般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 釋Thích 略Lược
明Minh 林Lâm 兆Triệu 恩Ân 撰Soạn
或hoặc 問vấn 釋Thích 氏thị 之chi 教giáo 。 都đô 無vô 有hữu 法pháp 。 若nhược 未vị 離ly 法pháp 。 便tiện 不bất 是thị 佛Phật 。 是thị 耶da 。 非phi 耶da 。 林lâm 子tử 喟vị 然nhiên 嘆thán 曰viết 。 此thử 余dư 心tâm 經kinh 釋thích 略lược 槩# 論luận 之chi 所sở 由do 作tác 也dã 。 而nhi 子tử 曾tằng 見kiến 余dư 之chi 釋thích 略lược 槩# 論luận 乎hồ 未vị 也dã 。 然nhiên 佛Phật 之chi 地địa 步bộ 甚thậm 高cao 。 而nhi 必tất 至chí 於ư 虗hư 空không 本bổn 體thể 。 本bổn 體thể 虗hư 空không 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 乃nãi 可khả 名danh 佛Phật 。 而nhi 曰viết 若nhược 未vị 離ly 法pháp 。 便tiện 不bất 是thị 佛Phật 。 豈khởi 不bất 然nhiên 哉tai 。 然nhiên 必tất 由do 積tích 久cửu 而nhi 後hậu 能năng 致trí 。 如như 釋Thích 迦Ca 所sở 謂vị 吾ngô 一nhất 劫kiếp 至chí 於ư 千thiên 萬vạn 劫kiếp 。 而nhi 吾ngô 精tinh 進tấn 之chi 心tâm 。 未vị 嘗thường 少thiểu 退thoái 。 子tử 豈khởi 不bất 聞văn 之chi 乎hồ 。 而nhi 曰viết 釋Thích 氏thị 之chi 教giáo 。 都đô 無vô 有hữu 法pháp 者giả 。 余dư 亦diệc 未vị 敢cảm 以dĩ 為vi 然nhiên 。 故cố 始thỉ 於ư 有hữu 法pháp 者giả 。 筏phiệt 喻dụ 以dĩ 渡độ 河hà 也dã 。 終chung 於ư 無vô 法pháp 者giả 。 舍xá 筏phiệt 而nhi 登đăng 岸ngạn 也dã 。 他tha 如như 金kim 剛cang 經kinh 所sở 云vân 。 應ưng 如như 是thị 住trụ 。 如như 是thị 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 夫phu 曰viết 住trụ 。 曰viết 降hàng 伏phục 。 謂vị 非phi 有hữu 法pháp 而nhi 何hà 。 縱túng/tung 是thị 聖thánh 賢hiền 。 亦diệc 且thả 有hữu 無vô 為vi 法pháp 矣hĩ 。 況huống 其kỳ 下hạ 乎hồ 。 至chí 於ư 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 所sở 載tái 二nhị 十thập 五ngũ 聖thánh 圓viên 通thông 。 圓viên 覺giác 經kinh 之chi 二nhị 十thập 一nhất 漸tiệm 教giáo 。 三tam 頓đốn 教giáo 。 一nhất 圓viên 教giáo 。 天thiên 台thai 止Chỉ 觀Quán 之chi 十thập 八bát 觀quán 。 是thị 皆giai 釋Thích 氏thị 之chi 法pháp 。 萬vạn 古cổ 不bất 易dị 之chi 常thường 經kinh 也dã 。 然nhiên 則tắc 心tâm 經kinh 亦diệc 有hữu 法pháp 歟# 。 林lâm 子tử 曰viết 。 然nhiên 。 若nhược 首thủ 下hạ 一nhất 觀quán 字tự 。 豈khởi 非phi 十thập 八bát 觀quán 之chi 義nghĩa 乎hồ 。 其kỳ 曰viết 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 是thị 乃nãi 聖thánh 賢hiền 之chi 無vô 為vi 法pháp 也dã 。 然nhiên 咒chú 亦diệc 法pháp 也dã 。 揭yết 之chi 揭yết 之chi 。 又hựu 復phục 揭yết 之chi 。 不bất 謂vị 之chi 漸tiệm 教giáo 而nhi 何hà 。 豈khởi 曰viết 二nhị 十thập 五ngũ 聖thánh 。 即tức 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 抑ức 亦diệc 不bất 能năng 外ngoại 法pháp 以dĩ 成thành 佛Phật 矣hĩ 。
龍long 江giang 兆triệu 恩ân
NO.544-B# 附Phụ 心Tâm 經Kinh 釋Thích 論Luận 就Tựu 正Chánh 小Tiểu 柬#
兆triệu 恩ân 拜bái 告cáo
諸chư 善Thiện 知Tri 識Thức 者giả 。 兆triệu 恩ân 嘗thường 以dĩ 六lục 祖tổ 而nhi 上thượng 。 佛Phật 法Pháp 明minh 。 六lục 祖tổ 而nhi 下hạ 。 佛Phật 法Pháp 不bất 明minh 。 法pháp 既ký 不bất 明minh 。 而nhi 其kỳ 譚đàm 佛Phật 之chi 最tối 以dĩ 為vi 得đắc 者giả 。 相tương/tướng 傳truyền 密mật 訣quyết 。 只chỉ 有hữu 空không 之chi 一nhất 字tự 。 當đương 下hạ 即tức 能năng 成thành 佛Phật 。 何hà 其kỳ 易dị 也dã 。 似tự 賢hiền 於ư 釋Thích 迦Ca 遠viễn 矣hĩ 。 甚thậm 而nhi 儒nho 門môn 之chi 士sĩ 。 亦diệc 有hữu 陰ấm 襲tập 其kỳ 言ngôn 。 互hỗ 相tương 告cáo 語ngữ 。 以dĩ 為vi 孔khổng 子tử 之chi 道đạo 亦diệc 是thị 如như 此thử 。 始thỉ 之chi 以dĩ 亂loạn 釋Thích 迦Ca 之chi 教giáo 。 終chung 之chi 以dĩ 壞hoại 孔khổng 子tử 之chi 學học 。 此thử 道đạo 之chi 所sở 以dĩ 不bất 明minh 於ư 天thiên 下hạ 萬vạn 世thế 也dã 。 噫# 。 兆triệu 恩ân 不bất 自tự 揣đoàn 分phần/phân 。 漫mạn 著trước 心tâm 經kinh 釋thích 略lược 槩# 論luận 二nhị 帙# 。 每mỗi 竊thiết 以dĩ 為vi 。 釋Thích 迦Ca 復phục 起khởi 。 必tất 從tùng 吾ngô 言ngôn 。 幸hạnh 今kim 佛Phật 法Pháp 再tái 興hưng 。 而nhi 十thập 室thất 之chi 邑ấp 。 必tất 有hữu 善Thiện 知Tri 識Thức 者giả 。 若nhược 能năng 不bất 以dĩ 兆triệu 恩ân 為vi 愚ngu 。 惠huệ 然nhiên 遠viễn 臨lâm 。 盡tận 言ngôn 相tương/tướng 正chánh 。 自tự 當đương 有hữu 以dĩ 教giáo 我ngã 也dã 。
心Tâm 經Kinh 釋Thích 略Lược
門môn 人nhân 。 王vương 。 興hưng 。 重trọng/trùng 閱duyệt 。
表biểu 希hy 朱chu 。 挍giảo 正chánh 。
摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心Tâm 經Kinh
