Phần Văn Vần
Chương Tám
THIỀN ĐỊNH
1. Sau khi tinh tấn khởi công,
Kế là thiền định dốc lòng chuyên tu
Tâm mà tán loạn lo âu
Dễ sa nanh vút não sầu vô minh.
2. Tâm tán loạn do gần thân tộc
Cùng đắm mê thế tục phồn vinh
Nên cần xa lánh tài danh
Ở nơi vắng vẻ, quyết tình viễn ly.
3. Tu là danh viễn lợi ly
Bà con xem tợ áng mây ngang trời
Thực hành thiền quán không lơi
Tuân theo kinh giáo như lời dạy răn.
4. Tuệ luôn phải theo liền tịnh chỉ
Mới dẹp tan não loạn mê si
Trước tiên tịnh chỉ tu trì
Do lìa tham dục, định thì dễ an.
5. Bản thân vốn đã vô thường
Mẹ cha dường thể lá vàng thu rơi
Tái sinh đến cả ngàn đời
Cũng không gặp lại những người yêu thương.
6. Chưa gặp họ, đương nhiên sầu khổ
Do não phiền nên khó định tâm
Gặp rồi cũng phải ly tan
Rốt cùng đau khổ lai hoàn khổ đau.
7. Hữu tình thực chất gì đâu
Mến yêu ngang trái thêm rầu lòng ta
Đã mong giải thoát ta bà
Sao không dứt khoát lìa xa thân bằng?
8. Đời vô nghĩa theo thương với nhớ
Những bà con như lá thu bay
Vô thường quyến thuộc nào hay
Phá tan cơ hội chứng ngay chân thường.
9. Hành vi như vậy ngu phàm
Khiến ta chắc đọa vào trong tam đồ
Đã ly gia, hướng đường tu
Sao còn thân cận phàm phu mê lầm?
10. Vừa phút trước bạn thân bè thiết
Đã giây sau hóa địch hóa cừu
Vui chơi cũng chuốc oán thù
Không sao khiến kẻ phàm phu vừa lòng.
11. Nếu mình thành thực khuyên can
Chẳng nghe thì chớ, nổi sân, xúi càn.
Mình không theo, họ nổi sân
Sa vào ác đạo biết chừng nào ra?
12. Đối với kẻ hơn ta, ganh ghét
Với đồng hàng, không ngớt tranh đua
Kiêu căng với kẻ kém thua
Trái tai nổi giận, phàm phu khó gần.
13. Bạn bầu với kẻ ngu phàm
Lại thêm cái lỗi luận đàm linh tinh
Chê người khác, tự khen mình
Cùng bao nhiêu thói chẳng hiền thiện chi.
14. Người chẳng lợi ích gì ta cả
Ta cũng không có lợi cho người
Thân gần chỉ hại mà thôi
Vậy nên xa lánh những người phàm ngu.
15. Gặp thì vui vẻ đón chào
Không thân mật quá, xã giao vừa chừng
Hãy theo cách của chính nhân
Lạnh lùng như nước trăng rằm đêm thu.
16. Như ong hút mật hoa nào khác
Khi ra ngoài vì pháp hóa duyên
Xong xuôi việc hãy tịch nhiên
Như vừng trăng mới ghé hiên nhà người.
17. Kẻ nào ôm thói ta đây
Nhiều tiền lắm của mọi người nể nang
Thì khi chết đến kinh hoàng
Sợ sa ác đạo, khó toàn an vui.
18. Vậy này ngu ý ta ơi
Sao còn tham luyến cuộc đời lợi danh?
Ham danh vướng lụy trần gian
Chuốc thêm thống khổ muôn vàn mai sau.
19. Bậc trí chẳng màng đâu danh lợi
Rõ ham danh rước lấy đắng cay
Kiếp sau nẻo ác đọa đày
Lợi danh bản chất mây bay cuối trời.
20. Dù cho bạc chảy tiền rơi
Tiếng tăm lừng lẫy dưới trời trần gian
Những danh cùng lợi đa đoan
Chẳng làm toại ý, ta càng khổ tâm.
21. Lời ca tụng đáng ham chi lắm
Khi có người hủy báng coi khinh
Chê bai đâu đáng bực mình
Vì tôi cũng có người khen ấy mà.
22. Chúng sinh trăm tính trăm nhà
Ngay chư Phật cũng khó mà làm vui
Huống chi hèn mọn như tôi
Vậy nên xả mối lo người chê khen.
23. Bần cùng bị miệt khinh hết chỗ
Giàu chuốc thêm tật đố ghét ganh
Thói kia đâu phải lương bằng
Bạn bầu với chúng bình an nỗi gì?
24. Phật từng dạy, kẻ ngu si
Nếu không được lợi, sầu bi nát lòng
Vậy nên chớ bạn bầu cùng
Chỉ thêm bất ổn, nhọc công sức mình.
25. Làm bạn với cây rừng, chim chóc
Chẳng làm ta long óc inh tai
Tâm luôn an lạc hòa hài
Đến bao giờ được ở nơi núi rừng?
26. Bao giờ được ở động hang
Gốc cây tĩnh mịch, chùa hoang vắng người?
Nguyện nay cắt đứt duyên đời
Không còn tham luyến trần ai thân bằng.
27. Bao giờ mới được dời thân
Đến nơi khoáng đạt thiên nhiên u nhàn
Không tham chỗ tạm dừng chân
Tự do mặc ý dưỡng thần, khoái sao.
28. Bao giờ được chẳng lo cùng sợ
Ở rừng sâu chỉ có trời trăng
Vật hèn trộm chẳng ghé trông
Độc cư thậm chí chẳng màng che thân?
29. Bao giờ đến được thi lâm
Nhìn xương thây chết sinh tâm chán lìa
Thân ta và bộ xương kia
Đồng là những thứ đi về hư vô.
30. Thân này sẽ rồi ra vữa nát
Mùi hôi xông thú giật mình kinh
Sói chồn cũng chẳng thèm tranh
Đấy là chung cục biến thiên thân này.
31. Sống thì xương thịt liền ngay
Chết bèn phân tán chỗ này chỗ kia
Tấm thân này đã chia lìa
Huống chi thân tộc bạn bè gần xa?
32. Khi sinh cũng chỉ mình ta
Chết đi cũng một thân ta độc hành
Ai san sẻ được với mình
Mà đeo quyến thuộc linh tinh ích gì?
33. Như lữ khách đường dài không đắm
Chỗ dừng chân nghỉ tạm qua đêm
Ai người muốn dứt tử sinh
Chẳng nên ái luyến gia đình bà con.
34. Chờ khi quyến thuộc lương bằng
Theo sau khóc lóc còn mong nỗi gì
Thân này đã hóa tử thi
Mới vào núi ở thì e muộn màng.
35. Một mình độc trú sơn lâm
Lánh xa kẻ oán người thân chẳng kề
Tự xem đã chết thân này
Thì khi chết thật, còn ai khóc mình?
36. Trong rừng vắng, bốn bề tĩnh mịch
Kẻ hại cùng thương tiếc đều không
Dễ dàng an trú định tâm
An nhiên trút bỏ tấm thân bọt bèo.
37. Ai người khổ hạnh học theo
Độc cư rừng núi, ít điều phiền lo
Thiên nhiên cảnh đẹp xinh sao
Lắng yên tư tưởng lao xao rộn ràng.
38. Niệm thế tục đã ngưng bỏ hết
Thì ta nên chuyên nhất tâm mình
Đi vào tịnh chỉ tinh minh
Phá trừ mê muội dứt phiền não kia.
39. Đời này cùng kiếp tương lai
Dục tham mang đến họa tai khôn lường
Một đời bắt trói sát sanh
Kiếp sau địa ngục súc sinh sa vào.
40. Trước mặt những ông tơ bà mối
Sao không hề sợ tội đa mang?
Khẩn cầu cho được một nàng
Mặc bao dị nghị tiếng tăm không cần.
41. Dù nguy hiểm, cứ lần khân
Gia tài khánh kiệt bất cần, kệ thây
Miễn là gái đẹp vào tay
Tiêu diêu khoái lạc sánh tày tiên ông.
42. Trừ bộ xương, có gì nơi ấy?
Chỉ vì đam mê gái đâm ngu
Không còn tự chủ thân ta
Niết bàn thanh tịnh lánh xa, không màng.
43a. Lúc đầu, gái phải gan dạ lắm
Mới thò đầu để ngắm nhìn ta
Vén khăn che mặt nàng ra
Thì nàng cúi mặt thẹn thùa ngó lơ.
43b. Trước khi thân thể ra ma
Mặt nàng vẫn cứ phất phơ sau màn
Dù ai nhìn ngắm hay không
(Cũng như lúc chết lụa hồng đắp lên. )
44. Cái dung nhan ngươi từng mê đắm
Giữa rừng thây lặng ngắm mây trôi
Quạ tha khăn phủ mất rồi
Sao ngươi thấy mặt, rụng rời tránh xa?
45. Xưa ai lén ngó mặt kia
Tận tình bảo vệ cũng vì ghen tuông
Sao nay trước lũ quạ chồn
Ngươi khôg tranh thủ giữ luôn cho mình?
46. Đã trông thấy thịt sình, vữa nát
Chim thú đang giành giật nhau ăn
Sao còn khó nhọc điểm trang
Vật kia vốn dĩ món ăn quạ chồn?
47. Bộ xương trắng gây kinh hồn
Khi nằm bất động không còn máu me
Vậy sao ngươi chẳng gớm ghê
Nữ nhân linh hoạt như thây đứng ngồi?
48. Ngươi tham thân ấy hồi mặc áo
Sao nay không còn áo không ham?
Nếu thây chết đã không màng
Thì sao thây sống yêu thương hết mình?
