周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải
Quyển 1
明Minh 智Trí 旭 著Trước
周chu 易dị 禪thiền 解giải 序tự
蕅# 益ích 子tử 結kết 冬đông 於ư 月nguyệt 臺đài 。 禪thiền 誦tụng 之chi 餘dư 。 手thủ 持trì 韋vi 編biên 而nhi 箋# 釋thích 之chi 。 或hoặc 問vấn 曰viết 。 子tử 所sở 解giải 者giả 是thị 易dị 耶da 。 余dư 應ưng 之chi 曰viết 。 然nhiên 。
復phục 有hữu 視thị 而nhi 問vấn 曰viết 。 子tử 所sở 解giải 者giả 非phi 易dị 耶da 。 余dư 亦diệc 應ưng 之chi 曰viết 。 然nhiên 。 又hựu 有hữu 視thị 而nhi 問vấn 曰viết 。 子tử 所sở 解giải 者giả 亦diệc 易dị 亦diệc 非phi 易dị 耶da 。 余dư 亦diệc 應ưng 之chi 曰viết 。 然nhiên 。 更cánh 有hữu 視thị 而nhi 問vấn 曰viết 。 子tử 所sở 解giải 者giả 非phi 易dị 非phi 非phi 易dị 耶da 。 余dư 亦diệc 應ưng 之chi 曰viết 。 然nhiên 。 侍thị 者giả 聞văn 而nhi 笑tiếu 曰viết 。 若nhược 是thị 乎hồ 墮đọa 在tại 四tứ 句cú 中trung 也dã 。 余dư 曰viết 。 汝nhữ 不bất 聞văn 四tứ 句cú 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 四tứ 句cú 皆giai 可khả 說thuyết 乎hồ 。 因nhân 緣duyên 者giả 。 四tứ 悉tất 檀đàn 也dã 。 人nhân 謂vị 我ngã 釋Thích 子tử 也dã 。 而nhi 亦diệc 通thông 儒nho 。 能năng 解giải 易dị 。 則tắc 生sanh 歡hoan 喜hỷ 焉yên 。 故cố 謂vị 是thị 易dị 者giả 。 吾ngô 然nhiên 之chi 。 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 也dã 。 或hoặc 謂vị 我ngã 釋Thích 子tử 也dã 。 奈nại 何hà 解giải 易dị 。 以dĩ 同đồng 俗tục 儒nho 。 知tri 所sở 解giải 之chi 非phi 易dị 。 則tắc 善thiện 心tâm 生sanh 焉yên 。 故cố 謂vị 非phi 易dị 者giả 。 吾ngô 然nhiên 之chi 。 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 也dã 。 或hoặc 謂vị 儒nho 釋thích 殆đãi 無vô 分phần/phân 也dã 。 若nhược 知tri 易dị 與dữ 非phi 易dị 必tất 有hữu 差sai 別biệt 。 雖tuy 異dị 而nhi 同đồng 。 雖tuy 同đồng 而nhi 異dị 。 則tắc 儱# 侗# 之chi 病bệnh 不bất 得đắc 作tác 焉yên 。 故cố 謂vị 亦diệc 易dị 亦diệc 非phi 易dị 者giả 。 吾ngô 然nhiên 之chi 。 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 也dã 。 或hoặc 謂vị 儒nho 釋thích 必tất 有hữu 實thật 法pháp 也dã 。 若nhược 知tri 非phi 易dị 。 則tắc 儒nho 非phi 定định 儒nho 。 知tri 非phi 非phi 易dị 。 則tắc 釋thích 非phi 定định 釋thích 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 而nhi 無vô 實thật 性tánh 。 頓đốn 見kiến 不bất 思tư 議nghị 理lý 焉yên 。 故cố 謂vị 非phi 易dị 非phi 非phi 易dị 者giả 。 吾ngô 然nhiên 之chi 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 也dã 。 侍thị 者giả 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 若nhược 所sở 解giải 是thị 易dị 。 則tắc 人nhân 將tương 謂vị 易dị 可khả 助trợ 出xuất 世thế 法pháp 。 成thành 增tăng 益ích 謗báng 。 若nhược 所sở 解giải 非phi 易dị 。 則tắc 人nhân 將tương 謂vị 師sư 自tự 說thuyết 禪thiền 。 何hà 嘗thường 知tri 易dị 。 成thành 減giảm 損tổn 謗báng 。 若nhược 所sở 解giải 亦diệc 易dị 亦diệc 非phi 易dị 。 則tắc 人nhân 將tương 謂vị 儒nho 原nguyên 非phi 禪thiền 。 禪thiền 亦diệc 非phi 儒nho 。 成thành 相tương 違vi 謗báng 。 若nhược 所sở 解giải 非phi 易dị 非phi 非phi 易dị 。 則tắc 人nhân 將tương 謂vị 儒nho 不bất 成thành 儒nho 。 禪thiền 不bất 成thành 禪thiền 。 成thành 戲hí 論luận 謗báng 。 烏ô 見kiến 其kỳ 為vi 四tứ 悉tất 檀đàn 也dã 。 余dư 曰viết 。 是thị 固cố 然nhiên 。 汝nhữ 獨độc 不bất 聞văn 人nhân 參tham 善thiện 補bổ 人nhân 。 而nhi 氣khí 喘suyễn 者giả 服phục 之chi 立lập 斃# 乎hồ 。 抑ức 不bất 聞văn 大đại 黃hoàng 最tối 損tổn 人nhân 。 而nhi 中trung 滿mãn 者giả 服phục 之chi 立lập 瘥sái 乎hồ 。 春xuân 之chi 生sanh 育dục 萬vạn 物vật 也dã 。 物vật 固cố 有hữu 遇ngộ 春xuân 而nhi 爛lạn 壞hoại 者giả 。 夏hạ 之chi 長trưởng 養dưỡng 庶thứ 品phẩm 也dã 。 草thảo 亦diệc 有hữu 夏hạ 枯khô 者giả 。 秋thu 之chi 肅túc 殺sát 也dã 。 而nhi 菊# 有hữu 黃hoàng 花hoa 。 冬đông 之chi 閉bế 藏tạng 也dã 。 而nhi 松tùng 柏# 青thanh 青thanh 。 梅mai 英anh 馥phức 馥phức 。 如như 必tất 擇trạch 其kỳ 有hữu 利lợi 無vô 害hại 者giả 而nhi 後hậu 為vi 之chi 。 天thiên 地địa 恐khủng 亦diệc 不bất 能năng 無vô 憾hám 矣hĩ 。 且thả 佛Phật 以dĩ 慈từ 眼nhãn 視thị 大Đại 千Thiên 。 知tri 群quần 機cơ 已dĩ 熟thục 。 然nhiên 後hậu 示thị 生sanh 。 猶do 有hữu 魔ma 波Ba 旬Tuần 擾nhiễu 亂loạn 之chi 。 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 嫉tật 妒đố 之chi 。 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 思tư 中trung 害hại 之chi 。 豈khởi 惟duy 堯# 舜thuấn 稱xưng 猶do 病bệnh 哉tai 。 吾ngô 所sở 由do 解giải 易dị 者giả 。 無vô 他tha 。 以dĩ 禪thiền 入nhập 儒nho 。 務vụ 誘dụ 儒nho 以dĩ 知tri 禪thiền 耳nhĩ 。 縱túng/tung 令linh 不bất 得đắc 四tứ 益ích 而nhi 起khởi 四tứ 謗báng 。 如như 從tùng 地địa 倒đảo 。 還hoàn 從tùng 地địa 起khởi 。 置trí 毒độc 乳nhũ 中trung 。 轉chuyển 至chí 醍đề 醐hồ 。 厥quyết 毒độc 仍nhưng 在tại 。 遍biến 行hành 為vi 外ngoại 道đạo 師sư 。 薩tát 遮già 為vi 尼ni 犍kiền 主chủ 。 意ý 在tại 斯tư 也dã 。 侍thị 者giả 再tái 拜bái 而nhi 謝tạ 曰viết 。 此thử 非phi 弟đệ 子tử 所sở 及cập 也dã 。 請thỉnh 得đắc 筆bút 而nhi 存tồn 之chi 。
崇sùng 禎# 辛tân 巳tị 仲trọng 冬đông 旭# 道Đạo 人Nhân 書thư 于vu 溫ôn 陵lăng 之chi 毫hào 餘dư 樓lâu
周chu 易dị 禪thiền 解giải 目mục 錄lục
-# 序tự
-# 卷Quyển 一Nhất (# 上Thượng 經Kinh 之Chi 一Nhất )#
-# 乾can/kiền/càn 。 坤# 。
-# 卷Quyển 二Nhị (# 上Thượng 經Kinh 之Chi 二Nhị )#
-# 屯truân 。 蒙mông 。 需# 。 訟tụng 。 師sư 。 比tỉ 。 小tiểu 畜súc 。 履lý 。
-# 卷Quyển 三Tam (# 上Thượng 經Kinh 之Chi 三Tam )#
-# 泰thái 。 否phủ/bĩ 。 同đồng 人nhân 。 大đại 有hữu 。 謙khiêm 。 豫dự 。 隨tùy 。 蠱cổ 。 臨lâm 。 觀quán 。
-# 卷Quyển 四Tứ (# 上Thượng 經Kinh 之Chi 四Tứ )#
-# 噬phệ 嗑# 。 賁# 。 剝bác 。 復phục 。 無vô 妄vọng 。 大đại 畜súc 。 頤di 。 大đại 過quá 。 坎khảm 。 離ly 。
-# 卷Quyển 五Ngũ (# 下Hạ 經Kinh 之Chi 一Nhất )#
-# 咸hàm 。 恆hằng 。 遯độn 。 大đại 壯tráng 。 晉tấn 。 明minh 夷di 。 家gia 人nhân 。 暌# 。 蹇kiển 。 解giải 。 損tổn 。 益ích 。
-# 卷Quyển 六Lục (# 下Hạ 經Kinh 之Chi 二Nhị )#
-# 夬# 。 姤cấu 。 萃tụy 。 升thăng 。 困khốn 。 井tỉnh 。 革cách 。 鼎đỉnh 。 震chấn 。 艮# 。 漸tiệm 。 歸quy 妹muội 。
-# 卷Quyển 七Thất (# 下Hạ 經Kinh 之Chi 三Tam )#
-# 豐phong 。 旅lữ 。 巽# 。 兌# 。 渙# 。 節tiết 。 中trung 孚phu 。 小tiểu 過quá 。 既ký 濟tế 。 未vị 濟tế 。
-# 卷quyển 八bát
-# 繫hệ 辭từ 上thượng 傳truyền
-# 卷quyển 九cửu
-# 繫hệ 辭từ 下hạ 傳truyền 。 說thuyết 卦# 傳truyền 。 序tự 卦# 傳truyền 。 雜tạp 卦# 傳truyền 。
-# 卷quyển 十thập
-# 河hà 圖đồ 說thuyết 。 洛lạc 書thư 說thuyết 。 伏phục 羲# 八bát 卦# 次thứ 序tự 說thuyết 。 伏phục 羲# 八bát 卦# 方phương 位vị 說thuyết 。 六lục 十thập 四tứ 卦# 次thứ 序tự 說thuyết 。 六lục 十thập 四tứ 卦# 方phương 位vị 說thuyết 。 文văn 王vương 八bát 卦# 次thứ 序tự 說thuyết 。 文văn 王vương 八bát 卦# 方phương 位vị 說thuyết 。
周chu 易dị 禪thiền 解giải 目mục 錄lục (# 畢tất )#
較giảo 刻khắc 易dị 禪thiền 紀kỷ 事sự
(# 瑞thụy )# 叨# 侍thị 大đại 師sư 五ngũ 年niên 。 每mỗi 見kiến 久cửu 精tinh 易dị 學học 之chi 士sĩ 。 一nhất 聞văn 大đại 師sư 拈niêm 義nghĩa 。 無vô 不bất 傾khuynh 服phục 。 遂toại 發phát 心tâm 募mộ 梓# 全toàn 集tập 。 輒triếp 以dĩ 易dị 禪thiền 居cư 首thủ 。 大đại 師sư 解giải 易dị 既ký 畢tất 。 方phương 出xuất 圖đồ 說thuyết 。 故cố 並tịnh 附phụ 於ư 末mạt 卷quyển 。 或hoặc 有hữu 問vấn 曰viết 。 紫tử 陽dương 本bổn 義nghĩa 。 圖đồ 說thuyết 在tại 前tiền 。 謂vị 聖thánh 人nhân 作tác 易dị 精tinh 微vi 之chi 旨chỉ 。 全toàn 在tại 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 之chi 先tiên 。 今kim 胡hồ 得đắc 倒đảo 置trí 耶da 。 大đại 師sư 答đáp 曰viết 。 聖thánh 人nhân 悟ngộ 無vô 言ngôn 而nhi 示thị 有hữu 言ngôn 。 學học 者giả 因nhân 有hữu 言ngôn 而nhi 悟ngộ 無vô 言ngôn 。 所sở 以dĩ 古cổ 有hữu 左tả 圖đồ 右hữu 書thư 之chi 說thuyết 。 何hà 倒đảo 之chi 有hữu 。 且thả 文văn 字tự 與dữ 圖đồ 皆giai 標tiêu 月nguyệt 指chỉ 耳nhĩ 。 不bất 肯khẳng 觀quán 月nguyệt 。 而nhi 爭tranh 指chỉ 之chi 前tiền 後hậu 。 不bất 亦diệc 惑hoặc 乎hồ 。 問vấn 者giả 默mặc 然nhiên 。 茲tư 因nhân 較giảo 刻khắc 。 并tinh 識thức 此thử 語ngữ 。 願nguyện 我ngã 同đồng 志chí 閱duyệt 斯tư 編biên 者giả 。 了liễu 知tri 文văn 字tự 與dữ 圖đồ 無vô 非phi 吾ngô 人nhân 心tâm 性tánh 註chú 腳cước 。 不bất 作tác 有hữu 言ngôn 會hội 。 不bất 作tác 無vô 言ngôn 會hội 。 庶thứ 不bất 負phụ 法pháp 恩ân 矣hĩ 。 門môn 弟đệ 子tử 通thông 瑞thụy 百bách 拜bái 敬kính 書thư 。
周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 一nhất
北bắc 天thiên 目mục 道Đạo 人Nhân 蕅# 益ích 智trí 旭# 著trước
上Thượng 經Kinh 之Chi 一Nhất
六lục 十thập 四tứ 卦# 皆giai 伏phục 羲# 所sở 畫họa 。 夏hạ 經kinh 以dĩ 艮# 居cư 首thủ 。 名danh 曰viết 連liên 山sơn 。 商thương 經kinh 以dĩ 坤# 居cư 首thủ 。 名danh 曰viết 歸quy 藏tạng 。 各các 有hữu 繇# 辭từ 以dĩ 斷đoạn 吉cát 凶hung 。 文văn 王vương 囚tù 羑# 里lý 時thời 。 繫hệ 今kim 彖# 辭từ 。 以dĩ 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 卦# 居cư 首thủ 。 名danh 之chi 曰viết 易dị 。 周chu 公công 被bị 流lưu 言ngôn 時thời 。 復phục 繫hệ 爻hào 辭từ 。 孔khổng 子tử 又hựu 為vi 之chi 傳truyền 以dĩ 輔phụ 翌# 之chi 。 故cố 名danh 周chu 易dị 。 古cổ 本bổn 文văn 王vương 周chu 公công 彖# 爻hào 二nhị 辭từ 。 自tự 分phần/phân 上thượng 下hạ 兩lưỡng 經kinh 。 孔khổng 子tử 則tắc 有hữu 上thượng 經kinh 彖# 傳truyền 。 下hạ 經kinh 彖# 傳truyền 。 上thượng 經kinh 象tượng 傳truyền 。 下hạ 經kinh 象tượng 傳truyền 。 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 卦# 文văn 言ngôn 。 繫hệ 辭từ 上thượng 傳truyền 。 繫hệ 辭từ 下hạ 傳truyền 。 說thuyết 卦# 傳truyền 。 序tự 卦# 傳truyền 。 雜tạp 卦# 傳truyền 。 共cộng 名danh 十thập 翼dực 。 後hậu 人nhân 以dĩ 孔khổng 子tử 前tiền 之chi 五ngũ 傳truyền 。 會hội 入nhập 上thượng 下hạ 兩lưỡng 經kinh 。 而nhi 繫hệ 辭từ 等đẳng 五ngũ 傳truyền 不bất 可khả 會hội 入nhập 。 附phụ 後hậu 別biệt 行hành 。 即tức 今kim 經kinh 也dã 。
可khả 上thượng 可khả 下hạ 。 可khả 內nội 可khả 外ngoại 。 易dị 地địa 皆giai 然nhiên 。 初sơ 無vô 死tử 局cục 。 故cố 名danh 交giao 易dị 。 能năng 動động 能năng 靜tĩnh 。 能năng 柔nhu 能năng 剛cang 。 陰âm 陽dương 不bất 測trắc 。 初sơ 無vô 死tử 法pháp 。 故cố 名danh 變biến 易dị 。 雖tuy 無vô 死tử 局cục 。 而nhi 就tựu 事sự 論luận 事sự 。 則tắc 上thượng 下hạ 內nội 外ngoại 。 仍nhưng 自tự 歷lịch 然nhiên 。 雖tuy 無vô 死tử 法pháp 。 而nhi 即tức 象tượng 言ngôn 象tượng 。 則tắc 動động 靜tĩnh 剛cang 柔nhu 仍nhưng 自tự 燦# 然nhiên 。 此thử 所sở 謂vị 萬vạn 古cổ 不bất 易dị 之chi 常thường 經kinh 也dã 。 若nhược 以dĩ 事sự 物vật 言ngôn 之chi 。 可khả 以dĩ 一nhất 事sự 一nhất 物vật 各các 對đối 一nhất 卦# 一nhất 爻hào 。 亦diệc 可khả 于vu 一nhất 事sự 一nhất 物vật 之chi 中trung 。 具cụ 有hữu 六lục 十thập 四tứ 。 卦# 三tam 百bách 八bát 十thập 四tứ 爻hào 。 若nhược 以dĩ 卦# 爻hào 言ngôn 之chi 。 可khả 以dĩ 一nhất 卦# 一nhất 爻hào 各các 對đối 一nhất 事sự 一nhất 物vật 。 亦diệc 可khả 于vu 一nhất 卦# 一nhất 爻hào 之chi 中trung 。 具cụ 斷đoạn 萬vạn 事sự 萬vạn 物vật 。 乃nãi 至chí 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 事sự 物vật 。 又hựu 一nhất 切thiết 事sự 物vật 。 即tức 一nhất 事sự 一nhất 物vật 。 一nhất 事sự 一nhất 物vật 即tức 。 一nhất 切thiết 事sự 物vật 。 一nhất 切thiết 卦# 爻hào 即tức 一nhất 卦# 一nhất 爻hào 。 一nhất 卦# 一nhất 爻hào 即tức 一nhất 切thiết 卦# 爻hào 。 故cố 名danh 交giao 易dị 變biến 易dị 。 實thật 即tức 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 。 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。 互hỗ 具cụ 互hỗ 造tạo 。 互hỗ 入nhập 互hỗ 融dung 之chi 法Pháp 界Giới 耳nhĩ 。
