Chu Dị Thiền Giải – Quyển 3

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải
Quyển 3
明Minh 智Trí 旭 著Trước

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 三tam

北bắc 天thiên 目mục 道Đạo 人Nhân 蕅# 益ích 智trí 旭# 著trước

上Thượng 經Kinh 之Chi 三Tam

(# 乾can/kiền/càn 下hạ 坤# 上thượng )#

泰thái 。 小tiểu 往vãng 大đại 來lai 。 吉cát 亨# 。

夫phu 為vi 下hạ 者giả 每mỗi 難nạn/nan 于vu 上thượng 達đạt 。 而nhi 為vi 上thượng 者giả 每mỗi 難nạn/nan 于vu 下hạ 交giao 。 今kim 小tiểu 往vãng 而nhi 達đạt 于vu 上thượng 。 大đại 來lai 而nhi 交giao 于vu 下hạ 。 此thử 所sở 以dĩ 為vi 泰thái 而nhi 吉cát 亨# 也dã 。 約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 上thượng 下hạ 分phần/phân 定định 之chi 後hậu 。 情tình 得đắc 相tương 通thông 。 而nhi 天thiên 下hạ 泰thái 寧ninh 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 化hóa 道đạo 已dĩ 行hành 。 而nhi 法Pháp 門môn 通thông 泰thái 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 深thâm 明minh 六lục 即tức 。 不bất 起khởi 上thượng 慢mạn 。 而nhi 修tu 證chứng 可khả 期kỳ 。 又hựu 是thị 安an 忍nhẫn 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 二nhị 魔ma 。 則tắc 魔ma 退thoái 而nhi 道đạo 亨# 也dã 。 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 二nhị 魔ma 不bất 能năng 為vi 患hoạn 是thị 小tiểu 往vãng 。 忍nhẫn 力lực 成thành 就tựu 是thị 大đại 來lai 。

彖# 曰viết 。 泰thái 。 小tiểu 往vãng 大đại 來lai 。 吉cát 亨# 。 則tắc 是thị 天thiên 地địa 交giao 而nhi 萬vạn 物vật 通thông 也dã 。 上thượng 下hạ 交giao 而nhi 其kỳ 志chí 同đồng 也dã 。 內nội 陽dương 而nhi 外ngoại 陰ấm 。 內nội 健kiện 而nhi 外ngoại 順thuận 。 內nội 君quân 子tử 而nhi 外ngoại 小tiểu 人nhân 。 君quân 子tử 道đạo 長trường/trưởng 。 小tiểu 人nhân 道đạo 消tiêu 也dã 。

約ước 四tứ 時thời 則tắc 如như 春xuân 。 天thiên 地địa 之chi 氣khí 交giao 而nhi 萬vạn 物vật 咸hàm 通thông 。 約ước 世thế 道đạo 如như 初sơ 治trị 。 上thượng 下hạ 之chi 情tình 交giao 而nhi 志chí 同đồng 為vi 善thiện 。 約ước 體thể 質chất 。 則tắc 內nội 陽dương 而nhi 外ngoại 陰ấm 。 陽dương 剛cang 為vi 主chủ 。 約ước 德đức 性tánh 。 則tắc 內nội 健kiện 而nhi 外ngoại 順thuận 。 無vô 私tư 合hợp 理lý 。 約ước 取thủ 舍xá 。 則tắc 內nội 君quân 子tử 而nhi 外ngoại 小tiểu 人nhân 。 見kiến 賢hiền 思tư 齊tề 。 見kiến 惡ác 自tự 省tỉnh 。 故cố 君quân 子tử 道đạo 長trường/trưởng 。 則tắc 六lục 爻hào 皆giai 有hữu 君quân 子tử 之chi 道đạo 。 小tiểu 人nhân 道đạo 消tiêu 。 則tắc 六lục 爻hào 皆giai 有hữu 保bảo 泰thái 防phòng 否phủ/bĩ 之chi 功công 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 若nhược 得đắc 小tiểu 往vãng 大đại 來lai 。 則tắc 性tánh 德đức 之chi 天thiên 與dữ 修tu 德đức 之chi 地địa 相tương 交giao 。 而nhi 萬vạn 行hạnh 俱câu 通thông 也dã 。 向hướng 上thượng 玄huyền 悟ngộ 與dữ 向hướng 下hạ 操thao 履lý 相tương 交giao 。 而nhi 解giải 行hành 不bất 分phân 作tác 兩lưỡng 橛quyết 也dã 。 內nội 具cụ 陽dương 剛cang 之chi 德đức 。 而nhi 外ngoại 示thị 陰ấm 柔nhu 之chi 忍nhẫn 。 內nội 具cụ 健kiện 行hành 不bất 息tức 之chi 力lực 。 而nhi 外ngoại 有hữu 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 方phương 便tiện 。 內nội 合hợp 佛Phật 道Đạo 之chi 君quân 子tử 。 而nhi 外ngoại 同đồng 流lưu 于vu 九cửu 界giới 之chi 小tiểu 人nhân 。 能năng 化hóa 九cửu 界giới 俱câu 成thành 佛Phật 界giới 。 故cố 君quân 子tử 道đạo 長trường/trưởng 而nhi 小tiểu 人nhân 道đạo 消tiêu 也dã 。

象tượng 曰viết 。 天thiên 地địa 交giao 泰thái 。 后hậu 以dĩ 財tài 成thành 天thiên 地địa 之chi 道đạo 。 輔phụ 相tướng 天thiên 地địa 之chi 宜nghi 。 以dĩ 左tả 右hữu 民dân 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 。 即tức 性tánh 具cụ 定định 慧tuệ 。 天thiên 地địa 之chi 宜nghi 。 即tức 定định 慧tuệ 有hữu 適thích 用dụng 之chi 宜nghi 。 財tài 成thành 輔phụ 相tướng 。 即tức 以dĩ 修tu 裨bì 性tánh 也dã 。 左tả 右hữu 民dân 者giả 。 不bất 被bị 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 二nhị 魔ma 所sở 壞hoại 。 則tắc 能năng 用dụng 此thử 二nhị 魔ma 為vi 侍thị 者giả 也dã 。

初sơ 九cửu 。 拔bạt 茅mao 茹như 。 以dĩ 其kỳ 彙vị 。 征chinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 拔bạt 茅mao 征chinh 吉cát 。 志chí 在tại 外ngoại 也dã 。

陽dương 剛cang 之chi 德đức 。 當đương 泰thái 之chi 初sơ 。 豈khởi 應ưng 終chung 其kỳ 身thân 于vu 下hạ 位vị 哉tai 。 連liên 彼bỉ 同đồng 類loại 以dĩ 進tiến 。 志chí 不bất 在tại 于vu 身thân 家gia 。 故cố 可khả 保bảo 天thiên 下hạ 之chi 終chung 泰thái 矣hĩ 。

九cửu 二nhị 。 包bao 荒hoang 。 用dụng 馮bằng 河hà 。 不bất 遐hà 遺di 。 朋bằng 亡vong 。 得đắc 尚thượng 于vu 中trung 行hành 。 象tượng 曰viết 。 包bao 荒hoang 。 得đắc 尚thượng 于vu 中trung 行hành 。 以dĩ 光quang 大đại 也dã 。

剛cang 中trung 而nhi 應ưng 六lục 五ngũ 。 此thử 得đắc 時thời 行hành 道Đạo 之chi 賢hiền 臣thần 也dã 。 故cố 宜nghi 休hưu 休hưu 有hữu 容dung 。 荒hoang 而nhi 無vô 用dụng 者giả 包bao 之chi 。 有hữu 才tài 能năng 馮bằng 河hà 者giả 用dụng 之chi 。 遐hà 者giả 亦diệc 不bất 遺di 之chi 。 勿vật 但đãn 以dĩ 二nhị 陽dương 為vi 朋bằng 。 乃nãi 得đắc 尚thượng 合hợp 六lục 五ngũ 中trung 正chánh 之chi 道đạo 而nhi 光quang 大đại 耳nhĩ 。

九cửu 三tam 。 無vô 平bình 不bất 陂bi 。 無vô 往vãng 不bất 復phục 。 艱gian 貞trinh 無vô 咎cữu 。 勿vật 恤tuất 其kỳ 孚phu 。 于vu 食thực 有hữu 福phước 。 象tượng 曰viết 。 無vô 往vãng 不bất 復phục 。 天thiên 地địa 際tế 也dã 。

世thế 固cố 未vị 有hữu 久cửu 泰thái 而nhi 不bất 否phủ/bĩ 者giả 。 顧cố 所sở 以dĩ 持trì 之chi 者giả 何hà 如như 耳nhĩ 。 九cửu 三tam 剛cang 正chánh 。 故cố 能năng 艱gian 貞trinh 而nhi 有hữu 福phước 。 挽vãn 迴hồi 此thử 天thiên 地địa 之chi 際tế 。

六lục 四tứ 。 翩# 翩# 不bất 富phú 以dĩ 其kỳ 鄰lân 。 不bất 戒giới 以dĩ 孚phu 。 象tượng 曰viết 。 翩# 翩# 不bất 富phú 。 皆giai 失thất 實thật 也dã 。 不bất 戒giới 以dĩ 孚phu 。 中trung 心tâm 願nguyện 也dã 。

柔nhu 正chánh 之chi 德đức 。 處xử 泰thái 已dĩ 過quá 中trung 之chi 時thời 。 雖tuy 無vô 致trí 治trị 真chân 實thật 才tài 力lực 。 而nhi 賴lại 有hữu 同đồng 志chí 以dĩ 防phòng 禍họa 亂loạn 。 則tắc 不bất 約ước 而nhi 相tương/tướng 信tín 。 故cố 猶do 可khả 保bảo 持trì 此thử 泰thái 也dã 。 俞# 玉ngọc 吾ngô 曰viết 。 泰thái 之chi 時thời 。 三tam 陰âm 陽dương 皆giai 應ưng 。 上thượng 下hạ 交giao 而nhi 志chí 同đồng 。 不bất 獨độc 二nhị 五ngũ 也dã 。 乾can/kiền/càn 之chi 初sơ 爻hào 。 即tức 拔bạt 茅mao 連liên 茹như 以dĩ 上thượng 交giao 。 四tứ 為vi 坤# 之chi 初sơ 爻hào 。 亦diệc 翩# 然nhiên 連liên 類loại 而nhi 下hạ 交giao 。 三tam 交giao 乎hồ 上thượng 。 既ký 勿vật 恤tuất 其kỳ 孚phu 。 故cố 四tứ 交giao 于vu 下hạ 。 亦diệc 不bất 戒giới 以dĩ 孚phu 。 上thượng 下hạ 一nhất 心tâm 。 陰âm 陽dương 調điều 和hòa 。 此thử 大Đại 道Đạo 為vi 公công 之chi 盛thịnh 。 所sở 以dĩ 為vi 泰thái 。 季quý 彭# 己kỷ 曰viết 。 失thất 實thật 。 言ngôn 三tam 陰ấm 從tùng 陽dương 而nhi 不bất 為vi 主chủ 也dã 。 陽dương 實thật 則tắc 能năng 為vi 主chủ 。 陰ấm 虛hư 則tắc 但đãn 順thuận 承thừa 乎hồ 陽dương 而nhi 已dĩ 。 不bất 有hữu 其kỳ 富phú 之chi 義nghĩa 也dã 。 中trung 心tâm 願nguyện 者giả 。 言ngôn 其kỳ 出xuất 于vu 本bổn 心tâm 也dã 。

六lục 五ngũ 。 帝đế 乙ất 歸quy 妹muội 。 以dĩ 祉chỉ 元nguyên 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 以dĩ 祉chỉ 元nguyên 吉cát 。 中trung 以dĩ 行hạnh 願nguyện 也dã 。

柔nhu 中trung 居cư 尊tôn 。 下hạ 應ưng 九cửu 二nhị 。 虛hư 心tâm 用dụng 賢hiền 。 而nhi 不bất 以dĩ 君quân 道đạo 自tự 專chuyên 。 如như 帝đế 乙ất 歸quy 妹muội 。 盡tận 其kỳ 婦phụ 道đạo 而nhi 順thuận 乎hồ 夫phu 子tử 。 夫phu 如như 是thị 。 則tắc 賢hiền 人nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 之chi 用dụng 。 而nhi 泰thái 可khả 永vĩnh 保bảo 矣hĩ 。

上thượng 六lục 。 城thành 復phục 于vu 隍hoàng 。 勿vật 用dụng 師sư 。 自tự 邑ấp 告cáo 命mạng 。 貞trinh 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 城thành 復phục 于vu 隍hoàng 。 其kỳ 命mạng 亂loạn 也dã 。

泰thái 極cực 必tất 否phủ/bĩ 。

時thời 勢thế 固cố 然nhiên 。 陰ấm 柔nhu 又hựu 無vô 撥bát 亂loạn 之chi 才tài 。 故cố 誡giới 以dĩ 勿vật 復phục 用dụng 師sư 。 上thượng 既ký 失thất 權quyền 。 下hạ 必tất 擅thiện 命mạng 。 故cố 有hữu 自tự 邑ấp 告cáo 命mạng 者giả 。 邑ấp 非phi 出xuất 命mạng 之chi 所sở 。 而nhi 今kim 妄vọng 自tự 出xuất 命mạng 。 亦diệc 可khả 羞tu 矣hĩ 。 然nhiên 上thượng 六lục 秖kỳ 是thị 無vô 才tài 。 而nhi 以dĩ 陰ấm 居cư 陰ấm 。 仍nhưng 得đắc 其kỳ 正chánh 。 非phi 是thị 全toàn 無vô 德đức 也dã 。 但đãn 遇ngộ 此thử 時thời 勢thế 。 故cố 命mạng 亂loạn 而nhi 出xuất 自tự 邑ấp 人nhân 耳nhĩ 。

約ước 佛Phật 法Pháp 釋thích 六lục 爻hào 者giả 。 夫phu 欲dục 安an 忍nhẫn 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 二nhị 魔ma 。 須tu 藉tạ 定định 慧tuệ 之chi 力lực 。 初sơ 九cửu 剛cang 正chánh 。 故cố 內nội 魔ma 既ký 降giáng/hàng 。 外ngoại 魔ma 亦diệc 伏phục 。 似tự 拔bạt 茅mao 而nhi 連liên 彙vị 。 九cửu 二nhị 剛cang 中trung 。 故cố 外ngoại 魔ma 既ký 化hóa 。 內nội 魔ma 不bất 起khởi 。 尚thượng 中trung 行hành 而nhi 光quang 大đại 。 九cửu 三tam 過quá 剛cang 。 故cố 須tu 艱gian 貞trinh 。 方phương 得đắc 無vô 咎cữu 。 以dĩ 其kỳ 本bổn 是thị 正chánh 慧tuệ 。 必tất 能năng 取thủ 定định 。 故cố 為vi 天thiên 地địa 相tương/tướng 際tế 。 六lục 四tứ 正chánh 定định 孚phu 于vu 正chánh 慧tuệ 。 故cố 雖tuy 不bất 富phú 而nhi 能năng 以dĩ 鄰lân 。 知tri 魔ma 無vô 實thật 。 則tắc 魔ma 反phản 為vi 吾ngô 侍thị 而nhi 如như 鄰lân 。 六lục 五ngũ 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 故cố 能năng 即tức 魔ma 界giới 為vi 佛Phật 界giới 。 具cụ 足túc 福phước 慧tuệ 。 二nhị 種chủng 莊trang 嚴nghiêm 。 如như 帝đế 乙ất 歸quy 妹muội 而nhi 有hữu 祉chỉ 元nguyên 吉cát 。 上thượng 六lục 守thủ 其kỳ 劣liệt 定định 。 故cố 魔ma 發phát 而nhi 成thành 亂loạn 。