49. Phân và nước bọt phát sinh
Từ nơi những thức uống ăn ngon lành
Tại sao có thứ rẻ khinh
Thứ thì quý chuộng, chẳng bình đẳng chi?
50. Gối bông tơ sạch và êm ái
Không đủ làm khoái kẻ đa dâm
Ưa mùi hương của nữ nhân
Hóa ra hôn ám, hồn thần đảo điên.
51. Kẻ ham dâm dục bảo rằng
Gối tuy mềm mại chẳng thành uyên ương
Lại còn vì gối nổi sân
Vật mình vứt gối chẳng cần nữa chi.
52. Nếu ngươi bảo: của dơ không muốn
Vậy cớ sao ham muốn bộ xương
Đang còn dính với thịt gân
Nơi người phụ nữ ngươi tầng ấp yêu?
53. Ngày nào cũng trải bấy nhiêu
Những kinh nghiệm của khá nhiều uế dơ
Nơi thân thể của chính ta
Sao còn tham hưởng túi da của người?
54. Nếu ngươi bảo chỉ ưa ve vuốt
Thịt da mềm não nuột nữ nhân
Vậy sao không khoái tấm thân
Khi thành bất động, thức thần lìa xa?
55. Vậy nên tâm thức nàng ta
Mới là đối tượng để mà đắm mê
Nhưng tâm không thể vuốt ve
Ôm chi một khối chẳng hề tương can?
56. Cũng không lạ khi ngươi chẳng rõ
Thân mọi người cái ổ uế dơ
Không hay dơ uế thân ta
Mới là kỳ lạ, mù lòa lắm thay.
57. Này tâm tham những thối thây
Sao không tham đóa liên đài tinh khôi?
Vừng triêu dương chiếu hoa khai
Lại đi tham một túi đầy nhiễm ô.
58-59. Ngươi không muốn sờ vào đất uế
Sao mong sờ thân thể nhuốc nhơ
Sinh từ tinh huyết thối tha
Chỗ mà thân ấy xuất ra cũng hèn.
60-61. Con dòi bọ giữa đống phân
Khiến ngươi ghê tởm, sao ham thân người
Một nơi bất tịnh dẫy đầy
Do tham, thân của mình người đều ưa.
62. Những thực phẩm rau dưa khoái khẩu
Cơ thể này thẩm thấu bài ra
Làm cho đại địa thối tha
Rõ ràng thân ấy bẩn dơ quá nhiều.
63-64. Thân bất tịnh là điều rõ rệt
Còn nghi nên quan sát thây ma
Hoặc xem thân bị xẻ cưa
Để trừ tham đắm thân ta thân người.
65. Mùi hương thoảng đến mũi ngươi
Là hương của nước hoa người kia mang
Chứ đâu có phải thể thân
Mà ngươi tham đắm, cho rằng nó thơm.
66. Nếu cái thân vốn thường hôi hám
Tốt hơn là đừng bám theo thân
Sao còn bôi trát hoa hương
Dối mình gạt chúng, thế gian lắm điều.
67. Nếu thơm là của nước hoa
Thì thân thể ấy toát ra mùi gì?
Mùi hương khác với thân kia
Sao ham thân thể chỉ vì thơm tho?
68. Cũng thân ấy không do trang sức
Tóc móng dài chẳng cắt, miệng hôi
Sẽ làm khiếp đảm bao người
Có gì đáng để tâm ngươi tham nào?
69. Dục tình gươm giáo hại tai
Không cho cùn nhụt, lại mài bén thêm
Cái phường mê muội đảo điên
Đầy trong thiên hạ, đáng phiền lắm thay.
70. Chỉ một nắm xương ngoài nghĩa địa
Đủ khiến ngươi thấm thía vô thường
Sao ngươi có thể hân hoan
Thấy xương di động lan tràn thành đô?
71. Cái thân phụ nữ uế dơ
Làm cho tan nát cơ đồ nam nhi
Chạy theo cát bụi đời ni
Kiếp sau còn đọa âm ty héo mòn.
72. Tuổi ấu thơ chưa kham kiếm bạc
Lớn tiền đâu rước được cô nàng?
Đến khi cơ nghiệp vững vàng
Cái già ập đến còn toan nỗi gì?
73. Kẻ nghèo lao động mệt đừ
Để mong có được đồng dư hưởng nhàn
Khổ thay tinh lực tiêu tan
Đêm về như tử thi lăn ngủ dài.
74. Lại có kẻ trang đài lữ thứ
Vì mưu sinh chồng vợ rẽ chia
Trải bao cay đắng ê chề
Mấy năm hồ dễ đi về gặp nhau?
75. Có người ham lợi bán thân
Tha phương cầu thực gió trăng mấy mùa
Tiền chưa có được đồng dư
Thân kia gió nghiệp đẩy đưa sa đà.
76. Lại có kẻ đi ra làm mướn
Thân tôi đòi chẳng được tự do
Cửa nhà sa sút đơn cô
Vợ lâm bồn giữa mả mồ đồng hoang.
77. Phàm phu tham dục trói trăn
Tự lừa dối bảo: nuôi thân kiếm tiền
Làm bao nghề nghiệp đảo điên
Hoặc đăng cửa lính, sa trường bỏ thây.
78. Vì tham dục có người tự sát
Bị giáo dài xuyên suốt ruột gan
Hoặc là đoản kiếm sát thương
Hoặc cơn hỏa hoạn thiêu thân cháy nhà.
79.Tham tiền trải lắm khổ đau
Làm ra, cất giữ, âu sầu tài hao
Vì tiền tâm lực tiêu ma
Biết bao giờ mới thoát ra khổ này?
80. Tham dục khổ não nhiều, vui ít
Chẳng khác nào con vật kéo xe
Ruột sa nước mắt đầm đìa
Chỉ mong ngụm cỏ đỡ khi đói lòng.
81. Lợi nhỏ này súc sanh dễ được
Chứ con người chật vật hết hơi
Bôn ba góc biển chân trời
Tiếc thay hủy hoại thân người hiếm khan.
82. Sắc tài rồi cũng tiêu tan
Đam mê khiến đọa muôn vàn khổ đau
Vui giây lát, khổ dài lâu
Súc sinh quỷ đói về sau đọa đày.
83. Kham nhẫn một phần ngàn khổ ấy
Để tu hành cũng thấy vinh quang
Dục tham luống chịu nhọc nhằn
Qua vô lượng kiếp chẳng mang lại gì.
84. Lấy đau khổ để mà suy
Mới hay tham dục lắm bề tai ương
Địch thù, binh lửa không bằng
Hố sâu, độc dược chẳng nhằm nhò chi.
85. Vậy nên hãy chán chê thanh sắc
Vui núi rừng, tranh chấp lánh xa
Thân tâm chấm dứt bôn ba
Thì còn đâu nữa bi ca khổ sầu.
86. Dưới trăng vằng vặc đêm thâu
Hương rừng phảng phất gió đầu thu êm
Vui thay ẩn sĩ tâm thiền
Từ bi lan khắp hữu tình khổ đau.
87. Dưới gốc cây hoặc ngôi nhà trống
Hoặc ở nơi hang động cô liêu
Tung tăng mặc ý tiêu diêu
Chẳng còn sở hữu nên nhiều tự do.
88. Lìa tham ái, chẳng âu lo
Còn đâu vướng bận trâu bò ngựa xe
Vương hầu khanh tướng thua xa
Thú vui ẩn sĩ rừng già đạm thanh.
89. Sau thiền quán hại tai năm dục
Và quán về công đức yểm ly
Đến phần tu quán bồ đề
Dứt tâm phân biệt người, ta rạch ròi.
90. Trước tiên nên quán ta, người
Giống nhau ở chỗ tìm vui tránh phiền
Nên cần thương cả chúng sinh
Cũng như thương bản thân mình thế thôi.
91. Thân thể dù chân tay đủ thứ
Giữ chân tay đồng nghĩa lo thân
Khổ vui khác mỗi cá nhân
Tìm vui tránh khổ vẫn hằng giống nhau.
92. Khổ mà ta chịu nơi thân
Không gây tổn hại đến thân của người
Nhưng vì xem khổ là tôi
Khó kham bởi ngã chấp nơi tâm mình.
93. Khổ người chẳng liên can bản ngã
Nhưng lắng nghe tận đáy tim ta
Thì ta sẽ thấy xót xa
Như mình đau khổ, khó mà nhẫn kham.
94. Khổ đau người, hãy xua tan
Và đem an lạc muôn vàn chúng sinh
Ai ai cũng vốn như mình
Ưa vui ghét khổ hữu tình thói chung.
95-96. Ta lẫn người đều mong vui sướng
Sướng vui sao muốn hưởng riêng mình
Có ai muốn khổ vào thân?
Sao ta chỉ tự che thân thoát nàn?
97. Nếu ngươi bảo : “Chẳng tương quan
Khổ nơi người khác không quàng đến tôi.”
Vậy thì nỗi khổ tương lai
Can chi hiện tại, mà ngươi phải phòng?
98. Nếu vì “khi chết mang thân khác
Thân tái sinh cũng khác thân này
Sẵn sàng chấp nhận tương lai. “
Ấy là tà kiến hại tai khôn lường.
99. Bảo “ai khổ tự lo thân
Tôi không phải nó, đâu cần chở che? “
Vậy thì chân chẳng phải tay
Đáng ra tay chớ chở che chân mình.
100. Nếu ngươi bảo”Quả tình phi lý
Chỉ do tôi nắm lấy bản thân.”
Vậy đừng chấp tự, tha thân
Đấy là tà kiến phải cần bỏ đi.
101. Chỉ do tương tục thời gian
Và năm uẩn kết hợp thành cái thân
Thật không có tự, tha nhân
Thì ai trừ diệt khổ nàn cho ai?