伏phục 羲# 但đãn 有hữu 畫họa 而nhi 無vô 辭từ 。 設thiết 陰âm 陽dương 之chi 象tượng 。 隨tùy 人nhân 作tác 何hà 等đẳng 解giải 。 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 也dã 。 文văn 王vương 彖# 辭từ 。 吉cát 多đa 而nhi 凶hung 少thiểu 。 舉cử 大đại 綱cương 以dĩ 生sanh 善thiện 。 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 也dã 。 周chu 公công 爻hào 辭từ 。 誡giới 多đa 而nhi 吉cát 少thiểu 。 盡tận 變biến 態thái 以dĩ 勸khuyến 懲# 。 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 也dã 。 孔khổng 子tử 十thập 傳truyền 。 會hội 歸quy 內nội 聖thánh 外ngoại 王vương 之chi 學học 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 也dã 。 偏thiên 說thuyết 如như 此thử 。 剋khắc 實thật 論luận 之chi 。 四tứ 聖thánh 各các 具cụ 前tiền 三tam 悉tất 檀đàn 。 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 則tắc 各các 四tứ 悉tất 。
(# 乾can/kiền/càn 下hạ 乾can/kiền/càn 上thượng )#
乾can/kiền/càn 。 元nguyên 亨# 。 利lợi 貞trinh 。
六lục 畫họa 皆giai 陽dương 。 故cố 名danh 為vi 乾can/kiền/càn 。 乾can/kiền/càn 者giả 。 健kiện 也dã 。 在tại 天thiên 為vi 陽dương 。 在tại 地địa 為vi 剛cang 。 在tại 人nhân 為vi 智trí 為vi 義nghĩa 。 在tại 性tánh 為vi 照chiếu 。 在tại 修tu 為vi 觀quán 。 又hựu 在tại 器khí 界giới 為vi 覆phú 。 在tại 根căn 身thân 。 為vi 首thủ 。 為vi 天thiên 君quân 。 在tại 家gia 為vi 主chủ 。 在tại 國quốc 為vi 王vương 。 在tại 天thiên 下hạ 為vi 帝đế 。 或hoặc 有hữu 以dĩ 天thiên 道đạo 釋thích 。 或hoặc 有hữu 以dĩ 王vương 道đạo 釋thích 者giả 。 皆giai 偏thiên 舉cử 一nhất 隅ngung 耳nhĩ 。 健kiện 則tắc 所sở 行hành 無vô 礙ngại 。 故cố 元nguyên 亨# 。 然nhiên 須tu 視thị 其kỳ 所sở 健kiện 者giả 何hà 事sự 。 利lợi 貞trinh 之chi 誡giới 。 聖thánh 人nhân 開khai 示thị 學học 者giả 切thiết 要yếu 在tại 此thử 。 所sở 謂vị 修tu 道Đạo 之chi 教giáo 也dã 。 夫phu 健kiện 于vu 上thượng 品phẩm 十thập 惡ác 者giả 。 必tất 墮đọa 地địa 獄ngục 。 健kiện 于vu 中trung 品phẩm 十thập 惡ác 者giả 必tất 墮đọa 畜súc 生sanh 。 健kiện 于vu 下hạ 品phẩm 十thập 惡ác 者giả 必tất 墮đọa 鬼quỷ 趣thú 。 健kiện 于vu 下hạ 品phẩm 十Thập 善Thiện 者giả 必tất 成thành 修tu 羅la 。 健kiện 于vu 中trung 品phẩm 十Thập 善Thiện 者giả 必tất 生sanh 人nhân 道đạo 。 健kiện 于vu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 者giả 。 必tất 生sanh 天thiên 上thượng 。 健kiện 于vu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 兼kiêm 修tu 禪thiền 定định 者giả 。 必tất 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 健kiện 于vu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 兼kiêm 修tu 四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 觀quán 者giả 。 必tất 獲hoạch 二Nhị 乘Thừa 果quả 證chứng 。 健kiện 于vu 上thượng 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 能năng 自tự 利lợi 利lợi 他tha 者giả 。 即tức 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 健kiện 于vu 上thượng 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 了liễu 知tri 十Thập 善Thiện 即tức 是thị 法Pháp 界Giới 。 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 者giả 。 必tất 圓viên 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 十thập 界giới 皆giai 元nguyên 亨# 也dã 。 三tam 惡ác 為vi 邪tà 。 三tam 善thiện 為vi 正chánh 。 六lục 道đạo 有hữu 漏lậu 為vi 邪tà 。 二Nhị 乘Thừa 無vô 漏lậu 為vi 正chánh 。 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 真chân 為vi 邪tà 。 菩Bồ 薩Tát 度độ 人nhân 為vi 正chánh 。 權quyền 乘thừa 二nhị 諦đế 為vi 邪tà 。 佛Phật 界giới 中trung 道đạo 為vi 正chánh 。 分phân 別biệt 中trung 邊biên 不bất 同đồng 為vi 邪tà 。 一nhất 切thiết 無vô 非phi 中trung 道đạo 為vi 正chánh 。 此thử 利lợi 貞trinh 之chi 誡giới 所sở 以dĩ 當đương 為vi 健kiện 行hành 者giả 設thiết 也dã 。
初sơ 九cửu 。 潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。
龍long 之chi 為vi 物vật 也dã 。 能năng 大đại 能năng 小tiểu 。 能năng 屈khuất 能năng 申thân 。 故cố 以dĩ 喻dụ 乾can/kiền/càn 德đức 焉yên 。 初sơ 未vị 嘗thường 非phi 龍long 。 特đặc 以dĩ 在tại 下hạ 。 則tắc 宜nghi 潛tiềm 而nhi 勿vật 用dụng 耳nhĩ 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 耕canh 歷lịch 山sơn 時thời 。 亦diệc 如như 顏nhan 子tử 居cư 陋lậu 巷hạng 乎hồ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 復phục 。 其kỳ 變biến 為vi 姤cấu 。 復phục 則tắc 后hậu 不bất 省tỉnh 方phương 以dĩ 自tự 養dưỡng 。 姤cấu 則tắc 施thí 命mạng 誥# 四tứ 方phương 以dĩ 養dưỡng 眾chúng 。 皆giai 潛tiềm 之chi 義nghĩa 也dã 。
九cửu 二nhị 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。
初sơ 如như 淵uyên 。 二nhị 如như 田điền 。
時thời 位vị 之chi 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 龍long 何hà 嘗thường 有hữu 異dị 哉tai 。 二nhị 五ngũ 曰viết 大đại 人nhân 。 三tam 曰viết 君quân 子tử 。 皆giai 人nhân 而nhi 能năng 龍long 者giả 也dã 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 徵trưng 庸dong 時thời 。 亦diệc 如như 孔khổng 子tử 遑hoàng 遑hoàng 求cầu 仕sĩ 乎hồ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 臨lâm 為vi 師sư 。 其kỳ 變biến 為vi 同đồng 人nhân 。 皆giai 有hữu 利lợi 見kiến 之chi 義nghĩa 焉yên 。
九cửu 三tam 。 君quân 子tử 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 夕tịch 惕dịch 若nhược 厲lệ 。 無vô 咎cữu 。
在tại 下hạ 之chi 上thượng 則tắc 地địa 危nguy 。 純thuần 剛cang 之chi 德đức 則tắc 望vọng 重trọng/trùng 。 故cố 必tất 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 雖tuy 至chí 于vu 夕tịch 。 而nhi 猶do 惕dịch 若nhược 。 所sở 謂vị 安an 而nhi 不bất 忘vong 危nguy 。 危nguy 者giả 。 安an 其kỳ 位vị 者giả 也dã 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 攝nhiếp 政chánh 時thời 。 亦diệc 如như 王vương 臣thần 蹇kiển 蹇kiển 匪phỉ 躬cung 者giả 乎hồ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 泰thái 為vi 謙khiêm 。 其kỳ 變biến 為vi 履lý 。 皆giai 有hữu 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 惕dịch 厲lệ 之chi 義nghĩa 焉yên 。
九cửu 四tứ 。 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 無vô 咎cữu 。
初sơ 之chi 勿vật 用dụng 。 必tất 于vu 深thâm 淵uyên 。 四tứ 亦diệc 在tại 淵uyên 。 何hà 也dã 。 初sơ 則tắc 潛tiềm 。 四tứ 則tắc 躍dược 。
時thời 勢thế 不bất 同đồng 。 而nhi 跡tích 暫tạm 同đồng 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 避tị 位vị 時thời 。 亦diệc 如như 大đại 臣thần 之chi 休hưu 休hưu 有hữu 容dung 者giả 乎hồ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 大đại 壯tráng 為vi 豫dự 。 其kỳ 變biến 為vi 小tiểu 畜súc 。 皆giai 有hữu 將tương 飛phi 未vị 飛phi 。 以dĩ 退thoái 成thành 進tiến 之chi 義nghĩa 焉yên 。
九cửu 五ngũ 。 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。
今kim 之chi 飛phi 者giả 。 即tức 昔tích 之chi 或hoặc 躍dược 或hoặc 惕dịch 或hoặc 見kiến 或hoặc 潛tiềm 者giả 也dã 。 不bất 如như 此thử 。 安an 所sở 稱xưng 大đại 人nhân 哉tai 。 我ngã 為vi 大đại 人nhân 。 則tắc 所sở 見kiến 無vô 非phi 大đại 人nhân 矣hĩ 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 垂thùy 衣y 裳thường 而nhi 天thiên 下hạ 治trị 。 亦diệc 如như 一nhất 切thiết 。 聖thánh 王vương 之chi 御ngự 極cực 者giả 乎hồ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 夬# 為vi 比tỉ 。 其kỳ 變biến 為vi 大đại 有hữu 。 皆giai 有hữu 利lợi 見kiến 之chi 義nghĩa 焉yên 。
上thượng 九cửu 。 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。
亢kháng 者giả 。
時thời 勢thế 之chi 窮cùng 。 悔hối 者giả 。 處xử 亢kháng 之chi 道đạo 也dã 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 遇ngộ 有hữu 苗miêu 弗phất 格cách 。 舞vũ 干can 羽vũ 于vu 兩lưỡng 階giai 乎hồ 。 否phủ/bĩ 則tắc 不bất 為vi 秦tần 皇hoàng 漢hán 武võ 者giả 幾kỷ 希hy 矣hĩ 。 其kỳ 靜tĩnh 為vi 乾can/kiền/càn 為vi 剝bác 。 其kỳ 動động 為vi 夬# 。 皆giai 亢kháng 而nhi 須tu 悔hối 者giả 也dã 。 王vương 陽dương 明minh 曰viết 。 乾can/kiền/càn 六lục 爻hào 作tác 一nhất 人nhân 看khán 。 有hữu 顯hiển 晦hối 。 無vô 優ưu 劣liệt 。 作tác 六lục 人nhân 看khán 。 有hữu 貴quý 賤tiện 。 無vô 優ưu 劣liệt 。
統thống 論luận 六lục 爻hào 表biểu 法pháp 。 通thông 乎hồ 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 若nhược 約ước 三tam 才tài 。 則tắc 上thượng 二nhị 爻hào 為vi 天thiên 。 中trung 二nhị 爻hào 為vi 人nhân 。 下hạ 二nhị 爻hào 為vi 地địa 。 若nhược 約ước 天thiên 時thời 。 則tắc 冬đông 至chí 後hậu 為vi 初sơ 爻hào 。 立lập 春xuân 後hậu 為vi 二nhị 爻hào 。 清thanh 明minh 後hậu 為vi 三tam 爻hào 。 夏hạ 為vi 四tứ 爻hào 。 秋thu 為vi 五ngũ 爻hào 。 九cửu 月nguyệt 後hậu 為vi 上thượng 爻hào 。 又hựu 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 卦# 合hợp 論luận 者giả 。 十thập 一nhất 月nguyệt 為vi 乾can/kiền/càn 初sơ 爻hào 。 十thập 二nhị 月nguyệt 為vi 二nhị 爻hào 。 正chánh 月nguyệt 為vi 三tam 爻hào 。 二nhị 月nguyệt 為vi 四tứ 爻hào 。 三tam 月nguyệt 為vi 五ngũ 爻hào 。 四tứ 月nguyệt 為vi 上thượng 爻hào 。 五ngũ 月nguyệt 為vi 坤# 初sơ 爻hào 。 乃nãi 至chí 十thập 月nguyệt 。 為vi 坤# 上thượng 爻hào 也dã 。 若nhược 約ước 欲dục 天thiên 。 則tắc 初sơ 爻hào 為vi 四tứ 王vương 。 二nhị 忉Đao 利Lợi 。 三tam 夜dạ 摩ma 。 四tứ 兜Đâu 率Suất 。 五ngũ 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 上thượng 他tha 化hóa 。 若nhược 約ước 三tam 界giới 。 則tắc 初sơ 欲dục 界giới 。 二nhị 三tam 四tứ 五ngũ 色sắc 界giới 。 上thượng 無vô 色sắc 界giới 。 若nhược 約ước 地địa 理lý 。 則tắc 初sơ 為vi 淵uyên 底để 。 二nhị 為vi 田điền 。 三tam 為vi 高cao 原nguyên 。 四tứ 為vi 山sơn 谷cốc 。 五ngũ 為vi 山sơn 之chi 正chánh 基cơ 。 上thượng 為vi 山sơn 頂đảnh 。 若nhược 約ước 方phương 位vị 。 則tắc 初sơ 為vi 東đông 。 三tam 為vi 南nam 。 四tứ 為vi 西tây 。 六lục 為vi 北bắc 。 二nhị 五ngũ 為vi 中trung 。 若nhược 約ước 家gia 。 則tắc 初sơ 為vi 門môn 外ngoại 。 上thượng 為vi 後hậu 園viên 。 中trung 四tứ 爻hào 為vi 家gia 庭đình 。 若nhược 約ước 國quốc 。 則tắc 初sơ 上thượng 為vi 郊giao 野dã 。 中trung 四tứ 爻hào 為vi 城thành 內nội 。 若nhược 約ước 人nhân 類loại 。 則tắc 初sơ 民dân 。 二nhị 士sĩ 。 三tam 官quan 長trường/trưởng 。 四tứ 宰tể 輔phụ 。 五ngũ 君quân 主chủ 。 上thượng 太thái 皇hoàng 。 或hoặc 祖tổ 廟miếu 。 若nhược 約ước 一nhất 身thân 。 則tắc 初sơ 為vi 足túc 。 二nhị 為vi 腓# 。 三tam 為vi 股cổ 為vi 限hạn 。 四tứ 為vi 胸hung 為vi 身thân 。 五ngũ 為vi 口khẩu 為vi 脢# 。 上thượng 為vi 首thủ 。 亦diệc 為vi 口khẩu 。 若nhược 約ước 一nhất 世thế 。 則tắc 初sơ 為vi 孩hài 童đồng 。 二nhị 少thiểu 。 三tam 壯tráng 。 四tứ 強cường/cưỡng 。 五ngũ 艾ngải 。 上thượng 老lão 。 若nhược 約ước 六lục 道đạo 。 則tắc 如như 次thứ 可khả 配phối 六lục 爻hào 。 又hựu 約ước 十thập 界giới 。 則tắc 初sơ 為vi 四tứ 惡ác 道đạo 。 二nhị 為vi 人nhân 天thiên 。 三tam 為vi 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 四tứ 為vi 二Nhị 乘Thừa 。 五ngũ 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 上thượng 為vi 佛Phật 。 若nhược 約ước 六lục 即tức 。 則tắc 初sơ 理lý 。 二nhị 名danh 字tự 。 三tam 觀quán 行hành 。 四tứ 相tương 似tự 。 五ngũ 分phần/phân 證chứng 。 上thượng 究cứu 竟cánh 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 若nhược 大đại 若nhược 小tiểu 。 若nhược 依y 若nhược 正chánh 。 若nhược 善thiện 若nhược 惡ác 。 皆giai 可khả 以dĩ 六lục 爻hào 作tác 表biểu 法pháp 。 有hữu 何hà 一nhất 爻hào 不phủ 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 有hữu 何hà 一nhất 法pháp 不bất 攝nhiếp 一nhất 切thiết 六lục 爻hào 哉tai 。
