般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích
Quyển 9
偈Kệ 本Bổn 龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 釋Thích 論Luận 分Phân 別Biệt 明Minh 菩Bồ 薩Tát 唐Đường 波Ba 羅La 頗Phả 蜜Mật 多Đa 羅La 譯Dịch
般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích 卷quyển 第đệ 九cửu
偈kệ 本bổn 龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 。 釋thích 論luận 分phân 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 。
大đại 唐đường 中trung 印ấn 度độ 三tam 藏tạng 波ba 羅la 頗phả 蜜mật 多đa 羅la 譯dịch
觀Quán 有Hữu 無Vô 品Phẩm 第đệ 十thập 五ngũ
復phục 次thứ 空không 所sở 對đối 治trị 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 為vi 令linh 他tha 解giải 緣duyên 起khởi 諸chư 法pháp 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 故cố 。 有hữu 此thử 品phẩm 起khởi 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 說thuyết 諸chư 法pháp 無vô 自tự 體thể 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 違vi 汝nhữ 自tự 言ngôn 。 亦diệc 立lập 義nghĩa 過quá 故cố 。 云vân 何hà 違vi 言ngôn 。 如như 有hữu 人nhân 說thuyết 我ngã 母mẫu 是thị 石thạch 女nữ 。 我ngã 父phụ 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 他tha 人nhân 難nạn/nan 曰viết 。 若nhược 汝nhữ 父phụ 母mẫu 。 審thẩm 如như 是thị 者giả 。 云vân 何hà 有hữu 汝nhữ 。 汝nhữ 若nhược 從tùng 生sanh 則tắc 石thạch 女nữ 梵Phạm 行hạnh 義nghĩa 皆giai 不bất 立lập 。 汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 無vô 自tự 體thể 。 云vân 何hà 名danh 諸chư 法pháp 。 既ký 云vân 諸chư 法pháp 。 云vân 何hà 無vô 自tự 體thể 。 故cố 是thị 違vi 言ngôn 。 亦diệc 立lập 義nghĩa 過quá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 謂vị 諸chư 法pháp 有hữu 自tự 體thể 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 如như 何hà 等đẳng 物vật 。 以dĩ 無vô 譬thí 故cố 。 汝nhữ 語ngữ 非phi 也dã 。
復phục 次thứ 若nhược 我ngã 先tiên 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 忍nhẫn 有hữu 諸chư 法pháp 後hậu 立lập 無vô 者giả 可khả 違vi 自tự 言ngôn 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 故cố 不bất 相tương 違vi 。 又hựu 世thế 諦đế 中trung 安an 立lập 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 。 等đẳng 者giả 我ngã 所sở 不bất 遮già 。 無vô 立lập 義nghĩa 過quá 。 或hoặc 有hữu 聰thông 明minh 。 邪tà 慢mạn 者giả 言ngôn 。 何hà 等đẳng 諸chư 法pháp 。 是thị 無vô 自tự 體thể 。 若nhược 如như 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 諸chư 法pháp 有hữu 體thể 。 汝nhữ 言ngôn 此thử 法pháp 無vô 自tự 體thể 者giả 。 此thử 則tắc 成thành 我ngã 所sở 成thành 。 若nhược 此thử 諸chư 法pháp 從tùng 因nhân 緣duyên 起khởi 。 而nhi 汝nhữ 意ý 欲dục 此thử 無vô 體thể 者giả 。 則tắc 違vi 現hiện 見kiến 。 及cập 與dữ 世thế 間gian 。 所sở 解giải 相tương 違vi 。 論luận 者giả 言ngôn 。 於ư 真chân 實thật 中trung 無vô 分phân 別biệt 識thức 緣duyên 。 色sắc 起khởi 者giả 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 物vật 有hữu 故cố 者giả 。 如như 前tiền 已dĩ 遮già 。 世thế 諦đế 所sở 說thuyết 者giả 。 我ngã 不bất 遮già 故cố 。 不bất 違vi 現hiện 見kiến 及cập 世thế 間gian 所sở 解giải 。 是thị 故cố 汝nhữ 所sở 說thuyết 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。
復phục 次thứ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 若nhược 有hữu 一nhất 法Pháp 。 有hữu 自tự 體thể 者giả 。 則tắc 無vô 起khởi 義nghĩa 。 如như 偈kệ 曰viết 。
法pháp 若nhược 有hữu 自tự 性tánh 。 從tùng 緣duyên 起khởi 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 謂vị 諸chư 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 得đắc 如như 是thị 過quá 。 若nhược 汝nhữ 定định 謂vị 見kiến 法pháp 有hữu 起khởi 不bất 能năng 破phá 我ngã 者giả 。 此thử 中trung 應ưng 問vấn 。 汝nhữ 言ngôn 見kiến 法pháp 有hữu 起khởi 者giả 。 是thị 依y 他tha 因nhân 緣duyên 耶da 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 起khởi 。 自tự 性tánh 是thị 作tác 法pháp 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 是thị 作tác 法pháp 者giả 。 此thử 則tắc 無vô 自tự 體thể 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 。 云vân 何hà 若nhược 法pháp 不bất 共cộng 無vô 間gian 自tự 分phần/phân 生sanh 唯duy 一nhất 能năng 起khởi 自tự 果quả 者giả 。 此thử 是thị 因nhân 相tương/tướng 翻phiên 此thử 名danh 緣duyên 云vân 何hà 名danh 作tác 。 若nhược 法pháp 有hữu 自tự 體thể 者giả 。 則tắc 不bất 須tu 作tác 。 然nhiên 今kim 有hữu 作tác 故cố 知tri 無vô 體thể 。 此thử 中trung 立lập 驗nghiệm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 內nội 入nhập 無vô 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 緣duyên 起khởi 故cố 。 譬thí 如như 幻huyễn 師sư 。 幻huyễn 作tác 牛ngưu 等đẳng 法pháp 。 若nhược 有hữu 自tự 體thể 則tắc 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 起khởi 。
復phục 次thứ 有hữu 人nhân 。 不bất 解giải 此thử 中trung 譬thí 喻dụ 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 幻huyễn 咒chú 藥dược 力lực 泥nê 草thảo 木mộc 等đẳng 是thị 有hữu 非phi 無vô 。 由do 此thử 有hữu 故cố 。 彼bỉ 象tượng 馬mã 等đẳng 形hình 像tượng 顯hiển 現hiện 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 譬thí 喻dụ 中trung 無vô 成thành 立lập 法pháp 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 不bất 善thiện 說thuyết 。 我ngã 引dẫn 喻dụ 者giả 以dĩ 象tượng 馬mã 等đẳng 無vô 體thể 為ví 喻dụ 。 不bất 取thủ 草thảo 木mộc 有hữu 體thể 為ví 喻dụ 。
復phục 次thứ 若nhược 謂vị 草thảo 木mộc 地địa 等đẳng 有hữu 起khởi 有hữu 實thật 者giả 。 前tiền 已dĩ 遮già 故cố 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 所sở 有hữu 諸chư 法pháp 。 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 皆giai 有hữu 自tự 體thể 。 如như 虛hư 空không 等đẳng 。 不bất 從tùng 緣duyên 起khởi 而nhi 是thị 有hữu 法pháp 。 汝nhữ 所sở 出xuất 因nhân 此thử 非phi 一nhất 向hướng 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 不bất 善thiện 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 如như 幻huyễn 夢mộng 焰diễm 。 世thế 諦đế 中trung 有hữu 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 云vân 何hà 當đương 可khả 作tác 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 是thị 作tác 法pháp 者giả 。 不bất 離ly 無vô 自tự 性tánh 。 由do 所sở 對đối 治trị 自tự 體thể 無vô 故cố 。 是thị 故cố 出xuất 因nhân 非phi 非phi 一nhất 向hướng 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 虛hư 空không 等đẳng 者giả 。 亦diệc 是thị 無vô 生sanh 。 猶do 如như 兔thố 角giác 。 豈khởi 是thị 有hữu 耶da 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 前tiền 已dĩ 觀quán 察sát 令linh 他tha 信tín 解giải 。 今kim 復phục 立lập 驗nghiệm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 法pháp 無vô 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 作tác 故cố 。 又hựu 是thị 差sai 別biệt 言ngôn 說thuyết 觀quán 故cố 。 如như 幻huyễn 人nhân 等đẳng 。 若nhược 是thị 一nhất 物vật 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 則tắc 與dữ 上thượng 相tương 違vi 。
復phục 次thứ 此thử 中trung 外ngoại 人nhân 立lập 驗nghiệm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 內nội 入nhập 等đẳng 皆giai 有hữu 自tự 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 起khởi 自tự 他tha 差sai 別biệt 言ngôn 說thuyết 因nhân 故cố 。 譬thí 如như 因nhân 長trường/trưởng 有hữu 短đoản 。 長trường/trưởng 為vi 短đoản 因nhân 。 今kim 言ngôn 自tự 者giả 。 與dữ 他tha 差sai 別biệt 言ngôn 說thuyết 為vi 因nhân 論luận 者giả 言ngôn 。 諸chư 法pháp 無vô 體thể 。 先tiên 已dĩ 立lập 驗nghiệm 。 由do 汝nhữ 執chấp 故cố 。 今kim 當đương 復phục 說thuyết 。 如như 偈kệ 曰viết 。
