳng 故cố 。 第đệ 二nhị 偈kệ 即tức 世thế 界giới 海hải 及cập 出xuất 現hiện 也dã 。 第đệ 三tam 偈kệ 牒điệp 佛Phật 境cảnh 。 第đệ 四tứ 偈kệ 牒điệp 佛Phật 加gia 持trì 。 第đệ 五ngũ 偈kệ 即tức 業nghiệp 海hải 及cập 樂nhạo 欲dục 海hải 。 并tinh 調điều 伏phục 海hải 。 第đệ 六lục 偈kệ 前tiền 半bán 波Ba 羅La 蜜Mật 海hải 。 亦diệc 兼kiêm 佛Phật 地địa 。 次thứ 句cú 法Pháp 界Giới 海hải 。 末mạt 句cú 所sở 行hành 。 第đệ 七thất 偈kệ 即tức 神thần 變biến 海hải 。 第đệ 八bát 偈kệ 前tiền 半bán 眾chúng 生sanh 海hải 。 後hậu 半bán 演diễn 說thuyết 海hải 。 第đệ 九cửu 偈kệ 即tức 佛Phật 解giải 脫thoát 海hải 。 及cập 三tam 自tự 在tại 。 第đệ 十thập 偈kệ 即tức 大đại 願nguyện 海hải 。 餘dư 皆giai 兼kiêm 含hàm 。 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 。 非phi 益ích 觀quán 智trí 。 疏sớ/sơ 略lược 不bất 言ngôn 。 明minh 欲dục 委ủy 釋thích 尋tầm 文văn 。 故cố 抄sao 重trọng/trùng 出xuất 。 第đệ 二nhị 廣quảng 陳trần 本bổn 義nghĩa 。

疏sớ/sơ 。 智trí 猶do 難nan 測trắc 下hạ 。 分phần/phân 三tam 。 初sơ 總tổng 難nạn/nan 。 二nhị 然nhiên 上thượng 十thập 事sự 下hạ 。 料liệu 揀giản 。 三tam 釋thích 文văn 。 二nhị 中trung 三tam 。 初sơ 以dĩ 十thập 對đối 剎sát 。 二nhị 以dĩ 十thập 對đối 種chủng 。 三tam 以dĩ 十thập 對đối 海hải 。 初sơ 中trung 四tứ 。 一nhất 正chánh 對đối 。 二nhị 有hữu 云vân 下hạ 。 敘tự 昔tích 。 即tức 刊# 定định 意ý 。 三tam 則tắc 違vi 下hạ 。 辯biện 違vi 。 四tứ 若nhược 依y 下hạ 。 結kết 過quá 。 謂vị 盡tận 世thế 界giới 海hải 皆giai 作tác 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 剎sát 海hải 中trung 無vô 差sai 別biệt 事sự 。 餘dư 可khả 知tri 。

疏sớ/sơ 。 言ngôn 有hữu 世thế 界giới 海hải 塵trần 數số 下hạ 。 三tam 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 正chánh 釋thích 經kinh 意ý 。 二nhị 牒điệp 昔tích 總tổng 非phi 。 三tam 彰chương 非phi 所sở 以dĩ 。 四tứ 逆nghịch 遮già 昔tích 救cứu 。