佛Phật 法Pháp 釋thích 乾can/kiền/càn 六lục 爻hào 者giả 。 龍long 乃nãi 神thần 通thông 變biến 化hóa 之chi 物vật 。 喻dụ 佛Phật 性tánh 也dã 。 理lý 即tức 位vị 中trung 。 佛Phật 性tánh 為vi 煩phiền 惱não 所sở 覆phú 故cố 勿vật 用dụng 。 名danh 字tự 位vị 中trung 。 宜nghi 參tham 見kiến 師sư 友hữu 。 故cố 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 觀quán 行hành 位vị 中trung 。 宜nghi 精tinh 進tấn 不bất 息tức 。 故cố 日nhật 乾can/kiền/càn 夕tịch 惕dịch 。 相tương 似tự 位vị 中trung 。 不bất 著trước 似tự 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 故cố 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 分phần/phân 證chứng 位vị 中trung 。 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 利lợi 益ích 群quần 品phẩm 。 故cố 為vi 人nhân 所sở 利lợi 見kiến 。 究cứu 竟cánh 位vị 中trung 。 不bất 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 同đồng 流lưu 九cửu 界giới 。 故cố 云vân 有hữu 悔hối 。 此thử 原nguyên 始thỉ 要yếu 終chung 。 兼kiêm 性tánh 與dữ 修tu 而nhi 言ngôn 之chi 也dã 。 若nhược 單đơn 約ước 修tu 德đức 者giả 。 陽dương 為vi 智trí 德đức 。 即tức 是thị 慧tuệ 行hành 。 初sơ 心tâm 乾can/kiền/càn 慧tuệ 。 宜nghi 以dĩ 定định 水thủy 濟tế 之chi 。 不bất 宜nghi 偏thiên 用dụng 。 二nhị 居cư 陰ấm 位vị 。 定định 慧tuệ 調điều 適thích 。 能năng 見kiến 佛Phật 性tánh 。 故cố 云vân 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 三tam 以dĩ 慧tuệ 性tánh 。 遍biến 觀quán 諸chư 法pháp 。 四tứ 以dĩ 定định 水thủy 善thiện 養dưỡng 其kỳ 機cơ 。 五ngũ 則tắc 中trung 道đạo 正chánh 慧tuệ 證chứng 實thật 相tướng 理lý 。 上thượng 則tắc 覓mịch 智trí 慧tuệ 相tương/tướng 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 又hựu 約ước 通thông 塞tắc 而nhi 言ngôn 之chi 者giả 。 初sơ 是thị 淺thiển 慧tuệ 。 故cố 不bất 可khả 用dụng 。 上thượng 是thị 慧tuệ 過quá 于vu 定định 。 故cố 不bất 可khả 用dụng 。 中trung 之chi 四tứ 爻hào 皆giai 是thị 妙diệu 慧tuệ 。 二nhị 如như 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 三tam 如như 示thị 佛Phật 知tri 見kiến 。 四tứ 如như 悟ngộ 佛Phật 知tri 見kiến 。 五ngũ 如như 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 。
用dụng 九cửu 。 見kiến 群quần 龍long 無vô 首thủ 。 吉cát 。
六lục 十thập 四tứ 卦# 。 共cộng 計kế 三tam 百bách 八bát 十thập 四tứ 爻hào 。 陰âm 陽dương 各các 半bán 。 則tắc 陽dương 爻hào 共cộng 有hữu 百bách 九cửu 十thập 二nhị 。 此thử 周chu 公công 總tổng 明minh 一nhất 切thiết 陽dương 爻hào 所sở 以dĩ 用dụng 九cửu 而nhi 不bất 用dụng 七thất 之chi 旨chỉ 也dã 。 蓋cái 七thất 為vi 少thiểu 陽dương 。 靜tĩnh 而nhi 不bất 變biến 。 九cửu 為vi 老lão 陽dương 。 動động 而nhi 變biến 陰ấm 。 今kim 若nhược 筮thệ 得đắc 乾can/kiền/càn 卦# 。 六lục 爻hào 皆giai 九cửu 。 則tắc 變biến 為vi 坤# 卦# 。 不bất 惟duy 可khả 知tri 大đại 始thỉ 。 亦diệc 且thả 可khả 作tác 成thành 物vật 。 而nhi 六lục 龍long 不bất 作tác 六lục 龍long 用dụng 。 其kỳ 變biến 化hóa 妙diệu 無vô 端đoan 倪nghê 矣hĩ 。 此thử 如như 大đại 舜thuấn 薦tiến 禹vũ 于vu 天thiên 。 不bất 以dĩ 位vị 傳truyền 其kỳ 子tử 。 亦diệc 如như 堯# 舜thuấn 之chi 猶do 病bệnh 。 文văn 王vương 之chi 望vọng 道đạo 未vị 見kiến 。 孔khổng 子tử 之chi 聖thánh 仁nhân 豈khởi 敢cảm 乎hồ 。 若nhược 約ước 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 用dụng 九cửu 。 是thị 用dụng 有hữu 變biến 化hóa 之chi 慧tuệ 。 不bất 用dụng 七thất 之chi 無vô 變biến 化hóa 慧tuệ 也dã 。 陽dương 動động 。 即tức 變biến 為vi 陰ấm 。 喻dụ 妙diệu 慧tuệ 必tất 與dữ 定định 俱câu 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 智trí 慧tuệ 了liễu 境cảnh 同đồng 三tam 昧muội 。 大đại 慧tuệ 云vân 。 一nhất 悟ngộ 之chi 後hậu 。 穩ổn 貼# 貼# 地địa 。 皆giai 是thị 此thử 意ý 。 群quần 龍long 者giả 。 因nhân 中trung 三tam 觀quán 。 果quả 上thượng 三tam 智trí 也dã 。 觀quán 之chi 與dữ 智trí 。 離ly 四tứ 句cú 。 絕tuyệt 百bách 非phi 。 不bất 可khả 以dĩ 相tương 求cầu 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 故cố 無vô 首thủ 而nhi 吉cát 。
彖# 曰viết 。 大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 元nguyên 。 萬vạn 物vật 資tư 始thỉ 乃nãi 統thống 天thiên 。 雲vân 行hành 雨vũ 施thí 。 品phẩm 物vật 流lưu 形hình 。
此thử 孔khổng 子tử 彖# 傳truyền 。 所sở 以dĩ 釋thích 文văn 王vương 之chi 彖# 辭từ 者giả 也dã 。 釋thích 彖# 之chi 法pháp 。 或hoặc 闡xiển 明minh 文văn 王vương 言ngôn 中trung 之chi 奧áo 。 或hoặc 點điểm 示thị 文văn 王vương 言ngôn 外ngoại 之chi 旨chỉ 。 或hoặc 借tá 文văn 王vương 言ngôn 句cú 而nhi 自tự 出xuất 手thủ 眼nhãn 。 別biệt 申thân 妙diệu 義nghĩa 。 事sự 非phi 一nhất 概khái 。 今kim 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 卦# 。 皆giai 是thị 自tự 出xuất 手thủ 眼nhãn 。 或hoặc 亦diệc 文văn 王vương 言ngôn 外ngoại 之chi 旨chỉ 。 此thử 一nhất 節tiết 是thị 釋thích 元nguyên 亨# 二nhị 字tự 。 以dĩ 顯hiển 性tánh 德đức 法pháp 爾nhĩ 之chi 妙diệu 。 所sở 謂vị 無vô 不bất 從tùng 此thử 法Pháp 界Giới 流lưu 也dã 。 蓋cái 乾can/kiền/càn 之chi 德đức 。 不bất 可khả 勝thăng 言ngôn 。 而nhi 惟duy 元nguyên 能năng 統thống 之chi 。 元nguyên 之chi 德đức 不bất 可khả 名danh 狀trạng 。 惟duy 于vu 萬vạn 物vật 資tư 始thỉ 處xứ 驗nghiệm 之chi 。 始thỉ 者giả 對đối 終chung 而nhi 言ngôn 。 不bất 始thỉ 不bất 足túc 以dĩ 致trí 終chung 。 不bất 終chung 不bất 足túc 名danh 資tư 始thỉ 。 即tức 始thỉ 而nhi 終chung 。 故cố 曰viết 統thống 天thiên 。 舉cử 凡phàm 雲vân 行hành 雨vũ 施thí 。 品phẩm 物vật 流lưu 行hành 。 莫mạc 非phi 元nguyên 之chi 德đức 用dụng 。 所sở 謂vị 始thỉ 則tắc 必tất 亨# 者giả 也dã 。
大đại 明minh 終chung 始thỉ 。 六lục 位vị 時thời 成thành 。
時thời 乘thừa 六lục 龍long 以dĩ 御ngự 天thiên 。
此thử 一nhất 節tiết 。 是thị 顯hiển 聖thánh 人nhân 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 。 而nhi 自tự 利lợi 功công 圓viên 也dã 。 聖thánh 人nhân 見kiến 萬vạn 物vật 之chi 資tư 始thỉ 。 便tiện 能năng 即tức 始thỉ 見kiến 終chung 。 知tri 其kỳ 由do 終chung 有hữu 始thỉ 。 始thỉ 終chung 止chỉ 是thị 一nhất 理lý 。 但đãn 約ước 時thời 節tiết 因nhân 緣duyên 假giả 分phần/phân 六lục 位vị 。 達đạt 此thử 六lục 位vị 無vô 非phi 一nhất 理lý 。 則tắc 位vị 位vị 皆giai 具cụ 龍long 德đức 。 而nhi 可khả 以dĩ 御ngự 天thiên 矣hĩ 。 天thiên 即tức 性tánh 德đức 也dã 。 修tu 德đức 有hữu 功công 。 性tánh 德đức 方phương 顯hiển 。 故cố 名danh 御ngự 天thiên 。
乾can/kiền/càn 道đạo 變biến 化hóa 。 各các 正chánh 性tánh 命mạng 。 保bảo 合hợp 太thái 和hòa 。 乃nãi 利lợi 貞trinh 。
此thử 一nhất 節tiết 。 是thị 釋thích 利lợi 貞trinh 二nhị 字tự 。 以dĩ 顯hiển 性tánh 德đức 本bổn 來lai 融dung 遍biến 。 所sở 謂vị 無vô 不bất 還hoàn 歸quy 此thử 法Pháp 界Giới 也dã 。 蓋cái 一nhất 切thiết 萬vạn 物vật 。 既ký 皆giai 資tư 始thỉ 于vu 乾can/kiền/càn 元nguyên 。 則tắc 罔võng 非phi 乾can/kiền/càn 道đạo 之chi 變biến 化hóa 。 既ký 皆giai 乾can/kiền/càn 道đạo 變biến 化hóa 。 則tắc 必tất 各các 得đắc 乾can/kiền/càn 道đạo 之chi 全toàn 體thể 大đại 用dụng 。 非phi 是thị 乾can/kiền/càn 道đạo 少thiểu 分phần 功công 能năng 。 故cố 能năng 各các 正chánh 性tánh 命mạng 。 物vật 物vật 具cụ 乾can/kiền/càn 道đạo 全toàn 體thể 。 又hựu 能năng 保bảo 合hợp 太thái 和hòa 。 物vật 物vật 具cụ 乾can/kiền/càn 元nguyên 資tư 始thỉ 大đại 用dụng 。 乃nãi 所sở 謂vị 利lợi 貞trinh 也dã 。
首thủ 出xuất 庶thứ 物vật 。 萬vạn 國quốc 咸hàm 寧ninh 。
此thử 一nhất 節tiết 。 是thị 顯hiển 聖thánh 人nhân 修tu 德đức 功công 圓viên 。 而nhi 利lợi 他tha 自tự 在tại 也dã 。
統thống 論luận 一nhất 傳truyền 宗tông 旨chỉ 。 乃nãi 孔khổng 子tử 借tá 釋thích 彖# 爻hào 之chi 辭từ 。 而nhi 深thâm 明minh 性tánh 修tu 。 不bất 二nhị 之chi 學học 。 以dĩ 乾can/kiền/càn 表biểu 雄hùng 猛mãnh 不bất 可khả 沮trở 壞hoại 之chi 佛Phật 性tánh 。 以dĩ 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 表biểu 佛Phật 性tánh 本bổn 具cụ 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 之chi 四tứ 德đức 。 佛Phật 性tánh 必tất 常thường 。 常thường 必tất 備bị 乎hồ 四tứ 德đức 。 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 遍biến 。 當đương 體thể 絕tuyệt 待đãi 。 故cố 曰viết 大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 元nguyên 。 試thí 觀quán 世thế 間gian 萬vạn 物vật 。 何hà 一nhất 不bất 從tùng 真chân 常thường 佛Phật 性tánh 建kiến 立lập 。 設thiết 無vô 佛Phật 性tánh 。 則tắc 亦diệc 無vô 三tam 千thiên 性tánh 相tướng 。 百bách 界giới 千thiên 如như 。 故cố 舉cử 一nhất 常thường 住trụ 佛Phật 性tánh 。 而nhi 世thế 間gian 果quả 報báo 天thiên 。 方phương 便tiện 淨tịnh 天thiên 。 實thật 報báo 義nghĩa 天thiên 。 寂tịch 光quang 大đại 涅Niết 槃Bàn 天thiên 。 無vô 不bất 統thống 攝nhiếp 之chi 矣hĩ 。 依y 此thử 佛Phật 性tánh 。 常thường 住trụ 法Pháp 身thân 。 遂toại 有hữu 應ưng 身thân 之chi 雲vân 。 八bát 教giáo 之chi 雨vũ 。 能năng 令linh 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 各các 稱xưng 種chủng 性tánh 。 而nhi 得đắc 生sanh 長trưởng 。 而nhi 聖thánh 人nhân 則tắc 于vu 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 究cứu 盡tận 明minh 了liễu 。 所sở 謂vị 實thật 相tướng 非phi 始thỉ 非phi 終chung 。 但đãn 約ước 究cứu 竟cánh 徹triệt 證chứng 名danh 之chi 為vi 終chung 。 眾chúng 生sanh 理lý 本bổn 名danh 之chi 為vi 始thỉ 。 知tri 其kỳ 始thỉ 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 終chung 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 不bất 過quá 因nhân 于vu 迷mê 悟ngộ 時thời 節tiết 因nhân 緣duyên 。 假giả 立lập 六lục 位vị 之chi 殊thù 。 位vị 雖tuy 分phần/phân 六lục 。 位vị 位vị 皆giai 龍long 。 所sở 謂vị 理lý 即tức 佛Phật 。 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 即tức 佛Phật 。 乘thừa 此thử 即tức 而nhi 常thường 六lục 之chi 修tu 德đức 。 以dĩ 顯hiển 六lục 而nhi 常thường 即tức 之chi 性tánh 德đức 。 故cố 名danh 乘thừa 六lục 龍long 以dĩ 御ngự 天thiên 也dã 。 此thử 常thường 住trụ 佛Phật 性tánh 之chi 乾can/kiền/càn 道đạo 。 雖tuy 亙# 古cổ 亙# 今kim 不bất 變biến 不bất 壞hoại 。 而nhi 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 。 變biến 化hóa 功công 用dụng 。 故cố 能năng 使sử 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 各các 隨tùy 其kỳ 位vị 而nhi 證chứng 佛Phật 性tánh 。 既ký 證chứng 佛Phật 性tánh 。 則tắc 位vị 位vị 皆giai 是thị 法Pháp 界Giới 。 統thống 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 有hữu 不bất 盡tận 。 而nhi 保bảo 合hợp 太thái 和hòa 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 如Như 來Lai 成thành 道Đạo 。 首thủ 出xuất 九cửu 界giới 之chi 表biểu 。 而nhi 剎sát 海hải 眾chúng 生sanh 。 皆giai 得đắc 安an 住trụ 。 于vu 佛Phật 性tánh 中trung 也dã 。
象tượng 曰viết 。 天thiên 行hành 健kiện 。 君quân 子tử 以dĩ 自tự 強cường 不bất 息tức 。
六lục 十thập 四tứ 卦# 大đại 象tượng 傳truyền 。 皆giai 是thị 約ước 觀quán 心tâm 釋thích 。 所sở 謂vị 無vô 有hữu 一nhất 事sự 一nhất 物vật 而nhi 不bất 會hội 歸quy 于vu 即tức 心tâm 自tự 性tánh 也dã 。 本bổn 由do 法pháp 性tánh 不bất 息tức 。 所sở 以dĩ 天thiên 行hành 常thường 健kiện 。 今kim 法pháp 天thiên 行hành 之chi 健kiện 而nhi 自tự 強cường 不bất 息tức 。 則tắc 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 矣hĩ 。
潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。 陽dương 在tại 下hạ 也dã 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 德đức 施thí 普phổ 也dã 。 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 反phản 復phục 道đạo 也dã 。 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 進tiến 無vô 咎cữu 也dã 。 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 大đại 人nhân 造tạo 也dã 。 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。 盈doanh 不bất 可khả 久cửu 也dã 。 用dụng 九cửu 。 天thiên 德đức 不bất 可khả 為vi 首thủ 也dã 。
文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 法Pháp 身thân 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。 名danh 曰viết 眾chúng 生sanh 。 故cố 為vi 潛tiềm 龍long 。 理lý 即tức 法Pháp 身thân 。 不bất 可khả 用dụng 也dã 。 具cụ 縛phược 凡phàm 夫phu 。 能năng 知tri 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 之chi 藏tạng 。 故cố 德đức 施thí 普phổ 。 十thập 乘thừa 妙diệu 觀quán 。 念niệm 念niệm 熏huân 修tu 。 故cố 反phản 復phục 道đạo 。 不bất 住trụ 相tương 似tự 中trung 道Đạo 法Pháp 愛ái 。 故cố 進tiến 無vô 咎cữu 。 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 廣quảng 度độ 眾chúng 生sanh 。 故cố 是thị 大đại 人nhân 之chi 事sự 。 無vô 住trụ 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 不bất 畢tất 竟cánh 。 入nhập 于vu 滅diệt 度độ 。 盡tận 未vị 來lai 時thời 。 同đồng 流lưu 九cửu 界giới 。 故cố 盈doanh 不bất 可khả 久cửu 。 但đãn 恃thị 性tánh 德đức 。 便tiện 廢phế 修tu 德đức 。 全toàn 以dĩ 修tu 德đức 而nhi 為vi 教giáo 門môn 。 故cố 天thiên 德đức 不bất 可khả 為vi 首thủ 。 馮bằng 文văn 所sở 曰viết 。 其kỳ 潛tiềm 藏tạng 者giả 。 非phi 謂vị 有hữu 時thời 而nhi 發phát 用dụng 也dã 。 即tức 發phát 用dụng 而nhi 常thường 潛tiềm 藏tạng 也dã 。 其kỳ 在tại 下hạ 者giả 。 非phi 謂vị 有hữu 時thời 而nhi 上thượng 也dã 。 其kỳ 上thượng 者giả 不bất 離ly 乎hồ 下hạ 也dã 。 乾can/kiền/càn 卦# 所sở 謂vị 勿vật 用dụng 之chi 潛tiềm 龍long 。 即tức 大đại 衍diễn 所sở 謂vị 勿vật 用dụng 之chi 一nhất 也dã 。
文văn 言ngôn 曰viết 。 元nguyên 者giả 。 善thiện 之chi 長trường/trưởng 也dã 。 亨# 者giả 。 嘉gia 之chi 會hội 也dã 。 利lợi 者giả 。 義nghĩa 之chi 和hòa 也dã 。 貞trinh 者giả 。 事sự 之chi 幹cán 也dã 。
六lục 十thập 四tứ 卦# 不bất 出xuất 陰âm 陽dương 二nhị 爻hào 。 陰âm 陽dương 之chi 純thuần 。 則tắc 為vi 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 卦# 。 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 義nghĩa 明minh 。 則tắc 一nhất 切thiết 卦# 義nghĩa 明minh 矣hĩ 。 故cố 特đặc 作tác 文văn 言ngôn 一nhất 傳truyền 以dĩ 申thân 暢sướng 之chi 。 此thử 一nhất 節tiết 先tiên 明minh 性tánh 德đức 也dã 。
君quân 子tử 體thể 仁nhân 足túc 以dĩ 長trường/trưởng 人nhân 。 嘉gia 會hội 足túc 以dĩ 合hợp 禮lễ 。 利lợi 物vật 足túc 以dĩ 和hòa 義nghĩa 。 貞trinh 固cố 足túc 以dĩ 幹cán 事sự 。
此thử 一nhất 節tiết 明minh 修tu 德đức 也dã 。
君quân 子tử 行hành 此thử 四tứ 德đức 者giả 。 故cố 曰viết 乾can/kiền/càn 。 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 。
此thử 一nhất 節tiết 結kết 顯hiển 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 也dã 。 非phi 君quân 子tử 之chi 妙diệu 修tu 。 何hà 能năng 顯hiển 乾can/kiền/càn 健kiện 之chi 本bổn 性tánh 哉tai 。
統thống 論luận 乾can/kiền/càn 坤# 二nhị 義nghĩa 。 約ước 性tánh 則tắc 寂tịch 照chiếu 之chi 體thể 。 約ước 修tu 則tắc 明minh 靜tĩnh 之chi 德đức 。 約ước 因nhân 則tắc 止Chỉ 觀Quán 之chi 功công 。 約ước 果quả 則tắc 定định 慧tuệ 之chi 嚴nghiêm 也dã 。 若nhược 性tánh 若nhược 修tu 。 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 無vô 非phi 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 之chi 慧tuệ 名danh 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 之chi 定định 名danh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 定Định 。 所sở 以dĩ 乾can/kiền/càn 坤# 各các 明minh 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 四tứ 德đức 也dã 。 今kim 以dĩ 儒nho 理lý 言ngôn 之chi 。 則tắc 為vi 仁nhân 義nghĩa 。 禮lễ 智trí 。 若nhược 一nhất 往vãng 對đối 釋thích 者giả 。 仁nhân 是thị 常thường 德đức 。 體thể 無vô 遷thiên 故cố 。 禮lễ 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 德đức 。 具cụ 莊trang 嚴nghiêm 故cố 。 義nghĩa 是thị 我ngã 德đức 裁tài 制chế 自tự 在tại 故cố 。 智trí 是thị 淨tịnh 德đức 。 無vô 昏hôn 翳ế 故cố 。 若nhược 互hỗ 攝nhiếp 互hỗ 含hàm 者giả 。 仁nhân 禮lễ 義nghĩa 智trí 性tánh 恆hằng 故cố 常thường 。 仁nhân 禮lễ 義nghĩa 智trí 以dĩ 為vi 受thọ 用dụng 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 仁nhân 禮lễ 義nghĩa 智trí 自tự 在tại 滿mãn 足túc 故cố 我ngã 。 仁nhân 禮lễ 義nghĩa 智trí 無vô 雜tạp 無vô 垢cấu 故cố 淨tịnh 。 又hựu 四tứ 德đức 無vô 雜tạp 故cố 為vi 仁nhân 。 四tứ 德đức 周chu 備bị 故cố 為vi 禮lễ 。 四tứ 德đức 相tương/tướng 攝nhiếp 故cố 為vi 義nghĩa 。 四tứ 德đức 為vi 一nhất 切thiết 法pháp 本bổn 故cố 為vi 智trí 也dã 。
初sơ 九cửu 曰viết 潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 龍long 德đức 而nhi 隱ẩn 者giả 也dã 。 不bất 易dị 乎hồ 世thế 。 不bất 成thành 乎hồ 名danh 。 遯độn 世thế 無vô 悶muộn 。 不bất 見kiến 是thị 而nhi 無vô 悶muộn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 則tắc 行hành 之chi 。 憂ưu 則tắc 違vi 之chi 。 確xác 乎hồ 其kỳ 不bất 可khả 拔bạt 。 潛tiềm 龍long 也dã 。
約ước 聖thánh 德đức 釋thích 。 如như 文văn 可khả 解giải 。 若nhược 約ước 理lý 即tức 釋thích 者giả 。 龍long 德đức 而nhi 隱ẩn 。 即tức 所sở 謂vị 隱ẩn 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 昏hôn 迷mê 倒đảo 惑hoặc 。 其kỳ 理lý 常thường 存tồn 。 故cố 不bất 易dị 乎hồ 世thế 。 佛Phật 性tánh 之chi 名danh 未vị 彰chương 。 故cố 不bất 成thành 乎hồ 名danh 。 終chung 日nhật 行hành 而nhi 不bất 自tự 覺giác 。 枉uổng 入nhập 諸chư 趣thú 。 然nhiên 畢tất 竟cánh 在tại 凡phàm 不bất 減giảm 。 故cố 遯độn 世thế 無vô 悶muộn 。 不bất 見kiến 是thị 而nhi 無vô 悶muộn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 則tắc 行hành 之chi 。 而nhi 行hành 者giả 亦diệc 是thị 佛Phật 性tánh 。 憂ưu 則tắc 違vi 之chi 。 而nhi 違vi 者giả 亦diệc 是thị 佛Phật 性tánh 。 終chung 日nhật 隨tùy 緣duyên 。 終chung 日nhật 不bất 變biến 。 故cố 確xác 乎hồ 其kỳ 不bất 可khả 拔bạt 也dã 。
九cửu 二nhị 曰viết 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 龍long 德đức 而nhi 正chánh 中trung 者giả 也dã 。 庸dong 言ngôn 之chi 信tín 。 庸dong 行hành 之chi 謹cẩn 。 閑nhàn 邪tà 存tồn 其kỳ 誠thành 。 善thiện 世thế 而nhi 不bất 伐phạt 。 德đức 博bác 而nhi 化hóa 。 易dị 曰viết 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 君quân 德đức 也dã 。
文văn 亦diệc 可khả 解giải 。 若nhược 約ước 名danh 字tự 即tức 佛Phật 釋thích 者giả 。 庸dong 言ngôn 庸dong 行hành 。 秖kỳ 是thị 身thân 口khẩu 七thất 支chi 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 染nhiễm 汙ô 故cố 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 尸Thi 波Ba 羅La 蜜Mật 。 從tùng 此thử 閑nhàn 九cửu 界giới 之chi 邪tà 。 而nhi 存tồn 佛Phật 性tánh 之chi 誠thành 。 初sơ 心tâm 一nhất 念niệm 圓viên 解giải 善thiện 根căn 。 已dĩ 超siêu 三tam 乘thừa 權quyền 學học 塵trần 劫kiếp 功công 德đức 。 而nhi 不bất 自tự 滿mãn 假giả 。 故cố 其kỳ 德đức 雖tuy 博bác 。 亦diệc 不bất 存tồn 德đức 博bác 之chi 想tưởng 。 以dĩ 成thành 我ngã 慢mạn 也dã 。 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 二nhị 不bất 別biệt 。 如như 是thị 二nhị 心tâm 先tiên 心tâm 難nạn/nan 。 故cố 雖tuy 名danh 字tự 初sơ 心tâm 。 已dĩ 具cụ 佛Phật 知tri 佛Phật 見kiến 而nhi 為vi 君quân 德đức 。
九cửu 三tam 曰viết 。 君quân 子tử 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 夕tịch 惕dịch 若nhược 厲lệ 無vô 咎cữu 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 君quân 子tử 進tiến 德đức 修tu 業nghiệp 。 忠trung 信tín 所sở 以dĩ 進tiến 德đức 也dã 。 修tu 辭từ 立lập 其kỳ 誠thành 。 所sở 以dĩ 居cư 業nghiệp 也dã 。 如như 至chí 至chí 之chi 。 可khả 與dữ 幾kỷ 也dã 。 知tri 終chung 終chung 之chi 。 可khả 與dữ 存tồn 義nghĩa 也dã 。 是thị 故cố 居cư 上thượng 位vị 而nhi 不bất 驕kiêu 。 在tại 下hạ 位vị 而nhi 不bất 憂ưu 。 故cố 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 因nhân 其kỳ 時thời 而nhi 惕dịch 。 雖tuy 危nguy 無vô 咎cữu 矣hĩ 。
忠trung 信tín 是thị 存tồn 心tâm 之chi 要yếu 。 而nhi 正chánh 所sở 以dĩ 進tiến 德đức 。 修tu 辭từ 立lập 誠thành 。 是thị 進tiến 修tu 之chi 功công 。 而nhi 正chánh 所sở 以dĩ 居cư 業nghiệp 。 此thử 合hợp 外ngoại 內nội 之chi 道đạo 也dã 。 可khả 往vãng 則tắc 往vãng 是thị 其kỳ 幾kỷ 。 可khả 止chỉ 則tắc 止chỉ 是thị 其kỳ 義nghĩa 。 進tiến 退thoái 不bất 失thất 其kỳ 道đạo 。 故cố 上thượng 下hạ 無vô 不bất 宜nghi 矣hĩ 。 若nhược 約ước 佛Phật 法Pháp 六lục 即tức 釋thích 者giả 。 正chánh 觀quán 行hành 位vị 中trung 圓viên 妙diệu 功công 夫phu 也dã 。 直trực 心tâm 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 。 名danh 為vi 忠trung 信tín 。 所sở 以dĩ 進tiến 德đức 而nhi 為vi 正chánh 行hạnh 也dã 。 隨tùy 說thuyết 法Pháp 淨tịnh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 導đạo 利lợi 前tiền 人nhân 。 化hóa 功công 歸quy 己kỷ 。 名danh 為vi 修tu 辭từ 立lập 誠thành 。 所sở 以dĩ 居cư 業nghiệp 而nhi 為vi 助trợ 行hành 也dã 。 知tri 至chí 至chí 之chi 是thị 妙diệu 觀quán 。 知tri 終chung 終chung 之chi 是thị 妙diệu 止chỉ 。 止Chỉ 觀Quán 雙song 行hành 。 定định 慧tuệ 具cụ 足túc 。 則tắc 能năng 上thượng 合hợp 諸chư 佛Phật 慈từ 力lực 而nhi 不bất 驕kiêu 。 下hạ 合hợp 眾chúng 生sanh 悲bi 仰ngưỡng 而nhi 不bất 憂ưu 矣hĩ 。
九cửu 四tứ 曰viết 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 無vô 咎cữu 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 上thượng 下hạ 無vô 常thường 。 非phi 為vi 邪tà 也dã 。 進tiến 退thoái 無vô 恆hằng 。 非phi 離ly 群quần 也dã 。 君quân 子tử 進tiến 德đức 修tu 業nghiệp 。 欲dục 及cập 時thời 也dã 。 故cố 無vô 咎cữu 。
此thử 正chánh 闡xiển 明minh 舜thuấn 禹vũ 避tị 位vị 。 仍nhưng 即tức 登đăng 位vị 之chi 心tâm 事sự 也dã 。 若nhược 約ước 佛Phật 法Pháp 者giả 。 直trực 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 為vi 上thượng 。 用dụng 餘dư 九cửu 法pháp 助trợ 成thành 為vi 下hạ 。 心tâm 心tâm 欲dục 趨xu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 海hải 為vi 進tiến 。 深thâm 觀quán 六lục 即tức 不bất 起khởi 上thượng 慢mạn 為vi 退thoái 。 欲dục 及cập 時thời 者giả 。 欲dục 于vu 此thử 生sanh 了liễu 辦biện 大đại 事sự 也dã 。 此thử 身thân 不bất 向hướng 今kim 生sanh 度độ 。 更cánh 向hướng 何hà 生sanh 度độ 此thử 身thân 。 設thiết 不bất 證chứng 入nhập 圓viên 住trụ 正chánh 位vị 。 不bất 名danh 度độ 二nhị 死tử 海hải 。
九cửu 五ngũ 曰viết 。 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 同đồng 聲thanh 相tương 應ứng 。 同đồng 氣khí 相tương 求cầu 。 水thủy 流lưu 濕thấp 。 火hỏa 就tựu 燥táo 。 雲vân 從tùng 龍long 。 風phong 從tùng 虎hổ 。 聖thánh 人nhân 作tác 而nhi 萬vạn 物vật 睹đổ 。 本bổn 乎hồ 天thiên 者giả 親thân 上thượng 。 本bổn 乎hồ 地địa 者giả 親thân 下hạ 。 則tắc 各các 從tùng 其kỳ 類loại 也dã 。
此thử 明minh 聖thánh 人nhân 垂thùy 衣y 裳thường 而nhi 天thiên 下hạ 治trị 。 初sơ 非phi 有hữu 意ý 有hữu 造tạo 作tác 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 時thời 。 悉tất 見kiến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 成thành 正chánh 覺giác 。 初Sơ 地Địa 離ly 異dị 生sanh 性tánh 。 入nhập 同đồng 生sanh 性tánh 。 大đại 樂lạc 歡hoan 喜hỷ 。 悉tất 是thị 此thử 意ý 。 乃nãi 至chí 證chứng 法Pháp 身thân 已dĩ 。 入nhập 普Phổ 現Hiện 色Sắc 身Thân 三Tam 昧Muội 。 在tại 天thiên 同đồng 天thiên 。 在tại 人nhân 同đồng 人nhân 。 皆giai 所sở 謂vị 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 法Pháp 界Giới 六lục 道đạo 所sở 同đồng 仰ngưỡng 也dã 。
