Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Sớ – Quyển 40

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ
Quyển 40
唐Đường 澄Trừng 觀Quán 撰Soạn

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 撰soạn

第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 所sở 攝nhiếp 門môn 中trung 。 然nhiên 此thử 一nhất 門môn 乃nãi 含hàm 多đa 意ý 。 且thả 分phần/phân 二nhị 別biệt 。 一nhất 推thôi 末mạt 歸quy 本bổn 門môn 。 二nhị 如Như 來Lai 於ư 此thử 下hạ 。 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 。 今kim 初sơ 依y 論luận 三tam 觀quán 。 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 。 即tức 當đương 第đệ 二nhị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 觀quán 。 論luận 生sanh 起khởi 云vân 。 云vân 何hà 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 差sai 別biệt 如như 是thị 證chứng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 彼bỉ 觀quán 故cố 。 此thử 明minh 修tu 觀quán 所sở 以dĩ 。 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 緣duyên 生sanh 之chi 性tánh 。 若nhược 見kiến 緣duyên 性tánh 則tắc 脫thoát 緣duyên 縛phược 。 故cố 修tu 彼bỉ 觀quán 。 而nhi 論luận 經kinh 雖tuy 云vân 皆giai 一nhất 心tâm 作tác 意ý 。 取thủ 能năng 作tác 一nhất 心tâm 故cố 云vân 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 觀quán 。 論luận 云vân 。 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 者giả 。 一nhất 切thiết 三tam 界giới 。 唯duy 心tâm 轉chuyển 故cố 。 此thử 言ngôn 則tắc 總tổng 轉chuyển 者giả 。 起khởi 作tác 義nghĩa 。 亦diệc 轉chuyển 變biến 義nghĩa 。 然nhiên 此thử 一nhất 文văn 諸chư 教giáo 同đồng 引dẫn 證chứng 成thành 唯duy 心tâm 。 云vân 何hà 一nhất 心tâm 而nhi 作tác 三tam 界giới 。 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 謂vị 有hữu 前tiền 境cảnh 不bất 了liễu 唯duy 心tâm 。 縱túng/tung 聞văn 一nhất 心tâm 但đãn 謂vị 真Chân 諦Đế 之chi 一nhất 。 或hoặc 謂vị 由do 心tâm 轉chuyển 變biến 非phi 皆giai 是thị 心tâm 。 二nhị 異dị 熟thục 賴lại 耶da 名danh 為vi 一nhất 心tâm 。 揀giản 無vô 外ngoại 境cảnh 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 清thanh 淨tịnh 一nhất 心tâm 理lý 無vô 二nhị 體thể 。 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 此thử 初sơ 一nhất 心tâm 菩Bồ 薩Tát 不bất 為vi 此thử 觀quán 。 後hậu 二nhị 一nhất 心tâm 經kinh 意ý 正chánh 明minh 通thông 於ư 三tam 觀quán 。 約ước 清thanh 淨tịnh 一nhất 心tâm 為vi 第đệ 一nhất 觀quán 。 通thông 此thử 二nhị 心tâm 為vi 後hậu 二nhị 觀quán 。 後hậu 二nhị 一nhất 心tâm 略lược 如như 問vấn 明minh 。 廣quảng 開khai 有hữu 十thập 。 初sơ 之chi 一nhất 門môn 假giả 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 實thật 有hữu 外ngoại 法pháp 但đãn 由do 心tâm 變biến 動động 故cố 。 下hạ 之chi 九cửu 門môn 實thật 唯duy 一nhất 心tâm 。 二nhị 相tương 見kiến 俱câu 存tồn 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 此thử 通thông 八bát 識thức 。 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 并tinh 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 本bổn 影ảnh 具cụ 足túc 。 由do 有hữu 支chi 等đẳng 。 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 變biến 現hiện 三tam 界giới 依y 正chánh 等đẳng 報báo 。 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 及cập 唯duy 識thức 等đẳng 諸chư 論luận 廣quảng 說thuyết 。 三tam 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 見kiến 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 亦diệc 通thông 王vương 數số 。 但đãn 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 無vô 別biệt 種chủng 生sanh 。 能năng 見kiến 識thức 生sanh 帶đái 彼bỉ 影ảnh 起khởi 。 如như 解giải 深thâm 密mật 經kinh 。 二nhị 十thập 唯duy 識thức 。 觀quán 所sở 緣duyên 緣duyên 論luận 。 具cụ 說thuyết 斯tư 義nghĩa 。 四tứ 攝nhiếp 數số 歸quy 王vương 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 唯duy 通thông 八bát 識thức 以dĩ 彼bỉ 心tâm 所sở 依y 王vương 無vô 體thể 亦diệc 心tâm 變biến 故cố 。 如như 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 。 五ngũ 以dĩ 末mạt 歸quy 本bổn 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 七thất 轉chuyển 識thức 皆giai 是thị 本bổn 識thức 差sai 別biệt 功công 能năng 無vô 別biệt 體thể 故cố 。 楞lăng 伽già 云vân 。 藏tạng 識thức 海hải 常thường 住trụ 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 。 種chủng 種chủng 諸chư 識thức 浪lãng 騰đằng 躍dược 而nhi 轉chuyển 生sanh 。 又hựu 云vân 。 譬thí 如như 巨cự 海hải 。 浪lãng 無vô 有hữu 若nhược 干can 相tương/tướng 。 諸chư 識thức 心tâm 如như 是thị 異dị 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 既ký 云vân 離ly 水thủy 無vô 別biệt 有hữu 浪lãng 。 明minh 離ly 本bổn 識thức 無vô 別biệt 前tiền 七thất 。 六lục 攝nhiếp 相tương/tướng 歸quy 性tánh 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 此thử 八bát 識thức 皆giai 無vô 自tự 體thể 。 唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 平bình 等đẳng 顯hiển 現hiện 餘dư 相tương/tướng 皆giai 盡tận 。 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 等đẳng 。 楞lăng 伽già 云vân 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 無vô 相tướng 亦diệc 無vô 相tướng 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 七thất 性tánh 相tướng 俱câu 融dung 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 舉cử 體thể 隨tùy 緣duyên 成thành 辦biện 諸chư 事sự 。 而nhi 其kỳ 自tự 性tánh 。 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 即tức 此thử 理lý 事sự 渾hồn 融dung 無vô 礙ngại 。 是thị 故cố 一nhất 心tâm 。 二nhị 諦đế 皆giai 無vô 障chướng 礙ngại 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 。 乃nãi 至chí 不bất 相tương 離ly 故cố 。 又hựu 密mật 嚴nghiêm 云vân 。 佛Phật 說thuyết 如Như 來Lai 。 藏tạng 以dĩ 為vi 阿a 賴lại 耶da 及cập 如như 金kim 與dữ 指chỉ 環hoàn 喻dụ 等đẳng 。 又hựu 勝thắng 鬘man 云vân 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 亦diệc 。 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 皆giai 明minh 性tánh 淨tịnh 。 隨tùy 染nhiễm 舉cử 體thể 成thành 俗tục 即tức 生sanh 滅diệt 門môn 。 染nhiễm 性tánh 常thường 淨tịnh 本bổn 來lai 真chân 淨tịnh 。 即tức 真Chân 如Như 門môn 。 斯tư 則tắc 即tức 淨tịnh 之chi 染nhiễm 不bất 礙ngại 真chân 而nhi 恆hằng 俗tục 。 即tức 染nhiễm 之chi 淨tịnh 不bất 破phá 俗tục 而nhi 恆hằng 真chân 。 是thị 故cố 不bất 礙ngại 一nhất 心tâm 雙song 存tồn 二nhị 諦đế 。 深thâm 思tư 有hữu 味vị 。 八bát 融dung 事sự 相tướng 入nhập 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 由do 心tâm 性tánh 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 以dĩ 性tánh 成thành 事sự 。 事sự 亦diệc 鎔dong 融dung 。 不bất 相tương 障chướng 礙ngại 。 一nhất 八bát 一nhất 切thiết 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 等đẳng 。 一nhất 一nhất 塵trần 內nội 各các 見kiến 法Pháp 界Giới 。 天thiên 人nhân 脩tu 羅la 不bất 離ly 一nhất 塵trần 。 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。 九cửu 令linh 事sự 相tướng 即tức 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 依y 性tánh 之chi 事sự 事sự 無vô 別biệt 事sự 。 心tâm 性tánh 既ký 無vô 彼bỉ 此thử 之chi 異dị 事sự 。 亦diệc 一nhất 切thiết 即tức 一nhất 。 上thượng 文văn 云vân 。 一nhất 即tức 是thị 多đa 多đa 即tức 一nhất 等đẳng 。 十thập 帝đế 網võng 無vô 礙ngại 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 。 謂vị 一nhất 中trung 有hữu 一nhất 切thiết 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 中trung 復phục 有hữu 一nhất 切thiết 。 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 。 皆giai 以dĩ 心tâm 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 圓viên 融dung 無vô 盡tận 故cố 。 上thượng 之chi 十thập 門môn 初sơ 一nhất 小tiểu 教giáo 。 次thứ 三tam 涉thiệp 權quyền 。 次thứ 三tam 就tựu 實thật 。 後hậu 三tam 約ước 圓viên 中trung 不bất 共cộng 。 若nhược 下hạ 同đồng 諸chư 乘thừa 通thông 十thập 無vô 礙ngại 。 一nhất 部bộ 大đại 宗tông 非phi 獨độc 此thử 品phẩm 隨tùy 一nhất 一nhất 門môn 成thành 觀quán 各các 異dị 。 可khả 以dĩ 虛hư 求cầu 。 第đệ 二nhị 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 。 此thử 下hạ 終chung 於ư 十thập 門môn 皆giai 是thị 世thế 諦đế 差sai 別biệt 。 緣duyên 相tương/tướng 本bổn 寂tịch 但đãn 應ưng 觀quán 真chân 。 何hà 以dĩ 復phục 觀quán 世thế 諦đế 差sai 別biệt 。 論luận 云vân 。 隨tùy 順thuận 觀quán 世thế 諦đế 即tức 入nhập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 俗tục 為vi 真chân 詮thuyên 了liễu 俗tục 無vô 性tánh 方phương 見kiến 真chân 耳nhĩ 。 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 不bất 知tri 世thế 諦đế 不phủ 。 得đắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 此thử 觀quán 有hữu 六lục 。 一nhất 何hà 者giả 。 是thị 染nhiễm 染nhiễm 依y 止Chỉ 觀Quán 。 即tức 雙song 辨biện 能năng 依y 所sở 依y 攝nhiếp 此thử 半bán 門môn 。 二nhị 因nhân 觀quán 觀quán 染nhiễm 因nhân 故cố 。 攝nhiếp 次thứ 二nhị 門môn 。 三tam 攝nhiếp 過quá 觀quán 唯duy 苦khổ 集tập 故cố 。 四tứ 護hộ 過quá 觀quán 護hộ 凡phàm 邪tà 見kiến 故cố 。 五ngũ 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 防phòng 小tiểu 慢mạn 故cố 。 上thượng 三tam 次thứ 第đệ 各các 攝nhiếp 一nhất 門môn 。 六lục 深thâm 觀quán 顯hiển 因nhân 緣duyên 之chi 理lý 妙diệu 過quá 情tình 取thủ 故cố 。 此thử 攝nhiếp 後hậu 三tam 門môn 。 六lục 中trung 初sơ 二nhị 建kiến 立lập 染nhiễm 相tướng 。 次thứ 一nhất 就tựu 染nhiễm 觀quán 過quá 。 次thứ 二nhị 正chánh 觀quán 防phòng 非phi 。 後hậu 一nhất 觀quán 行hành 深thâm 極cực 。 今kim 此thử 半bán 門môn 。 即tức 染nhiễm 依y 止Chỉ 觀Quán 因nhân 緣duyên 有hữu 分phân 為vi 染nhiễm 。 而nhi 此thử 染nhiễm 相tướng 依y 止chỉ 一nhất 心tâm 故cố 。 論luận 云vân 。 此thử 是thị 二nhị 諦đế 差sai 別biệt 。 以dĩ 純thuần 真chân 不bất 生sanh 單đơn 妄vọng 不bất 成thành 一nhất 心tâm 之chi 真chân 雜tạp 染nhiễm 之chi 俗tục 。 此thử 二nhị 和hòa 合hợp 有hữu 因nhân 緣duyên 集tập 。 經kinh 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 謂vị 依y 一nhất 心tâm 。 分phân 別biệt 十thập 二nhị 。 則tắc 十thập 二nhị 為vi 一nhất 心tâm 所sở 持trì 。 而nhi 特đặc 言ngôn 如Như 來Lai 說thuyết 者giả 。 一nhất 心tâm 頓đốn 具cụ 非phi 佛Phật 不bất 知tri 故cố 。 謂vị 顯hiển 如Như 來Lai 過quá 去khứ 。 覺giác 緣duyên 性tánh 已dĩ 等đẳng 相tương 續tục 起khởi 。 展triển 轉chuyển 傳truyền 說thuyết 故cố 。 次thứ 徵trưng 意ý 云vân 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 三tam 世thế 行hàng 列liệt 。 前tiền 後hậu 引dẫn 生sanh 。 