疏sớ/sơ 。 有hữu 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 牒điệp 昔tích 總tổng 非phi 。 云vân 孟# 浪lãng 之chi 甚thậm 者giả 。 浪lãng 謂vị 流lưu 浪lãng 。 孟# 亦diệc 猛mãnh 也dã 。 莊trang 子tử 齊tề 物vật 篇thiên 云vân 。 瞿cù 鵲thước 子tử 。 問vấn 於ư 長trường/trưởng 梧# 子tử 曰viết 。 吾ngô 聞văn 諸chư 夫phu 子tử 。 聖thánh 人nhân 不bất 從tùng 事sự 於ư 務vụ 。 不bất 就tựu 利lợi 不bất 違vi 害hại 。 不bất 喜hỷ 求cầu 不bất 緣duyên 道đạo 。 無vô 謂vị 有hữu 謂vị 。 有hữu 謂vị 無vô 謂vị 。 而nhi 遊du 乎hồ 塵trần 垢cấu 之chi 外ngoại 。 夫phu 子tử 以dĩ 為vi 孟# 浪lãng 之chi 言ngôn 。 而nhi 我ngã 以dĩ 為vi 妙diệu 道đạo 之chi 行hành 也dã 。 吾ngô 子tử 以dĩ 為vi 奚hề 若nhược 。 釋thích 曰viết 。 今kim 不bất 取thủ 其kỳ 事sự 。 但đãn 取thủ 孟# 浪lãng 所sở 出xuất 耳nhĩ 。 孟# 浪lãng 者giả 。 率suất 略lược 之chi 言ngôn 也dã 。 明minh 其kỳ 無vô 當đương 。 向hướng 秀tú 云vân 。 瀾lan 漫mạn 無vô 所sở 趣thú 捨xả 之chi 謂vị 。 二nhị 字tự 要yếu 連liên 用dụng 。

疏sớ/sơ 。 何hà 者giả 下hạ 。 三tam 彰chương 非phi 所sở 以dĩ 。 尋tầm 意ý 可khả 知tri 。 而nhi 猶do 恐khủng 難nạn 見kiến 。 請thỉnh 以dĩ 喻dụ 明minh 。 如như 一nhất 槃bàn 中trung 盛thịnh 於ư 十thập 楪# 。 十thập 楪# 之chi 中trung 各các 盛thịnh 十thập 彈đàn 子tử 。 一nhất 槃bàn 如như 剎sát 海hải 。 一nhất 楪# 如như 剎sát 種chủng 。 彈đàn 子tử 如như 一nhất 剎sát 。 若nhược 言ngôn 一nhất 槃bàn 之chi 中trung 。 有hữu 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 。 塵trần 數số 無vô 差sai 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 一nhất 槃bàn 之chi 內nội 彈đàn 子tử 無vô 差sai 。 以dĩ 充sung 其kỳ 數số 。 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 。 但đãn 有hữu 一nhất 百bách 。 一nhất 彈đàn 子tử 之chi 塵trần 已dĩ 難nan 知tri 數số 。 況huống 一nhất 百bách 彈đàn 子tử 。 盡tận 抹mạt 為vi 塵trần 。 則tắc 數số 不bất 可khả 量lượng 。 便tiện 將tương 一nhất 百bách 之chi 數số 。 以dĩ 充sung 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 之chi 塵trần 數số 故cố 。 為vi 孟# 浪lãng 也dã 。 得đắc 斯tư 喻dụ 意ý 。 尋tầm 數số 易dị 了liễu 。

疏sớ/sơ 。 亦diệc 不bất 得đắc 言ngôn 通thông 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 說thuyết 者giả 。 第đệ 四tứ 逆nghịch 遮già 昔tích 救cứu 。 恐khủng 有hữu 救cứu 云vân 。 一nhất 剎sát 海hải 中trung 剎sát 。 不bất 充sung 一nhất 剎sát 海hải 之chi 塵trần 。 今kim 取thủ 一nhất 切thiết 剎sát 海hải 中trung 剎sát 。 以dĩ 充sung 一nhất 剎sát 海hải 中trung 塵trần 數số 。 豈khởi 不bất 得đắc 耶da 。 亦diệc 如như 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 之chi 多đa 。 不bất 充sung 一nhất 槃bàn 之chi 塵trần 。 若nhược 多đa 槃bàn 彈đàn 子tử 。 豈khởi 不bất 充sung 一nhất 槃bàn 之chi 塵trần 耶da 。 故cố 今kim 遮già 云vân 。 若nhược 依y 此thử 義nghĩa 。 義nghĩa 則tắc 粗thô 通thông 。 奈nại 何hà 違vi 下hạ 文văn 。 下hạ 文văn 云vân 一nhất 世thế 界giới 海hải 中trung 。 即tức 有hữu 世thế 界giới 海hải 塵trần 數số 。 不bất 可khả 言ngôn 一nhất 切thiết 世thế 界giới 海hải 。 共cộng 為vi 一nhất 世thế 界giới 海hải 塵trần 數số 。 豈khởi 得đắc 將tương 此thử 而nhi 為vi 救cứu 耶da 。 亦diệc 猶do 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 。 即tức 有hữu 一nhất 槃bàn 彈đàn 子tử 塵trần 數số 。 不bất 言ngôn 多đa 槃bàn 有hữu 一nhất 槃bàn 之chi 塵trần 也dã 。