(# 坤# 下hạ 乾can/kiền/càn 上thượng )#

否phủ/bĩ 之chi 匪phỉ 人nhân 。 不bất 利lợi 君quân 子tử 貞trinh 。 大đại 往vãng 小tiểu 來lai 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 承thừa 平bình 日nhật 久cửu 。 君quân 民dân 逸dật 德đức 。 而nhi 氣khí 運vận 衰suy 頹đồi 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 化hóa 道đạo 流lưu 行hành 。 出xuất 家gia 者giả 多đa 。 而nhi 有hữu 漏lậu 法pháp 起khởi 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 安an 忍nhẫn 二nhị 魔ma 之chi 後hậu 。 得đắc 相tương 似tự 證chứng 。 每mỗi 每mỗi 起khởi 于vu 似tự 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 而nhi 不bất 前tiền 進tiến 。 若nhược 起khởi 法pháp 愛ái 。 則tắc 非phi 出xuất 世thế 正chánh 忍nhẫn 正chánh 智trí 法Pháp 門môn 。 故cố 為vi 匪phỉ 人nhân 。 而nhi 不bất 利lợi 君quân 子tử 貞trinh 。 以dĩ 其kỳ 背bối/bội 大Đại 乘Thừa 道đạo 。 退thoái 墮đọa 權quyền 小tiểu 境cảnh 界giới 故cố 也dã 。

彖# 曰viết 。 否phủ/bĩ 之chi 匪phỉ 人nhân 。 不bất 利lợi 君quân 子tử 貞trinh 。 大đại 往vãng 小tiểu 來lai 。 則tắc 是thị 天thiên 地địa 不bất 交giao 。 而nhi 萬vạn 物vật 不bất 通thông 也dã 。 上thượng 下hạ 不bất 交giao 。 而nhi 天thiên 下hạ 無vô 邦bang 也dã 。 內nội 陰ấm 而nhi 外ngoại 陽dương 。 內nội 柔nhu 而nhi 外ngoại 剛cang 。 內nội 小tiểu 人nhân 而nhi 外ngoại 君quân 子tử 。 小tiểu 人nhân 道đạo 長trường/trưởng 。 君quân 子tử 道đạo 消tiêu 也dã 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 若nhược 起khởi 似tự 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 則tắc 修tu 德đức 不bất 合hợp 性tánh 德đức 之chi 天thiên 。 而nhi 萬vạn 行hạnh 俱câu 不bất 通thông 也dã 。 向hướng 上thượng 不bất 與dữ 向hướng 下hạ 合hợp 一nhất 。 而nhi 不bất 能năng 從tùng 寂tịch 光quang 垂thùy 三tam 土thổ/độ 之chi 邦bang 國quốc 也dã 。 內nội 證chứng 陰ấm 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 。 而nhi 置trí 陽dương 剛cang 佛Phật 性tánh 于vu 分phần/phân 外ngoại 。 內nội 同đồng 二Nhị 乘Thừa 之chi 小tiểu 人nhân 。 而nhi 置trí 佛Phật 果Quả 君quân 子tử 于vu 分phần/phân 外ngoại 。 自tự 不bất 成thành 佛Phật 。 不bất 能năng 化hóa 他tha 成thành 佛Phật 。 故cố 小tiểu 人nhân 道đạo 長trường/trưởng 。 君quân 子tử 道đạo 消tiêu 也dã 。 強cường/cưỡng 軟nhuyễn 二nhị 魔ma 。 人nhân 每mỗi 畏úy 懼cụ 。 故cố 泰thái 傳truyền 極cực 慶khánh 快khoái 之chi 辭từ 以dĩ 安an 慰úy 之chi 。 令linh 無vô 退thoái 怯khiếp 。 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 人nhân 每mỗi 貪tham 戀luyến 。 故cố 否phủ/bĩ 傳truyền 極cực 嗟ta 歎thán 之chi 辭từ 以dĩ 警cảnh 策sách 之chi 。 令linh 無vô 取thủ 著trước 。

象tượng 曰viết 。 天thiên 地địa 不bất 交giao 。 否phủ/bĩ 。 君quân 子tử 以dĩ 儉kiệm 德đức 辟tịch 難nạn/nan 。 不bất 可khả 榮vinh 以dĩ 祿lộc 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 觀quán 此thử 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 猶do 如như 險hiểm 坑khanh 之chi 難nạn/nan 。 而nhi 不bất 取thủ 其kỳ 味vị 。 是thị 謂vị 不bất 可khả 榮vinh 以dĩ 祿lộc 也dã 。

初sơ 六lục 。 拔bạt 茅mao 茹như 。 以dĩ 其kỳ 彙vị 。 貞trinh 吉cát 亨# 。 象tượng 曰viết 。 拔bạt 茅mao 貞trinh 吉cát 。 志chí 在tại 君quân 也dã 。

六lục 爻hào 皆giai 有hữu 救cứu 否phủ/bĩ 之chi 任nhậm 。 皆giai 論luận 救cứu 否phủ/bĩ 之chi 方phương 。 不bất 可khả 以dĩ 下hạ 三tam 爻hào 為vi 匪phỉ 人nhân 也dã 。 初sơ 六lục 柔nhu 順thuận 而nhi 居cư 陽dương 位vị 。 且thả 有hữu 同đồng 志chí 可khả 以dĩ 相tương 濟tế 。 故cố 拔bạt 茅mao 連liên 彙vị 而nhi 吉cát 亨# 。 但đãn 時thời 當đương 否phủ/bĩ 初sơ 。 尤vưu 宜nghi 思tư 患hoạn 豫dự 防phòng 。 故cố 誡giới 以dĩ 貞trinh 也dã 。

六lục 二nhị 。 包bao 承thừa 。 小tiểu 人nhân 吉cát 。 大đại 人nhân 否phủ/bĩ 亨# 。 象tượng 曰viết 。 大đại 人nhân 否phủ/bĩ 亨# 。 不bất 亂loạn 群quần 也dã 。

柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 上thượng 應ưng 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 之chi 君quân 。 惟duy 以dĩ 仁nhân 慈từ 培bồi 。

植thực 人nhân 心tâm 。 挽vãn 迴hồi 天thiên 運vận 。 故cố 小tiểu 人nhân 得đắc 其kỳ 包bao 承thừa 而nhi 吉cát 。 然nhiên 在tại 六lục 二nhị 大đại 人nhân 分phần/phân 中trung 。 見kiến 天thiên 下hạ 之chi 未vị 平bình 。 心tâm 猶do 否bĩ 塞tắc 不bất 安an 。 不bất 安an 乃nãi 可khả 以dĩ 致trí 亨# 。 而nhi 非phi 小tiểu 人nhân 所sở 能năng 亂loạn 矣hĩ 。

六lục 三tam 。 包bao 羞tu 。 象tượng 曰viết 。 包bao 羞tu 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。

以dĩ 陰ấm 居cư 陽dương 在tại 下hạ 之chi 上thượng 。 內nội 剛cang 外ngoại 柔nhu 。 苟cẩu 可khả 以dĩ 救cứu 否phủ/bĩ 者giả 。 無vô 不bất 為vi 之chi 。 豈khởi 顧cố 小tiểu 名danh 小tiểu 節tiết 。 諺ngạn 云vân 。 包bao 羞tu 忍nhẫn 恥sỉ 是thị 男nam 兒nhi 。

時thời 位vị 使sử 然nhiên 。 何hà 損tổn 于vu 坤# 順thuận 之chi 德đức 哉tai 。 易dị 因nhân 曰viết 。 此thử 正chánh 處xứ 否phủ/bĩ 之chi 法pháp 。 所sở 謂vị 唾thóa 面diện 自tự 乾can/kiền/càn 。 褫sỉ 裘cừu 縱túng/tung 博bác 者giả 也dã 。

九cửu 四tứ 。 有hữu 命mạng 無vô 咎cữu 。 疇trù 離ly 祉chỉ 。 象tượng 曰viết 。 有hữu 命mạng 無vô 咎cữu 。 志chí 行hành 也dã 。

剛cang 而nhi 不bất 正chánh 。 以dĩ 居cư 上thượng 位vị 。 宜nghi 有hữu 咎cữu 也dã 。 但đãn 當đương 否phủ/bĩ 極cực 泰thái 來lai 之chi 時thời 。 又hựu 得đắc 疇trù 類loại 共cộng 離ly 于vu 祉chỉ 。 故cố 救cứu 否phủ/bĩ 之chi 志chí 得đắc 行hành 。 離ly 者giả 。 附phụ 麗lệ 也dã 。

九cửu 五ngũ 。 休hưu 否phủ/bĩ 。 大đại 人nhân 吉cát 。 其kỳ 亡vong 其kỳ 亡vong 。 繫hệ 于vu 苞bao 桑tang 。 象tượng 曰viết 。 大đại 人nhân 之chi 吉cát 。 位vị 正chánh 當đương 也dã 。

陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 居cư 于vu 君quân 位vị 。 下hạ 應ưng 柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 之chi 臣thần 。 故cố 可khả 以dĩ 休hưu 否phủ/bĩ 而nhi 吉cát 。 然nhiên 患hoạn 每mỗi 伏phục 于vu 未vị 然nhiên 。 亂loạn 每mỗi 生sanh 于vu 所sở 忽hốt 。 故cố 必tất 念niệm 念niệm 安an 不bất 忘vong 危nguy 。 存tồn 不bất 忘vong 亡vong 。 治trị 不bất 忘vong 亂loạn 。 如như 繫hệ 物vật 于vu 苞bao 桑tang 之chi 上thượng 。 使sử 其kỳ 堅kiên 不bất 可khả 拔bạt 。 此thử 非phi 大đại 人nhân 。 其kỳ 孰thục 能năng 之chi 。

上thượng 九cửu 。 傾khuynh 否phủ/bĩ 。 先tiên 否phủ/bĩ 後hậu 喜hỷ 。 象tượng 曰viết 。 否phủ/bĩ 終chung 則tắc 傾khuynh 。 何hà 可khả 長trường/trưởng 也dã 。

剛cang 不bất 中trung 正chánh 。 居cư 卦# 之chi 外ngoại 。 先tiên 有hữu 否phủ/bĩ 也dã 。 但đãn 否phủ/bĩ 終chung 則tắc 傾khuynh 。 決quyết 無vô 長trường/trưởng 否phủ/bĩ 之chi 理lý 。 故cố 得đắc 後hậu 有hữu 喜hỷ 耳nhĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 非phi 陽dương 剛cang 智trí 德đức 不bất 能năng 拔bạt 之chi 。 初sơ 六lục 法pháp 愛ái 未vị 深thâm 。 而nhi 居cư 陽dương 位vị 。 若nhược 能năng 從tùng 此thử 一nhất 拔bạt 。 則tắc 一nhất 切thiết 俱câu 拔bạt 。 故cố 勉miễn 以dĩ 貞trinh 則tắc 吉cát 亨# 。 勸khuyến 其kỳ 志chí 在tại 于vu 君quân 。 君quân 即tức 指chỉ 法Pháp 身thân 實thật 證chứng 也dã 。 六lục 二nhị 法pháp 愛ái 漸tiệm 深thâm 。 故cố 小tiểu 人nhân 則tắc 吉cát 。 大đại 人nhân 正chánh 宜nghi 于vu 此thử 作tác 否bĩ 塞tắc 想tưởng 。 乃nãi 得đắc 進tiến 道đạo 而nhi 亨# 。 六lục 三tam 法pháp 愛ái 最tối 深thâm 。 又hựu 具cụ 小tiểu 慧tuệ 。 妄vọng 認nhận 似tự 道đạo 為vi 真chân 。 故cố 名danh 包bao 羞tu 。 九cửu 四tứ 剛cang 而nhi 不bất 正chánh 。 雖tuy 暫tạm 起khởi 法pháp 愛ái 。 終chung 能năng 自tự 拔bạt 而nhi 志chí 行hành 。 九cửu 五ngũ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 故cố 直trực 入nhập 正chánh 位vị 而nhi 吉cát 。 然nhiên 尚thượng 有hữu 四tứ 十thập 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 未vị 斷đoạn 。 所sở 以dĩ 位vị 位vị 皆giai 不bất 肯khẳng 住trụ 。 名danh 其kỳ 亡vong 其kỳ 亡vong 。 從tùng 此thử 心tâm 心tâm 。 流lưu 入nhập 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 。 證chứng 念niệm 不bất 退thoái 。 名danh 繫hệ 于vu 苞bao 桑tang 。 上thượng 九cửu 陽dương 居cư 陰ấm 位vị 。 始thỉ 亦diệc 未vị 免miễn 法pháp 愛ái 。 後hậu 則tắc 智trí 慧tuệ 力lực 強cường/cưỡng 。 故cố 能năng 傾khuynh 之chi 。

(# 離ly 下hạ 乾can/kiền/càn 上thượng )#

同đồng 人nhân 。 于vu 野dã 亨# 。 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 利lợi 君quân 子tử 貞trinh 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 傾khuynh 否phủ/bĩ 必tất 與dữ 人nhân 同đồng 心tâm 協hiệp 力lực 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 因nhân 犯phạm 結kết 制chế 之chi 後hậu 。 同đồng 法pháp 者giả 同đồng 受thọ 持trì 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 既ký 離ly 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 初sơ 入nhập 同đồng 生sanh 性tánh 。 上thượng 合hợp 諸chư 佛Phật 慈từ 力lực 。 下hạ 同đồng 眾chúng 生sanh 悲bi 仰ngưỡng 。 故cố 曰viết 同đồng 人nhân 。 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 野dã 者giả 。 無vô 求cầu 之chi 地địa 。 立lập 于vu 無vô 求cầu 之chi 地địa 。 則tắc 凡phàm 從tùng 我ngã 者giả 皆giai 誠thành 同đồng 也dã 。 彼bỉ 非phi 誠thành 同đồng 。 而nhi 能năng 從tùng 我ngã 于vu 野dã 哉tai 。 同đồng 人nhân 而nhi 不bất 得đắc 其kỳ 誠thành 同đồng 。 可khả 謂vị 同đồng 人nhân 乎hồ 。 故cố 天thiên 與dữ 火hỏa 同đồng 人nhân 。 物vật 之chi 能năng 同đồng 于vu 天thiên 者giả 蓋cái 寡quả 矣hĩ 。 天thiên 非phi 同đồng 于vu 物vật 。 非phi 求cầu 不bất 同đồng 于vu 物vật 也dã 。 立lập 乎hồ 上thượng 。 而nhi 能năng 同đồng 者giả 自tự 至chí 焉yên 。 其kỳ 不bất 能năng 者giả 不bất 至chí 也dã 。 至chí 者giả 非phi 我ngã 援viện 之chi 。 不bất 至chí 者giả 非phi 我ngã 拒cự 之chi 。 不bất 拒cự 不bất 援viện 。 是thị 以dĩ 得đắc 其kỳ 誠thành 同đồng 而nhi 可khả 以dĩ 涉thiệp 川xuyên 也dã 。 苟cẩu 不bất 得đắc 其kỳ 誠thành 同đồng 。 與dữ 之chi 居cư 安an 則tắc 合hợp 。 與dữ 之chi 涉thiệp 川xuyên 則tắc 潰hội 矣hĩ 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 野dã 是thị 三tam 界giới 之chi 外ngoại 。 又hựu 寂tịch 光quang 無vô 障chướng 礙ngại 境cảnh 也dã 。 既ký 出xuất 生sanh 死tử 。 宜nghi 還hoàn 涉thiệp 生sanh 死tử 大đại 川xuyên 。 以dĩ 度độ 眾chúng 生sanh 。 惟duy 以dĩ 佛Phật 知tri 佛Phật 見kiến 。 示thị 悟ngộ 眾chúng 生sanh 。 名danh 為vi 利lợi 君quân 子tử 貞trinh 。

彖# 曰viết 。 同đồng 人nhân 。 柔nhu 得đắc 位vị 得đắc 中trung 。 而nhi 應ưng 乎hồ 乾can/kiền/càn 。 曰viết 同đồng 人nhân 。 (# 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 此thử 專chuyên 言ngôn 二nhị 。 )# 同đồng 人nhân 曰viết 。 同đồng 人nhân 于vu 野dã 亨# 。 (# 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 此thử 言ngôn 五ngũ 也dã 。 故cố 別biệt 之chi 。 )# 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 乾can/kiền/càn 行hành 也dã 。 文văn 明minh 以dĩ 健kiện 。 中trung 正chánh 而nhi 應ưng 。 君quân 子tử 正chánh 也dã 。 唯duy 君quân 子tử 為vi 能năng 通thông 天thiên 下hạ 之chi 志chí 。

觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 本bổn 在tại 凡phàm 夫phu 。 未vị 證chứng 法Pháp 身thân 。 名danh 之chi 為vi 柔nhu 。 今kim 得đắc 入nhập 正chánh 位vị 。 得đắc 證chứng 中trung 道đạo 。 遂toại 與dữ 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 身thân 乾can/kiền/càn 健kiện 之chi 體thể 相tướng 應ưng 。 故cố 曰viết 同đồng 人nhân 。 此thử 直trực 以dĩ 同đồng 證chứng 佛Phật 性tánh 為vi 同đồng 人nhân 也dã 。 既ký 證chứng 佛Phật 體thể 。 必tất 行hành 佛Phật 德đức 。 以dĩ 度độ 眾chúng 生sanh 。 名danh 為vi 乾can/kiền/càn 行hành 。 文văn 明minh 以dĩ 健kiện 。 中trung 正chánh 而nhi 應ưng 。 如như 日nhật 月nguyệt 麗lệ 天thiên 。 清thanh 水thủy 則tắc 影ảnh 自tự 印ấn 現hiện 。 乃nãi 君quân 子tử 之chi 正chánh 也dã 。 惟duy 君quân 子tử 已dĩ 斷đoạn 無vô 明minh 。 得đắc 法Pháp 身thân 中trung 道đạo 。 應ưng 本bổn 具cụ 二nhị 十thập 五ngũ 王vương 三tam 昧muội 。 故cố 能năng 通thông 天thiên 下hạ 之chi 志chí 。 而nhi 下hạ 合hợp 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 同đồng 悲bi 仰ngưỡng 耳nhĩ 。

象tượng 曰viết 。 天thiên 與dữ 火hỏa 。 同đồng 人nhân 。 君quân 子tử 以dĩ 類loại 族tộc 辨biện 物vật 。

不bất 有hữu 其kỳ 異dị 。 安an 顯hiển 其kỳ 同đồng 。 使sử 異dị 者giả 不bất 失thất 其kỳ 為vi 異dị 。 則tắc 同đồng 乃nãi 得đắc 安an 于vu 大đại 同đồng 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 如như 天thiên 之chi 與dữ 火hỏa 。 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 。 不bất 同đồng 而nhi 同đồng 。 十thập 法Pháp 界Giới 各các 有hữu 其kỳ 族tộc 。 各các 為vi 一nhất 物vật 。 而nhi 惟duy 是thị 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 具cụ 足túc 十thập 界giới 。 十thập 界giới 互hỗ 具cụ 。 便tiện 有hữu 百bách 界giới 千thiên 如như 之chi 異dị 。 而nhi 百bách 界giới 千thiên 如như 究cứu 竟cánh 元nguyên 只chỉ 一nhất 心tâm 。 此thử 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 不bất 同đồng 而nhi 同đồng 之chi 極cực 致trí 也dã 。

初sơ 九cửu 。 同đồng 人nhân 于vu 門môn 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 出xuất 門môn 同đồng 人nhân 。 又hựu 誰thùy 咎cữu 也dã 。

同đồng 人nhân 之chi 道đạo 。 宜nghi 公công 而nhi 不bất 宜nghi 私tư 。 初sơ 九cửu 剛cang 正chánh 。 上thượng 無vô 繫hệ 應ưng 。 出xuất 門môn 則tắc 可khả 以dĩ 至chí 于vu 野dã 矣hĩ 。 故cố 無vô 咎cữu 。

六lục 二nhị 。 同đồng 人nhân 于vu 宗tông 。 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 同đồng 人nhân 于vu 宗tông 。 吝lận 道đạo 也dã 。

六lục 二nhị 得đắc 位vị 得đắc 中trung 以dĩ 應ưng 乎hồ 乾can/kiền/càn 。 卦# 之chi 所sở 以dĩ 為vi 同đồng 人nhân 者giả 也dã 。 然nhiên 以dĩ 陰ấm 柔nhu 不bất 能năng 遠viễn 達đạt 。 恐khủng 其kỳ 近cận 暱# 于vu 初sơ 九cửu 九cửu 三tam 之chi 宗tông 。 則tắc 吝lận 矣hĩ 。

九cửu 三tam 。 伏phục 戎nhung 于vu 莽mãng 。 升thăng 其kỳ 高cao 陵lăng 。 三tam 歲tuế 不bất 興hưng 。 象tượng 曰viết 。 伏phục 戎nhung 于vu 莽mãng 。 敵địch 剛cang 也dã 。 三tam 歲tuế 不bất 興hưng 。 安an 行hành 也dã 。

夫phu 二nhị 應ưng 于vu 五ngũ 。 非phi 九cửu 三tam 所sở 得đắc 強cường/cưỡng 同đồng 也dã 。 三tam 乃nãi 妄vọng 冀ký 其kỳ 同đồng 。 故cố 伏phục 戎nhung 以dĩ 邀yêu 之chi 。 升thăng 高cao 陵lăng 以dĩ 伺tứ 之chi 。 然nhiên 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 名danh 義nghĩa 俱câu 順thuận 。 豈khởi 九cửu 三tam 非phi 理lý 之chi 剛cang 所sở 能năng 敵địch 哉tai 。 其kỳ 。 即tức 指chỉ 三tam 。 高cao 陵lăng 指chỉ 五ngũ 。 五ngũ 遠viễn 于vu 三tam 。 如như 高cao 陵lăng 也dã 。

九cửu 四tứ 。 乘thừa 其kỳ 墉# 。 弗phất 克khắc 攻công 。 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 乘thừa 其kỳ 墉# 。 義nghĩa 弗phất 克khắc 也dã 。 其kỳ 吉cát 。 則tắc 困khốn 而nhi 反phản 則tắc 也dã 。

離ly 象tượng 為vi 墉# 。 四tứ 亦diệc 妄vọng 冀ký 同đồng 于vu 六lục 二nhị 。 故cố 欲dục 乘thừa 九cửu 三tam 之chi 墉# 以dĩ 下hạ 攻công 之chi 。 但đãn 以dĩ 義nghĩa 揆quỹ 。 知tri 必tất 取thủ 困khốn 。 故cố 能năng 反phản 則tắc 而nhi 弗phất 攻công 耳nhĩ 。

九cửu 五ngũ 。 同đồng 人nhân 先tiên 號hào 咷đào 而nhi 後hậu 笑tiếu 。 大đại 師sư 克khắc 相tương 遇ngộ 。 象tượng 曰viết 。 同đồng 人nhân 之chi 先tiên 。 以dĩ 中trung 直trực 也dã 。 大đại 師sư 相tương 遇ngộ 。 言ngôn 相tương/tướng 克khắc 也dã 。

六lục 二nhị 陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 為vi 離ly 之chi 主chủ 。 應ưng 于vu 九cửu 五ngũ 。 此thử 所sở 謂vị 不bất 同đồng 而nhi 同đồng 。 乃nãi 其kỳ 誠thành 同đồng 者giả 也dã 。 誠thành 同đồng 而nhi 為vi 三tam 四tứ 所sở 隔cách 。 能năng 弗phất 號hào 咷đào 而nhi 用dụng 大đại 師sư 相tương/tướng 克khắc 哉tai 。 中trung 故cố 與dữ 二nhị 相tương/tướng 契khế 。 而nhi 不bất 疑nghi 其kỳ 跡tích 。 直trực 。 故cố 號hào 咷đào 用dụng 師sư 而nhi 不bất 以dĩ 為vi 諱húy 。 鄭trịnh 孩hài 如như 曰viết 。 大đại 師sư 之chi 克khắc 。 非phi 克khắc 三tam 四tứ 也dã 。 克khắc 吾ngô 心tâm 之chi 三tam 四tứ 也dã 。 私tư 意ý 一nhất 起khởi 于vu 中trung 。 君quân 子tử 隔cách 九cửu 閽# 矣hĩ 。 甚thậm 矣hĩ 。 克khắc 己kỷ 之chi 難nạn/nan 也dã 。 非phi 用dụng 大đại 師sư 。 其kỳ 將tương 能năng 乎hồ 。 楊dương 誠thành 齋trai 曰viết 。 師sư 莫mạc 大đại 于vu 君quân 心tâm 。 而nhi 兵binh 革cách 為vi 小tiểu 。

上thượng 九cửu 。 同đồng 人nhân 于vu 郊giao 。 無vô 悔hối 。 象tượng 曰viết 。 同đồng 人nhân 于vu 郊giao 。 志chí 未vị 得đắc 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 無vô 所sở 苟cẩu 同đồng 。 故cố 無vô 悔hối 。 莫mạc 與dữ 共cộng 立lập 。 故cố 志chí 未vị 得đắc 。 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 六lục 爻hào 皆giai 重trọng/trùng 明minh 欲dục 證chứng 同đồng 人nhân 之chi 功công 夫phu 也dã 。 夫phu 欲dục 證chứng 入nhập 同đồng 人nhân 法pháp 性tánh 。 須tu 藉tạ 定định 慧tuệ 之chi 力lực 。 又hựu 復phục 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 求cầu 。 不bất 可khả 以dĩ 無vô 心tâm 得đắc 。 所sở 謂vị 時thời 節tiết 若nhược 到đáo 。 其kỳ 理lý 自tự 彰chương 。 此thử 修tu 心tâm 者giả 勿vật 忘vong 勿vật 助trợ 之chi 要yếu 訣quyết 也dã 。 初sơ 九cửu 正chánh 慧tuệ 現hiện 前tiền 。 不bất 勞lao 功công 力lực 。 便tiện 能năng 出xuất 生sanh 死tử 門môn 。 六lục 二nhị 雖tuy 有hữu 正chánh 定định 。 慧tuệ 力lực 太thái 微vi 。 未vị 免miễn 被bị 禪thiền 所sở 牽khiên 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 舊cựu 宗tông 。 九cửu 三tam 偏thiên 用dụng 其kỳ 慧tuệ 。 雖tuy 云vân 得đắc 正chánh 。 而nhi 居cư 離ly 之chi 上thượng 。 毫hào 無vô 定định 水thủy 所sở 資tư 。 故cố 如như 升thăng 于vu 高cao 陵lăng 。 而nhi 為vi 頂đảnh 墮đọa 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 歲tuế 不bất 興hưng 。 九cửu 四tứ 定định 慧tuệ 均quân 調điều 。 始thỉ 雖tuy 有hữu 期kỳ 必tất 之chi 心tâm 。 後hậu 乃nãi 知tri 期kỳ 必tất 之chi 不bất 能năng 合hợp 道đạo 。 卒thốt 以dĩ 無vô 心tâm 契khế 入nhập 而nhi 吉cát 。 九cửu 五ngũ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 而nhi 定định 力lực 不bất 足túc 。 雖tuy 見kiến 佛Phật 性tánh 。 而nhi 不bất 了liễu 了liễu 。 所sở 以dĩ 先tiên 須tu 具cụ 修tu 眾chúng 行hành 。 積tích 集tập 菩Bồ 提Đề 資tư 糧lương 。 藉tạ 萬vạn 善thiện 之chi 力lực 。 而nhi 後hậu 開khai 發phát 正Chánh 道Đạo 。 蓋cái 是thị 直trực 緣duyên 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 。 以dĩ 為vi 迥huýnh 出xuất 二nhị 諦đế 之chi 外ngoại 。 所sở 以dĩ 先tiên 號hào 咷đào 而nhi 後hậu 笑tiếu 也dã 。 上thượng 九cửu 定định 慧tuệ 雖tuy 復phục 平bình 等đẳng 。 而nhi 居cư 乾can/kiền/càn 體thể 之chi 上thượng 。 僅cận 取thủ 涅Niết 槃Bàn 空không 證chứng 。 不bất 能năng 入nhập 廛triền 垂thùy 手thủ 。 故cố 志chí 未vị 得đắc 。

(# 乾can/kiền/càn 下hạ 離ly 上thượng )#

大đại 有hữu 。 元nguyên 亨# 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 同đồng 心tâm 傾khuynh 否phủ/bĩ 之chi 後hậu 。 富phú 有hữu 四tứ 海hải 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 結kết 戒giới 說thuyết 戒giới 之chi 後hậu 。 化hóa 道đạo 大đại 行hành 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 證chứng 入nhập 同đồng 體thể 法pháp 性tánh 之chi 後hậu 。 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 自tự 莊trang 嚴nghiêm 。 皆giai 元nguyên 亨# 之chi 道đạo 也dã 。

彖# 曰viết 。 大đại 有hữu 。 柔nhu 得đắc 尊tôn 位vị 。 大đại 中trung 。 而nhi 上thượng 下hạ 應ưng 之chi 。 曰viết 大đại 有hữu 。 其kỳ 德đức 剛cang 健kiện 而nhi 文văn 明minh 。 應ưng 乎hồ 天thiên 而nhi 時thời 行hành 。 是thị 以dĩ 元nguyên 亨# 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 從tùng 凡phàm 夫phu 地địa 直trực 入nhập 佛Phật 果Quả 尊tôn 位vị 。 證chứng 于vu 統thống 一nhất 切thiết 法pháp 之chi 中trung 道đạo 。 而nhi 十thập 界giới 皆giai 應ưng 順thuận 之chi 。 名danh 為vi 大đại 有hữu 。 剛cang 健kiện 文văn 明minh 。 聖thánh 行hành 梵Phạm 行hạnh 皆giai 已dĩ 成thành 也dã 。 應ưng 乎hồ 天thiên 而nhi 時thời 行hành 。 證chứng 一nhất 心tâm 中trung 五ngũ 行hành 。 以dĩ 天thiên 行hành 為vi 體thể 。 而nhi 起khởi 嬰anh 兒nhi 行hành 病bệnh 行hành 之chi 用dụng 也dã 。

象tượng 曰viết 。 火hỏa 在tại 天thiên 上thượng 。 大đại 有hữu 。 君quân 子tử 以dĩ 遏át 惡ác 揚dương 善thiện 。 順thuận 天thiên 休hưu 命mạng 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 修tu 惡ác 須tu 斷đoạn 盡tận 。 修tu 善thiện 須tu 滿mãn 足túc 。 方phương 是thị 隨tùy 順thuận 法Pháp 。 性tánh 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 之chi 休hưu 命mạng 也dã 。 休hưu 命mạng 者giả 。 十thập 界giới 皆giai 是thị 性tánh 具cụ 性tánh 造tạo 。 但đãn 九cửu 界giới 為vi 咎cữu 。 佛Phật 界giới 為vi 休hưu 。 九cửu 界giới 為vi 逆nghịch 。 佛Phật 界giới 為vi 順thuận 。

初sơ 九cửu 。 無vô 交giao 害hại 。 匪phỉ 咎cữu 。 艱gian 則tắc 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 大đại 有hữu 初sơ 九cửu 。 無vô 交giao 害hại 也dã 。

夫phu 有hữu 大đại 者giả 。 患hoạn 其kỳ 多đa 交giao 而nhi 致trí 害hại 也dã 。 艱gian 則tắc 終chung 亦diệc 如như 初sơ 矣hĩ 。

九cửu 二nhị 。 大đại 車xa 以dĩ 載tái 。 有hữu 攸du 往vãng 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 大đại 車xa 以dĩ 載tái 。 積tích 中trung 不bất 敗bại 也dã 。

大đại 車xa 。 謂vị 六lục 五ngũ 虛hư 而nhi 能năng 容dung 也dã 。 雖tuy 有hữu 能năng 容dung 之chi 聖thánh 君quân 。 然nhiên 非phi 九cửu 二nhị 積tích 中trung 之chi 賢hiền 臣thần 以dĩ 應ưng 之chi 。 何hà 能năng 無vô 敗bại 。

九cửu 三tam 。 公công 用dụng 亨# 于vu 天thiên 子tử 。 小tiểu 人nhân 弗phất 克khắc 。 象tượng 曰viết 。 公công 用dụng 亨# 于vu 天thiên 子tử 。 小tiểu 人nhân 害hại 也dã 。

剛cang 正chánh 而nhi 居cư 大đại 臣thần 之chi 位vị 。 可khả 通thông 于vu 聖thánh 君quân 矣hĩ 。 豈khởi 小tiểu 人nhân 所sở 能năng 哉tai 。

九cửu 四tứ 。 匪phỉ 其kỳ 彭# 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 匪phỉ 其kỳ 彭# 無vô 咎cữu 。 明minh 辯biện 晰tích 也dã 。