何hà 以dĩ 今kim 說thuyết 。 皆giai 依y 一nhất 心tâm 。 後hậu 釋thích 中trung 論luận 無vô 別biệt 解giải 。 古cổ 來lai 諸chư 德đức 。 但đãn 云vân 離ly 本bổn 識thức 心tâm 一nhất 切thiết 不bất 成thành 。 而nhi 其kỳ 釋thích 相tương/tướng 經kinh 生sanh 越việt 世thế 。 此thử 雖tuy 不bất 失thất 依y 持trì 之chi 義nghĩa 未vị 為vi 得đắc 旨chỉ 。 今kim 謂vị 說thuyết 主chủ 巧xảo 示thị 非phi 唯duy 三tam 世thế 不bất 離ly 真chân 心tâm 。 今kim 一nhất 念niệm 心tâm 頓đốn 具cụ 十thập 二nhị 。 彌di 顯hiển 前tiền 後hậu 不bất 離ly 一nhất 心tâm 。 此thử 同đồng 俱câu 舍xá 第đệ 九cửu 明minh 剎sát 那na 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 是thị 以dĩ 此thử 一nhất 門môn 中trung 含hàm 多đa 緣duyên 起khởi 。 一nhất 含hàm 攝nhiếp 論luận 二nhị 種chủng 緣duyên 起khởi 。 彼bỉ 第đệ 二nhị 云vân 。 若nhược 略lược 說thuyết 緣duyên 起khởi 有hữu 二nhị 。 一nhất 分phân 別biệt 自tự 性tánh 緣duyên 起khởi 。 謂vị 依y 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 諸chư 法pháp 生sanh 起khởi 。 即tức 今kim 一nhất 心tâm 依y 持trì 。 二nhị 分phần 別biệt 愛ái 非phi 愛ái 緣duyên 起khởi 。 謂vị 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 。 於ư 善thiện 惡ác 趣thú 能năng 分phân 別biệt 愛ái 非phi 愛ái 。 種chủng 種chủng 自tự 體thể 為vi 緣duyên 性tánh 故cố 。 即tức 通thông 今kim 釋thích 文văn 及cập 前tiền 後hậu 九cửu 段đoạn 。 二nhị 含hàm 俱câu 舍xá 第đệ 九cửu 四tứ 種chủng 緣duyên 起khởi 。 一nhất 者giả 剎sát 那na 。 二nhị 者giả 連liên 縛phược 。 三tam 者giả 分phần/phân 位vị 。 四tứ 者giả 遠viễn 續tục 。 後hậu 三tam 通thông 餘dư 九cửu 門môn 。 此thử 中trung 正chánh 當đương 第đệ 一nhất 。 彼bỉ 云vân 。 云vân 何hà 剎sát 那na 。 謂vị 剎sát 那na 頃khoảnh 由do 貪tham 行hành 殺sát 等đẳng 具cụ 有hữu 十thập 二nhị 。 彼bỉ 廣quảng 說thuyết 相tương/tướng 與dữ 此thử 大đại 同đồng 。 故cố 今kim 不bất 必tất 依y 次thứ 。 意ý 顯hiển 一nhất 心tâm 頓đốn 具cụ 。 隨tùy 事sự 貪tham 欲dục 與dữ 心tâm 共cộng 生sanh 者giả 。 此thử 則tắc 總tổng 指chỉ 。 所sở 行hành 之chi 事sự 。 貪tham 事sự 非phi 一nhất 。 隨tùy 取thủ 一nhất 事sự 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 則tắc 具cụ 十thập 二nhị 。 謂vị 行hành 此thử 貪tham 事sự 必tất 依y 心tâm 起khởi 。 復phục 了liễu 別biệt 前tiền 境cảnh 故cố 。 心tâm 即tức 識thức 支chi 。 事sự 是thị 行hành 者giả 。 貪tham 事sự 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 之chi 行hành 。 若nhược 形hình 身thân 口khẩu 亦diệc 是thị 二nhị 行hành 。 不bất 知tri 貪tham 過quá 。 能năng 招chiêu 於ư 苦khổ 名danh 。 於ư 行hành 迷mê 惑hoặc 。 與dữ 無vô 明minh 及cập 心tâm 共cộng 生sanh 。 是thị 名danh 色sắc 者giả 。 名danh 色sắc 是thị 總tổng 。 為vi 二nhị 所sở 依y 名danh 與dữ 共cộng 生sanh 故cố 。 晉tấn 經Kinh 云vân 。 識thức 所sở 依y 處xứ 。 為vi 名danh 色sắc 故cố 。 俱câu 舍xá 云vân 。 識thức 俱câu 三tam 蘊uẩn 總tổng 稱xưng 名danh 色sắc 。 意ý 明minh 。 以dĩ 受thọ 蘊uẩn 自tự 是thị 受thọ 支chi 故cố 。 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 。 是thị 六lục 處xứ 者giả 。 不bất 生sanh 五ngũ 識thức 唯duy 名danh 十thập 界giới 。 五ngũ 識thức 依y 生sanh 乃nãi 名danh 十thập 處xứ 。 識thức 依y 相tương/tướng 顯hiển 即tức 是thị 增tăng 長trưởng 增tăng 長trưởng 之chi 言ngôn 宜nghi 譯dịch 為vi 開khai 顯hiển 。 俱câu 舍xá 云vân 。 住trụ 名danh 色sắc 根căn 。 說thuyết 為vi 六lục 處xứ 。 謂vị 六lục 根căn 是thị 別biệt 。 以dĩ 別biệt 依y 總tổng 開khai 成thành 於ư 六lục 。 稱xưng 住trụ 名danh 色sắc 。 貪tham 必tất 對đối 境cảnh 為vi 觸xúc 受thọ 必tất 領lãnh 觸xúc 。 貪tham 即tức 是thị 愛ái 名danh 受thọ 無vô 厭yếm 。 愛ái 攝nhiếp 不bất 捨xả 即tức 是thị 欲dục 取thủ 。 愛ái 取thủ 潤nhuận 前tiền 六lục 支chi 成thành 有hữu 故cố 。 但đãn 前tiền 諸chư 有hữu 支chi 生sanh 即tức 是thị 有hữu 義nghĩa 。 有hữu 所sở 起khởi 者giả 。 即tức 前tiền 諸chư 法pháp 起khởi 便tiện 是thị 生sanh 義nghĩa 。 生sanh 熟thục 為vi 老lão 者giả 。 物vật 生sanh 即tức 異dị 故cố 。 老lão 壞hoại 為vi 死tử 者giả 。 剎sát 那na 滅diệt 故cố 。 又hựu 依y 大Đại 乘Thừa 當đương 相tương 壞hoại 故cố 故cố 經Kinh 云vân 。 初sơ 生sanh 即tức 有hữu 滅diệt 。 不bất 為vi 愚ngu 者giả 說thuyết 故cố 。 此thử 若nhược 不bất 斷đoạn 則tắc 名danh 連liên 縛phược 。 十thập 二nhị 支chi 位vị 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 名danh 分phần/phân 位vị 。 即tức 此thử 順thuận 後hậu 無vô 始thỉ 來lai 有hữu 。 名danh 為vi 遠viễn 續tục 。 大đại 小tiểu 理lý 通thông 。 或hoặc 六lục 八bát 識thức 異dị 耳nhĩ 。 非phi 聖thánh 教giáo 量lượng 孰thục 信tín 斯tư 旨chỉ 。 論luận 主chủ 不bất 解giải 殆đãi 似tự 疎sơ 遺di 。 此thử 文văn 正chánh 辨biện 同đồng 時thời 異dị 體thể 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 若nhược 同đồng 時thời 同đồng 體thể 亦diệc 具cụ 十thập 二nhị 。 謂vị 迷mê 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 是thị 無vô 明minh 。 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 便tiện 名danh 為vi 行hành 。 體thể 即tức 是thị 識thức 亦diệc 即tức 名danh 色sắc 。 即tức 是thị 意ý 處xứ 對đối 境cảnh 名danh 觸xúc 。 領lãnh 境cảnh 名danh 受thọ 染nhiễm 境cảnh 名danh 愛ái 。 著trước 境cảnh 名danh 取thủ 招chiêu 報báo 為vi 有hữu 。 體thể 現hiện 名danh 生sanh 即tức 異dị 滅diệt 為vi 老lão 死tử 。 以dĩ 此thử 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 約ước 時thời 通thông 說thuyết 。 總tổng 有hữu 六lục 種chủng 。 一nhất 依y 五ngũ 世thế 說thuyết 十thập 二nhị 支chi 。 謂vị 過quá 去khứ 無vô 明minh 行hành 復phục 從tùng 過quá 去khứ 。 過quá 去khứ 煩phiền 惱não 生sanh 此thử 則tắc 煩phiền 惱não 生sanh 惑hoặc 業nghiệp 。 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 生sanh 現hiện 五ngũ 果quả 。 則tắc 惑hoặc 業nghiệp 生sanh 苦khổ 。 若nhược 現hiện 生sanh 未vị 來lai 未vị 來lai 更cánh 生sanh 未vị 來lai 。 則tắc 苦khổ 復phục 生sanh 苦khổ 。 此thử 依y 三tam 世thế 推thôi 因nhân 徵trưng 果quả 假giả 說thuyết 有hữu 五ngũ 。 非phi 約ước 展triển 轉chuyển 不bất 墮đọa 無vô 窮cùng 。 二nhị 依y 三tam 世thế 。 三tam 依y 二nhị 世thế 。 四tứ 依y 一nhất 世thế 前tiền 後hậu 建kiến 立lập 竝tịnh 如như 初sơ 門môn 中trung 辨biện 。 五ngũ 同đồng 時thời 異dị 體thể 。 六lục 同đồng 時thời 同đồng 體thể 。 即tức 如như 此thử 文văn 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 中trung 。 即tức 當đương 第đệ 二nhị 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 。 謂vị 是thị 凡phàm 夫phu 。 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 。 常thường 應ưng 於ư 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 及cập 阿a 陀đà 那na 識thức 。 中trung 求cầu 解giải 脫thoát 。 及cập 於ư 餘dư 處xứ 我ngã 我ngã 所sở 中trung 。 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。 經kinh 明minh 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 則tắc 心tâm 外ngoại 無vô 我ngã 法pháp 。 當đương 於ư 一nhất 心tâm 中trung 求cầu 。 亦diệc 同đồng 淨tịnh 名danh 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 當đương 於ư 眾chúng 生sanh 。 心tâm 行hành 中trung 求cầu 。 言ngôn 阿a 賴lại 耶da 此thử 云vân 藏tạng 識thức 。 能năng 藏tạng 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 品phẩm 法pháp 令linh 不bất 失thất 故cố 。 我ngã 見kiến 愛ái 等đẳng 執chấp 藏tạng 以dĩ 為vi 自tự 內nội 我ngã 故cố 。 此thử 名danh 唯duy 在tại 異dị 生sanh 有hữu 學học 。 阿a 陀đà 那na 者giả 。 此thử 云vân 執chấp 持trì 。 執chấp 持trì 種chủng 子tử 及cập 色sắc 根căn 故cố 。 此thử 名danh 通thông 一nhất 切thiết 位vị 。 此thử 二nhị 即tức 心tâm 之chi 別biệt 名danh 。 論luận 主chủ 意ý 明minh 。 心tâm 含hàm 染nhiễm 淨tịnh 故cố 雙song 舉cử 二nhị 名danh 。 釋thích 一nhất 心tâm 義nghĩa 。 求cầu 義nghĩa 云vân 何hà 。 若nhược 有hữu 我ngã 執chấp 成thành 阿a 賴lại 耶da 。 若nhược 我ngã 執chấp 亡vong 則tắc 捨xả 賴lại 耶da 名danh 。 唯duy 阿a 陀đà 那na 持trì 無vô 漏lậu 種chủng 。 則tắc 妄vọng 心tâm 斯tư 滅diệt 。 真chân 心tâm 顯hiển 現hiện 故cố 。 下hạ 偈kệ 云vân 。 心tâm 若nhược 滅diệt 者giả 。 生sanh 死tử 盡tận 。 即tức 妄vọng 滅diệt 也dã 。 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 觀quán 。 即tức 當đương 第đệ 二nhị 依y 止Chỉ 觀Quán 。 明minh 此thử 緣duyên 集tập 依y 於ư 二nhị 種chủng 。 一nhất 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 依y 心tâm 識thức 即tức 是thị 今kim 文văn 。 前tiền 唯duy 約ước 淨tịnh 。 此thử 通thông 染nhiễm 淨tịnh 依y 義nghĩa 如như 前tiền 。 又hựu 前tiền 即tức 依y 真chân 起khởi 妄vọng 。 此thử 則tắc 顯hiển 妄vọng 依y 真chân 。 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 觀quán 者giả 。 此thử 下hạ 二nhị 門môn 即tức 當đương 因nhân 觀quán 。 因nhân 觀quán 有hữu 二nhị 。 一nhất 他tha 因nhân 觀quán 。 二nhị 自tự 因nhân 觀quán 。 遠viễn 公công 云vân 。 行hành 望vọng 無vô 明minh 異dị 故cố 名danh 為vi 他tha 因nhân 。 從tùng 前tiền 無vô 明minh 生sanh 後hậu 無vô 明minh 。 名danh 為vi 自tự 因nhân 。 他tha 因nhân 小tiểu 通thông 自tự 因nhân 有hữu 妨phương 。 以dĩ 論luận 云vân 自tự 因nhân 觀quán 者giả 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 。 經kinh 言ngôn 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 諸chư 行hành 故cố 。 今kim 謂vị 他tha 因nhân 者giả 。 全toàn 賴lại 前tiền 支chi 生sanh 後hậu 支chi 故cố 。 此thử 揀giản 自tự 性tánh 故cố 。 大đại 悲bi 觀quán 中trung 揀giản 於ư 冥minh 性tánh 。 一nhất 切thiết 相tương/tướng 觀quán 。 名danh 為vi 方phương 便tiện 。 唯duy 從tùng 無vô 明minh 生sanh 於ư 行hành 故cố 。 名danh 為vi 自tự 因nhân 。 此thử 揀giản 餘dư 因nhân 。 能năng 生sanh 於ư 行hành 。 亦diệc 猶do 於ư 酪lạc 定định 從tùng 乳nhũ 生sanh 。 不bất 從tùng 石thạch 出xuất 故cố 。 大đại 悲bi 觀quán 破phá 於ư 自tự 在tại 等đẳng 因nhân 。 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 顯hiển 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 故cố 。 三tam 觀quán 取thủ 意ý 小tiểu 異dị 文văn 旨chỉ 大đại 同đồng 。 諸chư 德đức 不bất 尋tầm 論luận 文văn 妄vọng 為vi 異dị 釋thích 。 今kim 此thử 一nhất 門môn 即tức 他tha 因nhân 觀quán 。 經kinh 明minh 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 。 則tắc 一nhất 是thị 自tự 業nghiệp 。 二nhị 是thị 助trợ 成thành 。 而nhi 竝tịnh 云vân 他tha 者giả 。 特đặc 由do 無vô 明minh 迷mê 於ư 所sở 緣duyên 方phương 為vi 行hành 因nhân 。 若nhược 了liễu 所sở 緣duyên 寧ninh 起khởi 妄vọng 行hành 。 又hựu 初sơ 明minh 自tự 業nghiệp 顯hiển 是thị 他tha 義nghĩa 。 二nhị 明minh 生sanh 後hậu 顯hiển 是thị 因nhân 義nghĩa 。 餘dư 十thập 一nhất 支chi 倣# 此thử 思tư 準chuẩn 。 然nhiên 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 即tức 增tăng 上thượng 緣duyên 。 以dĩ 緣duyên 名danh 因nhân 從tùng 通thông 義nghĩa 說thuyết 。 於ư 四tứ 緣duyên 中trung 諸chư 支chi 相tương 望vọng 。 增tăng 上thượng 定định 有hữu 故cố 。 緣duyên 起khởi 經kinh 及cập 此thử 文văn 中trung 。 