疏sớ/sơ 。 然nhiên 佛Phật 土độ 之chi 義nghĩa 下hạ 。

疏sớ/sơ 。 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 辯biện 類loại 。 二nhị 融dung 攝nhiếp 。 三tam 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 。 說thuyết 三tam 土thổ/độ 。 二nhị 開khai 三tam 為vi 四tứ 。 三tam 合hợp 四tứ 為vi 二nhị 。 四tứ 融dung 二nhị 為vi 一nhất 。 前tiền 二nhị 則tắc 唯duy 識thức 第đệ 十thập 意ý 。 然nhiên 初sơ 說thuyết 三tam 者giả 。 依y 三Tam 身Thân 故cố 。 報báo 有hữu 自tự 他tha 故cố 為vi 四tứ 身thân 。 四tứ 身thân 還hoàn 依y 四tứ 土thổ/độ 。 論luận 云vân 。 又hựu 自tự 性tánh 身thân 依y 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 雖tuy 此thử 身thân 土thổ/độ 體thể 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 屬thuộc 佛Phật 法Pháp 性tánh 相tướng 異dị 故cố 。 此thử 佛Phật 身thân 土thổ/độ 俱câu 非phi 色sắc 攝nhiếp 。 雖tuy 不bất 可khả 說thuyết 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 然nhiên 隨tùy 事sự 相tướng 其kỳ 量lượng 無vô 邊biên 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 義nghĩa 前tiền 品phẩm 已dĩ 引dẫn 。 為vi 下hạ 文văn 用dụng 之chi 故cố 。 重trọng 委ủy 引dẫn 論luận 云vân 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 還hoàn 依y 自tự 受thọ 用dụng 土thổ/độ 。 謂vị 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 相tương 應ứng 淨tịnh 識thức 。 由do 昔tích 所sở 修tu 自tự 利lợi 無vô 漏lậu 純thuần 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 因nhân 緣duyên 成thành 熟thục 。 從tùng 初sơ 成thành 佛Phật 盡tận 未vị 來lai 際tế 相tương 續tục 。 變biến 為vi 純thuần 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 周chu 圓viên 無vô 際tế 。 眾chúng 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 常thường 依y 而nhi 住trụ 。 如như 淨tịnh 土độ 量lượng 身thân 量lượng 亦diệc 爾nhĩ 。 諸chư 根căn 相tướng 好hảo 。 一nhất 一nhất 無vô 邊biên 。 無vô 限hạn 善thiện 根căn 所sở 引dẫn 生sanh 故cố 。 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 既ký 非phi 色sắc 法pháp 。 雖tuy 不bất 可khả 說thuyết 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 而nhi 依y 所sở 證chứng 及cập 所sở 依y 身thân 。 亦diệc 可khả 說thuyết 言ngôn 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 釋thích 曰viết 。 功công 德đức 隨tùy 所sở 依y 身thân 。 智trí 慧tuệ 隨tùy 所sở 證chứng 如như 。 餘dư 並tịnh 可khả 知tri 。 論luận 云vân 。 他tha 受thọ 用dụng 身thân 亦diệc 依y 自tự 土thổ/độ 。 謂vị 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 大đại 慈từ 悲bi 力lực 。 由do 昔tích 所sở 修tu 利lợi 他tha 無vô 漏lậu 純thuần 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 因nhân 緣duyên 成thành 熟thục 。 隨tùy 住trụ 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 宜nghi 變biến 為vi 淨tịnh 土độ 。 或hoặc 小tiểu 或hoặc 大đại 。 或hoặc 劣liệt 或hoặc 勝thắng 。 前tiền 後hậu 改cải 轉chuyển 。 他tha 受thọ 用dụng 身thân 依y 之chi 而nhi 住trụ 。 能năng 依y 身thân 量lượng 亦diệc 無vô 定định 限hạn 。 若nhược 變biến 化hóa 身thân 依y 變biến 化hóa 土thổ/độ 。 謂vị 成thành 事sự 智trí 。 大đại 慈từ 悲bi 力lực 。 由do 昔tích 所sở 修tu 利lợi 他tha 無vô 漏lậu 淨tịnh 穢uế 佛Phật 土độ 。 因nhân 緣duyên 成thành 熟thục 。 隨tùy 未vị 登đăng 地địa 有hữu 情tình 所sở 宜nghi 。 化hóa 為vi 佛Phật 土độ 。 或hoặc 淨tịnh 或hoặc 穢uế 。 或hoặc 大đại 或hoặc 小tiểu 。 前tiền 後hậu 改cải 轉chuyển 。 佛Phật 變biến 化hóa 身thân 。 依y 之chi 而nhi 住trụ 。 能năng 依y 身thân 量lượng 亦diệc 無vô 定định 限hạn 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 皆giai 論luận 文văn 。 文văn 並tịnh 易dị 了liễu 。 下hạ 疏sớ/sơ 用dụng 之chi 。 須tu 知tri 所sở 在tại 。

