Bát Nhã Đăng Luận Thích – Quyển 2

般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích
Quyển 2
偈Kệ 本Bổn 龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 釋Thích 論Luận 分Phân 別Biệt 明Minh 菩Bồ 薩Tát 唐Đường 波Ba 羅La 頗Phả 蜜Mật 多Đa 羅La 譯Dịch

般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích 卷quyển 第đệ 二nhị

偈kệ 本bổn 龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 。 釋thích 論luận 分phân 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 。

大đại 唐đường 中trung 印ấn 度độ 三tam 藏tạng 波ba 羅la 頗phả 蜜mật 多đa 羅la 譯dịch 觀quán 緣duyên 品phẩm 之chi 二nhị

復phục 次thứ 餘dư 僧Tăng 佉khư 言ngôn 。 若nhược 諸chư 果quả 功công 能năng 緣duyên 中trung 空không 故cố 。 緣duyên 不bất 生sanh 果quả 。 如như 是thị 義nghĩa 者giả 。 成thành 我ngã 所sở 成thành 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 謂vị 果quả 體thể 不bất 起khởi 。 是thị 則tắc 名danh 常thường 。 汝nhữ 先tiên 立lập 義nghĩa 。 則tắc 為vi 自tự 破phá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 語ngữ 非phi 也dã 。 一nhất 切thiết 時thời 起khởi 。 悉tất 皆giai 遮già 故cố 。 不bất 生sanh 之chi 物vật 。 亦diệc 不bất 說thuyết 常thường 。

何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 生sanh 之chi 物vật 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 不bất 欲dục 有hữu 故cố 。

復phục 有hữu 僧Tăng 佉khư 。 說thuyết 如như 是thị 言ngôn 。 雖tuy 彼bỉ 眾chúng 緣duyên 。 不bất 能năng 起khởi 果quả 。 由do 有hữu 眼nhãn 色sắc 空không 明minh 。 及cập 作tác 意ý 等đẳng 。 諸chư 緣duyên 有hữu 作tác 故cố 識thức 得đắc 生sanh 。 是thị 故cố 欲dục 令linh 有hữu 生sanh 有hữu 作tác 。 彼bỉ 作tác 及cập 生sanh 。 我ngã 今kim 當đương 說thuyết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 彼bỉ 生sanh 識thức 自tự 果quả 之chi 作tác 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 有hữu 緣duyên 故cố 。 譬thí 如như 甑# 鬵# (# 集tập 心tâm 反phản )# 水thủy 米mễ 及cập 薪tân 火hỏa 等đẳng 。 諸chư 緣duyên 具cụ 已dĩ 。 作tác 能năng 成thành 飯phạn 。 以dĩ 是thị 驗nghiệm 故cố 。 我ngã 立lập 義nghĩa 成thành 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。

緣duyên 中trung 無vô 作tác 者giả 。

釋thích 曰viết 。 我ngã 不bất 欲dục 令linh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 作tác 能năng 熟thục 飯phạn 。 以dĩ 無vô 作tác 故cố 。 譬thí 喻dụ 不bất 成thành 。 譬thí 不bất 成thành 故cố 。 汝nhữ 則tắc 有hữu 過quá 。

何hà 以dĩ 故cố 。 能năng 成thành 立lập 法pháp 無vô 故cố 。 由do 成thành 立lập 無vô 故cố 。 緣duyên 中trung 定định 無vô 生sanh 識thức 之chi 作tác 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 果quả 皆giai 不bất 起khởi 如như 後hậu 當đương 遮già 作tác 者giả 不bất 起khởi 故cố 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 應ưng 如như 是thị 說thuyết 。

復phục 次thứ 若nhược 汝nhữ 執chấp 言ngôn 。 總tổng 說thuyết 作tác 者giả 。 則tắc 與dữ 義nghĩa 相tương 違vi 。 彼bỉ 緣duyên 有hữu 者giả 。 世thế 智trí 境cảnh 界giới 。 生sanh 識thức 之chi 作tác 。 與dữ 彼bỉ 眾chúng 緣duyên 。 體thể 不bất 相tương 離ly 。 佛Phật 護hộ 問vấn 中trung 。

復phục 有hữu 外ngoại 人nhân 。 作tác 是thị 釋thích 言ngôn 。 若nhược 自tự 起khởi 。 若nhược 他tha 起khởi 者giả 。 是thị 言ngôn 何hà 謂vị 。 此thử 義nghĩa 於ư 我ngã 無vô 所sở 用dụng 為vi 。 雖tuy 然nhiên 眼nhãn 等đẳng 諸chư 緣duyên 。 作tác 眼nhãn 識thức 生sanh 。 如như 甑# 鬵# 等đẳng 。 作tác 飯phạn 熟thục 故cố 。 而nhi 彼bỉ 外ngoại 人nhân 。 作tác 是thị 成thành 立lập 。 言ngôn 有hữu 體thể 起khởi 佛Phật 護hộ 論luận 師sư 為vi 遮già 彼bỉ 故cố 。 引dẫn 偈kệ 本bổn 云vân 。 作tác 者giả 緣duyên 中trung 無vô 。

何hà 以dĩ 故cố 。 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 生sanh 時thời 。 識thức 有hữu 作tác 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 不bất 相tương 應ứng 。 汝nhữ 等đẳng 前tiền 後hậu 二nhị 語ngữ 。 唯duy 有hữu 立lập 義nghĩa 故cố 。

復phục 有hữu 異dị 僧Tăng 佉khư 言ngôn 。 汝nhữ 將tương 此thử 過quá 。 安an 置trí 與dữ 我ngã 。 遮già 我ngã 緣duyên 中trung 。 無vô 其kỳ 作tác 義nghĩa 。 作tác 不bất 起khởi 故cố 。 譬thí 喻dụ 不bất 成thành 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 今kim 有hữu 作tác 在tại 。 云vân 何hà 驗nghiệm 知tri 。 有hữu 作tác 生sanh 彼bỉ 識thức 等đẳng 自tự 果quả 。 由do 其kỳ 作tác 故cố 。 如như 作tác 能năng 熟thục 飯phạn 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。

離ly 緣duyên 亦diệc 無vô 作tác 。

釋thích 曰viết 。 緣duyên 無vô 故cố 亦diệc 不bất 與dữ 緣duyên 合hợp 而nhi 獨độc 有hữu 作tác 者giả 無vô 也dã 。 如như 先tiên 緣duyên 中trung 有hữu 作tác 次thứ 第đệ 說thuyết 其kỳ 過quá 故cố 。

