Bát Nhã Tâm Kinh Túc –

Chuẩn
Leave a comment

般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 添足Túc

明Minh 弘Hoằng 贊Tán 述Thuật

如Như 來Lai 出xuất 世thế 。本bổn 為vi 眾chúng 生sanh 。發phát 明minh 心tâm 地địa 。然nhiên 心tâm 無vô 跡tích 。難nan 以dĩ 形hình 容dung 。不bất 已dĩ 於ư 虗hư 空không 中trung 。畫họa 出xuất 一nhất 條điều 鱉miết 鼻tị 蛇xà 。首thủ 尾vĩ 宛uyển 然nhiên 可khả 觀quán 。而nhi 不bất 可khả 觸xúc 。今kim 不bất 自tự 量lượng 。為vi 蛇xà 添# 足túc 。得đắc 無vô 取thủ 嘯khiếu 於ư 人nhân 乎hồ 。咦# 。蓋cái 欲dục 令linh 人nhân 知tri 足túc 識thức 蛇xà 。如như 標tiêu 月nguyệt 指chỉ 。讀đọc 是thị 解giải 者giả 。見kiến 蛇xà 遺di 足túc 。得đắc 意ý 忘vong 蛇xà 。方phương 為vi 善thiện 用dụng 其kỳ 智trí 。且thả 不bất # 余dư 。如như 或hoặc 不bất 然nhiên 。未vị 免miễn 毒độc 氣khí 所sở 中trung 。切thiết 忌kỵ 切thiết 忌kỵ 。

時thời

崇sùng 禎# 壬nhâm 午ngọ 秋thu 日nhật 鼎đỉnh 湖hồ 山sơn 摻# 道Đạo 人Nhân 識thức

NO.553-B# 心Tâm 經Kinh 添# 足Túc 科Khoa 文Văn

-# 釋thích 此thử 經Kinh 文văn 大đại 科khoa 分phần/phân (# 二nhị )#

-# 初sơ 釋thích 題đề 目mục (# 二nhị )#

-# 初Sơ 正Chánh 釋Thích 經Kinh 題Đề

-# 二nhị 釋thích 譯dịch 人nhân 名danh

-# 二Nhị 釋Thích 經Kinh 文Văn (# 二Nhị )#

-# 初sơ 顯hiển 說thuyết 般Bát 若Nhã (# 四tứ )#

-# 初sơ 因nhân 人nhân 顯hiển 法pháp (# 三tam )#

-# 初sơ 能năng 修tu 之chi 人nhân

-# 二nhị 所sở 修tu 之chi 法Pháp

-# 三tam 修tu 證chứng 之chi 位vị

-# 二nhị 正chánh 示thị 法pháp 空không (# 二nhị )#

-# 初sơ 明minh 蘊uẩn 空không

-# 二nhị 顯hiển 空không 德đức (# 二nhị )#

-# 初sơ 總tổng 標tiêu

-# 二nhị 別biệt 釋thích (# 四tứ )#

-# 初sơ 釋thích 蘊uẩn 處xứ 界giới

-# 二nhị 釋thích 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên

-# 三tam 釋thích 四Tứ 諦Đế

-# 四tứ 釋thích 智trí 得đắc

-# 三tam 依y 法pháp 修tu 證chứng (# 二nhị )#

-# 初sơ 明minh 菩Bồ 薩Tát 得đắc 涅Niết 槃Bàn

-# 二nhị 明minh 諸chư 。佛Phật 得đắc 菩Bồ 提Đề

-# 四tứ 結kết 讚tán 功công 能năng

-# 二nhị 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã (# 四tứ )#

心Tâm 經Kinh 添# 足Túc 科Khoa 文Văn (# 終Chung )#

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。心Tâm 經Kinh 添# 足Túc

唐đường 。三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 。玄huyền 奘tráng 奉phụng 。詔chiếu 譯dịch 。

明minh 。粵# 東đông 鼎đỉnh 湖hồ 山sơn 沙Sa 門Môn 。弘hoằng 贊tán 。述thuật 。

釋thích 此thử 經Kinh 文văn 。大đại 科khoa 分phần/phân 二nhị 。初sơ 釋thích 題đề 目mục 。二nhị 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。初sơ 釋thích 題đề 目mục 分phần/phân 二nhị 。初sơ 正chánh 釋thích 經kinh 。題đề 二nhị 釋thích 譯dịch 人nhân 名danh 。

初sơ 釋thích 經kinh 題đề 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心Tâm 經Kinh

經kinh 題đề 八bát 字tự 。有hữu 通thông 別biệt 二nhị 義nghĩa 。上thượng 七thất 字tự 是thị 別biệt 。別biệt 於ư 諸chư 經kinh 。以dĩ 諸chư 經kinh 名danh 號hiệu 不bất 同đồng 故cố 。經kinh 之chi 一nhất 字tự 是thị 通thông 。通thông 於ư 諸chư 經kinh 。以dĩ 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。同đồng 名danh 經kinh 故cố 。就tựu 別biệt 題đề 中trung 。

復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。上thượng 六lục 字tự 是thị 所sở 詮thuyên 之chi 法pháp 。心tâm 之chi 一nhất 字tự 。是thị 所sở 引dẫn 之chi 喻dụ 。故cố 此thử 經Kinh 以dĩ 法pháp 喻dụ 為vi 名danh 。 (# 或hoặc 言ngôn 單đơn 法pháp 為vi 名danh 。以dĩ 心tâm 字tự 是thị 結kết 集tập 人nhân 借tá 義nghĩa 彰chương 要yếu 。非phi 正chánh 喻dụ 也dã )# 大Đại 乘Thừa 為vi 教giáo 相tương/tướng 。 (# 是thị 深thâm 般Bát 若Nhã )# 以dĩ 空không 為vi 宗tông 。 (# 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 )# 涅Niết 槃Bàn 為vi 趣thú 。 (# 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 )# 實thật 相tướng 為vi 體thể 。 (# 色sắc 即tức 是thị 空không 。 )# 觀quán 照chiếu 為vi 用dụng 。 (# 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。 )# 若nhược 通thông 題đề 釋thích 。以dĩ 神thần 鑒giám 為vi 體thể 。 (# 般Bát 若Nhã )# 運vận 到đáo 為vi 用dụng 。 (# 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 )# 若nhược 以dĩ 因nhân 果quả 釋thích 。般Bát 若Nhã 為vi 因nhân 。 (# 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 )# 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 為vi 果quả 。 (# 到đáo 彼bỉ 岸ngạn )# 般Bát 若Nhã 之chi 義nghĩa 有hữu 三tam 。謂vị 實thật 相tướng 。觀quán 照chiếu 。文văn 字tự 。實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 者giả 。謂vị 法Pháp 身thân 真chân 空không 之chi 體thể 。元nguyên 無vô 名danh 相tướng 。今kim 於ư 無vô 名danh 相tướng 中trung 。建kiến 立lập 假giả 名danh 而nhi 談đàm 實thật 相tướng 。故cố 名danh 實thật 相tướng 。以dĩ 心tâm 源nguyên 湛trạm 寂tịch 。無vô 相tướng 而nhi 相tương/tướng 。名danh 為vi 實thật 相tướng 。是thị 所sở 觀quán 之chi 真chân 性tánh 。即tức 吾ngô 人nhân 虗hư 靈linh 不bất 昧muội 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 。非phi 寂tịch 非phi 照chiếu 。理lý 性tánh 常thường 住trụ 。體thể 離ly 生sanh 滅diệt 染nhiễm 淨tịnh 虗hư 妄vọng 等đẳng 法pháp 。觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 者giả 。乃nãi 實thật 相tướng 體thể 所sở 起khởi 之chi 用dụng 。即tức 能năng 觀quán 之chi 妙diệu 慧tuệ 。良lương 由do 法pháp 性tánh 幽u 玄huyền 。非phi 此thử 莫mạc 鑒giám 。諸chư 佛Phật 以dĩ 此thử 而nhi 妙diệu 契khế 法Pháp 身thân 。菩Bồ 薩Tát 以dĩ 此thử 。而nhi 頓đốn 證chứng 真chân 空không 。即tức 吾ngô 人nhân 無vô 分phân 別biệt 智trí 。非phi 照chiếu 而nhi 照chiếu 。照chiếu 了liễu 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。皆giai 即tức 真chân 空không 。無vô 明minh 即tức 是thị 實thật 相tướng 。故cố 云vân 色sắc 即tức 是thị 空không 。文văn 字tự 般Bát 若Nhã 者giả 。文văn 字tự 是thị 諸chư 佛Phật 詮thuyên 理lý 之chi 教giáo 。而nhi 文văn 字tự 性tánh 空không 。性tánh 空không 之chi 體thể 。即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。故cố 台thai 教giáo 云vân 。文văn 字tự 是thị 色sắc 。是thị 色sắc 即tức 實thật 相tướng 。天thiên 王vương 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。總tổng 持trì 無vô 文văn 字tự 。文văn 字tự 顯hiển 總tổng 持trì 。是thị 以dĩ 能năng 顯hiển 了liễu 實thật 相tướng 觀quán 照chiếu 二nhị 種chủng 般Bát 若Nhã 之chi 德đức 。般Bát 若Nhã 雖tuy 三tam 。原nguyên 同đồng 一nhất 相tương/tướng 。所sở 謂vị 無vô 相tướng 。無vô 相tướng 即tức 是thị 大đại 覺giác 圓viên 常thường 。真chân 空không 之chi 體thể 。具cụ 此thử 三tam 名danh 。如như 世thế 。 /(# 。。若nhược 能năng 一nhất 念niệm 正chánh 觀quán 圓viên 修tu 。照chiếu 了liễu 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。是thị 為vi 圓viên 證chứng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。梵Phạn 語ngữ 般Bát 若Nhã 。華hoa 言ngôn 智trí 慧tuệ 。智trí 乃nãi 實thật 相tướng 無vô 分phân 別biệt 之chi 智trí 。慧tuệ 是thị 無vô 分phân 別biệt 。智trí 中trung 之chi 妙diệu 慧tuệ 。亦diệc 名danh 淨tịnh 慧tuệ 。亦diệc 名danh 無vô 相tướng 慧tuệ 。又hựu 慧tuệ 即tức 智trí 。故cố 成thành 實thật 論luận 云vân 。真chân 慧tuệ 名danh 智trí 。此thử 之chi 智trí 慧tuệ 。體thể 性tánh 圓viên 融dung 。照chiếu 用dụng 自tự 在tại 。能năng 窮cùng 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 之chi 邊biên 底để 。是thị 超siêu 情tình 離ly 見kiến 玄huyền 妙diệu 之chi 絕tuyệt 稱xưng 。非phi 同đồng 世thế 智trí 之chi 智trí 。聰thông 慧tuệ 之chi 慧tuệ 。世thế 之chi 智trí 慧tuệ 。從tùng 識thức 心tâm 生sanh 。分phân 別biệt 塵trần 境cảnh 。執chấp 取thủ 名danh 言ngôn 。發phát 妄vọng 知tri 見kiến 。為vi 有hữu 漏lậu 根căn 。生sanh 死tử 株chu 。不bất 能năng 破phá 無vô 明minh 惑hoặc 。顯hiển 實thật 相tướng 理lý 。恐khủng 人nhân 濫lạm 此thử 。故cố 存tồn 梵Phạm 音âm 。而nhi 不bất 直trực 翻phiên 華hoa 言ngôn 。究cứu 其kỳ 實thật 。則tắc 無vô 物vật 可khả 當đương 其kỳ 體thể 。無vô 法pháp 可khả 字tự 其kỳ 名danh 。乃nãi 強cường/cưỡng 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 也dã 。梵Phạn 語ngữ 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。此thử 翻phiên 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 。若nhược 順thuận 此thử 方phương 之chi 文văn 。則tắc 云vân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。是thị 究cứu 竟cánh 諸chư 法pháp 。實thật 際tế 無vô 餘dư 之chi 義nghĩa 。以dĩ 生sanh 死tử 為vi 此thử 岸ngạn 。煩phiền 惱não 妄vọng 念niệm 為vi 苦khổ 海hải 中trung 流lưu 。真chân 空không 之chi 際tế 為vi 彼bỉ 岸ngạn 。般Bát 若Nhã 如như 般bát 筏phiệt 。故cố 其kỳ 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 者giả 。照chiếu 蘊uẩn 空không 。無vô 明minh 滅diệt 。見kiến 煩phiền 惱não 即tức 實thật 相tướng 。生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。越việt 二nhị 死tử 海hải 。至chí 三tam 德đức 岸ngạn 。名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。其kỳ 迷mê 般Bát 若Nhã 者giả 。種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。妄vọng 執chấp 身thân 心tâm 為vi 有hữu 。遂toại 失thất 慧tuệ 光quang 。不bất 了liễu 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。名danh 住trụ 此thử 岸ngạn 。故cố 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。我ngã 觀quán 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。俱câu 有hữu 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 德đức 相tương/tướng 。但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 而nhi 不bất 證chứng 得đắc 。以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。但đãn 有hữu 纖tiêm 情tình 未vị 盡tận 。便tiện 隔cách 彼bỉ 岸ngạn 。凡phàm 聖thánh 情tình 忘vong 。即tức 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 。無vô 別biệt 以dĩ 為vi 到đáo 也dã 。心tâm 者giả 。譬thí 如như 人nhân 心tâm 。為vi 四tứ 大đại 百bách 骸hài 之chi 要yếu 。喻dụ 此thử 經Kinh 為vi 六lục 百bách 卷quyển 般Bát 若Nhã 所sở 歸quy 之chi 宗tông 要yếu 。若nhược 達đạt 此thử 經Kinh 。則tắc 六lục 百bách 般Bát 若Nhã 朗lãng 焉yên 。有hữu 以dĩ 此thử 字tự 。為vi 中trung 心tâm 之chi 心tâm 。謂vị 此thử 經Kinh 在tại 六lục 百bách 卷quyển 之chi 中trung 心tâm 。謬mậu 也dã 。或hoặc 有hữu 以dĩ 為vi 真chân 心tâm 之chi 心tâm 。然nhiên 六lục 百bách 般Bát 若Nhã 。皆giai 談đàm 真chân 心tâm 。非phi 獨độc 此thử 經Kinh 。以dĩ 般Bát 若Nhã 即tức 心tâm 也dã 。心tâm 有hữu 體thể 用dụng 。實thật 相tướng 是thị 體thể 。觀quán 照chiếu 是thị 用dụng 。以dĩ 用dụng 歸quy 體thể 。即tức 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。故cố 起khởi 信tín 論luận 云vân 。自tự 心tâm 起khởi 信tín 。還hoàn 信tín 自tự 心tâm 。自tự 心tâm 即tức 體thể 。起khởi 信tín 即tức 用dụng 。還hoàn 信tín 自tự 心tâm 。即tức 是thị 以dĩ 用dụng 歸quy 體thể 。華hoa 嚴nghiêm 別biệt 行hành 鈔sao 云vân 。智trí 是thị 理lý 用dụng 。理lý 體thể 成thành 智trí 。還hoàn 照chiếu 於ư 理lý 。智trí 與dữ 理lý 冥minh 。方phương 曰viết 真chân 智trí 。真chân 智trí 即tức 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。理lý 即tức 真chân 空không 之chi 理lý 。故cố 經Kinh 云vân 。無vô 有hữu 如như 外ngoại 智trí 能năng 證chứng 於ư 如như 。亦diệc 無vô 智trí 外ngoại 如như 為vi 智trí 所sở 入nhập 。入nhập 是thị 以dĩ 用dụng 歸quy 體thể 。況huống 性tánh 相tướng 空không 宗tông 各các 異dị 。寧ninh 容dung 渾hồn 濫lạm 。而nhi 六lục 百bách 般Bát 若Nhã 皆giai 一nhất 無vô 相tướng 空không 宗tông 。是thị 般Bát 若Nhã 即tức 真chân 空không 體thể 。故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。佛Phật 性tánh 者giả 。名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。故cố 說thuyết 智trí 慧tuệ 足túc 矣hĩ 。更cánh 不bất 別biệt 說thuyết 心tâm 性tánh 。若nhược 說thuyết 心tâm 性tánh 。則tắc 成thành 實thật 法pháp 。一nhất 涉thiệp 實thật 法pháp 。便tiện 非phi 空không 也dã 。或hoặc 謂vị 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。原nguyên 非phi 經kinh 題đề 。以dĩ 心tâm 外ngoại 無vô 般Bát 若Nhã 。般Bát 若Nhã 外ngoại 無vô 心tâm 。心tâm 無vô 形hình 相tướng 。故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 。是thị 為vi 最tối 玄huyền 最tối 妙diệu 。何hà 用dụng 更cánh 言ngôn 心tâm 乎hồ 。經kinh 者giả 。梵Phạn 語ngữ 修tu 多đa 羅la 。此thử 翻phiên 為vi 契Khế 經Kinh 。謂vị 上thượng 契khế 諸chư 佛Phật 之chi 理lý 。下hạ 契khế 眾chúng 生sanh 之chi 機cơ 。今kim 人nhân 尚thượng 略lược 。故cố 單đơn 言ngôn 經kinh 。經kinh 即tức 教giáo 也dã 。是thị 佛Phật 所sở 詮thuyên 之chi 教giáo 。而nhi 訓huấn 常thường 訓huấn 攝nhiếp 。常thường 以dĩ 不bất 變biến 為vi 義nghĩa 。謂vị 古cổ 今kim 雖tuy 殊thù 。覺giác 道đạo 不bất 改cải 。群quần 邪tà 不bất 能năng 沮trở 。眾chúng 聖thánh 不bất 能năng 異dị 。攝nhiếp 謂vị 貫quán 攝nhiếp 玄huyền 微vi 。以dĩ 開khai 未vị 悟ngộ 。同đồng 出xuất 苦khổ 津tân 。而nhi 登đăng 覺giác 岸ngạn 。故cố 有hữu 悟ngộ 此thử 經Kinh 題đề 。則tắc 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 矣hĩ (# 別biệt 行hành 鈔sao 云vân 。若nhược 有hữu 解giải 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 題đề 七thất 字tự 之chi 義nghĩa 。即tức 一nhất 部bộ 之chi 功công 已dĩ 過quá 半bán 矣hĩ 。 /(# 。。音âm 伊y )# 。