102. “Nếu kỳ thực không người chịu khổ
Thì ta, người nào có khác nhau? “
Nhưng đà thấy có khổ đau
Quyết trừ diệt, chớ mè nheo ta người.
103. Đừng nói “Chẳng cần chi diệt khổ
Cho mọi người, vì có thực đâu? “
Vậy thì khi bạn khổ đau
Cũng nên thây kệ như bao hữu tình.
104. “Vì sao nỗ lực phát sinh
Cái tâm bi mẫn khiến mình khổ thêm? “
Thực khi thương khổ chúng sinh
Thì không còn có sầu riêng chút nào.
105. Kẻ có lòng vị tha quảng đại
Thì sẽ vì tự lợi lợi tha
Rước phiền đến bản thân ta
Để trừ thống khổ hằng sa hữu tình.
106. TrongTam ma địa vương kinh
Nói về Bồ tát hi sinh cứu người
Biết vua mưu hại cho ngài
Vẫn cam chịu để vạn người sống an.
107. Quán bình đẳng, ai chuyên pháp đó
Sẽ ham trừ thống khổ thế gian
Như thiên nga xuống đầm sen
A tì địa ngục hân hoan bước vào.
108. Hiền nhân vui sướng rạt rào
Khi sinh chúng hết khổ đau, thoát nàn.
Niềm vui như thể đại dương
Không còn đâu những tính toan riêng mình.
109. Hãy mưu lợi ích tha nhân
Mà không tự đắc kiêu căng chút nào
Không chờ quả tốt mai sau
Vui làm thiện nghiệp chẳng cầu lợi danh.
110. Như ta tự giữ mình, tránh khổ
Dù chỉ là đau khổ linh tinh
Ta nên che chở hữu tình
Yêu người như thể yêu mình, không hai.
111-112. Giọt tinh huyết chẳng phải ta
Nhưng ta quen thói chấp “ta, thân này.”
Thân ta hoán vị thân người
Cũng thành không khó, nếu dời thói quen.
113. Tự thương thân gặp nhiều tai họa
Thương thân người phúc hóa hằng sa
Hãy nên tu tập vị tha
Diệt trừ ngã chấp mới là an vui.
114. Tay chân đồng một thân thôi
Một phần đau đớn, cả người bất an
Cuộc đời như một thể thân
Hữu tình cũng tợ tay chân ấy mà.
115. Thân này vốn không ta, vô ngã
Ta lại quen nhìn nó của ta
Sao không xem kẻ khác kia
Cũng dường như thể đấy là thân tôi?
116. Hãy lo lợi ích muôn người
Như lo chính bản thân tôi sống còn
Ai cần đền đáp, kiêu căng
Khi nuôi dưỡng chính thể thân của mình?
117. Một lời nặng khiến mình khó nhẫn
Những đớn đau cẩn thận tránh xa
Như ta thương bản thân ta
Hãy đem tâm ấy trải ra muôn người.
118. Đại bi cứu hộ muôn loài
Quan âm bồ tát thương hoài chúng sinh
Gia trì thánh hiệu thiêng linh
Trừ bao khiếp sợ hữu tình trầm luân.
119. Dù thấy khó xin đừng thối chí
Mọi việc đều hóa dễ do quen
Có người ta sợ nghe tên
Nhưng khi kề cận trở nên bạn hiền.
120. Kẻ nào muốn tự cứu mình
Và bao kẻ khác khỏi vành khổ đau
Tập quen tha, tự đổi trao
Ấy là bí quyết đi vào Vô sanh.
121. Chỉ vì tham đắm tự thân
Mà sinh ra đủ muôn ngàn sợ run
Nguồn lo ấy chính bản thân
Đáng nên giận nó, cừu nhân đâu bằng.
122. Vì bản ngã trăm mưu ngàn kế
Trị đói gầy lắm kẻ sát sinh
Thú chim không chốn ẩn mình
Lại thêm trộm cướp, nấp rình đường quan.
123. Kẻ vì lợi lộc danh xưng
Hại cha giết mẹ lương tâm không còn
Trộm Tam bảo vật bán luôn
Gieo nhân địa ngục muôn vàn khổ đau.
124. Kẻ thông minh ai nào thiển cận
Bảo hộ và cưng dưỡng tấm thân
Chỉ nên xem nó cừu nhân
Dễ đưa ta đến mười tầng âm ty.
125. Nếu cho hết, tôi còn gì
Đây là cửa quỷ, lối suy nghĩ này.
Đường đi lên cõi lành thay
Là tâm nghĩ tưởng của này để cho.
126. Ai vì bản thân ta, hại chúng
Sẽ sa vào rẻ rúng khổ đau
Vì người chuốc lấy thương đau
Thì bao nhiêu việc cũng mau viên thành.
127. Muốn mình ở tuốt trên cao
Sẽ rơi vào chốn vực sâu thấp hèn
Hạ mình nâng kẻ khác lên
Thì sinh đến cõi nhân thiên tốt lành.
128. Sai người phục dịch cho mình
Mai sau chịu cảnh rẻ khinh tôi đòi
Hậu người để bạc phần tôi
Sẽ thành vương tước sống đời cao sang.
129. Bao nhiêu hạnh phúc trần gian
Ấy do xả kỷ lợi nhân mà thành
Bao nhiêu thống khổ lênh đênh
Đều do ích kỷ, mong mình sướng thôi.
130. Cần chi nói lắm lời, quá rõ
Kẻ phàm ngu chỉ biết có ta
Đấng Mâu ni lợi muôn nhà
Xem hai nẻo ấy khác xa muôn trùng.
131. Nếu không gác hạnh phúc mình
Để lo quần chúng, khó thành tu nhân
Ngôi cao chánh giác vô phần
Ở trong sinh tử cũng không an nào.
132. Tạm gác chuyện đời sau để đó
Riêng đời này chịu khó có công
Không vì kẻ khác hết lòng
Thì sao thành tựu uớc mong riêng mình?
133. Lợi tha được phúc cho mình
Không làm như thế ắt mình kém vui
Hại người chuốc lắm khổ xui
Kẻ ngu chắc phải làm mồi nạn tai.
134. Bao nhiêu tai họa ở đời
Hãi hùng khốn khổ đêm dài bất an
Đều do chấp ngã thương thân
Ác ma ăn hại, ta cần để chi?
135. Khi ma ngã chấp chưa trừ
Thì ta vẫn khổ đau như thuở nào
Chưa quăng bó lửa trên tay
Đừng hòng nó chẳng cháy lây thân mình.
136. Hãy đình chỉ ác hành tự hại
Với hữu tình mang lại an vui
Thương người như thể thân tôi
Thì kho hạnh phúc trên đời chứa chan.
137. Với tâm nên tự nhủ rằng
Từ đây ta thuộc của toàn chúng sinh
Chuyên mưu lợi ích hữu tình
Ngoài ra việc đó không nên nghĩ gì.
138. Mắt này với tứ chi thân thể
Từ nay không dùng để lợi riêng
Không làm tổn hại chúng sinh
Bằng thân kia đã hiến mình lợi tha.
139. Thân tài sản thảy mang ra
Để làm lợi lạc muôn nhà xung quanh
Luôn luôn tôn trọng hữu tình
Giúp ta mau chóng viên thành quả tu.
140. Cách thiền quán như sau hoán đổi
Địa vị tôi đổi với ba người
Thấp, bằng, cao quý hơn tôi
Quán ba tâm trạng ba người nói trên.
141. Trước là tâm trạng ghét ghen
Của người tự thấy thấp hèn hơn tôi:
“Bao nhiêu hạnh phúc trên đời
Đều quy thân nó, còn tôi không gì.
142. “Ta lao động mệt đừ, vất vả
Kia an nhàn thư thả tấm thân
Kia thì danh dự vẻ vang
Ta thì khốn đốn thân tàn danh hư.
143. “So vài kẻ, nó còn thua
Và ta cũng trội hơn xa lắm người
Ta đây đâu phải bất tài
Đương nhiên ta cũng có vài điểm son.
144. “Sở dĩ ta không tròn giới, kiến
Ấy đều do phiền muộn xui nên
Đáng y ra mặt bạn hiền
Giúp ta tiến thủ, không phiền khó khăn.
145. “Kẻ kia chẳng giúp ta cùng
Lại còn khi dễ, ôi lòng xấu xa
Y dù có lắm tài ba
Cũng đâu ích lợi cho ta chút gì?
146. “Y không xót kẻ ngu si
Kẹt nơi cửa ngục a tỳ gớm ghê
Chỉ ra ngoài để tự khoe
Muốn tranh thắng với ai kia trí hiền.”
147. Đây tâm lý kẻ ngang hàng:
“Kia là người kể ngang bằng như tôi
Tôi cần vượt nó xa vời
Về danh, tài lợi tay đôi tranh hùng.
148. “Ta sẽ tự tuyên dương công đức
Khiến danh mình vang khắp gần xa
Và dìm công trạng kẻ kia
Không ai được biết chút gì mảy may.
149. “Lỗi lầm ta hãy nên giấu kỹ
Để mọi người kiêng nể ta hơn
Chỉ riêng ta được cúng dường
Không cho kẻ ấy được phần lợi danh.
150. “Mong sao y gặp tai nàn
Bôn ba lưu lạc chẳng phần yên vui
Bị người trào lộng chê bai
Bị người quở trách, mới hài lòng ta.”
151. Cuối cùng kẻ hơn ta lại nghĩ:
“Dung mạo ta, tài trí, giàu sang
Kẻ kia sao dám tranh hơn?
Rõ điên thực, tợ tôm tranh với rồng.
152. “Khi nghe đại chúng đồng thanh
Ngợi ca công đức của mình ta đây
Thì ta sung sướng ngất ngây
Lông mao dựng đứng, nổi gai khắp người.