唯duy 明minh 有hữu 一nhất 。 餘dư 之chi 三tam 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 。 故cố 略lược 不bất 明minh 。 謂vị 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 。 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 以dĩ 愛ái 增tăng 為vi 取thủ 識thức 增tăng 為vi 有hữu 故cố 。 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 是thị 業nghiệp 種chủng 者giả 。 行hành 望vọng 於ư 識thức 。 亦diệc 作tác 因nhân 緣duyên 。 餘dư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 而nhi 集tập 論luận 說thuyết 無vô 明minh 望vọng 行hành 。 有hữu 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 無vô 明minh 時thời 業nghiệp 習tập 氣khí 說thuyết 無vô 明minh 俱câu 故cố 。 假giả 說thuyết 無vô 明minh 實thật 是thị 行hành 種chủng 。 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 諸chư 支chi 相tương 望vọng 。 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 現hiện 愛ái 取thủ 唯duy 業nghiệp 有hữu 說thuyết 。 上thượng 四tứ 位vị 相tương 望vọng 明minh 有hữu 因nhân 緣duyên 。 初sơ 二nhị 定định 實thật 。 次thứ 一nhất 不bất 定định 。 後hậu 一nhất 假giả 說thuyết 。 無vô 明minh 望vọng 行hành 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 。 生sanh 望vọng 老lão 死tử 有hữu 餘dư 二nhị 緣duyên 。 並tịnh 以dĩ 現hiện 行hành 相tương 望vọng 。 無vô 間gian 引dẫn 生sanh 故cố 。 行hành 等đẳng 思tư 心tâm 可khả 反phản 緣duyên 故cố 。 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 受thọ 望vọng 於ư 愛ái 。 無vô 等đẳng 無vô 間gian 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 種chủng 望vọng 現hiện 故cố 。 所sở 生sanh 現hiện 行hành 卻khước 緣duyên 種chủng 故cố 。 餘dư 支chi 相tương 望vọng 二nhị 俱câu 非phi 有hữu 。 此thử 中trung 且thả 依y 隣lân 近cận 順thuận 次thứ 。 不bất 相tương 雜tạp 亂loạn 。 實thật 緣duyên 起khởi 說thuyết 。 異dị 此thử 相tương 望vọng 為vi 緣duyên 不bất 定định 。 以dĩ 其kỳ 逆nghịch 順thuận 各các 有hữu 次thứ 第đệ 。 及cập 超siêu 間gian 故cố 。 為vi 緣duyên 既ký 多đa 義nghĩa 不bất 同đồng 。 經kinh 約ước 揀giản 要yếu 從tùng 定định 有hữu 說thuyết 。 又hựu 約ước 因nhân 言ngôn 已dĩ 含hàm 餘dư 三tam 。 其kỳ 十thập 二nhị 支chi 各các 初sơ 自tự 業nghiệp 。 不bất 異dị 前tiền 之chi 二nhị 門môn 。 論luận 主chủ 唯duy 解giải 老lão 死tử 二nhị 業nghiệp 者giả 。 以dĩ 此thử 難nạn/nan 故cố 。 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 。 然nhiên 無vô 明minh 無vô 因nhân 老lão 死tử 無vô 果quả 故cố 。 前tiền 十thập 一nhất 各các 與dữ 後hậu 支chi 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 。 老lão 死tử 無vô 果quả 與dữ 誰thùy 為vi 因nhân 。 經kinh 文văn 意ý 顯hiển 與dữ 。 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 則tắc 無vô 明minh 非phi 無vô 因nhân 老lão 死tử 非phi 無vô 果quả 故cố 。 云vân 不bất 覺giác 知tri 故cố 。 相tương 續tục 不bất 絕tuyệt 。 不bất 覺giác 知tri 者giả 。 即tức 無vô 明minh 也dã 。 是thị 以dĩ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 猶do 如như 尋tầm 環hoàn 如như 汲cấp 井tỉnh 輪luân 。 無vô 有hữu 斷đoạn 絕tuyệt 。 反phản 顯hiển 若nhược 能năng 覺giác 知tri 。 則tắc 無vô 復phục 生sanh 死tử 。 論luận 主chủ 總tổng 以dĩ 二nhị 業nghiệp 為vi 後hậu 生sanh 因nhân 。 故cố 云vân 壞hoại 五ngũ 陰ấm 身thân 。 能năng 作tác 後hậu 生sanh 因nhân 。 以dĩ 不bất 見kiến 知tri 故cố 。 能năng 作tác 後hậu 生sanh 因nhân 。 意ý 明minh 前tiền 陰ấm 但đãn 滅diệt 則tắc 後hậu 陰ấm 生sanh 故cố 。 初sơ 為vi 因nhân 後hậu 意ý 不bất 知tri 。 即tức 是thị 無vô 明minh 。 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 則tắc 十thập 二nhị 支chi 。 相tương 續tục 不bất 絕tuyệt 。 不bất 見kiến 此thử 意ý 徒đồ 自tự 云vân 云vân 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 。 四tứ 觀quán 之chi 中trung 。 此thử 下hạ 四tứ 段đoạn 明minh 第đệ 三tam 異dị 道đạo 求cầu 解giải 脫thoát 。 論luận 云vân 。 顛điên 倒đảo 因nhân 有hữu 三tam 種chủng 性tánh 因nhân 。 自tự 在tại 因nhân 苦khổ 行hạnh 因nhân 及cập 無vô 因nhân 。 此thử 有hữu 四tứ 因nhân 如như 次thứ 四tứ 門môn 破phá 之chi 。 前tiền 三tam 是thị 邪tà 因nhân 故cố 併tinh 云vân 顛điên 倒đảo 。 一nhất 性tánh 即tức 冥minh 性tánh 。 謂vị 僧Tăng 佉khư 計kế 此thử 為vi 所sở 知tri 因nhân 。 謂vị 知tri 此thử 冥minh 性tánh 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 故cố 。 前tiền 云vân 異dị 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 顯hiển 其kỳ 理lý 非phi 此thử 中trung 。 雖tuy 云vân 所sở 知tri 意ý 取thủ 行hành 非phi 。 二nhị 即tức 迦ca 羅la 鳩cưu 馱đà 。 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 。 為vi 所sở 求cầu 因nhân 。 謂vị 自tự 在tại 天thiên 瞋sân 。 眾chúng 生sanh 受thọ 苦khổ 。 自tự 在tại 天thiên 喜hỷ 眾chúng 生sanh 受thọ 樂lạc 。 求cầu 其kỳ 喜hỷ 故cố 。 三tam 刪san 闍xà 夜dạ 計kế 苦khổ 行hạnh 。 為vi 所sở 修tu 因nhân 。 但đãn 修tu 苦khổ 行hạnh 以dĩ 酬thù 往vãng 業nghiệp 。 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 故cố 。 四tứ 無vô 因nhân 。 即tức 阿a 耆kỳ 多đa 計kế 眾chúng 生sanh 不bất 由do 因nhân 得đắc 。 萬vạn 法pháp 自tự 然nhiên 。 若nhược 知tri 此thử 者giả 。 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 眾chúng 生sanh 於ư 上thượng 邪tà 因nhân 無vô 因nhân 異dị 道đạo 中trung 求cầu 經kinh 。 欲dục 以dĩ 正chánh 折chiết 邪tà 故cố 舉cử 四tứ 門môn 。 令linh 於ư 中trung 求cầu 。 不bất 應ưng 於ư 上thượng 邪tà 見kiến 中trung 求cầu 。 此thử 門môn 即tức 破phá 冥minh 性tánh 。 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 二nhị 種chủng 業nghiệp 。 而nhi 能năng 生sanh 彼bỉ 因nhân 緣duyên 事sự 。 不bất 由do 冥minh 性tánh 故cố 。 斷đoạn 前tiền 支chi 緣duyên 則tắc 後hậu 支chi 不bất 續tục 。 一nhất 生sanh 之chi 中trung 。 便tiện 得đắc 解giải 脫thoát 。 汝nhữ 之chi 冥minh 性tánh 縱túng/tung 八bát 萬vạn 劫kiếp 知tri 亦diệc 無vô 脫thoát 期kỳ 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 即tức 當đương 第đệ 三tam 方phương 便tiện 觀quán 。 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 為vi 起khởi 後hậu 方phương 便tiện 。 若nhược 滅diệt 前tiền 前tiền 即tức 不bất 生sanh 後hậu 後hậu 。 是thị 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 中trung 。 三tam 門môn 同đồng 前tiền 。 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 。 即tức 當đương 自tự 因nhân 觀quán 。 自tự 因nhân 之chi 義nghĩa 已dĩ 見kiến 上thượng 文văn 。 又hựu 論luận 云vân 。 自tự 因nhân 觀quán 者giả 。 無vô 明minh 等đẳng 自tự 生sanh 因nhân 觀quán 緣duyên 事sự 故cố 。 謂vị 離ly 前tiền 支chi 無vô 後hậu 支chi 故cố 。 如như 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 等đẳng 。 則tắc 無vô 明minh 唯duy 是thị 行hành 自tự 因nhân 也dã 。 以dĩ 是thị 自tự 故cố 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 。 以dĩ 是thị 因nhân 故cố 。 但đãn 云vân 助trợ 成thành 。 若nhược 唯duy 不bất 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 。 則tắc 成thành 太thái 即tức 。 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 若nhược 全toàn 離ly 無vô 明minh 有hữu 行hành 則tắc 成thành 太thái 離ly 。 無vô 明minh 則tắc 非phi 行hành 因nhân 故cố 。 論luận 云vân 。 異dị 則tắc 不bất 成thành 不bất 即tức 不bất 離ly 。 則tắc 名danh 自tự 因nhân 。 亦diệc 二nhị 義nghĩa 成thành 矣hĩ 。 故cố 論luận 主chủ 引dẫn 中trung 論luận 偈kệ 云vân 。 眾chúng 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 是thị 則tắc 不bất 即tức 因nhân 。 亦diệc 復phục 不bất 異dị 因nhân 。 非phi 斷đoạn 亦diệc 非phi 常thường 。 初sơ 句cú 汎# 舉cử 也dã 次thứ 句cú 以dĩ 是thị 所sở 生sanh 。 非phi 能năng 生sanh 故cố 。 亦diệc 復phục 不bất 異dị 因nhân 者giả 。 從tùng 於ư 能năng 生sanh 生sanh 所sở 生sanh 故cố 。 非phi 斷đoạn 亦diệc 非phi 常thường 者giả 。 不bất 即tức 故cố 不bất 常thường 。 不bất 異dị 故cố 不bất 斷đoạn 。 又hựu 不bất 即tức 因nhân 故cố 果quả 不bất 斷đoạn 因nhân 不bất 常thường 。 不bất 異dị 因nhân 故cố 果quả 不bất 常thường 因nhân 不bất 斷đoạn 。 又hựu 以dĩ 不bất 即tức 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 斷đoạn 。 不bất 異dị 故cố 因nhân 果quả 俱câu 不bất 常thường 。 非phi 無vô 因nhân 常thường 故cố 。 又hựu 亦diệc 反phản 此thử 。 非phi 相tướng 續tục 常thường 故cố 。 又hựu 以dĩ 不bất 離ly 是thị 不bất 即tức 故cố 。 即tức 不bất 常thường 為vi 不bất 斷đoạn 思tư 之chi 。 文văn 中trung 先tiên 順thuận 後hậu 逆nghịch 。 順thuận 中trung 而nhi 論luận 云vân 。 無vô 明minh 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 子tử 時thời 。 二nhị 果quả 時thời 。 是thị 中trung 子tử 時thời 者giả 。 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 。 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 故cố 。 緣duyên 事sự 示thị 現hiện 者giả 。 子tử 是thị 種chủng 子tử 果quả 是thị 現hiện 行hành 現hiện 行hành 之chi 果quả 雖tuy 前tiền 已dĩ 謝tạ 故cố 不bất 取thủ 之chi 。 種chủng 子tử 續tục 故cố 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 。 能năng 助trợ 成thành 行hành 故cố 取thủ 子tử 時thời 。 亦diệc 可khả 初sơ 起khởi 無vô 明minh 。 名danh 之chi 為vi 子tử 。 遷thiên 至chí 行hành 時thời 名danh 之chi 為vi 果quả 。 由do 前tiền 等đẳng 引dẫn 之chi 力lực 令linh 行hành 不bất 斷đoạn 。 助trợ 成thành 行hành 故cố 。 偏thiên 取thủ 子tử 時thời 。 餘dư 十thập 一nhất 支chi 皆giai 有hữu 二nhị 時thời 。 例lệ 此thử 可khả 了liễu 。 後hậu 逆nghịch 觀quán 。 論luận 云vân 。 先tiên 際tế 後hậu 際tế 。 滅diệt 中trung 際tế 亦diệc 無vô 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 者giả 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 出xuất 三tam 際tế 。 過quá 未vị 既ký 無vô 中trung 豈khởi 得đắc 有hữu 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 有hữu 不bất 斷đoạn 助trợ 成thành 義nghĩa 。 又hựu 不bất 說thuyết 者giả 。 滅diệt 則tắc 滅diệt 前tiền 諸chư 義nghĩa 故cố 。 不bất 假giả 說thuyết 子tử 果quả 等đẳng 殊thù 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 破phá 顛điên 倒đảo 因nhân 中trung 。 以dĩ 自tự 在tại 天thiên 為vi 眾chúng 生sanh 因nhân 。 今kim 以dĩ 無vô 明minh 等đẳng 為vi 行hành 等đẳng 因nhân 。 尚thượng 不bất 從tùng 於ư 餘dư 支chi 。 豈khởi 得đắc 從tùng 乎hồ 自tự 在tại 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 觀quán 。 即tức 當đương 第đệ 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 。 有hữu 支chi 無vô 作tác 故cố 者giả 。 既ký 由do 前tiền 前tiền 令linh 後hậu 後hậu 不bất 斷đoạn 。 助trợ 成thành 後hậu 後hậu 。 則tắc 後hậu 後hậu 無vô 性tánh 。 何hà 有hữu 前tiền 前tiền 能năng 作tác 後hậu 後hậu 。 即tức 以dĩ 無vô 作tác 為vi 緣duyên 之chi 相tướng 。 是thị 種chủng 智trí 境cảnh 。 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 。 一nhất 依y 論luận 相tương/tướng 諦đế 中trung 六lục 觀quán 之chi 內nội 名danh 攝nhiếp 過quá 觀quán 。 