法pháp 既ký 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 有hữu 他tha 性tánh 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 觀quán 自tự 性tánh 故cố 。 得đắc 說thuyết 他tha 性tánh 。 自tự 性tánh 既ký 無vô 觀quán 何hà 說thuyết 他tha 。 汝nhữ 言ngôn 自tự 性tánh 與dữ 他tha 為vi 因nhân 者giả 。 此thử 因nhân 不bất 成thành 。 及cập 違vi 義nghĩa 故cố 。 又hựu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 短đoản 長trường/trưởng 無vô 故cố 。 譬thí 喻dụ 不bất 成thành 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 眼nhãn 等đẳng 有hữu 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 體thể 故cố 。 譬thí 如như 火hỏa 煖noãn 。 論luận 者giả 言ngôn 。 火hỏa 無vô 自tự 體thể 。 如như 觀quán 陰ấm 品phẩm 已dĩ 破phá 有hữu 及cập 起khởi 滅diệt 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 亦diệc 前tiền 已dĩ 遮già 。 火hỏa 不bất 成thành 故cố 。 譬thí 喻dụ 無vô 體thể 。 又hựu 如như 偈kệ 曰viết 。
自tự 他tha 性tánh 已dĩ 遣khiển 。 何hà 處xứ 復phục 有hữu 法pháp 。
釋thích 曰viết 。 體thể 義nghĩa 已dĩ 遮già 故cố 。 諸chư 法pháp 無vô 性tánh 。 由do 法pháp 無vô 故cố 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 語ngữ 意ý 如như 是thị 。 外ngoại 人nhân 偈kệ 曰viết 。
若nhược 人nhân 見kiến 自tự 他tha 。 及cập 有hữu 體thể 無vô 體thể 。
彼bỉ 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。 如Như 來Lai 真chân 實thật 法pháp 。
如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 自tự 他tha 性tánh 已dĩ 遣khiển 。 何hà 處xứ 復phục 有hữu 法pháp 。 如như 偈kệ 所sở 說thuyết 。 此thử 語ngữ 則tắc 違vi 。
復phục 次thứ 有hữu 如như 是thị 體thể 。 由do 相tương 違vi 故cố 。 如như 烏ô 角giác 鵄si 。 論luận 者giả 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 已dĩ 遮già 起khởi 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。
有hữu 體thể 既ký 不bất 立lập 。 無vô 法pháp 云vân 何hà 成thành 。
釋thích 曰viết 。 為vi 遮già 有hữu 執chấp 。 是thị 故cố 言ngôn 無vô 。 無vô 更cánh 無vô 體thể 。 雖tuy 不bất 言ngôn 無vô 。 無vô 非phi 我ngã 欲dục 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 無vô 別biệt 法pháp 可khả 執chấp 取thủ 故cố 。 是thị 故cố 亦diệc 非phi 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。
復phục 次thứ 偈kệ 曰viết 。
此thử 法pháp 體thể 異dị 故cố 。 世thế 人nhân 名danh 無vô 體thể 。
釋thích 曰viết 。 法pháp 無vô 體thể 故cố 。 名danh 之chi 為vi 無vô 。 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 名danh 為vi 無vô 體thể 。 是thị 故cố 汝nhữ 立lập 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 及cập 違vi 義nghĩa 故cố 。 云vân 何hà 違vi 義nghĩa 。 汝nhữ 立lập 相tương 違vi 法pháp 為vi 因nhân 。 由do 相tương 違vi 破phá 故cố 。 所sở 立lập 有hữu 法pháp 此thử 亦diệc 不bất 成thành 故cố 是thị 相tương 違vi 。 又hựu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 烏ô 鵄si 無vô 體thể 故cố 。 譬thí 喻dụ 不bất 成thành 。 由do 此thử 觀quán 察sát 自tự 他tha 無vô 體thể 三tam 皆giai 不bất 成thành 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 以dĩ 無vô 著trước 慧tuệ 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 。 若nhược 自tự 若nhược 他tha 。 及cập 有hữu 無vô 等đẳng 。 云vân 何hà 不bất 見kiến 。 以dĩ 昇thăng 無vô 分phân 別biệt 智trí 車xa 故cố 。
復phục 次thứ 諸chư 淺thiển 智trí 人nhân 前tiền 世thế 未vị 起khởi 深thâm 大đại 法Pháp 忍Nhẫn 。 於ư 彼bỉ 自tự 他tha 有hữu 無vô 等đẳng 法pháp 。 言ngôn 說thuyết 熏huân 習tập 故cố 。 覆phú 障chướng 實thật 慧tuệ 。 如như 前tiền 偈kệ 言ngôn 。 若nhược 人nhân 見kiến 自tự 他tha 。 及cập 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 彼bỉ 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。 如Như 來Lai 真chân 實thật 法pháp 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 見kiến 自tự 他tha 等đẳng 違vi 正Chánh 道Đạo 理lý 。 及cập 阿a 含hàm 故cố 。 偈kệ 意ý 如như 是thị 。 違vi 道Đạo 理lý 者giả 。 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 違vi 阿a 含hàm 者giả 。 汝nhữ 今kim 當đương 聽thính 。 如như 偈kệ 曰viết 。
佛Phật 能năng 如như 實thật 觀quán 。 不bất 著trước 有hữu 無vô 法pháp 。
教giáo 授thọ 迦ca 旃chiên 延diên 。 令linh 離ly 有hữu 無vô 二nhị 。
釋thích 曰viết 。 云vân 何hà 教giáo 授thọ 。 如như 佛Phật 告cáo 迦ca 旃chiên 延diên 。 世thế 間gian 多đa 有hữu 。 依y 止chỉ 二nhị 邊biên 。 謂vị 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 有hữu 深thâm 智trí 者giả 不bất 著trước 有hữu 無vô 。 如như 是thị 等đẳng 。 又hựu 如như 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 若nhược 言ngôn 有hữu 者giả 。 是thị 執chấp 常thường 邊biên 。 若nhược 言ngôn 無vô 者giả 。 是thị 執chấp 斷đoạn 邊biên 。
復phục 次thứ 或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 諸chư 法pháp 悉tất 無vô 有hữu 者giả 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 見kiến 諦Đế 法pháp 。 由do 世thế 諦đế 中trung 法pháp 從tùng 緣duyên 起khởi 故cố 。 以dĩ 智trí 觀quán 察sát 從tùng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 無vô 自tự 無vô 他tha 。 無vô 有hữu 無vô 無vô 。 遮già 如như 是thị 見kiến 名danh 為vi 見kiến 諦Đế 。 云vân 何hà 見kiến 諦Đế 。 此thử 緣duyên 起khởi 法pháp 是thị 見kiến 實thật 因nhân 故cố 。 何hà 人nhân 見kiến 實thật 。 謂vị 諸chư 佛Phật 子tử 得đắc 緣duyên 起khởi 智trí 。 日nhật 光quang 所sở 照chiếu 。 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 故cố 。 論luận 者giả 言ngôn 。 怖bố 畏úy 空không 者giả 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 猶do 如như 世thế 人nhân 。 怖bố 畏úy 虛hư 空không 。 執chấp 著trước 有hữu 對đối 實thật 物vật 依y 止chỉ 故cố 。 生sanh 心tâm 欲dục 得đắc 遠viễn 離ly 虛hư 空không 。 遠viễn 離ly 空không 者giả 。 由do 彼bỉ 依y 止chỉ 自tự 他tha 等đẳng 見kiến 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 若nhược 人nhân 見kiến 自tự 他tha 。 及cập 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 彼bỉ 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。 如Như 來Lai 真chân 實thật 法pháp 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 名danh 為vi 邪tà 見kiến 。 是thị 故cố 佛Phật 教giáo 迦ca 旃chiên 延diên 中trung 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 二nhị 邊biên 俱câu 遮già 是thị 正Chánh 道Đạo 理lý 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 不bất 應ưng 見kiến 彼bỉ 自tự 他tha 等đẳng 法pháp 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 如như 偈kệ 曰viết 。
法pháp 若nhược 有hữu 自tự 體thể 。 則tắc 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 。
釋thích 曰viết 。 先tiên 未vị 起khởi 時thời 及cập 後hậu 壞hoại 時thời 。 皆giai 無vô 體thể 故cố 。 又hựu 若nhược 諸chư 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 偈kệ 曰viết 。
法pháp 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 後hậu 異dị 則tắc 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 如như 火hỏa 以dĩ 煖noãn 為vi 相tương/tướng 。 後hậu 時thời 冷lãnh 者giả 不bất 然nhiên 。 為vì 此thử 故cố 說thuyết 。 不bất 相tương 似tự 喻dụ 。 如như 法Pháp 是thị 常thường 而nhi 是thị 起khởi 作tác 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。 此thử 中trung 立lập 驗nghiệm 。 如như 證chứng 得đắc 實thật 法pháp 。 內nội 入nhập 等đẳng 體thể 則tắc 不bất 顯hiển 現hiện 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 內nội 入nhập 等đẳng 後hậu 時thời 異dị 故cố 。 如như 水thủy 得đắc 火hỏa 故cố 煖noãn 。 非phi 煖noãn 為vi 水thủy 自tự 性tánh 。