153. “Ta sẽ đoạt của y tài sản
Nếu y làm thuê mướn cho ta
Chỉ bao vừa đủ ấm no
Còn dư chiếm hết, khỏi lo y giàu.
154. “Phải làm y mãi lo âu
Mất ăn mất ngủ, khổ sầu liên miên.”
Chính do chấp ngã hại mình
Ở trong sinh tử chịu nghìn đớn đau.
155. Hỡi tâm, vì muốn lợi riêng
Trải vô số kiếp lưu linh nhọc nhằn
Nhưng sao thống khổ càng tăng
Đều do ngã ái ngươi hằng chưa buông.
156. Nay đổi lại nên vâng lời Phật
Tận tâm làm lợi lạc quần sanh
Như lai luôn nói lời chân
Vâng theo giáo lý trăm phần yên vui.
157. Nếu ngươi từ trước đến nay
Luôn hành như thế, đâu hay khổ hoài?
Dù chưa chứng Phật Như lai
Cũng không đến nỗi lạc loài trầm luân.
158. Từ tinh chất của mẹ cha
Sao ngươi có thể chấp là thân tôi
Vậy thì với kẻ khác ngươi
Cũng nên cho chính thân tôi thể đồng.
159-160. Thử xem hoán đổi thực không
Của mình lấy hết biếu không cho người
Sẻ san lợi lộc an vui
Quan tâm mọi kẻ, hết người ghét ganh.
161. Ta nên bỏ hạnh phúc mình
Chịu thay thống khổ, thường hành lợi tha
Xem từng tâm niệm của ta
Xét tìm lầm lỗi để mà sửa sai.
162-163. Tội kẻ khác ta hay nhận thế
Lỗi nhỏ mình không thể bỏ qua
Tán dương tiếng tốt người ta
Đức mình ẩn giấu, khó mà ai hay.
164. Tự thân nhiều lỗi xưa nay
Công lao chẳng đủ cho người ngợi khen
Vậy nên giữ phận thấp hèn
Luôn hầu hạ chúng tợ tên nô tỳ.
165. Bởi trước đây tôi thường ích kỷ
Làm việc gì cũng hại chúng nhân
Nên nay vì muốn ăn năn
Tôi nguyền lãnh hết khó khăn cho người.
166. Khi tu hoán vị mình người
Chớ nên lộ vẻ ta đây, ngoan cường
Như dâu mới đến nhà chồng
Hành vi nhút nhát, nói năng rụt rè.
167. Hạnh lợi tha kiên trì chớ xả
Luôn giữ gìn tất cả chúng sinh
Chế tâm tham dục hiện hành
Nếu quên giữ giới, tự mình răn tâm:
168. “Hỡi này tâm ý ta ơi
Đã nghe giáo giới, cứ lơi tu hành
Thì bao tội lỗi, coi chừng
Chỉ do ngươi chịu chớ đừng trách ai.
169. “Từ trước ta bị ngươi khống chế
Trở thành người ích kỷ kiêu căng
Hại kia thấy đã rõ ràng
Ta nay quyết đập tan tành thói hư.
170. “Từ nay tất cả tâm tư
Từ ích kỷ đến lợi tha chuyển thành
Vậy ngươi hãy rán tuân hành
Quên thân thể, với chúng sanh hết lòng.
171. “Nếu ta đã buông lung lơ đễnh
Chưa đem ngươi phụng hiến hữu tình
Thì ngươi, tâm ý tinh ranh
Chắc đem ta bán mười thành âm ty.
172. “Trải qua vô số kiếp kỳ
Ta luôn điêu đứng cũng vì tâm đây
Chỉ lo ích kỷ riêng tây
Nay ta quyết dẹp họa tai khôn lường.
173.”Nếu ngươi còn tự tiếc thân
Chớ nên chấp ngã, lần khân lo mình
Nhớ luôn thương giúp hữu tình
Ấy là ngươi tự thương mình đấy thôi.
174. “Đãy da thối ngươi càng che chở
Càng nâng niu phục vụ tấm thân
Thì càng khiến nó trầm luân
Đọa vào thống khổ muôn phần đáng thương.
175. Dục tham vẫn cứ leo thang
Trong khi thân thể ngày càng suy vi
Làm sao thỏa mãn tham kia
Chủ toàn cõi đất cũng chưa thỏa lòng?
176. Theo tham dục bao giờ mới mãn
Chỉ chuốc thêm thất vọng não nề
Nhưng người không ước mong chi
Thì bao hạnh phúc tràn trề như mưa.
177. Hưởng nhiều tăng sự tham thân
Chớ nên cho túi da thân đủ đầy
Vật ưa thích cũng không ôm
Tâm mà được thế, quý hơn kho tàng.
178. Thân bất tịnh đáng nên kinh hãi
Duy chỉ là một khối vô tri
Do tâm thúc giục chuyển di
Chết ra tro bụi, chấp gì “thân tôi”?
179. Dù còn sống hoặc ra ma
Cái thân chỉ một túi da vô tình
Sao si chấp nó là mình
Sao không xả hết hợm mình kiêu căng?
180. Do phụng thị tấm thân túi thịt
Chịu vô vàn bao xiết khổ đau
Cần chi tức giận, tham cầu
Khi thân ấy chẳng khác nào khúc cây?
181. Dù ta tận lực chở che
Hay là phó mặc chim tha thú vồ
Thân kia có giận, vui đâu
Sao ta vì nó chuốc vào tham sân?
182. Khen thân nào khiến thân mừng
Chê thân nó cũng chẳng từng giận chi
Cái thân vô giác vô tri
Cần chi lao nhọc chỉ vì nó thôi?
183. “Ai ưa thích cái thân này
Chính là bạn tốt khiến tôi yêu vì.”
Mọi người vẫn ái tự thân
Sao ngươi tất cả không từng mến ưa?
184. Hãy quên mình, sống cho đại chúng
Lìa tham thân, phụng thị muôn người
Thân này có lắm họa tai
Nhưng là lợi khí nếu hay giúp đời.
185. Lối hành xử của kẻ ngu
Từ nay chán bỏ, chỉ theo trí hiền.
Dẹp tan giải đãi thùy miên
Tuân theo Giáo huấn cần chuyên tu trì.
186. Như Con Phật, đấng từ bi
Tôi nguyền hoàn tất những gì phải lo
Nếu không tinh tấn chuyên tu
Bao giờ ra khỏi ngục tù khổ đau?
187. Muốn trừ chướng ngại cho tu tập
Phải tránh xa nẻo ác đường tà
Thường theo chính đạo Thích ca
Chuyên tâm tu học pháp Tam ma đề.
Phần Văn Xuôi
CHƯƠNG TÁM
THIỀN ĐỊNH
(Tịnh lự, lóng sạch)
1- Sau khi phát khởi tinh tấn, hãy để tâm an trú trong thiền định. Người mà tâm tán loạn thì sẽ bị rơi vào nanh vuốt của phiền não mê muội.
2- Nếu cả thân và tâm đều viễn ly (thân viễn ly là ở nơi vắng vẻ, tâm viễn ly là không tham đắm thế tục) thì kể tán loạn không sinh. Bởi thế, cần phải xa lìa trói buộc của đời sống thế tục (gia đình, bè bạn) và từ bỏ những tư tưởng thế tục (liên hệ tài sắc, danh, ăn, ngủ).
3- Vì ái luyến thân bằng quyến thuộc, yêu mến danh lợi nên khó bỏ thế tục. Bậc trí hoàn toàn từ bỏ những thứ ấy đẻ tuần tự thực hành thiền quán theo những nguyên tắc sau đây :
4- Vì biết rõ chỉ có tuệ quán thù thắng (gọi tắt là tuệ, hay chiếu, sáng suốt) nghĩa là có kèm theo tịnh chỉ (định, hay tịch, vắng lặng) mới diệt được mê lầm phiền não, trước tiên nên tu tịnh chỉ. Tịnh chỉ thành tựu là do lìa tham ái.
5- Tự bản thân đã vô thường (nay còn mai mất, chóng thay đổi), lại còn đi tham luyến những kẻ khác cũng vô thường, thì dù có tái sinh trở lại cả ngàn lần cũng không gặp được những người mình yêu mến.
6- Khi chưa tìm thấy họ, đương nhiên ta sẽ sầu khổ không vui, vì không vui nên không thể đi vào chánh định (còn gọi tam ma địa, đẳng chí… là CHỈ). Dù có gặp được cũng không biết đủ (muốn gặp hoài), nên cũng lại sầu khổ vì ái luyến như trước.
7- Tham đắm những người, vật hữu tình là hoàn toàn ngược với thực chất của các pháp (hay hiện tượng, vì thực chất chúng là vô thường, như huyễn). Sự tham đắm ấy cũng huỷ hoại cái tâm cầu đạo hướng đến giải thoát, chán lìa sinh tử, và rốt cuộc phải rước lấy sầu khổ khóc than.
8- Nếu ta cứ nhớ thương những người thân, thì cuộc đời này trôi qua một cách vô nghĩa. Và như vậy là ta để cho những thân bằng quyến thuộc vô thường phá hỏng cơ hội tu chứng đạo lý chân thường.
9- Hành vi đã giống với phàm phu ngu si như vậy, thì chắc chắn ta phải đọa lạc vào ba ác đạo (ba cõi xấu : địa ngục, quỷ đói, súc sanh). Nếu mục đích của ta là hướng đến cảnh giới giải thoát thì cần gì phải thân gần những người phàm phu ngu độn ? (Câu cuối này bản Hoa ngữ là Tâm dục phó thánh cảnh/Hà nhu cận phàm phu. Bản dịch Anh Pháp giống nhau nhưng khác với bản Hoa ngữ. Anh dịch : And if I am led there by thoe unequal to the Noble Ones/What is the use of entrusting myself to the childish ? Pháp dịch : Et quand m’y conduisen ceux qui ne ressemblent pas aux être nobles/A quoi bon m’enremettre à eux ? Tự phó thác thân phận cho những kẻ phi thánh làm gì khi chúng chỉ dẫn ta đến ác đạo ?)