林lâm 子tử 曰viết 。 梵Phạn 語ngữ 摩ma 訶ha 。 華hoa 言ngôn 大đại 。 梵Phạn 語ngữ 般Bát 若Nhã 。 華hoa 言ngôn 智trí 慧tuệ 。 其kỳ 曰viết 智trí 慧tuệ 者giả 。 乃nãi 余dư 之chi 所sở 謂vị 實thật 地địa 之chi 真chân 心tâm 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 華hoa 言ngôn 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 其kỳ 曰viết 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 乃nãi 余dư 之chi 所sở 謂vị 真chân 心tâm 之chi 實thật 地địa 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 也dã 。 多đa 與dữ 少thiểu 對đối 。 多đa 多đa 之chi 也dã 。 行hành 深thâm 而nhi 至chí 於ư 大đại 。 智trí 慧tuệ 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 此thử 其kỳ 最tối 上thượng 一Nhất 乘Thừa 之chi 可khả 多đa 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 。 本bổn 無vô 一nhất 法pháp 可khả 得đắc 。 而nhi 萬vạn 法pháp 皆giai 從tùng 此thử 出xuất 者giả 。 多đa 之chi 也dã 。 心tâm 經kinh 者giả 。 吾ngô 心tâm 之chi 真chân 經kinh 也dã 。 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 。 故cố 從tùng 劫kiếp 至chí 劫kiếp 。 手thủ 不bất 釋thích 卷quyển 。 從tùng 晝trú 至chí 夜dạ 。 無vô 不bất 念niệm 時thời 。 乃nãi 所sở 以dĩ 持trì 吾ngô 心tâm 之chi 真chân 經kinh 也dã 。 惟duy 此thử 真chân 經kinh 也dã 。 以dĩ 離ly 一nhất 切thiết 色sắc 相tướng 。 以dĩ 離ly 一nhất 切thiết 空không 相tướng 。 而nhi 安an 此thử 色sắc 空không 二nhị 字tự 俱câu 不bất 可khả 得đắc 也dã 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。
金kim 剛cang 經kinh 曰viết 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 及cập 諸chư 佛Phật 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 法Pháp 。 皆giai 從tùng 此thử 經Kinh 出xuất 。 昔tích 有hữu 釋thích 之chi 者giả 曰viết 。 皆giai 從tùng 此thử 經Kinh 出xuất 者giả 。 非phi 以dĩ 指chỉ 此thử 一nhất 經kinh 文văn 句cú 語ngữ 言ngôn 。 又hựu 曰viết 。 且thả 道đạo 此thử 經Kinh 從tùng 甚thậm 處xứ 出xuất 。 須Tu 彌Di 頂đảnh 上thượng 。 大đại 海hải 波ba 心tâm 。 又hựu 曰viết 。 此thử 經Kinh 者giả 。 人nhân 人nhân 俱câu 有hữu 。 箇cá 箇cá 周chu 圓viên 。 上thượng 及cập 諸chư 佛Phật 。 下hạ 及cập 螻lâu 蟻nghĩ 。 亦diệc 具cụ 此thử 經Kinh 。 即tức 妙diệu 圓viên 覺giác 心tâm 是thị 也dã 。 無vô 物vật 堪kham 比tỉ 。 又hựu 曰viết 。 茲tư 經kinh 喻dụ 如như 大đại 地địa 。 何hà 物vật 不bất 從tùng 地địa 之chi 所sở 生sanh 。 諸chư 佛Phật 惟duy 指chỉ 一nhất 心tâm 。 何hà 法pháp 不bất 從tùng 心tâm 之chi 所sở 立lập 。
國quốc 初sơ 僧Tăng 宗tông 泐# 曰viết 。 此thử 經Kinh 即tức 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 大đại 部bộ 般Bát 若Nhã 之chi 精tinh 要yếu 。 故cố 知tri 菩Bồ 薩Tát 之chi 說thuyết 。 即tức 是thị 佛Phật 說thuyết 。 傳truyền 至chí 中trung 華hoa 。 凡phàm 五ngũ 譯dịch 。 今kim 從tùng 玄huyền 奘tráng 所sở 譯dịch 者giả 。 以dĩ 中trung 國quốc 盛thịnh 行hành 故cố 也dã 。
國quốc 初sơ 宋tống 潛tiềm 溪khê 曰viết 。 心tâm 者giả 。 世thế 間gian 及cập 出xuất 世thế 間gian 。 萬vạn 法pháp 總tổng 相tương/tướng 。 其kỳ 別biệt 有hữu 五ngũ 。 一nhất 肉nhục 團đoàn 心tâm 。 狀trạng 如như 蕉tiêu 蕾lôi 。 生sanh 色sắc 身thân 中trung 。 係hệ 無vô 情tình 攝nhiếp 。 二nhị 緣duyên 慮lự 心tâm 。 狀trạng 如như 野dã 燒thiêu 。 忽hốt 生sanh 忽hốt 滅diệt 。 係hệ 妄vọng 想tưởng 攝nhiếp 。 三tam 集tập 起khởi 心tâm 。 狀trạng 如như 草thảo 子tử 。 埋mai 伏phục 識thức 田điền 。 係hệ 習tập 氣khí 攝nhiếp 。 四tứ 賴lại 耶da 心tâm 。 狀trạng 如như 良lương 田điền 。 細tế 種chủng 無vô 厭yếm 。 係hệ 無vô 明minh 攝nhiếp 。 五ngũ 真Chân 如Như 心tâm 。 狀trạng 同đồng 虗hư 空không 。 廓khuếch 彼bỉ 法Pháp 界Giới 。 係hệ 寂tịch 照chiếu 攝nhiếp 。
余dư 所sở 言ngôn 者giả 。 皆giai 最tối 上thượng 一Nhất 乘Thừa 之chi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。 而nhi 於ư 字tự 訓huấn 姑cô 且thả 略lược 之chi 。 故cố 曰viết 釋thích 略lược 。 今kim 依y 諸chư 生sanh 之chi 請thỉnh 。 而nhi 以dĩ 昔tích 人nhân 所sở 訓huấn 字tự 義nghĩa 。 附phụ 於ư 各các 章chương 之chi 後hậu 。
觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。
林lâm 子tử 曰viết 。 觀quán 與dữ 照chiếu 別biệt 。 未vị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 則tắc 不bất 得đắc 不bất 觀quán 。 既ký 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 則tắc 亦diệc 照chiếu 見kiến 之chi 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 故cố 照chiếu 見kiến 也dã 者giả 。 猶do 俗tục 所sở 云vân 看khán 見kiến 者giả 是thị 也dã 。 盖# 既ký 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 之chi 時thời 。 而nhi 看khán 見kiến 此thử 彼bỉ 岸ngạn 中trung 。 一nhất 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 曰viết 時thời 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 而nhi 曰viết 自tự 在tại 者giả 。 以dĩ 其kỳ 深thâm 處xứ 於ư 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 之chi 中trung 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 奚hề 有hữu 於ư 塵trần 生sanh 之chi 色sắc 。 亦diệc 奚hề 有hữu 於ư 塵trần 滅diệt 之chi 空không 。 無vô 色sắc 無vô 空không 。 夫phu 誰thùy 得đắc 而nhi 罣quái 礙ngại 之chi 。 故cố 曰viết 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 自tự 性tánh 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 而nhi 真Chân 如Như 之chi 性tánh 。 則tắc 徧biến 於ư 一nhất 切thiết 處xứ 。 釋Thích 氏thị 謂vị 之chi 無vô 形hình 無vô 相tướng 。 無vô 背bối 無vô 面diện 。 六lục 根căn 四tứ 大đại 俱câu 無vô 。 只chỉ 有hữu 一nhất 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 無vô 相tướng 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 無vô 不bất 現hiện 身thân 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。 