△# 二nhị 釋thích 譯dịch 人nhân 名danh 。

唐đường 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 。玄huyền 契khế 奉phụng 詔chiếu 譯dịch 。

唐đường 是thị 國quốc 號hiệu 。三tam 藏tạng 即tức 經kinh 律luật 論luận 也dã 。法pháp 軌quỹ 也dã 。師sư 範phạm 也dã 。謂vị 能năng 為vi 軌quỹ 範phạm 。以dĩ 法pháp 訓huấn 人nhân 也dã 。玄huyền 奘tráng 是thị 師sư 法pháp 號hiệu 。本bổn 名danh 褘# 。俗tục 姓tánh 陳trần 。乃nãi 漢hán 太thái 丘khâu 仲trọng 弓cung 之chi 後hậu 。慧tuệ 英anh 處xứ 士sĩ 之chi 子tử 。母mẫu 夢mộng 白bạch 衣y 人nhân 而nhi 誕đản 。年niên 十thập 一nhất 。從tùng 兄huynh 長trường/trưởng 捷tiệp 法Pháp 師sư 出xuất 家gia 。日nhật 授thọ 精tinh 理lý 。二nhị 十thập 三tam 。便tiện 昇thăng 講giảng 座tòa 。詞từ 理lý 妙diệu 盡tận 。自tự 惟duy 此thử 土thổ/độ 經Kinh 法Pháp 未vị 殫đàn 。遂toại 往vãng 西tây 天thiên 。學học 通thông 三tam 藏tạng 。齎tê 經kinh 律luật 論luận 梵Phạm 夾giáp 歸quy 唐đường 。奉phụng 詔chiếu 譯dịch 為vi 華hoa 言ngôn 。此thử 心tâm 經kinh 前tiền 後hậu 共cộng 有hữu 六lục 譯dịch 。今kim 所sở 釋thích 者giả 。正chánh 奘tráng 師sư 所sở 譯dịch 之chi 本bổn 。言ngôn 譯dịch 者giả 。傳truyền 也dã 。謂vị 傳truyền 彼bỉ 西tây 天thiên 之chi 語ngữ 。而nhi 為vi 東đông 華hoa 之chi 言ngôn 也dã 。

△# 二nhị 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 分phần/phân 二nhị 。初sơ 顯hiển 說thuyết 般Bát 若Nhã 。二nhị 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã 。初sơ 顯hiển 說thuyết 般Bát 若Nhã 分phần/phân 四tứ 。初sơ 因nhân 人nhân 顯hiển 法pháp 。二nhị 正chánh 示thị 法pháp 空không 。三tam 依y 法pháp 修tu 證chứng 。四tứ 結kết 讚tán 功công 能năng 。初sơ 因nhân 人nhân 顯hiển 法pháp 分phần/phân 三tam 。初sơ 能năng 修tu 之chi 人nhân 。二nhị 所sở 修tu 之chi 法Pháp 。三tam 修tu 證chứng 之chi 位vị 。

初sơ 能năng 修tu 之chi 人nhân 。

觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。

此thử 五ngũ 字tự 。有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。上thượng 三tam 字tự 是thị 別biệt 。名danh 別biệt 諸chư 菩Bồ 薩Tát 故cố 。下hạ 二nhị 字tự 是thị 通thông 。號hiệu 通thông 諸chư 菩Bồ 薩Tát 故cố 。梵Phạm 云vân 婆bà 盧lô 枳chỉ 底để 濕thấp 伐phạt 羅la 。華hoa 言ngôn 觀quán 自tự 在tại 。若nhược 云vân 阿a 耶da 娑sa 婆bà 吉cát 低đê 輸du 。華hoa 言ngôn 觀quán 世thế 音âm 。梵Phạm 本bổn 自tự 有hữu 兩lưỡng 名danh 。亦diệc 經kinh 各các 旨chỉ 所sở 宗tông 不bất 同đồng 。若nhược 從tùng 耳nhĩ 根căn 悟ngộ 入nhập 。如như 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 。菩Bồ 薩Tát 從tùng 聞văn 思tư 修tu 。入nhập 三tam 摩ma 地địa 。大đại 悲bi 經kinh 。菩Bồ 薩Tát 聞văn 咒chú 。即tức 超siêu 八bát 地địa 。斯tư 皆giai 從tùng 耳nhĩ 根căn 。悟ngộ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。名danh 觀Quán 世Thế 音Âm 。從tùng 體thể 起khởi 用dụng 。故cố 云vân 觀quán 其kỳ 音âm 聲thanh 。即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。六lục 根căn 互hỗ 用dụng 。故cố 現hiện 千thiên 手thủ 眼nhãn 。照chiếu 護hộ 群quần 生sanh 。今kim 經kinh 從tùng 眼nhãn 根căn 證chứng 入nhập 。故cố 云vân 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。名danh 觀Quán 自Tự 在Tại 。然nhiên 此thử 有hữu 能năng 所sở 自tự 行hành 化hóa 他tha 之chi 義nghĩa 。觀quán 字tự 若nhược 作tác 平bình 聲thanh 。即tức 屬thuộc 能năng 觀quán 。世thế 音âm 屬thuộc 所sở 觀quán 。即tức 所sở 化hóa 機cơ 。故cố 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。一nhất 心tâm 稱xưng 名danh 觀quán 世thế 音âm 。即tức 時thời 觀quán 其kỳ 音âm 聲thanh 。皆giai 得đắc 解giải 脫thoát 。此thử 即tức 能năng 所sở 化hóa 他tha 也dã 。楞lăng 嚴nghiêm 云vân 。由do 我ngã 觀quán 聽thính 。十thập 方phương 圓viên 明minh 。故cố 觀quán 音âm 名danh 。徧biến 十thập 方phương 界giới 。此thử 兼kiêm 眼nhãn 耳nhĩ 二nhị 根căn 。故cố 云vân 觀quán 聽thính 。並tịnh 屬thuộc 自tự 行hành 。大đại 悲bi 經kinh 。兼kiêm 觀quán 音âm 自tự 在tại 二nhị 號hiệu 。即tức 屬thuộc 自tự 他tha 。若nhược 準chuẩn 溫ôn 陵lăng 釋thích 。觀quán 音âm 者giả 。觀quán 世thế 言ngôn 音âm 。圓viên 應ưng 圓viên 悟ngộ 之chi 號hiệu 。此thử 亦diệc 兼kiêm 自tự 行hành 化hóa 他tha 。然nhiên 自tự 行hành 邊biên 。觀quán 字tự 應ưng 作tác 去khứ 聲thanh 。謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。用dụng 般Bát 若Nhã 觀quán 慧tuệ 。照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。身thân 心tâm 空không 寂tịch 。度độ 諸chư 苦khổ 厄ách 。即tức 生sanh 死tử 解giải 脫thoát 。得đắc 大đại 安an 樂lạc 。故cố 云vân 自tự 在tại 。交giao 光quang 云vân 。觀quán 字tự 隨tùy 俗tục 雖tuy 作tác 平bình 聲thanh 。理lý 實thật 去khứ 聲thanh 。良lương 以dĩ 納nạp 聲thanh 為vi 聞văn 。達đạt 理lý 為vi 觀quán 。特đặc 取thủ 達đạt 理lý 。故cố 於ư 音âm 聲thanh 不bất 言ngôn 聞văn 。而nhi 言ngôn 觀quán 也dã 。復phục 須tu 知tri 因nhân 中trung 名danh 自tự 行hành 。果quả 上thượng 是thị 化hóa 他tha 。然nhiên 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 利lợi 生sanh 為vi 要yếu 。必tất 兼kiêm 化hóa 他tha 。方phương 應ưng 菩Bồ 薩Tát 之chi 號hiệu 。菩Bồ 薩Tát 者giả 。梵Phạm 音âm 具cụ 云vân 。菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。菩Bồ 提Đề 此thử 翻phiên 覺giác 。薩tát 埵đóa 翻phiên 為vi 有hữu 情tình 。就tựu 中trung 亦diệc 有hữu 自tự 行hành 化hóa 他tha 二nhị 義nghĩa 。自tự 行hành 邊biên 。則tắc 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 具cụ 。覺giác 悟ngộ 之chi 智trí 。尚thượng 有hữu 餘dư 習tập 之chi 情tình 未vị 盡tận 。 (# 習tập 情tình 若nhược 盡tận 。則tắc 名danh 為vi 佛Phật )# 若nhược 化hóa 他tha 邊biên 。謂vị 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 悲bi 愍mẫn 心tâm 。開khai 覺giác 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。令linh 見kiến 大Đại 道Đạo 。二nhị 義nghĩa 合hợp 名danh 。故cố 稱xưng 菩Bồ 薩Tát (# 有hữu 情tình 。即tức 眾chúng 生sanh 別biệt 稱xưng )# 。

△# 二nhị 所sở 修tu 之chi 法Pháp 。

行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。

行hành 是thị 修tu 行hành 。即tức 所sở 入nhập 觀quán 行hành 也dã 。深thâm 是thị 甚thậm 深thâm 。即tức 真chân 空không 般Bát 若Nhã 。非phi 心tâm 所sở 知tri 。非phi 識thức 能năng 識thức 。般Bát 若Nhã 約ước 教giáo 有hữu 二nhị 。一nhất 深thâm 二nhị 淺thiển 。淺thiển 者giả 名danh 人nhân 空không 般Bát 若Nhã 。是thị 二Nhị 乘Thừa 所sở 證chứng 。深thâm 者giả 即tức 法pháp 空không 般Bát 若Nhã 。是thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 入nhập 。今kim 此thử 真chân 空không 實thật 相tướng 。非phi 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 空không 小tiểu 智trí 所sở 踐tiễn 。故cố 云vân 深thâm 也dã 。