10- Mới phút trước bạn bè thân thiết, phút sau đã thành thù địch. Vào dịp vui cũng có thể chuốc oán cừu, ôi, kẻ phàm phu thật khó mà làm cho họ vừa lòng.
11- Khi ta lấy lời thành thật bảo họ, họ nổi giận và lại còn xúi ta từ bỏ việc lành. Nếu ta không nghe lời, họ sẽ nổi sân nà rơi vào đường ác.
12- Ganh ghét với kẻ hơn mình, cạnh tranh với kẻ bằng mình, ngạo nghễ với kẻ thua mình, được khen thì kiêu căng, nói lời trái tai thì nổi giận. Làm bạn với những người ngu như thế đâu có ích gì ?
13- Làm bạn với kẻ ngu chắc chắn sẽ sinh cái lỗi khen mình chê người, ưa bàn chuyện thế tục và những điều không tốt.
14- Bởi thế, gần thân tộc bạn bè chỉ rước lấy tổn hại. Họ không có lợi gì cho ta, ta cũng không ích gì cho họ.
15- Vậy cần phải xa lìa phàm phu ngu si. Khi gặp họ hãy vui vẻ chào đón, nhưng đừng quá thân mật, hãy theo cách giao tiếp của chính nhân quân tử (nghĩa là không vồn vã lắm).
16- Như ong lấy mật hoa, khi vì pháp (sống đúng theo giới luật Phật chế) ra ngoài hóa duyên (khất thực, xin ăn) xong, hãy an nhiên như vầng trăng mới. (Sngon chad ma mthong bzhin, Matics dịch : like the new moon. Dịch giả Hoa ngữ cho rằng rất khó lý giải, và dịch thành như tích vị mưu diện, nghĩa là chưa từng toan tính gặp nhau trước đấy. Bản dịch Anh, Pháp cũng tương tự. Tôi theo cách dịch của Matics trên đây do dịch giả Hoa ngữ cung cấp, vì nó nên thơ và phù hợp với Luận Thanh Tịnh Đạo nói về hạnh khất thực từng nhà, vị khất sĩ như vầng trăng chiếu ngàn nhà, không có thân sơ, luôn mới mẻ).
17- Nếu ôm giữ ý nghĩ kiêu mạn, cho rằng ta đây giàu có, được mọi người cung kính, ai cũng yêu mến ta, người như vậy lúc chết nhất định sẽ đâm ra hãi sợ (sợ sa ác đạo).
18- Này ý thức ngu si kia ơi, bất kể tham luyến vật gì, nhất định ngươi sẽ rước lấy ngàn lần nỗi đau khổ mà ngươi phải chịu trong đời này.
19- Do vậy, kẻ có trí không bao giờ tham luyến, vì tham luyến sẽ đưa đến nỗi sợ đọa vào ba đường ác. Hãy giữ vững sự tin hiểu như sau : những sự vật kia tự bản chất nó là đáng bỏ.
20- Dù ta có nhiều tiền lắm của, nổi danh khắp thiên hạ, thì những danh lợi thâu thập được ấy cũng không thể chiều theo ý muốn của ta.
21- Lời ca tụng đâu đáng để làm ta vui khi cũng có người hủy báng ta ? Lời chê bai đâu đáng làm ta sầu khổ, khi cũng có người khen ta ?
22- Hữu tình chúng sanh có đủ loại tâm linh, ngay đến chư Phật cũng không thể làm cho họ vui lòng, huống chi kẻ hèn kém như ta ? Vậy nên xả bỏ ưu tư ấy.
23- Họ khinh miệt kẻ bần cùng và nói xấu người giàu có. Bản chất họ khó kết thân như thế, thì làm bạn với họ có gì vui ?
24- Đức Như Lai có dạy rằng : Kẻ phàm ngu nếu không được lợi lộc thì sầu não không vui, bởi thế đừng làm bạn với họ.
25- Những chim thú và cây trong rừng không có phát ra những âm thanh châm chích nhĩ căn. Làm bạn với chúng thì ta thường an vui. Đến bao giờ ta mới được ở yên với chim thú trong núi rừng ?
26- Bao giờ tôi mới được ở gốc cây, trong hang động hoặc chùa hoang vắng ? Nhưng tôi nguyện tâm này không còn tơ tưởng đến thân bằng quyến thuộc, cắt đứt ham muốn đối với trần thế.
27- Bao giờ tôi mới được dời đến chỗ thiên nhiên khoáng đạt để khỏi chấp đây là chỗ của tôi, tâm không còn tham đắm, được tự do tự tại ?
28- Bao giờ tôi mới được ở an không sợ hãi, chỉ giữ ít vật dụng cần thiết, y phục thì kẻ trộm không thèm lấy, thậm chí không cần phải che thân ?
29- Bao giờ tôi mới đến được rừng thây, tiếp xúc cảnh ấy mà phát sinh ý nghĩ : Bộ xương của tử thi với thân thể của ta đều là những thứ sẽ đi đến hoại diệt.
30- Thân ta nhanh chóng vữa nát, hôi thối đến nỗi chồn sói cũng không dám đứng ăn ở đầu gió. Sự biến đổi của thân này chung cuộc sẽ như vậy.
31- Chỉ một tấm thân này lúc sống thì xương thịt liên kết nhau, nhưng chết rồi là phân tán mỗi thứ một nơi, huống chi những người thân thuộc.
32- Khi sinh ra đã một mình, lúc chết cũng đơn độc chết, những thống khổ khi tứ đại phân tán không ai san sẻ được với mình, thì thân bằng quyến thuộc có ích gì ?
33- Như lữ khách trên đường dài không tham đắm chỗ tạm dừng chân, kẻ đang đi trên đường ba cõi (cõi Dục, cõi Sắc, cõi Vô sắc) cũng không nên ái luyến gia đình từ đấy mình đã sinh ra.
34- Sao ta phải chờ đến lúc thân thể được bốn người khiêng, với thân bằng quyến thuộc đau đớn khóc lóc đi theo mới chịu vào rừng ?
35- Không cùng người thân hoặc kẻ thù, một mình ở ẩn trong rừng núi xem như đã chết, thì khi chết chẳng còn ai phải khóc than.
36- Khi ấy, vì xung quanh chẳng có người nào để đau buồn cho ta, hoặc để làm hại ta, nên lúc tu các pháp như niệm Phật theo hơi thở.v.v… sẽ không có ai làm cho tâm ta tán loạn.
37- Bởi thế, hãy ở một mình, ít việc, dễ an vui, trong cảnh núi rừng xinh đẹp khiến tâm người hoan hỷ, ngõ hầu đình chỉ tâm tán loạn.
38- Khi đã bỏ hết những lo nghĩ thế tục rồi, tâm ta nên chuyên nhất để có thể đi vào tịnh chỉ, và tinh tấn cắt đứt phiền não (bằng tuệ quán).
39- Đời này và đời sau, sự ham muốn khoái lạc giác quan dẫn đến tai họa, sự bắt trói,chặt giết trong đời này làm cho đời sau bị sa địa ngục.
40- Trước mặt các ông tơ bà mối, tại sao người ta khẩn cầu họ xe duyên nhiều thế ? Sao họ không kiêng kỵ phạm những tội lỗi hay tiếng xấu ?
41- Dù nguy hiểm bao nhiêu cũng lao vào, tài sản khánh tận cũng mặc, chỉ cần ôm gái đẹp vào lòng là khoái chí tiêu hồn.
42- Các cô gái ấy trừ xương xẩu ra, chẳng có gì, thế mà vì luyến ái họ ta đã không còn tự chủ được thân mình. Sao không hướng đến Niết-bàn tịch tịnh ?
43- Luc đầu (những cô gái) phải gan dạ lắm mới thò đầu ra, khi ta kéo voan che mặt của cô thì cô thẹn thùng cúi mặt nhìn xuống. Trước khi đem chôn, cái mặt ấy, dù có người thấy hay chưa ai thấy, đều được che đậy dưới một tấm voan. (Hoa dịch : Táng tiền kiến vị kiến/Tất dĩ sa phú diện. Cả hai bản Anh, Pháp đều không có ý gì ám chỉ việc chết chóc như bản Hoa. Theo mạch văn về quán bất tịnh của tử thi, thì bản Hoa có lẽ đúng hơn, khi nhìn một cô gái đẹp che mặt sau tấm voan theo tục lệ thời ấy, mà tác giả nghĩ đến xác chết của cô cũng sẽ được che mặt y như thế).
44- Cái dung mạo ẩn sau màn che đã mê hoặc ngươi ngày xưa, nay bị chim kên kên tha mất tấm voan, hiện ra trước mặt ngươi, sao ngươi thấy lại bỏ chạy dài ?
45- Ngày xưa có kẻ nào nhìn trộm nó, ngươi vội vàng giữ kỹ, nay chim kên kên ăn thịt nó, sao ngươi không giữ đi ?
46- Khi đã thấy một khối thịt vữa nát bị chim thú tranh nhau ăn ấy, thì sao ta còn khổ công trang sức cho một món ăn được ân cần phụng hiến cho cầm thú ?
47- Nếu trông thấy một bộ xương trắng sạch sẽ nằm bất động cũng đủ khiến ngươi kinh hãi, thì sao không sợ một nữ nhân linh hoạt như một thây ngo ngoe ?
48- Ngày xưa cô gái mặc y phục đàng hoàng ngươi ham thích, sao nay lõa hình lại không ham ? Nếu nói tôi không thích cái thây chết lõa hình, thì tại sao ăn lại thích cái thây sống có áo mặc ?