謂vị 以dĩ 三tam 道đạo 攝nhiếp 十thập 二nhị 支chi 。 則tắc 顯hiển 有hữu 支chi 但đãn 攝nhiếp 於ư 苦khổ 因nhân 果quả 過quá 患hoạn 業nghiệp 惑hoặc 是thị 因nhân 。 苦khổ 即tức 是thị 果quả 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch 。 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 文văn 含hàm 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 三tam 世thế 。 則tắc 過quá 去khứ 無vô 明minh 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 。 名danh 為vi 煩phiền 惱não 。 雖tuy 同đồng 煩phiền 惱não 過quá 去khứ 迷mê 於ư 本bổn 際tế 與dữ 無vô 明minh 名danh 現hiện 在tại 牽khiên 生sanh 後hậu 果quả 由do 於ư 愛ái 取thủ 。 從tùng 其kỳ 本bổn 末mạt 隱ẩn 顯hiển 互hỗ 彰chương 。 行hành 有hữu 是thị 業nghiệp 者giả 。 宿túc 業nghiệp 名danh 行hành 。 現hiện 業nghiệp 名danh 有hữu 。 雖tuy 同đồng 是thị 業nghiệp 。 過quá 去khứ 已dĩ 定định 當đương 相tương 名danh 行hành 。 未vị 來lai 未vị 有hữu 業nghiệp 能năng 有hữu 之chi 功công 能năng 立lập 稱xưng 。 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 未vị 來lai 二nhị 果quả 。 同đồng 皆giai 是thị 苦khổ 。 現hiện 報báo 已dĩ 定định 當đương 相tương 受thọ 名danh 。 未vị 來lai 來lai 起khởi 從tùng 過quá 患hoạn 立lập 。 若nhược 約ước 二nhị 世thế 前tiền 十thập 同đồng 世thế 。 則tắc 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 能năng 發phát 能năng 潤nhuận 。 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 。 於ư 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 。 潤nhuận 業nghiệp 受thọ 生sanh 。 愛ái 取thủ 力lực 勝thắng 各các 偏thiên 受thọ 名danh 。 以dĩ 無vô 重trọng/trùng 發phát 唯duy 一nhất 無vô 明minh 數sác 數sác 溉cái 灌quán 。 故cố 分phần/phân 愛ái 取thủ 。 業nghiệp 亦diệc 有hữu 二nhị 。 未vị 潤nhuận 已dĩ 潤nhuận 。 未vị 潤nhuận 名danh 行hành 初sơ 造tạo 作tác 故cố 。 已dĩ 潤nhuận 名danh 有hữu 近cận 生sanh 當đương 有hữu 故cố 。 若nhược 總tổng 取thủ 識thức 等đẳng 種chủng 為vi 所sở 潤nhuận 。 則tắc 亦diệc 苦khổ 攝nhiếp 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 有hữu 支chi 一nhất 分phân 是thị 業nghiệp 所sở 攝nhiếp 。 就tựu 苦khổ 七thất 中trung 五ngũ 約ước 種chủng 說thuyết 。 二nhị 約ước 現hiện 行hành 種chủng 位vị 難nan 知tri 。 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 顯hiển 為vi 五ngũ 。 果quả 位vị 易dị 了liễu 故cố 。 唯duy 立lập 二nhị 竝tịnh 如như 前tiền 說thuyết 。 三tam 道đạo 皆giai 言ngôn 不bất 斷đoạn 者giả 。 謂vị 從tùng 三tam 煩phiền 惱não 生sanh 於ư 二nhị 業nghiệp 。 從tùng 彼bỉ 二nhị 業nghiệp 復phục 生sanh 七thất 苦khổ 。 七thất 復phục 生sanh 三tam 故cố 如như 輪luân 轉chuyển 。 如như 淨Tịnh 意Ý 菩Bồ 薩Tát 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 論luận 廣quảng 明minh 。 後hậu 前tiền 後hậu 際tế 下hạ 逆nghịch 觀quán 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 明minh 對đối 治trị 斷đoạn 。 謂vị 斷đoạn 前tiền 際tế 無vô 明minh 行hành 及cập 後hậu 際tế 愛ái 取thủ 有hữu 。 則tắc 七thất 苦khổ 不bất 生sanh 。 後hậu 如như 是thị 。 三tam 道đạo 下hạ 。 明minh 自tự 性tánh 斷đoạn 。 故cố 淨tịnh 意ý 云vân 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 法pháp 唯duy 因nhân 果quả 無vô 人nhân 。 但đãn 從tùng 諸chư 法pháp 空không 還hoàn 生sanh 於ư 空không 法pháp 。 是thị 則tắc 生sanh 滅diệt 因nhân 果quả 。 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 互hỗ 相tương 依y 立lập 。 不bất 能năng 獨độc 成thành 則tắc 知tri 無vô 性tánh 。 二nhị 我ngã 俱câu 空không 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 中trung 。 即tức 當đương 破phá 異dị 道đạo 求cầu 中trung 苦khổ 行hạnh 因nhân 計kế 。 謂vị 以dĩ 業nghiệp 惑hoặc 而nhi 為vi 苦khổ 因nhân 。 欲dục 求cầu 脫thoát 苦khổ 當đương 斷đoạn 業nghiệp 惑hoặc 反phản 修tu 苦khổ 行hạnh 。 是thị 起khởi 妄vọng 業nghiệp 。 計kế 苦khổ 行hạnh 心tâm 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 如như 是thị 妄vọng 想tưởng 寧ninh 是thị 解giải 脫thoát 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 觀quán 中trung 。 即tức 第đệ 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 。 三tam 道đạo 苦khổ 集Tập 諦Đế 故cố 。 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 皆giai 集tập 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 生sanh 老lão 死tử 現hiện 法pháp 為vi 苦khổ 。 識thức 等đẳng 五ngũ 當đương 來lai 為vi 苦khổ 者giả 。 五ngũ 約ước 種chủng 說thuyết 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 十thập 二nhị 皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 取thủ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 五ngũ 亦diệc 集Tập 諦Đế 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。 此thử 則tắc 業nghiệp 惑hoặc 通thông 於ư 二nhị 諦đế 。 約ước 其kỳ 逆nghịch 觀quán 即tức 滅diệt 道Đạo 諦Đế 。 滅diệt 分phân 別biệt 心tâm 亦diệc 即tức 道đạo 故cố 。 又hựu 體thể 三tam 道đạo 即tức 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 。 佛Phật 性tánh 一nhất 實thật 諦đế 故cố 。 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 迴hồi 。 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 名danh 護hộ 過quá 觀quán 。 謂vị 說thuyết 三tam 際tế 護hộ 三tam 過quá 故cố 。 三tam 際tế 不bất 同đồng 諸chư 教giáo 三tam 說thuyết 。 一nhất 依y 唯duy 識thức 合hợp 能năng 所sở 引dẫn 開khai 能năng 所sở 生sanh 故cố 。 前tiền 十thập 現hiện 在tại 後hậu 二nhị 未vị 來lai 。 十thập 因nhân 二nhị 果quả 定định 不bất 同đồng 世thế 。 因nhân 中trung 前tiền 七thất 與dữ 愛ái 等đẳng 三tam 。 或hoặc 同đồng 或hoặc 異dị 。 謂vị 生sanh 報báo 定định 同đồng 後hậu 報báo 便tiện 異dị 。 若nhược 二nhị 三tam 七thất 各các 定định 同đồng 世thế 。 如như 是thị 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 及cập 離ly 斷đoạn 常thường 。 此thử 則tắc 但đãn 以dĩ 二nhị 世thế 具cụ 十thập 二nhị 支chi 。 不bất 許hứa 三tam 世thế 兩lưỡng 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 三tam 際tế 。 今kim 之chi 二nhị 果quả 乃nãi 是thị 前tiền 際tế 十thập 因nhân 之chi 果quả 。 二nhị 依y 智trí 論luận 俱câu 舍xá 。 生sanh 引dẫn 俱câu 開khai 。 初sơ 二nhị 過quá 去khứ 次thứ 八bát 現hiện 在tại 。 後hậu 二nhị 未vị 來lai 故cố 成thành 三tam 世thế 。 現hiện 八bát 之chi 中trung 前tiền 五ngũ 是thị 果quả 。 酬thù 於ư 過quá 去khứ 。 後hậu 三tam 是thị 因nhân 復phục 招chiêu 未vị 來lai 。 則tắc 二nhị 重trọng/trùng 因nhân 果quả 各các 具cụ 三tam 道đạo 。 可khả 得đắc 抗kháng 行hành 。 三tam 依y 此thử 經Kinh 意ý 明minh 三tam 世thế 故cố 。 開khai 能năng 所sở 引dẫn 為vi 前tiền 中trung 際tế 。 為vi 遮già 前tiền 七thất 定định 同đồng 世thế 故cố 。 復phục 示thị 眾chúng 明minh 迷mê 本bổn 際tế 故cố 。 二nhị 屬thuộc 過quá 去khứ 合hợp 能năng 所sở 生sanh 。 總tổng 為vi 後hậu 際tế 。 為vi 遮già 愛ái 等đẳng 但đãn 是thị 潤nhuận 故cố 。 示thị 因nhân 招chiêu 果quả 。 令linh 厭yếm 因nhân 故cố 以dĩ 因nhân 從tùng 果quả 。 五ngũ 屬thuộc 未vị 來lai 則tắc 能năng 所sở 引dẫn 生sanh 。 及cập 所sở 發phát 潤nhuận 皆giai 容dung 互hỗ 有hữu 。 經kinh 無vô 生sanh 死tử 者giả 。 同đồng 許hứa 為vi 果quả 。 略lược 不bất 明minh 之chi 論luận 經kinh 具cụ 也dã 。 明minh 文văn 昭chiêu 然nhiên 。 何hà 為vi 唯duy 取thủ 二nhị 世thế 不bất 受thọ 三tam 耶da 。 已dĩ 知tri 大đại 意ý 。 次thứ 正chánh 釋thích 文văn 。 文văn 有hữu 順thuận 逆nghịch 順thuận 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 一nhất 往vãng 三tam 世thế 。 後hậu 於ư 是thị 下hạ 。 明minh 流lưu 轉chuyển 三tam 世thế 。 今kim 初sơ 云vân 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 是thị 觀quán 過quá 去khứ 者giả 。 觀quán 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 觀quán 現hiện 在tại 生sanh 是thị 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 所sở 作tác 。 二nhị 則tắc 知tri 識thức 等đẳng 。 是thị 彼bỉ 過quá 去khứ 當đương 來lai 之chi 果quả 。 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 反phản 覆phúc 相tương/tướng 成thành 。 如như 是thị 方phương 名danh 見kiến 過quá 去khứ 因nhân 義nghĩa 能năng 防phòng 三tam 過quá 。 言ngôn 識thức 乃nãi 至chí 受thọ 。 是thị 觀quán 現hiện 在tại 者giả 。 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 觀quán 現hiện 在tại 識thức 等đẳng 由do 過quá 業nghiệp 得đắc 二nhị 。 復phục 知tri 識thức 等đẳng 能năng 得đắc 未vị 來lai 果quả 報báo 。 以dĩ 不bất 得đắc 對đối 治trị 依y 起khởi 愛ái 等đẳng 故cố 。 現hiện 在tại 目mục 覩đổ 故cố 。 分phần/phân 兩lưỡng 向hướng 明minh 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 言ngôn 愛ái 乃nãi 至chí 有hữu 。 是thị 觀quán 未vị 來lai 者giả 。 此thử 未vị 來lai 因nhân 決quyết 得đắc 來lai 果quả 。 一nhất 往vãng 定định 故cố 。 二nhị 流lưu 轉chuyển 三tam 世thế 者giả 。 謂vị 不bất 得đắc 對đối 治trị 復phục 有hữu 後hậu 世thế 。 於ư 後hậu 世thế 上thượng 轉chuyển 生sanh 後hậu 世thế 。 後hậu 後hậu 無vô 窮cùng 已dĩ 知tri 三tam 際tế 。 云vân 何hà 護hộ 過quá 。 謂vị 外ngoại 與dữ 內nội 。 因nhân 緣duyên 之chi 法Pháp 。 立lập 三tam 種chủng 過quá 。 一nhất 者giả 一nhất 切thiết 身thân 一nhất 時thời 生sanh 過quá 。

何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 異dị 因nhân 故cố 。 此thử 過quá 從tùng 前tiền 自tự 因nhân 而nhi 生sanh 。 謂vị 既ký 無vô 自tự 在tại 等đẳng 而nhi 為vi 異dị 因nhân 。 唯duy 無vô 明minh 行hành 為vi 識thức 等đẳng 因nhân 。 行hành 有hữu 多đa 種chủng 。 何hà 以dĩ 不bất 得đắc 六lục 道đạo 齊tề 生sanh 。 二nhị 者giả 自tự 業nghiệp 無vô 受thọ 報báo 過quá 。

何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 作tác 者giả 故cố 。 此thử 過quá 從tùng 於ư 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 。 作tác 者giả 即tức 我ngã 。 三tam 者giả 失thất 業nghiệp 過quá 。