時thời 者giả 。證chứng 入nhập 真chân 空không 體thể 。在tại 一nhất 剎sát 那na 時thời 也dã 。乃nãi 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 智trí 。照chiếu 了liễu 五ngũ 蘊uẩn 身thân 心tâm 。廓khuếch 然nhiên 寂tịch 滅diệt 。性tánh 相tướng 皆giai 空không 。即tức 最tối 後hậu 一nhất 剎sát 那na 頃khoảnh 。證chứng 入nhập 真chân 空không 體thể 之chi 時thời 。而nhi 稱xưng 體thể 起khởi 用dụng 。度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。亦diệc 在tại 一nhất 剎sát 那na 時thời 。大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。皆giai 以dĩ 無vô 性tánh 而nhi 為vi 自tự 性tánh 。用dụng 一nhất 剎sát 那na 相tương 應ứng 妙diệu 慧tuệ 。證chứng 得đắc 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。是thị 也dã 。 (# 若nhược 據cứ 不bất 空không 所sở 譯dịch 本bổn 。即tức 非phi 因Nhân 地Địa 時thời 。乃nãi 菩Bồ 薩Tát 入nhập 慧tuệ 。光quang 定định 時thời 說thuyết 。今kim 按án 本bổn 譯dịch 。以dĩ 因Nhân 地Địa 釋thích 。令linh 行hành 人nhân 有hữu 所sở 措thố 心tâm 也dã 。如như 心tâm 地địa 觀quán 經Kinh 云vân 。一nhất 剎sát 那na 心tâm 。般Bát 若Nhã 相tương 應ứng 。悟ngộ 三tam 世thế 法pháp 無vô 餘dư 。是thị 知tri 以dĩ 因Nhân 地Địa 為vi 正chánh 。言ngôn 體thể 用dụng 皆giai 在tại 一nhất 剎sát 那na 時thời 者giả 。由do 五ngũ 蘊uẩn 本bổn 空không 。苦khổ 厄ách 斯tư 無vô 。故cố 體thể 用dụng 同đồng 時thời 也dã 。言ngôn 無vô 分phân 別biệt 智trí 者giả 。亦diệc 名danh 根căn 本bổn 智trí 。若nhược 最tối 初sơ 一nhất 念niệm 聞văn 聲thanh 見kiến 色sắc 。得đắc 聲thanh 色sắc 自tự 性tánh 時thời 。是thị 現hiện 量lượng 當đương 前tiền 。即tức 無vô 分phân 別biệt 智trí 照chiếu 。不bất 屬thuộc 生sanh 滅diệt 有hữu 無vô 。此thử 智trí 纔tài 發phát 。分phân 別biệt 之chi 心tâm 頓đốn 泯mẫn 。當đương 體thể 即tức 是thị 真chân 空không 。若nhược 見kiến 真chân 空không 。名danh 見kiến 佛Phật 性tánh 。若nhược 剎sát 那na 流lưu 入nhập 意ý 地địa 。起khởi 第đệ 二nhị 念niệm 。分phân 別biệt 事sự 理lý 。即tức 是thị 生sanh 滅diệt 心tâm 。生sanh 滅diệt 妄vọng 想tưởng 相tương 續tục 。念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。隨tùy 他tha 聲thanh 色sắc 流lưu 轉chuyển 。即tức 智trí 而nhi 成thành 識thức 。若nhược 不bất 起khởi 分phân 別biệt 。境cảnh 自tự 如như 如như 。即tức 識thức 而nhi 成thành 智trí 矣hĩ 。剎sát 那na 者giả 。

時thời 之chi 極cực 速tốc 也dã 。一nhất 念niệm 中trung 。有hữu 九cửu 十thập 剎sát 那na 。又hựu 云vân 。一nhất 彈đàn 指chỉ 頃khoảnh 。六lục 十thập 五ngũ 剎sát 那na )# 。

△# 三tam 修tu 證chứng 之chi 位vị 。

照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。

照chiếu 見kiến 。是thị 能năng 入nhập 之chi 觀quán 。五ngũ 蘊uẩn 。是thị 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 。正chánh 以dĩ 妙diệu 慧tuệ 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 自tự 性tánh 。當đương 體thể 皆giai 是thị 真chân 空không 。故cố 異dị 二Nhị 乘Thừa 滅diệt 色sắc 求cầu 空không 。若nhược 證chứng 真chân 空không 時thời 。能năng 所sở 俱câu 忘vong 矣hĩ 。照chiếu 字tự 在tại 果quả 。即tức 觀quán 自tự 在tại 之chi 觀quán 字tự 。在tại 因nhân 。即tức 吾ngô 人nhân 率suất 爾nhĩ 心tâm 時thời 。不bất 起khởi 分phân 別biệt 之chi 現hiện 量lượng 。故cố 此thử 照chiếu 之chi 一nhất 字tự 。是thị 修tu 般Bát 若Nhã 最tối 初sơ 下hạ 手thủ 工công 夫phu 之chi 要yếu 術thuật 。即tức 無vô 分phân 別biệt 智trí 。照chiếu 而nhi 了liễu 了liễu 者giả 。見kiến 非phi 眼nhãn 根căn 。及cập 眼nhãn 識thức 所sở 見kiến 。乃nãi 現hiện 量lượng 當đương 前tiền 。於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。得đắc 法Pháp 自tự 性tánh 。不bất 見kiến 纖tiêm 塵trần 可khả 得đắc 。所sở 謂vị 不bất 見kiến 色sắc 。不bất 見kiến 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。非phi 曰viết 不bất 見kiến 。見kiến 即tức 無vô 見kiến 。由do 五ngũ 蘊uẩn 本bổn 空không 。即tức 是thị 實thật 相tướng 。實thật 相tướng 無vô 相tướng 。故cố 不bất 可khả 見kiến 。不bất 可khả 見kiến 而nhi 見kiến 。洞đỗng 徹triệt 法Pháp 界Giới 。非phi 唯duy 不bất 見kiến 。世thế 間gian 諸chư 法pháp 。於ư 出xuất 世thế 間gian 。一nhất 切thiết 禪thiền 定định 。智trí 慧tuệ 。解giải 脫thoát 。三tam 昧muội 。無Vô 上Thượng 正Chánh 覺Giác 菩Bồ 提Đề 。涅Niết 槃Bàn 等đẳng 法pháp 。悉tất 空không 。故cố 皆giai 不bất 見kiến 。都đô 無vô 所sở 見kiến 。名danh 為vi 照chiếu 見kiến 。是thị 見kiến 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 也dã 。瞥miết 有hữu 少thiểu 見kiến 。即tức 墮đọa 妄vọng 想tưởng 無vô 明minh 窟quật 宅trạch 矣hĩ 。五ngũ 蘊uẩn 者giả 。色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã 。蘊uẩn 以dĩ 積tích 聚tụ 為vi 義nghĩa 。謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。由do 此thử 五ngũ 法pháp 。積tích 聚tụ 成thành 身thân 。復phục 由do 此thử 身thân 。積tích 聚tụ 無vô 量lượng 。塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。而nhi 受thọ 無vô 量lượng 生sanh 死tử 。輪luân 迴hồi 之chi 苦khổ 。又hựu 名danh 五ngũ 陰ấm 。亦diệc 由do 積tích 聚tụ 妄vọng 想tưởng 煩phiền 惱não 。而nhi 陰ấm 覆phú 本bổn 明minh 真chân 性tánh 也dã 。色sắc 以dĩ 質chất 礙ngại 為vi 義nghĩa 。謂vị 此thử 身thân 假giả 合hợp 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。四tứ 大đại 因nhân 緣duyên 而nhi 成thành 幻huyễn 質chất 。洎kịp 外ngoại 山sơn 河hà 大đại 地địa 器khí 界giới 。凡phàm 有hữu 形hình 者giả 。皆giai 名danh 為vi 色sắc 。受thọ 以dĩ 領lãnh 納nạp 為vi 義nghĩa 。謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 之chi 六lục 識thức 。納nạp 彼bỉ 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 之chi 六lục 塵trần 。想tưởng 以dĩ 審thẩm 思tư 取thủ 像tượng 為vi 義nghĩa 。即tức 意ý 識thức 緣duyên 想tưởng 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 。行hành 以dĩ 造tạo 作tác 為vi 義nghĩa 。即tức 意ý 識thức 思tư 惟duy 塵trần 境cảnh 。造tạo 作tác 善thiện 惡ác 行hành 業nghiệp 。識thức 以dĩ 了liễu 別biệt 為vi 義nghĩa 。名danh 為vi 心tâm 王vương 。受thọ 想tưởng 行hành 。是thị 心tâm 所sở 。故cố 此thử 五ngũ 蘊uẩn 總tổng 名danh 身thân 心tâm 二nhị 法pháp 。此thử 之chi 身thân 心tâm 。如như 幻huyễn 如như 化hóa 。從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。原nguyên 無vô 實thật 性tánh 。故cố 佛Phật 為vì 瓶Bình 沙Sa 王vương 說thuyết 喻dụ 。色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 (# 因nhân 風phong 吹xuy 水thủy 成thành 聚tụ 。體thể 相tướng 無vô 實thật )# 。受thọ 如như 水thủy 泡bào 。 (# 水thủy 因nhân 物vật 擊kích 成thành 泡bào 。起khởi 滅diệt 無vô 常thường 。眾chúng 生sanh 所sở 受thọ 苦khổ 樂lạc 之chi 事sự 亦diệc 爾nhĩ )# 想tưởng 如như 陽dương 燄diệm 。 (# 遠viễn 望vọng 曠khoáng 野dã 。日nhật 光quang 發phát 燄diệm 如như 水thủy 。渴khát 者giả 思tư 飲ẩm 。眾chúng 生sanh 因nhân 念niệm 成thành 想tưởng 。終chung 為vi 虗hư 妄vọng )# 。行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 (# 蕉tiêu 體thể 危nguy 脆thúy 。中trung 無vô 有hữu 實thật 。眾chúng 生sanh 造tạo 作tác 諸chư 行hành 亦diệc 爾nhĩ 。 )# 識thức 如như 幻huyễn 事sự 。 (# 幻huyễn 術thuật 。幻huyễn 作tác 人nhân 馬mã 。本bổn 無vô 實thật 體thể 。眾chúng 生sanh 識thức 心tâm 。分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。隨tùy 境cảnh 生sanh 滅diệt 。如như 幻huyễn 無vô 實thật )# 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 般Bát 若Nhã 智trí 。觀quán 此thử 五ngũ 蘊uẩn 。色sắc 從tùng 四tứ 大đại 假giả 合hợp 而nhi 有hữu 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。由do 妄vọng 想tưởng 境cảnh 界giới 而nhi 生sanh 。四tứ 大đại 妄vọng 想tưởng 。本bổn 無vô 自tự 性tánh 。當đương 體thể 即tức 空không 。故cố 曰viết 皆giai 空không 。非phi 謂vị 絕tuyệt 然nhiên 滅diệt 無vô 為vi 空không 。亦diệc 非phi 有hữu 法pháp 能năng 令linh 彼bỉ 空không 。以dĩ 彼bỉ 本bổn 自tự 空không 故cố 。眾chúng 生sanh 不bất 了liễu 水thủy 月nguyệt 空không 華hoa 。故cố 執chấp 五ngũ 蘊uẩn 幻huyễn 有hữu 之chi 色sắc 。而nhi 迷mê 自tự 性tánh 之chi 真chân 空không 。真chân 空không 幻huyễn 有hữu 。體thể 無vô 有hữu 二nhị 。但đãn 隨tùy 凡phàm 聖thánh 。所sở 見kiến 不bất 同đồng 。若nhược 以dĩ 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 。則tắc 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。而nhi 遺di 真chân 空không 。若nhược 以dĩ 般Bát 若Nhã 觀quán 。則tắc 真chân 空không 現hiện 。而nhi 五ngũ 蘊uẩn 亡vong 。是thị 故cố 真chân 空không 一nhất 顯hiển 。幻huyễn 有hữu 都đô 滅diệt 。即tức 五ngũ 蘊uẩn 斯tư 空không 。而nhi 苦khổ 厄ách 斯tư 度độ 。是thị 為vi 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 矣hĩ 。言ngôn 度độ 者giả 。脫thoát 也dã 。超siêu 越việt 也dã 。一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 者giả 。世thế 出xuất 世thế 間gian 諸chư 苦khổ 也dã 。此thử 上thượng 序tự 述thuật 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。修tu 證chứng 之chi 旨chỉ 。乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 綱cương 領lãnh 。使sử 人nhân 傚# 而nhi 修tu 之chi 。若nhược 有hữu 上thượng 機cơ 之chi 人nhân 。覩đổ 此thử 便tiện 悟ngộ 無vô 生sanh 。如như 其kỳ 上thượng 上thượng 根căn 者giả 。聞văn 觀quán 自tự 在tại 名danh 。即tức 頓đốn 證chứng 真chân 空không 。何hà 假giả 後hậu 語ngữ 。如như 或hoặc 未vị 然nhiên 。須tu 詳tường 下hạ 文văn 。 (# 上thượng 言ngôn 證chứng 者giả 。乃nãi 證chứng 悟ngộ 之chi 證chứng 。非phi 同đồng 二Nhị 乘Thừa 取thủ 證chứng 果Quả 位vị 之chi 證chứng 。故cố 經Kinh 云vân 。無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。下hạ 皆giai 同đồng 也dã 。鎮trấn 國quốc 云vân 。生sanh 死tử 之chi 本bổn 。莫mạc 過quá 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 。迷mê 身thân 心tâm 總tổng 相tương/tướng 。故cố 計kế 人nhân 我ngã 為vi 實thật 有hữu 。迷mê 五ngũ 蘊uẩn 自tự 相tương/tướng 。故cố 計kế 法pháp 我ngã 為vi 實thật 有hữu 。智trí 眼nhãn 照chiếu 知tri 五ngũ 蘊uẩn 和hòa 合hợp 。假giả 名danh 為vi 人nhân 。一nhất 一nhất 諦đế 觀quán 。但đãn 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。求cầu 人nhân 我ngã 相tương/tướng 。終chung 不bất 可khả 得đắc 。先tiên 觀quán 色sắc 蘊uẩn 。是thị 觀quán 身thân 。了liễu 知tri 堅kiên 是thị 地địa 。潤nhuận 是thị 水thủy 。煖noãn 是thị 火hỏa 。動động 是thị 風phong 。觀quán 餘dư 四tứ 蘊uẩn 。則tắc 是thị 觀quán 心tâm 。了liễu 知tri 領lãnh 納nạp 為vi 受thọ 。取thủ 相tương/tướng 為vi 想tưởng 。造tạo 作tác 為vi 行hành 。了liễu 別biệt 為vi 識thức 。依y 此thử 身thân 心tâm 諦đế 觀quán 分phân 明minh 。但đãn 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。求cầu 人nhân 我ngã 相tương/tướng 。終chung 不bất 可khả 得đắc 。名danh 為vi 人nhân 空không 。若nhược 觀quán 一nhất 一nhất 蘊uẩn 。皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 。都đô 無vô 自tự 性tánh 。求cầu 蘊uẩn 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。則tắc 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。名danh 為vi 法pháp 空không 。是thị 以dĩ 照chiếu 五ngũ 蘊uẩn 。而nhi 二nhị 空không 理lý 現hiện 矣hĩ 。言ngôn 世thế 間gian 苦khổ 者giả 。所sở 謂vị 八bát 苦khổ 。生sanh 。老lão 。病bệnh 。死tử 。冤oan 憎tăng 會hội 。愛ái 別biệt 離ly 。求cầu 不bất 得đắc 。五ngũ 陰ấm 盛thịnh 也dã 。出xuất 世thế 間gian 苦khổ 者giả 。變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 。謂vị 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。雖tuy 離ly 世thế 間gian 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。而nhi 有hữu 方phương 便tiện 。等đẳng 土thổ/độ 變biến 易dị 生sanh 死tử 。如như 初sơ 位vị 為vi 因nhân 。後hậu 位vị 為vi 果quả 。又hựu 後hậu 位vị 為vi 因nhân 。後hậu 後hậu 位vị 為vi 果quả 。以dĩ 其kỳ 因nhân 移di 果quả 易dị 。故cố 名danh 變biến 易dị 。言ngôn 分phân 段đoạn 者giả 。謂vị 三tam 界giới 內nội 眾chúng 生sanh 。隨tùy 其kỳ 作tác 業nghiệp 。所sở 感cảm 果quả 報báo 。身thân 之chi 形hình 段đoạn 則tắc 有hữu 長trường 短đoản 。命mạng 之chi 分phần 限hạn 則tắc 有hữu 延diên 促xúc 。是thị 名danh 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。以dĩ 照chiếu 見kiến 蘊uẩn 中trung 我ngã 人nhân 空không 故cố 。滅diệt 煩phiền 惱não 障chướng 。即tức 度độ 分phân 段đoạn 苦khổ 。以dĩ 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。自tự 性tánh 空không 故cố 。滅diệt 所sở 知tri 障chướng 。即tức 度độ 變biến 易dị 苦khổ 。苦khổ 厄ách 雖tuy 眾chúng 。而nhi 二nhị 死tử 收thu 盡tận 。今kim 見kiến 真chân 空không 。則tắc 度độ 厄ách 已dĩ 盡tận 矣hĩ )# 。