上thượng 九cửu 曰viết 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。 何hà 謂vị 也dã 。 子tử 曰viết 。 貴quý 而nhi 無vô 位vị 。 高cao 而nhi 無vô 民dân 。 賢hiền 人nhân 在tại 下hạ 位vị 而nhi 無vô 輔phụ 。 是thị 以dĩ 動động 而nhi 有hữu 悔hối 也dã 。
李# 衷# 一nhất 曰viết 。 從tùng 來lai 說thuyết 聖thánh 人nhân 無vô 亢kháng 。 卻khước 都đô 從tùng 履lý 滿mãn 招chiêu 損tổn 上thượng 看khán 。 夫phu 子tử 乃nãi 以dĩ 無vô 位vị 無vô 民dân 無vô 輔phụ 表biểu 之chi 。 此thử 堯# 舜thuấn 有hữu 天thiên 下hạ 而nhi 不bất 與dữ 之chi 心tâm 也dã 。 非phi 位vị 喪táng 民dân 叛bạn 賢hiền 人nhân 離ly 去khứ 之chi 謂vị 也dã 。 動động 字tự 下hạ 得đắc 妙diệu 。 無vô 停đình 思tư 。 無vô 貳nhị 慮lự 。 天thiên 下hạ 極cực 重trọng 難nạn/nan 反phản 之chi 局cục 。 止chỉ 在tại 聖thánh 人nhân 一nhất 反phản 掌chưởng 間gian 。 致trí 悔hối 之chi 由do 。 止chỉ 在tại 一nhất 動động 。 處xử 亢kháng 之chi 術thuật 。 止chỉ 在tại 一nhất 悔hối 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 法Pháp 身thân 不bất 墮đọa 諸chư 數số 。 故cố 貴quý 而nhi 無vô 位vị 。 佛Phật 果Quả 出xuất 九cửu 界giới 表biểu 。 故cố 高cao 而nhi 無vô 民dân 。 寂tịch 光quang 非phi 等đẳng 覺giác 以dĩ 下hạ 境cảnh 界giới 。 故cố 賢hiền 人nhân 在tại 下hạ 位vị 而nhi 無vô 輔phụ 。 是thị 以dĩ 究cứu 竟cánh 位vị 中trung 。 必tất 逆nghịch 流lưu 而nhi 出xuất 。 示thị 同đồng 九cửu 界giới 。 還hoàn 現hiện 嬰anh 兒nhi 行hành 及cập 病bệnh 行hành 也dã 。
潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。 下hạ 也dã 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。
時thời 舍xá 也dã 。 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 行hành 事sự 也dã 。 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 自tự 試thí 也dã 。 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 上thượng 治trị 也dã 。 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。 窮cùng 之chi 災tai 也dã 。 乾can/kiền/càn 元nguyên 用dụng 九cửu 。 天thiên 下hạ 治trị 也dã 。
此thử 以dĩ 時thời 位vị 重trọng/trùng 釋thích 六lục 爻hào 之chi 義nghĩa 也dã 用dụng 九cửu 而nhi 曰viết 乾can/kiền/càn 元nguyên 。 正chánh 顯hiển 乾can/kiền/càn 卦# 全toàn 體thể 大đại 用dụng 。 亦diệc 顯hiển 潛tiềm 見kiến 惕dịch 躍dược 飛phi 亢kháng 。 皆giai 無vô 首thủ 而nhi 皆giai 吉cát 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 理lý 即tức 佛Phật 為vi 貶biếm 之chi 極cực 。 故cố 下hạ 。 名danh 字tự 即tức 佛Phật 。 未vị 有hữu 功công 夫phu 。 故cố 時thời 舍xá 。 五ngũ 品phẩm 位vị 正chánh 修tu 觀quán 行hành 。 故cố 行hành 事sự 。 相tương 似tự 位vị 擬nghĩ 欲dục 證chứng 真chân 。 故cố 自tự 試thí 。 分phần/phân 證chứng 位vị 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 故cố 上thượng 治trị 。 究cứu 竟cánh 位vị 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 窮cùng 之chi 災tai 。 用dụng 九cửu 。 則tắc 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 。 故cố 天thiên 下hạ 治trị 也dã 。
潛tiềm 龍long 勿vật 用dụng 。 陽dương 氣khí 潛tiềm 藏tạng 。 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 天thiên 下hạ 文văn 明minh 。 終chung 日nhật 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。 或hoặc 躍dược 在tại 淵uyên 。 乾can/kiền/càn 道đạo 乃nãi 革cách 。 飛phi 龍long 在tại 天thiên 。 乃nãi 位vị 乎hồ 天thiên 德đức 。 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。 與dữ 時thời 偕giai 極cực 。 乾can/kiền/càn 元nguyên 用dụng 九cửu 。 乃nãi 見kiến 天thiên 則tắc 。
此thử 兼kiêm 約ước 德đức 之chi 與dữ 時thời 。 再tái 釋thích 六lục 爻hào 之chi 義nghĩa 也dã 。 與dữ 時thời 偕giai 極cực 。 對đối 與dữ 時thời 偕giai 行hành 看khán 。 皆giai 所sở 謂vị 時thời 乘thừa 御ngự 天thiên 者giả 也dã 。 乃nãi 見kiến 天thiên 則tắc 。 則tắc 潛tiềm 而nhi 勿vật 用dụng 亦diệc 天thiên 則tắc 。 乃nãi 至chí 亢kháng 而nhi 有hữu 悔hối 亦diệc 天thiên 則tắc 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 佛Phật 性tánh 隱ẩn 在tại 。 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 故cố 潛tiềm 藏tạng 。 一nhất 聞văn 佛Phật 性tánh 。 則tắc 知tri 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 。 故cố 天thiên 下hạ 文văn 明minh 。 念niệm 念niệm 與dữ 觀quán 慧tuệ 相tương 應ứng 無vô 間gian 。 故cố 與dữ 時thời 偕giai 行hành 。 捨xả 凡phàm 夫phu 性tánh 。 入nhập 聖thánh 人nhân 性tánh 。 故cố 乾can/kiền/càn 道đạo 乃nãi 革cách 。 由do 證chứng 三tam 德đức 方phương 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 故cố 位vị 乎hồ 天thiên 德đức 。 天thiên 德đức 者giả 。 天thiên 然nhiên 之chi 性tánh 德đức 也dã 。 極cực 則tắc 必tất 返phản 。 證chứng 佛Phật 果Quả 者giả 。 必tất 當đương 同đồng 流lưu 九cửu 界giới 。 性tánh 必tất 具cụ 修tu 。 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 乃nãi 見kiến 性tánh 修tu 不bất 二nhị 之chi 則tắc 。
乾can/kiền/càn 元nguyên 者giả 。 始thỉ 而nhi 亨# 者giả 也dã 。 利lợi 貞trinh 者giả 。 性tánh 情tình 也dã 。 乾can/kiền/càn 始thỉ 能năng 以dĩ 美mỹ 利lợi 利lợi 天thiên 下hạ 。 不bất 言ngôn 所sở 利lợi 。 大đại 矣hĩ 哉tai 。
前tiền 約ước 仁nhân 禮lễ 義nghĩa 智trí 四tứ 德đức 。 以dĩ 釋thích 元nguyên 亨# 利lợi 貞trinh 。 今kim 更cánh 申thân 明minh 四tứ 德đức 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 。 統thống 惟duy 屬thuộc 乾can/kiền/càn 。 而nhi 非phi 判phán 然nhiên 四tứ 物vật 也dã 。 舉cử 一nhất 乾can/kiền/càn 字tự 。 必tất 具cụ 元nguyên 德đức 。 舉cử 一nhất 元nguyên 字tự 。 必tất 統thống 四tứ 德đức 。 元nguyên 之chi 大đại 。 即tức 乾can/kiền/càn 之chi 大đại 矣hĩ 。
大đại 哉tai 乾can/kiền/càn 乎hồ 。 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 。 純thuần 粹túy 精tinh 也dã 。 六lục 爻hào 發phát 揮huy 旁bàng 通thông 情tình 也dã 。
乾can/kiền/càn 具cụ 四tứ 德đức 。 而nhi 非phi 定định 四tứ 。 故cố 大đại 。 故cố 復phục 以dĩ 剛cang 健kiện 等đẳng 七thất 字tự 而nhi 深thâm 贊tán 之chi 。 卦# 言ngôn 其kỳ 體thể 。 爻hào 言ngôn 其kỳ 用dụng 。 卦# 據cứ 其kỳ 定định 。 爻hào 據cứ 其kỳ 變biến 。 體thể 大đại 則tắc 用dụng 亦diệc 大đại 。 體thể 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 純thuần 粹túy 精tinh 。 則tắc 用dụng 亦diệc 剛cang 健kiện 中trung 正chánh 純thuần 粹túy 精tinh 矣hĩ 。
時thời 乘thừa 六lục 龍long 。 以dĩ 御ngự 天thiên 也dã 。 雲vân 行hành 雨vũ 施thí 。 天thiên 下hạ 平bình 也dã 。
上thượng 明minh 乾can/kiền/càn 德đức 體thể 必tất 具cụ 用dụng 。 此thử 明minh 聖thánh 人nhân 因nhân 用dụng 以dĩ 得đắc 體thể 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 此thử 章chương 申thân 明minh 性tánh 必tất 具cụ 修tu 。 修tu 全toàn 在tại 性tánh 也dã 。 佛Phật 性tánh 常thường 住trụ 之chi 理lý 名danh 為vi 乾can/kiền/càn 元nguyên 。 無vô 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 此thử 法Pháp 界Giới 而nhi 始thỉ 。 無vô 一nhất 法pháp 不bất 由do 此thử 法pháp 。 界giới 而nhi 建kiến 立lập 生sanh 長trưởng 。 亦diệc 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 而nhi 不bất 即tức 以dĩ 此thử 法Pháp 界Giới 為vi 其kỳ 性tánh 情tình 。 所sở 以dĩ 佛Phật 性tánh 常thường 住trụ 之chi 理lý 。 遍biến 能năng 出xuất 生sanh 成thành 就tựu 百bách 界giới 千thiên 如như 之chi 法pháp 。 而nhi 實thật 無vô 能năng 生sanh 所sở 生sanh 。 能năng 利lợi 所sở 利lợi 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 即tức 不bất 變biến 而nhi 隨tùy 緣duyên 。 即tức 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 變biến 。 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 遍biến 。 絕tuyệt 待đãi 難nan 思tư 。 但đãn 可khả 強cường/cưỡng 名danh 之chi 曰viết 大đại 耳nhĩ 。 其kỳ 性tánh 雄hùng 猛mãnh 物vật 莫mạc 能năng 壞hoại 。 故cố 名danh 剛cang 。 依y 此thử 性tánh 而nhi 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 能năng 動động 無vô 邊biên 。 生sanh 死tử 大đại 海hải 。 故cố 名danh 健kiện 。 非phi 有hữu 無vô 真chân 俗tục 之chi 二nhị 邊biên 。 故cố 名danh 中trung 。 非phi 斷đoạn 常thường 空không 假giả 之chi 偏thiên 法pháp 。 故cố 名danh 正chánh 。 佛Phật 性tánh 更cánh 無vô 少thiểu 法pháp 相tướng 雜tạp 。 故cố 名danh 純thuần 。 是thị 萬vạn 法pháp 之chi 體thể 要yếu 。 故cố 名danh 粹túy 。 無vô 有hữu 一nhất 微vi 塵trần 處xứ 。 而nhi 非phi 佛Phật 性tánh 之chi 充sung 遍biến 貫quán 徹triệt 者giả 。 故cố 名danh 精tinh 。 所sở 以dĩ 只chỉ 此thử 佛Phật 性tánh 乾can/kiền/càn 體thể 。 法pháp 爾nhĩ 具cụ 足túc 六lục 爻hào 始thỉ 終chung 修tu 證chứng 之chi 相tướng 。 以dĩ 旁bàng 通thông 乎hồ 十thập 界giới 迷mê 悟ngộ 之chi 情tình 。 此thử 所sở 謂vị 性tánh 必tất 具cụ 修tu 也dã 。 聖thánh 人nhân 乘thừa 此thử 即tức 而nhi 常thường 六lục 之chi 龍long 。 以dĩ 御ngự 合hợp 于vu 六lục 而nhi 常thường 即tức 之chi 天thiên 。 自tự 既ký 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 。 遂toại 能năng 稱xưng 性tánh 起khởi 于vu 身thân 雲vân 。 施thí 于vu 法Pháp 雨vũ 。 悉tất 使sử 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 成thành 正chánh 覺giác 而nhi 天thiên 下hạ 平bình 。 此thử 所sở 謂vị 全toàn 修tu 在tại 性tánh 也dã 。
君quân 子tử 以dĩ 成thành 德đức 為vi 行hành 。 日nhật 可khả 見kiến 之chi 行hành 也dã 。 潛tiềm 之chi 為vi 言ngôn 也dã 。 隱ẩn 而nhi 未vị 見kiến 。 行hành 而nhi 未vị 成thành 。 是thị 以dĩ 君quân 子tử 弗phất 用dụng 也dã 。
此thử 下hạ 六lục 爻hào 。 皆giai 但đãn 約ước 修tu 德đức 。 兼kiêm 約ước 通thông 塞tắc 言ngôn 之chi 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 成thành 德đức 為vi 行hành 。 謂vị 依y 本bổn 自tự 天thiên 成thành 之chi 性tánh 德đức 而nhi 起khởi 行hành 也dã 。 既ký 全toàn 以dĩ 性tánh 德đức 為vi 行hành 。 則tắc 狂cuồng 心tâm 頓đốn 歇hiết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 故cố 為vi 日nhật 可khả 見kiến 之chi 行hành 也dã 。 然nhiên 猶do 云vân 潛tiềm 者giả 。 以dĩ 其kỳ 雖tuy 則tắc 開khai 悟ngộ 。 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 。 故cố 佛Phật 性tánh 猶do 為vi 虛hư 妄vọng 煩phiền 惱não 所sở 隱ẩn 而nhi 未vị 現hiện 。 而nhi 正chánh 助trợ 二nhị 行hành 。 尚thượng 在tại 觀quán 行hành 相tương 似tự 。 未vị 成thành 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 二nhị 德đức 。 是thị 以dĩ 君quân 子tử 必tất 以dĩ 修tu 德đức 成thành 之chi 。 而nhi 弗phất 專chuyên 用dụng 此thử 虛hư 解giải 也dã 。
君quân 子tử 學học 以dĩ 聚tụ 之chi 。 問vấn 以dĩ 辯biện 之chi 。 寬khoan 以dĩ 居cư 之chi 。 仁nhân 以dĩ 行hành 之chi 。 易dị 曰viết 見kiến 龍long 在tại 田điền 。 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 君quân 德đức 也dã 。
學học 問vấn 是thị 聞văn 慧tuệ 。 寬khoan 居cư 是thị 思tư 慧tuệ 。 仁nhân 行hành 是thị 修tu 慧tuệ 。 從tùng 三tam 慧tuệ 而nhi 入nhập 圓viên 住trụ 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 即tức 名danh 為vi 佛Phật 。 故cố 云vân 君quân 德đức 。
九cửu 三tam 。 重trọng/trùng 剛cang 而nhi 不bất 中trung 。 上thượng 不bất 在tại 天thiên 。 下hạ 不bất 在tại 田điền 。 故cố 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 因nhân 其kỳ 時thời 而nhi 惕dịch 。 雖tuy 危nguy 無vô 咎cữu 矣hĩ 。
