般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 註Chú 解Giải

日Nhật 本Bổn 釋Thích 圓Viên 耳Nhĩ 撰Soạn

般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 注Chú 解Giải

沙Sa 門Môn (# 圓viên 耳nhĩ )# 集tập

摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心Tâm 經Kinh

(# 揔# 此thử 經Kinh 有hữu 七thất 本bổn 異dị 譯dịch 。 此thử 本bổn 玄huyền 弉# 所sở 譯dịch 經kinh 也dã 。 唯duy 有hữu 正chánh 宗tông 。 無vô 序tự 及cập 流lưu 通thông 。 法pháp 月nguyệt 譯dịch 本bổn 云vân 。 於ư 王vương 舎# 城thành 耆Kỳ 闍Xà 崛Quật 山Sơn 。 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 我ngã 欲dục 於ư 此thử 眾chúng 中trung 。 宣tuyên 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 心tâm 。 唯duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。 聽thính 我ngã 所sở 說thuyết 。 尒# 時thời 世Thế 尊Tôn 告cáo 。 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 具cụ 大đại 悲bi 者giả 。 聽thính 汝nhữ 宣tuyên 說thuyết 。 於ư 是thị 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 。 蒙mông 佛Phật 聽thính 許hứa 。 入nhập 惠huệ 光quang 三tam 昧muội 。 彼bỉ 三tam 昧muội 起khởi 。 告cáo 舎# 利lợi 弗phất 說thuyết 之chi (# 智trí 惠huệ 輪luân 論luận 譯dịch 經kinh 同đồng 之chi )# 。 )# 。

(# 摩ma 訶ha 者giả 梵Phạn 語ngữ 。 此thử 翻phiên 為vi 大đại 。 凢# 夫phu 執chấp 六lục 塵trần 。 心tâm 着trước 世thế 間gian 故cố 名danh 隔cách 礙ngại 。 名danh 之chi 為vi 小tiểu 。 今kim 破phá 妄vọng 念niệm 。 不bất 着trước 六lục 塵trần 。 悟ngộ 心tâm 境cảnh 空không 。 心tâm 量lượng 廣quảng 大đại 。 猶do 如như 虚# 空không 。 無vô 有hữu 邊biên 畔bạn 。 亦diệc 無vô 方phương 圎# 大đại 小tiểu 。 亦diệc 非phi 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 亦diệc 無vô 嗔sân 無vô 喜hỷ 。 無vô 是thị 無vô 非phi 。 無vô 善thiện 無vô 惡ác 。 無vô 有hữu 頭đầu 尾vĩ 。 無vô 有hữu 一nhất 法Pháp 可khả 得đắc 。 名danh 之chi 為vi 大Đại 。 般Bát 若Nhã 者giả 梵Phạn 語ngữ 。 此thử 翻phiên 為vi 智trí 惠huệ 。 凢# 夫phu 妄vọng 背bối/bội 本bổn 心tâm 。 堅kiên 執chấp 我ngã 見kiến 。 是thị 名danh 愚ngu 癡si 。 今kim 破phá 愚ngu 癡si 。 悟ngộ 本bổn 來lai 無vô 我ngã 。 名danh 之chi 為vi 智trí 惠huệ 。 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 者giả 梵Phạn 語ngữ 。 此thử 云vân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 迷mê 本bổn 心tâm 居cư 生sanh 死tử 曰viết 此thử 岸ngạn 。 悟ngộ 本bổn 心tâm 到đáo 心tâm 體thể 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 曰viết 彼bỉ 岸ngạn 。 心tâm 者giả 大đại 智trí 惠huệ 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 之chi 心tâm 也dã 。 此thử 心tâm 人nhân 人nhân 具cụ 足túc 。 天thiên 真chân 自tự 性tánh 也dã 。 經kinh 者giả 訓huấn 法pháp 訓huấn 常thường 。 法pháp 則tắc 群quần 機cơ 所sở 軌quỹ 焉yên 。 常thường 則tắc 百bách 世thế 不bất 易dị 也dã 。 )# 。

觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。

(# 能năng 脩tu 般Bát 若Nhã 之chi 菩Bồ 薩Tát 名danh 也dã 。 忠trung 云vân 。 此thử 破phá 凢# 夫phu 歷lịch 劫kiếp 背bối/bội 心tâm 。 唯duy 觀quán 諸chư 法pháp 。 被bị 法pháp 所sở 抅# 。 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 今kim 悟ngộ 心tâm 無vô 心tâm 。 了liễu 境cảnh 無vô 境cảnh 。 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 亡vong 。 無vô 了liễu 可khả 了liễu 。 坥# 然nhiên 無vô 礙ngại 。 故cố 名danh 自tự 在tại 。 私tư 曰viết 。 被bị 法pháp 縳truyện 是thị 觀quán 不bất 自tự 在tại 也dã 。 謂vị 法pháp 是thị 聞văn 無vô 念niệm 。 百bách 物vật 不bất 思tư 。 為vi 令linh 念niệm 絕tuyệt 。 是thị 法pháp 縳truyện 也dã 。 今kim 離ly 於ư 法pháp 縳truyện 。 法pháp 得đắc 自tự 在tại 。 是thị 觀Quán 自Tự 在Tại 也dã 。 謂vị 法pháp 是thị 悟ngộ 無vô 念niệm 。 而nhi 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 心tâm 不bất 染nhiễm 着trước 。 是thị 為vi 無vô 念niệm 。 本bổn 心tâm 自tự 六lục 根căn 。 走tẩu 出xuất 於ư 六lục 塵trần 中trung 。 無vô 染nhiễm 無vô 着trước 。 來lai 去khứ 自tự 由do 。 是thị 觀Quán 自Tự 在Tại 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 菩bồ 謂vị 菩Bồ 提Đề 。 此thử 云vân 覺giác 。 上thượng 求cầu 菩Bồ 提Đề 故cố 。 薩tát 謂vị 薩tát 埵đóa 。 此thử 云vân 眾chúng 生sanh 。 下hạ 救cứu 眾chúng 生sanh 故cố 。 所sở 以dĩ 從tùng 境cảnh 得đắc 名danh 也dã 。 忠trung 云vân 。 菩bồ 之chi 言ngôn 了liễu 。 薩tát 之chi 言ngôn 見kiến 。 了liễu 見kiến 諸chư 法pháp 。 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 故cố 名danh 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 )# 。