行hành 深thâm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 皆giai 不bất 可khả 不bất 知tri 也dã 。 若nhược 以dĩ 行hành 作tác 去khứ 聲thanh 。 而nhi 曰viết 行hành 深thâm 者giả 。 三tam 千thiên 威uy 儀nghi 。 八bát 萬vạn 細tế 行hạnh 。 而nhi 功công 行hành 則tắc 極cực 其kỳ 大đại 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 行hành 作tác 平bình 聲thanh 。 而nhi 曰viết 行hành 深thâm 者giả 。 應ưng 如như 是thị 住trụ 。 如như 是thị 降hàng 伏phục 。 而nhi 修tu 為vi 則tắc 極cực 其kỳ 至chí 矣hĩ 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 者giả 。 大đại 智trí 慧tuệ 而nhi 見kiến 性tánh 也dã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 而nhi 入nhập 頓đốn 也dã 。 故cố 見kiến 性tánh 也dã 者giả 。 以dĩ 了liễu 知tri 此thử 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 之chi 佛Phật 性tánh 。 悉tất 備bị 於ư 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 。 五ngũ 陰ấm 本bổn 空không 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 也dã 。 多đa 。 古cổ 語ngữ 所sở 謂vị 有hữu 足túc 多đa 之chi 多đa 。
時thời 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 之chi 時thời 。 度độ 。 度độ 之chi 也dã 。 度độ 苦khổ 海hải 以dĩ 登đăng 彼bỉ 岸ngạn 也dã 。 而nhi 眾chúng 生sanh 則tắc 。 從tùng 生sanh 至chí 死tử 。 從tùng 劫kiếp 至chí 劫kiếp 。 皆giai 受thọ 此thử 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。 不bất 能năng 出xuất 離ly 。 而nhi 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 元nguyên 無vô 苦khổ 海hải 。 而nhi 又hựu 奚hề 待đãi 於ư 度độ 耶da 。 故cố 照chiếu 也dã 者giả 。 照chiếu 而nhi 無vô 所sở 於ư 照chiếu 也dã 。 空không 也dã 者giả 。 空không 而nhi 無vô 所sở 於ư 空không 也dã 。 度độ 也dã 者giả 。 度độ 而nhi 無vô 所sở 於ư 度độ 也dã 。 若nhược 曰viết 照chiếu 而nhi 有hữu 所sở 於ư 照chiếu 。 空không 而nhi 有hữu 所sở 於ư 空không 。 度độ 而nhi 有hữu 所sở 於ư 度độ 。 即tức 是thị 未vị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 有hữu 假giả 人nhân 為vi 。 而nhi 謂vị 之chi 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 不bất 可khả 也dã 。
林lâm 子tử 曰viết 。 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 乃nãi 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 之chi 所sở 住trú 處xứ 也dã 。 然nhiên 處xứ 猶do 家gia 也dã 。 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 所sở 住trụ 之chi 處xứ 。 即tức 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 所sở 住trụ 之chi 家gia 。 曰viết 處xứ 曰viết 家gia 。 壇đàn 經kinh 所sở 謂vị 門môn 內nội 。 甚thậm 深thâm 法Pháp 界giới 者giả 是thị 也dã 。 若nhược 能năng 知tri 此thử 。 甚thậm 深thâm 法Pháp 界giới 。 而nhi 為vi 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 所sở 住trú 處xứ 。 一nhất 超siêu 而nhi 入nhập 。 便tiện 是thị 到đáo 家gia 之chi 人nhân 。 然nhiên 而nhi 甚thậm 深thâm 法Pháp 界giới 。 得đắc 而nhi 入nhập 之chi 乎hồ 。 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 而nhi 觀quán 之chi 乎hồ 。
林lâm 子tử 曰viết 。 即tức 心tâm 即tức 佛Phật 。 而nhi 真chân 心tâm 元nguyên 在tại 於ư 實thật 地địa 之chi 中trung 者giả 。 是thị 真chân 佛Phật 深thâm 處xứ 於ư 彼bỉ 岸ngạn 之chi 際tế 也dã 。 故cố 不bất 詣nghệ 實thật 地địa 。 而nhi 談đàm 真chân 心tâm 。 不bất 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 而nhi 談đàm 真chân 佛Phật 者giả 。 豈khởi 非phi 所sở 謂vị 門môn 外ngoại 漢hán 耶da 。
林lâm 子tử 曰viết 。 不bất 登đăng 佛Phật 位vị 。 安an 能năng 識thức 佛Phật 。 不bất 知tri 本bổn 來lai 。 安an 識thức 無vô 物vật 。
林lâm 子tử 曰viết 。 若nhược 離ly 實thật 地địa 。 便tiện 是thị 離ly 心tâm 。 若nhược 離ly 彼bỉ 岸ngạn 。 便tiện 是thị 離ly 佛Phật 。
元nguyên 古cổ 雲vân 曰viết 。 五ngũ 蘊uẩn 。 即tức 五ngũ 陰ấm 。 其kỳ 曰viết 蘊uẩn 者giả 。 積tích 聚tụ 義nghĩa 也dã 。 其kỳ 曰viết 陰ấm 者giả 。 盖# 覆phú 義nghĩa 也dã 。
潛tiềm 溪khê 曰viết 。 五ngũ 蘊uẩn 者giả 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã 。 色sắc 蘊uẩn 。 四tứ 大đại 所sở 成thành 。 受thọ 蘊uẩn 。 領lãnh 納nạp 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 想tưởng 蘊uẩn 。 即tức 種chủng 種chủng 境cảnh 。 奔bôn 馳trì 不bất 息tức 。 行hành 蘊uẩn 。 諸chư 所sở 心tâm 法pháp 。 多đa 貪tham 境cảnh 弗phất 止chỉ 。 識thức 蘊uẩn 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 。 熾sí 然nhiên 了liễu 別biệt 。 五ngũ 蘊uẩn 之chi 中trung 。 識thức 以dĩ 分phân 別biệt 居cư 先tiên 。 因nhân 其kỳ 分phân 別biệt 。 而nhi 領lãnh 納nạp 在tại 心tâm 。 謂vị 之chi 受thọ 。 心tâm 既ký 領lãnh 納nạp 。 相tương 續tục 尋tầm 思tư 。 謂vị 之chi 想tưởng 。 想tưởng 之chi 不bất 已dĩ 。 遂toại 成thành 造tạo 作tác 。 謂vị 之chi 行hành 。
舍Xá 利Lợi 子Tử 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。