△# 二nhị 正chánh 示thị 法pháp 空không 分phần/phân 二nhị 。初sơ 明minh 蘊uẩn 空không 。二nhị 顯hiển 空không 德đức 。

初sơ 明minh 蘊uẩn 空không 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 。色sắc 不bất 異dị 空không 。空không 不bất 異dị 色sắc 。色sắc 即tức 是thị 空không 。空không 即tức 是thị 色sắc 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。

此thử 正chánh 釋thích 明minh 五ngũ 蘊uẩn 真chân 空không 。顯hiển 非phi 離ly 色sắc 明minh 空không 。及cập 斷đoạn 滅diệt 空không 。以dĩ 即tức 色sắc 之chi 空không 為vi 真chân 空không 。即tức 空không 之chi 色sắc 為vi 幻huyễn 色sắc 。而nhi 色sắc 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 相tương/tướng 之chi 首thủ 。故cố 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 。以dĩ 色sắc 義nghĩa 既ký 彰chương 。則tắc 萬vạn 法pháp 昭chiêu 然nhiên 。色sắc 。即tức 四tứ 大đại 幻huyễn 有hữu 之chi 色sắc 。空không 。即tức 般Bát 若Nhã 真chân 空không 之chi 理lý 。眾chúng 生sanh 因nhân 迷mê 真chân 空không 。而nhi 成thành 幻huyễn 有hữu 之chi 色sắc 。幻huyễn 有hữu 緣duyên 生sanh 。元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。本bổn 是thị 真chân 空không 。如như 波ba 外ngoại 無vô 水thủy 。由do 眾chúng 生sanh 以dĩ 妄vọng 想tưởng 風phong 。擊kích 彼bỉ 真chân 源nguyên 。遂toại 迷mê 源nguyên 逐trục 浪lãng 。沉trầm 溺nịch 苦khổ 津tân 。如Như 來Lai 教giáo 以dĩ 般Bát 若Nhã 觀quán 慧tuệ 。照chiếu 了liễu 幻huyễn 有hữu 。無vô 異dị 真chân 空không 。如như 悟ngộ 波ba 不bất 異dị 水thủy 。故cố 云vân 色sắc 不bất 異dị 空không 。如như 誌chí 公công 曰viết 。有hữu 相tương/tướng 身thân 中trung 無vô 相tướng 身thân 。無vô 明minh 路lộ 上thượng 無vô 生sanh 路lộ 。是thị 也dã 。空không 不bất 異dị 色sắc 者giả 。真chân 空không 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 體thể 。故cố 本bổn 具cụ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。如như 水thủy 出xuất 生sanh 波ba 濤đào 影ảnh 沫mạt 。及cập 隨tùy 器khí 方phương 圓viên 等đẳng 相tương/tướng 。而nhi 眾chúng 生sanh 因nhân 執chấp 幻huyễn 相tương/tướng 。故cố 迷mê 真chân 空không 。如như 愚ngu 夫phu 觀quán 波ba 迷mê 水thủy 。如Như 來Lai 教giáo 修tu 般Bát 若Nhã 觀quán 慧tuệ 。達đạt 真chân 空không 體thể 。無vô 異dị 幻huyễn 相tương/tướng 。如như 悟ngộ 水thủy 不bất 異dị 波ba 。故cố 云vân 空không 不bất 異dị 色sắc 。色sắc 即tức 是thị 空không 。空không 即tức 是thị 色sắc 者giả 。正chánh 發phát 明minh 不bất 異dị 之chi 旨chỉ 。以dĩ 不bất 異dị 故cố 。即tức 是thị 之chi 也dã 。又hựu 恐khủng 人nhân 因nhân 法pháp 成thành 執chấp 。猶do 存tồn 色sắc 空không 二nhị 見kiến 。如như 世thế 謂vị 玉ngọc 石thạch 相tương 似tự 。仍nhưng 存tồn 二nhị 物vật 。故cố 言ngôn 不bất 異dị 。今kim 欲dục 泯mẫn 此thử 二nhị 見kiến 。使sử 人nhân 妙diệu 契khế 色sắc 空không 不bất 二nhị 。全toàn 體thể 即tức 是thị 。如như 波ba 即tức 水thủy 。如như 水thủy 即tức 波ba 。動động 靜tĩnh 似tự 分phần/phân 。體thể 無vô 二nhị 致trí 。由do 迷mê 真chân 空không 。故cố 令linh 識thức 幻huyễn 即tức 真chân 。權quyền 立lập 二nhị 名danh 。元nguyên 無vô 二nhị 物vật 。故cố 永vĩnh 嘉gia 云vân 。無vô 明minh 實thật 性tánh 即tức 佛Phật 性tánh 。幻huyễn 化hóa 空không 身thân 即tức 法Pháp 身thân 。是thị 知tri 幻huyễn 境cảnh 本bổn 真chân 。不bất 由do 修tu 習tập 。今kim 因nhân 迷mê 重trọng/trùng 。故cố 須tu 般Bát 若Nhã 智trí 照chiếu 。不bất 假giả 智trí 照chiếu 。不bất 知tri 本bổn 真chân 。不bất 知tri 本bổn 真chân 。致trí 見kiến 各các 異dị 。凡phàm 夫phu 執chấp 有hữu 身thân 心tâm 。故cố 見kiến 生sanh 滅diệt 。受thọ 於ư 生sanh 死tử 。外ngoại 道đạo 著trước 空không 。撥bát 無vô 罪tội 福phước 。故cố 墮đọa 輪luân 迴hồi 。二Nhị 乘Thừa 妄vọng 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 實thật 有hữu 其kỳ 相tương/tướng 。不bất 了liễu 緣duyên 生sanh 。心tâm 起khởi 厭yếm 離ly 。故cố 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 雖tuy 了liễu 五ngũ 蘊uẩn 諸chư 法pháp 緣duyên 生sanh 。不bất 達đạt 無vô 性tánh 。故cố 墮đọa 緣Duyên 覺Giác 。若nhược 了liễu 五ngũ 蘊uẩn 諸chư 法pháp 。無vô 性tánh 緣duyên 生sanh 。緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 。無vô 性tánh 故cố 空không 。空không 即tức 真chân 空không 。是thị 名danh 為vi 佛Phật 。法Pháp 身thân 真chân 。空không 之chi 體thể 。原nguyên 非phi 斷đoạn 滅diệt 。故cố 須tu 於ư 幻huyễn 有hữu 中trung 求cầu 。幻huyễn 外ngoại 無vô 真chân 。故cố 曰viết 真chân 空không 。真chân 外ngoại 無vô 幻huyễn 。故cố 曰viết 幻huyễn 色sắc 。此thử 真chân 空không 幻huyễn 色sắc 。不bất 異dị 相tướng 即tức 。是thị 一nhất 經kinh 之chi 極cực 旨chỉ 。般Bát 若Nhã 之chi 真chân 宗tông 。 (# 舊cựu 依y 教giáo 釋thích 。佛Phật 為vi 執chấp 有hữu 之chi 徒đồ 。破phá 色sắc 立lập 空không 。故cố 云vân 色sắc 不bất 異dị 空không 。為vi 執chấp 空không 之chi 徒đồ 。破phá 空không 立lập 色sắc 。故cố 云vân 空không 不bất 異dị 色sắc 。為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。顯hiển 中trung 道đạo 觀quán 。示thị 實thật 相tướng 理lý 。俱câu 立lập 俱câu 破phá 。故cố 云vân 色sắc 即tức 是thị 空không 。空không 即tức 是thị 色sắc 。今kim 經kinh 幻huyễn 色sắc 當đương 體thể 即tức 是thị 真chân 空không 。全toàn 非phi 破phá 空không 有hữu 之chi 旨chỉ 。故cố 非phi 舊cựu 釋thích )# 色sắc 蘊uẩn 既ký 爾nhĩ 。四tứ 蘊uẩn 皆giai 然nhiên 。故cố 云vân 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。應ưng 云vân 受thọ 不bất 異dị 空không 。空không 不bất 異dị 受thọ 。受thọ 即tức 是thị 空không 。空không 即tức 是thị 受thọ 。餘dư 三tam 蘊uẩn 例lệ 之chi 可khả 知tri 。是thị 名danh 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。今kim 如Như 來Lai 令linh 觀quán 此thử 現hiện 前tiền 五ngũ 蘊uẩn 身thân 心tâm 。為vi 所sở 觀quán 境cảnh 。不bất 假giả 別biệt 求cầu 他tha 法pháp 為vi 境cảnh 。是thị 為vi 最tối 切thiết 最tối 要yếu 。若nhược 能năng 觀quán 一nhất 蘊uẩn 空không 。則tắc 蘊uẩn 蘊uẩn 皆giai 空không 。故cố 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 。幻huyễn 身thân 滅diệt 故cố 。幻huyễn 心tâm 亦diệc 滅diệt 。幻huyễn 心tâm 滅diệt 故cố 。幻huyễn 塵trần 亦diệc 滅diệt 。幻huyễn 塵trần 滅diệt 故cố 。幻huyễn 滅diệt 亦diệc 滅diệt 。幻huyễn 滅diệt 滅diệt 故cố 。非phi 幻huyễn 不bất 滅diệt 。但đãn 彼bỉ 經kinh 以dĩ 破phá 幻huyễn 顯hiển 真chân 。此thử 經Kinh 即tức 幻huyễn 是thị 真chân 。旨chỉ 雖tuy 不bất 同đồng 。色sắc 心tâm 無vô 異dị 。既ký 知tri 此thử 心tâm 。真chân 妄vọng 同đồng 源nguyên 。空không 有hữu 不bất 二nhị 。即tức 此thử 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 妄vọng 想tưởng 起khởi 處xứ 。便tiện 是thị 真chân 空không 獨độc 露lộ 呈trình 前tiền 。當đương 下hạ 以dĩ 智trí 觀quán 察sát 。見kiến 妄vọng 無vô 體thể 。便tiện 是thị 真chân 空không 。即tức 凡phàm 心tâm 而nhi 見kiến 佛Phật 心tâm 。詎cự 可khả 棄khí 茲tư 幻huyễn 妄vọng 。而nhi 別biệt 想tưởng 真Chân 如Như 。如như 棄khí 波ba 求cầu 水thủy 。烏ô 可khả 得đắc 哉tai 。此thử 之chi 空không 有hữu 不bất 二nhị 。真chân 妄vọng 同đồng 源nguyên 。非phi 智trí 莫mạc 達đạt 。故cố 呼hô 舍Xá 利Lợi 子Tử 而nhi 告cáo 之chi 。舍xá 利lợi 是thị 梵Phạn 語ngữ 。子tử 是thị 華hoa 言ngôn 。乃nãi 如Như 來Lai 第đệ 一nhất 智trí 慧tuệ 弟đệ 子tử 。本bổn 南nam 天Thiên 竺Trúc 大đại 論luận 師sư 。提đề 舍xá 婆Bà 羅La 門Môn 所sở 生sanh 。母mẫu 名danh 舍xá 利lợi 。從tùng 母mẫu 受thọ 稱xưng 。故cố 名danh 舍Xá 利Lợi 子Tử 。此thử 譯dịch 云vân 身thân 子tử 。以dĩ 母mẫu 好hảo/hiếu 形hình 身thân 故cố 。又hựu 譯dịch 云vân 鶖thu 子tử 。以dĩ 其kỳ 母mẫu 眼nhãn 明minh 淨tịnh 如như 鶖thu 鳥điểu 之chi 目mục 。或hoặc 言ngôn 其kỳ 母mẫu 才tài 辯biện 。喻dụ 如như 鶖thu 鳥điểu 。 (# 鶖thu 即tức 春xuân 鸎# 。又hựu 云vân 百bách 舌thiệt 鳥điểu 是thị )# 按án 。此thử 經Kinh 六lục 譯dịch 。而nhi 施thí 護hộ 所sở 譯dịch 本bổn 。謂vị 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。在tại 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。為vì 舍Xá 利Lợi 子Tử 說thuyết 。既ký 爾nhĩ 。菩Bồ 薩Tát 下hạ 當đương 有hữu 言ngôn 字tự 。今kim 據cứ 經kinh 文văn 勢thế 。及cập 大đại 部bộ 般Bát 若Nhã 中trung 。應ưng 是thị 佛Phật 說thuyết 。以dĩ 文văn 非phi 全toàn 部bộ 。故cố 無vô 緣duyên 起khởi 及cập 流lưu 通thông 二nhị 分phần 。然nhiên 智trí 者giả 但đãn 取thủ 其kỳ 義nghĩa 。勿vật 泥nê 其kỳ 跡tích 。若nhược 佛Phật 說thuyết 。若nhược 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。皆giai 可khả (# 離ly 色sắc 明minh 空không 者giả 。謂vị 空không 在tại 色sắc 外ngoại 。如như 墻tường 處xứ 不bất 空không 。墻tường 外ngoại 是thị 空không 。斷đoạn 滅diệt 空không 者giả 。謂vị 滅diệt 色sắc 明minh 空không 。如như 穿xuyên 井tỉnh 除trừ 土thổ/độ 出xuất 空không 。以dĩ 先tiên 有hữu 後hậu 無vô 。是thị 為vi 斷đoạn 滅diệt 。此thử 二nhị 非phi 真chân 實thật 心tâm 。無vô 知tri 無vô 用dụng 。不bất 能năng 現hiện 於ư 萬vạn 法pháp 。然nhiên 外ngoại 道đạo 二Nhị 乘Thừa 。皆giai 有hữu 斷đoạn 滅diệt 。外ngoại 道đạo 斷đoạn 滅diệt 。歸quy 於ư 太thái 虗hư 。二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 滅diệt 。歸quy 於ư 涅Niết 槃Bàn 。有hữu 以dĩ 此thử 經Kinh 如như 餘dư 經kinh 。三tam 分phần 分phần 釋thích 。從tùng 觀quán 自tự 在tại 至chí 。度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。為vi 緣duyên 起khởi 序tự 分phần/phân 。舍Xá 利Lợi 子Tử 至chí 三tam 菩Bồ 提Đề 。為vi 正chánh 宗tông 分phần/phân 。故cố 知tri 以dĩ 下hạ 。皆giai 為vi 流lưu 通thông 分phần/phân 。如như 此thử 亦diệc 強cường/cưỡng 為vi 穿xuyên 鑿tạc 。然nhiên 此thử 既ký 云vân 心tâm 經kinh 。即tức 大đại 部bộ 般Bát 若Nhã 之chi 心tâm 。故cố 無vô 序tự 分phần/phân 等đẳng 。慈từ 恩ân 云vân 。錄lục 大đại 經kinh 妙diệu 最tối 。別biệt 出xuất 此thử 經Kinh 。三tam 分phần/phân 二nhị 序tự 。故cố 皆giai 遺di 闕khuyết 。餘dư 譯dịch 雖tuy 自tự 有hữu 緣duyên 起khởi 之chi 文văn 。而nhi 不bất 合hợp 眾chúng 譯dịch 。但đãn 得đắc 其kỳ 旨chỉ 。不bất 可khả 於ư 此thử 妄vọng 生sanh 是thị 非phi )# 。