行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。

(# 行hành 者giả 般Bát 若Nhã 無vô 相tướng 行hàng 行hàng 也dã 。 謂vị 以dĩ 無vô 行hành 為vi 行hành 也dã 。 若nhược 起khởi 行hành 相tương/tướng 心tâm 者giả 。 相tương 違vi 般Bát 若Nhã 無vô 相tướng 。 般Bát 若Nhã 經kinh 曰viết 。 般Bát 若Nhã 如như 火hỏa 炎diễm 。 不bất 可khả 取thủ 四tứ 邊biên 。 取thủ 者giả 即tức 燒thiêu 手thủ 。 古cổ 德đức 曰viết 。 道đạo 體thể 本bổn 無vô 脩tu 。 不bất 脩tu 自tự 稱xưng 道đạo 。 若nhược 起khởi 脩tu 道Đạo 心tâm 。 此thử 人nhân 不bất 稱xưng 道đạo 。 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 者giả 。 此thử 破phá 心tâm 外ngoại 求cầu 法Pháp 。 小tiểu 乗# 人nhân 不bất 悟ngộ 自tự 心tâm 本bổn 來lai 具cụ 足túc 。 妄vọng 求cầu 言ngôn 教giáo 。 以dĩ 為vi 智trí 惠huệ 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 妄vọng 息tức 心tâm 念niệm 。 求cầu 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 名danh 為vi 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 名danh 淺thiển 般Bát 若Nhã 。 今kim 更cánh 舉cử 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 以dĩ 明minh 大đại 乗# 對đối 破phá 前tiền 病bệnh 。 菩Bồ 薩Tát 了liễu 見kiến 心tâm 。 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 了liễu 見kiến 心tâm 本bổn 來lai 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 名danh 為vi 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 是thị 名danh 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。

時thời 者giả 菩Bồ 薩Tát 脩tu 行hành 般Bát 若Nhã 時thời 也dã 。 忠trung 云vân 。

時thời 者giả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 心tâm 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 名danh 為vi 時thời 。 )# 。

照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。

(# 照chiếu 觀quán 也dã 。 謂vị 住trụ 本bổn 心tâm 無vô 照chiếu 見kiến 曰viết 照chiếu 見kiến 。 若nhược 起khởi 照chiếu 見kiến 心tâm 。 法pháp 成thành 差sai 別biệt 。 背bối/bội 般Bát 若Nhã 無vô 相tướng 。 豈khởi 顯hiển 五ngũ 蘊uẩn 空không 。 楞lăng 嚴nghiêm 曰viết 。 自tự 心tâm 分phân 別biệt 自tự 心tâm 。 非phi 幻huyễn 成thành 幻huyễn 法pháp 。 (# 已dĩ 上thượng )# 。 住trụ 於ư 本bổn 心tâm 五ngũ 蘊uẩn 幻huyễn 法pháp 。 天thiên 真chân 自tự 尒# 。 開khai 發phát 般Bát 若Nhã 真chân 空không 焉yên 。 五ngũ 蘊uẩn 者giả 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã 。 合hợp 色sắc 為vi 一nhất 。 開khai 心tâm 為vi 四tứ 。 亦diệc 四tứ 心tâm 中trung 。 受thọ 想tưởng 行hành 心tâm 所sở 。 識thức 心tâm 王vương 也dã 。 色sắc 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 無vô 表biểu 色sắc 。 此thử 十thập 一nhất 種chủng 。 名danh 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 受thọ 謂vị 領lãnh 納nạp 苦khổ 樂lạc 捨xả 三tam 名danh 為vi 受thọ 蘊uẩn 。 想tưởng 謂vị 執chấp 取thủ 苦khổ 樂lạc 怨oán 親thân 男nam 女nữ 等đẳng 像tượng 名danh 為vi 想tưởng 蘊uẩn 。 行hành 謂vị 心tâm 處xứ 有hữu 四tứ 十thập 六lục 。 除trừ 受thọ 想tưởng 二nhị 。 餘dư 四tứ 十thập 四tứ 及cập 十thập 四tứ 不bất 相tương 應ứng 。 此thử 五ngũ 十thập 八bát 法pháp 。 揔# 名danh 行hành 蘊uẩn 。 造tạo 作tác 遷thiên 流lưu 二nhị 義nghĩa 名danh 行hành 。 據cứ 此thử 義nghĩa 邊biên 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 俱câu 合hợp 名danh 行hành 。 謂vị 由do 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 法pháp 多đa 故cố 偏thiên 得đắc 行hành 名danh 。 識thức 謂vị 了liễu 別biệt 名danh 識thức 。 此thử 有hữu 六lục 種chủng 了liễu 別biệt 不bất 同đồng 。 謂vị 初sơ 眼nhãn 識thức 了liễu 色sắc 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 了liễu 法pháp 。 是thị 名danh 識thức 蘊uẩn 。 蘊uẩn 者giả 積tích 聚tụ 。 為vi 義nghĩa 所sở 有hữu 色sắc 為vi 一nhất 聚tụ 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 乃nãi 至chí 所sở 有hữu 。 識thức 為vi 子tử 聚tụ 名danh 識thức 蘊uẩn 。 皆giai 空không 者giả 。 般Bát 若Nhã 真chân 空không 也dã 。 謂vị 凢# 夫phu 妄vọng 情tình 。 於ư 我ngã 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 周chu 遍biến 計kế 度độ 。 一nhất 一nhất 執chấp 為vi 實thật 有hữu 。 如như 癡si 孩hài 鏡kính 中trung 見kiến 人nhân 面diện 像tượng 執chấp 為vi 實thật 有hữu 。 是thị 云vân 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 所sở 執chấp 法pháp 依y 他tha 眾chúng 緣duyên 相tương/tướng 因nhân 而nhi 起khởi 。 都đô 無vô 自tự 性tánh 。 唯duy 是thị 虚# 相tương/tướng 。 如như 鏡kính 中trung 影ảnh 。 是thị 云vân 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 。 始thỉ 覺giác 顯hiển 現hiện 。 圎# 滿mãn 成thành 就tựu 。 真chân 實thật 常thường 住trụ 。 如như 鏡kính 之chi 明minh 。 是thị 云vân 圎# 成thành 實thật 性tánh 。 今kim 言ngôn 皆giai 空không 者giả 。 離ly 諸chư 法pháp 相tướng 。 其kỳ 體thể 似tự 空không 故cố 。 且thả 云vân 空không 實thật 不bất 可khả 云vân 有hữu 。 不bất 可khả 云vân 空không 。 其kỳ 體thể 不bất 思tư 議nghị 也dã 。 覺giác 了liễu 此thử 理lý 。 以dĩ 心tâm 不bất 可khả 覺giác 心tâm 外ngoại 。 亦diệc 以dĩ 心tâm 不bất 可khả 覺giác 自tự 己kỷ 。 其kỳ 體thể 即tức 是thị 。 永vĩnh 嘉gia 大đại 師sư 云vân 。 若nhược 以dĩ 知tri 知tri 寂tịch 。 此thử 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 手thủ 執chấp 如như 意ý 非phi 無vô 如như 意ý 手thủ 。 若nhược 以dĩ 自tự 知tri 知tri 。 亦diệc 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 如như 手thủ 自tự 作tác 拳quyền 。 非phi 是thị 不bất 拳quyền 手thủ 。 亦diệc 不bất 知tri 知tri 寂tịch 。 亦diệc 不bất 自tự 知tri 知tri 。 不bất 可khả 為vi 無vô 知tri 。 以dĩ 性tánh 了liễu 然nhiên 故cố 。 不bất 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 。 如như 手thủ 不bất 執chấp 物vật 。 亦diệc 不bất 自tự 作tác 拳quyền 。 不bất 可khả 為vi 無vô 手thủ 。 以dĩ 手thủ 安an 然nhiên 故cố 。 不bất 同đồng 於ư 兔thố 角giác 。 )# 。