林lâm 子tử 曰viết 。 此thử 呼hô 舍Xá 利Lợi 子Tử 而nhi 警cảnh 之chi 。 而nhi 以dĩ 色sắc 空không 二nhị 字tự 對đối 待đãi 言ngôn 之chi 。 盖# 恐khủng 其kỳ 有hữu 著trước 於ư 有hữu 無vô 二nhị 見kiến 也dã 。 若nhược 所sở 云vân 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 者giả 。 乃nãi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 本bổn 無vô 空không 也dã 。 奚hề 有hữu 於ư 色sắc 。 色sắc 空không 俱câu 泯mẫn 。 心tâm 經kinh 之chi 本bổn 旨chỉ 。 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 也dã 。 而nhi 歷lịch 代đại 註chú 解giải 。 皆giai 曰viết 色sắc 因nhân 空không 顯hiển 。 空không 為vi 色sắc 亡vong 。 又hựu 曰viết 。 無vô 空không 不bất 顯hiển 色sắc 。 無vô 色sắc 不bất 明minh 空không 等đẳng 語ngữ 。 如như 此thử 見kiến 解giải 。 不bất 謂vị 之chi 對đối 待đãi 之chi 義nghĩa 耶da 。 故cố 曰viết 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 豈khởi 曰viết 不bất 異dị 。 而nhi 又hựu 曰viết 即tức 是thị 者giả 。 何hà 也dã 。 以dĩ 其kỳ 不bất 能năng 見kiến 性tánh 。 二nhị 者giả 病bệnh 在tại 一nhất 般ban 也dã 。
三tam 祖tổ 僧Tăng 璨xán 曰viết 。 圓viên 同đồng 太thái 虗hư 。 無vô 欠khiếm 無vô 餘dư 。 此thử 乃nãi 本bổn 體thể 自tự 然nhiên 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 也dã 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。 又hựu 曰viết 。 莫mạc 逐trục 有hữu 緣duyên 。 勿vật 住trụ 空không 忍nhẫn 。 若nhược 逐trục 有hữu 緣duyên 。 即tức 是thị 迷mê 空không 以dĩ 為vi 色sắc 。 若nhược 住trụ 空không 忍nhẫn 。 即tức 是thị 泯mẫn 色sắc 以dĩ 為vi 空không 。 二nhị 者giả 盖# 胥# 失thất 之chi 。 而nhi 非phi 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 矣hĩ 。
林lâm 子tử 曰viết 。 余dư 嘗thường 譬thí 之chi 石thạch 焉yên 。 火hỏa 之chi 性tánh 。 蘊uẩn 於ư 石thạch 之chi 中trung 。 而nhi 石thạch 之chi 中trung 。 但đãn 惟duy 有hữu 火hỏa 之chi 性tánh 已dĩ 爾nhĩ 。 本bổn 無vô 火hỏa 也dã 。 奚hề 有hữu 於ư 滅diệt 。 既ký 無vô 火hỏa 矣hĩ 。 而nhi 有hữu 色sắc 乎hồ 哉tai 。 既ký 無vô 滅diệt 矣hĩ 。 而nhi 有hữu 空không 乎hồ 哉tai 。 而nhi 人nhân 之chi 性tánh 亦diệc 猶do 是thị 也dã 。 然nhiên 石thạch 擊kích 之chi 則tắc 火hỏa 生sanh 。 頃khoảnh 之chi 而nhi 火hỏa 滅diệt 。 火hỏa 生sanh 則tắc 有hữu 火hỏa 之chi 色sắc 。 火hỏa 滅diệt 則tắc 無vô 火hỏa 之chi 色sắc 。 而nhi 空không 矣hĩ 。 而nhi 生sanh 而nhi 色sắc 。 而nhi 滅diệt 而nhi 空không 。 都đô 在tại 石thạch 外ngoại 。 殊thù 不bất 知tri 真chân 性tánh 本bổn 不bất 在tại 外ngoại 也dã 。 顧cố 乃nãi 於ư 塵trần 之chi 色sắc 空không 上thượng 做tố 工công 夫phu 。 則tắc 亦diệc 何hà 異dị 於ư 火hỏa 之chi 生sanh 滅diệt 上thượng 討thảo 分phần/phân 曉hiểu 。 而nhi 謂vị 之chi 能năng 見kiến 性tánh 而nhi 入nhập 頓đốn 也dã 可khả 乎hồ 哉tai 。 壇đàn 經kinh 曰viết 。 只chỉ 在tại 門môn 外ngoại 。 未vị 入nhập 門môn 內nội 。
林lâm 子tử 曰viết 。 余dư 嘗thường 譬thí 之chi 鏡kính 焉yên 。 塵trần 來lai 則tắc 色sắc 。 塵trần 去khứ 則tắc 空không 。 是thị 鏡kính 之chi 色sắc 空không 。 皆giai 由do 於ư 外ngoại 塵trần 之chi 去khứ 來lai 如như 此thử 。 然nhiên 而nhi 鏡kính 之chi 所sở 以dĩ 能năng 照chiếu 之chi 本bổn 體thể 者giả 。 抑ức 亦diệc 其kỳ 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 乎hồ 。
潛tiềm 溪khê 曰viết 。 凡phàm 有hữu 形hình 者giả 。 皆giai 謂vị 之chi 色sắc 。 凡phàm 無vô 形hình 者giả 。 皆giai 謂vị 之chi 空không 。
舍Xá 利Lợi 子Tử 。 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。
林lâm 子tử 曰viết 。 此thử 呼hô 舍Xá 利Lợi 子Tử 而nhi 重trọng/trùng 警cảnh 之chi 。 而nhi 專chuyên 以dĩ 空không 之chi 一nhất 字tự 言ngôn 之chi 。 盖# 惟duy 恐khủng 其kỳ 不bất 知tri 心tâm 經kinh 之chi 本bổn 旨chỉ 。 而nhi 有hữu 著trước 於ư 法pháp 。 而nhi 有hữu 著trước 於ư 相tương/tướng 。 有hữu 所sở 然nhiên 而nhi 空không 之chi 也dã 。 然nhiên 真chân 性tánh 上thượng 不bất 容dung 一nhất 物vật 。 彼bỉ 岸ngạn 中trung 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 。 而nhi 無vô 有hữu 法pháp 。 而nhi 無vô 有hữu 相tướng 。 而nhi 曰viết 法pháp 曰viết 相tương/tướng 。 便tiện 是thị 有hữu 物vật 。 而nhi 非phi 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 之chi 現hiện 成thành 矣hĩ 。 壇đàn 經kinh 曰viết 。 常thường 離ly 法pháp 相tướng 。 自tự 由do 自tự 在tại 。 又hựu 曰viết 。 離ly 諸chư 法pháp 相tướng 。 一nhất 無vô 所sở 得đắc 。 是thị 字tự 。 指chỉ 上thượng 文văn 空không 不bất 異dị 色sắc 。 空không 即tức 是thị 色sắc 句cú 。
林lâm 生sanh 問vấn 曰viết 。 夫phu 既ký 空không 矣hĩ 。 安an 得đắc 有hữu 相tương/tướng 。 林lâm 子tử 曰viết 。 豈khởi 曰viết 色sắc 有hữu 色sắc 相tướng 。 而nhi 空không 亦diệc 有hữu 空không 相tướng 矣hĩ 。 又hựu 問vấn 何hà 謂vị 空không 相tướng 。 林lâm 子tử 曰viết 。 余dư 嘗thường 指chỉ 諸chư 空không 器khí 而nhi 問vấn 之chi 人nhân 曰viết 。 器khí 中trung 何hà 物vật 也dã 。
答đáp 曰viết 。
吾ngô 但đãn 見kiến 器khí 中trung 之chi 空không 爾nhĩ 。 夫phu 空không 可khả 得đắc 而nhi 見kiến 之chi 。 不bất 謂vị 之chi 空không 有hữu 空không 相tướng 耶da 。 有hữu 相tương/tướng 則tắc 有hữu 見kiến 。 無vô 相tướng 則tắc 無vô 見kiến 。 余dư 於ư 是thị 而nhi 知tri 空không 相tướng 之chi 空không 。 是thị 亦diệc 色sắc 相tướng 之chi 色sắc 也dã 。 着trước 空không 着trước 色sắc 。 亦diệc 有hữu 何hà 異dị 。 故cố 曰viết 其kỳ 為vi 失thất 性tánh 均quân 也dã 。