彭# 。 盛thịnh 也dã 。 壯tráng 也dã 。 九cửu 四tứ 剛cang 而nhi 不bất 過quá 。 又hựu 居cư 離ly 體thể 。 明minh 辯biện 晰tích 而nhi 匪phỉ 彭# 。 可khả 以dĩ 事sự 聖thánh 君quân 矣hĩ 。

六lục 五ngũ 。 厥quyết 孚phu 交giao 如như 。 威uy 如như 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 厥quyết 孚phu 交giao 如như 。 信tín 以dĩ 發phát 志chí 也dã 。 威uy 如như 之chi 吉cát 。 易dị 而nhi 無vô 備bị 也dã 。

柔nhu 中trung 居cư 尊tôn 。 專chuyên 信tín 九cửu 二nhị 。 而nhi 天thiên 下hạ 信tín 之chi 。 不bất 怒nộ 而nhi 民dân 威uy 于vu 鈇phu 鉞việt 。 不bất 俟sĩ 安an 排bài 造tạo 作tác 以dĩ 為vi 威uy 也dã 。 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 以dĩ 其kỳ 無vô 備bị 。 知tri 其kỳ 有hữu 餘dư 也dã 。 夫phu 備bị 生sanh 于vu 不bất 足túc 。 不bất 足túc 之chi 形hình 現hiện 于vu 外ngoại 。 則tắc 威uy 削tước 。

上thượng 九cửu 。 自tự 天thiên 祐hựu 之chi 。 吉cát 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 大đại 有hữu 上thượng 吉cát 。 自tự 天thiên 祐hựu 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 曰viết 祐hựu 。 曰viết 吉cát 。 曰viết 無vô 不bất 利lợi 。 其kỳ 為vi 福phước 也dã 多đa 矣hĩ 。 而nhi 終chung 不bất 言ngôn 其kỳ 所sở 以dĩ 致trí 福phước 之chi 由do 。 豈khởi 真chân 無vô 說thuyết 也dã 哉tai 。 蓋cái 其kỳ 所sở 以dĩ 致trí 福phước 者giả 遠viễn 矣hĩ 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 天thiên 之chi 所sở 助trợ 者giả 順thuận 也dã 。 人nhân 之chi 所sở 助trợ 者giả 信tín 也dã 。 履lý 信tín 思tư 乎hồ 順thuận 。 又hựu 以dĩ 尚thượng 賢hiền 也dã 。 是thị 以dĩ 自tự 天thiên 祐hựu 之chi 。 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。 信tín 也dã 。 順thuận 也dã 。 尚thượng 賢hiền 也dã 。 此thử 三tam 者giả 。 皆giai 六lục 五ngũ 之chi 德đức 也dã 。 易dị 而nhi 無vô 備bị 。 六lục 五ngũ 之chi 順thuận 也dã 。 厥quyết 孚phu 交giao 如như 。 六lục 五ngũ 之chi 信tín 也dã 。 群quần 陽dương 歸quy 之chi 。 六lục 五ngũ 之chi 尚thượng 賢hiền 也dã 。 上thượng 九cửu 特đặc 履lý 之chi 爾nhĩ 。 我ngã 之chi 能năng 履lý 者giả 。 能năng 順thuận 且thả 信tín 。 又hựu 以dĩ 尚thượng 賢hiền 。 則tắc 天thiên 人nhân 之chi 助trợ 將tương 安an 歸quy 哉tai 。 故cố 曰viết 聖thánh 人nhân 無vô 功công 。 神thần 人nhân 無vô 名danh 。

約ước 佛Phật 法Pháp 釋thích 六lục 爻hào 。 又hựu 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 果quả 後hậu 垂thùy 化hóa 。 二nhị 約ước 秉bỉnh 教giáo 進tiến 修tu 。 一nhất 約ước 果quả 後hậu 垂thùy 化hóa 者giả 。 初sơ 九cửu 垂thùy 形hình 四tứ 惡ác 趣thú 中trung 。 而nhi 不bất 染nhiễm 四tứ 趣thú 煩phiền 惱não 。 但đãn 是thị 大đại 悲bi 。 與dữ 民dân 同đồng 患hoạn 。 故cố 無vô 交giao 害hại 而nhi 恆hằng 艱gian 。 九cửu 二nhị 垂thùy 形hình 人nhân 道đạo 。 能năng 以dĩ 大Đại 乘Thừa 廣quảng 度độ 一nhất 切thiết 。 故cố 有hữu 攸du 往vãng 而nhi 不bất 敗bại 。 九cửu 三tam 現hiện 行hành 天thiên 道đạo 。 不bất 染nhiễm 諸chư 天thiên 欲dục 樂lạc 。 及cập 與dữ 禪thiền 定định 。 故cố 非phi 小tiểu 人nhân 所sở 能năng 。 設thiết 小tiểu 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 趣thú 。 未vị 有hữu 不bất 被bị 欲dục 樂lạc 禪thiền 定định 所sở 害hại 者giả 也dã 。 九cửu 四tứ 現hiện 二Nhị 乘Thừa 相tương/tướng 。 故cố 匪phỉ 其kỳ 彭# 。 不bất 與dữ 二Nhị 乘Thừa 同đồng 取thủ 涅Niết 槃Bàn 偏thiên 證chứng 。 故cố 明minh 辯biện 晰tích 。 言ngôn 有hữu 大Đại 乘Thừa 智trí 慧tuệ 辯biện 才tài 也dã 。 六lục 五ngũ 現hiện 菩Bồ 薩Tát 相tướng 。 應ưng 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 而nhi 攝nhiếp 受thọ 之chi 。 故cố 厥quyết 孚phu 交giao 如như 。 應ưng 折chiết 伏phục 者giả 。 而nhi 折chiết 伏phục 之chi 。 故cố 威uy 如như 吉cát 。 信tín 以dĩ 發phát 志chí 。 是thị 接tiếp 引dẫn 善thiện 根căn 眾chúng 生sanh 。 易dị 而nhi 無vô 備bị 。 是thị 折chiết 伏phục 惡ác 機cơ 眾chúng 生sanh 也dã 。 上thượng 九cửu 現hiện 如Như 來Lai 形hình 。 故cố 自tự 天thiên 祐hựu 之chi 。 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。 所sở 謂vị 依y 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 亦diệc 現hiện 為vi 天Thiên 人Nhân 師Sư 也dã 。 二nhị 約ước 秉bỉnh 教giáo 進tiến 修tu 者giả 。 初sơ 九cửu 秉bỉnh 增tăng 上thượng 戒giới 學học 。 故cố 不bất 與dữ 煩phiền 惱não 相tương 交giao 。 九cửu 二nhị 秉bỉnh 增tăng 上thượng 心tâm 學học 。 故cố 于vu 禪thiền 中trung 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 而nhi 不bất 敗bại 。 九cửu 三tam 秉bỉnh 增tăng 上thượng 慧tuệ 學học 。 故cố 能năng 亨# 于vu 天thiên 子tử 。 然nhiên 此thử 慧tuệ 學học 。 坐tọa 斷đoạn 凡phàm 聖thánh 情tình 解giải 。 掃tảo 空không 蕩đãng 有hữu 。 每mỗi 為vi 惡ác 取thủ 空không 者giả 之chi 所sở 藉tạ 口khẩu 。 所sở 以dĩ 毫hào 釐li 有hữu 差sai 。 天thiên 地địa 懸huyền 隔cách 。 小tiểu 人nhân 弗phất 克khắc 用dụng 之chi 。 用dụng 則tắc 反phản 為vi 大đại 害hại 。 九cửu 四tứ 秉bỉnh 通thông 教giáo 法pháp 。 但đãn 是thị 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 。 故cố 匪phỉ 其kỳ 彭# 。 雖tuy 與dữ 二Nhị 乘Thừa 同đồng 觀quán 無vô 生sanh 。 而nhi 不bất 與dữ 二Nhị 乘Thừa 同đồng 證chứng 。 故cố 明minh 辯biện 晰tích 。 六lục 五ngũ 秉bỉnh 別biệt 教giáo 法pháp 。 仰ngưỡng 信tín 中trung 道đạo 。 故cố 厥quyết 孚phu 交giao 如như 。 別biệt 修tu 緣duyên 了liễu 。 故cố 威uy 如như 而nhi 吉cát 。 上thượng 九cửu 秉bỉnh 圓viên 教giáo 法pháp 。 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 全toàn 修tu 在tại 性tánh 。 故cố 自tự 天thiên 祐hựu 之chi 。 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。

(# 艮# 下hạ 坤# 上thượng )#

謙khiêm 亨# 。 君quân 子tử 有hữu 終chung 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 地địa 平bình 天thiên 成thành 。 不bất 自tự 滿mãn 假giả 。 約ước 佛Phật 化hóa 。 則tắc 法pháp 道đạo 大đại 行hành 之chi 後hậu 。 仍nhưng 等đẳng 視thị 眾chúng 生sanh 。 先tiên 意ý 問vấn 訊tấn 。 不bất 輕khinh 一nhất 切thiết 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 圓viên 滿mãn 菩Bồ 提Đề 。 歸quy 無vô 所sở 得đắc 。 凡phàm 此thử 皆giai 亨# 道đạo 也dã 。 君quân 子tử 以dĩ 此thử 而nhi 終chung 如như 其kỳ 始thỉ 。 可khả 謂vị 果quả 徹triệt 因nhân 源nguyên 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 謙khiêm 亨# 。 天thiên 道đạo 下hạ 濟tế 而nhi 光quang 明minh 。 地địa 道đạo 卑ty 而nhi 上thượng 行hành 。 天thiên 道đạo 虧khuy 盈doanh 而nhi 益ích 謙khiêm 。 地địa 道đạo 變biến 盈doanh 而nhi 流lưu 謙khiêm 。 鬼quỷ 神thần 害hại 盈doanh 而nhi 福phước 謙khiêm 。 人nhân 道đạo 惡ác 盈doanh 而nhi 好hảo/hiếu 謙khiêm 。 謙khiêm 尊tôn 而nhi 光quang 。 卑ty 而nhi 不bất 可khả 踰du 。 君quân 子tử 之chi 終chung 也dã 。

儒nho 則tắc 文văn 王vương 視thị 民dân 如như 傷thương 。 堯# 舜thuấn 其kỳ 猶do 病bệnh 諸chư 。 佛Phật 則tắc 十thập 種chủng 不bất 可khả 盡tận 。 我ngã 願nguyện 不bất 可khả 盡tận 。 眾chúng 生sanh 度độ 盡tận 。 方phương 證chứng 菩Bồ 提Đề 。 地địa 獄ngục 未vị 空không 。 不bất 取thủ 滅diệt 度độ 。 所sở 以dĩ 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 從tùng 來lai 無vô 有hữu 盈doanh 滿mãn 之chi 日nhật 。 苟cẩu 有hữu 盈doanh 滿mãn 之chi 心tâm 。 則tắc 天thiên 虧khuy 之chi 。 地địa 變biến 之chi 。 鬼quỷ 神thần 害hại 之chi 。 人nhân 惡ác 之chi 矣hĩ 。 以dĩ 此thử 謙khiêm 德đức 現hiện 形hình 十thập 界giới 。 則tắc 示thị 居cư 佛Phật 位vị 之chi 尊tôn 固cố 有hữu 光quang 。 縱túng/tung 示thị 居cư 地địa 獄ngục 之chi 卑ty 。 亦diệc 無vô 人nhân 能năng 踰du 勝thắng 之chi 也dã 。

吳ngô 幼ấu 清thanh 曰viết 。 謙khiêm 者giả 。 尊tôn 崇sùng 他tha 人nhân 以dĩ 居cư 己kỷ 上thượng 。 而nhi 己kỷ 亦diệc 光quang 顯hiển 。 卑ty 抑ức 自tự 己kỷ 以dĩ 居cư 人nhân 下hạ 。 而nhi 人nhân 亦diệc 不bất 可khả 踰du 越việt 之chi 。 此thử 君quân 子tử 之chi 所sở 以dĩ 有hữu 終chung 也dã 。

象tượng 曰viết 。 地địa 中trung 有hữu 山sơn 。 謙khiêm 。 君quân 子tử 以dĩ 裒# 多đa 益ích 寡quả 。 稱xưng 物vật 平bình 施thí 。

山sơn 過quá 乎hồ 高cao 。 故cố 多đa 者giả 裒# 之chi 。 地địa 過quá 乎hồ 卑ty 。 故cố 寡quả 者giả 益ích 之chi 。 趣thú 得đắc 其kỳ 平bình 。 皆giai 所sở 以dĩ 為vi 謙khiêm 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 裒# 佛Phật 果Quả 無vô 邊biên 功công 德đức 之chi 山sơn 。 以dĩ 益ích 眾chúng 生sanh 之chi 地địa 。 了liễu 知tri 大đại 地địa 眾chúng 生sanh 皆giai 具cụ 佛Phật 果Quả 功công 德đức 山sơn 王vương 。 稱xưng 物vật 機cơ 宜nghi 。 而nhi 平bình 等đẳng 施thí 以dĩ 佛Phật 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 令linh 一nhất 人nhân 。 獨độc 得đắc 滅diệt 度độ 。

初sơ 六lục 。 謙khiêm 謙khiêm 君quân 子tử 。 用dụng 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 謙khiêm 謙khiêm 君quân 子tử 。 卑ty 以dĩ 自tự 牧mục 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 此thử 最tối 處xứ 下hạ 。 是thị 謙khiêm 之chi 過quá 也dã 。 是thị 道đạo 也dã 。 無vô 所sở 用dụng 之chi 。 用dụng 于vu 涉thiệp 川xuyên 而nhi 已dĩ 。 有hữu 大đại 難nạn/nan 。 不bất 深thâm 自tự 屈khuất 折chiết 。 則tắc 不bất 足túc 以dĩ 致trí 其kỳ 用dụng 。 牧mục 者giả 。 養dưỡng 之chi 以dĩ 待đãi 用dụng 云vân 爾nhĩ 。

六lục 二nhị 。 鳴minh 謙khiêm 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 鳴minh 謙khiêm 貞trinh 吉cát 。 中trung 心tâm 得đắc 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 謙khiêm 之chi 所sở 以dĩ 為vi 謙khiêm 者giả 。 三tam 也dã 。 其kỳ 謙khiêm 也dã 以dĩ 勞lao 。 故cố 聞văn 其kỳ 風phong 被bị 其kỳ 澤trạch 者giả 。 莫mạc 不bất 相tương 從tùng 于vu 謙khiêm 。 六lục 二nhị 其kỳ 鄰lân 也dã 。 上thượng 六lục 其kỳ 配phối 也dã 。 故cố 皆giai 和hòa 之chi 而nhi 鳴minh 于vu 謙khiêm 。 而nhi 六lục 二nhị 又hựu 以dĩ 陰ấm 處xứ 內nội 卦# 之chi 中trung 。 雖tuy 微vi 九cửu 三tam 。 其kỳ 有hữu 不bất 謙khiêm 乎hồ 。 故cố 曰viết 鳴minh 謙khiêm 貞trinh 吉cát 。 鳴minh 以dĩ 言ngôn 其kỳ 和hòa 于vu 三tam 。 貞trinh 以dĩ 見kiến 其kỳ 出xuất 于vu 性tánh 也dã 。

九cửu 三tam 。 勞lao 謙khiêm 君quân 子tử 。 有hữu 終chung 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 勞lao 謙khiêm 君quân 子tử 。 萬vạn 民dân 服phục 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 勞lao 。 功công 也dã 。 艮# 之chi 制chế 在tại 三tam 。 而nhi 三tam 親thân 以dĩ 艮# 下hạ 坤# 。 其kỳ 謙khiêm 至chí 矣hĩ 。 勞lao 而nhi 不bất 伐phạt 。 有hữu 功công 而nhi 不bất 德đức 。 是thị 得đắc 謙khiêm 之chi 全toàn 者giả 也dã 。 故cố 彖# 曰viết 君quân 子tử 有hữu 終chung 。 而nhi 三tam 亦diệc 云vân 。

六lục 四tứ 。 無vô 不bất 利lợi 。 撝# 謙khiêm 。 象tượng 曰viết 。 無vô 不bất 利lợi 撝# 謙khiêm 。 不bất 違vi 則tắc 也dã 。