度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。

(# 度độ 度độ 脫thoát 也dã 。 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。 內nội 了liễu 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 實thật 無vô 纖tiêm 毫hào 可khả 得đắc 。 外ngoại 脫thoát 分phần/phân 叚giả 變biến 易dị 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 。 厄ách 者giả 災tai 也dã 困khốn 也dã 。 已dĩ 上thượng 一nhất 叚giả 。 阿A 難Nan 結kết 集tập 法Pháp 藏tạng 時thời 。 敘tự 述thuật 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 度độ 生sanh 之chi 功công 行hành 。 此thử 是thị 別biệt 序tự 也dã 。 下hạ 叚giả 自tự 舎# 利lợi 子tử 去khứ 。 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 答đáp 舎# 利lợi 子tử 所sở 問vấn 也dã 。 )# 。

舎# 利lợi 子tử 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。

(# 孤cô 山sơn 云vân 。 正chánh 說thuyết 分phần/phân 顯hiển 了liễu 般Bát 若Nhã 。 秘bí 密mật 般Bát 若Nhã 。 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 二nhị 者giả 。 隨tùy 機cơ 不bất 同đồng 。 或hoặc 聞văn 顯hiển 歡hoan 喜hỷ 。 或hoặc 聞văn 密mật 適thích 恱# 。 生sanh 善thiện 破phá 惡ác 。 入nhập 理lý 皆giai 然nhiên 。 故cố 知tri 顯hiển 秘bí 之chi 談đàm 。 俱câu 為vi 發phát 生sanh 妙diệu 惠huệ 也dã 。 問vấn 。 秘bí 密mật 不bất 可khả 解giải 。 云vân 何hà 亦diệc 發phát 惠huệ 。 答đáp 。 達đạt 不bất 可khả 解giải 空không 。 是thị 則tắc 能năng 發phát 惠huệ 。 故cố 大đại 論luận 引dẫn 天thiên 子tử 。 謂vị 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 所sở 說thuyết 般Bát 若Nhã 。 隱ẩn 密mật 難nan 知tri 。 我ngã 不bất 能năng 解giải 。 而nhi 須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 云vân 。 不bất 解giải 亦diệc 空không 。 是thị 般Bát 若Nhã 也dã 。 應ưng 知tri 取thủ 着trước 。 心tâm 誦tụng 顯hiển 了liễu 。 亦diệc 只chỉ 增tăng 福phước 。 以dĩ 無vô 相tướng 心tâm 誦tụng 。 秘bí 密mật 則tắc 能năng 發phát 惠huệ 。 )# 。

(# 舎# 利lợi 子tử 者giả 梵Phạm 云vân 舎# 利lợi 弗phất 。 舎# 利lợi 翻phiên 身thân 。 弗phất 翻phiên 子tử 。 今kim 二nhị 字tự 存tồn 梵Phạm 。 一nhất 字tự 從tùng 華hoa 。 故cố 云vân 舎# 利lợi 子tử 。 母mẫu 好hảo/hiếu 身thân 形hình 故cố 。 母mẫu 名danh 身thân 。 身thân 之chi 子tử 故cố 。 名danh 身thân 子tử 。 佛Phật 弟đệ 子tử 中trung 智trí 惠huệ 第đệ 一nhất 。 為vi 大đại 眾chúng 請thỉnh 問vấn 。 故cố 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 呼hô 其kỳ 名danh 告cáo 之chi 。 色sắc 不bất 異dị 空không 者giả 。 以dĩ 色sắc 舉cử 體thể 。 全toàn 是thị 真chân 空không 。 不bất 即tức 斷đoạn 空không 。 故cố 色sắc 舉cử 體thể 。 歸quy 於ư 真chân 心tâm 之chi 空không 。 不bất 合hợp 歸quy 於ư 斷đoạn 滅diệt 之chi 空không 。 以dĩ 本bổn 非phi 斷đoạn 空không 之chi 所sở 變biến 故cố 。 斷đoạn 空không 則tắc 是thị 虚# 豁hoát 斷đoạn 滅diệt 。 無vô 知tri 無vô 用dụng 。 不bất 能năng 現hiện 於ư 萬vạn 法pháp 。 如như 鏡kính 外ngoại 之chi 空không 非phi 同đồng 鏡kính 內nội 之chi 空không 。 色sắc 相tướng 宛uyển 然nhiên 。 求cầu 不bất 可khả 得đắc 謂vị 之chi 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 者giả 。 真chân 空không 必tất 不bất 異dị 色sắc 。 故cố 云vân 空không 不bất 異dị 色sắc 。 何hà 以dĩ 故cố 凢# 是thị 真chân 空không 。 必tất 不bất 異dị 色sắc 。 以dĩ 是thị 無vô 相tướng 理lý 。 非phi 斷đoạn 滅diệt 故cố 。 是thị 故cố 是thị 空không 即tức 是thị 色sắc 。 若nhược 離ly 事sự 求cầu 空không 理lý 。 即tức 成thành 斷đoạn 滅diệt 。 今kim 即tức 事sự 明minh 真chân 空không 之chi 理lý 。 離ly 事sự 何hà 有hữu 理lý 乎hồ 。 以dĩ 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 。 隨tùy 緣duyên 成thành 諸chư 事sự 法pháp 。 則tắc 舉cử 空không 全toàn 色sắc 。 舉cử 理lý 全toàn 事sự 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 者giả 。 云vân 空không 色sắc 無vô 礙ngại 。 謂vị 色sắc 舉cử 體thể 全toàn 是thị 空không 。 空không 舉cử 體thể 全toàn 是thị 色sắc 。 故cố 看khán 色sắc 無vô 不bất 見kiến 空không 。 觀quán 空không 莫mạc 非phi 見kiến 色sắc 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 為vi 一nhất 味vị 法pháp 也dã 。 如như 舉cử 眾chúng 波ba 。 全toàn 是thị 一nhất 水thủy 。 舉cử 一nhất 水thủy 。 全toàn 是thị 眾chúng 波ba 。 波ba 水thủy 不bất 礙ngại 。 寳# 藏tạng 論luận 云vân 。 空không 可khả 空không 非phi 真chân 空không 。 色sắc 可khả 色sắc 非phi 真chân 色sắc 。 真chân 色sắc 無vô 形hình 。 真chân 空không 無vô 名danh 。 無vô 名danh 名danh 之chi 父phụ 。 無vô 色sắc 色sắc 之chi 母mẫu 。 為vi 萬vạn 物vật 之chi 根căn 源nguyên 作tác 天thiên 地địa 之chi 太thái 祖tổ 。 )# 。