林lâm 子tử 曰viết 。 空không 之chi 一nhất 字tự 。 最tối 易dị 惑hoặc 人nhân 。 然nhiên 凡phàm 夫phu 則tắc 易dị 惑hoặc 於ư 色sắc 。 而nhi 二Nhị 乘Thừa 則tắc 易dị 惑hoặc 於ư 空không 。 夫phu 惑hoặc 於ư 色sắc 者giả 。 猶do 可khả 得đắc 而nhi 言ngôn 之chi 。 而nhi 惑hoặc 於ư 空không 者giả 。 則tắc 不bất 可khả 得đắc 而nhi 言ngôn 之chi 。 而nhi 世thế 之chi 註chú 解giải 者giả 。 率suất 皆giai 不bất 知tri 佛Phật 無vô 有hữu 法pháp 。 空không 無vô 有hữu 相tương/tướng 。 而nhi 執chấp 著trước 於ư 上thượng 文văn 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 句cú 。 而nhi 曰viết 真chân 空không 實thật 相tướng 。 謬mậu 之chi 甚thậm 也dã 。 殊thù 不bất 知tri 無vô 空không 之chi 空không 。 是thị 謂vị 真chân 空không 。 無vô 相tướng 之chi 相tướng 。 是thị 謂vị 實thật 相tướng 。 若nhược 曰viết 空không 相tướng 。 則tắc 是thị 空không 也dã 。 亦diệc 可khả 得đắc 而nhi 見kiến 之chi 矣hĩ 。 而nhi 余dư 之chi 所sở 謂vị 色sắc 空không 不bất 到đáo 處xứ 之chi 真chân 空không 。 其kỳ 有hữu 空không 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 相tương/tướng 乎hồ 。 其kỳ 可khả 得đắc 而nhi 見kiến 乎hồ 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。 大đại 抵để 心tâm 經kinh 大đại 旨chỉ 。 皆giai 以dĩ 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 。 本bổn 無vô 五ngũ 蘊uẩn 可khả 空không 也dã 。 而nhi 學học 佛Phật 之chi 徒đồ 。 乃nãi 不bất 知tri 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 之chi 謂vị 何hà 。 而nhi 謂vị 有hữu 法pháp 可khả 以dĩ 空không 五ngũ 蘊uẩn 而nhi 空không 之chi 。 終chung 不bất 免miễn 入nhập 於ư 想tưởng 像tượng 。 而nhi 謂vị 虗hư 空không 無vô 有hữu 相tướng 貌mạo 。 以dĩ 為vi 空không 也dã 。 豈khởi 曰viết 色sắc 空không 俱câu 忘vong 。 亦diệc 是thị 知tri 見kiến 。 故cố 曰viết 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 以dĩ 深thâm 警cảnh 之chi 也dã 。
不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 是thị 故cố 空không 中trung 。 無vô 色sắc 。 無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。
林lâm 子tử 曰viết 。 若nhược 前tiền 所sở 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 者giả 。 盖# 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 五ngũ 蘊uẩn 本bổn 空không 也dã 。 夫phu 五ngũ 蘊uẩn 本bổn 空không 矣hĩ 。 則tắc 安an 有hữu 生sanh 。 既ký 不bất 有hữu 生sanh 。 則tắc 安an 有hữu 滅diệt 。 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 故cố 曰viết 空không 中trung 。 無vô 色sắc 無vô 受thọ 。 想tưởng 行hành 識thức 者giả 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 也dã 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。 此thử 章chương 應ưng 上thượng 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 句cú 。
無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 無vô 眼nhãn 界giới 。 乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。 無vô 無vô 明minh 。 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。
林lâm 子tử 曰viết 。 此thử 下hạ 詳tường 言ngôn 之chi 。 以dĩ 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 中trung 。 一nhất 無vô 所sở 有hữu 。 非phi 特đặc 無vô 色sắc 無vô 受thọ 。 想tưởng 行hành 識thức 焉yên 已dĩ 也dã 。 而nhi 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 其kỳ 有hữu 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 無vô 明minh 乎hồ 。 而nhi 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 其kỳ 有hữu 老lão 死tử 乎hồ 。 而nhi 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 其kỳ 可khả 以dĩ 智trí 而nhi 知tri 。 以dĩ 苦khổ 以dĩ 集tập 以dĩ 滅diệt 以dĩ 道đạo 而nhi 得đắc 之chi 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 罣quái 礙ngại 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 恐khủng 怖bố 乎hồ 。 其kỳ 有hữu 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 乎hồ 。 然nhiên 此thử 亦diệc 皆giai 塵trần 之chi 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 爾nhĩ 。 而nhi 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 乃nãi 其kỳ 塵trần 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 。 也dã 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。