雖tuy 居cư 九cửu 三tam 勞lao 謙khiêm 之chi 上thượng 。 而nhi 柔nhu 順thuận 得đắc 正chánh 。 故cố 無vô 不bất 利lợi 而nhi 為vi 撝# 謙khiêm 。 夫phu 以dĩ 謙khiêm 撝# 謙khiêm 。 此thử 真chân 不bất 違vi 其kỳ 則tắc 者giả 也dã 。

六lục 五ngũ 。 不bất 富phú 以dĩ 其kỳ 鄰lân 。 利lợi 用dụng 侵xâm 伐phạt 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 利lợi 用dụng 侵xâm 伐phạt 征chinh 不bất 服phục 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 直trực 者giả 。 曲khúc 之chi 矯kiểu 也dã 。 謙khiêm 者giả 。 驕kiêu 之chi 反phản 也dã 。 皆giai 非phi 德đức 之chi 至chí 也dã 。 故cố 兩lưỡng 直trực 不bất 相tương 容dung 。 兩lưỡng 謙khiêm 不bất 相tương 使sử 。 九cửu 三tam 以dĩ 勞lao 謙khiêm 。 而nhi 上thượng 下hạ 皆giai 謙khiêm 以dĩ 應ưng 之chi 。 內nội 則tắc 鳴minh 謙khiêm 。 外ngoại 則tắc 撝# 謙khiêm 。 其kỳ 甚thậm 者giả 則tắc 謙khiêm 謙khiêm 。 相tương 追truy 于vu 無vô 窮cùng 。 相tương/tướng 益ích 不bất 已dĩ 。 則tắc 所sở 謂vị 裒# 多đa 益ích 寡quả 稱xưng 物vật 平bình 施thí 者giả 。 將tương 使sử 誰thùy 為vi 之chi 。 若nhược 夫phu 六lục 五ngũ 則tắc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 為vi 謙khiêm 乎hồ 。 則tắc 所sở 據cứ 者giả 剛cang 也dã 。 以dĩ 為vi 驕kiêu 乎hồ 。 則tắc 所sở 處xử 者giả 中trung 也dã 。 惟duy 不bất 可khả 得đắc 而nhi 謂vị 之chi 謙khiêm 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 謂vị 之chi 驕kiêu 。 故cố 五ngũ 謙khiêm 莫mạc 不bất 為vi 之chi 使sử 也dã 。 求cầu 其kỳ 所sở 以dĩ 能năng 使sử 此thử 五ngũ 謙khiêm 者giả 。 而nhi 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 曰viết 不bất 富phú 以dĩ 其kỳ 鄰lân 。 至chí 于vu 侵xâm 伐phạt 而nhi 不bất 害hại 為vi 謙khiêm 。 故cố 曰viết 利lợi 用dụng 侵xâm 伐phạt 。 莫mạc 不bất 為vi 之chi 用dụng 者giả 。 故cố 曰viết 無vô 不bất 利lợi 。 蕅# 益ích 曰viết 。 征chinh 不bất 服phục 正chánh 是thị 裒# 多đa 名danh 謙khiêm 。

上thượng 六lục 。 鳴minh 謙khiêm 。 利lợi 用dụng 行hành 師sư 。 征chinh 邑ấp 國quốc 。 象tượng 曰viết 。 鳴minh 謙khiêm 。 志chí 未vị 得đắc 也dã 。 可khả 用dụng 行hành 師sư 。 征chinh 邑ấp 國quốc 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 鳴minh 謙khiêm 一nhất 也dã 。 六lục 二nhị 自tự 得đắc 于vu 心tâm 。 而nhi 上thượng 六lục 志chí 未vị 得đắc 者giả 。 以dĩ 其kỳ 所sở 居cư 非phi 安an 于vu 謙khiêm 者giả 也dã 。 特đặc 以dĩ 其kỳ 配phối 之chi 勞lao 謙khiêm 而nhi 強cường/cưỡng 應ưng 焉yên 。 貌mạo 謙khiêm 而nhi 實thật 不bất 至chí 。 則tắc 所sở 服phục 者giả 寡quả 矣hĩ 。 故cố 雖tuy 有hữu 邑ấp 國quốc 。 而nhi 猶do 叛bạn 之chi 。 夫phu 實thật 雖tuy 不bất 足túc 。 而nhi 名danh 在tại 于vu 謙khiêm 。 則tắc 叛bạn 者giả 不bất 利lợi 。 叛bạn 者giả 不bất 利lợi 。 則tắc 征chinh 者giả 利lợi 矣hĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 此thử 六lục 爻hào 者giả 。 亦diệc 約ước 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 佛Phật 果Quả 八bát 相tương/tướng 。 二nhị 約ước 內nội 外ngoại 四tứ 眾chúng 。 一nhất 約ước 佛Phật 果Quả 八bát 相tương/tướng 者giả 。 初sơ 六lục 即tức 示thị 現hiện 。 降giáng 神thần 入nhập 胎thai 。 及cập 初sơ 生sanh 相tương/tướng 。 久cửu 證chứng 無vô 生sanh 。 復phục 示thị 更cánh 生sanh 。 故cố 為vi 卑ty 以dĩ 自tự 牧mục 。 六lục 二nhị 即tức 示thị 現hiện 出xuất 家gia 。 久cửu 度độ 生sanh 死tử 。 自tự 言ngôn 為vì 生sanh 死tử 故cố 出xuất 家gia 。 是thị 為vi 鳴minh 謙khiêm 。 九cửu 三tam 即tức 示thị 現hiện 降hàng 魔ma 成thành 道Đạo 。 久cửu 超siêu 魔ma 界giới 。 證chứng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 為vì 眾chúng 生sanh 。 現hiện 此thử 勞lao 事sự 。 使sử 觀quán 者giả 心tâm 服phục 。 六lục 四tứ 即tức 示thị 現hiện 三tam 七thất 思tư 惟duy 。 久cửu 已dĩ 鑒giám 機cơ 。 而nhi 不bất 違vi 設thiết 化hóa 儀nghi 則tắc 。 六lục 五ngũ 即tức 示thị 現hiện 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 本bổn 無vô 實thật 法pháp 。 皆giai 是thị 善thiện 巧xảo 權quyền 現hiện 。 故cố 為vi 不bất 富phú 。 能năng 令linh 十thập 方phương 。 諸chư 佛Phật 同đồng 為vi 證chứng 明minh 。 故cố 為vi 以dĩ 鄰lân 。 破phá 眾chúng 生sanh 三tam 惑hoặc 。 令linh 歸quy 順thuận 于vu 性tánh 具cụ 三tam 德đức 。 故cố 為vi 利lợi 用dụng 侵xâm 伐phạt 。 上thượng 六lục 即tức 示thị 現hiện 滅diệt 度độ 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 機cơ 盡tận 。 應ưng 火hỏa 云vân 亡vong 。 為vi 志chí 未vị 得đắc 。 即tức 以dĩ 滅diệt 度độ 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 未vị 種chúng 善thiện 根căn 者giả 得đắc 種chủng 。 已dĩ 種chủng 者giả 熟thục 。 已dĩ 熟thục 者giả 脫thoát 。 為vi 征chinh 邑ấp 國quốc 也dã 。 二nhị 約ước 內nội 外ngoại 四tứ 眾chúng 者giả 。 初sơ 六lục 是thị 沙Sa 彌Di 小tiểu 眾chúng 。 故cố 為vi 卑ty 以dĩ 自tự 牧mục 。 六lục 二nhị 是thị 守thủ 法pháp 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。 故cố 為vi 鳴minh 謙khiêm 貞trinh 吉cát 。 九cửu 三tam 是thị 弘hoằng 法pháp 比Bỉ 丘Khâu 。 宰tể 任nhậm 玄huyền 綱cương 。 故cố 為vi 勞lao 謙khiêm 君quân 子tử 。 六lục 四tứ 是thị 外ngoại 護hộ 人nhân 中trung 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 等đẳng 。 故cố 恆hằng 謙khiêm 讓nhượng 一nhất 切thiết 出xuất 家gia 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 眾chúng 而nhi 為vi 撝# 謙khiêm 。 乃nãi 不bất 違vi 則tắc 。 六lục 五ngũ 是thị 護hộ 法Pháp 。 欲dục 界giới 諸chư 天thiên 。 故cố 能năng 摧tồi 邪tà 以dĩ 顯hiển 正chánh 。 而nhi 征chinh 不bất 服phục 。 上thượng 六lục 是thị 色sắc 無vô 色sắc 天thiên 。 雖tuy 亦diệc 護hộ 正chánh 摧tồi 邪tà 。 而nhi 禪thiền 定định 中trung 無vô 瞋sân 恚khuể 相tương/tướng 。 不bất 能năng 作tác 大đại 折chiết 伏phục 法Pháp 門môn 。 故cố 志chí 未vị 得đắc 。

(# 坤# 下hạ 震chấn 上thượng )#

豫dự 。 利lợi 建kiến 侯hầu 行hành 師sư 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 聖thánh 德đức 之chi 君quân 。 以dĩ 謙khiêm 臨lâm 民dân 。 而nhi 上thượng 下hạ 胥# 悅duyệt 。 約ước 佛Phật 化hóa 。 則tắc 道Đạo 法Pháp 流lưu 行hành 。 而nhi 人nhân 天thiên 胥# 慶khánh 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 證chứng 無vô 相tướng 法pháp 。 受thọ 無vô 相tướng 之chi 法pháp 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 世thế 道đạo 既ký 豫dự 。 不bất 可khả 忘vong 于vu 文văn 事sự 武võ 備bị 。 故cố 宜nghi 建kiến 侯hầu 以dĩ 宣tuyên 德đức 化hóa 。 行hành 師sư 以dĩ 備bị 不bất 虞ngu 。 道Đạo 法Pháp 既ký 行hành 。 不bất 可khả 失thất 于vu 訓huấn 導đạo 警cảnh 策sách 。 故cố 宜nghi 建kiến 侯hầu 以dĩ 主chủ 道đạo 化hóa 。 行hành 師sư 以dĩ 防phòng 弊tệ 端đoan 。 自tự 證chứng 法Pháp 喜hỷ 。 不bất 可khả 不bất 行hành 化hóa 導đạo 。 故cố 宜nghi 建kiến 侯hầu 以dĩ 。 攝nhiếp 受thọ 眾chúng 生sanh 。 行hành 師sư 以dĩ 折chiết 伏phục 眾chúng 生sanh 也dã 。 又hựu 慧tuệ 行hành 如như 建kiến 侯hầu 。 行hàng 行hàng 如như 行hành 師sư 。 又hựu 生sanh 善thiện 如như 建kiến 侯hầu 。 滅diệt 惡ác 如như 行hành 師sư 。 初sơ 得đắc 法Pháp 喜hỷ 樂lạc 者giả 。 皆giai 應ưng 為vi 之chi 。

彖# 曰viết 。 豫dự 。 剛cang 應ưng 而nhi 志chí 行hành 。 順thuận 以dĩ 動động 。 豫dự 。 豫dự 順thuận 以dĩ 動động 。 故cố 天thiên 地địa 如như 之chi 。 而nhi 況huống 建kiến 侯hầu 行hành 師sư 乎hồ 。 天thiên 地địa 以dĩ 順thuận 動động 。 故cố 日nhật 月nguyệt 不bất 過quá 。 而nhi 四tứ 時thời 不bất 忒thất 。 聖thánh 人nhân 以dĩ 順thuận 動động 。 則tắc 刑hình 罰phạt 清thanh 而nhi 民dân 服phục 。 豫dự 之chi 時thời 義nghĩa 大đại 矣hĩ 哉tai 。

順thuận 以dĩ 動động 。 雖tuy 豫dự 之chi 德đức 。 實thật 所sở 以dĩ 明minh 保bảo 豫dự 之chi 道đạo 也dã 。 夫phu 六lục 十thập 四tứ 卦# 皆giai 時thời 耳nhĩ 。

時thời 必tất 有hữu 義nghĩa 。 義nghĩa 則tắc 必tất 大đại 。 何hà 獨độc 豫dự 為vi 然nhiên 哉tai 。 豫dự 則tắc 易dị 于vu 怠đãi 忽hốt 。 故cố 特đặc 言ngôn 之chi 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 惟duy 順thuận 以dĩ 動động 。 故cố 動động 而nhi 恆hằng 順thuận 。 所sở 謂vị 稱xưng 性tánh 所sở 起khởi 之chi 修tu 。 全toàn 修tu 還hoàn 在tại 性tánh 也dã 。

時thời 義nghĩa 豈khởi 不bất 大đại 哉tai 。

象tượng 曰viết 。 雷lôi 出xuất 地địa 奮phấn 。 豫dự 。 先tiên 王vương 以dĩ 作tác 樂nhạc 崇sùng 德đức 。 殷ân 薦tiến 之chi 上thượng 帝đế 。 以dĩ 配phối 祖tổ 考khảo 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 作tác 樂nhạc 。 如như 經kinh 所sở 謂vị 梵Phạm 唄bối 詠vịnh 歌ca 。 自tự 然nhiên 敷phu 奏tấu 也dã 。 崇sùng 德đức 。 以dĩ 修tu 嚴nghiêm 性tánh 也dã 。 殷ân 薦tiến 上thượng 帝đế 。 即tức 名danh 本bổn 源nguyên 自tự 性tánh 為vi 上thượng 帝đế 。 祖tổ 考khảo 。 謂vị 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 也dã 。

初sơ 六lục 。 鳴minh 豫dự 。 凶hung 。 象tượng 曰viết 。 初sơ 六lục 鳴minh 豫dự 。 志chí 窮cùng 凶hung 也dã 。

夫phu 盛thịnh 極cực 必tất 衰suy 。 樂nhạo/nhạc/lạc 極cực 必tất 苦khổ 。 豫dự 不bất 可khả 以dĩ 不bất 慎thận 也dã 。 故cố 六lục 爻hào 多đa 設thiết 警cảnh 策sách 之chi 辭từ 。 亦diệc 即tức 彖# 中trung 建kiến 侯hầu 行hành 師sư 之chi 旨chỉ 耳nhĩ 。 初sơ 六lục 上thượng 和hòa 九cửu 四tứ 而nhi 為vi 豫dự 。 自tự 無vô 實thật 德đức 。 志chí 在tại 恃thị 人nhân 而nhi 已dĩ 。 能năng 弗phất 窮cùng 乎hồ 。

六lục 二nhị 。 介giới 于vu 石thạch 。 不bất 終chung 日nhật 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 不bất 終chung 日nhật 貞trinh 吉cát 。 以dĩ 中trung 正chánh 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 以dĩ 陰ấm 居cư 陰ấm 。 而nhi 處xứ 二nhị 陰ấm 之chi 間gian 。 晦hối 之chi 極cực 。 靜tĩnh 之chi 至chí 也dã 。 以dĩ 晦hối 觀quán 明minh 。 以dĩ 靜tĩnh 觀quán 動động 。 則tắc 凡phàm 吉cát 凶hung 禍họa 福phước 之chi 至chí 。 如như 長trường 短đoản 黑hắc 白bạch 。 陳trần 于vu 吾ngô 前tiền 。 是thị 以dĩ 動động 靜tĩnh 如như 此thử 之chi 果quả 也dã 。 介giới 于vu 石thạch 。 果quả 于vu 靜tĩnh 也dã 。 不bất 終chung 日nhật 。 果quả 于vu 動động 也dã 。 是thị 故cố 孔khổng 子tử 以dĩ 為vi 知tri 機cơ 也dã 。

六lục 三tam 。 盱# 豫dự 。 悔hối 。 遲trì 有hữu 悔hối 。 象tượng 曰viết 。 盱# 豫dự 有hữu 悔hối 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。

六lục 三tam 亦diệc 無vô 實thật 德đức 。 上thượng 視thị 四tứ 以dĩ 為vi 豫dự 。 急cấp 改cải 悔hối 之chi 可khả 也dã 。 若nhược 遲trì 。 則tắc 有hữu 悔hối 矣hĩ 。 夫phu 視thị 人nhân 者giả 豈khởi 能năng 久cửu 哉tai 。

九cửu 四tứ 。 由do 豫dự 。 大đại 有hữu 得đắc 。 勿vật 疑nghi 。 朋bằng 盍# 簪# 。 象tượng 曰viết 。 由do 豫dự 大đại 有hữu 得đắc 。 志chí 大đại 行hành 也dã 。