何hà 以dĩ 故cố 。 未vị 受thọ 果quả 報báo 業nghiệp 已dĩ 謝tạ 故cố 。 此thử 過quá 從tùng 於ư 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 。 此thử 上thượng 辨biện 過quá 云vân 何hà 護hộ 耶da 。 若nhược 見kiến 三tam 際tế 則tắc 能năng 護hộ 之chi 。 然nhiên 過quá 去khứ 業nghiệp 有hữu 三tam 種chủng 義nghĩa 故cố 不bất 得đắc 報báo 。 一nhất 未vị 作tác 二nhị 作tác 已dĩ 未vị 潤nhuận 三tam 得đắc 對đối 治trị 。 今kim 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 則tắc 顯hiển 已dĩ 作tác 。 現hiện 識thức 等đẳng 五ngũ 則tắc 顯hiển 已dĩ 潤nhuận 。 已dĩ 受thọ 愛ái 取thủ 有hữu 。 三tam 則tắc 知tri 未vị 得đắc 對đối 治trị 。 於ư 已dĩ 作tác 業nghiệp 既ký 有hữu 潤nhuận 未vị 潤nhuận 。 殊thù 斯tư 為vi 異dị 因nhân 。 已dĩ 潤nhuận 則tắc 受thọ 生sanh 報báo 。 未vị 潤nhuận 則tắc 受thọ 後hậu 報báo 。 潤nhuận 未vị 潤nhuận 殊thù 。 豈khởi 得đắc 六lục 道đạo 一nhất 時thời 齊tề 受thọ 。 此thử 為vi 異dị 因nhân 何hà 用dụng 自tự 在tại 。 既ký 自tự 造tạo 異dị 因nhân 自tự 招chiêu 二nhị 報báo 。 非phi 他tha 身thân 受thọ 。 何hà 言ngôn 自tự 業nghiệp 無vô 受thọ 報báo 耶da 。 假giả 者giả 自tự 造tạo 何hà 用dụng 我ngã 耶da 。 若nhược 已dĩ 作tác 業nghiệp 不bất 得đắc 對đối 治trị 。 潤nhuận 則tắc 便tiện 生sanh 知tri 業nghiệp 不bất 失thất 。 因nhân 雖tuy 先tiên 滅diệt 勢thế 力lực 續tục 故cố 。 現hiện 見kiến 得đắc 報báo 不bất 可khả 言ngôn 失thất 。 三tam 過quá 度độ 矣hĩ 。 後hậu 無vô 明minh 滅diệt 下hạ 逆nghịch 觀quán 。 即tức 得đắc 對đối 治trị 義nghĩa 。 此thử 滅diệt 則tắc 彼bỉ 滅diệt 。 是thị 觀quán 待đãi 斷đoạn 。 又hựu 因nhân 觀quán 能năng 滅diệt 揀giản 自tự 性tánh 滅diệt 故cố 云vân 觀quán 待đãi 。 然nhiên 十thập 二nhị 緣duyên 三tam 世thế 並tịnh 備bị 。 但đãn 隨tùy 化hóa 迹tích 隱ẩn 顯hiển 分phần/phân 三tam 令linh 知tri 過quá 去khứ 因nhân 招chiêu 今kim 苦khổ 器khí 。 今kim 斷đoạn 愛ái 等đẳng 當đương 果quả 不bất 生sanh 。 則tắc 愚ngu 癡si 絕tuyệt 命mạng 於ư 慧tuệ 刃nhận 。 愛ái 水thủy 焦tiêu 乾can/kiền/càn 於ư 智trí 火hỏa 。 高cao 羅la 四tứ 開khai 於ư 六lục 趣thú 無vô 生sanh 。 超siêu 逸dật 於ư 八bát 極cực 矣hĩ 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 。 治trị 異dị 道đạo 求cầu 中trung 。 無vô 因nhân 之chi 見kiến 示thị 三tam 際tế 因nhân 果quả 。 既ký 先tiên 際tế 二nhị 是thị 中trung 際tế 五ngũ 因nhân 。 中trung 際tế 之chi 三tam 是thị 後hậu 際tế 二nhị 因nhân 。 若nhược 無vô 如như 是thị 等đẳng 事sự 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 無vô 。 斯tư 因nhân 有hữu 矣hĩ 。 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 中trung 。 當đương 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 依y 觀quán 。 論luận 云vân 。 先tiên 中trung 後hậu 際tế 化hóa 勝thắng 故cố 。 謂vị 此thử 三tam 際tế 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 皆giai 名danh 有hữu 力lực 。 為vi 果quả 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 無vô 力lực 。 若nhược 約ước 三tam 世thế 。 前tiền 際tế 於ư 現hiện 五ngũ 有hữu 力lực 。 於ư 當đương 二nhị 無vô 力lực 。 中trung 際tế 愛ái 等đẳng 於ư 當đương 二nhị 有hữu 力lực 。 於ư 現hiện 無vô 力lực 。 以dĩ 斯tư 三tam 際tế 化hóa 彼bỉ 凡phàm 夫phu 。 令linh 信tín 入nhập 依y 行hành 。 化hóa 中trung 之chi 勝thắng 。 如như 是thị 窮cùng 究cứu 為vi 種chủng 智trí 境cảnh 。 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 。 初sơ 約ước 相tương/tướng 諦đế 。 即tức 當đương 六lục 觀quán 之chi 中trung 第đệ 五ngũ 不bất 厭yếm 厭yếm 觀quán 。 論luận 云vân 。 厭yếm 種chủng 種chủng 微vi 苦khổ 分phân 別biệt 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 故cố 。 此thử 約ước 微vi 細tế 行hành 苦khổ 。 又hựu 云vân 。 及cập 厭yếm 種chủng 種chủng 麁thô 苦khổ 故cố 。 此thử 約ước 壞hoại 及cập 苦khổ 。 苦khổ 皆giai 凡phàm 夫phu 不bất 厭yếm 菩Bồ 薩Tát 厭yếm 故cố 。 又hựu 初sơ 微vi 苦khổ 二Nhị 乘Thừa 不bất 厭yếm 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 厭yếm 。 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 知tri 捨xả 受thọ 。 行hành 苦khổ 不bất 窮cùng 委ủy 細tế 。 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 及cập 變biến 易dị 苦khổ 。 故cố 云vân 不bất 知tri 。 文văn 中trung 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch 。 順thuận 中trung 從tùng 相tương/tướng 增tăng 說thuyết 以dĩ 配phối 三tam 苦khổ 。 前tiền 五ngũ 遷thiên 流lưu 相tương/tướng 顯hiển 。 名danh 為vi 行hành 苦khổ 。 觸xúc 受thọ 二nhị 支chi 觸xúc 對đối 生sanh 苦khổ 。 故cố 云vân 苦khổ 苦khổ 。 餘dư 但đãn 壞hoại 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 名danh 壞hoại 苦khổ 。 老lão 死tử 壞hoại 生sanh 亦diệc 名danh 壞hoại 苦khổ 。 若nhược 準chuẩn 瑜du 伽già 唯duy 識thức 。 十thập 二nhị 支chi 全toàn 分phần/phân 皆giai 行hành 苦khổ 攝nhiếp 。 有hữu 漏lậu 法pháp 故cố 。 十thập 二nhị 支chi 少thiểu 分phần 苦khổ 苦khổ 攝nhiếp 。 十thập 二nhị 支chi 中trung 各các 容dung 有hữu 苦khổ 故cố 。 十thập 一nhất 少thiểu 分phần 壞hoại 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 立lập 壞hoại 所sở 以dĩ 言ngôn 無vô 。 若nhược 約ước 壞hoại 生sanh 如như 今kim 經kinh 說thuyết 。 若nhược 依y 捨xả 受thọ 以dĩ 立lập 行hành 苦khổ 。 則tắc 除trừ 老lão 死tử 。 老lão 死tử 位vị 中trung 無vô 容dung 捨xả 故cố 。 以dĩ 此thử 三tam 苦khổ 從tùng 三tam 受thọ 生sanh 。 謂vị 苦khổ 受thọ 生sanh 苦khổ 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 壞hoại 苦khổ 捨xả 受thọ 生sanh 行hành 苦khổ 故cố 。 二nhị 苦khổ 皆giai 言ngôn 少thiểu 分phần 者giả 。 十thập 二nhị 支chi 中trung 具cụ 三tam 苦khổ 性tánh 。 若nhược 是thị 二nhị 苦khổ 必tất 是thị 行hành 苦khổ 。 故cố 言ngôn 全toàn 分phần/phân 。 有hữu 是thị 行hành 苦khổ 而nhi 非phi 二nhị 苦khổ 。 又hựu 是thị 二nhị 苦khổ 各các 不bất 攝nhiếp 二nhị 故cố 云vân 少thiểu 分phần 。 逆nghịch 觀quán 可khả 知tri 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 。 此thử 下hạ 四tứ 段đoạn 當đương 第đệ 四tứ 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 。 謂vị 不bất 識thức 真chân 解giải 脫thoát 求cầu 三tam 界giới 苦khổ 等đẳng 為vi 解giải 脫thoát 。 故cố 名danh 之chi 求cầu 異dị 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 。 一nhất 離ly 一nhất 切thiết 苦khổ 相tương/tướng 。 二nhị 無vô 為vi 相tương/tướng 。 三tam 遠viễn 離ly 染nhiễm 相tướng 。 四tứ 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 。 此thử 四tứ 即tức 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 淨tịnh 我ngã 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 於ư 世thế 間gian 法pháp 。 自tự 在tại 遠viễn 離ly 名danh 為vi 我ngã 故cố 。 故cố 下hạ 四tứ 段đoạn 經kinh 。 明minh 其kỳ 但đãn 有hữu 四tứ 妄vọng 而nhi 無vô 四tứ 德đức 。 今kim 此thử 明minh 其kỳ 有hữu 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 論luận 云vân 。 彼bỉ 行hành 苦khổ 事sự 隨tùy 逐trục 乃nãi 至chí 無vô 色sắc 有hữu 縛phược 。 彼bỉ 計kế 無vô 色sắc 為vi 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 豈khởi 非phi 妄vọng 苦khổ 耶da 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 此thử 當đương 第đệ 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 信tín 入nhập 觀quán 。 不bất 如như 實thật 知tri 微vi 苦khổ 。 我ngã 慢mạn 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 。 若nhược 知tri 微vi 苦khổ 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 不bất 知tri 令linh 知tri 名danh 為vi 信tín 入nhập 。 第đệ 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 。 亦diệc 名danh 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 。 初sơ 約ước 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 此thử 下hạ 三tam 門môn 皆giai 明minh 深thâm 觀quán 。 謂vị 四tứ 句cú 求cầu 緣duyên 皆giai 無vô 有hữu 生sanh 。 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 故cố 曰viết 深thâm 觀quán 。 此thử 門môn 明minh 不bất 自tự 生sanh 不bất 他tha 生sanh 。 第đệ 九cửu 門môn 明minh 不bất 共cộng 生sanh 。 第đệ 十thập 門môn 明minh 不bất 無vô 因nhân 生sanh 。 釋thích 此thử 四tứ 句cú 略lược 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 破phá 邪tà 。 二nhị 顯hiển 理lý 。 理lý 外ngoại 妄vọng 計kế 曰viết 邪tà 。 邪tà 亡vong 則tắc 理lý 顯hiển 。 理lý 顯hiển 則tắc 惑hoặc 亡vong 反phản 覆phúc 相tương 順thuận 。 然nhiên 自tự 他tha 等đẳng 四tứ 是thị 計kế 是thị 依y 。 不bất 之chi 一nhất 字tự 是thị 藥dược 是thị 理lý 。 窮cùng 生sanh 之chi 理lý 不bất 出xuất 自tự 等đẳng 。 自tự 等đẳng 若nhược 無vô 生sanh 將tương 安an 寄ký 。 故cố 以dĩ 不bất 不bất 之chi 則tắc 惑hoặc 亡vong 理lý 顯hiển 。 然nhiên 其kỳ 所sở 計kế 略lược 有hữu 三tam 類loại 。 一nhất 者giả 外ngoại 道đạo 。 謂vị 冥minh 性tánh 為vi 自tự 梵Phạm 天Thiên 為vi 他tha 。 微vi 塵trần 和hòa 合hợp 為vi 共cộng 。 自tự 然nhiên 為vi 無vô 因nhân 。 又hựu 此thử 四tứ 計kế 亦diệc 是thị 僧Tăng 佉khư 衛vệ 世thế 。 若nhược 提đề 子tử 勒lặc 沙sa 婆bà 也dã 。 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 同đồng 類loại 因nhân 為vi 自tự 。 異dị 熟thục 因nhân 為vi 他tha 。 俱câu 有hữu 因nhân 為vi 共cộng 。 計kế 無vô 明minh 支chi 託thác 虛hư 而nhi 起khởi 。 亦diệc 曰viết 無vô 因nhân 。 上thượng 計kế 亦diệc 通thông 大Đại 乘Thừa 執chấp 相tướng 之chi 者giả 。 三tam 約ước 大Đại 乘Thừa 。 果quả 法pháp 為vi 自tự 眾chúng 緣duyên 為vi 他tha 。 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 。 又hựu 賴lại 耶da 自tự 種chủng 為vi 自tự 眾chúng 緣duyên 為vi 他tha 。 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 。 又hựu 法pháp 從tùng 真chân 起khởi 為vi 自tự 。 從tùng 妄vọng 起khởi 為vi 他tha 。 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 。 所sở 計kế 雖tuy 眾chúng 但đãn 顯hiển 正chánh 理lý 。 諸chư 計kế 自tự 妄vọng 。 顯hiển 理lý 復phục 二nhị 。 一nhất 約ước 無vô 生sanh 以dĩ 顯hiển 深thâm 觀quán 。 二nhị 約ước 生sanh 無vô 生sanh 無vô 礙ngại 以dĩ 顯hiển 深thâm 觀quán 。 先tiên 中trung 略lược 為vi 二nhị 解giải 。 一nhất 約ước 展triển 轉chuyển 釋thích 法pháp 從tùng 緣duyên 故cố 不bất 自tự 生sanh 。 既ký 無vô 有hữu 自tự 對đối 誰thùy 說thuyết 他tha 。 又hựu 一nhất 切thiết 法pháp 。 總tổng 為vi 自tự 故cố 。 又hựu 他tha 望vọng 於ư 他tha 。 亦diệc 是thị 自tự 故cố 。 既ký 無vô 有hữu 他tha 故cố 不bất 他tha 生sanh 。 自tự 他tha 不bất 立lập 合hợp 誰thùy 為vi 共cộng 。 有hữu 因nhân 尚thượng 不bất 生sanh 無vô 因nhân 何hà 得đắc 生sanh 。 二nhị 約ước 因nhân 緣duyên 形hình 奪đoạt 釋thích 。 故cố 對đối 法pháp 云vân 。 自tự 種chủng 有hữu 故cố 不bất 從tùng 他tha 。 待đãi 眾chúng 緣duyên 故cố 非phi 自tự 作tác 。 無vô 作tác 用dụng 故cố 不bất 共cộng 生sanh 。 有hữu 功công 能năng 故cố 非phi 無vô 因nhân 。 論luận 解giải 同đồng 此thử 。 若nhược 爾nhĩ 自tự 種chủng 有hữu 故cố 則tắc 是thị 自tự 生sanh 。 豈khởi 曰viết 無vô 生sanh 。 此thử 乃nãi 假giả 自tự 破phá 他tha 非phi 立lập 於ư 自tự 。 次thứ 句cú 假giả 他tha 遣khiển 自tự 。 故cố 中trung 論luận 云vân 如như 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 不bất 在tại 於ư 緣duyên 中trung 也dã 。 下hạ 二nhị 句cú 例lệ 然nhiên 。 惟duy 審thẩm 詳tường 之chi 。 二nhị 約ước 無vô 礙ngại 者giả 。 但đãn 因nhân 緣duyên 生sanh 果quả 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 全toàn 有hữu 力lực 全toàn 無vô 力lực 緣duyên 望vọng 於ư 果quả 。 若nhược 全toàn 有hữu 力lực 則tắc 因nhân 全toàn 無vô 力lực 。 故cố 云vân 因nhân 不bất 生sanh 緣duyên 生sanh 故cố 。 云vân 不bất 自tự 生sanh 。 二nhị 因nhân 望vọng 果quả 全toàn 有hữu 力lực 亦diệc 然nhiên 。 故cố 云vân 緣duyên 不bất 生sanh 。 自tự 因nhân 生sanh 故cố 。 故cố 不bất 他tha 生sanh 。 三tam 二nhị 力lực 不bất 俱câu 故cố 不bất 共cộng 生sanh 。 四tứ 二nhị 無vô 力lực 不bất 俱câu 故cố 不bất 無vô 因nhân 。 此thử 復phục 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 用dụng 則tắc 力lực 用dụng 交giao 徹triệt 。 有hữu 相tương/tướng 入nhập 義nghĩa 。 謂vị 有hữu 力lực 攝nhiếp 無vô 力lực 故cố 。 