復phục 有hữu 論luận 師sư 釋thích 此thử 偈kệ 言ngôn 。 識thức 自tự 體thể 生sanh 。 即tức 是thị 作tác 也dã 。 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 前tiền 偈kệ 說thuyết 緣duyên 中trung 無vô 有hữu 作tác 離ly 緣duyên 亦diệc 無vô 作tác 。 若nhược 言ngôn 有hữu 彼bỉ 生sanh 識thức 作tác 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如như 識thức 無vô 故cố 。 彼bỉ 作tác 亦diệc 無vô 。 若nhược 言ngôn 無vô 其kỳ 別biệt 作tác 。 但đãn 緣duyên 是thị 作tác 者giả 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 言ngôn 緣duyên 無vô 自tự 體thể 作tác 有hữu 自tự 體thể 者giả 。 佛Phật 護hộ 論luận 師sư 言ngôn 。 彼bỉ 亦diệc 無vô 緣duyên 。 有hữu 作tác 過quá 故cố 。 論luận 者giả 言ngôn 。 若nhược 謂vị 無vô 緣duyên 得đắc 有hữu 作tác 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 無vô 彼bỉ 緣duyên 自tự 然nhiên 有hữu 作tác 。 無vô 此thử 義nghĩa 故cố 。 佛Phật 護hộ 言ngôn 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 云vân 何hà 有hữu 作tác 自tự 他tha 眾chúng 緣duyên 相tương/tướng 因nhân 待đãi 故cố 。 有hữu 作tác 如như 無vô 間gian 。 剎sát 那na 能năng 起khởi 果quả 體thể 。 是thị 名danh 為vi 作tác 。 如như 彼bỉ 未vị 來lai 欲dục 起khởi 法pháp 體thể 由do 作tác 。 得đắc 生sanh 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 非phi 無vô 有hữu 作tác 。 不bất 同đồng 汝nhữ 執chấp 緣duyên 中trung 有hữu 作tác 。 是thị 語ngữ 無vô 咎cữu 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 不bất 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 譬thí 喻dụ 。 但đãn 有hữu 立lập 義nghĩa 與dữ 他tha 過quá 者giả 。 此thử 釋thích 不bất 成thành 。

復phục 次thứ 經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 。 有hữu 異dị 法pháp 起khởi 。 如như 眼nhãn 識thức 等đẳng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 有hữu 作tác 故cố 。 譬thí 如như 種chủng 子tử 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 得đắc 有hữu 芽nha 出xuất 。 以dĩ 此thử 答đáp 故cố 。 汝nhữ 先tiên 驗nghiệm 破phá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 先tiên 偈kệ 說thuyết 。 緣duyên 中trung 無vô 有hữu 作tác 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 遮già 彼bỉ 起khởi 故cố 。 彼bỉ 作tác 無vô 體thể 。 種chủng 子tử 等đẳng 緣duyên 和hòa 合hợp 有hữu 作tác 者giả 。 此thử 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 汝nhữ 言ngôn 緣duyên 中trung 定định 有hữu 作tác 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 成thành 。 譬thí 喻dụ 無vô 故cố 。 汝nhữ 先tiên 答đáp 者giả 。 不bất 能năng 破phá 我ngã 。

復phục 次thứ 有hữu 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 如như 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 真chân 實thật 是thị 有hữu 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 作tác 有hữu 故cố 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 欲dục 令linh 如như 是thị 隨tùy 順thuận 世thế 諦đế 。 如như 其kỳ 所sở 欲dục 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 譬thí 如như 兔thố 角giác 。 由do 譬thí 成thành 故cố 。 所sở 欲dục 義nghĩa 立lập 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 等đẳng 如như 是thị 。 安an 立lập 作tác 義nghĩa 。 如như 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 言ngôn 有hữu 作tác 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。

若nhược 有hữu 若nhược 無vô 作tác 。 諸chư 緣duyên 作tác 不bất 成thành 。

釋thích 曰viết 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 兔thố 角giác 無vô 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 亦diệc 不bất 成thành 。 作tác 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 汝nhữ 言ngôn 由do 譬thí 成thành 故cố 。 所sở 欲dục 義nghĩa 立lập 者giả 。 翻phiên 此thử 二nhị 過quá 。 還hoàn 在tại 於ư 汝nhữ 。

復phục 次thứ 僧Tăng 佉khư 人nhân 言ngôn 。 兔thố 角giác 無vô 體thể 。 即tức 是thị 其kỳ 體thể 。 云vân 何hà 知tri 耶da 。 如như 毘tỳ 伽già 羅la 論luận 第đệ 六lục 門môn 中trung 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 有hữu 別biệt 異dị 故cố 。 譬thí 如như 青thanh 優ưu 鉢bát 羅la 華hoa 。 與dữ 色sắc 為vi 異dị 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 說thuyết 不bất 善thiện 。

何hà 以dĩ 故cố 。 華hoa 色sắc 等đẳng 二nhị 體thể 別biệt 異dị 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 此thử 皆giai 不bất 成thành 。 無vô 譬thí 喻dụ 故cố 。 若nhược 汝nhữ 意ý 謂vị 如như 我ngã 立lập 色sắc 等đẳng 有hữu 體thể 故cố 。 不bất 能năng 令linh 汝nhữ 解giải 。 如như 是thị 汝nhữ 立lập 色sắc 等đẳng 無vô 體thể 。 亦diệc 不bất 能năng 令linh 我ngã 解giải 。 以dĩ 彼bỉ 此thử 同đồng 過quá 故cố 。 今kim 當đương 答đáp 汝nhữ 。 無vô 同đồng 過quá 義nghĩa 。

何hà 以dĩ 故cố 。 起khởi 法pháp 有hữu 體thể 。 如như 是thị 已dĩ 遮già 。 況huống 不bất 起khởi 者giả 。 欲dục 令linh 有hữu 體thể 而nhi 當đương 不bất 遮già 。 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 是thị 汝nhữ 意ý 欲dục 顯hiển 示thị 異dị 相tướng 。 我ngã 今kim 遮già 汝nhữ 。 作tác 如như 此thử 解giải 。 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 墮đọa 在tại 二nhị 邊biên 。 我ngã 不bất 同đồng 汝nhữ 執chấp 有hữu 無vô 故cố 。 不bất 墮đọa 二nhị 邊biên 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 汝nhữ 立lập 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 令linh 他tha 信tín 受thọ 。 驗nghiệm 無vô 體thể 故cố 。 非phi 我ngã 所sở 欲dục 。 是thị 故cố 汝nhữ 執chấp 無vô 道Đạo 理lý 故cố 。 我ngã 立lập 義nghĩa 成thành 。 汝nhữ 言ngôn 同đồng 過quá 者giả 。 此thử 復phục 非phi 也dã 。