復phục 次thứ 經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 。 如như 我ngã 阿a 含hàm 木mộc 中trung 有hữu 種chủng 種chủng 界giới 。 由do 如như 是thị 義nghĩa 水thủy 亦diệc 有hữu 煖noãn 。 汝nhữ 云vân 煖noãn 非phi 水thủy 自tự 性tánh 者giả 。 此thử 譬thí 不bất 成thành 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 阿a 含hàm 中trung 。 作tác 此thử 說thuyết 者giả 。 謂vị 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 獲hoạch 得đắc 神thần 通thông 。 及cập 心tâm 自tự 在tại 。 隨tùy 其kỳ 所sở 緣duyên 草thảo 木mộc 等đẳng 物vật 欲dục 變biến 為vi 金kim 。 若nhược 水thủy 火hỏa 等đẳng 如như 意ý 則tắc 成thành 。 故cố 言ngôn 木mộc 中trung 有hữu 種chủng 種chủng 界giới 。 種chủng 種chủng 界giới 者giả 。 此thử 謂vị 木mộc 中trung 有hữu 多đa 界giới 功công 能năng 。 若nhược 彼bỉ 物vật 中trung 有hữu 功công 能năng 者giả 。 此thử 物vật 功công 能năng 非phi 彼bỉ 物vật 體thể 。 若nhược 諸chư 功công 能năng 是thị 彼bỉ 體thể 者giả 。 如như 地địa 大đại 中trung 有hữu 四tứ 功công 能năng 。 亦diệc 應ưng 具cụ 以dĩ 濕thấp 煖noãn 動động 等đẳng 為vi 地địa 大đại 體thể 。 不bất 唯duy 取thủ 堅kiên 。
復phục 次thứ 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 言ngôn 。 世thế 位vị 雖tuy 別biệt 而nhi 體thể 有hữu 不bất 異dị 。 應ưng 如như 是thị 知tri 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 是thị 識thức 境cảnh 界giới 故cố 。 如như 現hiện 在tại 者giả 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 先tiên 出xuất 因nhân 言ngôn 體thể 異dị 者giả 。 非phi 我ngã 所sở 受thọ 。 若nhược 汝nhữ 欲dục 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 自tự 義nghĩa 不bất 成thành 。 論luận 者giả 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 現hiện 在tại 物vật 者giả 。 有hữu 亦diệc 不bất 成thành 。 汝nhữ 喻dụ 非phi 也dã 。 若nhược 謂vị 有hữu 法pháp 經kinh 歷lịch 於ư 世thế 及cập 諸chư 位vị 中trung 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 已dĩ 遮già 起khởi 故cố 。
復phục 次thứ 於ư 去khứ 來lai 中trung 無vô 現hiện 在tại 法pháp 。 非phi 現hiện 在tại 故cố 。 如như 虛hư 空không 花hoa 。 又hựu 世thế 諦đế 中trung 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 體thể 亦diệc 不bất 成thành 。 若nhược 僧Tăng 佉khư 人nhân 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 汝nhữ 先tiên 出xuất 因nhân 言ngôn 異dị 體thể 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 我ngã 立lập 諸chư 法pháp 。 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 為vi 覆phú 蔽tế 。 二nhị 入nhập 自tự 性tánh 藏tạng 中trung 。 為vi 成thành 此thử 義nghĩa 更cánh 須tu 立lập 驗nghiệm 。 定định 有hữu 如như 是thị 不bất 滅diệt 諸chư 法pháp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 覆phú 蔽tế 故cố 。 譬thí 如như 日nhật 焰diễm 翳ế 彼bỉ 星tinh 光quang 。 又hựu 是thị 識thức 境cảnh 界giới 故cố 。
時thời 節tiết 說thuyết 故cố 。 如như 現hiện 在tại 世thế 。 是thị 故cố 汝nhữ 立lập 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 應ưng 如như 是thị 答đáp 。 現hiện 在tại 物vật 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 亦diệc 不bất 成thành 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 譬thí 喻dụ 故cố 。 汝nhữ 立lập 覆phú 蔽tế 以dĩ 為vi 因nhân 者giả 。 義nghĩa 亦diệc 不bất 成thành 。 此thử 中trung 應ưng 說thuyết 云vân 何hà 驗nghiệm 耶da 。 彼bỉ 未vị 了liễu 者giả 終chung 是thị 不bất 了liễu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 不bất 了liễu 故cố 。 如như 虛hư 空không 花hoa 。
復phục 次thứ 不bất 入nhập 自tự 性tánh 藏tạng 者giả 。 終chung 無vô 入nhập 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 不bất 入nhập 故cố 。 譬thí 如như 思tư 。 又hựu 如như 自tự 性tánh 藏tạng 。 由do 此thử 執chấp 法pháp 。 有hữu 過quá 失thất 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 有hữu 是thị 自tự 性tánh 。 則tắc 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 。
自tự 性tánh 有hữu 異dị 者giả 。 畢tất 竟cánh 不bất 應ưng 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 由do 是thị 自tự 性tánh 不bất 變biến 異dị 故cố 。 譬thí 喻dụ 則tắc 無vô 。 若nhược 是thị 無vô 法pháp 則tắc 無vô 變biến 異dị 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 從tùng 小tiểu 至chí 大đại 。 以dĩ 此thử 變biến 異dị 。 令linh 人nhân 信tín 者giả 。 終chung 不bất 可khả 得đắc 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 云vân 何hà 而nhi 可khả 異dị 。
釋thích 曰viết 。 二nhị 邊biên 有hữu 過quá 智trí 者giả 。 不bất 受thọ 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 說thuyết 自tự 性tánh 有hữu 體thể 無vô 體thể 皆giai 無vô 變biến 異dị 。 意ý 欲dục 爾nhĩ 耶da 。 是thị 故cố 汝nhữ 先tiên 所sở 立lập 義nghĩa 破phá 。 因nhân 亦diệc 不bất 成thành 。 云vân 何hà 不bất 成thành 。 若nhược 有hữu 自tự 性tánh 而nhi 變biến 異dị 者giả 。 此thử 不bất 然nhiên 故cố 。 論luận 者giả 言ngôn 。 此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 我ngã 言ngôn 無vô 者giả 。 明minh 自tự 性tánh 空không 。 非phi 欲dục 說thuyết 有hữu 。 彼bỉ 自tự 性tánh 法pháp 。 如như 偈kệ 曰viết 。
實thật 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 自tự 性tánh 可khả 得đắc 者giả 。
釋thích 曰viết 。 有hữu 自tự 性tánh 者giả 不bất 然nhiên 。 而nhi 汝nhữ 為vi 彼bỉ 。 煩phiền 惱não 習tập 氣khí 。 自tự 在tại 力lực 故cố 。 作tác 此thử 分phân 別biệt 。 如như 先tiên 偈kệ 說thuyết 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 云vân 何hà 而nhi 可khả 異dị 。 此thử 變biến 異dị 過quá 。 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 遮già 止chỉ 二nhị 邊biên 。 及cập 成thành 立lập 者giả 。 皆giai 是thị 世thế 諦đế 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 是thị 故cố 我ngã 先tiên 立lập 義nghĩa 不bất 破phá 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 有hữu 變biến 異dị 故cố 。 亦diệc 非phi 所sở 出xuất 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。
復phục 次thứ 鞞bệ 世thế 師sư 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 入nhập 定định 有hữu 自tự 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 等đẳng 能năng 為vi 有hữu 覺giác 因nhân 故cố 。 譬thí 如như 涅Niết 槃Bàn 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 說thuyết 有hữu 覺giác 因nhân 者giả 。 此thử 因nhân 不bất 成thành 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 焰diễm 中trung 水thủy 亦diệc 為vi 覺giác 因nhân 。 是thị 故cố 因nhân 非phi 一nhất 向hướng 。 今kim 當đương 更cánh 說thuyết 。 如như 偈kệ 曰viết 。
有hữu 者giả 是thị 常thường 執chấp 。 無vô 者giả 是thị 斷đoạn 見kiến 。
是thị 故cố 有hữu 智trí 者giả 。 不bất 應ưng 依y 有hữu 無vô 。
釋thích 曰viết 。 彼bỉ 斷đoạn 常thường 執chấp 有hữu 何hà 過quá 失thất 。 法pháp 若nhược 常thường 者giả 。 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 。 苦khổ 應ưng 常thường 苦khổ 。 亦diệc 無vô 厭yếm 苦khổ 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 起khởi 於ư 聖thánh 道Đạo 。 先tiên 已dĩ 有hữu 者giả 不bất 須tu 因nhân 故cố 。 法pháp 若nhược 斷đoạn 者giả 。 則tắc 無vô 染nhiễm 淨tịnh 及cập 苦khổ 樂lạc 等đẳng 。 雖tuy 復phục 受thọ 持trì 禁cấm 戒giới 。 空không 無vô 果quả 故cố 。 是thị 皆giai 不bất 然nhiên 。 有hữu 無vô 俱câu 者giả 。 名danh 為vi 惡ác 見kiến 。 由do 此thử 惡ác 見kiến 能năng 閉bế 天thiên 人nhân 趣thú 涅Niết 槃Bàn 門môn 。 是thị 故cố 欲dục 出xuất 生sanh 死tử 曠khoáng 野dã 者giả 。 欲dục 共cộng 諸chư 天thiên 婇thể 女nữ 。 遊du 戲hí 受thọ 樂lạc 者giả 。 欲dục 斷đoạn 一nhất 切thiết 受thọ 樂lạc 。 欲dục 受thọ 一nhất 切thiết 戲hí 論luận 。 息tức 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 不bất 應ưng 依y 止chỉ 。 有hữu 無vô 二nhị 見kiến 。