受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

(# 例lệ 餘dư 四tứ 蘊uẩn 。 )# 。

舎# 利lợi 子tử 。 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 减# 。

(# 是thị 諸chư 法pháp 者giả 指chỉ 五ngũ 蘊uẩn 并tinh 十thập 二nhị 入nhập 等đẳng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 也dã 。 空không 相tướng 者giả 真chân 空không 實thật 相tướng 也dã 。 非phi 了liễu 心tâm 外ngoại 諸chư 法pháp 。 真chân 空không 實thật 相tướng 。 但đãn 了liễu 自tự 己kỷ 本bổn 心tâm 空không 寂tịch 。 諸chư 法pháp 自tự 空không 寂tịch 。 故cố 曰viết 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 也dã 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 减# 者giả 。 了liễu 自tự 己kỷ 本bổn 心tâm 。 法pháp 法pháp 是thị 心tâm 。 心tâm 無vô 諸chư 相tướng 。 豈khởi 有hữu 生sanh 滅diệt 增tăng 减# 等đẳng 耶da 。 )# 。

是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。 無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。

(# 五ngũ 蘊uẩn 即tức 合hợp 色sắc 為vi 一nhất 。 開khai 心tâm 為vi 四tứ 。 具cụ 如như 上thượng 注chú (# 云vân 云vân )# 。 )# 。

無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。

(# 十thập 二nhị 處xứ 。 謂vị 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 是thị 心tâm 心tâm 所sở 生sanh 長trưởng 門môn 處xứ 。 由do 六lục 識thức 生sanh 。 必tất 託thác 根căn 境cảnh 方phương 能năng 起khởi 。 故cố 名danh 云vân 處xứ 。 處xử 即tức 開khai 色sắc 為vi 十thập 色sắc 處xứ 半bán 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 為vi 十thập 處xứ 。 及cập 法pháp 處xứ 一nhất 分phần/phân 也dã 。 合hợp 心tâm 為vi 一nhất 心tâm 處xứ 半bán 。 謂vị 意ý 處xứ 全toàn 。 及cập 法pháp 處xứ 一nhất 分phần/phân 也dã 。 )# 。

無vô 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。

(# 十thập 八bát 界giới 。 謂vị 六lục 根căn 六lục 境cảnh 六lục 識thức 。 界giới 種chủng 族tộc 為vi 義nghĩa 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 生sanh 本bổn 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 界giới 。 為vi 同đồng 類loại 因nhân 。 各các 生sanh 自tự 類loại 等đẳng 流lưu 果quả 。 故cố 是thị 法pháp 生sanh 本bổn 也dã 。 又hựu 一nhất 相tương 續tục 有hữu 十thập 八bát 類loại 諸chư 法pháp 種chủng 族tộc 。 名danh 十thập 八bát 界giới 。 界giới 即tức 色sắc 心tâm 俱câu 開khai 。 謂vị 開khai 色sắc 為vi 十thập 色sắc 界giới 半bán 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 為vi 十thập 界giới 。 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 也dã 。 開khai 心tâm 為vi 七thất 心tâm 界giới 半bán 。 謂vị 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 鼻tị 識thức 舌thiệt 識thức 身thân 識thức 意ý 識thức 意ý 根căn 為vi 七thất 界giới 。 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 也dã 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 舉cử 始thỉ 末mạt 二nhị 界giới 畧lược 中trung 間gian 十thập 六lục 界giới 。 故cố 云vân 乃nãi 至chí 也dã 。 )# 。

無vô 無vô 明minh 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô [孝-子+工]# 死tử 亦diệc 無vô [孝-子+工]# 死tử 盡tận 。