林lâm 子tử 曰viết 。 形hình 骸hài 中trung 。 有hữu 眼nhãn 有hữu 耳nhĩ 。 有hữu 鼻tị 有hữu 舌thiệt 。 有hữu 身thân 有hữu 意ý 。 而nhi 有hữu 六lục 根căn 矣hĩ 。 而nhi 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 則tắc 超siêu 出xuất 於ư 形hình 骸hài 之chi 外ngoại 。 無vô 眼nhãn 無vô 耳nhĩ 。 無vô 鼻tị 無vô 舌thiệt 。 無vô 身thân 無vô 意ý 。 而nhi 無vô 六lục 根căn 也dã 。 夫phu 既ký 無vô 六lục 根căn 矣hĩ 。 而nhi 必tất 於ư 屬thuộc 眼nhãn 之chi 色sắc 。 而nhi 空không 之chi 以dĩ 為vi 空không 者giả 。 何hà 歟# 。 若nhược 余dư 之chi 所sở 謂vị 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 者giả 。 則tắc 自tự 其kỳ 真chân 去khứ 處xứ 之chi 無vô 色sắc 無vô 空không 者giả 言ngôn 之chi 。 而nhi 非phi 謂vị 外ngoại 著trước 於ư 六lục 根căn 之chi 眼nhãn 。 空không 其kỳ 色sắc 而nhi 空không 之chi 也dã 。 若nhược 外ngoại 著trước 於ư 六lục 根căn 之chi 眼nhãn 空không 其kỳ 色sắc 而nhi 空không 之chi 。 則tắc 亦diệc 不bất 免miễn 入nhập 山sơn 圜viên 坐tọa 。 避tị 塵trần 以dĩ 求cầu 靜tĩnh 也dã 。 殊thù 不bất 知tri 彼bỉ 岸ngạn 實thật 地địa 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 而nhi 奚hề 有hữu 於ư 塵trần 之chi 可khả 避tị 。 又hựu 奚hề 有hữu 於ư 靜tĩnh 之chi 可khả 求cầu 耶da 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。
經kinh 曰viết 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 得đắc 而nhi 得đắc 之chi 乎hồ 。 得đắc 而nhi 無vô 所sở 於ư 得đắc 。 無vô 所sở 得đắc 而nhi 得đắc 也dã 。 故cố 曰viết 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 若nhược 存tồn 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。 而nhi 自tự 以dĩ 為vi 得đắc 者giả 。 便tiện 是thị 有hữu 修tu 。 有hữu 證chứng 。 有hữu 所sở 得đắc 。 而nhi 不bất 空không 矣hĩ 。 而nhi 色sắc 空không 之chi 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 也dã 。 而nhi 奚hề 有hữu 於ư 脩tu 。 奚hề 有hữu 於ư 證chứng 。 奚hề 有hữu 於ư 得đắc 耶da 。 故cố 故cố 也dã 者giả 。 故cố 也dã 。 此thử 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 并tinh 下hạ 文văn 二nhị 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 是thị 皆giai 本bổn 體thể 之chi 自tự 然nhiên 。 一nhất 切thiết 之chi 現hiện 成thành 也dã 。 故cố 曰viết 故cố 。 故cố 故cố 也dã 者giả 。 謂vị 我ngã 元nguyên 所sở 自tự 有hữu 之chi 故cố 物vật 木mộc 如như 是thị 也dã 。
潛tiềm 溪khê 曰viết 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 謂vị 之chi 六lục 根căn 。 猶do 草thảo 木mộc 之chi 有hữu 根căn 也dã 。 亦diệc 謂vị 之chi 六lục 入nhập 。 根căn 則tắc 主chủ 內nội 而nhi 言ngôn 。 入nhập 則tắc 主chủ 外ngoại 而nhi 言ngôn 。 眼nhãn 見kiến 為vi 色sắc 塵trần 。 耳nhĩ 聞văn 為vi 聲thanh 塵trần 。 鼻tị 嗅khứu 為vi 香hương 塵trần 。 舌thiệt 嘗thường 為vi 味vị 塵trần 。 身thân 染nhiễm 為vi 觸xúc 塵trần 。 意ý 著trước 為vi 法pháp 塵trần 。 是thị 謂vị 之chi 六lục 塵trần 。 謂vị 如như 沙sa 塵trần 之chi 障chướng 蔽tế 也dã 。 根căn 塵trần 二nhị 者giả 和hòa 合hợp 為vi 十thập 二nhị 處xứ 。 處xử 。 所sở 也dã 。 言ngôn 各các 有hữu 所sở 在tại 也dã 。 從tùng 見kiến 為vi 眼nhãn 識thức 。 從tùng 聞văn 為vi 耳nhĩ 識thức 。 從tùng 嗅khứu 為vi 鼻tị 識thức 。 從tùng 嘗thường 為vi 舌thiệt 識thức 。 從tùng 染nhiễm 為vi 身thân 識thức 。 從tùng 分phân 別biệt 為vi 意ý 識thức 。 謂vị 之chi 六lục 識thức 。 識thức 。 謂vị 妄vọng 生sanh 辨biện 析tích 。 昏hôn 翳ế 真chân 智trí 也dã 。 三tam 者giả 和hòa 合hợp 為vi 十thập 八bát 界giới 。 界giới 者giả 。 限hạn 也dã 。 言ngôn 各các 有hữu 限hạn 域vực 也dã 。 乃nãi 至chí 者giả 。 省tỉnh 文văn 。 上thượng 舉cử 眼nhãn 界giới 。 下hạ 舉cử 無vô 意ý 識thức 界giới 。 中trung 間gian 四tứ 識thức 。 可khả 以dĩ 例lệ 知tri 也dã 。
宗tông 泐# 曰viết 。 此thử 空không 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 無vô 明minh 者giả 。 癡si 暗ám 也dã 。 謂vị 於ư 本bổn 性tánh 無vô 所sở 明minh 了liễu 。 非phi 懵mộng 然nhiên 無vô 知tri 。 乃nãi 違vi 理lý 強cường/cưỡng 覺giác 之chi 謂vị 也dã 。 無vô 無vô 明minh 。 無vô 無vô 明minh 盡tận 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 般Bát 若Nhã 智trí 。 觀quán 此thử 無vô 明minh 。 其kỳ 性tánh 本bổn 空không 。 無vô 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 故cố 云vân 無vô 無vô 明minh 。 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 也dã 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 義nghĩa 與dữ 前tiền 同đồng 。 但đãn 舉cử 其kỳ 始thỉ 末mạt 。 而nhi 略lược 其kỳ 中trung 也dã 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 亦diệc 曰viết 十thập 二nhị 支chi 。 一nhất 曰viết 無vô 明minh 。 亦diệc 名danh 煩phiền 惱não 。 二nhị 曰viết 行hành 。 謂vị 造tạo 作tác 諸chư 業nghiệp 。 三tam 曰viết 識thức 。 謂vị 起khởi 妄vọng 念niệm 。 初sơ 托thác 母mẫu 胎thai 也dã 。 四tứ 曰viết 名danh 色sắc 。 從tùng 托thác 胎thai 後hậu 。 生sanh 諸chư 根căn 形hình 也dã 。 五ngũ 曰viết 六lục 入nhập 。 謂vị 於ư 胎thai 中trung 。 而nhi 成thành 六lục 根căn 也dã 。 六lục 曰viết 觸xúc 。 成thành 胎thai 後hậu 。 六lục 根căn 對đối 六lục 塵trần 也dã 。 七thất 曰viết 受thọ 。 謂vị 領lãnh 納nạp 世thế 間gian 好hảo 惡ác 等đẳng 事sự 。 八bát 曰viết 愛ái 。 謂vị 貪tham 染nhiễm 五ngũ 欲dục 等đẳng 事sự 也dã 。 九cửu 曰viết 取thủ 。 謂vị 於ư 諸chư 境cảnh 生sanh 取thủ 著trước 心tâm 也dã 。 十thập 曰viết 有hữu 。 謂vị 作tác 有hữu 漏lậu 之chi 因nhân 。 能năng 招chiêu 未vị 來lai 之chi 果quả 。 十thập 一nhất 曰viết 生sanh 。 謂vị 受thọ 未vị 來lai 五ngũ 蘊uẩn 之chi 身thân 也dã 。 十thập 二nhị 曰viết 老lão 死tử 。 謂vị 未vị 來lai 身thân 。 既ký 老lão 而nhi 死tử 。 此thử 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 該cai 三tam 世thế 因nhân 果quả 。 展triển 轉chuyển 因nhân 依y 。 如như 輪luân 旋toàn 轉chuyển 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 迷mê 而nhi 不bất 知tri 。 良lương 可khả 悲bi 也dã 。
菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。
林lâm 子tử 曰viết 。 梵Phạn 語ngữ 菩Bồ 提Đề 。 華hoa 言ngôn 覺giác 。 梵Phạn 語ngữ 薩tát 埵đóa 。 華hoa 言ngôn 有hữu 情tình 。 盖# 謂vị 覺giác 而nhi 有hữu 情tình 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 。 華hoa 言ngôn 無vô 為vi 。 依y 者giả 。 皈quy 依y 。 南Nam 無mô 之chi 義nghĩa 也dã 。 古cổ 所sở 云vân 南Nam 無mô 佛Phật 。 南Nam 無mô 法pháp 。 南Nam 無mô 僧Tăng 者giả 是thị 也dã 。 而nhi 涅Niết 槃Bàn 無vô 為vi 。 是thị 乃nãi 現hiện 成thành 之chi 公công 案án 也dã 。 但đãn 皈quy 依y 之chi 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 故cố 究cứu 竟cánh 之chi 亦diệc 可khả 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。
楞lăng 伽già 經kinh 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 乃nãi 清thanh 淨tịnh 不bất 死tử 不bất 生sanh 之chi 地địa 。 一nhất 切thiết 脩tu 行hành 者giả 之chi 所sở 依y 皈quy 。 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 曰viết 。 有hữu 諍tranh 說thuyết 生sanh 死tử 。 無vô 諍tranh 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 六lục 祖tổ 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 圓viên 滿mãn 清thanh 淨tịnh 義nghĩa 。 又hựu 曰viết 。 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 各các 有hữu 涅Niết 槃Bàn 妙diệu 心tâm 。
三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
林lâm 子tử 曰viết 。 此thử 與dữ 上thượng 章chương 而nhi 並tịnh 言ngôn 之chi 。 不bất 曰viết 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 皈quy 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 而nhi 究cứu 竟cánh 之chi 可khả 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 皆giai 皈quy 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 而nhi 成thành 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 矣hĩ 。 而nhi 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 是thị 亦diệc 現hiện 成thành 之chi 公công 案án 也dã 。 若nhược 非phi 親thân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。 其kỳ 孰thục 能năng 知tri 之chi 。 然nhiên 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 而nhi 曰viết 依y 者giả 。 有hữu 法pháp 而nhi 無vô 為vi 也dã 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 而nhi 曰viết 依y 者giả 。 無vô 法pháp 而nhi 無vô 為vi 也dã 。 至chí 於ư 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 其kỳ 歸quy 一nhất 也dã 。
唐đường 僧Tăng 宗tông 密mật 曰viết 。 佛Phật 者giả 。 梵Phạm 云vân 婆bà 伽già 婆bà 。 唐đường 言ngôn 佛Phật 。 佛Phật 者giả 。 覺giác 也dã 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 覺giác 圓viên 滿mãn 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 咸hàm 具cụ 此thử 道đạo 。 悟ngộ 者giả 即tức 名danh 佛Phật 。 迷mê 者giả 曰viết 眾chúng 生sanh 。
宋tống 王vương 日nhật 休hưu 曰viết 。 梵Phạn 語ngữ 阿a 。 此thử 云vân 無vô 。 梵Phạn 語ngữ 耨nậu 多đa 羅la 。 此thử 云vân 上thượng 。 梵Phạn 語ngữ 三tam 。 此thử 云vân 正chánh 。 梵Phạn 語ngữ 藐miệu 。 此thử 云vân 等đẳng 。 梵Phạn 語ngữ 菩Bồ 提Đề 。 此thử 云vân 覺giác 。 而nhi 曰viết 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。 乃nãi 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 謂vị 真chân 性tánh 也dã 。 真chân 性tánh 即tức 佛Phật 。 故cố 略lược 言ngôn 之chi 。 則tắc 謂vị 之chi 覺giác 。 詳tường 言ngôn 之chi 。 則tắc 謂vị 之chi 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 以dĩ 真chân 性tánh 無vô 得đắc 而nhi 上thượng 之chi 。 故cố 云vân 無vô 上thượng 。 上thượng 自tự 諸chư 佛Phật 。 下hạ 至chí 蠢xuẩn 動động 。 性tánh 相tướng 平bình 等đẳng 。 故cố 云vân 正chánh 等đẳng 。 其kỳ 覺giác 圓viên 明minh 普phổ 照chiếu 。 無vô 偏thiên 無vô 虧khuy 。 故cố 云vân 正chánh 覺giác 。
潛tiềm 溪khê 曰viết 。 三tam 世thế 。 謂vị 過quá 去khứ 莊Trang 嚴Nghiêm 劫Kiếp 。 見kiến 在tại 賢Hiền 劫Kiếp 。 未vị 來lai 星tinh 宿tú 劫kiếp 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 佛Phật 。 此thử 云vân 覺giác 。 覺giác 者giả 。 迷mê 之chi 對đối 。 以dĩ 佛Phật 之chi 覺giác 。 見kiến 眾chúng 生sanh 之chi 迷mê 也dã 。
故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 是thị 大đại 神thần 咒chú 。 是thị 大đại 明minh 咒chú 。 是thị 無vô 上thượng 咒chú 。 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。 真chân 實thật 不bất 虗hư 。
林lâm 子tử 曰viết 。 彼bỉ 岸ngạn 中trung 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 。 若nhược 未vị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 夫phu 誰thùy 得đắc 而nhi 知tri 之chi 。 既ký 不bất 得đắc 知tri 。 必tất 生sanh 驚kinh 疑nghi 。 既ký 生sanh 驚kinh 疑nghi 。 心tâm 不bất 信tín 受thọ 。 既ký 不bất 信tín 受thọ 。 必tất 不bất 皈quy 依y 。 而nhi 曰viết 真chân 實thật 不bất 虗hư 者giả 。 此thử 乃nãi 老lão 婆bà 心tâm 切thiết 。 盖# 欲dục 以dĩ 釋thích 其kỳ 驚kinh 疑nghi 之chi 心tâm 。 而nhi 信tín 受thọ 之chi 。 而nhi 皈quy 依y 之chi 也dã 。