何hà 以dĩ 故cố 。 依y 止chỉ 彼bỉ 者giả 得đắc 斷đoạn 常thường 過quá 故cố 。 云vân 何hà 二nhị 見kiến 。 是thị 斷đoạn 常thường 過quá 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 。 非phi 無vô 即tức 是thị 常thường 。
先tiên 有hữu 而nhi 今kim 無vô 。 此thử 即tức 是thị 斷đoạn 過quá 。
釋thích 曰viết 。 由do 如như 是thị 等đẳng 斷đoạn 常thường 過quá 故cố 。 說thuyết 中trung 道đạo 者giả 。 應ưng 正chánh 思tư 惟duy 。 依y 世thế 諦đế 故cố 色sắc 等đẳng 法pháp 起khởi 。 是thị 有hữu 覺giác 因nhân 。 色sắc 若nhược 未vị 起khởi 及cập 已dĩ 滅diệt 者giả 。 是thị 無vô 覺giác 因nhân 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 覺giác 自tự 體thể 空không 。 以dĩ 無vô 起khởi 故cố 非phi 是thị 有hữu 見kiến 。 如như 幻huyễn 所sở 作tác 故cố 。 不bất 著trước 無vô 見kiến 。 由do 如như 是thị 故cố 。 不bất 墮đọa 二nhị 邊biên 。 此thử 中trung 為vi 遮già 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 令linh 人nhân 信tín 解giải 。 從tùng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 品phẩm 義nghĩa 如như 此thử 。 是thị 故cố 得đắc 成thành 。 如như 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 中trung 。
佛Phật 告cáo 極cực 勇Dũng 猛Mãnh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 色sắc 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 如như 是thị 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 若nhược 色sắc 至chí 識thức 。 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 此thử 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 如như 月nguyệt 燈đăng 三tam 昧muội 經kinh 偈kệ 曰viết 。
有hữu 無vô 是thị 二nhị 邊biên 。 淨tịnh 不bất 淨tịnh 亦diệc 爾nhĩ 。
是thị 故cố 有hữu 智trí 者giả 。 離ly 邊biên 不bất 住trụ 中trung 。
如như 是thị 等đẳng 諸chư 修tu 多đa 羅la 此thử 中trung 應ưng 廣quảng 說thuyết 。
釋thích 觀quán 有hữu 無vô 品phẩm 竟cánh 。
般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích 觀Quán 縛Phược 解Giải 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục
復phục 次thứ 已dĩ 遮già 有hữu 無vô 離ly 斷đoạn 常thường 過quá 。 此thử 中trung 為vi 明minh 空không 所sở 對đối 治trị 繫hệ 縛phược 解giải 脫thoát 。 無vô 自tự 性tánh 義nghĩa 。 此thử 品phẩm 次thứ 生sanh 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 內nội 入nhập 等đẳng 定định 有hữu 自tự 體thể 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 彼bỉ 入nhập 等đẳng 有hữu 縛phược 解giải 故cố 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 則tắc 無vô 縛phược 解giải 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 不bất 可khả 言ngôn 說thuyết 。 是thị 故cố 定định 知tri 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 入nhập 有hữu 體thể 。 論luận 者giả 言ngôn 。 諸chư 行hành 相tương/tướng 縛phược 如như 幻huyễn 焰diễm 夢mộng 。 而nhi 彼bỉ 無vô 智trí 極cực 盲manh 暗ám 者giả 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 為vi 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 之chi 所sở 吞thôn 食thực 。 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 杻nữu 械giới 所sở 拘câu 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 為vi 令linh 出xuất 離ly 生sanh 死tử 。 囹linh 圄ngữ 愛ái 見kiến 關quan 鑰thược 故cố 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 假giả 名danh 相tướng 說thuyết 。 正chánh 智trí 起khởi 時thời 於ư 彼bỉ 極cực 重trọng 貪tham 等đẳng 結kết 使sử 得đắc 遠viễn 離ly 故cố 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 作tác 此thử 施thi 設thiết 。
何hà 以dĩ 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 縛phược 解giải 者giả 。 義nghĩa 不bất 然nhiên 故cố 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 有hữu 生sanh 死tử 者giả 。 但đãn 假giả 施thi 設thiết 。 而nhi 無vô 於ư 中trung 實thật 流lưu 轉chuyển 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 。 但đãn 假giả 施thi 設thiết 。 而nhi 無vô 於ư 中trung 。 般Bát 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 見kiến 是thị 經Kinh 故cố 。 阿a 闍xà 梨lê 言ngôn 。 若nhược 定định 分phân 別biệt 有hữu 縛phược 解giải 者giả 。 今kim 此thử 繫hệ 縛phược 。 為vi 是thị 諸chư 行hành 。 為vì 是thị 眾chúng 生sanh 。 若nhược 是thị 諸chư 行hành 者giả 。 為vi 是thị 常thường 耶da 。 是thị 無vô 常thường 乎hồ 。 二nhị 皆giai 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 是thị 常thường 者giả 。 如như 偈kệ 曰viết 。
若nhược 諸chư 行hành 是thị 常thường 。 彼bỉ 則tắc 無vô 流lưu 轉chuyển 。
釋thích 曰viết 。 諸chư 行hành 是thị 常thường 令linh 人nhân 信tín 者giả 。 驗nghiệm 則tắc 無vô 體thể 。 若nhược 立lập 常thường 者giả 。 則tắc 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 縛phược 解giải 無vô 故cố 法pháp 體thể 顛điên 倒đảo 。 立lập 義nghĩa 有hữu 咎cữu 。
復phục 次thứ 諸chư 行hành 是thị 常thường 無vô 流lưu 轉chuyển 者giả 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 諸chư 趣thú 往vãng 來lai 先tiên 後hậu 相tương 續tục 。 名danh 為vi 生sanh 死tử 。 若nhược 是thị 常thường 者giả 。 諸chư 行hành 則tắc 無vô 先tiên 後hậu 差sai 別biệt 。 而nhi 言ngôn 流lưu 轉chuyển 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。
復phục 次thứ 鞞bệ 世thế 師sư 。 及cập 自tự 部bộ 人nhân 言ngôn 。 若nhược 諸chư 行hành 常thường 則tắc 無vô 起khởi 滅diệt 先tiên 後hậu 差sai 別biệt 無vô 流lưu 轉chuyển 者giả 。 今kim 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 應ưng 有hữu 流lưu 轉chuyển 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。
無vô 常thường 無vô 流lưu 轉chuyển 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 無vô 常thường 者giả 。 滅diệt 不bất 復phục 起khởi 。 是thị 故cố 。 諸chư 行hành 五ngũ 種chủng 往vãng 來lai 者giả 。 是thị 則tắc 不bất 然nhiên 。
復phục 次thứ 無vô 常thường 不bất 流lưu 轉chuyển 者giả 。 如như 外ngoại 諸chư 行hành 。 此thử 中trung 立lập 驗nghiệm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 內nội 諸chư 行hành 等đẳng 流lưu 轉chuyển 者giả 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 無vô 常thường 故cố 。 如như 外ngoại 瓶bình 等đẳng 。 如như 諸chư 行hành 二nhị 種chủng 若nhược 常thường 若nhược 無vô 常thường 流lưu 轉chuyển 者giả 俱câu 不bất 然nhiên 。 若nhược 汝nhữ 分phân 別biệt 有hữu 眾chúng 生sanh 流lưu 轉chuyển 者giả 。 亦diệc 如như 前tiền 答đáp 。 為vì 此thử 眾chúng 生sanh 。 常thường 而nhi 流lưu 轉chuyển 。 為vi 無vô 常thường 流lưu 轉chuyển 。 若nhược 俱câu 立lập 者giả 。 亦diệc 如như 先tiên 說thuyết 過quá 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 眾chúng 生sanh 常thường 者giả 則tắc 無vô 流lưu 轉chuyển 。
何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 變biến 異dị 故cố 。 亦diệc 無vô 先tiên 後hậu 差sai 別biệt 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 常thường 亦diệc 無vô 流lưu 轉chuyển 。
何hà 以dĩ 故cố 。 彼bỉ 已dĩ 滅diệt 者giả 。 無vô 起khởi 法pháp 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。
眾chúng 生sanh 亦diệc 同đồng 過quá 。
釋thích 曰viết 。 是thị 故cố 眾chúng 生sanh 。 若nhược 常thường 無vô 常thường 有hữu 流lưu 轉chuyển 者giả 。 亦diệc 如như 前tiền 所sở 立lập 諸chư 行hành 驗nghiệm 過quá 。