△# 二nhị 顯hiển 空không 德đức 分phần/phân 二nhị 。初sơ 總tổng 標tiêu 。二nhị 別biệt 釋thích 。

初sơ 總tổng 標tiêu 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 。是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。不bất 增tăng 不bất 減giảm 。

是thị 諸chư 法pháp 者giả 。即tức 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 法pháp 也dã 。空không 相tướng 者giả 。即tức 諸chư 法pháp 之chi 真chân 空không 實thật 相tướng 也dã 。葢# 前tiền 示thị 五ngũ 蘊uẩn 幻huyễn 有hữu 。即tức 是thị 真chân 空không 。而nhi 未vị 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。故cố 今kim 示thị 云vân 。是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。既ký 云vân 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。則tắc 不bất 可khả 離ly 諸chư 法pháp 而nhi 別biệt 言ngôn 空không 相tướng 。此thử 直trực 指chỉ 諸chư 法pháp 當đương 體thể 。即tức 是thị 真chân 空không 之chi 相tướng 。譬thí 如như 水thủy 月nguyệt 鏡kính 像tượng 。體thể 離ly 生sanh 滅diệt 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。故cố 不bất 可khả 作tác 之chi 令linh 生sanh 。壞hoại 之chi 使sử 滅diệt 。染nhiễm 之chi 令linh 垢cấu 。治trị 之chi 使sử 淨tịnh 。加gia 之chi 令linh 增tăng 。損tổn 之chi 使sử 減giảm 。

何hà 以dĩ 故cố 。以dĩ 彼bỉ 影ảnh 像tượng 無vô 實thật 。當đương 體thể 即tức 空không 。亦diệc 如như 虗hư 空không 。不bất 可khả 以dĩ 生sanh 滅diệt 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 名danh 之chi 。真chân 空không 之chi 相tướng 亦diệc 爾nhĩ 。故cố 不bất 可khả 得đắc 而nhi 名danh 之chi 。乃nãi 強cường/cưỡng 名danh 曰viết 實thật 相tướng 。實thật 相tướng 之chi 相tướng 。非phi 五ngũ 眼nhãn 能năng 窺khuy 。心tâm 智trí 所sở 測trắc 。唯duy 證chứng 者giả 能năng 知tri 。葢# 生sanh 滅diệt 。約ước 指chỉ 蘊uẩn 處xứ 界giới 。垢cấu 淨tịnh 。約ước 指chỉ 四Tứ 諦Đế 因nhân 緣duyên 。增tăng 減giảm 。約ước 指chỉ 智trí 得đắc 。以dĩ 蘊uẩn 等đẳng 是thị 迷mê 真chân 逐trục 妄vọng 。故cố 見kiến 生sanh 滅diệt 。十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。有hữu 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 二nhị 門môn 。其kỳ 流lưu 轉chuyển 門môn 。是thị 苦khổ 集tập 二nhị 諦đế 。乃nãi 世thế 間gian 因nhân 果quả 故cố 垢cấu 。其kỳ 還hoàn 滅diệt 門môn 。是thị 道đạo 滅diệt 二nhị 諦đế 。乃nãi 出xuất 世thế 因nhân 果quả 故cố 淨tịnh 。菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。道đạo 有hữu 所sở 增tăng 。而nhi 惑hoặc 有hữu 所sở 減giảm 。故cố 云vân 增tăng 減giảm 。今kim 言ngôn 不bất 生sanh 滅diệt 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。是thị 發phát 明minh 諸chư 法pháp 真chân 空không 相tướng 中trung 。本bổn 無vô 凡phàm 聖thánh 修tu 證chứng 因nhân 果quả 等đẳng 法pháp 。直trực 顯hiển 般Bát 若Nhã 一nhất 真chân 空không 體thể 。使sử 人nhân 諸chư 見kiến 脫thoát 落lạc 。一nhất 絲ti 不bất 掛quải 。獨độc 露lộ 真chân 常thường 。即tức 如như 如như 佛Phật (# 還hoàn 源nguyên 觀quán 中trung 云vân 。隨tùy 流lưu 加gia 染nhiễm 而nhi 不bất 垢cấu 。返phản 流lưu 除trừ 染nhiễm 而nhi 不bất 淨tịnh 。在tại 聖thánh 體thể 而nhi 不bất 增tăng 。處xử 凡phàm 流lưu 而nhi 不bất 減giảm 。略lược 疏sớ/sơ 云vân 。色sắc 從tùng 緣duyên 起khởi 。真chân 空không 不bất 生sanh 。色sắc 從tùng 緣duyên 謝tạ 。真chân 空không 不bất 滅diệt 。又hựu 隨tùy 流lưu 不bất 染nhiễm 。出xuất 障chướng 非phi 淨tịnh 。又hựu 障chướng 盡tận 非phi 減giảm 。德đức 滿mãn 不bất 增tăng 。此thử 生sanh 滅diệt 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。是thị 有hữu 為vi 法pháp 相tương/tướng 。翻phiên 此thử 以dĩ 顯hiển 真chân 空không 之chi 相tướng 。故cố 云vân 空không 相tướng )# 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 分phần/phân 四tứ 。初sơ 釋thích 蘊uẩn 處xứ 界giới 。二nhị 釋thích 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。三tam 釋thích 四Tứ 諦Đế 。四tứ 釋thích 智trí 得đắc 。

初sơ 釋thích 蘊uẩn 處xứ 界giới 。

是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。無vô 眼nhãn 界giới 。乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。

是thị 故cố 者giả 。承thừa 上thượng 起khởi 下hạ 之chi 詞từ 。以dĩ 發phát 明minh 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。不bất 生sanh 滅diệt 等đẳng 之chi 故cố 。故cố 無vô 色sắc 受thọ 等đẳng 也dã 。空không 中trung 者giả 。即tức 空không 相tướng 之chi 中trung 。以dĩ 真chân 空không 實thật 相tướng 。本bổn 離ly 一nhất 切thiết 凡phàm 聖thánh 等đẳng 法pháp 。故cố 無vô 蘊uẩn 處xứ 界giới 因nhân 緣duyên 修tu 證chứng 之chi 相tướng 。至chí 於ư 般Bát 若Nhã 空không 中trung 。空không 性tánh 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。況huống 有hữu 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 法pháp 。故cố 云vân 無vô 也dã 。葢# 無vô 。非phi 同đồng 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 之chi 無vô 。乃nãi 即tức 一nhất 切thiết 相tương/tướng 。離ly 一nhất 切thiết 相tướng 為vi 無vô 。以dĩ 妄vọng 情tình 一nhất 息tức 。凡phàm 聖thánh 見kiến 銷tiêu 。真chân 空không 獨độc 露lộ 。故cố 無vô 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 可khả 得đắc 。無vô 色sắc 至chí 行hành 識thức 。是thị 無vô 五ngũ 蘊uẩn 也dã 。無vô 眼nhãn 耳nhĩ 至chí 觸xúc 法pháp 。是thị 無vô 十thập 二nhị 處xứ 也dã 。無vô 眼nhãn 界giới 至chí 。無vô 意ý 識thức 界giới 。是thị 無vô 十thập 八bát 界giới 也dã 。此thử 合hợp 六lục 根căn 六lục 塵trần 。為vi 十thập 二nhị 處xứ 。 (# 根căn 以dĩ 能năng 生sanh 識thức 為vi 義nghĩa 。塵trần 以dĩ 染nhiễm 污ô 情tình 識thức 為vi 義nghĩa )# 合hợp 六lục 根căn 六lục 塵trần 六lục 識thức 。為vi 十thập 八bát 界giới 。在tại 內nội 為vi 六lục 根căn 。在tại 外ngoại 為vi 六lục 塵trần 。根căn 塵trần 相tương 對đối 。識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。所sở 謂vị 眼nhãn 識thức 。耳nhĩ 識thức 。鼻tị 識thức 。舌thiệt 識thức 。身thân 識thức 。意ý 識thức 。 (# 界giới 以dĩ 界giới 別biệt 為vi 義nghĩa 。謂vị 此thử 十thập 八bát 法pháp 。各các 有hữu 別biệt 體thể 。義nghĩa 無vô 渾hồn 濫lạm 。如như 眼nhãn 以dĩ 色sắc 為vi 界giới 。耳nhĩ 以dĩ 聲thanh 為vi 界giới 。乃nãi 至chí 意ý 以dĩ 法pháp 為vì 界giới 。眼nhãn 不bất 能năng 越việt 色sắc 有hữu 見kiến 。耳nhĩ 不bất 能năng 越việt 聲thanh 有hữu 聞văn 。乃nãi 至chí 意ý 不bất 能năng 越việt 法pháp 有hữu 知tri 。色sắc 以dĩ 眼nhãn 為vi 界giới 。以dĩ 色sắc 必tất 眼nhãn 所sở 見kiến 。非phi 聲thanh 香hương 等đẳng 能năng 對đối 眼nhãn 故cố 。乃nãi 至chí 意ý 以dĩ 法pháp 為vì 界giới 。以dĩ 法pháp 必tất 意ý 所sở 知tri 。非phi 聲thanh 香hương 等đẳng 能năng 對đối 意ý 故cố 。眼nhãn 識thức 界giới 。是thị 眼nhãn 家gia 之chi 識thức 。必tất 依y 眼nhãn 根căn 始thỉ 發phát 。非phi 依y 餘dư 根căn 能năng 發phát 。而nhi 眼nhãn 亦diệc 不bất 能năng 發phát 聲thanh 香hương 等đẳng 識thức 。故cố 此thử 為vi 別biệt 。餘dư 可khả 例lệ 知tri )# 乃nãi 至chí 者giả 。是thị 舉cử 其kỳ 始thỉ 末mạt 。而nhi 包bao 括quát 其kỳ 中trung 也dã 。此thử 蘊uẩn 處xứ 界giới 。名danh 為vi 三tam 科khoa 法Pháp 門môn 。法Pháp 門môn 雖tuy 三tam 。總tổng 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。開khai 合hợp 不bất 同đồng 。佛Phật 為vi 迷mê 心tâm 不bất 迷mê 色sắc 人nhân 。說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 法pháp 。合hợp 色sắc 為vi 一nhất 分phần/phân 。開khai 心tâm 為vi 四tứ 分phần/phân 。 (# 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。皆giai 心tâm 分phần/phân 故cố )# 為vi 迷mê 色sắc 不bất 迷mê 心tâm 人nhân 。說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 法pháp 。開khai 色sắc 為vi 十thập 分phân 半bán 。 (# 謂vị 內nội 五ngũ 根căn 。外ngoại 六lục 塵trần 。法pháp 塵trần 半bán 分phần/phân 故cố )# 合hợp 心tâm 為vi 一nhất 分phân 半bán 。 (# 謂vị 意ý 根căn 一nhất 分phần/phân 法pháp 塵trần 半bán 分phần/phân )# 為vi 心tâm 色sắc 俱câu 迷mê 人nhân 。說thuyết 十thập 八bát 界giới 。開khai 色sắc 為vi 十thập 分phân 半bán 。 (# 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri )# 開khai 心tâm 為vi 七thất 分phần 半bán 。 (# 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 之chi 六lục 識thức 。加gia 意ý 根căn 一nhất 分phần/phân 。法pháp 塵trần 半bán 分phần/phân )# 如Như 來Lai 逗đậu 眾chúng 生sanh 機cơ 。說thuyết 此thử 三tam 科khoa 法Pháp 門môn 。各các 隨tùy 根căn 性tánh 。任nhậm 修tu 一nhất 法pháp 。即tức 能năng 悟ngộ 入nhập 。今kim 此thử 般Bát 若Nhã 真chân 空không 門môn 中trung 。都đô 無vô 是thị 事sự 。是thị 故cố 言ngôn 無vô 。正chánh 顯hiển 真chân 空không 實thật 相tướng 體thể 非phi 質chất 礙ngại 。領lãnh 納nạp 。審thẩm 思tư 。造tạo 作tác 。了liễu 別biệt 。積tích 聚tụ 之chi 相tướng 。故cố 無vô 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã 。真chân 空không 實thật 相tướng 。體thể 非phi 根căn 塵trần 。能năng 入nhập 所sở 入nhập 之chi 相tướng 。故cố 無vô 十thập 二nhị 處xứ 也dã 。真chân 空không 實thật 相tướng 。體thể 非phi 根căn 塵trần 識thức 別biệt 之chi 相tướng 。故cố 無vô 十thập 八bát 界giới 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。