(# 是thị 有hữu 生sanh 滅diệt 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 生sanh 為vi 凢# 夫phu 。 滅diệt 為vi 聖thánh 人nhân 。 即tức 緣Duyên 覺Giác 所sở 脩tu 觀quán 也dã 。 空không 無vô 凢# 聖thánh 故cố 。 生sanh 滅diệt 俱câu 無vô 之chi 。 生sanh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 一nhất 無vô 明minh 。 二nhị 行hành 。 三tam 識thức 。 四tứ 名danh 色sắc 。 五ngũ 六lục 處xứ 。 六lục 觸xúc 。 七thất 受thọ 。 八bát 愛ái 。 九cửu 取thủ 。 十thập 有hữu 。 十thập 一nhất 生sanh 。 十thập 二nhị 老lão 死tử 。 初sơ 無vô 明minh 者giả 。 過quá 去khứ 世thế 起khởi 煩phiền 惱não 。 揔# 名danh 無vô 明minh 。 不bất 有hữu 智trí 惠huệ 。 無vô 所sở 明minh 故cố 。 次thứ 行hành 者giả 。 過quá 去khứ 世thế 起khởi 諸chư 業nghiệp 。 揔# 名danh 為vi 行hành 。 業nghiệp 名danh 為vi 行hành 。 造tạo 作tác 義nghĩa 故cố 。 三tam 識thức 者giả 。 於ư 母mẫu 胎thai 正chánh 結kết 生sanh 時thời 一nhất 剎sát 那na 名danh 識thức 。 四tứ 名danh 色sắc 者giả 。 從tùng 結kết 生sanh 後hậu 。 六lục 處xứ 生sanh 前tiền 。 中trung 間gian 色sắc 心tâm 。 揔# 稱xưng 名danh 色sắc 。 心tâm 但đãn 有hữu 字tự 故cố 云vân 名danh 。 色sắc 乃nãi 質chất 礙ngại 故cố 云vân 色sắc 。 五ngũ 六lục 處xứ 者giả 。 從tùng 名danh 色sắc 後hậu 。 三tam 和hòa 已dĩ 前tiền 。 生sanh 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 為vi 識thức 心tâm 之chi 所sở 涉thiệp 入nhập 名danh 六lục 處xứ (# 此thử 是thị 胎thai 內nội 五ngũ 位vị 中trung 鉢bát 羅la 奢xa 佉khư 位vị 也dã )# 。 六lục 觸xúc 者giả 。 出xuất 胎thai 後hậu 。 三tam 兩lưỡng 歲tuế 來lai 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 能năng 有hữu 對đối 觸xúc 揔# 名danh 為vi 觸xúc 。 於ư 三tam 受thọ 境cảnh 未vị 能năng 了liễu 知tri 故cố 。 七thất 受thọ 者giả 。 五ngũ 六lục 歲tuế 已dĩ 去khứ 。 十thập 四tứ 十thập 五ngũ 已dĩ 來lai 。 已dĩ 了liễu 三tam 受thọ 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 未vị 起khởi [婬-壬+(工/山)]# 貪tham 。 此thử 位vị 揔# 為vi 受thọ 。 八bát 愛ái 者giả 。 十thập 五ngũ 已dĩ 去khứ 。 貪tham 妙diệu 資tư 具cụ 。 [婬-壬+(工/山)]# 愛ái 現hiện 行hành 。 揔# 名danh 為vi 愛ái 。 九cửu 取thủ 者giả 。 取thủ 謂vị 貪tham 也dã 。 年niên 既ký 長trưởng 大đại 。 貪tham 五ngũ 欲dục 境cảnh 。 四tứ 方phương 馳trì 求cầu 。 不bất 憚đạn 勞lao 倦quyện 。 揔# 名danh 為vi 取thủ 。 十thập 有hữu 者giả 。 因nhân 馳trì 求cầu 故cố 。 積tích 集tập 能năng 牽khiên 。 當đương 有hữu 果quả 業nghiệp 。 揔# 名danh 為vi 有hữu 。 業nghiệp 名danh 為vi 有hữu 。 有hữu 當đương 果quả 故cố 。 十thập 一nhất 生sanh 者giả 。 從tùng 此thử 捨xả 命mạng 。 正chánh 結kết 當đương 有hữu 。 揔# 立lập 生sanh 名danh 。 當đương 來lai 生sanh 支chi 。 即tức 如như 今kim 識thức 。 十thập 二nhị [孝-子+工]# 死tử 者giả 。 於ư 當đương 來lai 世thế 。 受thọ 生sanh 已dĩ 後hậu 。 有hữu 名danh 色sắc 支chi 。 次thứ 生sanh 六lục 處xứ 。 次thứ 生sanh 觸xúc 支chi 。 次thứ 生sanh 受thọ 支chi 。 此thử 之chi 四tứ 位vị 。 揔# 名danh [孝-子+工]# 死tử 。 如như 是thị [孝-子+工]# 死tử 即tức 如như 今kim 世thế 名danh 色sắc 。 六lục 處xứ 。 觸xúc 受thọ 。 四tứ 支chi 。 是thị 名danh 三tam 世thế 兩lưỡng 重trọng/trùng 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 依y 過quá 去khứ 無vô 明minh (# 煩phiền 惱não )# 行hành (# 業nghiệp )# 感cảm 現hiện 在tại 五ngũ 果quả (# 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ )# 。 依y 現hiện 在tại 三tam 因nhân (# 愛ái 取thủ 有hữu )# 感cảm 未vị 來lai 兩lưỡng 果quả (# 生sanh [孝-子+工]# 死tử )# 。 是thị 名danh 生sanh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 也dã 。 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 者giả 。 無vô 明minh 滅diệt 即tức 行hành 滅diệt 。 行hành 滅diệt 即tức 識thức 滅diệt 。 乃nãi 至chí [孝-子+工]# 死tử 滅diệt 是thị 名danh 滅diệt 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 盡tận 滅diệt 也dã 。 大đại 乗# 菩Bồ 薩Tát 悟ngộ 了liễu 本bổn 心tâm 空không 。 自tự 然nhiên 無vô 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 也dã 。 )# 。

無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。

(# 四Tứ 諦Đế 者giả 。 一nhất 苦Khổ 諦Đế 。 二nhị 集Tập 諦Đế 。 三tam 滅Diệt 諦Đế 。 四tứ 道Đạo 諦Đế 。 初sơ 苦khổ 者giả 。 逼bức 惱não 為vi 義nghĩa 。 即tức 生sanh 死tử 苦khổ 果quả 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 常thường 所sở 逼bức 惱não 。 次thứ 集tập 者giả 。 招chiêu 集tập 為vi 義nghĩa 。 謂vị 煩phiền 惱não 業nghiệp 聚tụ 集tập 。 招chiêu 生sanh 死tử 果quả 。 三tam 滅diệt 者giả 。 滅diệt 無vô 為vi 義nghĩa 。 結kết 業nghiệp 既ký 盡tận 。 則tắc 無vô 生sanh 死tử 。 一nhất 切thiết 患hoạn 累lũy/lụy/luy 。 故cố 名danh 為vi 滅diệt 。 四tứ 道đạo 者giả 。 能năng 通thông 為vi 義nghĩa 。 正Chánh 道Đạo 助trợ 道đạo (# 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 惠huệ 行hành 。 名danh 為vi 正Chánh 道Đạo 。 種chủng 種chủng 對đối 治trị 及cập 禪thiền 定định 。 名danh 為vi 助trợ 道đạo )# 。 此thử 二nhị 相tương 扶phù 。 能năng 通thông 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 道Đạo 諦Đế 者giả 。 審thẩm 實thật 不bất 虚# 義nghĩa 也dã 。 謂vị 苦khổ 實thật 無vô 不bất 苦khổ 。 乃nãi 至chí 道đạo 實thật 無vô 不bất 道đạo 。 列liệt 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 苦khổ 集tập 世thế 間gian 因nhân 果quả 。 滅diệt 道đạo 出xuất 世thế 因nhân 果quả 。 而nhi 皆giai 先tiên 果quả 後hậu 因nhân 者giả 。 意ý 欲dục 令linh 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 慕mộ 滅diệt 脩tu 道Đạo 離ly 苦khổ 得đắc 樂lạc 也dã 。 此thử 聲Thanh 聞Văn 所sở 脩tu 觀quán 也dã 。 大đại 乗# 菩Bồ 薩Tát 悟ngộ 了liễu 本bổn 心tâm 。 自tự 然nhiên 無vô 四Tứ 諦Đế 相tương/tướng 也dã 。 )# 。