復phục 次thứ 佛Phật 法Pháp 中trung 人nhân 欲dục 令linh 諸chư 行hành 及cập 人nhân 是thị 無vô 常thường 者giả 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 未vị 起khởi 對đối 治trị 道đạo 者giả 。 前tiền 滅diệt 諸chư 行hành 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 。 後hậu 起khởi 諸chư 行hành 相tương 續tục 為vi 果quả 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 然nhiên 。 如như 是thị 諸chư 行hành 。 流lưu 轉chuyển 義nghĩa 成thành 。 故cố 我ngã 無vô 過quá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 語ngữ 不bất 善thiện 。 已dĩ 滅diệt 諸chư 行hành 。 及cập 與dữ 眾chúng 生sanh 。 為vi 後hậu 剎sát 那na 作tác 其kỳ 緣duyên 者giả 。 如như 先tiên 次thứ 第đệ 緣duyên 中trung 已dĩ 遮già 。 立lập 義nghĩa 及cập 譬thí 有hữu 過quá 失thất 故cố 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 我ngã 無vô 咎cữu 。
復phục 次thứ 路lộ 伽già 耶da 陀đà 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 說thuyết 諸chư 行hành 若nhược 常thường 無vô 常thường 皆giai 無vô 流lưu 轉chuyển 者giả 。 此thử 成thành 我ngã 義nghĩa 。 云vân 何hà 知tri 耶da 。 如như 我ngã 論luận 中trung 偈kệ 曰viết 。
舍xá 摩ma 唯duy 眼nhãn 見kiến 。 一nhất 種chủng 名danh 丈trượng 夫phu 。
多đa 聞văn 說thuyết 後hậu 世thế 。 如như 人nhân 言ngôn 獸thú 跡tích 。
汝nhữ 今kim 極cực 端đoan 正chánh 。 恣tứ 食thực 任nhậm 所sở 之chi 。
過quá 去khứ 業nghiệp 皆giai 無vô 。 此thử 身thân 唯duy 行hành 聚tụ 。
死tử 者giả 竟cánh 不bất 還hoàn 。 此thử 事sự 汝nhữ 應ưng 信tín 。
是thị 故cố 當đương 知tri 。 無vô 一nhất 法pháp 從tùng 此thử 世thế 至chí 後hậu 世thế 。 亦diệc 無vô 人nhân 從tùng 後hậu 世thế 來lai 入nhập 胎thai 。 若nhược 有hữu 人nhân 言ngôn 。 此thử 胎thai 已dĩ 前tiền 更cánh 有hữu 前tiền 世thế 。 云vân 何hà 驗nghiệm 知tri 。 謂vị 此thử 入nhập 胎thai 初sơ 覺giác 次thứ 前tiền 滅diệt 心tâm 為vi 次thứ 第đệ 緣duyên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 覺giác 故cố 。 如như 後hậu 起khởi 覺giác 。 此thử 譬thí 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 唯duy 有hữu 一nhất 覺giác 故cố 。 由do 此thử 一nhất 覺giác 乃nãi 至chí 未vị 終chung 。 常thường 如như 是thị 住trụ 。 故cố 無vô 先tiên 世thế 。
復phục 次thứ 亦diệc 無vô 後hậu 世thế 。 以dĩ 何hà 道Đạo 理lý 作tác 是thị 說thuyết 耶da 。 如như 調Điều 達Đạt 命mạng 終chung 心tâm 不bất 作tác 後hậu 世thế 初sơ 入nhập 胎thai 心tâm 。
何hà 以dĩ 故cố 。 命mạng 終chung 心tâm 故cố 。 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 命mạng 終chung 之chi 心tâm 。 論luận 者giả 言ngôn 。 諸chư 行hành 流lưu 轉chuyển 者giả 。 世thế 諦đế 中trung 不bất 遮già 。 諸chư 行hành 是thị 常thường 計kế 流lưu 轉chuyển 者giả 。 此thử 亦diệc 俱câu 遮già 。 故cố 非phi 成thành 汝nhữ 所sở 成thành 。
復phục 次thứ 調Điều 達Đạt 色sắc 覺giác 與dữ 調Điều 達Đạt 聲thanh 覺giác 。 此thử 非phi 不bất 異dị 。
何hà 以dĩ 故cố 。 境cảnh 界giới 別biệt 故cố 。 譬thí 如như 他tha 人nhân 身thân 相tướng 續tục 覺giác 。 由do 如như 是thị 驗nghiệm 有hữu 譬thí 喻dụ 故cố 。 非phi 世thế 諦đế 中trung 先tiên 世thế 不bất 成thành 。
復phục 次thứ 非phi 無vô 後hậu 世thế 。 云vân 何hà 驗nghiệm 耶da 。 謂vị 彼bỉ 有hữu 漏lậu 命mạng 終chung 之chi 心tâm 。 能năng 續tục 後hậu 世thế 初sơ 受thọ 胎thai 心tâm 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 有hữu 漏lậu 故cố 。 與dữ 彼bỉ 命mạng 終chung 因nhân 心tâm 別biệt 故cố 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 義nghĩa 不bất 相tương 違vi 。
復phục 次thứ 路lộ 伽già 耶da 陀đà 者giả 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 調Điều 達Đạt 覺giác 與dữ 一nhất 切thiết 人nhân 。 覺giác 亦diệc 不bất 異dị 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 是thị 覺giác 故cố 。 如như 調Điều 達Đạt 覺giác 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 語ngữ 非phi 也dã 。 彼bỉ 調Điều 達Đạt 覺giác 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 前tiền 已dĩ 遮già 故cố 。 又hựu 汝nhữ 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 與dữ 一nhất 切thiết 人nhân 。 覺giác 不bất 異dị 者giả 。 此thử 執chấp 不bất 成thành 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 立lập 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 與dữ 世thế 相tương 違vi 。
復phục 次thứ 彼bỉ 阿A 羅La 漢Hán 。 命mạng 終chung 之chi 心tâm 有hữu 續tục 念niệm 無vô 續tục 念niệm 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 此thử 皆giai 不bất 成thành 。 譬thí 喻dụ 無vô 故cố 。 成thành 立lập 有hữu 過quá 。 若nhược 立lập 無vô 漏lậu 心tâm 不bất 續tục 後hậu 世thế 者giả 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 成thành 我ngã 所sở 成thành 。
復phục 次thứ 犢độc 子tử 部bộ 言ngôn 。 如như 我ngã 立lập 義nghĩa 。 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 。 若nhược 一nhất 若nhược 異dị 。 若nhược 常thường 無vô 常thường 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 人nhân 亦diệc 如như 此thử 。 汝nhữ 先tiên 所sở 說thuyết 二nhị 種chủng 過quá 失thất 不bất 能năng 破phá 我ngã 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 是thị 人nhân 者giả 。 有hữu 流lưu 轉chuyển 故cố 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。
若nhược 人nhân 流lưu 轉chuyển 者giả 。 諸chư 陰ấm 入nhập 界giới 中trung 。
五ngũ 種chủng 求cầu 盡tận 無vô 。 誰thùy 為vi 受thọ 流lưu 轉chuyển 。
釋thích 曰viết 。 無vô 流lưu 轉chuyển 故cố 。 云vân 何hà 驗nghiệm 知tri 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 無vô 人nhân 可khả 得đắc 。
何hà 以dĩ 故cố 。 離ly 五ngũ 陰ấm 外ngoại 無vô 別biệt 體thể 故cố 。 猶do 如như 兔thố 角giác 。 雖tuy 實thật 無vô 人nhân 而nhi 汝nhữ 謂vị 有hữu 。 此thử 人nhân 我ngã 執chấp 覆phú 障chướng 實thật 慧tuệ 。 如như 瞖ế 眼nhãn 人nhân 見kiến 毛mao 輪luân 等đẳng 。
復phục 次thứ 偈kệ 曰viết 。
若nhược 從tùng 取thủ 至chí 取thủ 。 則tắc 招chiêu 無vô 有hữu 過quá 。
無vô 取thủ 復phục 無vô 有hữu 。 其kỳ 誰thùy 當đương 往vãng 來lai 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 從tùng 此thử 取thủ 向hướng 後hậu 取thủ 者giả 。 取thủ 體thể 則tắc 空không 。 本bổn 由do 取thủ 故cố 施thi 設thiết 於ư 有hữu 取thủ 體thể 既ký 空không 有hữu 無vô 所sở 寄ký 無vô 取thủ 無vô 有hữu 則tắc 無vô 質chất 礙ngại 。 無vô 質chất 礙ngại 故cố 無vô 可khả 流lưu 轉chuyển 。 而nhi 汝nhữ 定định 謂vị 。 有hữu 往vãng 來lai 者giả 。 是thị 則tắc 不bất 然nhiên 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 我ngã 中trung 有hữu 中trung 有hữu 取thủ 陰ấm 故cố 取thủ 義nghĩa 得đắc 成thành 。 無vô 前tiền 過quá 失thất 。 異dị 部bộ 破phá 言ngôn 。 汝nhữ 捨xả 中trung 有hữu 趣thú 生sanh 有hữu 時thời 。 此thử 二nhị 中trung 間gian 。 無vô 取thủ 無vô 有hữu 。 如như 前tiền 過quá 失thất 。 汝nhữ 不bất 得đắc 離ly 。
復phục 次thứ 經kinh 部bộ 等đẳng 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 此thử 言ngôn 者giả 不bất 解giải 我ngã 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 捨xả 及cập 取thủ 。 先tiên 後hậu 剎sát 那na 同đồng 一nhất 時thời 故cố 。 而nhi 言ngôn 無vô 取thủ 無vô 有hữu 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 如như 汝nhữ 前tiền 言ngôn 。 五ngũ 求cầu 盡tận 無vô 誰thùy 流lưu 轉chuyển 者giả 。 今kim 當đương 答đáp 汝nhữ 有hữu 如như 是thị 人nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 向hướng 後hậu 取thủ 住trụ 故cố 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 。 不bất 可khả 說thuyết 向hướng 後hậu 取thủ 中trung 住trụ 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 由do 有hữu 此thử 人nhân 從tùng 於ư 前tiền 取thủ 向hướng 後hậu 取thủ 住trụ 。 云vân 何hà 驗nghiệm 知tri 。 如như 佛Phật 言ngôn 曰viết 。 我ngã 於ư 往vãng 昔tích 。 作tác 頂đảnh 生sanh 王vương 。 及cập 善thiện 見kiến 王vương 。 故cố 知tri 有hữu 人nhân 從tùng 此thử 至chí 彼bỉ 。 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 先tiên 偈kệ 說thuyết 。 若nhược 從tùng 取thủ 至chí 取thủ 。 則tắc 招chiêu 無vô 有hữu 過quá 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 初sơ 有hữu 之chi 取thủ 不bất 作tác 。 後hậu 有hữu 依y 止chỉ 之chi 因nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 離ly 有hữu 自tự 性tánh 有hữu 無vô 體thể 故cố 。 譬thí 如như 調Điều 達Đạt 從tùng 此thử 一nhất 房phòng 到đáo 彼bỉ 一nhất 房phòng 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 有hữu 彼bỉ 諸chư 取thủ 能năng 成thành 人nhân 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 取thủ 故cố 。 如như 餘dư 人nhân 取thủ 。 是thị 故cố 偈kệ 言ngôn 。 無vô 取thủ 復phục 無vô 有hữu 。 其kỳ 誰thùy 當đương 往vãng 來lai 。 如như 是thị 諸chư 行hành 。 及cập 以dĩ 眾chúng 生sanh 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 流lưu 轉chuyển 者giả 。 是thị 皆giai 不bất 然nhiên 。