復phục 次thứ 或hoặc 有hữu 諸chư 說thuyết 起khởi 者giả 。 應ưng 如như 是thị 問vấn 。 果quả 先tiên 未vị 起khởi 。 彼bỉ 諸chư 緣duyên 等đẳng 。 為vi 無vô 作tác 耶da 。 為vi 有hữu 作tác 耶da 。 若nhược 諸chư 緣duyên 無vô 作tác 。 不bất 能năng 起khởi 果quả 者giả 。 云vân 何hà 名danh 無vô 作tác 起khởi 果quả 。 功công 能năng 緣duyên 中trung 空không 故cố 。 說thuyết 名danh 無vô 作tác 。 若nhược 功công 能năng 空không 者giả 。 則tắc 非phi 彼bỉ 緣duyên 能năng 起khởi 彼bỉ 果quả 。 譬thí 如như 麥mạch 種chủng 無vô 稻đạo 穀cốc 芽nha 。 此thử 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 若nhược 有hữu 作tác 者giả 。 驗nghiệm 此thử 作tác 有hữu 。 緣duyên 中trung 無vô 故cố 。 由do 果quả 起khởi 故cố 。 說thuyết 彼bỉ 有hữu 作tác 。 果quả 未vị 起khởi 時thời 。 彼bỉ 無vô 所sở 作tác 。 由do 此thử 驗nghiệm 故cố 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。

復phục 次thứ 經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 。 彼bỉ 果quả 起khởi 時thời 。 諸chư 緣duyên 有hữu 作tác 。 以dĩ 是thị 緣duyên 故cố 。 互hỗ 相tương 隨tùy 攝nhiếp 。 資tư 益ích 果quả 起khởi 。 非phi 因nhân 不bất 成thành 。 答đáp 驗nghiệm 亦diệc 立lập 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 經kinh 部bộ 師sư 。 欲dục 令linh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 穀cốc 等đẳng 諸chư 緣duyên 。 和hòa 合hợp 聚tụ 集tập 。 果quả 得đắc 起khởi 耶da 。 若nhược 定định 爾nhĩ 者giả 。 是thị 諸chư 因nhân 緣duyên 。 乃nãi 至chí 未vị 能năng 起khởi 果quả 。 自tự 此thử 已dĩ 前tiền 。 此thử 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 云vân 何hà 不bất 名danh 為vi 非phi 緣duyên 耶da 。 無vô 有hữu 此thử 事sự 。 如như 是thị 緣duyên 故cố 。 譬thí 如như 乃nãi 至chí 。 未vị 從tùng 他tha 受thọ 學học 。 云vân 何hà 不bất 名danh 無vô 智trí 人nhân 耶da 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 果quả 先tiên 未vị 起khởi 。 則tắc 諸chư 緣duyên 非phi 緣duyên 。 我ngã 欲dục 如như 此thử 。 是thị 故cố 無vô 過quá 。

答đáp 曰viết 。

汝nhữ 甚thậm 有hữu 過quá 。

何hà 以dĩ 故cố 。 汝nhữ 意ý 唯duy 解giải 。 果quả 先tiên 未vị 起khởi 。 諸chư 緣duyên 非phi 緣duyên 。 而nhi 不bất 知tri 彼bỉ 。 果quả 正chánh 起khởi 時thời 。 緣duyên 亦diệc 非phi 緣duyên 。 為vì 此thử 義nghĩa 故cố 。 云vân 何hà 芽nha 起khởi 時thời 。 彼bỉ 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 非phi 緣duyên 自tự 性tánh 。 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 若nhược 一nhất 若nhược 異dị 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 如như 彼bỉ 穀cốc 等đẳng 。 先tiên 剎sát 那na 時thời 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 非phi 自tự 非phi 他tha 。 非phi 俱câu 起khởi 體thể 者giả 。 此thử 是thị 成thành 我ngã 所sở 成thành 。

何hà 以dĩ 故cố 。 因nhân 果quả 二nhị 法pháp 不bất 可khả 說thuyết 一nhất 異dị 故cố 。 雖tuy 不bất 可khả 說thuyết 。 要yếu 待đãi 彼bỉ 緣duyên 。 方phương 能năng 生sanh 果quả 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 並tịnh 同đồng 前tiền 破phá 謂vị 云vân 何hà 芽nha 起khởi 乃nãi 至chí 先tiên 剎sát 那na 時thời 。

復phục 次thứ 說thuyết 有hữu 起khởi 者giả 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 入nhập 等đẳng 緣duyên 。 能năng 起khởi 內nội 入nhập 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 緣duyên 故cố 。 如như 穀cốc 等đẳng 芽nha 。 若nhược 不bất 能năng 起khởi 。 彼bỉ 則tắc 非phi 緣duyên 譬thí 如như 兔thố 角giác 。 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 緣duyên 有hữu 者giả 。 此thử 緣duyên 於ư 果quả 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 為vi 有hữu 無vô 俱câu 。 皆giai 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 如như 偈kệ 曰viết 。

非phi 定định 有hữu 定định 無vô 。 諸chư 緣duyên 義nghĩa 應ưng 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 緣duyên 非phi 有hữu 。 如như 其kỳ 所sở 執chấp 。 不bất 應ưng 爾nhĩ 者giả 。 今kim 當đương 顯hiển 示thị 此thử 義nghĩa 。 偈kệ 言ngôn 緣duyên 非phi 有hữu 者giả 。 是thị 何hà 等đẳng 耶da 。 此thử 非phi 有hữu 者giả 。 如như 空không 華hoa 等đẳng 。 何hà 等đẳng 是thị 。 彼bỉ 摩ma 婁lâu 多đa 緣duyên 故cố 可khả 知tri 。 如như 是thị 彼bỉ 無vô 一nhất 物vật 。 為vi 虛hư 空không 花hoa 。 為vi 兔thố 角giác 緣duyên 耶da 。 此thử 釋thích 非phi 有hữu 緣duyên 者giả 。 是thị 何hà 語ngữ 義nghĩa 。 此thử 驗nghiệm 稻đạo 穀cốc 等đẳng 緣duyên 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 非phi 自tự 性tánh 有hữu 。 何hà 以dĩ 故cố 果quả 非phi 有hữu 故cố 。 如như 空không 花hoa 非phi 有hữu 。 虛hư 空không 無vô 體thể 。 如như 是thị 芽nha 等đẳng 非phi 有hữu 。 以dĩ 稻đạo 穀cốc 等đẳng 諸chư 緣duyên 非phi 有hữu 故cố 。 如như 虛hư 空không 花hoa 。 或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 我ngã 不bất 欲dục 令linh 彼bỉ 有hữu 法pháp 起khởi 意ý 。 欲dục 令linh 彼bỉ 可khả 起khởi 法pháp 起khởi 。 先tiên 無vô 體thể 故cố 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 謂vị 緣duyên 非phi 有hữu 者giả 。 是thị 何hà 等đẳng 耶da 。 如như 彼bỉ 瓶bình 等đẳng 。 先tiên 未vị 起khởi 時thời 。 則tắc 無vô 體thể 相tướng 。 既ký 無vô 自tự 體thể 。 更cánh 有hữu 何hà 等đẳng 為vi 彼bỉ 瓶bình 衣y 。

