九心輪 ( 九cửu 心tâm 輪luân )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）九心次第轉而成輪之意。為小乘上座部所立，即謂心隨境轉，有九種之別也。成唯識論樞要卷下本，謂「上座部師，立九心輪：一有分，二能引發，三見，四等尋求，五等貫徹，六安立，七勢用，八返緣，九有分也。然實但有八心，以周匝而言，總說有九。故成九心輪。且如初受生時，未能分別，心但任運緣境而轉，名為有分心。若有境至，心欲緣時，便生警覺，名為能引發。其心既於此境上轉，見照矚彼（見心）；既見彼已，便等尋求，察其善惡（等尋求心）；既察彼已，遂等貫徹識其善惡（等貫徹心）；而安立心，起語分別說其善惡（安立心）；隨其善惡，便有動作（勢用心）；勢用心生，動作既興，將欲休廢，遂復返緣前所作事（返緣心）；既返緣已，遂歸有分，任運緣境（有分心）；名為九心，方成輪之義。其中，見心通於六識，餘唯意識。有分心通於死生，返緣心唯得死。若離欲者之死，唯有分心。以既無我愛，返緣無所，不生顧戀也。未離欲者，以返緣心而死。有戀愛故，若有境至，則心可生。若無異境，則恒住有分，任運相續。然見與尋求，前後不定。無性攝論第二卷，謂五識於法無所了知者，先說見心也。復言見唯照矚者，卻結前心也。」彼文無九心輪之名。蓋此名為起於慈恩者。攝大乘論上成唯識論三等，引其中之有分識，聲聞乘中亦以異門密意為巳說阿賴耶識之證。又出於成唯識論述記第四本，宗鏡錄第四等。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 九cửu 心tâm 次thứ 第đệ 轉chuyển 而nhi 成thành 輪luân 之chi 意ý 。 為vi 小Tiểu 乘Thừa 上thượng 座tòa 部bộ 所sở 立lập ， 即tức 謂vị 心tâm 隨tùy 境cảnh 轉chuyển ， 有hữu 九cửu 種chủng 之chi 別biệt 也dã 。 成thành 唯duy 識thức 論luận 樞xu 要yếu 卷quyển 下hạ 本bổn ， 謂vị 「 上thượng 座tòa 部bộ 師sư ， 立lập 九cửu 心tâm 輪luân ： 一nhất 有hữu 分phần ， 二nhị 能năng 引dẫn 發phát ， 三tam 見kiến ， 四tứ 等đẳng 尋tầm 求cầu ， 五ngũ 等đẳng 貫quán 徹triệt ， 六lục 安an 立lập ， 七thất 勢thế 用dụng ， 八bát 返phản 緣duyên ， 九cửu 有hữu 分phần 也dã 。 然nhiên 實thật 但đãn 有hữu 八bát 心tâm ， 以dĩ 周chu 匝táp 而nhi 言ngôn ， 總tổng 說thuyết 有hữu 九cửu 。 故cố 成thành 九cửu 心tâm 輪luân 。 且thả 如như 初sơ 受thọ 生sanh 時thời 未vị 能năng 分phân 別biệt 。 心tâm 但đãn 任nhậm 運vận 緣duyên 境cảnh 而nhi 轉chuyển ， 名danh 為vi 有hữu 分phần 心tâm 。 若nhược 有hữu 境cảnh 至chí ， 心tâm 欲dục 緣duyên 時thời ， 便tiện 生sanh 警cảnh 覺giác ， 名danh 為vi 能năng 引dẫn 發phát 。 其kỳ 心tâm 既ký 於ư 此thử 境cảnh 上thượng 轉chuyển ， 見kiến 照chiếu 矚chú 彼bỉ （ 見kiến 心tâm ） ； 既ký 見kiến 彼bỉ 已dĩ ， 便tiện 等đẳng 尋tầm 求cầu ， 察sát 其kỳ 善thiện 惡ác （ 等đẳng 尋tầm 求cầu 心tâm ） ； 既ký 察sát 彼bỉ 已dĩ ， 遂toại 等đẳng 貫quán 徹triệt 識thức 其kỳ 善thiện 惡ác （ 等đẳng 貫quán 徹triệt 心tâm ） ； 而nhi 安an 立lập 心tâm ， 起khởi 語ngữ 分phân 別biệt 說thuyết 其kỳ 善thiện 惡ác （ 安an 立lập 心tâm ） 隨tùy 其kỳ 善thiện 惡ác 。 便tiện 有hữu 動động 作tác （ 勢thế 用dụng 心tâm ） ； 勢thế 用dụng 心tâm 生sanh ， 動động 作tác 既ký 興hưng 將tương 欲dục 休hưu 廢phế ， 遂toại 復phục 返phản 緣duyên 前tiền 所sở 作tác 事sự （ 返phản 緣duyên 心tâm ） ； 既ký 返phản 緣duyên 已dĩ ， 遂toại 歸quy 有hữu 分phần ， 任nhậm 運vận 緣duyên 境cảnh （ 有hữu 分phần 心tâm ） ； 名danh 為vi 九cửu 心tâm ， 方phương 成thành 輪luân 之chi 義nghĩa 。 其kỳ 中trung ， 見kiến 心tâm 通thông 於ư 六lục 識thức ， 餘dư 唯duy 意ý 識thức 。 有hữu 分phần 心tâm 通thông 於ư 死tử 生sanh ， 返phản 緣duyên 心tâm 唯duy 得đắc 死tử 。 若nhược 離ly 欲dục 者giả 之chi 死tử ， 唯duy 有hữu 分phần 心tâm 。 以dĩ 既ký 無vô 我ngã 愛ái ， 返phản 緣duyên 無vô 所sở ， 不bất 生sanh 顧cố 戀luyến 也dã 。 未vị 離ly 欲dục 者giả ， 以dĩ 返phản 緣duyên 心tâm 而nhi 死tử 。 有hữu 戀luyến 愛ái 故cố ， 若nhược 有hữu 境cảnh 至chí ， 則tắc 心tâm 可khả 生sanh 。 若nhược 無vô 異dị 境cảnh ， 則tắc 恒 住trụ 有hữu 分phần ， 任nhậm 運vận 相tương 續tục 。 然nhiên 見kiến 與dữ 尋tầm 求cầu ， 前tiền 後hậu 不bất 定định 。 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 第đệ 二nhị 卷quyển ， 謂vị 五ngũ 識thức 於ư 法pháp 無vô 所sở 了liễu 知tri 者giả 。 先tiên 說thuyết 見kiến 心tâm 也dã 。 復phục 言ngôn 見kiến 唯duy 照chiếu 矚chú 者giả ， 卻khước 結kết 前tiền 心tâm 也dã 。 」 彼bỉ 文văn 無vô 九cửu 心tâm 輪luân 之chi 名danh 。 蓋cái 此thử 名danh 為vi 起khởi 於ư 慈từ 恩ân 者giả 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 上thượng 成thành 唯duy 識thức 論luận 三tam 等đẳng ， 引dẫn 其kỳ 中trung 之chi 有hữu 分phần 識thức 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 中trung 。 亦diệc 以dĩ 異dị 門môn 密mật 意ý 為vi 巳tị 說thuyết 阿a 賴lại 耶da 識thức 之chi 證chứng 。 又hựu 出xuất 於ư 成thành 唯duy 識thức 論luận 述thuật 記ký 第đệ 四tứ 本bổn ， 宗tông 鏡kính 錄lục 第đệ 四tứ 等đẳng 。