為vi 豫dự 之chi 主chủ 。 故cố 名danh 由do 豫dự 。 夫phu 初sơ 與dữ 三tam 與dữ 六lục 。 皆giai 由do 我ngã 而nhi 為vi 豫dự 矣hĩ 。 二nhị 五ngũ 各các 守thủ 其kỳ 貞trinh 。 慎thận 勿vật 疑nghi 之chi 。 不bất 疑nghi 。 則tắc 吾ngô 朋bằng 益ích 固cố 結kết 也dã 。

六lục 五ngũ 。 貞trinh 疾tật 。 恆hằng 不bất 死tử 。 象tượng 曰viết 。 六lục 五ngũ 貞trinh 疾tật 。 乘thừa 剛cang 也dã 。 恆hằng 不bất 死tử 。 中trung 未vị 亡vong 也dã 。

二nhị 五ngũ 皆giai 得đắc 中trung 。 故cố 皆giai 不bất 溺nịch 于vu 豫dự 而nhi 為vi 貞trinh 也dã 。 但đãn 二nhị 遠viễn 于vu 四tứ 。 又hựu 得đắc 其kỳ 正chánh 。 故cố 動động 靜tĩnh 不bất 失thất 其kỳ 宜nghi 。 五ngũ 乘thừa 九cửu 五ngũ 之chi 剛cang 。 又hựu 不bất 得đắc 正chánh 。 安an 得đắc 不bất 成thành 疾tật 乎hồ 。 然nhiên 猶do 愈dũ 于vu 中trung 喪táng 其kỳ 守thủ 而nhi 外ngoại 求cầu 豫dự 者giả 也dã 。

上thượng 六lục 。 冥minh 豫dự 。 成thành 有hữu 渝du 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 冥minh 豫dự 在tại 上thượng 。 何hà 可khả 長trường/trưởng 也dã 。

豫dự 至chí 于vu 冥minh 。

時thời 當đương 息tức 矣hĩ 。 勢thế 至chí 于vu 成thành 。 必tất 應ưng 變biến 矣hĩ 。 因nhân 其kỳ 變biến 而nhi 通thông 之chi 。 因nhân 其kỳ 冥minh 而nhi 息tức 之chi 。 庶thứ 可khả 以dĩ 免miễn 咎cữu 耳nhĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 九cửu 四tứ 為vi 代đại 佛Phật 揚dương 化hóa 之chi 人nhân 。 餘dư 皆giai 法Pháp 門môn 弟đệ 子tử 也dã 。 初sơ 六lục 不bất 中trung 不bất 正chánh 。 恃thị 大đại 人nhân 福phước 庇tí 。 而nhi 忘vong 修tu 證chứng 之chi 功công 。 故cố 凶hung 。 六lục 二nhị 柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 。 能năng 于vu 介giới 爾nhĩ 心tâm 中trung 。 徹triệt 悟ngộ 事sự 造tạo 理lý 具cụ 兩lưỡng 重trọng/trùng 三tam 千thiên 。 其kỳ 理lý 決quyết 定định 不bất 可khả 變biến 易dị 。 頓đốn 悟ngộ 頓đốn 觀quán 。 不bất 俟sĩ 終chung 日nhật 之chi 久cửu 。 此thử 善thiện 于vu 修tu 心tâm 。 得đắc 其kỳ 真chân 正Chánh 法Pháp 門môn 者giả 也dã 。 故cố 吉cát 。 六lục 三tam 亦diệc 不bất 中trung 正chánh 。 但đãn 以dĩ 近cận 于vu 嚴nghiêm 師sư 。 故cố 雖tuy 盱# 豫dự 。 而nhi 稍sảo 知tri 改cải 悔hối 。 但đãn 無vô 決quyết 斷đoán 勇dũng 猛mãnh 之chi 心tâm 。 故cố 誡giới 以dĩ 悔hối 遲trì 則tắc 必tất 有hữu 悔hối 。 九cửu 四tứ 為vi 卦# 之chi 主chủ 。 定định 慧tuệ 和hòa 平bình 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 法pháp 皆giai 成thành 就tựu 。 故cố 朋bằng 堅kiên 信tín 而nhi 志chí 大đại 行hành 。 六lục 五ngũ 柔nhu 質chất 不bất 正chánh 。 反phản 居cư 明minh 師sư 良lương 友hữu 之chi 上thượng 。 可khả 謂vị 病bệnh 入nhập 膏cao 肓# 。 故cố 名danh 貞trinh 疾tật 。 但đãn 以dĩ 居cư 中trung 。 則tắc 一nhất 點điểm 信tín 心tâm 猶do 在tại 。 善thiện 根căn 不bất 斷đoạn 。 故cố 恆hằng 不bất 死tử 。 上thượng 六lục 柔nhu 而nhi 得đắc 正chánh 。 處xử 豫dự 之chi 終chung 。 未vị 免miễn 沉trầm 空không 取thủ 證chứng 。 但đãn 本bổn 有hữu 願nguyện 力lực 。 亦diệc 不bất 畢tất 竟cánh 。 入nhập 于vu 涅Niết 槃Bàn 。 終chung 能năng 迴hồi 小tiểu 向hướng 大đại 。 而nhi 有hữu 渝du 無vô 咎cữu 。 死tử 水thủy 不bất 藏tạng 龍long 。 故cố 曰viết 何hà 可khả 長trường/trưởng 也dã 。 若nhược 約ước 位vị 象tượng 人nhân 者giả 。 初sơ 六lục 是thị 破phá 戒giới 僧Tăng 。 六lục 二nhị 是thị 菩Bồ 薩Tát 聖thánh 僧Tăng 。 六lục 三tam 是thị 凡phàm 夫phu 僧Tăng 。 九cửu 四tứ 是thị 紹thiệu 祖tổ 位vị 人nhân 。 六lục 五ngũ 是thị 生sanh 年niên 上thượng 座tòa 。 上thượng 六lục 是thị 法pháp 性tánh 上thượng 座tòa 也dã 。

(# 震chấn 下hạ 兌# 上thượng )#

隨tùy 。 元nguyên 亨# 。 利lợi 貞trinh 。 無vô 咎cữu 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 上thượng 下hạ 相tương/tướng 悅duyệt 。 必tất 相tương 隨tùy 順thuận 。 約ước 佛Phật 化hóa 。 則tắc 人nhân 天thiên 胥# 悅duyệt 。 受thọ 化hóa 者giả 多đa 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 既ký 得đắc 法Pháp 喜hỷ 。 便tiện 能năng 隨tùy 順thuận 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 皆giai 元nguyên 亨# 之chi 道đạo 也dã 。 然nhiên 必tất 利lợi 于vu 貞trinh 。 乃nãi 得đắc 無vô 咎cữu 。 不bất 然nhiên 。 將tương 為vi 蠱cổ 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 隨tùy 。 剛cang 來lai 而nhi 下hạ 柔nhu 。 動động 而nhi 說thuyết 。 隨tùy 。 大đại 亨# 貞trinh 無vô 咎cữu 。 而nhi 天thiên 下hạ 隨tùy 時thời 。 隨tùy 時thời 之chi 義nghĩa 大đại 矣hĩ 哉tai 。

震chấn 為vi 剛cang 。 兌# 為vi 柔nhu 。 今kim 震chấn 反phản 居cư 兌# 下hạ 。 故cố 名danh 剛cang 來lai 下hạ 柔nhu 也dã 。 內nội 動động 外ngoại 悅duyệt 。 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。 故cố 為vi 天thiên 下hạ 隨tùy 時thời 。 猶do 儒nho 者giả 所sở 謂vị 時thời 習tập 時thời 中trung 。 亦diệc 佛Phật 法Pháp 中trung 所sở 謂vị 時thời 節tiết 若nhược 到đáo 。 其kỳ 理lý 自tự 彰chương 。 機cơ 感cảm 相tương/tướng 合hợp 。 名danh 為vi 一nhất 時thời 。 故cố 隨tùy 時thời 之chi 義nghĩa 稱xưng 大đại 。

象tượng 曰viết 。 澤trạch 中trung 有hữu 雷lôi 。 隨tùy 。 君quân 子tử 以dĩ 嚮hướng 晦hối 入nhập 宴yến 息tức 。

觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 既ký 合hợp 本bổn 源nguyên 自tự 性tánh 。 上thượng 同đồng 往vãng 古cổ 諸chư 佛Phật 。 則tắc 必tất 冥minh 乎hồ 三tam 德đức 秘bí 藏tạng 而nhi 入nhập 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

初sơ 九cửu 。 官quan 有hữu 渝du 。 貞trinh 吉cát 。 出xuất 門môn 交giao 有hữu 功công 。 象tượng 曰viết 。 官quan 有hữu 渝du 。 從tùng 正chánh 吉cát 也dã 。 出xuất 門môn 交giao 有hữu 功công 。 不bất 失thất 也dã 。

官quan 者giả 。 物vật 之chi 正chánh 主chủ 。 九cửu 五ngũ 為vi 六lục 二nhị 正chánh 主chủ 。 則tắc 六lục 二nhị 乃nãi 官quan 物vật 也dã 。 而nhi 陰ấm 柔nhu 不bất 能năng 遠viễn 達đạt 。 乃nãi 變biến 其kỳ 節tiết 以dĩ 隨tùy 初sơ 。 初sơ 宜nghi 守thủ 正chánh 。 不bất 受thọ 其kỳ 隨tùy 則tắc 吉cát 。 蓋cái 交giao 六lục 二nhị 于vu 門môn 內nội 。 則tắc 得đắc 二nhị 而nhi 失thất 五ngũ 。 不bất 如như 交giao 九cửu 五ngũ 于vu 門môn 外ngoại 。 雖tuy 失thất 二nhị 而nhi 有hữu 功công 。 君quân 子tử 以dĩ 為vi 不bất 失thất 也dã 。

六lục 二nhị 。 係hệ 小tiểu 子tử 。 失thất 丈trượng 夫phu 。 象tượng 曰viết 。 係hệ 小tiểu 子tử 。 弗phất 兼kiêm 與dữ 也dã 。

係hệ 初sơ 必tất 失thất 五ngũ 。 安an 有hữu 兩lưỡng 全toàn 者giả 哉tai 。 所sở 以dĩ 為vi 二nhị 誡giới 也dã 。

六lục 三tam 。 係hệ 丈trượng 夫phu 。 失thất 小tiểu 子tử 。 隨tùy 有hữu 求cầu 得đắc 。 利lợi 居cư 貞trinh 。 象tượng 曰viết 。 係hệ 丈trượng 夫phu 。 志chí 舍xá 下hạ 也dã 。

四tứ 為vi 丈trượng 夫phu 。 初sơ 為vi 小tiểu 子tử 。 三tam 近cận 于vu 四tứ 。 而nhi 遠viễn 于vu 初sơ 。 然nhiên 皆giai 非phi 正chánh 應ưng 也dã 。 但đãn 從tùng 上thượng 則tắc 順thuận 。 係hệ 近cận 則tắc 固cố 。 故cố 周chu 公công 誡giới 以dĩ 居cư 貞trinh 。 而nhi 孔khổng 子tử 贊tán 其kỳ 志chí 。

九cửu 四tứ 。 隨tùy 有hữu 獲hoạch 。 貞trinh 凶hung 。 有hữu 孚phu 在tại 道đạo 。 以dĩ 明minh 何hà 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 隨tùy 有hữu 獲hoạch 。 其kỳ 義nghĩa 凶hung 也dã 。 有hữu 孚phu 在tại 道đạo 。 明minh 功công 也dã 。

六lục 二nhị 欲dục 往vãng 隨tùy 九cửu 五ngũ 。 必tất 歷lịch 四tứ 而nhi 後hậu 至chí 。 四tứ 固cố 可khả 以dĩ 獲hoạch 之chi 。 獲hoạch 則tắc 得đắc 罪tội 于vu 五ngũ 而nhi 凶hung 矣hĩ 。 惟duy 深thâm 信tín 隨tùy 之chi 正Chánh 道Đạo 。 則tắc 心tâm 跡tích 可khả 明minh 而nhi 無vô 咎cữu 。 亦diệc 且thả 同đồng 初sơ 九cửu 之chi 有hữu 功công 也dã 。

九cửu 五ngũ 。 孚phu 于vu 嘉gia 。 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 孚phu 于vu 嘉gia 吉cát 。 位vị 正chánh 中trung 也dã 。

六lục 二nhị 陰ấm 柔nhu 中trung 正chánh 。 五ngũ 之chi 嘉gia 偶ngẫu 也dã 。 近cận 于vu 初sơ 而nhi 歷lịch 于vu 四tứ 。 跡tích 甚thậm 可khả 疑nghi 。 九cửu 五ngũ 陽dương 剛cang 中trung 正chánh 。 深thâm 信tín 而nhi 不bất 疑nghi 之chi 。 得đắc 二nhị 之chi 心tâm 。 亦diệc 得đắc 初sơ 與dữ 四tứ 之chi 心tâm 而nhi 吉cát 矣hĩ 。

上thượng 六lục 。 拘câu 係hệ 之chi 。 乃nãi 從tùng 維duy 之chi 。 王vương 用dụng 亨# 于vu 西tây 山sơn 。 象tượng 曰viết 。 拘câu 係hệ 之chi 。 上thượng 窮cùng 也dã 。

陰ấm 柔nhu 得đắc 正chánh 。 居cư 隨tùy 之chi 極cực 。 專chuyên 信tín 九cửu 五ngũ 。 而nhi 固cố 結kết 不bất 解giải 者giả 也dã 。 故cố 可khả 亨# 于vu 神thần 明minh 。 然nhiên 窮cùng 極cực 而nhi 不bất 足túc 以dĩ 有hữu 為vi 矣hĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 三tam 陽dương 皆giai 為vi 物vật 所sở 隨tùy 。 故cố 明minh 隨tùy 機cơ 之chi 義nghĩa 。 三tam 陰ấm 皆giai 隨tùy 順thuận 乎hồ 陽dương 。 故cố 明minh 隨tùy 師sư 之chi 道đạo 。 初sơ 九cửu 剛cang 正chánh 居cư 下hạ 。 始thỉ 似tự 不bất 欲dục 利lợi 生sanh 者giả 。 故cố 必tất 有hữu 渝du 乃nãi 吉cát 。 出xuất 門môn 乃nãi 為vi 有hữu 功công 。 九cửu 四tứ 剛cang 而nhi 不bất 正chánh 。 又hựu 居cư 上thượng 位vị 。 雖tuy 膺ưng 弘hoằng 法pháp 之chi 任nhậm 。 有hữu 似tự 夾giáp 帶đái 名danh 利lợi 之chi 心tâm 。 故cố 有hữu 獲hoạch 而nhi 貞trinh 凶hung 。 惟duy 須tu 篤đốc 信tín 出xuất 世thế 正Chánh 道Đạo 。 則tắc 心tâm 事sự 終chung 可khả 明minh 白bạch 。 九cửu 五ngũ 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 故cố 孚phu 于vu 嘉gia 而nhi 吉cát 。 六lục 二nhị 柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 。 而nhi 無vô 慧tuệ 力lực 。 未vị 免miễn 棄khí 大đại 取thủ 小tiểu 。 六lục 三tam 不bất 中trung 不bất 正chánh 而nhi 有hữu 慧tuệ 力lực 。 則tắc 能năng 棄khí 小tiểu 從tùng 大đại 。 然nhiên 雖tuy 云vân 棄khí 小tiểu 從tùng 大đại 。 豈khởi 可khả 藐miệu 視thị 小tiểu 簡giản 而nhi 不bất 居cư 貞trinh 哉tai 。 上thượng 六lục 陰ấm 柔nhu 得đắc 正chánh 。 亦diệc 無vô 慧tuệ 力lực 。 專chuyên 修tu 禪thiền 悅duyệt 以dĩ 自tự 娛ngu 。 乃nãi 必tất 窮cùng 之chi 道đạo 也dã 。 惟duy 以dĩ 此thử 篤đốc 信tín 之chi 力lực 。 回hồi 向hướng 西tây 方phương 。 則tắc 萬vạn 修tu 萬vạn 人nhân 去khứ 耳nhĩ 。

(# 巽# 下hạ 艮# 上thượng )#

蠱cổ 。 元nguyên 亨# 。 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 先tiên 甲giáp 三tam 日nhật 。 後hậu 甲giáp 三tam 日nhật 。