無vô 無vô 明minh 。亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。

此thử 名danh 十thập 二nhị 因nhân 緣duyên 。亦diệc 名danh 緣duyên 起khởi 。亦diệc 名danh 緣duyên 生sanh 。所sở 謂vị 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。行hành 緣duyên 識thức 。識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。名danh 色sắc 緣duyên 六lục 入nhập 。六lục 入nhập 緣duyên 觸xúc 。觸xúc 緣duyên 受thọ 。受thọ 緣duyên 愛ái 。愛ái 緣duyên 取thủ 。取thủ 緣duyên 有hữu 。有hữu 緣duyên 生sanh 。生sanh 緣duyên 老lão 死tử 。言ngôn 無vô 明minh 者giả 。昏hôn 暗ám 義nghĩa 也dã 。 (# 謂vị 過quá 去khứ 世thế 煩phiền 惱não 之chi 惑hoặc 。覆phú 葢# 真chân 性tánh 。無vô 妙diệu 覺giác 之chi 明minh 。妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。為vi 自tự 身thân 相tướng 。六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。為vi 自tự 心tâm 相tướng 。故cố 名danh 無vô 明minh 。大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。如như 無vô 所sở 有hữu 。如như 是thị 而nhi 有hữu 。若nhược 於ư 如như 是thị 。無vô 所sở 有hữu 法pháp 。不bất 能năng 了liễu 達đạt 。說thuyết 名danh 無vô 明minh 。何hà 等đẳng 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。謂vị 蘊uẩn 處xứ 界giới 。乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。一Nhất 切Thiết 智Trí 。道đạo 相tương/tướng 智trí 。一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。彼bỉ 由do 無vô 明minh 。及cập 愛ái 勢thế 力lực 分phân 別biệt 。執chấp 著trước 斷đoạn 常thường 二nhị 邊biên 。由do 此thử 不bất 知tri 不bất 見kiến 。諸chư 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。性tánh )# 行hành 者giả 。造tạo 作tác 也dã 。 (# 謂vị 過quá 去khứ 身thân 口khẩu 。造tạo 作tác 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。故cố 名danh 行hành )# 識thức 者giả 。心tâm 王vương 也dã 。 (# 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 。名danh 之chi 為vi 識thức 。由do 過quá 去khứ 惑hoặc 業nghiệp 相tương 牽khiên 。致trí 令linh 此thử 神thần 識thức 。投đầu 托thác 母mẫu 胎thai )# 名danh 色sắc 者giả 。名danh 即tức 心tâm 。色sắc 即tức 身thân 也dã 。 (# 從tùng 托thác 母mẫu 胎thai 。至chí 第đệ 五ngũ 箇cá 七thất 日nhật 。生sanh 諸chư 根căn 形hình 。四tứ 肢chi 差sai 別biệt 。是thị 為vi 名danh 色sắc 。 )# 六lục 入nhập 者giả 。六lục 根căn 也dã 。 (# 從tùng 名danh 色sắc 後hậu 至chí 第đệ 七thất 箇cá 七thất 日nhật 。六lục 根căn 開khai 張trương 。有hữu 入nhập 六lục 塵trần 之chi 用dụng 。故cố 名danh 六lục 入nhập 。亦diệc 名danh 六lục 處xứ )# 觸xúc 者giả 。觸xúc 對đối 也dã 。 (# 從tùng 出xuất 胎thai 已dĩ 來lai 。至chí 三tam 四tứ 歲tuế 時thời 。六lục 根căn 雖tuy 觸xúc 對đối 六lục 塵trần 。然nhiên 未vị 能năng 了liễu 知tri 生sanh 苦khổ 樂lạc 想tưởng 。故cố 名danh 為vi 觸xúc )# 受thọ 者giả 。領lãnh 納nạp 也dã 。 (# 從tùng 五ngũ 六lục 歲tuế 。至chí 十thập 二nhị 三tam 歲tuế 時thời 。因nhân 外ngoại 六lục 塵trần 。觸xúc 對đối 六lục 根căn 。即tức 能năng 領lãnh 納nạp 前tiền 境cảnh 好hảo 惡ác 等đẳng 事sự 。然nhiên 猶do 未vị 能năng 。起khởi 婬dâm 貪tham 等đẳng 心tâm 。故cố 名danh 為vi 受thọ )# 愛ái 者giả 。貪tham 愛ái 也dã 。 (# 從tùng 十thập 四tứ 五ngũ 歲tuế 。至chí 十thập 八bát 九cửu 歲tuế 。貪tham 於ư 姓tánh 欲dục 諸chư 境cảnh 。及cập 勝thắng 妙diệu 等đẳng 事sự 。然nhiên 猶do 未vị 能năng 。廣quảng 徧biến 追truy 求cầu 。故cố 名danh 為vi 愛ái )# 取thủ 者giả 。求cầu 取thủ 也dã 。 (# 從tùng 二nhị 十thập 歲tuế 後hậu 。貪tham 欲dục 轉chuyển 盛thịnh 。於ư 五ngũ 塵trần 境cảnh 。廣quảng 徧biến 馳trì 求cầu 。故cố 名danh 為vi 取thủ )# 有hữu 者giả 。後hậu 有hữu 也dã 。 (# 因nhân 馳trì 求cầu 諸chư 境cảnh 。起khởi 善thiện 惡ác 業nghiệp 。積tích 集tập 牽khiên 引dẫn 當đương 生sanh 三tam 界giới 有hữu 漏lậu 之chi 果quả 。故cố 名danh 為vi 有hữu )# 生sanh 者giả 。受thọ 生sanh 也dã 。 (# 今kim 現hiện 世thế 所sở 作tác 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 。後hậu 世thế 還hoàn 於ư 六lục 道đạo 四tứ 生sanh 中trung 受thọ 生sanh 。故cố 名danh 為vi 生sanh 。 )# 老lão 死tử 者giả 。衰suy 壞hoại 也dã 。 (# 謂vị 來lai 世thế 受thọ 生sanh 已dĩ 後hậu 。五ngũ 蘊uẩn 之chi 身thân 。衰suy 已dĩ 還hoàn 壞hoại 。是thị 名danh 老lão 死tử )# 此thử 十thập 二nhị 法pháp 。展triển 轉chuyển 感cảm 果quả 。故cố 名danh 因nhân 。互hỗ 相tương 由do 藉tạ 。名danh 為vi 緣duyên 。三tam 世thế 相tương 續tục 循tuần 還hoàn 。無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。如như 輪luân 迴hồi 轉chuyển 。故cố 曰viết 輪luân 迴hồi 。始thỉ 由do 過quá 去khứ 世thế 。無vô 明minh 行hành 為vi 因nhân 。招chiêu 感cảm 現hiện 在tại 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 。觸xúc 受thọ 五ngũ 者giả 為vi 果quả 。由do 現hiện 在tại 果quả 。起khởi 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 者giả 為vi 現hiện 在tại 因nhân 。由do 現hiện 在tại 因nhân 。而nhi 感cảm 未vị 來lai 世thế 生sanh 老lão 死tử 之chi 果quả 。此thử 是thị 生sanh 相tương/tướng 。即tức 凡phàm 夫phu 法pháp 。名danh 流lưu 轉chuyển 門môn 。若nhược 緣Duyên 覺Giác 人nhân 。悟ngộ 此thử 諸chư 法pháp 緣duyên 生sanh 。而nhi 無vô 明minh 滅diệt 則tắc 行hành 滅diệt 。乃nãi 至chí 老lão 死tử 滅diệt 。此thử 是thị 滅diệt 相tương/tướng 。即tức 緣Duyên 覺Giác 法Pháp 。名danh 還hoàn 滅diệt 門môn 。若nhược 以dĩ 般Bát 若Nhã 觀quán 慧tuệ 。照chiếu 了liễu 無vô 明minh 。體thể 性tánh 皆giai 空không 。無vô 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。故cố 云vân 無vô 無vô 明minh 。亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。言ngôn 無vô 無vô 明minh 。是thị 舉cử 流lưu 轉chuyển 初sơ 相tương/tướng 空không 。亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。是thị 舉cử 還hoàn 滅diệt 初sơ 相tương/tướng 空không 。乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。是thị 舉cử 流lưu 轉chuyển 末mạt 相tương/tướng 空không 。亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。是thị 舉cử 還hoàn 滅diệt 末mạt 相tương/tướng 空không 。盡tận 即tức 滅diệt 也dã 。此thử 葢# 舉cử 其kỳ 始thỉ 末mạt 空không 。而nhi 該cai 其kỳ 中trung 。以dĩ 顯hiển 般Bát 若Nhã 真chân 空không 。體thể 非phi 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 之chi 相tướng 。故cố 無vô 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。

△# 三tam 釋thích 四Tứ 諦Đế 。

無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。

苦khổ 即tức 生sanh 死tử 苦khổ 果quả 。集tập 是thị 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 因nhân 。此thử 是thị 世thế 間gian 因nhân 果quả 。滅diệt 即tức 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。道đạo 是thị 道Đạo 品Phẩm 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。此thử 是thị 出xuất 世thế 間gian 因nhân 果quả 。智Trí 度Độ 論luận 云vân 。世thế 間gian 及cập 身thân 。是thị 苦khổ 果quả 。貪tham 愛ái 瞋sân 癡si 。等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。是thị 苦khổ 因nhân 。煩phiền 惱não 滅diệt 。是thị 苦khổ 滅diệt 。滅diệt 煩phiền 惱não 方phương 法pháp 。是thị 名danh 為vi 道Đạo 。如Như 來Lai 說thuyết 此thử 。四Tứ 聖Thánh 諦Đế 法Pháp 。葢# 為vi 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。不bất 知tri 三tam 界giới 。五ngũ 蘊uẩn 諸chư 法pháp 。如như 幻huyễn 如như 化hóa 。本bổn 自tự 無vô 生sanh 。性tánh 相tướng 寂tịch 滅diệt 。生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。猶do 如như 昨tạc 夢mộng 。而nhi 於ư 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。妄vọng 見kiến 生sanh 滅diệt 。橫hoạnh/hoành 受thọ 輪luân 迴hồi 。譬thí 如như 陽dương 燄diệm 無vô 水thủy 處xứ 。妄vọng 作tác 水thủy 想tưởng 。徒đồ 自tự 疲bì 勞lao 。是thị 故cố 如Như 來Lai 。令linh 彼bỉ 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。慕mộ 滅diệt 修tu 道Đạo 。暫tạm 息tức 苦khổ 本bổn 。聲Thanh 聞Văn 不bất 了liễu 。躭đam 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 。以dĩ 為vi 實thật 證chứng 。大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。修tu 般Bát 若Nhã 觀quán 。見kiến 真chân 空không 理lý 。無vô 生sanh 滅diệt 修tu 證chứng 之chi 法pháp 。生sanh 滅diệt 修tu 證chứng 。自tự 性tánh 空không 故cố 。故cố 云vân 無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo (# 諦đế 者giả 。審thẩm 實thật 也dã 。凡phàm 夫phu 雖tuy 有hữu 苦khổ 集tập 。而nhi 不bất 審thẩm 實thật 。不bất 得đắc 稱xưng 諦đế 。無vô 倒đảo 聖thánh 智trí 。審thẩm 知tri 境cảnh 故cố 。故cố 名danh 聖Thánh 諦Đế 。道Đạo 品Phẩm 者giả 。即tức 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。詳tường 餘dư 經kinh 論luận )# 。

△# 四tứ 釋thích 智trí 得đắc 。

無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

智trí 即tức 能năng 觀quán 之chi 智trí 。得đắc 即tức 所sở 證chứng 之chi 理lý 。意ý 明minh 不bất 但đãn 無vô 蘊uẩn 處xứ 界giới 諦đế 緣duyên 諸chư 法pháp 。即tức 三tam 乘thừa 人nhân 能năng 證chứng 所sở 證chứng 。及cập 修tu 般Bát 若Nhã 菩Bồ 薩Tát 空không 諸chư 法pháp 之chi 智trí 。與dữ 空không 智trí 之chi 所sở 得đắc 理lý 亦diệc 無vô 。蓋cái 法pháp 性tánh 如như 空không 。以dĩ 眼nhãn 病bệnh 故cố 。於ư 空không 見kiến 華hoa 而nhi 取thủ 證chứng 。故cố 大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。欲dục 知tri 說thuyết 如Như 來Lai 不bất 能năng 。證chứng 諸chư 佛Phật 法Pháp 秘bí 密mật 義nghĩa 趣thú 。當đương 學học 如như 是thị 。甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。