重trọng/trùng 剛cang 者giả 。 自tự 強cường 不bất 息tức 。 有hữu 進tiến 而nhi 無vô 退thoái 也dã 。 不bất 中trung 者giả 。 不bất 著trước 中trung 道đạo 而nhi 匆# 匆# 取thủ 證chứng 也dã 。 上thượng 不bất 在tại 天thiên 者giả 。 未vị 登đăng 十Thập 地Địa 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 。 下hạ 不bất 在tại 田điền 者giả 。 已dĩ 超siêu 十thập 住trụ 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 因nhân 時thời 而nhi 惕dịch 。 正chánh 是thị 不bất 思tư 議nghị 十thập 行hành 法Pháp 門môn 。 遍biến 入nhập 法Pháp 界Giới 。 而nhi 能năng 行hành 于vu 非phi 道đạo 。 通thông 達đạt 佛Phật 道Đạo 。 故cố 雖tuy 危nguy 無vô 咎cữu 。
九cửu 四tứ 。 重trọng/trùng 剛cang 而nhi 不bất 中trung 。 上thượng 不bất 在tại 天thiên 。 下hạ 不bất 在tại 田điền 。 中trung 不bất 在tại 人nhân 。 故cố 或hoặc 之chi 。 或hoặc 之chi 者giả 。 疑nghi 之chi 也dã 。 故cố 無vô 咎cữu 。
重trọng/trùng 剛cang 不bất 中trung 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。 中trung 不bất 在tại 人nhân 。 謂vị 已dĩ 超siêu 十thập 行hành 。 示thị 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 。 或hoặc 之chi 者giả 。 迴hồi 事sự 向hướng 理lý 。 迴hồi 因nhân 向hướng 果quả 。 迴hồi 自tự 向hướng 他tha 。 和hòa 融dung 法Pháp 界Giới 而nhi 無vô 所sở 偏thiên 倚ỷ 。 有hữu 似tự 乎hồ 疑nghi 之chi 也dã 。 疑nghi 者giả 。 擬nghĩ 議nghị 以dĩ 成thành 變biến 化hóa 之chi 謂vị 。 故cố 雖tuy 似tự 有hữu 修tu 證chứng 之chi 事sự 。 而nhi 實thật 無vô 事sự 也dã 。
夫phu 大đại 人nhân 者giả 。 與dữ 天thiên 地địa 合hợp 其kỳ 德đức 。 與dữ 日nhật 月nguyệt 合hợp 其kỳ 明minh 。 與dữ 四tứ 時thời 合hợp 其kỳ 序tự 。 與dữ 鬼quỷ 神thần 合hợp 其kỳ 吉cát 凶hung 。 先tiên 天thiên 而nhi 天thiên 弗phất 違vi 。 後hậu 天thiên 而nhi 奉phụng 天thiên 時thời 。 天thiên 且thả 弗phất 違vi 。 而nhi 況huống 于vu 人nhân 乎hồ 。 況huống 于vu 鬼quỷ 神thần 乎hồ 。
十Thập 地Địa 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 如như 天thiên 普phổ 覆phú 。 如như 地địa 普phổ 載tái 。 如như 日nhật 照chiếu 晝trú 。 如như 月nguyệt 照chiếu 夜dạ 。 如như 四tứ 時thời 次thứ 序tự 之chi 始thỉ 終chung 萬vạn 物vật 。 如như 鬼quỷ 神thần 吉cát 凶hung 之chi 折chiết 攝nhiếp 群quần 機cơ 。 根căn 本bổn 妙diệu 智trí 。 窮cùng 法Pháp 界Giới 無vô 始thỉ 之chi 始thỉ 。 差sai 別biệt 妙diệu 智trí 。 建kiến 法Pháp 界Giới 無vô 時thời 之chi 時thời 。 理lý 既ký 相tương/tướng 契khế 弗phất 違vi 。 則tắc 凡phàm 人nhân 與dữ 鬼quỷ 神thần 。 總tổng 囿# 于vu 一nhất 理lý 者giả 。 安an 得đắc 不bất 相tương 順thuận 而nhi 利lợi 見kiến 哉tai 。
亢kháng 之chi 為vi 言ngôn 也dã 。 知tri 進tiến 而nhi 不bất 知tri 退thoái 。 知tri 存tồn 而nhi 不bất 知tri 亡vong 。 知tri 得đắc 而nhi 不bất 知tri 喪táng 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 知tri 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。
凡phàm 有hữu 慧tuệ 無vô 定định 者giả 。 惟duy 知tri 佛Phật 性tánh 之chi 可khả 尚thượng 。 而nhi 不bất 知tri 法pháp 。 身thân 之chi 能năng 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 也dã 。 惟duy 知tri 佛Phật 性tánh 之chi 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 而nhi 不bất 知tri 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 之chi 不bất 亡vong 而nhi 亡vong 也dã 。 惟duy 知tri 高cao 談đàm 理lý 性tánh 之chi 為vi 得đắc 。 而nhi 不bất 知tri 撥bát 無vô 修tu 證chứng 之chi 為vi 喪táng 也dã 。 惟duy 聖thánh 人nhân 能năng 知tri 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 之chi 差sai 別biệt 。 而nhi 進tiến 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 退thoái 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 存tồn 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 亡vong 亦diệc 佛Phật 性tánh 。 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 不bất 曾tằng 增tăng 減giảm 佛Phật 性tánh 。 佛Phật 性tánh 不bất 礙ngại 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 故cố 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 全toàn 修tu 在tại 性tánh 。 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 也dã 。 若nhược 徒đồ 恃thị 佛Phật 性tánh 。 不bất 幾kỷ 亢kháng 而nhi 非phi 龍long 乎hồ 。 又hựu 約ước 究cứu 竟cánh 位vị 中trung 解giải 者giả 。 示thị 現hiện 成thành 佛Phật 是thị 知tri 進tiến 。 示thị 現hiện 九cửu 界giới 是thị 知tri 退thoái 。 示thị 現hiện 聖thánh 行hành 梵Phạm 行hạnh 嬰anh 兒nhi 行hành 是thị 知tri 存tồn 。 示thị 現hiện 病bệnh 行hành 是thị 知tri 亡vong 。 而nhi 于vu 佛Phật 果Quả 智trí 斷đoạn 。 無vô 所sở 缺khuyết 減giảm 。 是thị 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 也dã 。
(# 坤# 下hạ 坤# 上thượng )#
坤# 。 元nguyên 亨# 。 利lợi 牝tẫn 馬mã 之chi 貞trinh 。 君quân 子tử 有hữu 攸du 往vãng 。 先tiên 迷mê 後hậu 得đắc 主chủ 利lợi 。 西tây 南nam 得đắc 朋bằng 。 東đông 北bắc 喪táng 朋bằng 。 安an 貞trinh 吉cát 。
六lục 畫họa 皆giai 陰ấm 。 故cố 名danh 為vi 坤# 。 坤# 者giả 。 順thuận 也dã 。 在tại 天thiên 為vi 陰ấm 。 在tại 地địa 為vi 柔nhu 。 在tại 人nhân 為vi 仁nhân 。 在tại 性tánh 為vi 寂tịch 。 在tại 修tu 為vi 止chỉ 。 又hựu 在tại 器khí 界giới 為vi 載tái 。 在tại 根căn 身thân 為vi 腹phúc 為vi 腑phủ 臟tạng 。 在tại 家gia 為vi 妻thê 。 在tại 國quốc 為vi 臣thần 。 順thuận 則tắc 所sở 行hành 無vô 逆nghịch 。 故cố 亦diệc 元nguyên 亨# 。 然nhiên 必tất 利lợi 牝tẫn 馬mã 之chi 貞trinh 。 隨tùy 順thuận 牡# 馬mã 而nhi 不bất 亂loạn 。 其kỳ 在tại 君quân 子tử 之chi 體thể 坤# 德đức 以dĩ 修tu 道Đạo 也dã 。 必tất 先tiên 用dụng 乾can/kiền/càn 智trí 以dĩ 開khai 圓viên 解giải 。 然nhiên 後hậu 用dụng 此thử 坤# 行hành 以dĩ 卒thốt 成thành 之chi 。 若nhược 未vị 有hữu 智trí 解giải 。 先tiên 修tu 定định 行hành 。 則tắc 必tất 成thành 暗ám 證chứng 之chi 迷mê 。 惟duy 隨tùy 智trí 後hậu 用dụng 之chi 。 則tắc 得đắc 主chủ 而nhi 有hữu 利lợi 。 如như 目mục 足túc 並tịnh 運vận 。 安an 隱ẩn 入nhập 清thanh 涼lương 池trì 。 亦diệc 如như 巧xảo 力lực 並tịnh 具cụ 。 能năng 中trung 于vu 百bách 步bộ 之chi 外ngoại 也dã 。 若nhược 往vãng 西tây 南nam 。 則tắc 但đãn 得đắc 陰ấm 之chi 朋bằng 類loại 。 如như 水thủy 濟tế 水thủy 。 不bất 堪kham 成thành 事sự 。 若nhược 往vãng 東đông 北bắc 。 則tắc 喪táng 其kỳ 陰ấm 之chi 朋bằng 黨đảng 。 而nhi 與dữ 智trí 慧tuệ 相tương 應ứng 。 方phương 安an 于vu 定định 慧tuệ 均quân 平bình 之chi 貞trinh 而nhi 吉cát 也dã 。
彖# 曰viết 。 至chí 哉tai 坤# 元nguyên 。 萬vạn 物vật 資tư 生sanh 。 乃nãi 順thuận 承thừa 天thiên 。 坤# 厚hậu 載tái 物vật 。 德đức 合hợp 無vô 疆cương 。 含hàm 弘hoằng 光quang 大đại 。 品phẩm 物vật 咸hàm 亨# 。 牝tẫn 馬mã 地địa 類loại 。 行hành 地địa 無vô 疆cương 。 柔nhu 順thuận 利lợi 貞trinh 。 君quân 子tử 攸du 行hành 。 先tiên 迷mê 失thất 道đạo 。 後hậu 順thuận 得đắc 常thường 。 西tây 南nam 得đắc 朋bằng 。 乃nãi 與dữ 類loại 行hành 。 東đông 北bắc 喪táng 朋bằng 。 乃nãi 終chung 有hữu 慶khánh 。 安an 貞trinh 之chi 吉cát 。 應ưng 地địa 無vô 疆cương 。
此thử 傳truyền 詳tường 釋thích 彖# 辭từ 。 先tiên 約ước 地địa 道đạo 明minh 坤# 四tứ 德đức 。 次thứ 明minh 君quân 子tử 體thể 坤# 德đức 而nhi 應ưng 地địa 道đạo 也dã 。 資tư 始thỉ 所sở 以dĩ 稟bẩm 氣khí 。 資tư 生sanh 所sở 以dĩ 成thành 形hình 。 由do 稟bẩm 氣khí 故cố 。 方phương 得đắc 成thành 形hình 。 故cố 名danh 順thuận 承thừa 天thiên 也dã 。 德đức 合hợp 無vô 疆cương 。 言ngôn 其kỳ 與dữ 天thiên 合hợp 德đức 。 西tây 南nam 。 則tắc 兌# 離ly 以dĩ 及cập 于vu 巽# 。 皆giai 陰ấm 之chi 類loại 。 東đông 北bắc 。 則tắc 震chấn 艮# 以dĩ 至chí 坎khảm 乾can/kiền/càn 。 可khả 賴lại 之chi 以dĩ 終chung 吉cát 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 以dĩ 坤# 表biểu 多đa 所sở 含hàm 蓄súc 而nhi 無vô 積tích 聚tụ 之chi 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 約ước 智trí 名danh 乾can/kiền/càn 。 約ước 理lý 名danh 坤# 。 約ước 照chiếu 名danh 乾can/kiền/càn 。 約ước 寂tịch 名danh 坤# 。 又hựu 可khả 約ước 性tánh 名danh 乾can/kiền/càn 。 約ước 修tu 名danh 坤# 。 又hựu 可khả 修tu 中trung 慧tuệ 行hành 名danh 乾can/kiền/càn 。 行hàng 行hàng 名danh 坤# 。 乾can/kiền/càn 坤# 實thật 無vô 先tiên 後hậu 。 以dĩ 喻dụ 理lý 智trí 一nhất 如như 。 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 。 性tánh 修tu 交giao 徹triệt 。 福phước 慧tuệ 互hỗ 嚴nghiêm 。 今kim 于vu 無vô 先tiên 後hậu 中trung 說thuyết 先tiên 後hậu 者giả 。 由do 智trí 故cố 顯hiển 理lý 。 由do 照chiếu 故cố 顯hiển 寂tịch 。 由do 性tánh 故cố 起khởi 修tu 。 由do 慧tuệ 故cố 導đạo 福phước 。 而nhi 理lý 與dữ 智trí 冥minh 。 寂tịch 與dữ 照chiếu 一nhất 。 修tu 與dữ 性tánh 合hợp 。 福phước 與dữ 慧tuệ 融dung 。 故cố 曰viết 至chí 哉tai 坤# 元nguyên 。 萬vạn 物vật 資tư 生sanh 。 乃nãi 順thuận 承thừa 天thiên 也dã 。 稱xưng 理lý 之chi 行hành 。 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 一nhất 行hành 一nhất 切thiết 行hành 。 故cố 德đức 合hợp 于vu 無vô 疆cương 之chi 智trí 而nhi 含hàm 弘hoằng 光quang 大đại 也dã 。 牝tẫn 馬mã 行hành 地địa 。 雖tuy 順thuận 而nhi 健kiện 。 三tam 昧muội 隨tùy 智trí 慧tuệ 行hành 。 所sở 以dĩ 為vi 佛Phật 之chi 三tam 昧muội 也dã 。 夫phu 五ngũ 度độ 如như 盲manh 。 般Bát 若Nhã 如như 導đạo 。 若nhược 以dĩ 福phước 行hành 為vi 先tiên 。 則tắc 佛Phật 知tri 見kiến 未vị 開khai 。 未vị 免miễn 落lạc 于vu 旁bàng 蹊# 曲khúc 徑kính 而nhi 失thất 道đạo 。 惟duy 以dĩ 智trí 導đạo 行hành 。 行hành 順thuận 于vu 智trí 。 則tắc 智trí 常thường 而nhi 行hành 亦diệc 常thường 。 故cố 西tây 南nam 得đắc 朋bằng 。 不bất 過quá 與dữ 類loại 俱câu 行hành 而nhi 已dĩ 。 惟duy 東đông 北bắc 喪táng 朋bằng 。 則tắc 于vu 一nhất 一nhất 行hành 中trung 具cụ 見kiến 佛Phật 性tánh 。 而nhi 行hàng 行hàng 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 當đương 體thể 絕tuyệt 待đãi 。 終chung 有hữu 慶khánh 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 安an 貞trinh 之chi 吉cát 。 定định 慧tuệ 均quân 平bình 。 乃nãi 可khả 應ưng 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 之chi 無vô 疆cương 也dã 。
象tượng 曰viết 。 地địa 勢thế 坤# 。 君quân 子tử 以dĩ 厚hậu 德đức 載tái 物vật 。
性tánh 德đức 本bổn 厚hậu 。 所sở 以dĩ 地địa 勢thế 亦diệc 厚hậu 。 今kim 法pháp 地địa 勢thế 以dĩ 厚hậu 積tích 其kỳ 德đức 。 荷hà 載tái 群quần 品phẩm 。 正chánh 以dĩ 修tu 合hợp 性tánh 之chi 真chân 學học 也dã 。
初sơ 六lục 。 履lý 霜sương 堅kiên 冰băng 至chí 。 象tượng 曰viết 。 履lý 霜sương 堅kiên 冰băng 。 陰ấm 始thỉ 凝ngưng 也dã 。 馴# 致trí 其kỳ 道đạo 。 至chí 堅kiên 冰băng 也dã 。
此thử 爻hào 其kỳ 靜tĩnh 為vi 垢cấu 。 其kỳ 變biến 為vi 復phục 。 垢cấu 則tắc 必tất 至chí 于vu 坤# 。 復phục 則tắc 必tất 至chí 于vu 乾can/kiền/càn 。 皆giai 所sở 謂vị 馴# 致trí 其kỳ 道đạo 者giả 也dã 。
問vấn 曰viết 。 乾can/kiền/càn 坤# 之chi 初sơ 爻hào 。 等đẳng 耳nhĩ 。 乾can/kiền/càn 胡hồ 誡giới 以dĩ 勿vật 用dụng 。 坤# 胡hồ 決quyết 其kỳ 必tất 至chí 乎hồ 。
答đáp 曰viết 。
陽dương 性tánh 動động 。 妄vọng 動động 。 恐khủng 其kỳ 洩duệ 也dã 。 故cố 誡giới 之chi 。 陰ấm 性tánh 靜tĩnh 。 安an 靜tĩnh 則tắc 有hữu 成thành 也dã 。 故cố 決quyết 之chi 。 積tích 善thiện 積tích 惡ác 。 皆giai 如như 履lý 霜sương 。 餘dư 慶khánh 餘dư 殃ương 。 皆giai 如như 堅kiên 冰băng 。 陽dương 亦diệc 有hữu 剛cang 善thiện 剛cang 惡ác 。 陰ấm 亦diệc 有hữu 柔nhu 善thiện 柔nhu 惡ác 。 不bất 當đương 偏thiên 作tác 陰ấm 柔nhu 邪tà 惡ác 釋thích 之chi 。 說thuyết 統thống 云vân 。 善thiện 乾can/kiền/càn 惡ác 坤# 。 此thử 晉tấn 魏ngụy 大đại 謬mậu 處xứ 。 九cửu 家gia 易dị 曰viết 。 霜sương 者giả 。 乾can/kiền/càn 之chi 命mạng 。 堅kiên 冰băng 者giả 。 陰ấm 功công 成thành 也dã 。 京kinh 氏thị 曰viết 。 陰ấm 雖tuy 柔nhu 順thuận 。 氣khí 則tắc 堅kiên 剛cang 。 為vi 無vô 邪tà 氣khí 也dã 。 陰ấm 中trung 有hữu 陽dương 。 氣khí 積tích 萬vạn 象tượng 。 孫tôn 聞văn 斯tư 曰viết 。 隤đồi 霜sương 不bất 殺sát 菽# 。 冬đông 無vô 冰băng 。 春xuân 秋thu 皆giai 為vi 記ký 異dị 。 然nhiên 時thời 霜sương 而nhi 霜sương 。