稻đạo 穀cốc 等đẳng 緣duyên 。 欲dục 令linh 可khả 起khởi 法pháp 起khởi 。 如như 是thị 則tắc 無vô 一nhất 緣duyên 。 應ưng 知tri 此thử 義nghĩa 。 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 驗nghiệm 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 非phi 芽nha 等đẳng 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 先tiên 未vị 起khởi 。 無vô 其kỳ 體thể 故cố 。 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 。

復phục 次thứ 法pháp 若nhược 已dĩ 有hữu 。 緣duyên 亦diệc 無vô 用dụng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 自tự 體thể 故cố 。 如như 是thị 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 彼bỉ 稻đạo 穀cốc 等đẳng 。 亦diệc 非phi 芽nha 等đẳng 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 生sanh 作tác 不bất 觀quán 故cố 。 如như 彼bỉ 已dĩ 生sanh 芽nha 者giả 。 及cập 餘dư 瓶bình 衣y 等đẳng 。 以dĩ 是thị 驗nghiệm 故cố 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 僧Tăng 佉khư 人nhân 言ngôn 。 實thật 有hữu 物vật 體thể 。 藉tạ 緣duyên 了liễu 作tác 。 或hoặc 時thời 緣duyên 中trung 先tiên 有hữu 細tế 果quả 。 後hậu 時thời 待đãi 緣duyên 。 令linh 細tế 為vi 麁thô 。 汝nhữ 言ngôn 已dĩ 有hữu 。 緣duyên 何hà 用dụng 者giả 。 此thử 語ngữ 不bất 然nhiên 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 了liễu 作tác 者giả 。 先tiên 已dĩ 遮già 故cố 。

復phục 次thứ 先tiên 細tế 後hậu 麁thô 。 若nhược 有hữu 非phi 有hữu 。 如như 前tiền 說thuyết 過quá 。 汝nhữ 語ngữ 非phi 也dã 。

復phục 次thứ 經kinh 部bộ 師sư 言ngôn 。 理lý 實thật 諸chư 緣duyên 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 言ngôn 有hữu 無vô 者giả 。 義nghĩa 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 果quả 起khởi 現hiện 前tiền 。 諸chư 緣duyên 和hòa 合hợp 。 互hỗ 相tương 資tư 攝nhiếp 。 能năng 得đắc 自tự 體thể 。 以dĩ 有hữu 緣duyên 故cố 。

爾nhĩ 時thời 彼bỉ 果quả 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 。 以dĩ 其kỳ 起khởi 故cố 。 不bất 得đắc 言ngôn 有hữu 。 以dĩ 未vị 現hiện 起khởi 故cố 。 我ngã 欲dục 如như 此thử 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 無vô 如như 前tiền 過quá 。 論luận 者giả 言ngôn 。 此thử 亦diệc 自tự 分phân 別biệt 耳nhĩ 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 緣duyên 義nghĩa 應ưng 爾nhĩ 有hữu 及cập 非phi 有hữu 。 二nhị 種chủng 無vô 故cố 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 譬thí 如như 餘dư 物vật 。 若nhược 有hữu 不bất 有hữu 。 二nhị 俱câu 非phi 緣duyên 。 論luận 者giả 意ý 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 此thử 中trung 但đãn 是thị 有hữu 及cập 非phi 有hữu 。 俱câu 不bất 可khả 說thuyết 。

何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 非phi 有hữu 故cố 。 非phi 非phi 有hữu 故cố 。 如như 是thị 物vật 者giả 。 此thử 是thị 無vô 物vật 。 謂vị 眼nhãn 識thức 或hoặc 芽nha 彼bỉ 緣duyên 即tức 眼nhãn 等đẳng 。 諸chư 種chủng 子tử 等đẳng 。 不bất 可khả 說thuyết 實thật 。 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 彼bỉ 等đẳng 果quả 。 有hữu 及cập 非phi 有hữu 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 譬thí 如như 餘dư 物vật 。 修tu 多đa 羅la 人nhân 。 不bất 能năng 避tị 過quá 。

復phục 次thứ 有hữu 等đẳng 自tự 性tánh 體thể 空không 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 生sanh 義nghĩa 成thành 故cố 。

復phục 有hữu 俱câu 說thuyết 尼ni 犍kiền 子tử 言ngôn 。 彼bỉ 果quả 者giả 亦diệc 有hữu 非phi 有hữu 以dĩ 緣duyên 故cố 。 我ngã 意ý 欲dục 爾nhĩ 。 是thị 故cố 無vô 前tiền 所sở 說thuyết 過quá 失thất 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 諸chư 尼ni 犍kiền 子tử 等đẳng 。 有hữu 無vô 二nhị 語ngữ 。 方phương 便tiện 俱câu 說thuyết 者giả 。 此thử 非phi 安an 隱ẩn 處xứ 。 立lập 義nghĩa 不bất 成thành 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 總tổng 破phá 諸chư 緣duyên 。 今kim 當đương 別biệt 破phá 。 此thử 中trung 總tổng 觀quán 因nhân 緣duyên 故cố 。 若nhược 能năng 生sanh 異dị 緣duyên 。 彼bỉ 名danh 為vi 因nhân 。 如như 是thị 和hòa 合hợp 自tự 在tại 所sở 生sanh 法pháp 起khởi 非phi 一nhất 能năng 生sanh 故cố 。 又hựu 遮già 彼bỉ 起khởi 故cố 。 我ngã 欲dục 如như 此thử 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 建kiến 立lập 因nhân 義nghĩa 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 因nhân 非phi 因nhân 故cố 。 應ưng 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 汝nhữ 意ý 謂vị 。 此thử 因nhân 有hữu 物vật 。 若nhược 不bất 有hữu 物vật 。 及cập 有hữu 無vô 物vật 。 能năng 起khởi 果quả 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 偈kệ 曰viết 。

非phi 有hữu 非phi 非phi 有hữu 。 非phi 有hữu 無vô 法pháp 起khởi 。

釋thích 曰viết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 法pháp 相tướng 如như 是thị 。 云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。 因nhân 能năng 起khởi 耶da 。 故cố 彼bỉ 非phi 因nhân 。 如như 是thị 。 彼bỉ 不bất 能năng 起khởi 。 有hữu 故cố 無vô 故cố 。 猶do 如như 自tự 他tha 。 先tiên 已dĩ 驗nghiệm 破phá 。 若nhược 有hữu 無vô 俱câu 。 則tắc 有hữu 二nhị 過quá 。 是thị 故cố 因nhân 體thể 不bất 成thành 。 若nhược 謂vị 所sở 生sanh 法pháp 起khởi 應ưng 說thuyết 因nhân 故cố 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 以dĩ 有hữu 等đẳng 相tương/tướng 不bất 起khởi 故cố 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 由do 因nhân 有hữu 果quả 因nhân 亦diệc 如như 是thị 果quả 起khởi 因nhân 成thành 故cố 。