疏sớ/sơ 。 統thống 唯duy 二nhị 種chủng 謂vị 淨tịnh 與dữ 穢uế 性tánh 與dữ 相tương/tướng 者giả 。 三tam 攝nhiếp 四tứ 為vi 二nhị 也dã 。 諸chư 經kinh 論luận 中trung 。 皆giai 有hữu 於ư 此thử 二nhị 種chủng 之chi 二nhị 。 先tiên 攝nhiếp 上thượng 四tứ 為vi 淨tịnh 穢uế 者giả 。 乃nãi 有hữu 多đa 義nghĩa 。 四tứ 中trung 有hữu 淨tịnh 有hữu 穢uế 。 則tắc 三tam 類loại 半bán 為vi 淨tịnh 。 半bán 類loại 為vi 穢uế 。 二nhị 前tiền 三tam 為vi 淨tịnh 。 以dĩ 他tha 受thọ 用dụng 斷đoạn 分phân 別biệt 障chướng 已dĩ 證chứng 真Chân 如Như 。 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。 變biến 化hóa 皆giai 穢uế 。 設thiết 有hữu 七thất 珍trân 。 穢uế 眾chúng 生sanh 住trụ 。 故cố 亦diệc 非phi 淨tịnh 。 三tam 後hậu 二nhị 皆giai 穢uế 。 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 。 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 。 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 居cư 淨tịnh 土độ 。 而nhi 生sanh 公công 說thuyết 有hữu 形hình 皆giai 穢uế 無vô 形hình 為vi 淨tịnh 。 則tắc 唯duy 法pháp 性tánh 為vi 淨tịnh 。 若nhược 爾nhĩ 自tự 受thọ 用dụng 土thổ/độ 豈khởi 稱xưng 穢uế 耶da 。 此thử 以dĩ 冥minh 同đồng 真chân 性tánh 。 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 則tắc 同đồng 淨tịnh 攝nhiếp 。 二nhị 攝nhiếp 前tiền 四tứ 為vi 性tánh 相tướng 者giả 。 略lược 有hữu 二nhị 門môn 。 一nhất 法pháp 性tánh 為vi 性tánh 。 餘dư 三tam 皆giai 相tương/tướng 。 二nhị 自tự 受thọ 用dụng 土thổ/độ 冥minh 同đồng 真chân 性tánh 。 亦diệc 可khả 名danh 性tánh 。 餘dư 二nhị 唯duy 相tương/tướng 。 第đệ 四tứ 融dung 而nhi 為vi 一nhất 。 則tắc 淨tịnh 穢uế 性tánh 相tướng 。 三tam 土thổ/độ 四tứ 土thổ/độ 。 無vô 不bất 圓viên 融dung 。 即tức 此thử 經Kinh 意ý 。 故cố 云vân 有hữu 異dị 餘dư 宗tông 。

疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 淨tịnh 土độ 一nhất 質chất 不bất 成thành 下hạ 。 第đệ 二nhị 融dung 攝nhiếp 。 因nhân 上thượng 第đệ 四tứ 義nghĩa 故cố 。 略lược 為vi 此thử 融dung 。 然nhiên 東đông 安an 莊trang 公công 。 本bổn 有hữu 三tam 句cú 。 無vô 有hữu 質chất 不bất 成thành 。 今kim 加gia 此thử 句cú 。 以dĩ 成thành 二nhị 對đối 。 謂vị 淨tịnh 穢uế 域vực 絕tuyệt 。 不bất 可khả 言ngôn 一nhất 。 理lý 唯duy 一nhất 味vị 。 不bất 可khả 言ngôn 異dị 。 冥minh 同đồng 性tánh 空không 。 不bất 可khả 言ngôn 有hữu 。 隨tùy 緣duyên 成thành 立lập 。 不bất 可khả 言ngôn 無vô 。 然nhiên 一nhất 為vi 遣khiển 異dị 。 無vô 相tướng 遣khiển 有hữu 。 然nhiên 其kỳ 釋thích 中trung 一nhất 亦diệc 約ước 理lý 。 實thật 則tắc 一nhất 義nghĩa 。 有hữu 其kỳ 二nhị 種chủng 。 一nhất 約ước 理lý 一nhất 。 二nhị 約ước 事sự 一nhất 。 如như 自tự 受thọ 用dụng 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 同đồng 有hữu 淨tịnh 土độ 。 不bất 可khả 言ngôn 無vô 。 而nhi 得đắc 稱xưng 一nhất 。 故cố 疏sớ/sơ 成thành 四tứ 句cú 。 二nhị 對đối 不bất 同đồng 。 又hựu 上thượng 略lược 舉cử 四tứ 句cú 。 一nhất 向hướng 遮già 過quá 。 實thật 則tắc 即tức 異dị 即tức 同đồng 。 即tức 有hữu 即tức 無vô 。 若nhược 互hỗ 相tương 形hình 奪đoạt 。 則tắc 一nhất 異dị 兩lưỡng 亡vong 。 有hữu 無vô 雙song 寂tịch 。 若nhược 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 。 則tắc 即tức 一nhất 即tức 多đa 。 即tức 有hữu 即tức 無vô 。 有hữu 是thị 無vô 家gia 之chi 有hữu 。 無vô 是thị 有hữu 家gia 之chi 無vô 。 多đa 是thị 即tức 一nhất 之chi 多đa 。 一nhất 是thị 即tức 多đa 之chi 一nhất 。 有hữu 無vô 即tức 事sự 理lý 無vô 礙ngại 。 一nhất 多đa 兼kiêm 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 由do 此thử 重trùng 重trùng 故cố 。 華hoa 藏tạng 剎sát 一nhất 一nhất 塵trần 中trung 。 皆giai 見kiến 法Pháp 界Giới 。 餘dư 如như 玄huyền 中trung 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷Quyển 。 第Đệ 二Nhị 十Thập 五Ngũ