bát tiệm kệ
Phật Quang Đại Từ Điển
(八漸偈) Tám kệ dần dần. Bạch cư dị đời Đường đã dựa vào tám chữ quán, giác, định, tuệ, minh, thông, tế, xả, mà làm tám bài kệ tụng, mỗi chữ một bài. Tám chữ này là cửa đưa vào đạo dần dần, cho nên gọi là Bát tiệm kệ. Tám kệ ấy là: 1. Quán: dùng mắt trong tâm, quán tướng ngoài tâm, từ đâu mà có? Do đâu mà mất? Xét đi xét lại, thì rõ chân vọng. 2. Giác: chân tâm vẫn đó, vì vọng che lấp, nếu rõ chân vọng, trong đó giác sinh, chẳng hề lìa vọng, mà được chân không. 3. Định: chân nếu không diệt, vọng liền chẳng sinh, nguồn của sáu căn, như nước phẳng lặng, đó là thiền định, thoát khỏi sống chết. 4. Tuệ: dùng định chuyên chú, định còn ràng buộc, dùng tuệ giúp sức, tuệ không trệ ngại, như ngọc trên mâm, mâm định ngọc tuệ.5. Minh: định tuệ hợp nhau, trở nên sáng tỏ, soi rọi muôn vật, vật hiện nguyên hình, như gương tròn lớn, có ứng không tình. 6. Thông: tuệ cực thì sáng, sáng tức không tối, sáng cực liền thông, thông thì không ngại, không ngại là sao? Biến hóa tự tại! 7. Tế: sức thông chẳng thường, ứng niệm mà biến, tướng biến chẳng có, tùy cầu mà thấy, là đại từ bi, dùng một từ bi, cứu giúp muôn người. 8. Xả: đã hết các khổ, đại bi cũng bỏ, khổ đã chẳng thật, bi cũng là giả, bởi thế chúng sinh, thật không ai độ. [Cảnh đức truyền đăng lục Q.29].