復phục 次thứ 執chấp 有hữu 解giải 脫thoát 者giả 。 亦diệc 應ưng 觀quán 察sát 。 此thử 解giải 脫thoát 者giả 。 為vi 是thị 諸chư 行hành 。 為vì 是thị 眾chúng 生sanh 。 為vi 當đương 是thị 人nhân 。 若nhược 言ngôn 諸chư 行hành 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 今kim 此thử 諸chư 行hành 。 為vi 是thị 常thường 耶da 。 是thị 無vô 常thường 乎hồ 。 若nhược 汝nhữ 欲dục 令linh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 行hành 常thường 者giả 。 是thị 則tắc 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。
諸chư 行hành 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 事sự 終chung 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 以dĩ 無vô 起khởi 故cố 諸chư 行hành 常thường 者giả 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 亦diệc 不bất 成thành 故cố 。 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 無vô 常thường 故cố 。 如như 外ngoại 地địa 等đẳng 。 若nhược 謂vị 眾chúng 生sanh 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。
眾chúng 生sanh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 事sự 亦diệc 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 常thường 無vô 常thường 。 若nhược 有hữu 分phân 別biệt 。 若nhược 無vô 分phân 別biệt 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 皆giai 不bất 然nhiên 。 云vân 何hà 眾chúng 生sanh 。 是thị 常thường 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 視thị 聽thính 等đẳng 諸chư 根căn 具cụ 故cố 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 若nhược 非phi 質chất 礙ngại 。 又hựu 無vô 視thị 聽thính 。 而nhi 是thị 有hữu 者giả 。 世thế 所sở 不bất 信tín 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 若nhược 謂vị 無vô 常thường 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 無vô 常thường 者giả 。 無vô 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 如như 外ngoại 地địa 等đẳng 。 已dĩ 驗nghiệm 無vô 常thường 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 外ngoại 人nhân 所sở 立lập 法pháp 體thể 差sai 別biệt 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 皆giai 不bất 成thành 。 立lập 義nghĩa 過quá 故cố 。
復phục 次thứ 婆bà 私tư 弗phất 多đa 羅la 言ngôn 。 如như 我ngã 立lập 義nghĩa 。 言ngôn 有hữu 人nhân 者giả 。 不bất 可khả 說thuyết 常thường 亦diệc 非phi 無vô 常thường 。 由do 如như 是thị 故cố 。 解giải 脫thoát 義nghĩa 成thành 。 無vô 如như 上thượng 過quá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 人nhân 是thị 實thật 有hữu 不phủ 。 可khả 說thuyết 常thường 及cập 以dĩ 無vô 常thường 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 藉tạ 因nhân 施thi 設thiết 故cố 。 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 。 如như 是thị 則tắc 破phá 。 若nhược 實thật 法pháp 者giả 。 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 譬thí 如như 色sắc 等đẳng 。 由do 此thử 驗nghiệm 故cố 。 汝nhữ 立lập 實thật 人nhân 者giả 。 則tắc 為vi 可khả 說thuyết 。 體thể 是thị 無vô 常thường 。 汝nhữ 言ngôn 法pháp 體thể 差sai 別biệt 。 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 此thử 言ngôn 則tắc 壞hoại 。 立lập 義nghĩa 過quá 故cố 。
復phục 次thứ 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 剎sát 那na 時thời 。 人nhân 若nhược 有hữu 體thể 即tức 是thị 常thường 過quá 。 人nhân 若nhược 無vô 體thể 即tức 是thị 斷đoạn 過quá 。 若nhược 言ngôn 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 彼bỉ 剎sát 那na 時thời 不bất 可khả 說thuyết 人nhân 有hữu 體thể 無vô 體thể 者giả 。 此thử 則tắc 與dữ 我ngã 中trung 論luận 義nghĩa 同đồng 。 如như 經kinh 偈kệ 說thuyết 。
解giải 脫thoát 若nhược 有hữu 我ngã 。 有hữu 我ngã 即tức 是thị 常thường 。
解giải 脫thoát 若nhược 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 即tức 無vô 常thường 。
復phục 次thứ 此thử 中trung 立lập 驗nghiệm 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 緣duyên 人nhân 之chi 覺giác 。 無vô 實thật 境cảnh 界giới 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 覺giác 故cố 。 譬thí 如như 緣duyên 瓶bình 等đẳng 覺giác 。 由do 驗nghiệm 彼bỉ 人nhân 無vô 一nhất 物vật 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 則tắc 無vô 解giải 脫thoát 。 若nhược 汝nhữ 定định 言ngôn 人nhân 是thị 實thật 法pháp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 可khả 識thức 故cố 。 譬thí 如như 色sắc 等đẳng 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 無vô 常thường 等đẳng 物vật 。 同đồng 是thị 可khả 識thức 。 無vô 別biệt 體thể 故cố 。 如như 兔thố 角giác 等đẳng 因nhân 非phi 一nhất 向hướng 。
復phục 次thứ 自tự 部bộ 人nhân 言ngôn 。 由do 因nhân 緣duyên 故cố 。 展triển 轉chuyển 相tương 續tục 。 諸chư 行hành 增tăng 長trưởng 。 若nhược 與dữ 貪tham 等đẳng 。 煩phiền 惱não 共cộng 起khởi 。 障chướng 礙ngại 善thiện 趣thú 。 貪tham 等đẳng 有hữu 故cố 。 縛phược 義nghĩa 得đắc 成thành 。 若nhược 被bị 縛phược 者giả 。 聽thính 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 正chánh 念niệm 思tư 惟duy 。 發phát 生sanh 明minh 慧tuệ 。 除trừ 無vô 智trí 暗ám 。 得đắc 離ly 貪tham 等đẳng 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 縛phược 脫thoát 得đắc 成thành 。 汝nhữ 云vân 何hà 言ngôn 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。
諸chư 行hành 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 不bất 縛phược 亦diệc 不bất 解giải 。
眾chúng 生sanh 如như 前tiền 說thuyết 。 不bất 縛phược 亦diệc 不bất 解giải 。
釋thích 曰viết 。 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 諸chư 行hành 是thị 常thường 。 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 皆giai 無vô 流lưu 轉chuyển 。 如như 外ngoại 地địa 等đẳng 。 今kim 亦diệc 如như 是thị 。 諸chư 行hành 眾chúng 生sanh 若nhược 常thường 無vô 常thường 有hữu 縛phược 解giải 者giả 。 此thử 皆giai 不bất 然nhiên 。 如như 外ngoại 地địa 等đẳng 。 是thị 故cố 諸chư 部bộ 如như 所sở 分phân 別biệt 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 一nhất 切thiết 諸chư 行hành 。 流lưu 轉chuyển 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 皆giai 不bất 然nhiên 。 其kỳ 執chấp 云vân 何hà 。 彼bỉ 謂vị 諸chư 行hành 新tân 新tân 滅diệt 壞hoại 。 或hoặc 初sơ 如như 是thị 住trụ 。 乃nãi 至chí 後hậu 時thời 。 方phương 有hữu 壞hoại 者giả 。 或hoặc 謂vị 不bất 可khả 說thuyết 。 常thường 及cập 無vô 常thường 者giả 。 此thử 諸chư 行hành 等đẳng 皆giai 無vô 流lưu 轉chuyển 。 及cập 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 起khởi 滅diệt 故cố 。 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 。 如như 先tiên 偈kệ 言ngôn 。 諸chư 行hành 起khởi 滅diệt 者giả 。 不bất 縛phược 亦diệc 不bất 解giải 。 眾chúng 生sanh 如như 前tiền 說thuyết 。 不bất 縛phược 亦diệc 不bất 解giải 。 諸chư 行hành 無vô 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 剎sát 那na 剎sát 那na 。 別biệt 時thời 而nhi 起khởi 。 此thử 相tương/tướng 位vị 中trung 有hữu 縛phược 解giải 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 汝nhữ 言ngôn 諸chư 行hành 與dữ 貪tham 俱câu 起khởi 者giả 。 此thử 已dĩ 滅diệt 故cố 。 已dĩ 滅diệt 之chi 法pháp 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 則tắc 不bất 然nhiên 。 未vị 來lai 當đương 起khởi 諸chư 行hành 剎sát 那na 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 相tương 違vi 故cố 。 偈kệ 言ngôn 諸chư 行hành 起khởi 滅diệt 者giả 。 無vô 縛phược 解giải 故cố 。