復phục 次thứ 自tự 部bộ 人nhân 言ngôn 。 有hữu 因nhân 能năng 起khởi 彼bỉ 內nội 入nhập 等đẳng 。 此thử 緣duyên 起khởi 義nghĩa 。 是thị 如Như 來Lai 說thuyết 。 如như 如Như 來Lai 說thuyết 。 不bất 可khả 變biến 異dị 。 譬thí 如như 寂tịch 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 能năng 起khởi 因nhân 。 是thị 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 心tâm 心tâm 數số 法pháp 所sở 緣duyên 。 是thị 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 。 彼bỉ 次thứ 第đệ 滅diệt 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 除trừ 阿A 羅La 漢Hán 最tối 後hậu 心tâm 。 是thị 次thứ 第đệ 緣duyên 義nghĩa 。 若nhược 此thử 法pháp 有hữu 。 彼bỉ 法pháp 得đắc 起khởi 。 生sanh 增tăng 上thượng 緣duyên 義nghĩa 。 由do 佛Phật 說thuyết 故cố 。 有hữu 因nhân 緣duyên 等đẳng 。 為vi 緣duyên 自tự 體thể 。 汝nhữ 言ngôn 無vô 者giả 。 此thử 因nhân 不bất 成thành 。 立lập 義nghĩa 破phá 故cố 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 所sở 立lập 義nghĩa 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 可khả 得đắc 如như 是thị 。 以dĩ 譬thí 喻dụ 過quá 故cố 。 所sở 說thuyết 不bất 然nhiên 。 云vân 何hà 汝nhữ 等đẳng 。 立lập 此thử 因nhân 義nghĩa 。 為vi 世thế 諦đế 中trung 。 佛Phật 如như 是thị 說thuyết 。 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 佛Phật 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 世thế 諦đế 中trung 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 汝nhữ 義nghĩa 自tự 壞hoại 。 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 彼bỉ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 非phi 有hữu 非phi 不bất 有hữu 非phi 有hữu 無vô 法pháp 起khởi 故cố 。 彼bỉ 有hữu 非phi 有hữu 亦diệc 有hữu 非phi 有hữu 自tự 性tánh 果quả 緣duyên 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 因nhân 不bất 能năng 起khởi 。 若nhược 其kỳ 如như 是thị 。 云vân 何hà 定định 言ngôn 彼bỉ 因nhân 能năng 起khởi 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 因nhân 不bất 成thành 。 以dĩ 相tương 違vi 故cố 復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 受thọ 遮già 方phương 便tiện 。 此thử 中trung 論luận 中trung 。 明minh 法pháp 無vô 性tánh 法pháp 。 無vô 性tánh 者giả 。 二nhị 俱câu 遮già 故cố 。 二nhị 謂vị 名danh 著trước 。 及cập 所sở 名danh 著trước 。 所sở 名danh 著trước 者giả 。 如như 前tiền 已dĩ 破phá 。 其kỳ 名danh 著trước 者giả 。 今kim 當đương 次thứ 遮già 。 若nhược 總tổng 說thuyết 義nghĩa 。 非phi 有hữu 非phi 不bất 有hữu 。 亦diệc 非phi 非phi 有hữu 非phi 非phi 不bất 有hữu 等đẳng 世thế 人nhân 盡tận 欲dục 因nhân 能năng 起khởi 果quả 。 彼bỉ 因nhân 若nhược 有hữu 非phi 有hữu 。 有hữu 非phi 有hữu 俱câu 。 自tự 性tánh 果quả 生sanh 。 皆giai 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 因nhân 語ngữ 轉chuyển 故cố 。 識thức 彼bỉ 因nhân 體thể 。 因nhân 如như 是thị 因nhân 。 故cố 不bất 相tương 應ứng 。 或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 諸chư 體thể 起khởi 。

何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 因nhân 故cố 者giả 。 如như 先tiên 說thuyết 破phá 。 彼bỉ 因nhân 不bất 成thành 。

復phục 次thứ 有hữu 異dị 。 論luận 師sư 言ngôn 。 若nhược 有hữu 若nhược 非phi 有hữu 。 若nhược 有hữu 無vô 俱câu 。 自tự 體thể 不bất 起khởi 故cố 。 非phi 是thị 因nhân 相tương/tướng 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 如như 是thị 釋thích 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

復phục 次thứ 今kim 當đương 觀quán 察sát 彼bỉ 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 。 如như 其kỳ 緣duyên 緣duyên 。 亦diệc 不bất 如như 彼bỉ 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。 如như 偈kệ 曰viết 。

婆bà 伽già 婆bà 所sở 說thuyết 。 真chân 實thật 無vô 緣duyên 法pháp 。

此thử 法pháp 體thể 如như 是thị 。 何hà 處xứ 有hữu 緣duyên 緣duyên 。

釋thích 曰viết 。 彼bỉ 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 不bất 名danh 為vi 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 緣duyên 緣duyên 故cố 。 但đãn 是thị 自tự 心tâm 。 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 遮già 彼bỉ 法pháp 起khởi 。 彼bỉ 欲dục 起khởi 時thời 。 亦diệc 非phi 能năng 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 欲dục 起khởi 故cố 。 譬thí 如như 色sắc 法pháp 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 緣duyên 緣duyên 無vô 體thể 。 但đãn 於ư 世thế 諦đế 。 建kiến 立lập 眼nhãn 等đẳng 因nhân 相tương/tướng 持trì 故cố 。 名danh 之chi 為vi 法Pháp 。 如như 識thức 因nhân 光quang 。 然nhiên 後hậu 得đắc 起khởi 。 故cố 名danh 緣duyên 緣duyên 。 不bất 如như 財tài 與dữ 主chủ 俱câu 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 無vô 能năng 緣duyên 法pháp 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 能năng 緣duyên 識thức 不bất 成thành 。 如như 所sở 分phân 別biệt 。 能năng 緣duyên 無vô 故cố 。 所sở 緣duyên 亦diệc 無vô 。 以dĩ 所sở 緣duyên 無vô 物vật 故cố 。 其kỳ 義nghĩa 如như 是thị 。 譬thí 如như 造tạo 五ngũ 逆nghịch 者giả 。 終chung 不bất 見kiến 諦Đế 。 是thị 故cố 彼bỉ 因nhân 不bất 成thành 。 亦diệc 與dữ 緣duyên 義nghĩa 相tương 違vi 故cố 。