49- Phân tiểu và nước bọt đều do ăn uống sinh ra, tại sao ngươi chỉ tham nước bọt mà không tham phân hôi ?
50- Những kẻ tham dục không thích xúc chạm cái gối mềm mại sạch sẽ, bảo rằng nó không có mùi thân thể đàn bà. Hóa ra họ mê những thứ ô uế.
52- Kẻ đam mê nhục dục nói : “Cái gối tuy mềm mại thật, nhưng ngủ với cái gối thì đâu có thành giấc ngủ của đôi uyên ương”. Họ còn nổi giận với cái gối.
53- Nếu ngươi bảo : “Tôi không thích những thứ dơ uế”, vậy tại sao lại ôm ấp một phụ nữ gồm bộ xương có gân dính liền, với thịt như bùn đắp lên ?
53- Những dơ uế của tự thân ngày nào ngươi cũng kinh nghiệm, hưởng chưa đủ hay sao mà còn tham cái túi da dơ uế của kẻ khác ?
54- Nếu bảo rằng chỉ thích nhìn và vuốt ve thịt da mềm mại kia, thế thì sao không muốn da thịt một tử thi hồn đã lìa khỏi xác ?
55- Vậy chính do cái tâm của cô gái làm ngươi ham muốn, nhưng tâm ấy thì không thể thấy hay sờ ; cái có thể thấy, sờ được thì chẳng phải tâm, vậy ôm giữ sự si mê vô lối ấy làm gì ?
56- Không rõ biết sự dơ uế nơi thân người khác cũng chưa phải là điều kỳ lạ, nhưng không biết sự dơ uế nơi chính thân mình mới thực là lạ kỳ.
57- Hỡi cái tâm tham luyến những vật bất tịnh kia, sao ngươi lại bỏ đóa sen non mới nở dưới ánh mặt trời mà đi ham thích cái túi da dơ uế ?
58- Nếu ngươi không muốn sờ một chỗ đất bị trát đầy đồ dơ, thì sao lại muốn sờ cái thân thể từ đó tiết ra đủ thứ uế bẩn ?
59- Nếu nói ngươi không ham dơ uế, thì tại sao lại ôm vào lòng một vật do hạt giống bất tịnh (tinh trùng, noãn) sinh ra, và thoát ra ở chỗ dơ dáy ?
60- Con dòi sinh từ phân tiểu tuy nhỏ nhít ngươi còn không ham, tại sao lại ham thích cái thân thể do bất tịnh sinh ra và đầy những thứ dơ bẩn ?
61- Ngươi chẳng những không coi rẻ cái thân bất tịnh của mình, lại còn vì ham vật bất tịnh mà tham luôn cả túi da dơ bẩn của kẻ khác.
62- Ngay cả những dược phẩm cùng thực phẩm thích hợp khẩu vị con người như băng phiến, gạo, cơm, rau rán,… đã vào cơ thể bài tiết ra thì khiến đại địa cũng ô uế.
63- Thân thể dơ bẩn như vậy rõ ràng ai cũng tự thấy. Nếu còn nghi thì nên quan sát thây chết ngoài nghĩa địa và những vật bất tịnh khác.
64- Khi lớp da ngoài được xẻ ra, người trông thấy phải kinh hãi. Khi đã biết vậy thì tại sao còn có thể ham thích cái thân này ? Vậy nên từ bỏ tư tưởng cho thân là sạch đẹp.
65- Mùi thơm mà kẻ kia thoa vào thân là hương của chiên đàn (hay các hương khác, như nước hoa ngày nay) chứ đâu phải của thân thể. Sao lại vì mùi hương không liên can gì đến thân thể mà tham cái thân của cô nàng ?
66- Nếu thân thể vốn hôi hám, thì đừng ham nó chẳng phải tốt hơn chăng ? Những người tham chuyện vô nghĩa trên đời bôi hương lên thân để làm gì nhỉ ?
67- Nếu mùi hương là của nước hoa (chiên đàn) thì thân thể toát ra mùi gì ? Cần gì nhân một mùi hương chẳng can hệ gì đến cái thân cô gái, mà ham thích thân ấy ?
68- Nếu tóc và móng tay dài ra, răng vàng hôi thối, thân thể như trạng thái tự nhiên của nó, thì phải khiến người ta khiếp sợ. Thế thì sao ngươi còn ham thân ấy ?
69- Tham dục như vũ khí tự hại mình, đã không để cho nó cùn nhụt bớt thì chớ, sao còn mài cho nó sắc bén thêm ? Than ôi, bọn người cuồng si tự mê hoặc mình, thật đầy dẫy trong thiên hạ.
70- Chỉ cần thấy một nắm xương ngoài nghĩa địa ta cũng đủ khởi tâm chán lìa (sinh tử), thế sao lại vui được khi thấy đầy dẫy những bộ xương trắng đang di động trong thị trấn ?
71- Lại nữa, cái thân bất tịnh của nữ nhân nếu không trả một giá rất đắc thì không có được. Đời này phải vì nó mà mệt mỏi chạy theo cát bụi , đời sau chịu khổ nạn ở địa ngục.
72- Tuổi nhỏ không có năng lực kiếm ra tài sản, lớn lên làm sao hưởng thú (cưới vợ) ? Khi có được tài sản thì thọ mạng sắp hết, cái già đã đến thì sắc dục mà làm gì ?
73- Những kẻ hạ liệt nhiều ham muốn suốt ngày lao động kiệt sức, buổi tối về nhà bao nhiêu tinh khí tiêu tan, lăn ra ngủ say như thây chết.
74- Có kẻ đi tha hương mưu sinh, trải nhiều gian nan cay đắng, dù có muốn hội ngộ vợ đẹp, suốt năm cũng không thấy nhau.
75- Có kẻ vì tự lợi, ngu si tự bán thân mình, nhưng chưa được lợi lộc gì vào tay mà phải bị gió nghiệp cuốn đi một cách vô định.
76- Có kẻ tự bán thân làm tôi tớ người, tha hồ cho kẻ khác sai sử. Thê thiếp họ sinh nở ở chỗ hoang dã, dưới gốc cây.
77- Những phàm phu bị dục vọng lừa dối, lại nói là vì kiếm sống mưu sinh. Họ ra sa trường mặc dù sợ chết hoặc vì ham lợi mà biến thành nô bộc.
78- Vì dục vọng có người tự sát, hoặc bị giáo nhọn đâm suốt thân, hoặc bị kiếm ngắn đâm thủng, hoặc bị lửa đốt.
79- Trải cho hết những khổ về tom góp, giữ gìn và mất mát, mới thấy tài sản thật đem lại nhiều tai họa. Kẻ vì tham vàng mà tiêu tán tâm lực thì không còn có kỳ hạn nào để thoát ra khỏi khổ sinh tử.
80- Tham dục phát sinh nhiều khổ, hại nhiều, phước lợi ít ; chẳng khác nào những con vật kéo xe chỉ ăn được vài nạm cỏ mà thôi.
81- Cái lợi nhỏ nhoi ấy súc sinh còn dễ kiếm, nhưng những con người thiển cận kia lại vì nó mà bôn ba chịu đủ thứ thống khổ, hủy hoại thân người khó được của mình.
82- Năm đối tượng của dục rốt cùng cũng hoại diệt, nhưng do đam mê chúng mà con người đoạ địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. Vì cái vui chốc lát mà phải chịu khốn đốn trường kỳ.
83- Vậy mà chỉ cần chịu đựng một phần ngàn, phần vạn của sự khổ ấy để tu hành cũng đủ thành Vô thượng Bồ-đề. So với Bồ-tát tu hạnh giác ngộ thì người tham dục chịu nhiều khổ mà không được quả giác ngộ.
84- Tư duy về những thống khổ ở các ác đạo mới biết tai họa của các dục. Những tại họa do độc dược, lửa, binh khí, vực thẳm hoặc kẻ thù gây ra cũng không thể sánh bằng.
85- Bởi thế nên chán đối tượng năm dục, vui với cảnh nhàn tịnh ở trong núi rừng tịch tĩnh, lìa tranh chấp, không phiền não.
86- Dưới ánh trăng trong sang mát mẻ tợ hương chiên đàn, thư thái trên phiến đá phẳng như trong cung điện, được ngọn gió rừng êm ái quạt mát, bậc thiền giả tốt phước tản bộ nghĩ đến an lạc cho muôn người.
87- Theo thời tiết tha hồ mặc ý ở trong ngôi nhà trống, hoặc nơi hang động, hoặc dưới gốc cây, nhờ đã xả bỏ cái khổ của sự giữ gìn tài vật, vị ấy được tự do tự tại.
88- Lìa tham ái, hành động tự do, không can dự bất cứ ai, vua chúa cũng khó hưởng được cái thú tri túc ở chốn núi rừng tĩnh mịch.
89- Sau khi tư duy về những tai hại của năm dục và công đức của sự xa lánh duyên trần, nên chấm dứt vọïng tưởng phân biệt và tu quán tâm Bồ-đề.
90- Trước tiên nên quán ta với người cũng giống nhau ở chỗ tránh khổ tìm vui, do vậy cần thương chúng sanh như thương chính mình.
91- Chân tay tuy nhiều, nhưng giữ gìn tay chân thì cũng như giữ gìn thân thể. Khổ vui ở mỗi người tuy khác nhau, nhưng sự tìm cầu an lạc thì ai cũng giống ta.
92- Cái khổ mà ta chịu không làm tổn hại thân người khác, nhưng do xem là tôi khổ, vì chấp ngã nên ta khó mà kham nhẫn.
93- Cái khổ của người khác cũng không dính đến thân ta, nhưng nếu xem khổ ấy cũng như tôi khổ, thì cũng khó kham nhẫn.
94- Ta nên xua tan nỗi khổ của người như xua tan khổ của chính ta, và nên làm lợi lạc cho người vì họ cũng là hữu tình như ta.