潛tiềm 溪khê 曰viết 。 言ngôn 故cố 知tri 者giả 。 結kết 前tiền 起khởi 後hậu 也dã 。 咒chú 者giả 。 佛Phật 說thuyết 密mật 語ngữ 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。 神thần 者giả 。 精tinh 妙diệu 不bất 測trắc 之chi 稱xưng 。 明minh 者giả 。 鑑giám 照chiếu 不bất 昧muội 之chi 謂vị 。 無vô 上thượng 。 無vô 可khả 加gia 過quá 也dã 。 無vô 等đẳng 等đẳng 。 獨độc 絕tuyệt 無vô 倫luân 也dã 。 既ký 言ngôn 大đại 。 則tắc 已dĩ 極cực 矣hĩ 。 又hựu 重trọng/trùng 言ngôn 無vô 上thượng 無vô 等đẳng 等đẳng 者giả 。 所sở 以dĩ 深thâm 著trước 般Bát 若Nhã 溥phổ 博bác 無vô 際tế 也dã 。 溥phổ 博bác 無vô 際tế 。 惟duy 真chân 空không 足túc 以dĩ 當đương 之chi 。
故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 咒chú 。 即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。
揭yết 諦đế 。 揭yết 諦đế 。 波ba 羅la 揭yết 諦đế 。 波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。 菩bồ 提đề 。 薩tát 婆bà 訶ha 。
林lâm 子tử 曰viết 。 諦đế 者giả 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 之chi 四Tứ 諦Đế 也dã 。 曰viết 揭yết 諦đế 者giả 。 揭yết 此thử 四Tứ 諦Đế 也dã 。 而nhi 又hựu 曰viết 揭yết 諦đế 者giả 。 揭yết 此thử 四Tứ 諦Đế 之chi 揭yết 而nhi 揭yết 之chi 。 揭yết 之chi 而nhi 復phục 揭yết 之chi 。 故cố 能năng 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 而nhi 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 矣hĩ 。
唐đường 大đại 顛điên 云vân 。 菩Bồ 提Đề 是thị 初sơ 。 薩tát 婆bà 訶ha 是thị 末mạt 。
宋tống 何hà 無vô 垢cấu 曰viết 。 若nhược 是thị 有hữu 志chí 底để 人nhân 。 一nhất 刀đao 兩lưỡng 段đoạn 。 更cánh 無vô 退thoái 轉chuyển 。 忽hốt 然nhiên 悟ngộ 道đạo 。 達đạt 本bổn 性tánh 空không 。 即tức 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 超siêu 出xuất 三tam 界giới 。 了liễu 無vô 所sở 了liễu 。 得đắc 無vô 所sở 得đắc 。 蕩đãng 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 則tắc 到đáo 極cực 樂lạc 之chi 所sở 。 受thọ 用dụng 無vô 盡tận 。 故cố 曰viết 薩tát 婆bà 訶ha 。
宋tống 僧Tăng 道đạo 川xuyên 曰viết 。 山sơn 華hoa 笑tiếu 。 野dã 鳥điểu 歌ca 。 此thử 時thời 如như 得đắc 意ý 。 隨tùy 處xứ 薩tát 婆bà 訶ha 。 又hựu 曰viết 。 算toán 盡tận 目mục 前tiền 無vô 一nhất 法pháp 。 方phương 能năng 隨tùy 處xứ 薩tát 婆bà 訶ha 。
心Tâm 經Kinh 釋Thích 略Lược (# 終Chung )#
NO.544-C# 自Tự 書Thư 心Tâm 經Kinh 釋Thích 略Lược 卷Quyển 後Hậu
林lâm 子tử 曰viết 。 釋Thích 氏thị 極cực 則tắc 之chi 教giáo 。 古cổ 今kim 現hiện 成thành 之chi 一nhất 大đại 公công 案án 也dã 。 無vô 言ngôn 無vô 隱ẩn 。 故cố 釋Thích 迦Ca 住trụ 世thế 四tứ 十thập 有hữu 九cửu 年niên 矣hĩ 。 未vị 嘗thường 說thuyết 一nhất 字tự 。 而nhi 最tối 上thượng 一Nhất 乘Thừa 。 豈khởi 其kỳ 有hữu 關quan 於ư 言ngôn 語ngữ 文văn 字tự 哉tai 。 夫phu 既ký 不bất 關quan 於ư 言ngôn 語ngữ 文văn 字tự 矣hĩ 。 則tắc 心tâm 經kinh 之chi 作tác 。 已dĩ 失thất 之chi 支chi 。 而nhi 又hựu 釋thích 之chi 者giả 乎hồ 。 概khái 自tự 六lục 祖tổ 而nhi 下hạ 。 佛Phật 教giáo 微vi 矣hĩ 。 而nhi 世thế 之chi 學học 佛Phật 者giả 。 孰thục 不bất 曰viết 我ngã 已dĩ 得đắc 正chánh 受thọ 。 南nam 能năng 之chi 宗tông 也dã 。 自tự 悟ngộ 自tự 解giải 。 自tự 性tánh 自tự 度độ 。 然nhiên 究cứu 其kỳ 歸quy 。 則tắc 與dữ 北bắc 秀tú 之chi 拂phất 拭thức 塵trần 埃ai 者giả 等đẳng 爾nhĩ 。 而nhi 所sở 謂vị 本bổn 來lai 無vô 物vật 。 而nhi 為vi 色sắc 空không 所sở 不bất 到đáo 處xứ 者giả 。 則tắc 鮮tiên 有hữu 聞văn 之chi 矣hĩ 。 故cố 曰viết 七thất 祖tổ 如như 今kim 未vị 有hữu 人nhân 。 然nhiên 非phi 惟duy 六lục 祖tổ 而nhi 下hạ 為vi 然nhiên 也dã 。 而nhi 靈linh 山sơn 會hội 上thượng 。 五ngũ 千thiên 且thả 退thoái 席tịch 矣hĩ 。 夫phu 有hữu 佛Phật 出xuất 世thế 。 猶do 難nạn/nan 與dữ 言ngôn 如như 此thử 。 況huống 後hậu 世thế 乎hồ 。 壇đàn 經kinh 曰viết 。 不bất 宜nghi 速tốc 說thuyết 。 佛Phật 法Pháp 難nan 起khởi 。 余dư 委ủy 不bất 知tri 佛Phật 法Pháp 。 而nhi 亦diệc 強cường/cưỡng 為vi 之chi 說thuyết 焉yên 。 既ký 槩# 而nhi 論luận 之chi 。 復phục 略lược 而nhi 釋thích 之chi 。 余dư 豈khởi 不bất 知tri 心tâm 經kinh 微vi 旨chỉ 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 說thuyết 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 論luận 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 釋thích 之chi 者giả 哉tai 。 而nhi 必tất 欲dục 說thuyết 之chi 。 而nhi 必tất 欲dục 論luận 之chi 。 而nhi 必tất 欲dục 釋thích 之chi 者giả 。 余dư 敢cảm 曰viết 能năng 明minh 佛Phật 法Pháp 之chi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 心tâm 經kinh 之chi 微vi 旨chỉ 邪tà 。 而nhi 二Nhị 乘Thừa 之chi 著trước 空không 。 則tắc 庶thứ 乎hồ 可khả 以dĩ 遮già 其kỳ 非phi 。 而nhi 最tối 上thượng 一Nhất 乘Thừa 。 或hoặc 有hữu 所sở 聞văn 而nhi 知tri 。 自tự 悟ngộ 而nhi 興hưng 起khởi 之chi 矣hĩ 。
三tam 教giáo 主chủ 人nhân 龍long 江giang 兆triệu 恩ân