無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

(# 忠trung 云vân 。 推thôi 照chiếu 諸chư 法pháp 。 了liễu 無vô 所sở 得đắc 。 名danh 之chi 為vi 智trí 。 諸chư 法pháp 本bổn 空không 。 何hà 假giả 推thôi 照chiếu 。 故cố 云vân 無vô 智trí 。 自tự 性tánh 清thanh 虚# 。 實thật 無vô 一nhất 法pháp 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 亦diệc 無vô 得đắc 也dã 。 問vấn 若nhược 尒# 者giả 。 歸quy 斷đoạn 滅diệt 耶da 。 荅# 不bất 尒# 耳nhĩ 。 宗tông 鏡kính 錄lục 曰viết 。 或hoặc 人nhân 聞văn 經Kinh 云vân 。 真chân 般Bát 若Nhã 者giả 無vô 知tri 無vô 見kiến 。 無vô 作tác 無vô 緣duyên 。 便tiện 謂vị 般Bát 若Nhã 同đồng 於ư 太thái 虚# 無vô 情tình 之chi 流lưu 。 墮đọa 於ư 斷đoạn 見kiến 。 既ký 乖quai 般Bát 若Nhã 。 論luận 主chủ (# 肇triệu 公công 作tác 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 論luận )# 破phá 之chi 。 故cố 云vân 世thế 稱xưng 無vô 知tri 者giả 。 謂vị 木mộc 石thạch 太thái 虚# 無vô 情tình 之chi 流lưu 。 論luận 題đề 無vô 知tri 者giả 。 為vi 明minh 聖thánh 心tâm 。 無vô 有hữu 取thủ 相tương/tướng 之chi 知tri 。 故cố 云vân 無vô 知tri 。 非phi 謂vị 無vô 真chân 知tri 也dã 。 何hà 者giả 般Bát 若Nhã 靈linh 知tri 無vô 鑑giám 不bất 知tri 。 不bất 同đồng 太thái 虚# 一nhất 向hướng 無vô 知tri 也dã 。 然nhiên 則tắc 斷đoạn 見kiến 無vô 知tri 。 畧lược 明minh 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 論luận 中trung 畧lược 言ngôn 三tam 種chủng 。 十thập 一nhất 種chủng 者giả 。 一nhất 者giả 太thái 虚# 。 一nhất 向hướng 空không 故cố 。 二nhị 者giả 木mộc 石thạch 。 謂vị 無vô 情tình 故cố 。 三tam 者giả 聾lung 瞽# 。 謂vị 根căn 不bất 具cụ 。 無vô 見kiến 聞văn 故cố 。 此thử 上thượng 三tam 種chủng 。 是thị 論luận 所sở 破phá 。 四tứ 者giả 愚ngu 癡si 。 謂vị 無vô 智trí 惠huệ 。 於ư 境cảnh 不bất 了liễu 故cố 。 五ngũ 者giả 癲điên 狂cuồng 。 惡ác 鬼quỷ 惑hoặc 心tâm 。 失thất 本bổn 性tánh 故cố 。 六lục 者giả 心tâm 乱# 。 境cảnh 多đa 惑hoặc 心tâm 。 不bất 能năng 决# 斷đoạn 故cố 。 七thất 者giả 悶muộn 絕tuyệt 。 心tâm 神thần 闇ám 黑hắc 。 如như 死tử 人nhân 故cố 。 八bát 者giả 惛hôn 醉túy 。 為vi 藥dược 所sở 迷mê 故cố 。 九cửu 者giả 睡thụy 眠miên 。 神thần 識thức 困khốn 熟thục 故cố 。 十thập 者giả 無vô 想tưởng 定định 。 外ngoại 道đạo 伏phục 惑hoặc 。 心tâm 想tưởng 不bất 行hành 故cố 。 十thập 一nhất 者giả 滅diệt 盡tận 定định 。 二nhị 乗# 住trụ 寂tịch 。 心tâm 智trí 止chỉ 滅diệt 故cố 。 此thử 上thượng 並tịnh 是thị 惑hoặc 倒đảo 。 非phi 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 也dã 。 又hựu 云vân 若nhược 執chấp 心tâm 境cảnh 是thị 實thật 。 人nhân 法pháp 不bất 空không 。 徒đồ 經kinh 萬vạn 劫kiếp 脩tu 行hành 。 終chung 不bất 證chứng 於ư 道Đạo 果quả 。 若nhược 頓đốn 了liễu 無vô 我ngã 。 深thâm 達đạt 物vật 虚# 。 則tắc 能năng 所sở 俱câu 消tiêu 。 有hữu 何hà 不bất 證chứng 。 猶do 如như 微vi 塵trần 。 揚dương 於ư 猛mãnh 吹xuy 。 輕khinh 舸khả 隨tùy 於ư 迅tấn 流lưu 。 只chỉ 恐khủng 不bất 信tín 一nhất 心tâm 。 自tự 生sanh 艱gian 阻trở 。 若nhược 入nhập 宗tông 鏡kính 。 何hà 徃# 不bất 從tùng 。 且thả 如như 勇Dũng 施Thí 菩Bồ 薩Tát 。 因nhân 犯phạm [婬-壬+(工/山)]# 欲dục 。 尚thượng 悟ngộ 無vô 生sanh 。 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 無vô 心tâm 脩tu 行hành 。 亦diệc 證chứng 道Đạo 果Quả 。 何hà 况# 信tín 解giải 一nhất 乗# 之chi 法pháp 。 諦đế 了liễu 自tự 心tâm 。 而nhi 無vô 尅khắc 證chứng 乎hồ 。 或hoặc 有hữu 疑nghi 云vân 。 豈khởi 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 耶da 。 解giải 云vân 。 但đãn 諦đế 觀quán 殺sát 盜đạo [婬-壬+(工/山)]# 妄vọng 。 從tùng 一nhất 心tâm 上thượng 起khởi 。 當đương 處xứ 便tiện 寂tịch 。 何hà 須tu 更cánh 斷đoạn 。 是thị 以dĩ 但đãn 了liễu 一nhất 心tâm 。 自tự 然nhiên 萬vạn 法pháp 如như 幻huyễn 。 )# 。

以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

(# 以dĩ 用dụng 也dã 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 諸chư 佛Phật 。 用dụng 前tiền 所sở 明minh 。 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。 得đắc 智trí 斷đoạn 果quả 也dã 。 )# 。

菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。

(# 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 能năng 依y 之chi 人nhân 也dã 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 所sở 依y 之chi 法pháp 也dã 。 謂vị 自tự 己kỷ 本bổn 心tâm 。 元nguyên 離ly 能năng 所sở 。 若nhược 有hữu 能năng 所sở 。 即tức 燒thiêu 於ư 手thủ 。 )# 。

心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。

(# 依y 般Bát 若Nhã 法Pháp 門môn 。 得đắc 心tâm 無vô 業nghiệp 縳truyện 。 故cố 云vân 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 依y 無vô 業nghiệp 縳truyện 故cố 。 無vô 生sanh 死tử 恐khủng 怖bố 。 云vân 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 既ký 無vô 生sanh 死tử 恐khủng 怖bố 。 則tắc 無vô 顛điên 倒đảo 煩phiền 惱não 。 云vân 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。 )# 。

究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。

(# 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 梵Phạn 語ngữ 具cụ 云vân 摩ma 訶ha 般bát 涅Niết 槃Bàn 那na 。 華hoa 言ngôn 大đại 滅diệt 度độ 。 大đại 即tức 法Pháp 身thân 。 滅diệt 即tức 解giải 脫thoát 。 度độ 即tức 般Bát 若Nhã 。 謂vị 心tâm 本bổn 離ly 於ư 邊biên 畔bạn 是thị 大đại 。 心tâm 本bổn 離ly 於ư 業nghiệp 障chướng 是thị 滅diệt 。 心tâm 本bổn 離ly 於ư 癡si 闇ám 是thị 般Bát 若Nhã 。 此thử 之chi 三tam 德đức 。 非phi 有hữu 各các 別biệt 。 一nhất 法pháp 三tam 義nghĩa 也dã 。 悟ngộ 了liễu 此thử 本bổn 心tâm 三tam 德đức 。 自tự 然nhiên 三tam 障chướng 如như 幻huyễn 也dã 。 忠trung 曰viết 。 心tâm 若nhược 有hữu 生sanh 。 即tức 有hữu 可khả 滅diệt 。 心tâm 本bổn 無vô 生sanh 。 實thật 無vô 可khả 滅diệt 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 究cứu 者giả 窮cùng 也dã 。 竟cánh 者giả 盡tận 也dã 。 三tam 世thế 塵trần 勞lao 妄vọng 念niệm 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 故cố 云vân 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 私tư 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 翻phiên 云vân 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 忠trung 師sư 意ý 。 隨tùy 義nghĩa 翻phiên 解giải 之chi 。 )# 。

三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。

(# 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 達đạt 無vô 所sở 得đắc 。 大Đại 道Đạo 方phương 成thành 。 )# 。

得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

(# 阿a 耨nậu 多đa 羅la 。 此thử 云vân 無vô 上thượng 。 三tam 藐miệu 此thử 云vân 正chánh 。 三tam 此thử 云vân 等đẳng 。 菩Bồ 提Đề 此thử 云vân 覺giác 。 謂vị 無vô 上thượng 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 也dã 。 覺giác 自tự 心tâm 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 。 當đương 一nhất 切thiết 妄vọng 法pháp 自tự 覺giác 了liễu 。 故cố 云vân 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。 無vô 過quá 此thử 覺giác 。 故cố 云vân 無vô 上thượng 耳nhĩ 。 )# 。

故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 是thị 大đại 神thần 咒chú 。 是thị 大đại 明minh 咒chú 。 是thị 無vô 上thượng 咒chú 。 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。

(# 故cố 知tri 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 語ngữ 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 依y 般Bát 若Nhã 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 般Bát 若Nhã 是thị 咒chú 。 言ngôn 咒chú 者giả 。 約ước 譬thí 歎thán 也dã 。 以dĩ 諸chư 神thần 仙tiên 。 得đắc 秘bí 咒chú 故cố 。 轉chuyển 變biến 自tự 在tại 。 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 故cố 。 能năng 轉chuyển 凢# 成thành 聖thánh 。 若nhược 尒# 則tắc 顯hiển 說thuyết 密mật 說thuyết 。 咸hàm 是thị 咒chú 義nghĩa 。 故cố 今kim 所sở 歎thán 。 結kết 前tiền 顯hiển 說thuyết 。 起khởi 後hậu 密mật 說thuyết 。 四tứ 種chủng 咒chú 者giả 。 盖# 言ngôn 般Bát 若Nhã 功công 用dụng 。 了liễu 於ư 本bổn 心tâm 。 自tự 破phá 魔ma 障chướng 。 名danh 大đại 神thần 咒chú 。 了liễu 於ư 本bổn 心tâm 。 自tự 滅diệt 癡si 闇ám 。 名danh 大đại 明minh 咒chú 。 了liễu 於ư 本bổn 心tâm 。 極cực 妙diệu 之chi 理lý 。 無vô 過quá 之chi 。 故cố 名danh 無vô 上thượng 咒chú 。 了liễu 於ư 本bổn 心tâm 。 極cực 萬vạn 法pháp 源nguyên 。 無vô 齊tề 等đẳng 者giả 。 名danh 無vô 等đẳng 。 重trọng/trùng 言ngôn 等đẳng 者giả 。 此thử 彼bỉ 法Pháp 身thân 等đẳng 故cố 云vân 等đẳng 。 十Thập 地Địa 論luận 云vân 。 無vô 等đẳng 者giả 。 謂vị 佛Phật 比tỉ 餘dư 眾chúng 生sanh 。 彼bỉ 非phi 等đẳng 故cố 。 重trọng/trùng 言ngôn 等đẳng 者giả 。 此thử 彼bỉ 法Pháp 身thân 等đẳng 故cố □# 。 )# 。

能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。 真chân 實thật 不bất 虚# 。

(# 般Bát 若Nhã 功công 用dụng 。 廣quảng 大đại 無vô 邊biên 。 除trừ 二nhị 死tử 苦khổ 。 决# 定định 無vô 疑nghi 。 )# 。

故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 咒chú 。 即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。

(# 如như 文văn 。 )# 。

羯yết 諦đế 羯yết 諦đế 。 波ba 羅la 羯yết 諦đế 。 波ba 羅la 僧Tăng 羯yết 諦đế 。 菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 。