蠱cổ 者giả 。 器khí 久cửu 不bất 用dụng 而nhi 蟲trùng 生sanh 。 人nhân 久cửu 宴yến 溺nịch 而nhi 疾tật 生sanh 。 天thiên 下hạ 久cửu 安an 無vô 為vi 而nhi 弊tệ 生sanh 之chi 謂vị 也dã 。 約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 君quân 臣thần 悅duyệt 隨tùy 。 而nhi 無vô 違vi 弼bật 吁hu 咈# 之chi 風phong 。 故cố 成thành 弊tệ 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 天thiên 人nhân 胥# 悅duyệt 舉cử 世thế 隨tùy 化hóa 。 必tất 有hữu 邪tà 因nhân 出xuất 家gia 者giả 。 貪tham 圖đồ 利lợi 養dưỡng 。 混hỗn 入nhập 緇# 林lâm 。 故cố 成thành 弊tệ 。 約ước 觀quán 心tâm 究cứu 竟cánh 隨tùy 者giả 。 則tắc 示thị 現hiện 病bệnh 行hành 而nhi 為vi 蠱cổ 。 約ước 觀quán 心tâm 初sơ 得đắc 小tiểu 隨tùy 順thuận 者giả 。 既ký 未vị 斷đoạn 惑hoặc 。 或hoặc 起khởi 順thuận 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 或hoặc 于vu 禪thiền 中trung 發phát 起khởi 夙túc 習tập 而nhi 為vi 蠱cổ 。 然nhiên 治trị 既ký 為vi 亂loạn 階giai 。 亂loạn 亦diệc 可khả 以dĩ 致trí 治trị 。 故cố 有hữu 元nguyên 亨# 之chi 理lý 。 但đãn 非phi 發phát 大đại 勇dũng 猛mãnh 。 如như 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 決quyết 不bất 足túc 以dĩ 救cứu 弊tệ 而nhi 起khởi 衰suy 也dã 。 故cố 須tu 先tiên 甲giáp 三tam 日nhật 以dĩ 自tự 新tân 。 後hậu 甲giáp 三tam 日nhật 以dĩ 丁đinh 寧ninh 。 方phương 可khả 挽vãn 回hồi 積tích 弊tệ 。 而nhi 終chung 保bảo 其kỳ 善thiện 圖đồ 耳nhĩ 。

彖# 曰viết 。 蠱cổ 。 剛cang 上thượng 而nhi 柔nhu 下hạ 。 巽# 而nhi 止chỉ 。 蠱cổ 。 蠱cổ 元nguyên 亨# 。 而nhi 天thiên 下hạ 治trị 也dã 。 利lợi 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 往vãng 有hữu 事sự 也dã 。 先tiên 甲giáp 三tam 日nhật 。 後hậu 甲giáp 三tam 日nhật 。 終chung 則tắc 有hữu 始thỉ 天thiên 行hành 也dã 。

艮# 剛cang 在tại 上thượng 。 止chỉ 于vu 上thượng 而nhi 無vô 下hạ 濟tế 之chi 光quang 。 巽# 柔nhu 在tại 下hạ 。 安an 于vu 下hạ 而nhi 無vô 上thượng 行hành 之chi 德đức 。 上thượng 下hạ 互hỗ 相tương 偷thâu 安an 。 惟duy 以dĩ 目mục 前tiền 無vô 事sự 為vi 快khoái 。 曾tằng 不bất 知tri 遠viễn 憂ưu 之chi 漸tiệm 釀# 也dã 。 惟duy 知tri 此thử 積tích 弊tệ 之chi 漸tiệm 。 則tắc 能năng 設thiết 拯chửng 救cứu 之chi 方phương 。 而nhi 天thiên 下hạ 可khả 治trị 。 然nhiên 豈khởi 當đương 袖tụ 手thủ 無vô 為vi 而nhi 聽thính 其kỳ 治trị 哉tai 。 必tất 須tu 往vãng 有hữu 事sự 如như 涉thiệp 大đại 川xuyên 。 又hựu 必tất 體thể 天thiên 行hành 之chi 有hữu 終chung 有hữu 始thỉ 。 然nhiên 後hậu 可khả 耳nhĩ 。 世thế 法pháp 佛Phật 法Pháp 。 垂thùy 化hóa 觀quán 心tâm 。 無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。

象tượng 曰viết 。 山sơn 下hạ 有hữu 風phong 。 蠱cổ 。 君quân 子tử 以dĩ 振chấn 民dân 育dục 德đức 。

振chấn 民dân 如như 風phong 。 育dục 德đức 如như 山sơn 。 非phi 育dục 德đức 不bất 足túc 以dĩ 振chấn 民dân 。 非phi 振chấn 民dân 不bất 足túc 以dĩ 育dục 德đức 。 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 。 悲bi 智trí 雙song 運vận 之chi 謂vị 也dã 。

初sơ 六lục 。 幹cán 父phụ 之chi 蠱cổ 。 有hữu 子tử 。 考khảo 無vô 咎cữu 厲lệ 。 終chung 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 幹cán 父phụ 之chi 蠱cổ 。 意ý 承thừa 考khảo 也dã 。

蠱cổ 非phi 一nhất 日nhật 之chi 故cố 。 必tất 歷lịch 世thế 而nhi 後hậu 見kiến 。 故cố 諸chư 爻hào 皆giai 以dĩ 父phụ 子tử 言ngôn 之chi 。 初sơ 六lục 居cư 蠱cổ 之chi 始thỉ 。 壞hoại 猶do 未vị 深thâm 。 如như 有hữu 賢hiền 子tử 。 則tắc 考khảo 可khả 免miễn 咎cữu 也dã 。 然nhiên 必tất 惕dịch 厲lệ 乃nãi 得đắc 終chung 吉cát 。 而nhi 幹cán 蠱cổ 之chi 道đạo 。 但đãn 可khả 以dĩ 意ý 承thừa 考khảo 。 不bất 可khả 承thừa 考khảo 之chi 事sự 。

九cửu 二nhị 。 幹cán 母mẫu 之chi 蠱cổ 。 不bất 可khả 貞trinh 。 象tượng 曰viết 。 幹cán 母mẫu 之chi 蠱cổ 。 得đắc 中trung 道đạo 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 陰ấm 性tánh 安an 無vô 事sự 而nhi 惡ác 有hữu 為vi 。 故cố 母mẫu 之chi 蠱cổ 幹cán 之chi 尤vưu 難nạn/nan 。 正chánh 之chi 則tắc 傷thương 愛ái 不bất 正chánh 則tắc 傷thương 義nghĩa 。 非phi 九cửu 二nhị 不bất 能năng 任nhậm 也dã 。 二nhị 以dĩ 陽dương 居cư 陰ấm 。 有hữu 剛cang 之chi 實thật 。 而nhi 無vô 剛cang 之chi 跡tích 。 可khả 以dĩ 免miễn 矣hĩ 。

九cửu 三tam 。 幹cán 父phụ 之chi 蠱cổ 。 小tiểu 有hữu 悔hối 。 無vô 大đại 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 幹cán 父phụ 之chi 蠱cổ 。 終chung 無vô 咎cữu 也dã 。

蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 九cửu 三tam 之chi 德đức 與dữ 二nhị 無vô 異dị 。 特đặc 不bất 知tri 所sở 以dĩ 用dụng 之chi 。 二nhị 用dụng 之chi 以dĩ 陰ấm 。 而nhi 三tam 用dụng 之chi 以dĩ 陽dương 。 故cố 小tiểu 有hữu 悔hối 而nhi 無vô 大đại 咎cữu 。

六lục 四tứ 。 裕# 父phụ 之chi 蠱cổ 。 往vãng 見kiến 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 裕# 父phụ 之chi 蠱cổ 。 往vãng 未vị 得đắc 也dã 。

陰ấm 柔nhu 無vô 德đức 。 故cố 能năng 益ích 父phụ 之chi 蠱cổ 。 裕# 。 益ích 也dã 。

六lục 五ngũ 。 幹cán 父phụ 之chi 蠱cổ 。 用dụng 譽dự 。 象tượng 曰viết 。 幹cán 父phụ 用dụng 譽dự 。 承thừa 以dĩ 德đức 也dã 。

柔nhu 中trung 得đắc 位vị 。 善thiện 于vu 幹cán 蠱cổ 。 此thử 以dĩ 中trung 興hưng 之chi 德đức 而nhi 承thừa 先tiên 緒tự 者giả 也dã 。

上thượng 九cửu 。 不bất 事sự 王vương 侯hầu 。 高cao 尚thượng 其kỳ 事sự 。 象tượng 曰viết 。 不bất 事sự 王vương 侯hầu 。 志chí 可khả 則tắc 也dã 。

下hạ 五ngũ 爻hào 皆giai 在tại 事sự 內nội 。 如như 同đồng 室thất 有hữu 鬥đấu 。 故cố 以dĩ 父phụ 子tử 明minh 之chi 。 上thượng 爻hào 獨độc 在tại 事sự 外ngoại 。 如như 鄉hương 鄰lân 有hữu 鬥đấu 。 故cố 以dĩ 王vương 侯hầu 言ngôn 之chi 。 尚thượng 志chí 即tức 是thị 士sĩ 之chi 實thật 事sự 。 可khả 則tắc 即tức 是thị 廉liêm 頑ngoan 起khởi 懦# 高cao 節tiết 。 即tức 所sở 以dĩ 挽vãn 回hồi 斯tư 世thế 之chi 蠱cổ 者giả 也dã 。

統thống 論luận 六lục 爻hào 。 約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 初sơ 如như 賢hiền 士sĩ 。 二nhị 如như 文văn 臣thần 。 三tam 如như 賢hiền 將tương 。 四tứ 如như 便tiện 嬖# 近cận 臣thần 。 五ngũ 如như 賢hiền 王vương 。 六lục 如như 夷di 齊tề 之chi 類loại 。 約ước 佛Phật 化hóa 。 則tắc 下hạ 三tam 爻hào 如như 外ngoại 護hộ 。 上thượng 三tam 爻hào 如như 內nội 護hộ 。 初sơ 六lục 柔nhu 居cư 下hạ 位vị 。 竭kiệt 檀đàn 施thí 之chi 力lực 以dĩ 。 承thừa 順thuận 三Tam 寶Bảo 者giả 也dã 。 九cửu 二nhị 剛cang 中trung 。 以dĩ 慈từ 心tâm 法Pháp 門môn 。 屏bính 翰hàn 正Chánh 法Pháp 者giả 也dã 。 九cửu 三tam 過quá 剛cang 。 兼kiêm 威uy 折chiết 之chi 用dụng 。 護hộ 持trì 佛Phật 教giáo 者giả 也dã 。 六lục 四tứ 柔nhu 正chánh 。 但đãn 能năng 自tự 守thủ 。 不bất 能năng 訓huấn 導đạo 于vu 人nhân 。 六lục 五ngũ 柔nhu 中trung 。 善thiện 能năng 化hóa 導đạo 一nhất 切thiết 。 上thượng 九cửu 行hành 頭đầu 陀đà 遠viễn 離ly 行hành 。 似tự 無vô 意ý 于vu 化hóa 人nhân 。 然nhiên 佛Phật 法Pháp 全toàn 賴lại 此thử 人nhân 以dĩ 作tác 榜bảng 樣# 。 故cố 志chí 可khả 則tắc 也dã 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 初sơ 六lục 本bổn 是thị 定định 勝thắng 。 為vi 父phụ 之chi 蠱cổ 。 但đãn 居cư 陽dương 位vị 。 則tắc 仍nhưng 有hữu 慧tuệ 子tử 。 而nhi 無vô 咎cữu 。 然nhiên 必tất 精tinh 厲lệ 一nhất 番phiên 。 方phương 使sử 慧tuệ 與dữ 定định 等đẳng 而nhi 終chung 吉cát 。 九cửu 二nhị 本bổn 是thị 慧tuệ 勝thắng 。 為vi 母mẫu 之chi 蠱cổ 。 但đãn 居cư 陰ấm 位vị 。 則tắc 仍nhưng 有hữu 定định 。 然nhiên 所sở 以dĩ 取thủ 定định 者giả 。 為vi 欲dục 助trợ 慧tuệ 而nhi 已dĩ 。 豈khởi 可khả 終chung 守thủ 此thử 定định 哉tai 。 九cửu 三tam 過quá 剛cang 不bất 中trung 。 慧tuệ 反phản 成thành 蠱cổ 。 故cố 小tiểu 有hữu 悔hối 。 然nhiên 出xuất 世thế 救cứu 弊tệ 之chi 要yếu 。 終chung 藉tạ 慧tuệ 力lực 。 故cố 無vô 大đại 咎cữu 。 六lục 四tứ 過quá 于vu 柔nhu 弱nhược 。 不bất 能năng 發phát 慧tuệ 。 以dĩ 此thử 而nhi 往vãng 。 未vị 免miễn 隨tùy 味vị 禪thiền 生sanh 上thượng 慢mạn 。 所sở 以dĩ 可khả 羞tu 。 六lục 五ngũ 柔nhu 而nhi 得đắc 中trung 。 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 必tất 能năng 見kiến 道đạo 。 上thượng 九cửu 慧tuệ 有hữu 其kỳ 定định 。 頓đốn 入nhập 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 故cố 為vi 不bất 事sự 王vương 侯hầu 而nhi 高cao 尚thượng 其kỳ 事sự 之chi 象tượng 。 所sở 謂vị 佛Phật 祖tổ 位vị 中trung 留lưu 不bất 住trụ 者giả 。 故cố 志chí 可khả 則tắc 。

(# 兌# 下hạ 坤# 上thượng )#

臨lâm 。 元nguyên 亨# 。 利lợi 貞trinh 。 至chí 于vu 八bát 月nguyệt 有hữu 凶hung 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 幹cán 蠱cổ 之chi 後hậu 。 可khả 以dĩ 臨lâm 民dân 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 弊tệ 端đoan 既ký 革cách 。 化hóa 道đạo 復phục 行hành 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 去khứ 其kỳ 禪thiền 病bệnh 。 進tiến 斷đoạn 諸chư 惑hoặc 。 故cố 元nguyên 亨# 也dã 。 世thế 法pháp 。 佛Phật 法Pháp 。 觀quán 心tâm 之chi 法pháp 。 始thỉ 終chung 須tu 利lợi 于vu 貞trinh 。 若nhược 乘thừa 勢thế 而nhi 不bất 知tri 返phản 。 直trực 至chí 八bát 月nguyệt 。 則tắc 盛thịnh 極cực 必tất 衰suy 。 決quyết 有hữu 凶hung 矣hĩ 。 八bát 月nguyệt 為vi 遯độn 。 與dữ 臨lâm 相tương 反phản 。 謂vị 不bất 宜nghi 任nhậm 其kỳ 至chí 于vu 相tương 反phản 。 而nhi 不bất 早tảo 為vi 防phòng 閑nhàn 也dã 。

彖# 曰viết 。 臨lâm 。 剛cang 浸tẩm 而nhi 長trường/trưởng 。 說thuyết 而nhi 順thuận 。 剛cang 中trung 而nhi 應ưng 。 大đại 亨# 以dĩ 正chánh 。 天thiên 之chi 道đạo 也dã 。 至chí 于vu 八bát 月nguyệt 有hữu 凶hung 。 消tiêu 不bất 久cửu 也dã 。

剛cang 浸tẩm 而nhi 長trường/trưởng 。 故cố 名danh 為vi 臨lâm 。 說thuyết 而nhi 順thuận 。 剛cang 中trung 而nhi 應ưng 。 故cố 為vi 大đại 亨# 。 以dĩ 正chánh 與dữ 乾can/kiền/càn 之chi 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 同đồng 道đạo 。 此thử 乃nãi 性tánh 德đức 之chi 本bổn 然nhiên 也dã 。 若nhược 一nhất 任nhậm 其kỳ 至chí 于vu 八bát 月nguyệt 。 而nhi 不bất 早tảo 為vi 防phòng 閑nhàn 。 則tắc 必tất 有hữu 凶hung 。 以dĩ 有hữu 長trường/trưởng 有hữu 消tiêu 。 乃nãi 自tự 然nhiên 之chi 勢thế 。 惟duy 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 者giả 。 乃nãi 能năng 御ngự 天thiên 道đạo 。 而nhi 不bất 被bị 天thiên 道đạo 所sở 消tiêu 長trường/trưởng 耳nhĩ 。