故cố 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 緣duyên 起khởi 法pháp 。 於ư 一nhất 法pháp 中trung 解giải 眾chúng 多đa 。 眾chúng 多đa 法pháp 中trung 解giải 了liễu 一nhất 等đẳng 。 二nhị 據cứ 體thể 有hữu 空không 不bất 空không 。 有hữu 相tương/tướng 即tức 義nghĩa 。 謂vị 非phi 但đãn 因nhân 力lực 歸quy 緣duyên 。 亦diệc 乃nãi 因nhân 體thể 由do 緣duyên 而nhi 顯hiển 。 全toàn 攝nhiếp 同đồng 緣duyên 因nhân 。 如như 虛hư 空không 故cố 。 上thượng 文văn 云vân 。 一nhất 即tức 是thị 多đa 多đa 即tức 一nhất 等đẳng 。 力lực 無vô 力lực 必tất 俱câu 故cố 。 常thường 相tương/tướng 即tức 入nhập 是thị 為vi 無vô 盡tận 。 大đại 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 之chi 觀quán 。 文văn 中trung 亦diệc 有hữu 順thuận 逆nghịch 。 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 。 經Kinh 云vân 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 牒điệp 也dã 。 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 諸chư 行hành 者giả 釋thích 也dã 。 論luận 云vân 。 有hữu 分phần/phân 非phi 他tha 作tác 自tự 因nhân 生sanh 故cố 。 此thử 以dĩ 不bất 他tha 生sanh 釋thích 經kinh 因nhân 字tự 。 謂vị 如như 行hành 支chi 唯duy 從tùng 無vô 明minh 。 故cố 云vân 自tự 因nhân 。 即tức 上thượng 自tự 因nhân 觀quán 也dã 。 二nhị 者giả 非phi 自tự 作tác 緣duyên 生sanh 故cố 。 此thử 以dĩ 不bất 自tự 生sanh 釋thích 經kinh 緣duyên 字tự 。 謂vị 行hành 支chi 但đãn 假giả 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 非phi 有hữu 行hành 自tự 體thể 。 在tại 無vô 明minh 中trung 。 從tùng 自tự 而nhi 生sanh 。 即tức 他tha 因nhân 觀quán 。 但đãn 取thủ 揀giản 餘dư 不bất 親thân 生sanh 故cố 名danh 因nhân 。 顯hiển 前tiền 非phi 後hậu 疎sơ 故cố 名danh 緣duyên 。 非phi 謂vị 四tứ 緣duyên 。 之chi 因nhân 緣duyên 也dã 。 餘dư 並tịnh 可khả 知tri 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 。 即tức 異dị 求cầu 中trung 。 計kế 非phi 想tưởng 等đẳng 以dĩ 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 計kế 妙diệu 行hạnh 為vi 解giải 脫thoát 者giả 。 非phi 是thị 常thường 德đức 但đãn 是thị 生sanh 滅diệt 。 故cố 可khả 悲bi 之chi 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 觀quán 。 此thử 及cập 後hậu 門môn 名danh 無vô 始thỉ 觀quán 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 若nhược 約ước 俗tục 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 本bổn 。 生sanh 死tử 無vô 際tế 。 故cố 因nhân 緣duyên 無vô 始thỉ 。 二nhị 約ước 真chân 說thuyết 。 見kiến 法pháp 緣duyên 集tập 無vô 有hữu 本bổn 性tánh 可khả 依y 故cố 名danh 無vô 始thỉ 。 即tức 淨tịnh 名danh 云vân 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 染nhiễm 淨tịnh 真chân 性tánh 皆giai 無vô 始thỉ 終chung 。 顯hiển 染nhiễm 可khả 除trừ 。 但đãn 云vân 無vô 始thỉ 餘dư 如như 別biệt 說thuyết 。 論luận 云vân 。 中trung 際tế 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 後hậu 際tế 生sanh 。 即tức 舉cử 此thử 第đệ 八bát 門môn 隨tùy 順thuận 縛phược 故cố 。 即tức 第đệ 九cửu 門môn 。 謂vị 但đãn 一nhất 念niệm 從tùng 緣duyên 生sanh 。 即tức 是thị 不bất 生sanh 。 故cố 無vô 始thỉ 也dã 。 不bất 言ngôn 初sơ 際tế 生sanh 者giả 。 意ý 顯hiển 無vô 初sơ 故cố 。 今kim 不bất 起khởi 妄vọng 。 即tức 不bất 生sanh 故cố 。 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 者giả 。 亦diệc 名danh 似tự 有hữu 若nhược 無vô 。 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 中trung 明minh 不bất 共cộng 生sanh 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 順thuận 觀quán 。 經kinh 中trung 但đãn 明minh 無vô 明minh 為vi 緣duyên 縛phược 行hành 。 令linh 行hành 繫hệ 屬thuộc 無vô 明minh 。 斯tư 則tắc 緣duyên 生sanh 而nhi 為vi 不bất 共cộng 者giả 。 論luận 云vân 。 非phi 二nhị 作tác 但đãn 隨tùy 順thuận 生sanh 故cố 。 無vô 知tri 者giả 故cố 。 作tác 時thời 不bất 住trụ 故cố 。 意ý 謂vị 但đãn 行hành 順thuận 無vô 明minh 。 緣duyên 不bất 得đắc 不bất 生sanh 。 互hỗ 無vô 知tri 者giả 。 故cố 非phi 二nhị 作tác 。 若nhược 爾nhĩ 但đãn 隨tùy 順thuận 生sanh 即tức 是thị 共cộng 生sanh 。 何hà 要yếu 知tri 者giả 。 故cố 末mạt 句cú 云vân 。 既ký 從tùng 緣duyên 生sanh 則tắc 。 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。 誰thùy 為vi 共cộng 耶da 。 此thử 同đồng 對đối 法pháp 無vô 作tác 用dụng 故cố 。 又hựu 中trung 論luận 。 云vân 和hòa 合hợp 即tức 無vô 性tánh 。 云vân 何hà 和hòa 合hợp 生sanh 。 次thứ 無vô 明minh 滅diệt 下hạ 逆nghịch 觀quán 。 謂vị 滅diệt 但đãn 滅diệt 於ư 繫hệ 縛phược 。 既ký 無vô 共cộng 生sanh 安an 有hữu 共cộng 滅diệt 。 言ngôn 有hữu 生sanh 滅diệt 皆giai 是thị 繫hệ 縛phược 。 三tam 類loại 餘dư 可khả 知tri 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 觀quán 。 謂vị 彼bỉ 外ngoại 道đạo 異dị 求cầu 非phi 想tưởng 天thiên 等đẳng 。 為vi 解giải 脫thoát 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 觀quán 之chi 。 但đãn 是thị 染nhiễm 縛phược 。 非phi 是thị 涅Niết 槃Bàn 真chân 淨tịnh 之chi 德đức 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 明minh 無vô 始thỉ 觀quán 中trung 。 隨tùy 順thuận 縛phược 故cố 而nhi 生sanh 非phi 有hữu 本bổn 也dã 。 第đệ 十thập 無vô 所sở 有hữu 盡tận 觀quán 。 亦diệc 名danh 泯mẫn 同đồng 平bình 等đẳng 。 三tam 觀quán 之chi 中trung 。 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 。 即tức 深thâm 觀quán 中trung 顯hiển 非phi 無vô 因nhân 。 經kinh 亦diệc 三tam 節tiết 。 初sơ 順thuận 觀quán 中trung 由do 行hành 從tùng 無vô 明minh 緣duyên 生sanh 。 緣duyên 生sanh 即tức 無vô 性tánh 故cố 云vân 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 。 次thứ 逆nghịch 觀quán 中trung 。 滅diệt 亦diệc 緣duyên 滅diệt 緣duyên 滅diệt 無vô 滅diệt 。 方phương 順thuận 盡tận 滅diệt 之chi 理lý 。 然nhiên 論luận 經kinh 順thuận 觀quán 云vân 。 是thị 隨tùy 順thuận 有hữu 者giả 。 顯hiển 無vô 性tánh 緣duyên 生sanh 故cố 。 不bất 能năng 不bất 有hữu 。 二nhị 經kinh 雖tuy 殊thù 同đồng 明minh 緣duyên 生sanh 故cố 非phi 無vô 因nhân 。 無vô 因nhân 何hà 失thất 若nhược 無vô 因nhân 生sanh 。 生sanh 應ưng 常thường 生sanh 非phi 不bất 生sanh 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 定định 因nhân 故cố 。 此thử 即tức 縱túng/tung 破phá 。 亦diệc 可khả 恆hằng 不bất 生sanh 何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 因nhân 生sanh 故cố 。 此thử 即tức 奪đoạt 其kỳ 生sanh 義nghĩa 故cố 無vô 因nhân 生sanh 。 非phi 佛Phật 法Pháp 所sở 樂lạc 。 以dĩ 無vô 因nhân 能năng 生sanh 大đại 邪tà 見kiến 故cố 。 二nhị 約ước 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 。 即tức 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 中trung 。 外ngoại 道đạo 計kế 非phi 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 等đẳng 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 順thuận 有hữu 故cố 。 非phi 是thị 出xuất 世thế 故cố 。 無vô 我ngã 德đức 而nhi 妄vọng 計kế 解giải 脫thoát 。 故cố 可khả 悲bi 之chi 。 三tam 約ước 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 觀quán 。 當đương 第đệ 九cửu 種chủng 種chủng 觀quán 。 此thử 即tức 世thế 諦đế 觀quán 。 由do 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 。 有hữu 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 。 愛ái 等đẳng 之chi 殊thù 。 故cố 云vân 種chủng 種chủng 。 即tức 真chân 順thuận 有hữu 未vị 失thất 順thuận 無vô 。 上thượng 來lai 別biệt 釋thích 十thập 門môn 竟cánh 。 自tự 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 十thập 名danh 。 既ký 云vân 逆nghịch 順thuận 觀quán 察sát 。 則tắc 前tiền 二nhị 門môn 闕khuyết 逆nghịch 觀quán 者giả 。 乃nãi 文văn 略lược 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 逆nghịch 順thuận 。 若nhược 對đối 法pháp 第đệ 四tứ 名danh 為vi 染nhiễm 淨tịnh 。 染nhiễm 淨tịnh 中trung 各các 有hữu 逆nghịch 順thuận 。 論luận 云vân 。 雜tạp 染nhiễm 逆nghịch 順thuận 故cố 。 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 故cố 染nhiễm 中trung 順thuận 者giả 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 等đẳng 故cố 。 逆nghịch 者giả 。 謂vị 誰thùy 老lão 死tử 集tập 乃nãi 至chí 無vô 明minh 故cố 。 緣duyên 起khởi 經Kinh 云vân 。 由do 誰thùy 有hữu 故cố 。 而nhi 有hữu 老lão 死tử 。 如như 是thị 老lão 死tử 。 復phục 由do 何hà 緣duyên 。 初sơ 句cú 推thôi 因nhân 後hậu 句cú 審thẩm 因nhân 。 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 者giả 。 無vô 明minh 滅diệt 則tắc 行hành 滅diệt 順thuận 也dã 。 由do 誰thùy 滅diệt 無vô 故cố 老lão 死tử 滅diệt 無vô 逆nghịch 也dã 。 今kim 文văn 略lược 無vô 。 但đãn 約ước 染nhiễm 淨tịnh 為vi 逆nghịch 順thuận 。 耳nhĩ 。 言ngôn 諸chư 緣duyên 起khởi 者giả 。 十thập 二nhị 非phi 一nhất 曰viết 諸chư 。 前tiền 前tiền 為vi 緣duyên 令linh 後hậu 後hậu 起khởi 。 又hựu 由do 煩phiền 惱não 繫hệ 縛phược 。 往vãng 諸chư 趣thú 中trung 數sác 數sác 生sanh 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 。 亦diệc 云vân 緣duyên 生sanh 生sanh 即tức 起khởi 義nghĩa 。 亦diệc 約ước 果quả 說thuyết 。 餘dư 如như 瑜du 伽già 第đệ 九cửu 第đệ 十thập 三tam 十thập 一nhất 九cửu 十thập 三tam 。 唯duy 識thức 第đệ 八bát 。 上thượng 來lai 多đa 依y 此thử 諸chư 論luận 解giải 十thập 名danh 可khả 知tri 。 然nhiên 各các 攝nhiếp 三tam 觀quán 體thể 勢thế 星tinh 羅la 。 今kim 重trùng 以dĩ 十thập 門môn 本bổn 意ý 收thu 攝nhiếp 初sơ 門môn 。 明minh 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 起khởi 。 二nhị 明minh 緣duyên 起khởi 本bổn 源nguyên 。 三tam 因nhân 果quả 有hữu 空không 。 四tứ 相tương/tướng 成thành 無vô 作tác 。 五ngũ 陳trần 其kỳ 諦đế 理lý 。 六lục 力lực 用dụng 交giao 參tham 。 七thất 窮cùng 苦khổ 慢mạn 除trừ 。 八bát 形hình 奪đoạt 無vô 始thỉ 。 九cửu 有hữu 無vô 無vô 本bổn 。 十thập 真chân 俗tục 無vô 違vi 。 復phục 收thu 十thập 門môn 不bất 出xuất 五ngũ 意ý 。 初sơ 門môn 迷mê 理lý 成thành 事sự 。 次thứ 門môn 理lý 事sự 依y 持trì 。 次thứ 六lục 成thành 事sự 義nghĩa 門môn 。 第đệ 九cửu 事sự 理lý 雙song 泯mẫn 。 後hậu 一nhất 事sự 理lý 無vô 礙ngại 。 故cố 唯duy 四tứ 門môn 不bất 出xuất 事sự 理lý 。 若nhược 從tùng 事sự 理lý 無vô 礙ngại 交giao 徹triệt 則tắc 涉thiệp 入nhập 重trùng 重trùng 。 若nhược 依y 事sự 理lý 逆nghịch 順thuận 雙song 融dung 。 則tắc 真chân 門môn 寂tịch 寂tịch 。 故cố 法pháp 性tánh 緣duyên 起khởi 。 甚thậm 深thâm 甚thậm 深thâm 。 即tức 此thử 因nhân 緣duyên 名danh 因nhân 佛Phật 性tánh 觀quán 。 緣duyên 之chi 智trí 即tức 因nhân 因nhân 性tánh 。 因nhân 因nhân 至chí 果quả 成thành 菩Bồ 提Đề 性tánh 。 因nhân 性tánh 至chí 果quả 成thành 涅Niết 槃Bàn 性tánh 。 因nhân 果quả 無vô 礙ngại 是thị 緣duyên 起khởi 性tánh 。 惟duy 虛hư 己kỷ 而nhi 思tư 之chi 。 自tự 下hạ 大đại 文văn 第đệ 三tam 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 至chí 以dĩ 如như 是thị 下hạ 。 