復phục 有hữu 異dị 人nhân 言ngôn 。 若nhược 色sắc 陰ấm 所sở 攝nhiếp 。 色sắc 不bất 能năng 緣duyên 者giả 。 是thị 義nghĩa 相tương 應ứng 。 諸chư 部bộ 論luận 師sư 。 亦diệc 作tác 是thị 說thuyết 。 何hà 等đẳng 無vô 所sở 緣duyên 法pháp 。 謂vị 色sắc 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 汝nhữ 意ý 謂vị 。 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 無vô 所sở 緣duyên 者giả 。 汝nhữ 先tiên 所sở 欲dục 。 則tắc 為vi 自tự 破phá 。 何hà 等đẳng 有hữu 所sở 緣duyên 法pháp 。 謂vị 心tâm 及cập 心tâm 數số 法pháp 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 語ngữ 不bất 善thiện 。 我ngã 所sở 立lập 喻dụ 。 今kim 更cánh 明minh 顯hiển 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 定định 有hữu 所sở 緣duyên 。 非phi 如như 造tạo 色sắc 者giả 。 無vô 譬thí 喻dụ 故cố 。

復phục 次thứ 所sở 取thủ 者giả 為vi 所sở 緣duyên 。 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 彼bỉ 分phân 別biệt 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 有hữu 所sở 取thủ 者giả 。 後hậu 當đương 更cánh 破phá 。 如như 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 道Đạo 理lý 所sở 說thuyết 。 我ngã 不bất 欲dục 令linh 識thức 有hữu 能năng 緣duyên 。 如như 佛Phật 說thuyết 。

復phục 次thứ 勇Dũng 猛Mãnh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 行hành 。 色sắc 非phi 所sở 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 所sở 緣duyên 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 可khả 取thủ 故cố 。 彼bỉ 若nhược 是thị 可khả 取thủ 此thử 則tắc 是thị 所sở 緣duyên 。 如như 是thị 勇dũng 猛mãnh 非phi 色sắc 行hành 色sắc 。 乃nãi 至chí 非phi 識thức 行hành 識thức 。 勇dũng 猛mãnh 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 行hành 故cố 。 非phi 色sắc 見kiến 。 亦diệc 非phi 識thức 見kiến 。 乃nãi 至chí 非phi 識thức 知tri 。 亦diệc 非phi 可khả 見kiến 。 若nhược 色sắc 至chí 識thức 。 非phi 知tri 非phi 見kiến 。 是thị 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 觀quán 所sở 緣duyên 竟cánh 。

復phục 次thứ 如như 汝nhữ 分phân 別biệt 。 次thứ 第đệ 緣duyên 者giả 。 此thử 應ưng 諦đế 觀quán 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 種chủng 。 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 遮già 無vô 起khởi 。 以dĩ 是thị 緣duyên 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。

不bất 起khởi 諸chư 法pháp 滅diệt 。 是thị 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。

滅diệt 法pháp 則tắc 非phi 緣duyên 。 及cập 何hà 等đẳng 次thứ 第đệ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 以dĩ 無vô 起khởi 故cố 。 如như 第đệ 二nhị 頭đầu 。 不bất 可khả 言ngôn 滅diệt 。 是thị 故cố 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 次thứ 第đệ 緣duyên 者giả 此thử 不bất 相tương 應ứng 。 如như 是thị 彼bỉ 義nghĩa 不bất 成thành 。 以dĩ 相tương 違vi 故cố 。 順thuận 彼bỉ 說thuyết 者giả 。 若nhược 汝nhữ 欲dục 得đắc 。 此thử 次thứ 第đệ 滅diệt 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 為vi 次thứ 第đệ 緣duyên 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 彼bỉ 體thể 滅diệt 故cố 。 如như 久cửu 滅diệt 識thức 。 亦diệc 如như 色sắc 法pháp 。 以dĩ 非phi 緣duyên 故cố 。 此thử 將tương 欲dục 起khởi 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 彼bỉ 物vật 滅diệt 故cố 。 何hà 者giả 為vi 緣duyên 。 以dĩ 非phi 此thử 緣duyên 故cố 。 以dĩ 彼bỉ 滅diệt 者giả 。 及cập 欲dục 起khởi 法pháp 。 不bất 能năng 隨tùy 攝nhiếp 故cố 。 此thử 意ý 如như 是thị 。 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 亦diệc 非phi 總tổng 緣duyên 故cố 。 或hoặc 有hữu 如như 是thị 。 心tâm 起khởi 所sở 有hữu 決quyết 定định 因nhân 緣duyên 。 各các 各các 自tự 在tại 。 與dữ 欲dục 起khởi 體thể 處xứ 故cố 。 緣duyên 欲dục 滅diệt 時thời 作tác 饒nhiêu 益ích 故cố 。 彼bỉ 餘dư 過quá 去khứ 剎sát 那na 。 以dĩ 無vô 間gian 故cố 。 次thứ 第đệ 緣duyên 成thành 。 是thị 故cố 無vô 過quá 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 以dĩ 非phi 色sắc 法pháp 無vô 住trú 處xứ 故cố 。 六lục 識thức 次thứ 第đệ 滅diệt 。 此thử 名danh 為vi 意ý 。 如như 是thị 滅diệt 意ý 。 為vi 次thứ 第đệ 緣duyên 者giả 。 不bất 免miễn 過quá 故cố 。 若nhược 汝nhữ 意ý 謂vị 彼bỉ 欲dục 滅diệt 者giả 。 為vi 次thứ 第đệ 緣duyên 。 汝nhữ 立lập 此thử 緣duyên 。 但đãn 有hữu 是thị 語ngữ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 其kỳ 同đồng 時thời 非phi 次thứ 第đệ 緣duyên 故cố 。

復phục 次thứ 滅diệt 法pháp 則tắc 非phi 緣duyên 及cập 何hà 等đẳng 次thứ 第đệ 者giả 。 有hữu 異dị 釋thích 云vân 。 此thử 及cập 聲thanh 者giả 。 及cập 未vị 起khởi 果quả 。 應ưng 如như 是thị 知tri 。 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 。 彼bỉ 滅diệt 未vị 起khởi 種chủng 子tử 芽nha 等đẳng 二nhị 皆giai 無vô 體thể 俱câu 是thị 無vô 因nhân 種chủng 子tử 及cập 芽nha 滅diệt 起khởi 等đẳng 二nhị 墮đọa 此thử 過quá 中trung 。 論luận 者giả 言ngôn 。 彼bỉ 立lập 此thử 義nghĩa 。 所sở 謂vị 滅diệt 者giả 。 因nhân 滅diệt 無vô 體thể 及cập 無vô 住trụ 當đương 起khởi 作tác 起khởi 分phân 別biệt 以dĩ 無vô 因nhân 故cố 滅diệt 起khởi 等đẳng 二nhị 得đắc 如như 是thị 過quá 。 此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 。 以dĩ 無vô 過quá 故cố 。 所sở 成thành 能năng 成thành 。 語ngữ 義nghĩa 顯hiển 了liễu 。 以dĩ 顛điên 倒đảo 故cố 。 得đắc 何hà 過quá 失thất 。 今kim 當đương 立lập 驗nghiệm 。 彼bỉ 滅diệt 非phi 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 因nhân 有hữu 故cố 。 譬thí 如như 未vị 滅diệt 心tâm 心tâm 數số 聚tụ 。 又hựu 無vô 因nhân 起khởi 。 以dĩ 因nhân 有hữu 故cố 。 說thuyết 此thử 二nhị 語ngữ 。 彼bỉ 不bất 相tương 應ứng 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 先tiên 語ngữ 者giả 。 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 後hậu 語ngữ 者giả 。 自tự 義nghĩa 相tương 違vi 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 起khởi 者giả 遮già 故cố 。 此thử 偈kệ 亦diệc 遮già 。 次thứ 第đệ 緣duyên 故cố 。 彼bỉ 得đắc 二nhị 過quá 。 謂vị 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 過quá 自tự 義nghĩa 相tương 違vi 過quá 。 如như 是thị 分phân 別biệt 。 次thứ 第đệ 緣duyên 已dĩ 。