象tượng 曰viết 。 澤trạch 上thượng 有hữu 地địa 。 臨lâm 。 君quân 子tử 以dĩ 教giáo 思tư 無vô 窮cùng 。 容dung 保bảo 民dân 無vô 疆cương 。

澤trạch 。 謂vị 四tứ 大đại 海hải 也dã 。 地địa 以dĩ 載tái 物vật 。 海hải 以dĩ 載tái 地địa 。 此thử 無vô 窮cùng 之chi 容dung 保bảo 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 教giáo 思tư 無vô 窮cùng 猶do 如như 澤trạch 。 故cố 為vi 三tam 界giới 大đại 師sư 。 容dung 保bảo 無vô 疆cương 猶do 如như 地địa 。 故cố 為vi 四tứ 生sanh 慈từ 父phụ 。

初sơ 九cửu 。 咸hàm 臨lâm 。 貞trinh 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 臨lâm 貞trinh 吉cát 。 志chí 行hành 正chánh 也dã 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 幹cán 蠱cổ 貴quý 剛cang 勇dũng 。 臨lâm 民dân 貴quý 仁nhân 柔nhu 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 除trừ 弊tệ 宜nghi 威uy 折chiết 。 化hóa 導đạo 宜nghi 慈từ 攝nhiếp 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 去khứ 惡ác 宜nghi 用dụng 慧tuệ 力lực 入nhập 理lý 宜nghi 用dụng 定định 力lực 。 初sơ 九cửu 剛cang 浸tẩm 而nhi 長trường/trưởng 。 故cố 為vi 咸hàm 臨lâm 。 恐khủng 其kỳ 任nhậm 剛cang 過quá 進tiến 。 故cố 誡giới 以dĩ 貞trinh 則tắc 吉cát 。

九cửu 二nhị 。 咸hàm 臨lâm 吉cát 。 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 咸hàm 臨lâm 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。 未vị 順thuận 命mạng 也dã 。

二nhị 亦diệc 居cư 陽dương 剛cang 浸tẩm 長trường/trưởng 之chi 勢thế 。 然nhiên 此thử 時thời 尚thượng 宜nghi 靜tĩnh 守thủ 。 不bất 宜nghi 乘thừa 勢thế 取thủ 進tiến 。 故cố 必tất 吉cát 乃nãi 無vô 不bất 利lợi 。 若nhược 非phi 吉cát 便tiện 有hữu 不bất 利lợi 矣hĩ 。 蓋cái 乘thừa 勢thế 取thủ 進tiến 。 則tắc 未vị 順thuận 于vu 大đại 亨# 以dĩ 正chánh 之chi 天thiên 命mạng 故cố 也dã 。

六lục 三tam 。 甘cam 臨lâm 。 無vô 攸du 利lợi 。 既ký 憂ưu 之chi 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 甘cam 臨lâm 。 位vị 不bất 當đương 也dã 。 既ký 憂ưu 之chi 。 咎cữu 不bất 長trường/trưởng 也dã 。

柔nhu 而nhi 志chí 剛cang 。 味vị 著trước 取thủ 進tiến 。 以dĩ 臨lâm 為vi 甘cam 。 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 無vô 所sở 利lợi 也dã 。 然nhiên 既ký 有hữu 柔nhu 德đức 。 又hựu 有hữu 慧tuệ 性tánh 。 必tất 能năng 反phản 觀quán 憂ưu 改cải 。 則tắc 無vô 咎cữu 矣hĩ 。

六lục 四tứ 。 至chí 臨lâm 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 至chí 臨lâm 無vô 咎cữu 。 位vị 當đương 也dã 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 以dĩ 正chánh 定định 而nhi 應ưng 初sơ 九cửu 之chi 正chánh 慧tuệ 。 故cố 為vi 至chí 臨lâm 。

六lục 五ngũ 。 知tri 臨lâm 。 大đại 君quân 之chi 宜nghi 。 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 大đại 君quân 之chi 宜nghi 。 行hành 中trung 之chi 謂vị 也dã 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 有hữu 慧tuệ 之chi 定định 。 而nhi 應ưng 九cửu 二nhị 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 。 此thử 所sở 謂vị 王vương 三tam 昧muội 也dã 。 中trung 道đạo 統thống 一nhất 切thiết 法pháp 。 名danh 為vi 大đại 君quân 之chi 宜nghi 。

上thượng 六lục 。 敦đôn 臨lâm 吉cát 。 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 敦đôn 臨lâm 之chi 吉cát 。 志chí 在tại 內nội 也dã 。

柔nhu 順thuận 得đắc 正chánh 。 居cư 臨lâm 之chi 終chung 。 如như 聖thánh 靈linh 在tại 天thiên 。 默mặc 祐hựu 子tử 孫tôn 臣thần 民dân 者giả 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 妙diệu 定định 既ký 深thâm 。 自tự 發phát 真chân 慧tuệ 。 了liễu 知tri 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。 不bất 于vu 心tâm 外ngoại 別biệt 求cầu 一nhất 法pháp 。 故cố 為vi 志chí 在tại 內nội 而nhi 吉cát 無vô 咎cữu 。

(# 坤# 下hạ 巽# 上thượng )#

觀quán 。 盥quán 而nhi 不bất 薦tiến 。 有hữu 孚phu 顒ngung 若nhược 。

約ước 世thế 道đạo 。 則tắc 以dĩ 德đức 臨lâm 民dân 。 為vi 民dân 之chi 所sở 瞻chiêm 仰ngưỡng 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 正chánh 化hóa 利lợi 物vật 。 舉cử 世thế 之chi 所sở 歸quy 憑bằng 。 約ước 觀quán 心tâm 。 則tắc 進tiến 修tu 斷đoạn 惑hoặc 。 必tất 假giả 妙diệu 觀quán 也dã 。 但đãn 使sử 吾ngô 之chi 精tinh 神thần 意ý 志chí 。 常thường 如như 盥quán 而nhi 不bất 薦tiến 之chi 時thời 。 則tắc 世thế 法pháp 佛Phật 法Pháp 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 皆giai 有hữu 孚phu 而nhi 顒ngung 然nhiên 可khả 尊tôn 仰ngưỡng 矣hĩ 。

彖# 曰viết 。 大đại 觀quán 在tại 上thượng 。 順thuận 而nhi 巽# 。 中trung 正chánh 以dĩ 觀quán 天thiên 下hạ 。 觀quán 。 盥quán 而nhi 不bất 薦tiến 。 有hữu 孚phu 顒ngung 若nhược 。 下hạ 觀quán 而nhi 化hóa 也dã 。 觀quán 天thiên 之chi 神thần 道đạo 而nhi 四tứ 時thời 不bất 忒thất 。 聖thánh 人nhân 以dĩ 神thần 道đạo 設thiết 教giáo 。 而nhi 天thiên 下hạ 服phục 矣hĩ 。

陽dương 剛cang 在tại 上thượng 。 示thị 天thiên 下hạ 以dĩ 中trung 正chánh 之chi 德đức 。 順thuận 而nhi 不bất 逆nghịch 。 巽# 而nhi 不bất 忤ngỗ 。 故cố 如như 祭tế 之chi 盥quán 手thủ 未vị 薦tiến 物vật 時thời 。 孚phu 誠thành 積tích 于vu 中trung 。 而nhi 形hình 于vu 外ngoại 。 不bất 言ngôn 而nhi 人nhân 自tự 喻dụ 之chi 也dã 。 聖thánh 而nhi 不bất 可khả 知tri 。 之chi 之chi 謂vị 神thần 。 天thiên 何hà 言ngôn 哉tai 。 四tứ 時thời 行hành 焉yên 。 不bất 可khả 測trắc 知tri 。 故cố 名danh 神thần 道đạo 。 聖thánh 人nhân 設thiết 為vi 綱cương 常thường 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 教giáo 。 民dân 皆giai 由do 之chi 。 而nhi 莫mạc 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 然nhiên 。 獨độc 非phi 神thần 道đạo 乎hồ 哉tai 。 神thần 者giả 。 誠thành 也dã 。 誠thành 者giả 。 孚phu 也dã 。 孚phu 者giả 。 人nhân 之chi 心tâm 也dã 。 人nhân 心tâm 本bổn 順thuận 本bổn 巽# 本bổn 中trung 本bổn 正chánh 。 以dĩ 心tâm 印ấn 心tâm 。 所sở 以dĩ 不bất 假giả 薦tiến 物vật 而nhi 自tự 服phục 矣hĩ 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 。 大đại 觀quán 者giả 。 絕tuyệt 待đãi 妙diệu 觀quán 也dã 。 在tại 上thượng 者giả 。 高cao 超siêu 九cửu 界giới 也dã 。 順thuận 者giả 。 不bất 與dữ 性tánh 相tướng 違vi 也dã 。 巽# 者giả 。 遍biến 于vu 九cửu 界giới 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 也dã 。 中trung 者giả 。 不bất 墮đọa 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 二nhị 邊biên 也dã 。 正chánh 者giả 。 雙song 照chiếu 二nhị 諦đế 。 無vô 減giảm 缺khuyết 也dã 。 以dĩ 觀quán 天thiên 下hạ 者giả 。 十thập 界giới 所sở 朝triêu 宗tông 也dã 。 世thế 法pháp 則tắc 臣thần 民dân 為vi 下hạ 。 佛Phật 法Pháp 則tắc 九cửu 界giới 為vi 下hạ 。 觀quán 心tâm 則tắc 一nhất 切thiết 助trợ 道Đạo 法Pháp 門môn 等đẳng 為vi 下hạ 。 天thiên 之chi 神thần 道đạo 即tức 是thị 性tánh 德đức 。 性tánh 德đức 具cụ 有hữu 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 四tứ 德đức 而nhi 不bất 忒thất 。 以dĩ 神thần 道đạo 設thiết 教giáo 。 即tức 為vi 稱xưng 性tánh 圓viên 教giáo 。 故cố 十thập 界giới 同đồng 歸quy 服phục 也dã 。

象tượng 曰viết 。 風phong 行hành 地địa 上thượng 。 觀quán 。 先tiên 王vương 以dĩ 省tỉnh 方phương 觀quán 民dân 設thiết 教giáo 。

佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 古cổ 佛Phật 省tỉnh 四tứ 土thổ/độ 之chi 方phương 。 觀quán 十thập 界giới 之chi 民dân 。 設thiết 八bát 教giáo 之chi 網võng 以dĩ 羅la 之chi 。 如như 風phong 行hành 地địa 上thượng 。 無vô 不bất 周chu 遍biến 也dã 。

初sơ 六lục 。 童đồng 觀quán 。 小tiểu 人nhân 無vô 咎cữu 。 君quân 子tử 吝lận 。 象tượng 曰viết 。 初sơ 六lục 童đồng 觀quán 。 小tiểu 人nhân 道đạo 也dã 。

陰ấm 柔nhu 居cư 下hạ 。 不bất 能năng 遠viễn 觀quán 。 故cố 如như 童đồng 幼ấu 之chi 無vô 知tri 也dã 。 小tiểu 人nhân 如như 童đồng 幼ấu 。 則tắc 不bất 為vi 惡ác 。 君quân 子tử 如như 童đồng 幼ấu 。 則tắc 無vô 以dĩ 治trị 國quốc 平bình 天thiên 下hạ 矣hĩ 。

六lục 二nhị 。 闚khuy 觀quán 。 利lợi 女nữ 貞trinh 。 象tượng 曰viết 。 闚khuy 觀quán 女nữ 貞trinh 。 亦diệc 可khả 醜xú 也dã 。

柔nhu 順thuận 中trung 正chánh 以dĩ 應ưng 九cửu 五ngũ 。 女nữ 之chi 正chánh 位vị 乎hồ 內nội 。 從tùng 內nội 而nhi 觀quán 者giả 也dã 。 士sĩ 則tắc 醜xú 矣hĩ 。

六lục 三tam 。 觀quán 我ngã 生sanh 進tiến 退thoái 。 象tượng 曰viết 。 觀quán 我ngã 生sanh 進tiến 退thoái 。 未vị 失thất 道đạo 也dã 。

進tiến 以dĩ 行hành 道Đạo 。 退thoái 以dĩ 修tu 道Đạo 。 能năng 觀quán 我ngã 生sanh 。 則tắc 進tiến 退thoái 咸hàm 不bất 失thất 道đạo 。

六lục 四tứ 。 觀quán 國quốc 之chi 光quang 。 利lợi 用dụng 賓tân 于vu 王vương 。 象tượng 曰viết 。 觀quán 國quốc 之chi 光quang 。 尚thượng 賓tân 也dã 。

柔nhu 而nhi 得đắc 正chánh 。 密mật 邇nhĩ 聖thánh 君quân 。 無vô 忝thiểm 賓tân 師sư 之chi 任nhậm 矣hĩ 。

九cửu 五ngũ 。 觀quán 我ngã 生sanh 。 君quân 子tử 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 觀quán 我ngã 生sanh 。 觀quán 民dân 也dã 。

修tu 己kỷ 以dĩ 敬kính 。 萬vạn 方phương 有hữu 罪tội 。 罪tội 在tại 朕trẫm 躬cung 。 此thử 君quân 子tử 之chi 道đạo 也dã 。

上thượng 九cửu 。 觀quán 其kỳ 生sanh 。 君quân 子tử 無vô 咎cữu 。 象tượng 曰viết 。 觀quán 其kỳ 生sanh 。 志chí 未vị 平bình 也dã 。

處xứ 師sư 保bảo 之chi 位vị 。 天thiên 下hạ 誰thùy 不bất 觀quán 之chi 。 非phi 君quân 子tử 能năng 無vô 咎cữu 乎hồ 。 既ký 處xứ 天thiên 下hạ 人nhân 所sở 觀quán 。 則tắc 其kỳ 為vi 觀quán 于vu 天thiên 下hạ 之chi 心tâm 。 亦diệc 自tự 不bất 能năng 稍sảo 懈giải 。 故cố 志chí 未vị 平bình 。

約ước 佛Phật 法Pháp 釋thích 六lục 爻hào 者giả 。 初sơ 是thị 外ngoại 道đạo 。 為vi 童đồng 觀quán 。 有hữu 邪tà 慧tuệ 故cố 。 二nhị 是thị 凡phàm 夫phu 。 為vi 闚khuy 觀quán 。 耽đam 味vị 禪thiền 故cố 。 三tam 是thị 藏tạng 教giáo 之chi 機cơ 。 進tiến 為vi 事sự 度độ 。 退thoái 為vi 二Nhị 乘Thừa 。 四tứ 是thị 通thông 教giáo 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 。 可khả 以dĩ 接tiếp 入nhập 別biệt 圓viên 。 故cố 利lợi 用dụng 賓tân 于vu 王vương 。 五ngũ 是thị 圓viên 教giáo 之chi 機cơ 。 故cố 觀quán 我ngã 即tức 是thị 觀quán 民dân 。 所sở 謂vị 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 上thượng 是thị 別biệt 教giáo 之chi 機cơ 。 以dĩ 中trung 道đạo 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại 。 真Chân 如Như 高cao 居cư 果quả 頭đầu 。 不bất 達đạt 平bình 等đẳng 法pháp 性tánh 。 故cố 志chí 未vị 平bình 。 又hựu 約ước 觀quán 心tâm 釋thích 六lục 爻hào 者giả 。 初sơ 是thị 理lý 即tức 。 如như 童đồng 無vô 所sở 知tri 。 二nhị 是thị 名danh 字tự 即tức 。 如như 女nữ 無vô 實thật 慧tuệ 。 三tam 是thị 觀quán 行hành 即tức 。 但đãn 觀quán 自tự 心tâm 。 四tứ 是thị 相tương 似tự 即tức 。 鄰lân 于vu 真chân 位vị 。 五ngũ 是thị 分phần/phân 證chứng 即tức 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 六lục 是thị 究cứu 竟cánh 即tức 。 不bất 取thủ 涅Niết 槃Bàn 。 遍biến 觀quán 法Pháp 界giới 眾chúng 生sanh 。 示thị 現hiện 病bệnh 行hành 。 及cập 嬰anh 兒nhi 行hành 。

周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 三tam

弟đệ 子tử 寂tịch 元nguyên 募mộ 刻khắc