明minh 彼bỉ 果quả 勝thắng 。 亦diệc 前tiền 攝nhiếp 正chánh 心tâm 住trụ 。 故cố 知tri 緣duyên 生sanh 此thử 下hạ 。 攝nhiếp 善thiện 現hiện 行hành 故cố 。 三tam 空không 等đẳng 現hiện 前tiền 。 依y 論luận 云vân 果quả 者giả 。 有hữu 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 。 一nhất 得đắc 對đối 治trị 行hành 勝thắng 及cập 離ly 障chướng 勝thắng 。 二nhị 得đắc 修tu 行hành 勝thắng 。 三tam 得đắc 三tam 昧muội 勝thắng 。 四tứ 得đắc 不bất 壞hoại 心tâm 勝thắng 。 五ngũ 得đắc 自tự 在tại 力lực 勝thắng 。 各các 有hữu 佛Phật 子tử 以dĩ 為vi 揀giản 別biệt 。 唯duy 第đệ 二nhị 段đoạn 有hữu 二nhị 佛Phật 子tử 。 初sơ 中trung 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 明minh 對đối 治trị 勝thắng 。 後hậu 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 下hạ 。 明minh 離ly 障chướng 勝thắng 。 今kim 初sơ 。 即tức 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 亦diệc 名danh 三tam 三tam 昧muội 。 三tam 昧muội 即tức 當đương 體thể 受thọ 名danh 。 解giải 脫thoát 依y 他tha 受thọ 稱xưng 。 此thử 三tam 能năng 通thông 涅Niết 槃Bàn 解giải 脫thoát 故cố 名danh 為vi 門môn 。 文văn 中trung 二nhị 。 初sơ 牒điệp 前tiền 後hậu 正chánh 顯hiển 。 今kim 初sơ 意ý 通thông 五ngũ 果quả 。 由do 前tiền 十thập 觀quán 得đắc 此thử 三tam 空không 等đẳng 果quả 故cố 。 謂vị 以dĩ 三tam 空không 觀quán 緣duyên 。 得đắc 第đệ 一nhất 第đệ 三tam 果quả 。 三tam 悲bi 觀quán 緣duyên 得đắc 第đệ 二nhị 第đệ 四Tứ 果Quả 。 三tam 望vọng 於ư 初sơ 。 初sơ 是thị 能năng 治trị 三tam 是thị 所sở 成thành 。 四tứ 望vọng 於ư 二nhị 。 二nhị 是thị 能năng 修tu 四tứ 是thị 堅kiên 固cố 。 第đệ 五ngũ 通thông 從tùng 二nhị 觀quán 而nhi 生sanh 。 亦diệc 可khả 展triển 轉chuyển 而nhi 生sanh 。 由do 有hữu 治trị 故cố 離ly 障chướng 。 離ly 障chướng 故cố 行hành 勝thắng 。 有hữu 治trị 故cố 三tam 昧muội 勝thắng 。 三tam 昧muội 勝thắng 故cố 心tâm 不bất 壞hoại 心tâm 。 不bất 壞hoại 故cố 得đắc 自tự 在tại 也dã 。 二nhị 知tri 無vô 我ngã 下hạ 。 正chánh 顯hiển 三tam 空không 。 三tam 空không 各các 有hữu 別biệt 顯hiển 總tổng 結kết 。 初sơ 空không 門môn 中trung 別biệt 顯hiển 有hữu 三tam 。 初sơ 三tam 句cú 明minh 眾chúng 生sanh 空không 。 次thứ 自tự 性tánh 空không 明minh 法pháp 空không 。 此thử 上thượng 二nhị 句cú 明minh 二nhị 我ngã 體thể 空không 。 三tam 無vô 作tác 受thọ 顯hiển 二nhị 我ngã 作tác 用dụng 空không 。 由do 體thể 空không 故cố 。 並tịnh 不bất 能năng 作tác 因nhân 受thọ 果quả 。 結kết 云vân 現hiện 前tiền 者giả 。 智trí 與dữ 境cảnh 冥minh 故cố 。 二nhị 無vô 相tướng 門môn 中trung 亦diệc 三tam 。 一nhất 者giả 滅diệt 障chướng 即tức 觀quán 諸chư 有hữu 支chi 。 皆giai 自tự 性tánh 滅diệt 。 謂vị 若nhược 入nhập 空không 門môn 不bất 得đắc 空không 。 亦diệc 不bất 取thủ 空không 相tướng 則tắc 事sự 已dĩ 辦biện 。 若nhược 見kiến 法pháp 先tiên 有hữu 後hậu 說thuyết 為vi 空không 。 及cập 取thủ 空không 相tướng 。 非phi 真chân 知tri 空không 故cố 名danh 為vi 障chướng 。 故cố 修tu 無vô 相tướng 。 了liễu 自tự 性tánh 滅diệt 則tắc 不bất 取thủ 空không 障chướng 。 二nhị 所sở 以dĩ 不bất 取thủ 者giả 。 得đắc 對đối 治trị 故cố 。 謂vị 知tri 空không 亦diệc 復phục 空không 。 名danh 畢tất 竟cánh 解giải 脫thoát 。 三tam 既ký 有hữu 能năng 治trị 治trị 於ư 所sở 治trị 。 則tắc 念niệm 想tưởng 不bất 行hành 。 故cố 云vân 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 相tương 生sanh 。 能năng 所sở 斯tư 寂tịch 則tắc 無vô 相tướng 現hiện 前tiền 。 三tam 無vô 願nguyện 門môn 亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 一nhất 依y 止chỉ 。 謂vị 依y 前tiền 入nhập 空không 無vô 相tướng 。 方phương 得đắc 無vô 願nguyện 故cố 。 二nhị 體thể 即tức 無vô 有hữu 願nguyện 求cầu 。 不bất 求cầu 三tam 界giới 等đẳng 故cố 。 三tam 勝thắng 即tức 大đại 悲bi 化hóa 生sanh 勝thắng 二Nhị 乘Thừa 故cố 。 又hựu 上thượng 三tam 空không 通thông 緣duyên 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 觀quán 於ư 世thế 間gian 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 故cố 。 亦diệc 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 餘dư 如như 智trí 論luận 二nhị 十thập 二nhị 說thuyết 。 第đệ 二nhị 明minh 離ly 障chướng 勝thắng 中trung 。 先tiên 牒điệp 前tiền 修tu 。 由do 修tu 得đắc 離ly 故cố 。 初sơ 離ly 三tam 想tưởng 是thị 空không 門môn 所sở 離ly 。 次thứ 離ly 有hữu 無vô 想tưởng 。 是thị 無vô 相tướng 門môn 所sở 離ly 亦diệc 無vô 願nguyện 門môn 所sở 離ly 。 不bất 見kiến 有hữu 可khả 求cầu 故cố 。 已dĩ 知tri 離ly 障chướng 云vân 何hà 為vi 勝thắng 。 經kinh 中trung 三tam 句cú 次thứ 第đệ 勝thắng 五ngũ 四tứ 地địa 。 及cập 此thử 地địa 方phương 便tiện 故cố 。 謂vị 於ư 五ngũ 地địa 中trung 以dĩ 十thập 平bình 等đẳng 深thâm 淨tịnh 心tâm 。 遠viễn 離ly 四tứ 地địa 身thân 淨tịnh 我ngã 慢mạn 。 此thử 用dụng 深thâm 空không 滅diệt 離ly 二nhị 我ngã 。 故cố 此thử 勝thắng 也dã 。 二nhị 四tứ 地địa 中trung 。 以dĩ 道Đạo 品Phẩm 治trị 三tam 地địa 中trung 正chánh 受thọ 出xuất 沒một 等đẳng 慢mạn 。 此thử 用dụng 空không 觀quán 以dĩ 離ly 作tác 受thọ 故cố 勝thắng 。 三tam 此thử 地địa 方phương 便tiện 。 但đãn 用dụng 十thập 平bình 等đẳng 破phá 顯hiển 有hữu 無vô 今kim 此thử 地địa 滿mãn 用dụng 深thâm 無vô 相tướng 破phá 遣khiển 有hữu 無vô 。 一nhất 切thiết 蕩đãng 盡tận 。 故cố 此thử 勝thắng 也dã 。 第đệ 二nhị 大đại 悲bi 轉chuyển 增tăng 下hạ 。 修tu 行hành 勝thắng 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 。 修tu 心tâm 悲bi 增tăng 心tâm 中trung 修tu 故cố 。 是thị 利lợi 他tha 心tâm 為vi 未vị 滿mãn 。 菩Bồ 提Đề 下hạ 。 兼kiêm 於ư 自tự 利lợi 。 亦diệc 修tu 所sở 為vi 。 言ngôn 悲bi 增tăng 者giả 。 前tiền 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 已dĩ 起khởi 三tam 悲bi 。 今kim 十thập 門môn 觀quán 緣duyên 。 彌di 悲bi 眾chúng 生sanh 纏triền 於ư 妄vọng 法pháp 。 後hậu 作tác 是thị 念niệm 下hạ 別biệt 顯hiển 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 明minh 修tu 行hành 。 後hậu 而nhi 恆hằng 下hạ 。 明minh 修tu 勝thắng 。 今kim 初sơ 又hựu 二nhị 。 先tiên 發phát 勇dũng 猛mãnh 修tu 行hành 。 謂vị 勵lệ 志chí 始thỉ 修tu 故cố 。 後hậu 佛Phật 子tử 下hạ 。 明minh 丈trượng 夫phu 志chí 修tu 行hành 。 果quả 決quyết 終chung 成thành 故cố 。 又hựu 初sơ 則tắc 悲bi 智trí 勇dũng 修tu 。 後hậu 則tắc 窮cùng 證chứng 性tánh 相tướng 。 今kim 初sơ 先tiên 智trí 。 後hậu 悲bi 智trí 中trung 先tiên 知tri 後hậu 厭yếm 。 初sơ 中trung 上thượng 二nhị 句cú 明minh 緣duyên 有hữu 合hợp 離ly 。 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 相tương/tướng 資tư 有hữu 為vi 方phương 生sanh 。 如như 無vô 明minh 緣duyên 行hành 等đẳng 。 後hậu 二nhị 句cú 明minh 緣duyên 有hữu 具cụ 闕khuyết 。 集tập 即tức 是thị 具cụ 。 謂vị 業nghiệp 惑hoặc 隨tùy 闕khuyết 必tất 不bất 轉chuyển 生sanh 。 如như 雖tuy 有hữu 行hành 無vô 愛ái 潤nhuận 等đẳng 。 後hậu 我ngã 如như 是thị 下hạ 厭yếm 。 既ký 知tri 有hữu 為vi 苦khổ 過quá 必tất 斷đoạn 和hòa 合hợp 集tập 因nhân 。 然nhiên 為vi 下hạ 。 修tu 悲bi 益ích 物vật 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 二nhị 丈trượng 夫phu 志chí 修tu 中trung 。 初sơ 厭yếm 相tương/tướng 。 見kiến 彼bỉ 有hữu 為vi 多đa 過quá 。 是thị 對đối 礙ngại 法pháp 故cố 厭yếm 之chi 。 後hậu 無vô 有hữu 下hạ 。 證chứng 性tánh 由do 了liễu 。 有hữu 為vi 自tự 性tánh 。 同đồng 相tương/tướng 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 便tiện 能năng 滅diệt 於ư 對đối 礙ngại 而nhi 與dữ 理lý 冥minh 。 第đệ 二nhị 修tu 勝thắng 者giả 。 謂vị 不bất 住trụ 勝thắng 相tướng 現hiện 前tiền 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 勝thắng 。 一nhất 初sơ 二nhị 句cú 明minh 般Bát 若Nhã 因nhân 勝thắng 。 以dĩ 是thị 不bất 住trụ 所sở 以dĩ 躡niếp 前tiền 大đại 智trí 而nhi 起khởi 悲bi 故cố 。 二nhị 即tức 得đắc 下hạ 。 般Bát 若Nhã 體thể 現hiện 勝thắng 。 般Bát 若Nhã 是thị 通thông 名danh 無Vô 障Chướng 礙Ngại 智trí 。 是thị 別biệt 稱xưng 無vô 礙ngại 佛Phật 智trí 。 雖tuy 未vị 成thành 就tựu 。 今kim 般Bát 若Nhã 能năng 照chiếu 此thử 智trí 。 此thử 智trí 前tiền 相tương/tướng 。 名danh 曰viết 光Quang 明Minh 。 光quang 明minh 即tức 門môn 也dã 。 三tam 成thành 就tựu 如như 是thị 下hạ 。 明minh 般Bát 若Nhã 用dụng 勝thắng 。 亦diệc 是thị 不bất 住trụ 之chi 相tướng 。 謂vị 上thượng 二nhị 句cú 涉thiệp 事sự 不bất 失thất 理lý 。 故cố 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 後hậu 二nhị 句cú 見kiến 理lý 不bất 壞hoại 事sự 。 故cố 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 即tức 有hữu 為vi 涅Niết 槃Bàn 平bình 等đẳng 證chứng 故cố 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 下hạ 。 不bất 住trụ 所sở 為vi 智trí 慧tuệ 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 。 不bất 住trụ 有hữu 為vi 。 功công 德đức 助trợ 道đạo 未vị 滿mãn 足túc 故cố 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 又hựu 俱câu 未vị 滿mãn 故cố 。 俱câu 不bất 住trụ 。 廣quảng 如như 淨tịnh 名danh 下hạ 卷quyển 。 大đại 品phẩm 中trung 亦diệc 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 念niệm 言ngôn 。 今kim 是thị 行hành 時thời 非phi 證chứng 時thời 故cố 。 即tức 此thử 所sở 為vi 亦diệc 是thị 所sở 以dĩ 。 第đệ 三Tam 明Minh 三tam 昧muội 勝thắng 中trung 二nhị 。 先tiên 明minh 空không 定định 。 後hậu 如như 是thị 十thập 無vô 相tướng 下hạ 。 例lệ 顯hiển 餘dư 二nhị 。 前tiền 中trung 復phục 二nhị 。 先tiên 舉cử 十thập 上thượng 首thủ 。 後hậu 此thử 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 總tổng 結kết 多đa 門môn 。 今kim 初sơ 十thập 中trung 論luận 分phân 為vi 四tứ 。 一nhất 除trừ 第đệ 四tứ 前tiền 五ngũ 名danh 觀quán 。 二nhị 以dĩ 第đệ 四tứ 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 三tam 以dĩ 第đệ 七thất 名danh 得đắc 增tăng 上thượng 。 四tứ 以dĩ 餘dư 三tam 名danh 為vi 因nhân 事sự 。 今kim 初sơ 觀quán 是thị 觀quán 解giải 。 前tiền 三tam 就tựu 相tương/tướng 觀quán 空không 。 一nhất 入nhập 空không 者giả 。 是thị 人nhân 空không 。 亦diệc 是thị 總tổng 句cú 。 二nhị 即tức 法pháp 空không 。 三tam 即tức 取thủ 前tiền 二nhị 空không 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 觀quán 之chi 亦diệc 空không 。 後hậu 二nhị 就tựu 實thật 觀quán 空không 。 謂vị 四tứ 觀quán 本bổn 識thức 空không 。 如Như 來Lai 藏tạng 包bao 含hàm 無vô 外ngoại 故cố 云vân 大đại 空không 。 五ngũ 觀quán 七thất 轉chuyển 識thức 。 不bất 離ly 如Như 來Lai 藏tạng 和hòa 合hợp 而nhi 起khởi 。 皆giai 無vô 自tự 體thể 故cố 云vân 合hợp 空không 。 楞lăng 伽già 云vân 。 七thất 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 心tâm 俱câu 和hòa 合hợp 生sanh 。 又hựu 云vân 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 無vô 相tướng 。 亦diệc 無vô 相tướng 也dã 。 二nhị 不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 依y 解giải 起khởi 行hàng 行hàng 修tu 究cứu 竟cánh 。 故cố 名danh 第đệ 一nhất 。 論luận 云vân 。 分phân 別biệt 善thiện 修tu 行hành 故cố 。 自tự 分phân 第đệ 一nhất 也dã 。 