時thời 冰băng 而nhi 冰băng 。 正chánh 令linh 正Chánh 道Đạo 。 以dĩ 堅kiên 冰băng 為vi 至chí 。 而nhi 至chí 之chi 自tự 初sơ 也dã 。 如như 是thị 謂vị 凝ngưng 謂vị 順thuận 。 冰băng 畢tất 竟cánh 是thị 陰ấm 之chi 所sở 結kết 。 然nhiên 惟duy 陽dương 伏phục 于vu 內nội 。 故cố 陰ấm 氣khí 外ngoại 沍# 而nhi 為vi 冰băng 。 聖thánh 人nhân 於ư 乾can/kiền/càn 曰viết 為vi 冰băng 。 明minh 是thị 此thử 處xứ 註chú 腳cước 。 馴# 致trí 二nhị 字tự 。 正chánh 表biểu 坤# 德đức 之chi 順thuận 處xứ 。 腳cước 跟cân 無vô 霜sương 。 不bất 秋thu 而nhi 凋điêu 。 面diện 孔khổng 無vô 血huyết 。 見kiến 敵địch 輒triếp 走tẩu 。 若nhược 約ước 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 乾can/kiền/càn 之chi 六lục 爻hào 。 兼kiêm 性tánh 修tu 而nhi 言ngôn 之chi 。 坤# 之chi 六lục 爻hào 。 皆giai 約ước 修tu 德đức 定định 行hành 而nhi 言ngôn 。 初sơ 上thượng 二nhị 爻hào 。 表biểu 世thế 間gian 味vị 禪thiền 之chi 始thỉ 終chung 。 中trung 間gian 四tứ 爻hào 。 表biểu 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 具cụ 四tứ 種chủng 也dã 。 二nhị 即tức 世thế 間gian 淨tịnh 禪thiền 。 而nhi 達đạt 實thật 相tướng 。 三tam 即tức 亦diệc 世thế 間gian 亦diệc 出xuất 世thế 禪thiền 。 四tứ 即tức 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 。 五ngũ 即tức 非phi 世thế 間gian 非phi 出xuất 世thế 禪thiền 。 又hựu 借tá 乾can/kiền/càn 爻hào 對đối 釋thích 。 初sơ 九cửu 有hữu 慧tuệ 無vô 定định 。 故cố 勿vật 用dụng 。 欲dục 以dĩ 養dưỡng 成thành 其kỳ 定định 。 初sơ 六lục 以dĩ 定định 含hàm 慧tuệ 。 故cố 如như 履lý 霜sương 若nhược 馴# 致trí 之chi 。 則tắc 為vi 堅kiên 冰băng 之chi 乾can/kiền/càn 德đức 。 九cửu 二nhị 中trung 道đạo 妙diệu 慧tuệ 。 故cố 利lợi 見kiến 大đại 人nhân 。 六lục 二nhị 中trung 道đạo 妙diệu 定định 。 故cố 無vô 不bất 利lợi 。 九cửu 三tam 慧tuệ 過quá 于vu 定định 。 故cố 惕dịch 厲lệ 而nhi 無vô 咎cữu 。 六lục 三tam 定định 有hữu 其kỳ 慧tuệ 。 故cố 含hàm 章chương 而nhi 可khả 貞trinh 。 九cửu 四tứ 慧tuệ 與dữ 定định 俱câu 。 故cố 或hoặc 躍dược 而nhi 可khả 。 進tiến 。 六lục 四tứ 定định 過quá 于vu 慧tuệ 。 故cố 括quát 囊nang 而nhi 無vô 譽dự 。 九cửu 五ngũ 大đại 慧tuệ 中trung 正chánh 。 故cố 在tại 天thiên 而nhi 利lợi 見kiến 。 六lục 五ngũ 大đại 定định 即tức 慧tuệ 。 故cố 黃hoàng 裳thường 而nhi 元nguyên 吉cát 。 亢kháng 以dĩ 慧tuệ 有hữu 定định 而nhi 知tri 悔hối 。 戰chiến 則tắc 定định 無vô 慧tuệ 而nhi 道đạo 窮cùng 也dã 。 又hựu 約ước 乾can/kiền/càn 為vi 正chánh 行hạnh 。 坤# 為vi 助trợ 行hành 者giả 。 坤# 之chi 六lục 爻hào 即tức 表biểu 六Lục 度Độ 。 布bố 施thí 如như 履lý 霜sương 。 馴# 之chi 可khả 致trí 堅kiên 冰băng 。 冰băng 者giả 。 乾can/kiền/càn 德đức 之chi 象tượng 。 故cố 云vân 乾can/kiền/càn 為vi 冰băng 也dã 。 持trì 戒giới 則tắc 直trực 方phương 大đại 。 攝nhiếp 律luật 儀nghi 故cố 直trực 。 攝nhiếp 善thiện 法Pháp 故cố 方phương 。 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 故cố 大đại 。 忍nhẫn 辱nhục 為vi 含hàm 章chương 。 力lực 中trung 最tối 故cố 。 精tinh 進tấn 如như 括quát 囊nang 。 于vu 法pháp 無vô 遺di 失thất 故cố 。 禪thiền 定định 如như 黃hoàng 裳thường 。 中trung 道đạo 妙diệu 定định 遍biến 法Pháp 界Giới 故cố 。 智trí 慧tuệ 如như 龍long 戰chiến 。 破phá 煩phiền 惱não 賊tặc 故cố 。
六lục 二nhị 。 直trực 方phương 大đại 。 不bất 習tập 無vô 不bất 利lợi 。 象tượng 曰viết 。 六lục 二nhị 之chi 動động 。 直trực 以dĩ 方phương 也dã 。 不bất 習tập 無vô 不bất 利lợi 。 地địa 道đạo 光quang 也dã 。
純thuần 柔nhu 中trung 正chánh 。 順thuận 之chi 至chí 也dã 。 順thuận 理lý 故cố 直trực 。 依y 理lý 而nhi 動động 故cố 方phương 。 既ký 直trực 且thả 方phương 。 則tắc 必tất 大đại 矣hĩ 。 此thử 地địa 道đạo 本bổn 具cụ 之chi 德đức 。 非phi 關quan 習tập 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 世thế 間gian 淨tịnh 禪thiền 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 故cố 直trực 方phương 大đại 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 為vi 直trực 。 定định 之chi 體thể 也dã 。 善thiện 法Pháp 無vô 缺khuyết 為vi 方phương 。 定định 之chi 相tướng 也dã 。 功công 德đức 廣quảng 博bác 為vi 大đại 。 定định 之chi 用dụng 也dã 。 世thế 間gian 淨tịnh 禪thiền 法pháp 爾nhĩ 本bổn 具cụ 實thật 相tướng 三tam 德đức 。 能năng 于vu 根căn 本bổn 禪thiền 中trung 。 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。 故cố 不bất 習tập 而nhi 無vô 不bất 利lợi 也dã 。 向hướng 淨tịnh 禪thiền 中trung 。 覷thứ 實thật 相tướng 理lý 。 名danh 之chi 為vi 動động 。 動động 則tắc 三tam 德đức 之chi 理lý 現hiện 前tiền 。 于vu 禪thiền 開khai 秘bí 密mật 藏tạng 。 故cố 地địa 道đạo 光quang 。
六lục 三tam 。 含hàm 章chương 可khả 貞trinh 。 或hoặc 從tùng 王vương 事sự 。 無vô 成thành 有hữu 終chung 。 象tượng 曰viết 。 含hàm 章chương 可khả 貞trinh 。 以dĩ 時thời 發phát 也dã 。 或hoặc 從tùng 王vương 事sự 。 知tri 光quang 大đại 也dã 。
蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 三tam 有hữu 陽dương 德đức 。 苟cẩu 用dụng 其kỳ 陽dương 。 則tắc 非phi 所sở 以dĩ 為vi 坤# 也dã 。 故cố 有hữu 章chương 而nhi 含hàm 之chi 。 有hữu 章chương 則tắc 可khả 以dĩ 為vi 正chánh 矣hĩ 。 然nhiên 以dĩ 其kỳ 可khả 正chánh 而nhi 遂toại 專chuyên 之chi 。 亦diệc 非phi 所sở 以dĩ 為vi 坤# 也dã 。 故cố 從tùng 事sự 而nhi 不bất 造tạo 事sự 。 無vô 成thành 而nhi 代đại 有hữu 終chung 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 亦diệc 世thế 間gian 亦diệc 出xuất 世thế 禪thiền 。 亦diệc 愛ái 亦diệc 策sách 。 故cố 含hàm 章chương 而nhi 可khả 貞trinh 或hoặc 從tùng 一Nhất 乘Thừa 無vô 上thượng 王vương 三tam 昧muội 事sự 。 則tắc 借tá 此thử 可khả 發phát 出xuất 世thế 上thượng 上thượng 妙diệu 智trí 而nhi 有hữu 終chung 。 不bất 復phục 成thành 次thứ 第đệ 禪thiền 矣hĩ 。
六lục 四tứ 。 括quát 囊nang 。 無vô 咎cữu 無vô 譽dự 。 象tượng 曰viết 。 括quát 囊nang 無vô 咎cữu 。 慎thận 不bất 害hại 也dã 。
得đắc 陰ấm 之chi 正chánh 。 而nhi 處xứ 于vu 上thượng 卦# 之chi 下hạ 。 位vị 高cao 任nhậm 重trọng/trùng 。 故cố 括quát 囊nang 以dĩ 自tự 慎thận 焉yên 。 吳ngô 幼ấu 清thanh 曰viết 。 坤# 體thể 虛hư 而nhi 容dung 物vật 。 囊nang 之chi 象tượng 也dã 。 四tứ 變biến 為vi 奇kỳ 。 塞tắc 壓áp 其kỳ 上thượng 。 猶do 括quát 結kết 囊nang 之chi 上thượng 口khẩu 。 人nhân 之chi 謹cẩn 閉bế 其kỳ 口khẩu 而nhi 不bất 言ngôn 。 亦diệc 猶do 是thị 也dã 。 蘇tô 眉mi 山sơn 曰viết 。 咎cữu 與dữ 譽dự 。 人nhân 之chi 所sở 不bất 能năng 免miễn 也dã 。 出xuất 乎hồ 咎cữu 。 必tất 入nhập 乎hồ 譽dự 。 脫thoát 乎hồ 譽dự 。 必tất 罹li 乎hồ 咎cữu 。 咎cữu 所sở 以dĩ 致trí 罪tội 。 而nhi 譽dự 所sở 以dĩ 致trí 疑nghi 也dã 。 甚thậm 矣hĩ 。 無vô 譽dự 之chi 難nạn/nan 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 切thiết 忌kỵ 取thủ 證chứng 。 取thủ 證chứng 則tắc 墮đọa 。 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 雖tuy 無vô 生sanh 死tử 之chi 咎cữu 。 亦diệc 無vô 利lợi 他tha 之chi 譽dự 矣hĩ 。 若nhược 能năng 慎thận 其kỳ 誓thệ 願nguyện 。 不bất 取thủ 小tiểu 證chứng 。 則tắc 不bất 為vi 大Đại 乘Thừa 之chi 害hại 也dã 。
六lục 五ngũ 。 黃hoàng 裳thường 元nguyên 吉cát 。 象tượng 曰viết 。 黃hoàng 裳thường 元nguyên 吉cát 。 文văn 在tại 中trung 也dã 。
黃hoàng 者giả 。 中trung 色sắc 。 君quân 之chi 德đức 也dã 。 裳thường 者giả 。 下hạ 飾sức 。 臣thần 之chi 職chức 也dã 。 三tam 分phần/phân 天thiên 下hạ 有hữu 其kỳ 二nhị 。 以dĩ 服phục 事sự 殷ân 。 斯tư 之chi 謂vị 乎hồ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 非phi 世thế 間gian 非phi 出xuất 世thế 禪thiền 。 禪thiền 即tức 中trung 道đạo 實thật 相tướng 。 故cố 黃hoàng 。 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 。 同đồng 流lưu 九cửu 界giới 。 故cố 如như 裳thường 。 此thử 真chân 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 法Pháp 門môn 。 故cố 元nguyên 吉cát 定định 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 。 名danh 之chi 曰viết 文văn 。 全toàn 修tu 在tại 性tánh 。 名danh 文văn 在tại 中trung 。
上thượng 六lục 。 龍long 戰chiến 于vu 野dã 。 其kỳ 血huyết 玄huyền 黃hoàng 。 象tượng 曰viết 。 龍long 戰chiến 于vu 野dã 。 其kỳ 道đạo 窮cùng 也dã 。
其kỳ 靜tĩnh 為vi 夬# 。 其kỳ 變biến 為vi 剝bác 。 皆giai 有hữu 戰chiến 之chi 義nghĩa 焉yên 。 善thiện 極cực 則tắc 斷đoạn 惡ác 必tất 盡tận 。 惡ác 極cực 則tắc 斷đoạn 善thiện 必tất 盡tận 。 故cố 窮cùng 則tắc 必tất 戰chiến 。 戰chiến 則tắc 必tất 有hữu 一nhất 傷thương 也dã 。 陳trần 旻# 昭chiêu 曰viết 。 此thử 天thiên 地địa 既ký 已dĩ 定định 位vị 。 而nhi 震chấn 龍long 欲dục 出xuất 。 故cố 戰chiến 于vu 野dã 也dã 。 震chấn 為vi 龍long 。 為vi 玄huyền 黃hoàng 。 氣khí 已dĩ 盛thịnh 故cố 為vi 血huyết 。 窮cùng 乎hồ 上thượng 者giả 必tất 反phản 下hạ 。 故cố 為vi 屯truân 卦# 之chi 初sơ 爻hào 。 夫phu 乾can/kiền/càn 坤# 立lập 而nhi 有hữu 君quân 。 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 屯truân 。 有hữu 君quân 則tắc 有hữu 師sư 。 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 蒙mông 。 屯truân 明minh 君quân 道đạo 。 蒙mông 明minh 師sư 道đạo 。 乾can/kiền/càn 坤# 即tức 天thiên 地địa 父phụ 母mẫu 。 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 。 天thiên 地địa 君quân 親thân 師sư 也dã 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 無vô 想tưởng 天thiên 灰hôi 凝ngưng 五ngũ 百bách 劫kiếp 而nhi 墮đọa 落lạc 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 八bát 萬vạn 大đại 劫kiếp 而nhi 還hoàn 作tác 飛phi 狸li 牛ngưu 蟲trùng 。 乃nãi 至chí 四tứ 禪thiền 無Vô 聞Văn 比Bỉ 丘Khâu 。 墮đọa 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 皆giai 偏thiên 用dụng 定định 。 而nhi 不bất 知tri 以dĩ 慧tuệ 濟tế 之chi 。 故cố 至chí 于vu 如như 此thử 之chi 窮cùng 。
用dụng 六lục 。 利lợi 永vĩnh 貞trinh 。 象tượng 曰viết 。 用dụng 六lục 永vĩnh 貞trinh 。 以dĩ 大đại 終chung 也dã 。
此thử 總tổng 明minh 百bách 九cửu 十thập 二nhị 陰ấm 爻hào 所sở 以dĩ 用dụng 六lục 而nhi 不bất 用dụng 八bát 之chi 旨chỉ 也dã 。 八bát 為vi 少thiểu 陰ấm 。 靜tĩnh 而nhi 不bất 變biến 。 六lục 為vi 老lão 陰ấm 。 動động 而nhi 變biến 陽dương 。 今kim 筮thệ 得đắc 坤# 卦# 。 六lục 爻hào 皆giai 六lục 。 則tắc 變biến 為vi 乾can/kiền/càn 卦# 。 不bất 惟duy 順thuận 承thừa 乎hồ 天thiên 。 亦diệc 且thả 為vi 天thiên 行hành 之chi 健kiện 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 用dụng 八bát 如như 不bất 發phát 慧tuệ 之chi 定định 。 用dụng 六lục 如như 發phát 慧tuệ 之chi 定định 。 發phát 慧tuệ 之chi 定định 。 一nhất 切thiết 皆giai 應ưng 。 久cửu 修tu 習tập 之chi 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 至chí 佛Phật 方phương 究cứu 竟cánh 滿mãn 。 故cố 曰viết 大đại 終chung 。
文văn 言ngôn 曰viết 。 坤# 。 至chí 柔nhu 而nhi 動động 也dã 剛cang 。 至chí 靜tĩnh 而nhi 德đức 方phương 。 後hậu 得đắc 主chủ 而nhi 有hữu 常thường 。 含hàm 萬vạn 物vật 而nhi 化hóa 光quang 。 坤# 道đạo 其kỳ 順thuận 乎hồ 。 承thừa 天thiên 而nhi 時thời 行hành 。
此thử 仍nhưng 以dĩ 地địa 道đạo 申thân 贊tán 坤# 之chi 德đức 也dã 。 贊tán 乾can/kiền/càn 。 則tắc 自tự 元nguyên 而nhi 亨# 而nhi 利lợi 而nhi 貞trinh 。 贊tán 坤# 。 則tắc 自tự 貞trinh 而nhi 利lợi 而nhi 亨# 而nhi 元nguyên 。 乾can/kiền/càn 之chi 始thỉ 必tất 徹triệt 終chung 。 而nhi 坤# 之chi 終chung 必tất 徹triệt 始thỉ 也dã 。 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 即tức 是thị 直trực 贊tán 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 其kỳ 住trụ 寂tịch 滅diệt 地Địa 。 故cố 至chí 柔nhu 至chí 靜tĩnh 。 以dĩ 其kỳ 能năng 起khởi 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 普phổ 應ưng 群quần 機cơ 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 。 故cố 動động 剛cang 德đức 方phương 。 由do 般Bát 若Nhã 為vi 導đạo 而nhi 成thành 。 故cố 後hậu 得đắc 主chủ 而nhi 有hữu 常thường 。 所sở 謂vị 般Bát 若Nhã 。 常thường 故cố 禪thiền 亦diệc 常thường 也dã 。 于vu 禪thiền 中trung 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。 一nhất 一nhất 妙diệu 行hạnh 與dữ 智trí 相tương 應ứng 。 導đạo 利lợi 含hàm 識thức 。 故cố 含hàm 萬vạn 物vật 而nhi 化hóa 光quang 。 非phi 智trí 不bất 禪thiền 。 故cố 坤# 道đạo 為vi 順thuận 。 非phi 禪thiền 不bất 智trí 。 故cố 承thừa 天thiên 時thời 行hành 也dã 。
積tích 善thiện 之chi 家gia 。 必tất 有hữu 餘dư 慶khánh 。 積tích 不bất 善thiện 之chi 家gia 。 必tất 有hữu 餘dư 殃ương 。 臣thần 弒# 其kỳ 君quân 。 子tử 弒# 其kỳ 父phụ 。 非phi 一nhất 朝triêu 一nhất 夕tịch 之chi 故cố 。 其kỳ 所sở 由do 來lai 者giả 漸tiệm 矣hĩ 。 由do 辯biện 之chi 不bất 早tảo 辯biện 也dã 。 易dị 曰viết 履lý 霜sương 堅kiên 冰băng 至chí 。 蓋cái 言ngôn 順thuận 也dã 。
順thuận 。 即tức 馴# 致trí 其kỳ 道đạo 之chi 謂vị 。 洪hồng 化hóa 昭chiêu 曰viết 。 臣thần 而nhi 順thuận 。 必tất 不bất 弒# 君quân 。 子tử 而nhi 順thuận 。 必tất 不bất 弒# 父phụ 。 此thử 正chánh 所sở 謂vị 辯biện 之chi 于vu 早tảo 者giả 。 不bất 作tác 慎thận 字tự 解giải 。 陳trần 非phi 白bạch 問vấn 曰viết 。 何hà 故cố 積tích 善thiện 餘dư 慶khánh 。 積tích 惡ác 餘dư 殃ương 。 不bất 發phát 。
明minh 于vu 乾can/kiền/càn 之chi 初sơ 爻hào 。 而nhi 明minh 于vu 坤# 之chi 初sơ 爻hào 耶da 。
答đáp 曰viết 。
乾can/kiền/càn 是thị 智trí 巧xảo 。 坤# 是thị 聖thánh 力lực 。 非phi 智trí 巧xảo 則tắc 不bất 能năng 知tri 善thiện 知tri 惡ác 。 非phi 聖thánh 力lực 則tắc 不bất 能năng 積tích 善thiện 積tích 惡ác 。 故cố 曰viết 乾can/kiền/càn 知tri 大đại 始thỉ 坤# 作tác 成thành 物vật 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 十Thập 善Thiện 為vi 善thiện 。 十thập 惡ác 為vi 不bất 善thiện 。 無vô 漏lậu 為vi 善thiện 。 有hữu 漏lậu 為vi 不bất 善thiện 。 利lợi 他tha 為vi 善thiện 。 自tự 利lợi 為vi 不bất 善thiện 。 中trung 道đạo 為vi 善thiện 。 二nhị 邊biên 為vi 不bất 善thiện 。 圓viên 中trung 為vi 善thiện 。 但đãn 中trung 為vi 不bất 善thiện 。 善thiện 即tức 君quân 父phụ 之chi 義nghĩa 。 不bất 善thiện 即tức 臣thần 子tử 之chi 義nghĩa 。 以dĩ 善thiện 統thống 御ngự 不bất 善thiện 。 則tắc 不bất 善thiện 即tức 善thiện 之chi 臣thần 子tử 。 以dĩ 不bất 善thiện 妨phương 礙ngại 于vu 善thiện 。 則tắc 善thiện 遂toại 為vi 不bất 善thiện 所sở 障chướng 。 如như 君quân 父phụ 之chi 被bị 弒# 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 千thiên 里lý 之chi 行hành 。 始thỉ 于vu 一nhất 步bộ 。 必tất 宜nghi 辯biện 之chi 于vu 早tảo 也dã 。
直trực 其kỳ 正chánh 也dã 方phương 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 君quân 子tử 敬kính 以dĩ 直trực 內nội 。 義nghĩa 以dĩ 方phương 外ngoại 。 敬kính 義nghĩa 立lập 而nhi 德đức 不bất 孤cô 。 直trực 方phương 大đại 。 不bất 習tập 無vô 不bất 利lợi 。 則tắc 不bất 疑nghi 其kỳ 所sở 行hành 也dã 。
惟duy 正chánh 故cố 直trực 。 惟duy 義nghĩa 故cố 方phương 。 直trực 方phương 皆giai 本bổn 具cụ 之chi 德đức 。 而nhi 敬kính 之chi 一nhất 字tự 。 乃nãi 君quân 子tử 修tu 道Đạo 之chi 要yếu 術thuật 也dã 。 敬kính 即tức 至chí 順thuận 。 順thuận 則tắc 必tất 直trực 且thả 方phương 。 而nhi 德đức 不bất 孤cô 。 可khả 謂vị 大đại 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 。 是thị 定định 之chi 內nội 體thể 。 具cụ 一nhất 切thiết 義nghĩa 。 而nhi 無vô 減giảm 缺khuyết 。 是thị 定định 之chi 外ngoại 相tướng 。 既ký 具cụ 內nội 體thể 外ngoại 相tướng 。 則tắc 必tất 大đại 用dụng 現hiện 前tiền 而nhi 德đức 不bất 孤cô 。 所sở 以dĩ 于vu 禪thiền 開khai 秘bí 密mật 藏tạng 。 了liễu 了liễu 見kiến 于vu 佛Phật 性tánh 而nhi 無vô 疑nghi 也dã 。
陰ấm 雖tuy 有hữu 美mỹ 含hàm 之chi 。 以dĩ 從tùng 王vương 事sự 。 弗phất 敢cảm 成thành 也dã 。 地địa 道đạo 也dã 。 妻thê 道đạo 也dã 。 臣thần 道đạo 也dã 。 地địa 道đạo 無vô 成thành 。 而nhi 代đại 有hữu 終chung 也dã 。
文văn 義nghĩa 可khả 知tri 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 亦diệc 世thế 間gian 亦diệc 出xuất 世thế 禪thiền 。 雖tuy 即tức 具cụ 足túc 實thật 相tướng 之chi 美mỹ 。 但đãn 含hàm 而nhi 未vị 發phát 。 以dĩ 此thử 為vi 王vương 。 三tam 昧muội 之chi 助trợ 。 弗phất 宜nghi 偏thiên 修tu 以dĩ 至chí 成thành 也dã 。 蓋cái 禪thiền 定định 隨tùy 智trí 慧tuệ 行hành 。 如như 地địa 承thừa 天thiên 。 如như 妻thê 隨tùy 夫phu 。 如như 臣thần 輔phụ 君quân 。 然nhiên 智trí 慧tuệ 不bất 得đắc 禪thiền 定định 。 則tắc 不bất 能năng 終chung 其kỳ 自tự 利lợi 利lợi 他tha 之chi 事sự 。 故cố 禪thiền 定định 能năng 代đại 有hữu 終chung 也dã 。
天thiên 地địa 變biến 化hóa 。 草thảo 木mộc 蕃phồn 。 天thiên 地địa 閉bế 。 賢hiền 人nhân 隱ẩn 。 易dị 曰viết 括quát 囊nang 無vô 咎cữu 無vô 譽dự 。 蓋cái 言ngôn 謹cẩn 也dã 。
能năng 謹cẩn 則tắc 可khả 以dĩ 成thành 變biến 化hóa 。 變biến 化hóa 則tắc 草thảo 木mộc 亦diệc 蕃phồn 。 不bất 謹cẩn 則tắc 天thiên 地địa 必tất 閉bế 。 閉bế 則tắc 雖tuy 賢hiền 人nhân 亦diệc 隱ẩn 矣hĩ 。 安an 得đắc 不bất 括quát 囊nang 哉tai 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 定định 慧tuệ 變biến 化hóa 。 則tắc 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 各các 得đắc 潤nhuận 澤trạch 生sanh 長trưởng 。 若nhược 入nhập 于vu 出xuất 世thế 果quả 證chứng 。 則tắc 灰hôi 身thân 泯mẫn 智trí 。 而nhi 無vô 利lợi 生sanh 之chi 事sự 矣hĩ 。 故cố 修tu 此thử 法Pháp 門môn 。 者giả 不bất 可khả 以dĩ 不bất 謹cẩn 也dã 。
君quân 子tử 黃hoàng 中trung 通thông 理lý 。 正chánh 位vị 居cư 體thể 。 美mỹ 在tại 其kỳ 中trung 。 而nhi 暢sướng 于vu 四tứ 支chi 。 發phát 于vu 事sự 業nghiệp 。 美mỹ 之chi 至chí 也dã 。
黃hoàng 是thị 中trung 色sắc 。 即tức 表biểu 中trung 德đức 。 德đức 雖tuy 在tại 中trung 。 而nhi 通thông 乎hồ 腠thấu 理lý 。 故cố 雖tuy 屬thuộc 正chánh 位vị 。 仍nhưng 居cư 四tứ 體thể 。 此thử 釋thích 黃hoàng 裳thường 義nghĩa 也dã 。 美mỹ 在tại 其kỳ 中trung 等đẳng 。 重trọng/trùng 牒điệp 上thượng 義nghĩa 以dĩ 釋thích 元nguyên 吉cát 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 以dĩ 黃hoàng 中trung 三tam 昧muội 。 而nhi 通thông 達đạt 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 實thật 相tướng 雖tuy 名danh 正chánh 位vị 。 遍biến 入nhập 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 而nhi 居cư 眾chúng 體thể 。 蓋cái 惟duy 深thâm 證chứng 非phi 世thế 間gian 非phi 出xuất 世thế 上thượng 上thượng 之chi 禪thiền 。 故cố 能năng 暢sướng 于vu 四tứ 支chi 。 發phát 于vu 事sự 業nghiệp 。 而nhi 三tam 輪luân 不bất 思tư 議nghị 化hóa 。 普phổ 利lợi 法Pháp 界Giới 。 乃nãi 為vi 美mỹ 之chi 至chí 也dã 。
陰ấm 疑nghi 于vu 陽dương 必tất 戰chiến 為vi 其kỳ 嫌hiềm 于vu 無vô 陽dương 也dã 。 故cố 稱xưng 龍long 焉yên 。 猶do 未vị 離ly 其kỳ 類loại 也dã 。 故cố 稱xưng 血huyết 焉yên 。 夫phu 玄huyền 黃hoàng 者giả 。 天thiên 地địa 之chi 雜tạp 也dã 。 天thiên 玄huyền 而nhi 地địa 黃hoàng 。
夫phu 陰âm 陽dương 皆giai 本bổn 于vu 太thái 極cực 。 則tắc 本bổn 一nhất 體thể 。 何hà 至chí 相tương/tướng 疑nghi 而nhi 戰chiến 哉tai 。 陽dương 者giả 見kiến 之chi 謂vị 之chi 陽dương 。 不bất 知tri 與dữ 陰ấm 同đồng 體thể 。 故cố 疑nghi 陰ấm 而nhi 必tất 戰chiến 。 陰ấm 者giả 見kiến 之chi 謂vị 之chi 陰ấm 。 不bất 知tri 與dữ 陽dương 同đồng 體thể 。 故cố 亦diệc 疑nghi 陽dương 而nhi 必tất 戰chiến 。 方phương 陰ấm 之chi 盛thịnh 而nhi 戰chiến 陽dương 。 則tắc 有hữu 似tự 乎hồ 無vô 陽dương 。 故cố 稱xưng 龍long 。 以dĩ 明minh 陽dương 本bổn 未vị 嘗thường 無vô 焉yên 。 逮đãi 陰ấm 之chi 動động 而nhi 變biến 陽dương 。 則tắc 似tự 離ly 乎hồ 陰ấm 類loại 。 故cố 稱xưng 血huyết 。 以dĩ 明minh 陰ấm 仍nhưng 未vị 離ly 類loại 焉yên 。 夫phu 惟duy 動động 而nhi 將tương 變biến 。 故cố 玄huyền 黃hoàng 相tương/tướng 雜tạp 耳nhĩ 。 變biến 定định 之chi 後hậu 。 天thiên 玄huyền 地địa 黃hoàng 。 豈khởi 可khả 雜tạp 哉tai 。 子tử 韶thiều 風phong 草thảo 頌tụng 云vân 。 君quân 子tử 何hà 嘗thường 去khứ 小tiểu 人nhân 。 小tiểu 人nhân 如như 草thảo 去khứ 還hoàn 生sanh 。 但đãn 令linh 鼓cổ 舞vũ 心tâm 歸quy 化hóa 。 不bất 必tất 區khu 區khu 務vụ 力lực 爭tranh 。 得đắc 此thử 旨chỉ 者giả 。 可khả 以dĩ 立lập 消tiêu 朋bằng 黨đảng 之chi 禍họa 。 不bất 然nhiên 。 君quân 子tử 疑nghi 嫌hiềm 小tiểu 人nhân 。 小tiểu 人nhân 亦diệc 疑nghi 嫌hiềm 君quân 子tử 。 不bất 至chí 于vu 兩lưỡng 敗bại 俱câu 傷thương 者giả 幾kỷ 希hy 矣hĩ 。 佛Phật 法Pháp 釋thích 者giả 。 始thỉ 則tắc 誤ngộ 認nhận 四tứ 禪thiền 為vi 四Tứ 果Quả 。 及cập 至chí 後hậu 陰ấm 相tương/tướng 現hiện 。 則tắc 反phản 疑nghi 四Tứ 果Quả 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 之chi 說thuyết 為vi 虛hư 。 而nhi 起khởi 謗báng 佛Phật 之chi 心tâm 。 是thị 必tất 戰chiến 也dã 。 然nhiên 世thế 間gian 豈khởi 無vô 真chân 證chứng 四Tứ 果Quả 智trí 德đức 者giả 耶da 。 故cố 稱xưng 龍long 。 以dĩ 顯hiển 四Tứ 果Quả 之chi 非phi 虛hư 焉yên 。 彼bỉ 雖tuy 自tự 謂vị 四Tứ 果Quả 。 止chỉ 是thị 暗ám 證chứng 味vị 禪thiền 實thật 未vị 離ly 于vu 生sanh 死tử 之chi 類loại 。 故cố 稱xưng 血huyết 。 以dĩ 定định 其kỳ 類loại 焉yên 。 夫phu 玄huyền 黃hoàng 者giả 。 定định 慧tuệ 俱câu 傷thương 之chi 象tượng 也dã 。 以dĩ 定định 傷thương 慧tuệ 。 慧tuệ 傷thương 而nhi 定định 亦diệc 傷thương 。 然nhiên 此thử 但đãn 約ước 修tu 德đức 。 故cố 言ngôn 傷thương 耳nhĩ 。 若nhược 本bổn 有hữu 寂tịch 照chiếu 之chi 性tánh 。 則tắc 玄huyền 自tự 玄huyền 。 黃hoàng 自tự 黃hoàng 。 雖tuy 闡xiển 提đề 亦diệc 不bất 能năng 斷đoạn 性tánh 善thiện 。 雖tuy 昏hôn 迷mê 倒đảo 惑hoặc 。 其kỳ 理lý 常thường 存tồn 。 豈khởi 可khả 得đắc 而nhi 雜tạp 哉tai 。 又hựu 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。 陰âm 陽dương 各các 論luận 善thiện 惡ác 。 今kim 且thả 以dĩ 陰ấm 為vi 惡ác 。 以dĩ 陽dương 為vi 善thiện 。 善thiện 惡ác 無vô 性tánh 。 同đồng 一nhất 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 何hà 疑nghi 何hà 戰chiến 。 惟duy 不bất 達đạt 性tánh 善thiện 性tánh 惡ác 者giả 。 則tắc 有hữu 無vô 相tướng 傾khuynh 。 起khởi 輪luân 迴hồi 見kiến 而nhi 必tất 戰chiến 。 戰chiến 則tắc 埋mai 沒một 無vô 性tánh 之chi 妙diệu 性tánh 。 似tự 乎hồ 無vô 陽dương 。 故cố 稱xưng 龍long 以dĩ 顯hiển 性tánh 善thiện 之chi 不bất 斷đoạn 焉yên 。 既ký 以dĩ 善thiện 惡ác 相tướng 抗kháng 則tắc 二nhị 俱câu 有hữu 漏lậu 。 故cố 稱xưng 血huyết 以dĩ 顯hiển 未vị 離ly 生sanh 死tử 類loại 焉yên 。 夫phu 善thiện 惡ác 相tướng 傾khuynh 奪đoạt 者giả 。 由do 未vị 達đạt 妙diệu 性tánh 體thể 一nhất 。 而nhi 徒đồ 見kiến 幻huyễn 妄vọng 事sự 相tướng 之chi 相tướng 雜tạp 也dã 。 實thật 則tắc 天thiên 玄huyền 地địa 黃hoàng 。 性tánh 不bất 可khả 改cải 。 何hà 嫌hiềm 何hà 疑nghi 。 何hà 法pháp 可khả 相tương/tướng 戰chiến 耶da 。 善thiện 惡ác 不bất 同đồng 。 而nhi 同đồng 是thị 一nhất 性tánh 。 如như 玄huyền 黃hoàng 不bất 同đồng 。 而nhi 同đồng 是thị 眼nhãn 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 天thiên 地địa 不bất 同đồng 。 而nhi 同đồng 一nhất 太thái 極cực 。 又hựu 如như 妍nghiên 媸# 影ảnh 像tượng 不bất 同đồng 。 而nhi 同đồng 在tại 一nhất 鏡kính 也dã 。 若nhược 知tri 不bất 同đồng 而nhi 同đồng 。 則tắc 決quyết 不bất 敵địch 對đối 相tương/tướng 除trừ 而nhi 成thành 戰chiến 。 若nhược 知tri 同đồng 而nhi 不bất 同đồng 。 則tắc 決quyết 應ưng 熏huân 習tập 無vô 漏lậu 善thiện 種chủng 以dĩ 轉chuyển 惡ác 矣hĩ 。
周Chu 易Dị 禪Thiền 解Giải 卷quyển 第đệ 一nhất
祖tổ 堂đường 修tu 如như 捐quyên 貲ti 刻khắc