何hà 以dĩ 故cố 。所sở 證chứng 佛Phật 法Pháp 及cập 能năng 證chứng 者giả 。不bất 可khả 得đắc 故cố 。又hựu 云vân 。於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。能năng 證chứng 。所sở 證chứng 。證chứng 處xứ 。證chứng 時thời 。及cập 由do 此thử 證chứng 。若nhược 合hợp 若nhược 離ly 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。不bất 可khả 見kiến 故cố 。菩Bồ 薩Tát 於ư 諸chư 法pháp 空không 。不bất 應ưng 作tác 證chứng 。謂vị 觀quán 法pháp 空không 時thời 。先tiên 作tác 是thị 念niệm 。我ngã 應ưng 觀quán 法pháp 諸chư 相tướng 皆giai 空không 。不bất 應ưng 作tác 證chứng 。我ngã 為vi 學học 故cố 。觀quán 諸chư 法pháp 空không 。不bất 為vi 證chứng 故cố 。觀quán 諸chư 法pháp 空không 。乃nãi 至chí 我ngã 於ư 。無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。今kim 時thời 應ưng 學học 。不bất 應ưng 作tác 證chứng 。故cố 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。菩Bồ 提Đề 深thâm 入nhập 空không 故cố 。知tri 空không 亦diệc 空không 。涅Niết 槃Bàn 亦diệc 空không 。故cố 無vô 所sở 證chứng 。以dĩ 證chứng 不bất 證chứng 。法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。始thỉ 從tùng 五ngũ 蘊uẩn 。終chung 至chí 四Tứ 諦Đế 。乃nãi 三tam 乘thừa 人nhân 修tu 道Đạo 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 。今kim 修tu 般Bát 若Nhã 。如như 大đại 火hỏa 聚tụ 。無vô 論luận 淨tịnh 穢uế 。觸xúc 處xứ 皆giai 燒thiêu 。是thị 故cố 真chân 空không 理lý 顯hiển 。凡phàm 情tình 蕩đãng 盡tận 。真Chân 如Như 聖thánh 境cảnh 。一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 。悉tất 不bất 可khả 得đắc 。故cố 世thế 之chi 蘊uẩn 處xứ 界giới 。出xuất 世thế 之chi 四Tứ 諦Đế 因nhân 緣duyên 。以dĩ 至chí 能năng 證chứng 所sở 證chứng 。莫mạc 不bất 皆giai 空không 。是thị 則tắc 人nhân 法pháp 兩lưỡng 忘vong 。境cảnh 智trí 雙song 泯mẫn 。如như 病bệnh 去khứ 藥dược 除trừ 。故cố 云vân 無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

△# 三tam 依y 法pháp 修tu 證chứng 分phần/phân 。二nhị 初sơ 明minh 菩Bồ 薩Tát 得đắc 涅Niết 槃Bàn 二nhị 。明minh 諸chư 佛Phật 得đắc 菩Bồ 提Đề 。

初sơ 明minh 菩Bồ 薩Tát 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。

以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。

以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 者giả 。承thừa 上thượng 諸chư 無vô 字tự 而nhi 言ngôn 。謂vị 由do 前tiền 諸chư 法pháp 無vô 所sở 得đắc 之chi 故cố 。菩Bồ 薩Tát 因nhân 依y 之chi 而nhi 修tu 得đắc 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。故cố 此thử 無vô 字tự 乃nãi 統thống 一nhất 經kinh 之chi 旨chỉ 。葢# 由do 法pháp 性tánh 如như 如như 。體thể 本bổn 寂tịch 滅diệt 。若nhược 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 心tâm 。即tức 迷mê 本bổn 真chân 。失thất 於ư 般Bát 若Nhã 觀quán 慧tuệ 。何hà 由do 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 。得đắc 於ư 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。無vô 所sở 得đắc 者giả 。則tắc 名danh 為vi 慧tuệ 。菩Bồ 薩Tát 得đắc 是thị 慧tuệ 故cố 。名danh 無vô 所sở 得đắc 。又hựu 無vô 所sở 得đắc 者giả 。名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。菩Bồ 薩Tát 安an 住trụ 。大Đại 涅Niết 槃Bàn 中trung 。不bất 見kiến 一nhất 切thiết 。諸chư 法pháp 性tánh 相tướng 。故cố 名danh 無vô 所sở 得đắc 。又hựu 無vô 所sở 得đắc 者giả 。名danh 為vi 大Đại 乘Thừa 。菩Bồ 薩Tát 不bất 住trụ 諸chư 法pháp 。故cố 名danh 大Đại 乘Thừa 。清thanh 涼lương 云vân 。無vô 所sở 得đắc 即tức 般Bát 若Nhã 相tương/tướng 。由do 得đắc 般Bát 若Nhã 無vô 得đắc 智trí 慧tuệ 。故cố 方phương 得đắc 也dã 。大đại 品phẩm 云vân 。以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。而nhi 為vi 方phương 便tiện 。智Trí 度Độ 論luận 云vân 。有hữu 二nhị 種chủng 空không 。一nhất 無vô 方phương 便tiện 空không 。故cố 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 。二nhị 有hữu 方phương 便tiện 空không 。則tắc 無vô 所sở 墮đọa 。直trực 至chí 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 空không 。一nhất 但đãn 行hành 空không 。墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 。二nhị 行hành 不bất 可khả 得đắc 空không 。空không 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。則tắc 無vô 處xứ 可khả 墮đọa 。故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 。般Bát 若Nhã 方phương 便tiện 觀quán 慧tuệ 。照chiếu 諸chư 法pháp 空không 。故cố 於ư 蘊uẩn 處xứ 界giới 因nhân 緣duyên 諦đế 相tướng 。及cập 能năng 證chứng 所sở 證chứng 。皆giai 無vô 所sở 得đắc 。以dĩ 此thử 無vô 所sở 得đắc 心tâm 故cố 。而nhi 依y 般Bát 若Nhã 修tu 行hành 。則tắc 業nghiệp 累lũy/lụy/luy 解giải 脫thoát 。由do 依y 此thử 修tu 行hành 故cố 。則tắc 惑hoặc 不bất 礙ngại 心tâm 。境cảnh 不bất 礙ngại 智trí 。故cố 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。由do 無vô 罣quái 礙ngại 。則tắc 業nghiệp 累lũy/lụy/luy 解giải 脫thoát 。以dĩ 業nghiệp 脫thoát 故cố 。則tắc 外ngoại 無vô 三tam 界giới 果quả 報báo 之chi 恐khủng 怖bố 。由do 無vô 果quả 報báo 。則tắc 內nội 永vĩnh 離ly 煩phiền 惱não 之chi 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。以dĩ 離ly 煩phiền 惱não 。則tắc 真chân 常thường 獨độc 露lộ 。是thị 為vi 究cứu 竟cánh 涅Niết 槃Bàn 。斯tư 顯hiển 般Bát 若Nhã 真chân 空không 。體thể 非phi 生sanh 滅diệt 。違vi 因nhân 失thất 果quả 。故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。於ư 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 所sở 得đắc 。是thị 得đắc 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。然nhiên 一nhất 大đại 部bộ 般Bát 若Nhã 。皆giai 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。而nhi 為vi 宗tông 致trí 。設thiết 有hữu 一nhất 法pháp 過quá 涅Niết 槃Bàn 上thượng 者giả 。亦diệc 如như 夢mộng 如như 幻huyễn 。悉tất 不bất 可khả 得đắc 。故cố 大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。雖tuy 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 。自tự 性tánh 皆giai 空không 。而nhi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。因nhân 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。證chứng 得đắc 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。轉chuyển 妙diệu 法Pháp 輪luân 。度độ 無vô 量lượng 眾chúng 。雖tuy 證chứng 菩Bồ 提Đề 。而nhi 無vô 所sở 證chứng 。證chứng 不bất 證chứng 法pháp 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 故cố 。以dĩ 不bất 可khả 得đắc 。即tức 無vô 能năng 證chứng 所sở 證chứng 諸chư 忘vong 知tri 見kiến 。由do 無vô 妄vọng 見kiến 。故cố 無vô 顛điên 倒đảo 之chi 煩phiền 惱não 。若nhược 有hữu 所sở 證chứng 。即tức 是thị 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。豈khởi 得đắc 涅Niết 槃Bàn 菩Bồ 提Đề 。金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 不bất 壞hoại 假giả 名danh 論luận 云vân 。若nhược 論luận 菩Bồ 薩Tát 證chứng 真chân 實thật 時thời 。乃nãi 至chí 法Pháp 身thân 亦diệc 無vô 得đắc 故cố 。菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 者giả 。是thị 能năng 依y 之chi 人nhân 。般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 者giả 。是thị 所sở 依y 之chi 法pháp 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。是thị 能năng 空không 之chi 障chướng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。是thị 所sở 證chứng 之chi 果Quả 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。五ngũ 住trụ 究cứu 盡tận 。二nhị 死tử 永vĩnh 亡vong 。名danh 為vi 究cứu 竟cánh 。亦diệc 名danh 無vô 餘dư 。以dĩ 究cứu 盡tận 涅Niết 槃Bàn 之chi 際tế 故cố 。復phục 名danh 無vô 住trú 處xứ 涅Niết 槃Bàn 。非phi 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。但đãn 離ly 見kiến 思tư 惑hoặc 。名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。權quyền 得đắc 化hóa 城thành 之chi 涅Niết 槃Bàn 。誠thành 非phi 究cứu 竟cánh 。梵Phạm 稱xưng 涅Niết 槃Bàn 。華hoa 言ngôn 圓viên 寂tịch 。圓viên 。謂vị 德đức 無vô 不bất 備bị 。寂tịch 。謂vị 障chướng 無vô 不bất 盡tận 。亦diệc 翻phiên 大đại 滅diệt 度độ 。大đại 即tức 實thật 相tướng 。滅diệt 即tức 蘊uẩn 空không 。度độ 即tức 越việt 苦khổ 。又hựu 大đại 即tức 法Pháp 身thân 。滅diệt 即tức 解giải 脫thoát 。度độ 即tức 般Bát 若Nhã 。菩Bồ 薩Tát 修tu 般Bát 若Nhã 。觀quán 諸chư 法pháp 空không 。實thật 相tướng 理lý 顯hiển 。了liễu 生sanh 死tử 幻huyễn 身thân 。即tức 本bổn 法Pháp 身thân 。煩phiền 惱não 即tức 般Bát 若Nhã 。結kết 業nghiệp 即tức 解giải 脫thoát 。此thử 則tắc 三tam 障chướng 頓đốn 空không 。三tam 德đức 斯tư 圓viên 。是thị 謂vị 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 (# 三tam 障chướng 者giả 。即tức 業nghiệp 障chướng 。報báo 障chướng 。煩phiền 惱não 障chướng 也dã 。業nghiệp 能năng 縛phược 眾chúng 生sanh 。在tại 生sanh 死tử 獄ngục 。不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。故cố 名danh 罣quái 礙ngại 。三tam 界giới 果quả 報báo 。猶do 如như 火hỏa 宅trạch 。是thị 可khả 畏úy 相tương/tướng 。故cố 名danh 恐khủng 怖bố 。無vô 明minh 體thể 性tánh 。是thị 顛điên 倒đảo 法pháp 。猶do 如như 夢mộng 想tưởng 。故cố 名danh 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。由do 離ly 煩phiền 惱não 。則tắc 不bất 起khởi 惑hoặc 結kết 業nghiệp 。由do 離ly 結kết 業nghiệp 。則tắc 無vô 果quả 報báo 矣hĩ 。五ngũ 住trụ 者giả 。即tức 五ngũ 住trụ 地địa 惑hoặc 。此thử 惑hoặc 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。住trụ 著trước 生sanh 死tử 故cố 也dã 。一nhất 。一nhất 切thiết 見kiến 住trụ 。即tức 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 也dã 。二nhị 。欲dục 愛ái 住trụ 。即tức 欲dục 界giới 思tư 惑hoặc 也dã 。三tam 。色sắc 愛ái 住trụ 。即tức 色sắc 界giới 思tư 惑hoặc 也dã 。四tứ 有hữu 愛ái 住trụ 。即tức 無vô 色sắc 界giới 思tư 惑hoặc 也dã 。五ngũ 。無vô 明minh 住trụ 。即tức 根căn 本bổn 無vô 明minh 惑hoặc 也dã 。二Nhị 乘Thừa 未vị 了liễu 此thử 惑hoặc 。故cố 沉trầm 滯trệ 於ư 空không 。即tức 住trụ 方phương 便tiện 土thổ/độ 。大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。方phương 便tiện 斷đoạn 除trừ 。猶do 餘dư 惑hoặc 未vị 盡tận 。故cố 住trụ 實thật 報báo 土thổ/độ 。今kim 修tu 般Bát 若Nhã 。餘dư 惑hoặc 頓đốn 破phá 。故cố 名danh 究cứu 竟cánh )# 。

△# 二nhị 明minh 諸chư 。佛Phật 得đắc 菩Bồ 提Đề 。

三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

三tam 世thế 者giả 。過quá 去khứ 。未vị 來lai 。現hiện 在tại 也dã 。阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。華hoa 言ngôn 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。即tức 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 之chi 道đạo 。意ý 明minh 非phi 獨độc 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。依y 般Bát 若Nhã 而nhi 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。亦diệc 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。依y 般Bát 若Nhã 而nhi 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。原nguyên 無vô 二nhị 路lộ 。皆giai 依y 般Bát 若Nhã 而nhi 得đắc 。捨xả 此thử 般Bát 若Nhã 。而nhi 無vô 有hữu 得đắc 之chi 者giả 。故cố 大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。應Ứng 。正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。乘thừa 如như 是thị 乘thừa 。行hành 如như 是thị 道Đạo 。來lai 至chí 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。此thử 乘thừa 此thử 道đạo 。當đương 知tri 即tức 是thị 。甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。諸chư 法pháp 自tự 相tướng 空không 。即tức 是thị 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。又hựu 云vân 。菩Bồ 薩Tát 行hành 般Bát 若Nhã 作tác 佛Phật 已dĩ 。變biến 名danh 為vi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。菩Bồ 提Đề 是thị 智trí 德đức 。涅Niết 槃Bàn 是thị 斷đoạn 德đức 。菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。其kỳ 名danh 雖tuy 二nhị 。而nhi 皆giai 是thị 極cực 聖thánh 所sở 證chứng 二nhị 轉chuyển 依y 果quả 。以dĩ 惑hoặc 非phi 智trí 而nhi 不bất 斷đoạn 。智trí 非phi 斷đoạn 而nhi 不bất 圓viên 。故cố 大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。菩Bồ 薩Tát 於ư 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。及cập 一nhất 切thiết 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。已dĩ 圓viên 滿mãn 故cố 。由do 一nhất 剎sát 那na 相tương 應ứng 妙diệu 慧tuệ 。證chứng 得đắc 如Như 來Lai 。一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。