(# 是thị 咒chú 有hữu 無vô 翻phiên 有hữu 翻phiên 兩lưỡng 義nghĩa 。 言ngôn 無vô 翻phiên 義nghĩa 者giả 。 咒chú 是thị 佛Phật 之chi 密mật 語ngữ 。 非phi 下hạ 凢# 所sở 知tri 。 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 云vân 。 咒chú 是thị 鬼quỷ 神thần 王vương 之chi 名danh 號hiệu 。 稱xưng 其kỳ 王vương 名danh 。 則tắc 部bộ 落lạc 敬kính 主chủ 。 故cố 能năng 降hàng 伏phục 一nhất 切thiết 鬼quỷ 魅mị 。 縱túng/tung 譯dịch 梵Phạm 成thành 華hoa 。 人nhân 亦diệc 不bất 曉hiểu 。 故cố 凢# 當đương 密mật 語ngữ 。 例lệ 皆giai 不bất 翻phiên 。 深thâm 求cầu 其kỳ 致trí 。 只chỉ 是thị 密mật 說thuyết 前tiền 般Bát 若Nhã 無vô 所sở 得đắc 心tâm 耳nhĩ 。 其kỳ 猶do 世thế 人nhân 。 典điển 語ngữ 召triệu 物vật 。 庸dong 俗tục 莫mạc 得đắc 而nhi 知tri 。 物vật 豈khởi 異dị 哉tai 。 或hoặc 作tác 譯dịch 翻phiên 。 言ngôn 解giải 義nghĩa 者giả 。 恐khủng 違vi 秘bí 密mật 之chi 說thuyết 。 今kim 無vô 取thủ 焉yên 。 次thứ 言ngôn 有hữu 翻phiên 義nghĩa 者giả 。 忠trung 曰viết 。 羯yết 諦đế 羯yết 諦đế 者giả 。 繫hệ 着trước 名danh 諦đế 。 羯yết 者giả 除trừ 也dã 。 塵trần 勞lao 妄vọng 念niệm 。 智trí 惠huệ 蕩đãng 除trừ 。 故cố 云vân 羯yết 諦đế 。 又hựu 重trọng/trùng 言ngôn 羯yết 諦đế 者giả 。 云vân 了liễu 身thân 空không 。 私tư 曰viết 。 了liễu 於ư 本bổn 心tâm 。 自tự 然nhiên 顯hiển 心tâm 身thân 空không 寂tịch 。 云vân 羯yết 諦đế (# 心tâm 空không )# 羯yết 諦đế (# 身thân 空không )# ○# 波ba 羅la 羯yết 諦đế 者giả 。 心tâm 身thân 本bổn 清thanh 淨tịnh 。 有hữu 何hà 妄vọng 念niệm 可khả 除trừ 。 故cố 云vân 波ba 羅la 羯yết 諦đế 。 波ba 羅la 僧Tăng 羯yết 諦đế 者giả 。 清thanh 淨tịnh 對đối 塵trần 勞lao 。 塵trần 勞lao 本bổn 來lai 無vô 。 清thanh 淨tịnh 名danh 不bất 立lập 。 故cố 云vân 波ba 羅la 僧Tăng 羯yết 諦đế 。 菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 者giả 。 菩Bồ 提Đề 是thị 道đạo 。 薩tát 婆bà 訶ha 是thị 行hành 。 悟ngộ 達đạt 本bổn 性tánh 。 即tức 是thị 道Đạo 行hạnh 。 菩Bồ 提Đề 言ngôn 了liễu 。 薩tát 婆bà 訶ha 言ngôn 見kiến 。 了liễu 見kiến 本bổn 心tâm 。 云vân 菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 。 又hựu 菩Bồ 提Đề 是thị 心tâm 。 薩tát 婆bà 訶ha 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 切thiết 法pháp 本bổn 來lai 是thị 心tâm 。 故cố 云vân 菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 。 如như 是thị 神thần 咒chú 。 直trực 指chỉ 本bổn 心tâm 。 心tâm 無vô 動động 靜tĩnh 。 不bất 可khả 起khởi 心tâm 求cầu 心tâm 。 心tâm 無vô 生sanh 滅diệt 。 不bất 可khả 將tương 心tâm 滅diệt 心tâm 。 心tâm 非phi 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 不bất 可khả 向hướng 內nội 外ngoại 中trung 間gian 求cầu 。 心tâm 非phi 一nhất 切thiết 處xứ 。 不bất 可khả 向hướng 一nhất 切thiết 處xứ 求cầu 。 求cầu 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 譯dịch 本bổn 無vô 流lưu 通thông 。 般Bát 若Nhã 三tam 藏tạng 譯dịch 經kinh 末mạt 曰viết 。 尒# 時thời 世Thế 尊Tôn 從tùng 廣Quảng 大Đại 甚Thậm 深Thâm 三Tam 摩Ma 地Địa 起khởi 。 讚tán 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 善thiện 哉tai 善thiện 男nam 子tử 。 如như 是thị 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 行hành 。 應ưng 如như 是thị 行hành 。 如như 是thị 行hành 時thời 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 皆giai 悉tất 隨tùy 喜hỷ 。 尒# 時thời 世Thế 尊Tôn 說thuyết 是thị 語ngữ 已dĩ 。 舎# 利lợi 子tử 大đại 喜hỷ 充sung 遍biến 。 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 彼bỉ 眾chúng 會hội 天thiên 人nhân 阿a 脩tu 羅la 等đẳng 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。 智trí 惠huệ 輪luân 論luận 譯dịch 經kinh 。 亦diệc 同đồng 之chi 。 )# 。

般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 注Chú 解Giải (# 終Chung )#

夫phu 是thị 經Kinh 諸chư 佛Phật 靈linh 知tri 諸chư 祖tổ 正chánh 眼nhãn 爰viên 有hữu 大đại 乗# 信tín 解giải 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 予# 請thỉnh 置trí 相tương 教giáo 注chú 自tự 性tánh 故cố 隨tùy 能năng 大đại 師sư 解giải 誌chí 之chi 依y 忠trung 國quốc 師sư 鈔sao 著trước 焉yên 兾# 以dĩ 此thử [(天*天)/貝]# 經Kinh 力lực 施thí 他tha 演diễn 說thuyết 無vô 窮cùng 所sở 獲hoạch 利lợi 益ích 廻hồi 向hướng 菩Bồ 提Đề 實thật 際tế 眾chúng 生sanh 但đãn 識thức 見kiến 荒hoang 蕪# 俟sĩ 來lai 哲triết 添# 削tước 耳nhĩ 。

維duy 時thời 慶khánh 長trường/trưởng (# 丙bính 午ngọ )# 林lâm 鐘chung 七thất 日nhật 於ư 興hưng 聖thánh 寺tự 圎# 耳nhĩ 謹cẩn 記ký