修tu 行hành 無vô 厭yếm 足túc 故cố 。 勝thắng 進tiến 第đệ 一nhất 也dã 。 三tam 得đắc 增tăng 上thượng 者giả 。 因nhân 修tu 成thành 德đức 功công 德đức 起khởi 故cố 。 四tứ 因nhân 事sự 者giả 。 依y 德đức 起khởi 用dụng 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 用dụng 。 初sơ 一nhất 自tự 利lợi 名danh 智trí 障chướng 淨tịnh 因nhân 事sự 。 謂vị 分phân 別biệt 是thị 智trí 障chướng 。 今kim 得đắc 如như 實thật 空không 能năng 淨tịnh 分phân 別biệt 。 後hậu 二nhị 利lợi 他tha 。 一nhất 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 因nhân 事sự 。 依y 空không 起khởi 悲bi 故cố 不bất 捨xả 離ly 二nhị 願nguyện 。 取thủ 有hữu 因nhân 事sự 由do 得đắc 空không 故cố 。 故cố 離ly 染nhiễm 。 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 不bất 離ly 諸chư 有hữu 。 上thượng 依y 論luận 解giải 已dĩ 為vi 深thâm 妙diệu 又hựu 此thử 十thập 空không 。 與dữ 涅Niết 槃Bàn 經kinh 十thập 一nhất 空không 多đa 同đồng 少thiểu 異dị 。 更cánh 依y 釋thích 之chi 前tiền 八bát 證chứng 實thật 空không 。 後hậu 二nhị 起khởi 用dụng 空không 。 入nhập 空không 即tức 彼bỉ 內nội 空không 外ngoại 空không 內nội 外ngoại 十thập 二nhị 入nhập 故cố 。 自tự 性tánh 即tức 性tánh 空không 。 非phi 今kim 始thỉ 無vô 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 名danh 義nghĩa 全toàn 同đồng 。 第đệ 一nhất 空không 者giả 。 彼bỉ 名danh 空không 空không 。 謂vị 前tiền 空không 但đãn 空không 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 今kim 明minh 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 本bổn 來lai 自tự 空không 故cố 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 是thị 有hữu 是thị 無vô 是thị 名danh 空không 空không 。 是thị 是thị 非phi 是thị 是thị 是thị 名danh 空không 空không 。 謂vị 是thị 非phi 亦diệc 當đương 體thể 空không 故cố 。 如như 是thị 空không 空không 。 乃nãi 是thị 二Nhị 乘Thừa 所sở 迷mê 沒một 處xứ 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 通thông 達đạt 少thiểu 分phần 。 故cố 名danh 第đệ 一nhất 。 今kim 亦diệc 約ước 少thiểu 分phần 也dã 。 大đại 空không 名danh 同đồng 彼bỉ 。 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 合hợp 即tức 內nội 外ngoại 空không 也dã 。 合hợp 無vô 合hợp 故cố 起khởi 即tức 有hữu 為vi 空không 。 八bát 即tức 無vô 為vi 空không 。 如như 實thật 即tức 無vô 為vi 故cố 。 不bất 捨xả 等đẳng 二nhị 名danh 義nghĩa 俱câu 別biệt 。 若nhược 欲dục 會hội 者giả 。 九cửu 即tức 無vô 始thỉ 空không 。 無vô 始thỉ 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 而nhi 即tức 空không 故cố 。 十thập 即tức 無vô 所sở 有hữu 空không 。 謂vị 離ly 與dữ 不bất 離ly 皆giai 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 餘dư 結kết 等đẳng 可khả 知tri 。 第đệ 四tứ 不bất 壞hoại 心tâm 果quả 。 此thử 下hạ 二nhị 段đoạn 。 亦diệc 即tức 攝nhiếp 隨tùy 順thuận 堅kiên 固cố 一nhất 切thiết 善thiện 根căn 迴hồi 向hướng 。 此thử 為vi 進tiến 善thiện 後hậu 起khởi 大đại 行hành 。 今kim 初sơ 。 不bất 壞hoại 心tâm 者giả 。 由do 障chướng 滅diệt 行hành 成thành 。 若nhược 智trí 若nhược 悲bi 皆giai 不bất 退thoái 壞hoại 。 文văn 有hữu 十thập 句cú 。 初sơ 總tổng 餘dư 別biệt 。 別biệt 有hữu 九cửu 種chủng 不bất 壞hoại 。 一nhất 信tín 理lý 決quyết 定định 。 二nhị 行hành 堪kham 調điều 柔nhu 。 三tam 不bất 怖bố 甚thậm 深thâm 。 四tứ 自tự 乘thừa 不bất 退thoái 。 五ngũ 勝thắng 進tiến 無vô 息tức 。 六lục 泯mẫn 絕tuyệt 自tự 他tha 。 七thất 利lợi 生sanh 無vô 邊biên 。 八bát 上thượng 求cầu 地địa 智trí 。 九cửu 巧xảo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 可khả 對đối 前tiền 十thập 三tam 昧muội 心tâm 以dĩ 明minh 不bất 壞hoại 。 恐khủng 厭yếm 繁phồn 文văn 。 九cửu 並tịnh 堅kiên 固cố 皆giai 云vân 不bất 壞hoại 。 十thập 皆giai 具cụ 足túc 名danh 悉tất 圓viên 滿mãn 。 第đệ 五ngũ 自tự 在tại 力lực 勝thắng 中trung 二nhị 。 初sơ 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 後hậu 佛Phật 子tử 下hạ 結kết 其kỳ 分phân 齊tề 。 前tiền 中trung 十thập 句cú 。 初sơ 總tổng 。 不bất 懼cụ 下hạ 別biệt 。 總tổng 云vân 此thử 心tâm 者giả 。 此thử 前tiền 十thập 心tâm 順thuận 佛Phật 菩Bồ 提Đề 者giả 。 能năng 深thâm 入nhập 趣thú 向hướng 故cố 。 論luận 云vân 。 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 力lực 勝thắng 能năng 深thâm 入nhập 故cố 。 則tắc 知tri 此thử 前tiền 十thập 心tâm 皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 心tâm 也dã 。 別biệt 中trung 九cửu 句cú 。 依y 上thượng 十thập 不bất 壞hoại 心tâm 而nhi 得đắc 自tự 在tại 趣thú 向hướng 。 一nhất 不bất 懼cụ 異dị 論luận 即tức 能năng 伏phục 他tha 力lực 。 二nhị 上thượng 入nhập 智trí 地địa 名danh 斷đoạn 疑nghi 力lực 。 得đắc 法Pháp 空không 故cố 。 三tam 自tự 乘thừa 不bất 動động 力lực 。 以dĩ 離ly 小tiểu 故cố 。 四tứ 密mật 處xứ 決quyết 信tín 力lực 。 趣thú 鏡kính 智trí 故cố 。 此thử 與dữ 前tiền 二nhị 前tiền 卻khước 者giả 。 此thử 二nhị 相tương/tướng 成thành 故cố 。 五ngũ 諸chư 魔ma 不bất 壞hoại 力lực 。 以dĩ 精tinh 進tấn 故cố 。 六lục 治trị 惑hoặc 堅kiên 固cố 力lực 。 住trụ 智trí 明minh 故cố 。 七thất 遍biến 治trị 力lực 。 具cụ 三tam 空không 故cố 。 處xử 有hữu 不bất 染nhiễm 故cố 。 八bát 化hóa 生sanh 力lực 即tức 前tiền 第đệ 九cửu 方phương 便tiện 相tương 應ứng 。 九cửu 智trí 障chướng 淨tịnh 力lực 。 即tức 前tiền 上thượng 求cầu 智trí 。 地địa 前tiền 智trí 居cư 中trung 導đạo 二nhị 悲bi 故cố 。 此thử 智trí 居cư 後hậu 。 顯hiển 悲bi 智trí 相tương/tướng 異dị 故cố 。 第đệ 二nhị 結kết 中trung 由do 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 故cố 。 順thuận 忍nhẫn 明minh 利lợi 。 言ngôn 第đệ 三tam 者giả 。 三tam 品phẩm 忍nhẫn 中trung 為vi 最tối 上thượng 故cố 。 第đệ 二nhị 位vị 果quả 中trung 三tam 果quả 同đồng 前tiền 。 就tựu 調điều 柔nhu 中trung 分phần/phân 四tứ 。 初sơ 調điều 柔nhu 行hành 。 二nhị 教giáo 智trí 淨tịnh 。 三tam 別biệt 地địa 行hành 相tương/tướng 。 四tứ 結kết 說thuyết 地địa 名danh 。 前tiền 中trung 有hữu 法pháp 喻dụ 合hợp 。 法pháp 中trung 三tam 。 初sơ 鍊luyện 行hành 緣duyên 。 次thứ 悉tất 以dĩ 下hạ 能năng 鍊luyện 行hành 。 於ư 中trung 聞văn 已dĩ 受thọ 持trì 。 下hạ 是thị 得đắc 義nghĩa 持trì 。 三tam 昧muội 慧tuệ 光quang 是thị 所sở 持trì 義nghĩa 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 此thử 句cú 示thị 現hiện 得đắc 義nghĩa 持trì 因nhân 。 因nhân 何hà 事sự 耶da 。 謂vị 因nhân 依y 前tiền 三tam 昧muội 勝thắng 故cố 。 得đắc 如như 實thật 奢xa 摩ma 他tha 等đẳng 。 憶ức 持trì 不bất 捨xả 。 正chánh 顯hiển 能năng 持trì 。 又hựu 得đắc 已dĩ 下hạ 亦diệc 是thị 所sở 持trì 。 三tam 經kinh 於ư 下hạ 明minh 所sở 鍊luyện 淨tịnh 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 者giả 。 解giải 脫thoát 彼bỉ 障chướng 故cố 。 又hựu 由do 前tiền 證chứng 得đắc 彼bỉ 佛Phật 法Pháp 藏tạng 義nghĩa 故cố 。 喻dụ 中trung 真chân 金kim 喻dụ 證chứng 。 亦diệc 喻dụ 信tín 等đẳng 。 瑠lưu 璃ly 喻dụ 方phương 便tiện 智trí 。 由do 方phương 便tiện 智trí 數số 磨ma 。 令linh 出xuất 世thế 證chứng 智trí 發phát 教giáo 智trí 光quang 轉chuyển 勝thắng 前tiền 也dã 。 合hợp 中trung 方phương 便tiện 慧tuệ 即tức 上thượng 不bất 住trụ 道đạo 。 合hợp 前tiền 瑠lưu 璃ly 。 隨tùy 逐trục 觀quán 察sát 合hợp 數số 磨ma 瑩oánh 。 轉chuyển 更cánh 明minh 淨tịnh 者giả 。 般Bát 若Nhã 現hiện 前tiền 故cố 。 轉chuyển 復phục 寂tịch 滅diệt 者giả 。 證chứng 智trí 脫thoát 彼bỉ 障chướng 故cố 。 二nhị 譬thí 如như 月nguyệt 下hạ 明minh 教giáo 智trí 淨tịnh 。 以dĩ 月nguyệt 光quang 寬khoan 大đại 勝thắng 於ư 前tiền 地địa 。 但đãn 取thủ 月nguyệt 輪luân 為ví 喻dụ 也dã 。 四tứ 種chủng 風phong 輪luân 者giả 。 出xuất 現hiện 品phẩm 有hữu 能năng 持trì 等đẳng 。 四tứ 種chủng 風phong 輪luân 。 非phi 今kim 四tứ 輪luân 。 以dĩ 彼bỉ 不bất 是thị 壞hoại 散tán 風phong 故cố 。 有hữu 散tán 壞hoại 風phong 復phục 無vô 四tứ 種chủng 。 未vị 見kiến 經kinh 論luận 不bất 可khả 定định 斷đoạn 。 且thả 就tựu 義nghĩa 釋thích 。 即tức 四tứ 時thời 之chi 風phong 春xuân 曰viết 和hòa 風phong 。 喻dụ 煩phiền 惱não 魔ma 順thuận 愛ái 心tâm 故cố 。 夏hạ 曰viết 炎diễm 風phong 。 喻dụ 於ư 蘊uẩn 魔ma 多đa 熱nhiệt 惱não 故cố 。 秋thu 曰viết 凉# 風phong 。 亦diệc 曰viết 金kim 風phong 。 喻dụ 於ư 死tử 魔ma 果quả 熟thục 收thu 殺sát 故cố 。 冬đông 曰viết 寒hàn 風phong 。 喻dụ 於ư 天thiên 魔ma 敗bại 藏tạng 人nhân 善thiện 故cố 。 行hành 四tứ 魔ma 行hành 即tức 是thị 魔ma 道đạo 。 餘dư 文văn 可khả 知tri 。 攝nhiếp 報báo 中trung 言ngôn 聲Thanh 聞Văn 難nạn/nan 問vấn 。 無vô 能năng 屈khuất 者giả 。 已dĩ 知tri 二Nhị 乘Thừa 緣duyên 諦đế 等đẳng 故cố 。 第đệ 三tam 重trọng/trùng 頌tụng 。 二nhị 十thập 二nhị 頌tụng 分phần/phân 三tam 。 初sơ 十thập 七thất 偈kệ 頌tụng 位vị 行hành 。 次thứ 四tứ 頌tụng 位vị 果quả 。 後hậu 一nhất 結kết 說thuyết 。 前tiền 中trung 三tam 。 初sơ 二nhị 頌tụng 一nhất 句cú 頌tụng 勝thắng 慢mạn 對đối 治trị 。 二nhị 有hữu 十thập 偈kệ 三tam 句cú 。 頌tụng 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 。 三tam 有hữu 四tứ 偈kệ 頌tụng 彼bỉ 果quả 勝thắng 。 二nhị 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 一nhất 句cú 頌tụng 總tổng 顯hiển 心tâm 境cảnh 。 次thứ 九cửu 偈kệ 一nhất 句cú 頌tụng 別biệt 明minh 觀quán 相tương/tướng 。 即tức 為vi 十thập 段đoạn 。 第đệ 一nhất 有hữu 二nhị 偈kệ 半bán 頌tụng 有hữu 支chi 行hàng 列liệt 。 二nhị 一nhất 偈kệ 頌tụng 攝nhiếp 歸quy 一nhất 心tâm 。 既ký 云vân 心tâm 滅diệt 則tắc 生sanh 死tử 盡tận 。 故cố 知tri 不bất 可khả 唯duy 約ước 真chân 心tâm 。 以dĩ 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 是thị 說thuyết 依y 心tâm 。 即tức 真chân 之chi 妄vọng 既ký 滅diệt 。 即tức 妄vọng 之chi 真chân 不bất 無vô 故cố 。 起khởi 信tín 云vân 。 但đãn 心tâm 相tương/tướng 滅diệt 非phi 心tâm 體thể 滅diệt 。 三tam 一nhất 偈kệ 頌tụng 自tự 業nghiệp 差sai 別biệt 。 四tứ 半bán 偈kệ 頌tụng 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 五ngũ 半bán 偈kệ 頌tụng 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 。 六lục 一nhất 偈kệ 越việt 頌tụng 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 聚tụ 集tập 。 七thất 一nhất 偈kệ 卻khước 頌tụng 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 環hoàn 。 八bát 半bán 偈kệ 越việt 頌tụng 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 。 九cửu 有hữu 半bán 偈kệ 卻khước 頌tụng 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 。 十thập 有hữu 三tam 句cú 頌tụng 無vô 所sở 有hữu 盡tận 觀quán 。 第đệ 三tam 十thập 種chủng 下hạ 五ngũ 句cú 頌tụng 總tổng 結kết 十thập 名danh 三tam 如như 是thị 下hạ 頌tụng 彼bỉ 果quả 勝thắng 中trung 。 初sơ 二nhị 頌tụng 對đối 治trị 勝thắng 。 次thứ 一nhất 頌tụng 修tu 行hành 勝thắng 。 次thứ 半bán 偈kệ 頌tụng 三tam 昧muội 勝thắng 。 後hậu 二nhị 句cú 通thông 頌tụng 後hậu 二nhị 勝thắng 。 以dĩ 義nghĩa 通thông 故cố 。 位vị 果quả 等đẳng 可khả 知tri 。

大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập