迦樓羅 ( 迦ca 樓lâu 羅la )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（動物）Garuḍa，又云迦留羅，迦婁羅，揭路荼。迦嘍荼，伽樓羅，誐嚕拏，蘗嚕拏等。鳥名。舊譯曰金翅鳥。新譯曰妙翅鳥。頂癭鳥，食吐悲苦聲等。居四天下之大樹，取龍為食。八部眾之一。法華文句二下曰：「迦樓羅，此云金翅。翅翮金色，居四天下大樹上，兩翅相去三百三十六萬里。」探玄記二曰：「迦留羅，新名揭路荼，此云妙翅鳥。鳥翅有種種寶色莊嚴，非但金。依海龍王經：其鳥兩翅相去三百三十六萬里，閻浮提止容一足。依涅槃經，此鳥能食消龍魚七寶等。又依增一經：日別食一大龍王五百小龍，達四天下，周而復始，次第食之。命欲終時，諸龍吐毒，不能復食。飢火所燒，聳翅直下。至風輪際，為風所吹，還復上來。往還七返，無處停足，遂至金剛輪山頂上命終。以食諸龍，身肉毒氣，發火自焚。難陀龍王，恐燒寶山，降雨滅火，渧如車軸，身肉消散。唯有心在，大如髀，純青琉璃色。輪王得之，用為珠寶。帝釋得之，為髻中珠。」慧苑音義上曰：「迦樓羅，或曰揭路荼，此云食吐悲苦聲也。謂此鳥凡取得龍，先內嗉中，得吐食之，其龍猶活，此時楚痛出悲苦聲也。或曰：此云大嗉頂鳥，謂此鳥常貯龍嗉內，益其頂麤也。舊云金翅妙翅者，且就狀而名，非敵對翻也。然其翅有種種質色，非唯金耳。」慧琳音義一曰：「揭路荼，正音蘗嚕拏，古云迦婁羅。」同十一曰：「迦留羅，梵音不正也，正音誐嚕拏。」俱舍光記八曰：「揭路荼，此云頂癭，或名蘇鉢剌尼Suparṇi，此云妙翅。翅殊妙也，舊云翅金鳥，非正所目。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 動động 物vật ） Garu ḍ a ， 又hựu 云vân 迦ca 留lưu 羅la 。 迦ca 婁lâu 羅la 揭yết 路lộ 荼đồ 。 迦ca 嘍lâu 荼đồ 伽già 樓lâu 羅la 。 誐nga 嚕rô 拏noa 。 蘗bách 嚕rô 拏noa 等đẳng 。 鳥điểu 名danh 。 舊cựu 譯dịch 曰viết 金kim 翅sí 鳥điểu 。 新tân 譯dịch 曰viết 妙diệu 翅sí 鳥điểu 。 頂đảnh 癭 鳥điểu ， 食thực 吐thổ 悲bi 苦khổ 聲thanh 等đẳng 。 居cư 四tứ 天thiên 下hạ 之chi 大đại 樹thụ ， 取thủ 龍long 為vi 食thực 。 八bát 部bộ 眾chúng 之chi 一nhất 。 法pháp 華hoa 文văn 句cú 二nhị 下hạ 曰viết 迦ca 樓lâu 羅la 。 此thử 云vân 金kim 翅sí 。 翅sí 翮cách 金kim 色sắc ， 居cư 四tứ 天thiên 下hạ 大đại 樹thụ 上thượng ， 兩lưỡng 翅sí 相tướng 去khứ 。 三tam 百bách 三tam 十thập 六lục 萬vạn 里lý 。 」 探thám 玄huyền 記ký 二nhị 曰viết 迦ca 留lưu 羅la 。 新tân 名danh 揭yết 路lộ 荼đồ 。 此thử 云vân 妙diệu 翅sí 鳥điểu 。 鳥điểu 翅sí 有hữu 種chủng 種chủng 寶bảo 色sắc 莊trang 嚴nghiêm ， 非phi 但đãn 金kim 。 依y 海Hải 龍Long 王Vương 經kinh ： 其kỳ 鳥điểu 兩lưỡng 翅sí 相tướng 去khứ 三tam 百bách 三tam 十thập 六lục 萬vạn 里lý 。 閻Diêm 浮Phù 提Đề 止chỉ 容dung 一nhất 足túc 。 依y 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 。 此thử 鳥điểu 能năng 食thực 消tiêu 龍long 魚ngư 七thất 寶bảo 等đẳng 。 又hựu 依y 增tăng 一nhất 經kinh ： 日nhật 別biệt 食thực 一nhất 大đại 龍long 王vương 。 五ngũ 百bách 小tiểu 龍long ， 達đạt 四tứ 天thiên 下hạ 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 。 次thứ 第đệ 食thực 之chi 。 命mạng 欲dục 終chung 時thời 。 諸chư 龍long 吐thổ 毒độc 。 不bất 能năng 復phục 食thực 。 飢cơ 火hỏa 所sở 燒thiêu 。 聳tủng 翅sí 直trực 下hạ 。 至chí 風phong 輪luân 際tế 為vị 風phong 所sở 吹xuy 。 還hoàn 復phục 上thượng 來lai 。 往vãng 還hoàn 七thất 返phản ， 無vô 處xứ 停đình 足túc ， 遂toại 至chí 金kim 剛cang 輪luân 山sơn 頂đảnh 上thượng 命mạng 終chung 。 以dĩ 食thực 諸chư 龍long ， 身thân 肉nhục 毒độc 氣khí ， 發phát 火hỏa 自tự 焚phần 。 難Nan 陀Đà 龍Long 王Vương 。 恐khủng 燒thiêu 寶bảo 山sơn 降giáng 雨vũ 滅diệt 火hỏa ， 渧đế 如như 車xa 軸trục ， 身thân 肉nhục 消tiêu 散tán 。 唯duy 有hữu 心tâm 在tại ， 大đại 如như 髀bễ ， 純thuần 青thanh 琉lưu 璃ly 色sắc 。 輪Luân 王Vương 得đắc 之chi ， 用dụng 為vi 珠châu 寶bảo 。 帝Đế 釋Thích 得đắc 之chi ， 為vi 髻kế 中trung 珠châu 。 」 慧tuệ 苑uyển 音âm 義nghĩa 上thượng 曰viết 迦ca 樓lâu 羅la 。 或hoặc 曰viết 揭yết 路lộ 荼đồ 。 此thử 云vân 食thực 吐thổ 悲bi 苦khổ 聲thanh 也dã 。 謂vị 此thử 鳥điểu 凡phàm 取thủ 得đắc 龍long ， 先tiên 內nội 嗉 中trung ， 得đắc 吐thổ 食thực 之chi ， 其kỳ 龍long 猶do 活hoạt ， 此thử 時thời 楚sở 痛thống 出xuất 悲bi 苦khổ 聲thanh 也dã 。 或hoặc 曰viết ： 此thử 云vân 大đại 嗉 頂đảnh 鳥điểu ， 謂vị 此thử 鳥điểu 常thường 貯trữ 龍long 嗉 內nội ， 益ích 其kỳ 頂đảnh 麤thô 也dã 。 舊cựu 云vân 金kim 翅sí 妙diệu 翅sí 者giả ， 且thả 就tựu 狀trạng 而nhi 名danh ， 非phi 敵địch 對đối 翻phiên 也dã 。 然nhiên 其kỳ 翅sí 有hữu 種chủng 種chủng 質chất 色sắc ， 非phi 唯duy 金kim 耳nhĩ 。 」 慧tuệ 琳 音âm 義nghĩa 一nhất 曰viết 揭yết 路lộ 荼đồ 。 正chánh 音âm 蘗bách 嚕rô 拏noa 。 古cổ 云vân 迦ca 婁lâu 羅la 。 」 同đồng 十thập 一nhất 曰viết 。 迦ca 留lưu 羅la 。 梵Phạm 音âm 不bất 正chánh 也dã ， 正chánh 音âm 誐nga 嚕rô 拏noa 。 」 俱câu 舍xá 光quang 記ký 八bát 曰viết 揭yết 路lộ 荼đồ 。 此thử 云vân 頂đảnh 癭 ， 或hoặc 名danh 蘇tô 鉢bát 剌lạt 尼ni Supar ṇ i ， 此thử 云vân 妙diệu 翅sí 。 翅sí 殊thù 妙diệu 也dã ， 舊cựu 云vân 翅sí 金kim 鳥điểu ， 非phi 正chánh 所sở 目mục 。 」 。