復phục 次thứ 阿a 毘tỳ 曇đàm 人nhân 言ngôn 。 如như 我ngã 俱câu 舍xá 論luận 偈kệ 曰viết 。 無Vô 學Học 心tâm 生sanh 時thời 。 諸chư 障chướng 得đắc 解giải 脫thoát 。 汝nhữ 云vân 何hà 言ngôn 。 都đô 無vô 縛phược 解giải 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 生sanh 時thời 者giả 。 若nhược 有hữu 染nhiễm 污ô 。 若nhược 無vô 染nhiễm 污ô 。 俱câu 無vô 解giải 脫thoát 。 有hữu 過quá 失thất 故cố 。 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 彼bỉ 染nhiễm 污ô 時thời 亦diệc 如như 上thượng 生sanh 時thời 。 若nhược 有hữu 染nhiễm 污ô 若nhược 無vô 染nhiễm 污ô 。 俱câu 無vô 解giải 脫thoát 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。
復phục 次thứ 經kinh 部bộ 人nhân 言ngôn 。 相tương 續tục 道đạo 中trung 有hữu 縛phược 解giải 故cố 無vô 過quá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 相tương 續tục 者giả 。 無vô 實thật 體thể 故cố 。 相tương 續tục 道đạo 中trung 若nhược 有hữu 染nhiễm 污ô 若nhược 無vô 染nhiễm 污ô 。 亦diệc 無vô 解giải 脫thoát 。 如như 前tiền 已dĩ 破phá 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 縛phược 解giải 成thành 故cố 。 無vô 斷đoạn 滅diệt 過quá 。 若nhược 執chấp 眾chúng 生sanh 有hữu 縛phược 解giải 者giả 。 今kim 答đáp 此thử 義nghĩa 。 如như 前tiền 偈kệ 說thuyết 。 眾chúng 生sanh 無vô 體thể 故cố 。 縛phược 解giải 法pháp 亦diệc 無vô 。 又hựu 如như 偈kệ 說thuyết 。 諸chư 行hành 常thường 無vô 常thường 。 皆giai 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 眾chúng 生sanh 常thường 無vô 常thường 。 亦diệc 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 此thử 意ý 正chánh 爾nhĩ 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 有hữu 彼bỉ 眾chúng 生sanh 沒một 在tại 諸chư 取thủ 。 故cố 名danh 為vi 縛phược 。 此thử 縛phược 息tức 故cố 。 名danh 得Đắc 解Giải 脫Thoát 。 然nhiên 此thử 眾chúng 生sanh 。 常thường 以dĩ 無vô 常thường 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 先tiên 言ngôn 諸chư 行hành 若nhược 常thường 無vô 常thường 皆giai 有hữu 過quá 者giả 。 我ngã 無vô 此thử 咎cữu 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。
若nhược 為vi 諸chư 取thủ 縛phược 。 縛phược 者giả 無vô 解giải 脫thoát 。
釋thích 曰viết 。 因nhân 諸chư 取thủ 故cố 說thuyết 為vi 取thủ 者giả 。 此thử 人nhân 正chánh 為vi 諸chư 取thủ 縛phược 故cố 。 名danh 解giải 脫thoát 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。 縛phược 解giải 二nhị 法pháp 。 性tánh 相tương 違vi 故cố 。
復phục 次thứ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 調Điều 達Đạt 之chi 取thủ 。 此thử 取thủ 不bất 作tác 彼bỉ 調Điều 達Đạt 者giả 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 取thủ 故cố 如như 耶da 。 若nhược 取thủ 若nhược 定định 如như 此thử 先tiên 無vô 其kỳ 取thủ 而nhi 有hữu 彼bỉ 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。
無vô 取thủ 故cố 無vô 縛phược 。 何hà 位vị 人nhân 可khả 縛phược 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 離ly 取thủ 位vị 無vô 別biệt 人nhân 位vị 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 無vô 人nhân 可khả 縛phược 。 偈kệ 意ý 如như 此thử 。
復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 定định 有hữu 眾chúng 生sanh 是thị 其kỳ 可khả 縛phược 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 有hữu 縛phược 故cố 。 如như 有hữu 杻nữu 械giới 枷già 鎖tỏa 。 等đẳng 具cụ 幽u 禁cấm 彼bỉ 人nhân 。 由do 此thử 諸chư 取thủ 為vi 能năng 縛phược 故cố 。 知tri 有hữu 眾chúng 生sanh 是thị 其kỳ 可khả 縛phược 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。
若nhược 縛phược 者giả 先tiên 縛phược 。 可khả 言ngôn 縛phược 能năng 縛phược 。
而nhi 先tiên 實thật 無vô 縛phược 。 去khứ 來lai 中trung 已dĩ 遮già 。
釋thích 曰viết 。 汝nhữ 謂vị 先tiên 有hữu 縛phược 具cụ 故cố 有hữu 可khả 縛phược 眾chúng 生sanh 。 而nhi 縛phược 者giả 之chi 先tiên 實thật 無vô 縛phược 具cụ 。 云vân 何hà 驗nghiệm 耶da 。 由do 調Điều 達Đạt 無vô 縛phược 何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 同đồng 時thời 故cố 。 如như 調Điều 達Đạt 體thể 。
復phục 次thứ 已dĩ 縛phược 者giả 不bất 縛phược 。
何hà 以dĩ 故cố 。 已dĩ 被bị 縛phược 故cố 。 已dĩ 被bị 縛phược 者giả 不bất 復phục 更cánh 縛phược 。 如như 不bất 解giải 脫thoát 未vị 縛phược 者giả 亦diệc 不bất 縛phược 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 無vô 縛phược 故cố 。 如như 解giải 脫thoát 者giả 。 縛phược 時thời 亦diệc 不bất 縛phược 。
何hà 以dĩ 故cố 。 彼bỉ 縛phược 時thời 者giả 。 一nhất 分phần/phân 已dĩ 縛phược 。 一nhất 分phần/phân 未vị 縛phược 。 有hữu 二nhị 過quá 故cố 。
復phục 次thứ 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 亦diệc 無vô 縛phược 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 如như 解giải 脫thoát 時thời 是thị 已dĩ 脫thoát 者giả 。 此thử 則tắc 不bất 然nhiên 。
復phục 次thứ 去khứ 來lai 品phẩm 中trung 。 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 已dĩ 去khứ 未vị 去khứ 及cập 以dĩ 去khứ 時thời 有hữu 初sơ 發phát 者giả 。 三tam 皆giai 不bất 然nhiên 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 已dĩ 縛phược 未vị 。 縛phược 及cập 以dĩ 縛phược 時thời 有hữu 縛phược 初sơ 起khởi 者giả 。 三tam 皆giai 不bất 然nhiên 。 云vân 何hà 不bất 然nhiên 。 彼bỉ 已dĩ 縛phược 者giả 有hữu 更cánh 縛phược 初sơ 起khởi 。 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 已dĩ 縛phược 故cố 。 譬thí 如như 久cửu 已dĩ 縛phược 者giả 。 彼bỉ 未vị 縛phược 者giả 有hữu 縛phược 初sơ 起khởi 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 未vị 縛phược 故cố 。 譬thí 如như 久cửu 解giải 脫thoát 者giả 。 若nhược 謂vị 縛phược 時thời 有hữu 縛phược 初sơ 起khởi 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 二nhị 俱câu 過quá 故cố 。 及cập 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 如như 解giải 脫thoát 時thời 。 問vấn 曰viết 。 我ngã 意ý 定định 謂vị 有hữu 如như 是thị 縛phược 。
何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 相tương 違vi 故cố 。 譬thí 如như 智trí 慧tuệ 對đối 治trị 無vô 知tri 縛phược 。 對đối 治trị 者giả 。 所sở 謂vị 解giải 脫thoát 。 由do 解giải 脫thoát 故cố 縛phược 則tắc 非phi 無vô 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 汝nhữ 定định 謂vị 。 有hữu 解giải 脫thoát 者giả 。 為vi 已dĩ 縛phược 者giả 。 為vi 未vị 縛phược 者giả 。 為vi 正chánh 縛phược 時thời 。 有hữu 解giải 脫thoát 耶da 。 三tam 皆giai 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。
縛phược 者giả 則tắc 無vô 脫thoát 。
釋thích 曰viết 。 縛phược 對đối 治trị 道đạo 未vị 起khởi 之chi 時thời 。 此thử 名danh 為vi 縛phược 。 不bất 得đắc 名danh 脫thoát 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 對đối 治trị 故cố 。 如như 具cụ 縛phược 者giả 。 偈kệ 曰viết 。
未vị 縛phược 者giả 無vô 脫thoát 。