復phục 次thứ 增tăng 上thượng 緣duyên 者giả 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 若nhược 有hữu 此thử 法pháp 。 彼bỉ 法pháp 得đắc 起khởi 故cố 。 名danh 增tăng 上thượng 緣duyên 。 汝nhữ 義nghĩa 如như 是thị 。 今kim 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 緣duyên 法pháp 不bất 起khởi 。 令linh 他tha 解giải 了liễu 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 。 自tự 體thể 本bổn 空không 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 如như 偈kệ 曰viết 。

諸chư 法pháp 無vô 自tự 體thể 。 自tự 相tương/tướng 非phi 有hữu 故cố 。

釋thích 曰viết 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 自tự 大Đại 乘Thừa 中trung 。 非phi 獨độc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 諸chư 法pháp 無vô 起khởi 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 因nhân 有hữu 果quả 起khởi 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 偈kệ 曰viết 。

此thử 有hữu 彼bỉ 法pháp 起khởi 。 是thị 義nghĩa 則tắc 不bất 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 彼bỉ 因nhân 過quá 失thất 。 汝nhữ 不bất 得đắc 離ly 。

復phục 次thứ 佛Phật 婆Bà 伽Già 婆Bà 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 善thiện 巧xảo 安an 置trí 。 教giáo 化hóa 世thế 間gian 。 不bất 信tín 深thâm 法Pháp 者giả 。 為vi 安an 慰úy 故cố 。 種chủng 種chủng 稱xưng 揚dương 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 。 等đẳng 諸chư 勝thắng 功công 德đức 。 世thế 諦đế 法pháp 故cố 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 彼bỉ 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 自tự 體thể 空không 故cố 。 譬thí 喻dụ 無vô 體thể 。 因nhân 不bất 成thành 故cố 。 或hoặc 有hữu 欲dục 令linh 於ư 世thế 諦đế 中trung 諸chư 法pháp 有hữu 體thể 。 譬thí 如như 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 故cố 者giả 。 此thử 等đẳng 如như 先tiên 譬thí 喻dụ 過quá 失thất 。 說thuyết 無vô 常thường 等đẳng 諸chư 過quá 患hoạn 者giả 。 毀hủy 呰tử 有hữu 為vi 法pháp 。 不bất 令linh 樂nhạo 著trước 故cố 。 誘dụ 引dẫn 彼bỉ 故cố 。 為vi 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 寂tịch 滅diệt 功công 德đức 。 世thế 諦đế 攝nhiếp 故cố 。 說thuyết 彼bỉ 有hữu 體thể 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 彼bỉ 實thật 無vô 體thể 。 汝nhữ 意ý 所sở 欲dục 。 義nghĩa 不bất 成thành 故cố 。 如như 是thị 諸chư 緣duyên 遮già 已dĩ 。

復phục 有hữu 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 緣duyên 能năng 起khởi 眼nhãn 等đẳng 內nội 入nhập 。

何hà 以dĩ 故cố 。 彼bỉ 果quả 得đắc 起khởi 故cố 。 如như 穀cốc 等đẳng 芽nha 。 若nhược 是thị 無vô 者giả 。 果quả 不bất 得đắc 起khởi 。 譬thí 如như 龜quy 毛mao 不bất 可khả 為vi 衣y 。 論luận 者giả 言ngôn 。 汝nhữ 謂vị 有hữu 者giả 。 為vi 一nhất 一nhất 緣duyên 中trung 有hữu 果quả 自tự 體thể 。 為vi 和hòa 合hợp 諸chư 緣duyên 有hữu 果quả 自tự 體thể 。 為vi 一nhất 一nhất 中trung 無vô 和hòa 合hợp 亦diệc 無vô 。 應ưng 如như 是thị 問vấn 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 何hà 故cố 作tác 此thử 問vấn 。 論luận 者giả 言ngôn 。 若nhược 是thị 有hữu 者giả 。 如như 前tiền 已dĩ 遮già 。 果quả 若nhược 是thị 有hữu 。 緣duyên 復phục 何hà 用dụng 。 若nhược 是thị 無vô 者giả 。 亦diệc 先tiên 已dĩ 遮già 。 果quả 若nhược 是thị 無vô 。 緣duyên 復phục 何hà 用dụng 。 如như 偈kệ 曰viết 。

非phi 一nhất 一nhất 和hòa 合hợp 。 諸chư 緣duyên 中trung 有hữu 果quả 。

如như 是thị 則tắc 非phi 緣duyên 。 云vân 何hà 果quả 得đắc 起khởi 。

釋thích 曰viết 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 如như 是thị 如như 是thị 。 果quả 等đẳng 不bất 起khởi 。 諸chư 緣duyên 中trung 無vô 故cố 。 此thử 義nghĩa 如như 是thị 。 如như 泥nê 中trung 無vô 酪lạc 。 不bất 可khả 生sanh 酪lạc 。 以dĩ 非phi 因nhân 故cố 。 若nhược 稻đạo 等đẳng 中trung 。 無vô 其kỳ 芽nha 體thể 。 如như 是thị 得đắc 生sanh 。 於ư 世thế 諦đế 分phần/phân 中trung 。 凡phàm 夫phu 智trí 慧tuệ 同đồng 行hành 見kiến 故cố 。 欲dục 令linh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 彼bỉ 眼nhãn 等đẳng 內nội 入nhập 生sanh 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 如như 偈kệ 曰viết 。

若nhược 果quả 緣duyên 中trung 無vô 。 彼bỉ 果quả 從tùng 緣duyên 起khởi 。

非phi 緣duyên 中trung 亦diệc 無vô 。 云vân 何hà 果quả 不bất 起khởi 。

釋thích 曰viết 。 彼bỉ 如như 是thị 說thuyết 。 過quá 失thất 起khởi 故cố 。 如như 非phi 緣duyên 中trung 無vô 果quả 。 諸chư 緣duyên 中trung 亦diệc 無vô 。 譬thí 如như 彼bỉ 聲thanh 。 作tác 故cố 無vô 常thường 。 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 。 瓶bình 是thị 作tác 故cố 。 而nhi 非phi 無vô 常thường 。 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 聲thanh 是thị 無vô 常thường 。