爾nhĩ 時thời 一nhất 切thiết 。煩phiền 惱não 習tập 氣khí 。相tương 續tục 永vĩnh 不bất 生sanh 故cố 。名danh 無vô 餘dư 斷đoạn 。則tắc 名danh 如Như 來Lai 。應Ứng 。正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。是thị 知tri 如như 是thị 二nhị 果quả 。皆giai 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。多đa 而nhi 得đắc 成thành 就tựu 也dã 。佛Phật 者giả 。梵Phạm 音âm 具cụ 云vân 佛Phật 陀Đà 。華hoa 言ngôn 覺giác 乃nãi 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 之chi 稱xưng 。所sở 謂vị 悟ngộ 性tánh 真chân 常thường 。了liễu 惑hoặc 虗hư 妄vọng 。運vận 無vô 緣duyên 慈từ 。度độ 有hữu 情tình 界giới 。行hành 滿mãn 果quả 圓viên 。故cố 謂vị 之chi 大đại 覺giác 也dã 。大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。自tự 然nhiên 開khai 覺giác 。故cố 名danh 佛Phật 陀Đà 。如như 實thật 開khai 覺giác 。一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。令linh 離ly 顛điên 倒đảo 惡ác 業nghiệp 眾chúng 苦khổ 。故cố 名danh 佛Phật 陀Đà 。以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。證chứng 法pháp 空không 義nghĩa 。及cập 證chứng 真Chân 如Như 義nghĩa 。是thị 菩Bồ 提Đề 義nghĩa 。諸chư 佛Phật 所sở 有hữu 。真chân 淨tịnh 妙diệu 覺giác 。故cố 名danh 菩Bồ 提Đề 。諸chư 佛Phật 由do 此thử 現hiện 覺giác 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 種chủng 相tương/tướng 。故cố 名danh 菩Bồ 提Đề (# 如Như 來Lai 者giả 。謂vị 乘thừa 先tiên 佛Phật 道Đạo 。來lai 成thành 正chánh 覺giác 。故cố 名danh 如Như 來Lai 。又hựu 然nhiên 諸chư 法pháp 相tướng 。有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。法Pháp 界Giới 法pháp 爾nhĩ 。佛Phật 於ư 此thử 相tương/tướng 。如như 實thật 現hiện 覺giác 。故cố 名danh 如Như 來Lai 。又hựu 如Như 來Lai 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。如như 實thật 覺giác 一nhất 切thiết 法pháp 真Chân 如Như 。不bất 虗hư 妄vọng 。不bất 變biến 異dị 。由do 此thử 覺giác 真Chân 如Như 相tướng 故cố 。說thuyết 名danh 如Như 來Lai 。應Ứng 。正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。言ngôn 智trí 德đức 者giả 。謂vị 以dĩ 平bình 等đẳng 智trí 慧tuệ 。照chiếu 了liễu 諸chư 法pháp 圓viên 融dung 。通thông 達đạt 無vô 礙ngại 。隨tùy 眾chúng 生sanh 機cơ 。為vi 其kỳ 演diễn 說thuyết 。而nhi 無vô 差sai 謬mậu 也dã 。斷đoạn 德đức 者giả 。謂vị 斷đoạn 除trừ 一nhất 切thiết 。煩phiền 惱não 惑hoặc 業nghiệp 淨tịnh 盡tận 無vô 餘dư 。隨tùy 所sở 化hóa 住trú 處xứ 。惡ác 不bất 能năng 染nhiễm 。縱túng/tung 任nhậm 自tự 在tại 。而nhi 無vô 累lũy/lụy/luy 縛phược 也dã 。二nhị 轉chuyển 依y 果quả 者giả 。以dĩ 悟ngộ 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。故cố 轉chuyển 煩phiền 惱não 而nhi 依y 菩Bồ 提Đề 。乃nãi 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 之chi 道đạo 。以dĩ 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。故cố 轉chuyển 生sanh 死tử 而nhi 依y 涅Niết 槃Bàn 。是thị 諸chư 佛Phật 所sở 。證chứng 之chi 果quả 也dã )# 。

△# 四tứ 結kết 讚tán 功công 能năng 。

故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。是thị 大đại 神thần 咒chú 。是thị 大đại 明minh 咒chú 。是thị 無vô 上thượng 咒chú 。是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。真chân 實thật 不bất 虗hư 。

故cố 知tri 者giả 。承thừa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 諸chư 佛Phật 。皆giai 依y 此thử 深thâm 般Bát 若Nhã 而nhi 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 菩Bồ 提Đề 。由do 是thị 故cố 知tri 般Bát 若Nhã 功công 用dụng 。不bất 可khả 思tư 議nghị 。非phi 名danh 言ngôn 數số 量lượng 能năng 宣tuyên 。乃nãi 以dĩ 四tứ 種chủng 咒chú 而nhi 讚tán 喻dụ 之chi 。神thần 以dĩ 不bất 測trắc 為vi 義nghĩa 。明minh 能năng 破phá 暗ám 。謂vị 此thử 般Bát 若Nhã 神thần 功công 妙diệu 用dụng 。非phi 心tâm 量lượng 所sở 知tri 。能năng 滅diệt 無vô 明minh 癡si 暗ám 。而nhi 顯hiển 真chân 空không 智trí 理lý 。證chứng 得đắc 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。更cánh 無vô 有hữu 法pháp 。出xuất 於ư 其kỳ 上thượng 。故cố 云vân 無vô 上thượng 。是thị 諸chư 佛Phật 秘bí 密mật 之chi 心tâm 印ấn 。故cố 亦diệc 無vô 有hữu 法pháp 。與dữ 之chi 比tỉ 倫luân 。故cố 云vân 無vô 等đẳng 等đẳng 。又hựu 此thử 般Bát 若Nhã 名danh 無vô 比tỉ 法pháp 。復phục 無vô 有hữu 無vô 比tỉ 法pháp 與dữ 之chi 比tỉ 。故cố 名danh 無vô 等đẳng 等đẳng 。五ngũ 住trụ 結kết 盡tận 二nhị 死tử 俱câu 亡vong 。四tứ 生sanh 果quả 謝tạ 。萬vạn 累lũy/lụy/luy 都đô 損tổn 。故cố 云vân 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。如như 是thị 般Bát 若Nhã 妙diệu 用dụng 難nan 思tư 。了liễu 妄vọng 即tức 真chân 。即tức 凡phàm 成thành 聖thánh 。決quyết 定định 息tức 苦khổ 無vô 疑nghi 。特đặc 令linh 眾chúng 生sanh 。信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。故cố 云vân 真chân 實thật 不bất 虗hư 。大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。學học 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。多đa 大đại 咒chú 王vương 時thời 。於ư 我ngã 及cập 法pháp 。雖tuy 無vô 所sở 得đắc 。而nhi 能năng 證chứng 得đắc 。無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 (# 智trí 論luận 云vân 。何hà 故cố 名danh 般Bát 若Nhã 為vi 大đại 明minh 咒chú 。謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。俱câu 有hữu 種chủng 種chủng 咒chú 術thuật 。利lợi 益ích 人nhân 民dân 。能năng 隨tùy 意ý 所sở 欲dục 。使sử 諸chư 鬼quỷ 神thần 。大đại 得đắc 名danh 聲thanh 。人nhân 民dân 歸quy 伏phục 。般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。於ư 諸chư 咒chú 術thuật 中trung 。是thị 大đại 咒chú 術thuật 。常thường 與dữ 眾chúng 生sanh 。道Đạo 德đức 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。諸chư 餘dư 咒chú 術thuật 。能năng 起khởi 貪tham 瞋sân 煩phiền 惱não 。自tự 在tại 作tác 惡ác 。墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 。是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 咒chú 。能năng 滅diệt 禪thiền 定định 佛Phật 道Đạo 涅Niết 槃Bàn 諸chư 著trước 。何hà 況huống 貪tham 瞋sân 麤thô 病bệnh 。是thị 故cố 名danh 為vi 。大đại 明minh 咒chú 無vô 上thượng 咒chú 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。又hựu 是thị 咒chú 能năng 令linh 人nhân 。離ly 老lão 病bệnh 死tử 。能năng 立lập 眾chúng 生sanh 於ư 大Đại 乘Thừa 。能năng 令linh 行hành 者giả 。於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 最tối 大đại 。是thị 故cố 言ngôn 大đại 咒chú 。能năng 如như 是thị 利lợi 益ích 。故cố 名danh 無vô 上thượng 。古cổ 有hữu 仙tiên 人nhân 。所sở 作tác 能năng 知tri 他tha 人nhân 心tâm 咒chú 。名danh 抑ức 叉xoa 尼ni 。能năng 飛phi 行hành 變biến 化hóa 咒chú 。名danh 揵kiền 陀đà 梨lê 。能năng 住trụ 壽thọ 過quá 千thiên 歲tuế 萬vạn 歲tuế 咒chú 。於ư 諸chư 咒chú 中trung 。無vô 與dữ 等đẳng 。於ư 此thử 無vô 等đẳng 咒chú 術thuật 中trung 。般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。過quá 出xuất 無vô 量lượng 。故cố 名danh 無vô 等đẳng 等đẳng 。又hựu 諸chư 佛Phật 法Pháp 名danh 等đẳng 。般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。得đắc 佛Phật 因nhân 緣duyên 。故cố 言ngôn 無vô 等đẳng 等đẳng 。又hựu 諸chư 佛Phật 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 名danh 無vô 等đẳng 。是thị 般Bát 若Nhã 咒chú 術thuật 佛Phật 所sở 作tác 。故cố 名danh 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú )# 。

△# 二nhị 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã 。

故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 咒chú 。即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。

揭yết 諦đế 。揭yết 諦đế 。波ba 羅la 揭yết 諦đế 。波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。菩bồ 提đề 。薩tát 婆bà 訶ha 。

此thử 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã 。是thị 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。體thể 即tức 真chân 空không 。無vô 異dị 顯hiển 說thuyết 。但đãn 以dĩ 顯hiển 說thuyết 。恐khủng 人nhân 依y 文văn 解giải 義nghĩa 。依y 說thuyết 起khởi 見kiến 。復phục 執chấp 真chân 空không 實thật 有hữu 其kỳ 體thể 。遂toại 成thành 實thật 法pháp 。還hoàn 同đồng 生sanh 滅diệt 。不bất 知tri 真chân 空không 亦diệc 空không 。而nhi 反phản 生sanh 執chấp 著trước 。復phục 墮đọa 無vô 明minh 。故cố 大đại 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。一nhất 切thiết 法pháp 自tự 性tánh 空không 。空không 性tánh 不bất 應ưng 執chấp 著trước 空không 性tánh 。空không 中trung 空không 性tánh 。尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。況huống 有hữu 空không 性tánh 能năng 執chấp 著trước 空không 。所sở 以dĩ 不bất 了liễu 真chân 空không 本bổn 如như 。便tiện 以dĩ 智trí 求cầu 智trí 。智trí 則tắc 成thành 解giải 。解giải 即tức 失thất 真chân 。起khởi 於ư 照chiếu 心tâm 。照chiếu 則tắc 立lập 境cảnh 。隨tùy 照chiếu 失thất 體thể 。返phản 成thành 影ảnh 事sự 。是thị 以dĩ 大đại 智trí 居cư 於ư 目mục 前tiền 。翻phiên 為vi 名danh 相tướng 之chi 境cảnh 。故cố 永vĩnh 嘉gia 云vân 。不bất 離ly 當đương 處xứ 常thường 湛trạm 然nhiên 。覓mịch 則tắc 知tri 君quân 不bất 可khả 見kiến 。今kim 此thử 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã 。正chánh 使sử 人nhân 情tình 忘vong 智trí 泯mẫn 。不bất 假giả 尋tầm 求cầu 。真chân 空không 現hiện 前tiền 。倐thúc 然nhiên 默mặc 證chứng 。踰du 於ư 符phù 契khế 。故cố 謂vị 之chi 曰viết 咒chú 。即tức 如Như 來Lai 難nan 思tư 秘bí 密mật 真chân 實thật 之chi 語ngữ 。咒chú 願nguyện 眾chúng 生sanh 。如như 佛Phật 無vô 異dị 。是thị 故cố 持trì 誦tụng 者giả 。當đương 空không 其kỳ 心tâm 。而nhi 一nhất 其kỳ 念niệm 。念niệm 念niệm 無vô 間gian 。如như 蜾# 臝# 之chi 咒chú 螟minh 蛉linh 。自tự 然nhiên 冥minh 妄vọng 契khế 真chân 。即tức 凡phàm 成thành 聖thánh 。或hoặc 云vân 顯hiển 說thuyết 令linh 解giải 生sanh 慧tuệ 。滅diệt 煩phiền 惱não 障chướng 。密mật 說thuyết 令linh 誦tụng 生sanh 福phước 。滅diệt 罪tội 業nghiệp 障chướng 。或hoặc 有hữu 強cường/cưỡng 釋thích 。以dĩ 揭yết 諦đế 翻phiên 為vi 度độ 。波ba 羅la 為vi 彼bỉ 岸ngạn 。僧Tăng 為vi 眾chúng 。謂vị 自tự 度độ 度độ 他tha 。與dữ 眾chúng 同đồng 到đáo 菩Bồ 提Đề 彼bỉ 岸ngạn 。如như 是thị 翻phiên 釋thích 。有hữu 乖quai 至chí 理lý 。全toàn 非phi 聖thánh 意ý 。既ký 云vân 密mật 說thuyết 。人nhân 寧ninh 解giải 之chi 。尚thượng 非phi 小tiểu 聖thánh 因nhân 位vị 菩Bồ 薩Tát 能năng 測trắc 。況huống 容dung 凡phàm 愚ngu 。可khả 以dĩ 義nghĩa 釋thích 。名danh 言ngôn 雙song 絕tuyệt 。理lý 事sự 兩lưỡng 忘vong 。爍thước 迦ca 羅la 眼nhãn 。窺khuy 摸mạc 不bất 著trước 。一nhất 落lạc 心tâm 思tư 。便tiện 成thành 知tri 見kiến 渣# 滓chỉ 。知tri 見kiến 立lập 知tri 。即tức 無vô 明minh 本bổn 。無vô 明minh 斯tư 立lập 。萬vạn 劫kiếp 汩# 沉trầm 。一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。何hà 由do 度độ 哉tai 。心tâm 思tư 若nhược 絕tuyệt 。知tri 見kiến 是thị 泯mẫn 。無vô 明minh 斯tư 破phá 。而nhi 彼bỉ 岸ngạn 斯tư 到đáo 矣hĩ (# 薩tát 婆bà 訶ha 。即tức 娑sa 婆bà 訶ha 。翻phiên 速tốc 疾tật 成thành 就tựu 。又hựu 云vân 是thị 圓viên 寂tịch 義nghĩa 。其kỳ 義nghĩa 眾chúng 多đa 。詳tường 如như 餘dư 處xứ )# 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。心Tâm 經Kinh 添# 足Túc (# 終Chung )#