釋thích 曰viết 。 由do 縛phược 空không 故cố 。 縛phược 空không 者giả 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 縛phược 無vô 體thể 故cố 。 如như 久cửu 解giải 脫thoát 者giả 。 若nhược 謂vị 脫thoát 時thời 名danh 解giải 脫thoát 者giả 。 誰thùy 是thị 脫thoát 時thời 。 汝nhữ 應ưng 定định 說thuyết 。 若nhược 已dĩ 縛phược 者giả 名danh 為vi 脫thoát 時thời 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 偈kệ 曰viết 。
縛phược 時thời 有hữu 脫thoát 者giả 。 縛phược 脫thoát 則tắc 一nhất 時thời 。
釋thích 曰viết 。 縛phược 脫thoát 同đồng 時thời 不bất 欲dục 如như 此thử 。 是thị 故cố 彼bỉ 人nhân 。 復phục 欲dục 取thủ 縛phược 。 復phục 欲dục 取thủ 解giải 。 若nhược 如như 此thử 者giả 。 有hữu 縛phược 解giải 過quá 。 不bất 能năng 避tị 故cố 。 由do 如như 是thị 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 解giải 脫thoát 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 如như 汝nhữ 上thượng 言ngôn 。 有hữu 相tương 違vi 故cố 。 及cập 對đối 治trị 者giả 。 此thử 因nhân 譬thí 喻dụ 二nhị 皆giai 不bất 成thành 。 立lập 義nghĩa 有hữu 過quá 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 解giải 脫thoát 是thị 有hữu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 希hy 望vọng 故cố 。 果quả 若nhược 無vô 者giả 。 終chung 不bất 為vì 彼bỉ 。 起khởi 希hy 望vọng 心tâm 。 譬thí 如như 屯truân 度độ 婆bà 蛇xà 頂đảnh 珠châu 。 由do 定định 有hữu 故cố 。 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 起khởi 希hy 望vọng 心tâm 。 如như 偈kệ 曰viết 。
我ngã 滅diệt 無vô 諸chư 取thủ 。 我ngã 當đương 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。
釋thích 曰viết 。 云vân 何hà 當đương 知tri 。 有hữu 涅Niết 槃Bàn 耶da 。 譬thí 如như 薪tân 上thượng 火hỏa 滅diệt 。 是thị 故cố 定định 有hữu 涅Niết 槃Bàn 可khả 得đắc 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 謂vị 我ngã 滅diệt 無vô 諸chư 取thủ 我ngã 當đương 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 執chấp 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。
受thọ 如như 是thị 執chấp 者giả 。 此thử 執chấp 為vi 不bất 善thiện 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 起khởi 如như 是thị 緣duyên 取thủ 我ngã 當đương 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 非phi 善thiện 執chấp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 不bất 善thiện 執chấp 障chướng 解giải 脫thoát 故cố 。 偈kệ 意ý 正chánh 爾nhĩ 。
復phục 次thứ 取thủ 無vô 自tự 體thể 。 而nhi 計kế 取thủ 為vi 境cảnh 緣duyên 。 此thử 所sở 起khởi 邪tà 分phân 別biệt 智trí 名danh 不bất 善thiện 執chấp 。 是thị 故cố 汝nhữ 言ngôn 。 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 希hy 望vọng 故cố 。 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 者giả 。 此thử 因nhân 不bất 成thành 。 如như 是thị 諦đế 觀quán 。 諸chư 行hành 眾chúng 生sanh 。 及cập 彼bỉ 人nhân 等đẳng 有hữu 縛phược 脫thoát 者giả 。 此thử 皆giai 不bất 然nhiên 。 如như 阿a 闍xà 梨lê 。 教giáo 諸chư 學học 者giả 。 說thuyết 此thử 偈kệ 曰viết 。
不bất 應ưng 捨xả 生sanh 死tử 。 不bất 應ưng 立lập 涅Niết 槃Bàn 。
生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 二nhị 無vô 分phân 別biệt 。
釋thích 曰viết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 相tướng 無vô 差sai 別biệt 。 如như 虛hư 空không 相tướng 故cố 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 境cảnh 故cố 。 不bất 集tập 不bất 散tán 。 非phi 實thật 法pháp 故cố 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 作tác 是thị 分phân 別biệt 。 捨xả 離ly 生sanh 死tử 。 安an 置trí 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 立lập 若nhược 謗báng 者giả 。 皆giai 分phân 別biệt 智trí 。 自tự 在tại 可khả 得đắc 物vật 境cảnh 界giới 故cố 。 若nhược 是thị 可khả 得đắc 物vật 境cảnh 界giới 者giả 。 此thử 等đẳng 皆giai 是thị 。 集tập 散tán 法pháp 故cố 。
復phục 次thứ 或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 堪kham 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 而nhi 教giáo 化hóa 者giả 。 誘dụ 引dẫn 彼bỉ 故cố 說thuyết 有hữu 涅Niết 槃Bàn 。 云vân 何hà 安an 立lập 。 但đãn 於ư 未vị 來lai 不bất 善thiện 諸chư 行hành 分phân 別biệt 不bất 起khởi 煩phiền 惱não 息tức 相tương/tướng 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 寂tịch 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 安an 立lập 。 又hựu 為vi 令linh 彼bỉ 。 厭yếm 離ly 生sanh 死tử 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 生sanh 死tử 苦khổ 多đa 。 汝nhữ 應ưng 捨xả 離ly 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 行hành 展triển 轉chuyển 從tùng 緣duyên 起khởi 者giả 。 自tự 體thể 無vô 實thật 。 如như 幻huyễn 夢mộng 焰diễm 。 即tức 說thuyết 此thử 等đẳng 名danh 為vi 生sanh 死tử 。 捨xả 離ly 此thử 故cố 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 世thế 諦đế 門môn 中trung 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 諸chư 行hành 空không 故cố 。 煩phiền 惱não 息tức 相tương/tướng 名danh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 等đẳng 亦diệc 無vô 。 不bất 應ưng 置trí 立lập 別biệt 有hữu 涅Niết 槃Bàn 。 由do 彼bỉ 諸chư 行hành 自tự 體thể 無vô 起khởi 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 如như 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 而nhi 欲dục 安an 立lập 為vi 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 捨xả 生sanh 死tử 者giả 。 亦diệc 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 如như 前tiền 偈kệ 言ngôn 。 不bất 應ưng 捨xả 生sanh 死tử 。 不bất 應ưng 立lập 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 二nhị 無vô 分phân 別biệt 。 應ưng 如như 是thị 解giải 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 若nhược 謂vị 此thử 二nhị 境cảnh 界giới 差sai 別biệt 。 由do 境cảnh 別biệt 故cố 慧tuệ 亦diệc 別biệt 者giả 。 二nhị 俱câu 不bất 然nhiên 。 如như 彼bỉ 外ngoại 人nhân 品phẩm 初sơ 所sở 說thuyết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 是thị 生sanh 死tử 有hữu 縛phược 解giải 故cố 以dĩ 為vi 因nhân 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 由do 彼bỉ 說thuyết 驗nghiệm 成thành 立lập 法pháp 者giả 。 論luận 者giả 前tiền 來lai 已dĩ 與dữ 彼bỉ 過quá 。 令linh 他tha 解giải 悟ngộ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 空không 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 此thử 品phẩm 義nghĩa 。 是thị 故cố 得đắc 成thành 。 如như 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 中trung 。
佛Phật 告cáo 極cực 勇Dũng 猛Mãnh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 色sắc 無vô 縛phược 無vô 脫thoát 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 無vô 縛phược 無vô 脫thoát 。 若nhược 色sắc 至chí 識thức 。 無vô 縛phược 無vô 脫thoát 。 是thị 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 如như 梵Phạm 王Vương 所sở 問vấn 經kinh 說thuyết 。
佛Phật 言ngôn 。
梵Phạm 王Vương 。 我ngã 不bất 得đắc 生sanh 死tử 。 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。
何hà 以dĩ 故cố 。 言ngôn 生sanh 死tử 者giả 。 但đãn 是thị 如Như 來Lai 。 假giả 施thi 設thiết 故cố 。 而nhi 無vô 一nhất 人nhân 。 於ư 中trung 流lưu 轉chuyển 。 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 亦diệc 假giả 施thi 設thiết 。 而nhi 無vô 一nhất 人nhân 。 般Bát 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 如như 是thị 等đẳng 諸chư 修tu 多đa 羅la 此thử 中trung 應ưng 廣quảng 說thuyết 。
釋thích 觀quán 縛phược 解giải 品phẩm 竟cánh 。
般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích 卷quyển 第đệ 九cửu