95- Ta lẫn người, cả hai đều tìm vui nên giống nhau, họ có gì khác ta đâu ? Tại sao chỉ tìm vui cho mình ?
96- Ta lẫn người, cả hai đều ghét khổ nên giống nhau. Mình người có gì khác nhau, sao chỉ tự che chở mình mà không che chở người ?
97- Ngươi bảo : “Cái khổ của người khác không hại gì tôi, thì sao phải che chở họ khỏi khổ ?”. Vậy cái khổ về sau không hại cho bây giờ sao ngươi phải đề phòng ?
98- Nếu bảo : “Tôi chấp nhận chịu khổ tương lai, vì khi chết đi là một thân khác, cái thân tái sinh cũng là một thân khác nữa”. Thấy như vậy gọi là tà kiến, nên bỏ.
99- Nếu bảo “ Ai khổ thì tự lo lấy thân, can chi tôi phải che chở họ”. Thế thì chân khổ không phải tay khổ, sao tay lại che chở chân ?
100- Nếu bảo : nghĩ như trên (98,99) mặc dù phi lý thật, nhưng vì chấp ngã mà ra như thế. Nhưng sự chấp trước thật có ta và người hiện hữu biệt lập là tà kiến, nên bỏ.
101- Vì cái gọi là mình hay người chỉ là tính tương tục (thời gian) và năm uẩn hòa hợp (không gian) chỉ là giả danh, như chuỗi tràng (gồm nhiều hạt kết lại) hay như quân đội (từng binh sĩ họp lại), vốn thật không có người chịu khổ, thì ai là kẻ trừ khổ của ai ?
102- Đã không có người chịu khổ thật sự, thì tuyệt đối không có gì khác nhau giữa khổ mình hay khổ người. Có khổ nhất định nên xua tan, cần gì phân biệt gượng gạo mình và người ?
103- Không nên cãi rằng cần gì phải trừ khổ của người khác, vì không thật có sự khổ và người chịu khổ. Nhưng khi đã xua tan đau khổ của chính mình thì đương nhiên cũng phải xua tan tất cả đau khổ. Nếu không, thì tôi cũng như hữu tình khác, cần gì trừ khổ cho chính tôi ?
104- (Hỏi 🙂 – Tâm thương xót kẻ khác đem lại cho tôi nhiều đau khổ, thì sao phải nỗ lực làm nó phát sinh ? (Đáp 🙂 – Nếu nghĩ đến nỗi khổ của chúng sanh, thì khổ của mình sao lại tăng được ?
105- Nếu nỗi khổ của một người có thể trừ thống khổ của rất nhiều người khác, thì vì tự lợi lợi người, kẻ có tâm từ sẽ rước lấy nỗi khổ kia.
106- Như trong kinh Tam Ma Địa Vương nói : Bồ-tát Diệu Hoa Nguyệt mặc dù biết nhà vua có ý hại mình, song vì muốn chấm dứt thống khổ cho hàng vạn người, Bồ-tát đã chấp nhận khổ đau.
107- Người tu quán mình người bình đẳng như vậy thì ưa trừ diệt thống khổ cho kẻ khác, dù phải vào địa ngục Vô gián cũng vui vẻ như con thiên nga sà xuống ao sen.
108- Khi biết chúng sanh đã được giải thoát thì tâm vui mừng dạt dào như biển lớn. Nỗi vui ấy chưa đủ sao, cần gì phải cầu giải thoát cho riêng mình ?
109- Bởi thế hãy mưu cầu lợi ích cho tha nhân mà đừng kiêu căng tự đắc ; chuyên tâm ham thích làm lợi lạc cho người mà không hy vọng được quả báo lành.
110- Cũng như tôi tự giữ cho mình khỏi bị những khó chịu nhỏ như một lời nói khiếm nhã, tôi nên tu tập tâm thương xót che chở kẻ khác.
111- Đối với tinh huyết của người khác vốn không phải thân tôi, mà vì tập quán tôi đã xem sự kết tụ tinh huyết ấy là tôi ;
112- Vậy sao thân người khác tôi không thể xem là mình ? Do vậy, đem đổi thân mình thành thân người cũng không khó lắm.
113- Tự thương thân thì gặp nhiều tai họa, thương thân người thì được nhiều công đức. Biết vậy nên thường tu tập thương người, từ bỏ ngã chấp.
114- Ai cũng chấp nhận rằng tay chân là những phần tử của thân thể, vậy sao không nhận rằng hữu tình là một phần của sự sống ?
115- Đối với thân thể vốn vô ngã này, mà do thói quen ta xem nó là của ta, vậy sao đối với kẻ khác không thể phát sinh ý tưởng họ là ta ?
116- Nên mưu cầu lợi ích cho tha nhân mà không kiêu căng ngã mạn, như người nuôi thân mình không bao giờ mong ai đền đáp.
117- Dù một khó chịu nhỏ nhặt như một lời khiếm nhã mà ta cũng không muốn xảy đến cho mình và cẩn thận tránh né, hãy có tâm thương xót giữ gìn như vậy đối với chúng sanh.
118- Bởi thế mà đấng Chúa tể của sự cứu hộ là Bồ-tát Quán Thế Âm mạnh mẽ phát nguyện đại bi bằng cách gia trì năng lực vào Thánh hiệu của ngài để trừ nỗi khiếp sợ khi đến giữa chúng đông người.
119- Trước khi nghe tên (một người nào) ta đã tán đởm kinh hồn, nhưng về sau nhờ thân gần lâu, khi mất con người ấy ta lại buồn sầu, ấy là do thói quen. Vậy ta không nên thối chí khi (lúc đầu) thấy khó.
120- Nếu ai muốn nhanh chóng tự cứu và cứu người, thì hãy tu đổi địa vị tự với tha, đấy là bí quyết tốt nhất.
121- Vì tham đắm tự thân, gặp việc nhỏ cũng sinh lo sợ. Đối với thân thể, nguồn gốc phát sinh mọi lo sợ này, ai mà không giận nó như cừu địch ?
122- Người muốn trị bệnh thân thể đói khát thường dùng trăm phương ngàn kế như bắt giết cá, chim, thú, nấp rình giữa đường để cướp bóc.
123- Có kẻ vì cầu danh lợi cung kính mà đi đến chỗ giết cha mẹ, trộm vật Tam bảo, nhân đấy bị đọa vào ngục Vô gián.
124- Ai là người thông minh mà lại còn muốn bảo hộ, cung dưỡng cái thân này, không xem nó như cừu địch, không khinh miệt nó ?
125- Con đường sa làm quỷ đói là ý nghĩ : “Nếu bố thí hết, tôi còn hưởng được gì ?”. Con đường lên cõi trời, người ta có ý nghĩ : “Nếu tôi hưởng hết thì lấy gì để bố thí ?” .
126- Vì bản thân mà hại kẻ khác thì sẽ chịu khổ địa ngục. Hại mình để lợi người thì việc gì cũng thành công.
127- Muốn cho mình ở địa vị cao tột thì sẽ rơi vào những cõi ác ngu si thấp hèn ; đề cao kẻ khác thì sẽ lên các cõi lành cao thượng, được tôn kính.
128- Sai sử kẻ khác phục dịch cho mình thì sẽ chịu cái khổ làm tôi đòi bị sai sử. Chịu nhọc mình để lợi tha thì sẽ được phong tước vương hầu.
129- Bao nhiêu hạnh phúc trần gian đều do lợi tha mà có ; bao nhiêu thống khổ trên đời đều do ích kỷ chỉ muốn lợi mình mà ra.
130- Điều này đã quá rõ không cần nói nhiều lời : Phàm phu ngu si chỉ cầu lợi cho bản thân, còn bậc thánh thì chỉ mong lợi lạc tha nhân. Xem sự khác biệt giữa hai người ấy thì đủ biết.
131- Nếu ta không thật tình đổi hạnh phúc mình lấy khổ đau kẻ khác, thì không những ta sẽ không đạt thành Chánh giác, mà ở trong sinh tử luân hồi ta cũng không được an vui.
132- Tạm gác lại chuyện đời sau, ngay đời này nếu không làm tôi tớ thì chủ không trả thù lao, như vậy cũng khó mà có được cái lợi trong đời hiện tại.
133- Lợi tha khiến được an vui, bỏ lợi tha thì mất vui. Hại người khiến chịu khổ, kẻ ngu chắn chắn gặp tai ương.
134- Tất cả tai hại trên đời như sợ hãi và những thống khổ khác đều do ngã chấp mà ra. Vậy ta còn cần gì con ma chấp ngã đó ?
135- Ngã chấp chưa tận trừ thì không thể trừ hết khổ, cũng như chưa quăng bỏ lửa thì không khỏi bị phỏng tay.
136- Bởi thế hãy đình chỉ tự hại và diệt thống khổ cho kẻ khác bằng cách bỏ bản thân mà cho mọi người tất cả, thương người như chính mình.
137- Này tâm ý, sau khi đổi địa vị mình với người, ngươi nên nhận thức rõ từ nay ta hoàn toàn thuộc về chúng sanh, trừ việc lợi ích hữu tình, ngoài ra ta không nghĩ việc gì khác.
138- Từ nay trở đi, không nên lấy con mắt đã thuộc về hữu tình để mưu lợi cho riêng mình, cũng đừng lấy mắt (tai, mũi, lưỡi, thân) để làm những việc tổn hại chúng sanh.
139- Từ nay nên tôn trọng hữu tình, trong thân có gì đều đem làm lợi ích chúng sanh.
140- Trước tiên chọn ba đối tượng : thấp kém, ngang hàng và cao quý hơn mình, rồi trao đổi địa vị mình với ba người ấy. Dùng tâm xác tín không nghi ngờ mà thiền quán về ganh ghét, cạnh tranh và kiêu mạn (như sau)
141- (Quán người kém mình sẽ nghĩ về mình : ) Kẻ ấy được kính trọng, ta không. Tài sản ta không bằng kẻ ấy. Kẻ ấy được khen, ta không. Kẻ ấy hạnh phúc còn ta thì chịu đau khổ.
142- Ta làm lụng nhọc nhằn, kẻ ấy sống an nhàn thoải mái. Kẻ ấy được mọi người ca tụng, còn ta thì thân bại danh liệt.
143- Sao bảo ta không tài cán gì ? Đương nhiên ta có tài. Kẻ ấy so với X, Y thì còn kém xa. Ta cũng còn hơn nhiều người khác.
144- Những sự suy thoái về giới luật và kiến giải (hiểu biết đạo lý) nơi ta là do phiền não chứ không phải ta. Kẻ kia đáng nên tận lực giúp đỡ ta, dù có gặp khó khăn nào ta cũng cam chịu.
145- Vậy mà ta chẳng những không được giúp đỡ, ngược lại còn bị rẻ rúng là sao ? Kẻ ấy dù có đầy đủ công đức, song có ích lợi gì cho ta đâu ?
146- Kẻ ấy không thương xót chúng sanh ngu muội bị kẹt vào cửa khẩu ác đạo, mà chỉ hướng ra ngoài để khoe khoang đức hạnh mình, muốn hơn những bậc trí.
147- (Quán tâm niệm kẻ ngang mình : ) Để thắng vượt kẻ được xem ngang hàng với ta, ta nhất định phải có tài lợi và danh vọng.
148- Ta sẽ tận lực tuyên dương công đức của mình, làm cho danh tiếng vang khắp thiên hạ, ngoài ra ta nên dìm công đức của kẻ ấy, không để cho mọi người nghe đến.
149- Lại phải nên che giấu những lỗi lầm của ta, để ta được cúng dường, không phải kẻ ấy. Thế là nay ta được lợi lớn, được cung kính, chứ không phải kẻ kia.
150- Ta sẽ sung sướng thấy nó liên miên gặp nạn, trở thành đối tượng cho mọi người trào lộng, quở trách.
151- (Quán sự ngã mạn của kẻ hơn mình : ) “Nghe nói cái kẻ điên khùng kia lại muốn tranh với ta, nhưng thử nghĩ tài sản, tướng mạo, trí tuệ, hiểu biết, dòng họ của nó làm so bằng ta được ?”
152- “Bởi thế mà mỗi khi nghe mọi người khác miệng đồng lòng, đều ca tụng công đức ta, thì ta vui sướng ran cả người, lông dựng lên, mình nổi gai ốc.
153- “Dù nó có giàu phất lên, ta cũng sẽ chiếm đoạt tài sản nó. Nếu nó làm công cho ta, ta chỉ cấp lương vừa đủ sống, ngoài ra ta sẽ chiếm hết.
154- “Ta phải làm cho chúng mất sự an vui, luôn luôn bị tai họa…”. Trong sinh tử ngã chấp như vậy đã từng hại ta cả trăm lần.
155- Hỡi tâm ý, vì muốn lợi cho mình, ngươi đã trải qua vô số kiếp chịu đủ thứ nhọc nhằn mà chỉ có tăng thêm đau khổ.
156- Bởi thế, nay ngươi nên tận tâm tận lực làm lợi ích cho chúng sanh. Đấng Đại Thánh (Phật) không nói dối, hãy vâng làm theo giáo lý Ngài thì chắc chắn được lợi ích.
157- Nếu xưa nay ngươi đã tu tập trao đổi địa vị mình với người như thế, thì ngươi đã được viên mãn an vui như Phật, không đến nỗi khổ như ngày nay.
158- Từ một giọt tinh huyết cha mẹ kết tụ mà ngươi có thể chấp làm tôi, thì với người khác ngươi cũng nên tập xem là tôi vậy.
159- Sau khi xét kỹ xem mình có thật đổi địa vị với người, thấy tự thân có vật gì trộm hết đem làm lợi ích cho chúng sanh.
160- Mình an vui, kẻ khác không an vui ; mình ở trên cao, kẻ khác thấp kém ; mình chỉ làm lợi cho mình, không đoái hoài kẻ khác thì làm sao họ không ganh ghét ?
161- Ta nên xa lìa hạnh phúc mình để chịu khổ thay cho người, thường xem cách khởi tâm động niệm của mình để xét những lỗi lầm.
162- Kẻ khác dù phạm lỗi lớn, ta cũng nên vui vẻ chịu tội thay, lỗi mình dù nhỏ nhặt cũng thành thật sám hối trước đại chúng.
163- Nên tán dương tiếng tốt của người mà giấu kín vinh dự của mình ; tự nguyện làm kẻ tôi tớ hạ liệt, nỗ lực mưu cầu lợi ích cho đại chúng.
164- Tự thân ta vốn nhiều lỗi lầm, công đức chẳng đủ để đáng khen, nên hãy che giấu đức mình đừng để ai biết.
165- Tóm lại, xưa nay vì ích kỷ muốn lợi mình nên bao nhiêu việc làm tôi đều phương hại đến kẻ khác, nay vì lợi lạc cho người, bao nhiêu tai hại tôi nguyện lãnh hết về mình.
166- Đừng để cho thân này hiện cái tướng thô bạo cứng cỏi, hãy như cô dâu mới về nhà chồng, hết sức rụt rè cẩn thận.
167- Phải kiên trì hạnh lợi tha, nhất là đừng thương tổn chúng sanh. Nếu tâm khởi lên tham muốn ích kỷ thì chế phục tâm (bằng chánh tri chánh niệm). Nếu tâm vượt qua giới (lợi tha) này, hãy xử phạt nó.
168- Nay tâm ý, đã được răn dạy như thế mà ngươi không thực hành thì những tội lỗi rốt cuộc sẽ về ngươi, chỉ còn nước phải bị đọa.
169- Trước đây ta đã bị ngươi khống chế, nay thì ta đã rõ, bất luận đi đến chân trời góc biển nào ta cũng phải đập cho tan tành thói kiêu mạn của ngươi.
170- Nay thì ngươi nên bỏ cái nghĩ như sau : “Tôi sẽ hưởng quyền lợi cho mình”, vì ta đã bán ngươi cho người khác, chớ bi ai mà hãy tận lực phục vụ người.
171- Nếu ta đã thiếu cẩn thận, lơ đễnh một chút, chưa đem ngươi mà bố thí cho hữu tình, thì chắc chắn ngươi đã bán ta xuống mười cửa địa ngục mất rồi.
172- Quả vậy, ta đã bao phen bị ngươi bán đứng như thế, nay nhớ lại thù xưa, ta phải đập tan cái tâm ích kỷ tự lợi trong ngươi.
173- Nếu còn tiếc cái mạng của ngươi thì ngươi không nên ôm lòng chấp ngã, mà phải thường thương giúp hữu tình.
174- Ngươi càng ân cần che chở, phụng hiến cho tấm thân bất tịnh này bao nhiêu, nó càng đọa vào thống khổ khó nhẫn chịu bấy nhiêu.
175- Thân thể thì suy yếu mà dục ái lại gia tăng, dù tất cả tài sản trên địa cầu này cũng không đủ làm cho nó thỏa mãn. Ai còn có thể làm thỏa mãn dục vọng này ?
176- Chạy theo dục vọng không bao giờ thỏa mãn thì chỉ chuốc lấy não nề thất vọng. Kẻ không cầu mong gì lại được phước vô cùng.
177- Hưởng lạc chỉ tăng thêm lòng tham thân, vậy đừng để cho thân thể có cơ hội hưởng lạc. Không ôm giữ những vật thích ý, tâm thái ấy là tài sản quý báu chân thật.
178- Tấm thân bất tịnh đáng sợ này, tự nó bất động, phải chờ kẻ khác (tâm ý) thôi thúc, chung cục sẽ ra tro bụi, tại sao chấp nó làm cái tôi ?
179- Dù sống hay chết, cái thân này để làm gì ? Nó có khác gì một khối than, cục đất đâu ? Vậy sao không trừ ngã mạn đi ?
180- Do phụng thị hầu hạ cái thân mà ta đã phải tích chứa bao nhiêu khổ đau một cách vô nghĩa. Đối với cái thân chẳng khác khúc cây này, cần gì tham với sân cho mệt ?
181- Dù ta có cẩn thận che chở cho nó, hay bỏ nó cho quạ chồn ăn, nó cũng chẳng nổi tham hay giận, thế thì sao còn ham cái thân này ?
182- Chê thân, nào khiến cái thân giận ? Khen nó, nào khiến nó vui ? Nó đã vô tri vô giác như vậy thì siêng năng lao nhọc vì nó làm gì ?
183- Nếu ngươi bảo : “Ai yêu mến cái thân này, người ấy là bạn tôi”, nhưng mọi người đều yêu mến bản thân mình, sao ngươi không ưa thích họ ?
184- Bởi thế hãy lìa tham, hy sinh bản thân dể làm lợi ích cho đại chúng. Thân này tuy lắm tai họa, nhưng là một lợi khí để làm việc lành.
185- Tôi đã quá chán lối hành xử ấu trĩ của kẻ ngu, nay tôi sẽ hành động theo bậc trí. Nhớ lời giáo huấn về không buông lung, tôi sẽ tinh tấn dẹp lui thói lừ đừ ngủ gà ngủ gật.
186- Như con Phật đại từ bi, tôi sẽ nhẫn nại làm những gì phải làm. Nếu không siêng năng tu tập cho thường, thì đến ngày nào mới ra khỏi khổ ?
187- Muốn trừ các chướng ngại, phải tránh xa nẻo tà, thường theo đường chính, chuyên chú tu tập chánh định.