何hà 以dĩ 故cố 。 由do 作tác 故cố 。 譬thí 如như 瓶bình 。 此thử 義nghĩa 應ưng 知tri 。 若nhược 以dĩ 此thử 方phương 便tiện 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 芽nha 等đẳng 現hiện 空không 而nhi 從tùng 穀cốc 等đẳng 生sanh 。 彼bỉ 芽nha 等đẳng 義nghĩa 不bất 應ưng 爾nhĩ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 果quả 故cố 。 譬thí 如như 酪lạc 。 是thị 故cố 非phi 有hữu 。 以dĩ 不bất 免miễn 先tiên 所sở 說thuyết 過quá 故cố 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 彼bỉ 內nội 入nhập 我ngã 。 如như 是thị 受thọ 緣duyên 轉chuyển 異dị 故cố 。 如như 泥nê 為vi 瓶bình 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。

緣duyên 及cập 果quả 自tự 性tánh 。

釋thích 曰viết 。 此thử 謂vị 彼bỉ 緣duyên 轉chuyển 異dị 故cố 。 偈kệ 曰viết 。

諸chư 緣duyên 無vô 自tự 體thể 。

釋thích 曰viết 。 此thử 謂vị 緣duyên 無vô 自tự 性tánh 。 偈kệ 義nghĩa 如như 是thị 。 譬thí 如như 生sanh 酥tô 。 轉chuyển 為vì 婆Bà 羅La 門Môn 心tâm 。 彼bỉ 緣duyên 自tự 體thể 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 如như 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 偈kệ 曰viết 。

若nhược 緣duyên 無vô 自tự 體thể 。 云vân 何hà 轉chuyển 成thành 果quả 。

釋thích 曰viết 。 此thử 明minh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 緣duyên 不bất 轉chuyển 變biến 。 為vi 彼bỉ 果quả 體thể 。 偈kệ 義nghĩa 如như 是thị 。 譬thí 如như 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 童đồng 子tử 梵Phạm 行hạnh 。 云vân 何hà 耶da 若nhược 達đạt 多đa 為vi 彼bỉ 兒nhi 耶da 。 又hựu 如như 幻huyễn 主chủ 化hóa 作tác 泥nê 團đoàn 。 彼bỉ 自tự 體thể 空không 。 能năng 生sanh 瓶bình 等đẳng 。 如như 彼bỉ 轉chuyển 變biến 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 者giả 。 皆giai 不bất 能năng 信tín 。 是thị 故cố 非phi 緣duyên 轉chuyển 變biến 為vi 果quả 。 如như 是thị 譬thí 喻dụ 無vô 體thể 。 所sở 成thành 能năng 成thành 法pháp 無vô 故cố 。 如như 先tiên 因nhân 義nghĩa 不bất 成thành 。 亦diệc 相tương 違vi 過quá 故cố 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 若nhược 緣duyên 自tự 體thể 不bất 轉chuyển 為vi 果quả 者giả 。 緣duyên 體thể 可khả 無vô 而nhi 果quả 者giả 不phủ 。 失thất 以dĩ 彼bỉ 不bất 遮già 果quả 自tự 體thể 故cố 。 如như 我ngã 立lập 義nghĩa 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 有hữu 諸chư 內nội 入nhập 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 果quả 故cố 。 譬thí 如như 芽nha 等đẳng 。 論luận 者giả 偈kệ 曰viết 。

非phi 無vô 緣duyên 有hữu 果quả 。

釋thích 曰viết 。 無vô 緣duyên 轉chuyển 變biến 而nhi 有hữu 果quả 者giả 。 於ư 世thế 諦đế 中trung 。 亦diệc 不bất 能năng 信tín 。 何hà 況huống 於ư 彼bỉ 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 而nhi 可khả 信tín 耶da 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 外ngoại 人nhân 言ngôn 。 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 緣duyên 體thể 空không 者giả 。 然nhiên 彼bỉ 非phi 緣duyên 。 自tự 體thể 不bất 空không 。 而nhi 此thử 非phi 緣duyên 。 是thị 我ngã 所sở 欲dục 。 是thị 故cố 非phi 緣duyên 義nghĩa 成thành 。 論luận 者giả 言ngôn 。 但đãn 遮già 緣duyên 體thể 。 則tắc 無vô 非phi 緣duyên 。 豈khởi 以dĩ 非phi 緣duyên 令linh 汝nhữ 解giải 耶da 。

復phục 次thứ 開khai 合hợp 偈kệ 曰viết 。

何hà 有hữu 緣duyên 非phi 緣duyên 。

釋thích 曰viết 。 諸chư 緣duyên 非phi 緣duyên 。 自tự 體thể 不bất 有hữu 。 偈kệ 義nghĩa 如như 是thị 。

復phục 次thứ 我ngã 已dĩ 先tiên 遮già 有hữu 及cập 非phi 有hữu 。 皆giai 無vô 果quả 起khởi 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 果quả 無vô 自tự 體thể 。 果quả 既ký 無vô 體thể 。 緣duyên 則tắc 非phi 緣duyên 。 何hà 處xứ 有hữu 彼bỉ 緣duyên 體thể 可khả 得đắc 。 如như 是thị 語ngữ 義nghĩa 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 但đãn 彼bỉ 心tâm 聲thanh 相tương/tướng 因nhân 起khởi 。 說thuyết 果quả 無vô 自tự 性tánh 。 緣duyên 體thể 空không 故cố 。

復phục 次thứ 從tùng 上thượng 已dĩ 來lai 。 外ngoại 人nhân 所sở 說thuyết 四tứ 種chủng 緣duyên 起khởi 。 所sở 謂vị 因nhân 緣duyên 。 緣duyên 緣duyên 。 次thứ 第đệ 。 增tăng 上thượng 等đẳng 。 自tự 體thể 差sai 別biệt 。 遮già 彼bỉ 所sở 立lập 。 明minh 無vô 起khởi 義nghĩa 。 是thị 故cố 此thử 品phẩm 。 觀quán 諸chư 緣duyên 起khởi 。 無vô 起khởi 義nghĩa 成thành 。 如như 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 中trung 說thuyết 。 偈kệ 曰viết 。

若nhược 諸chư 緣duyên 起khởi 彼bỉ 無vô 起khởi 。 彼bỉ 起khởi 自tự 體thể 不bất 可khả 得đắc 。

若nhược 緣duyên 自tự 在tại 說thuyết 彼bỉ 空không 。 解giải 空không 名danh 為vi 不bất 放phóng 逸dật 。

若nhược 人nhân 知tri 無vô 一nhất 物vật 起khởi 。 亦diệc 復phục 知tri 無vô 一nhất 物vật 滅diệt 。

彼bỉ 非phi 有hữu 故cố 亦diệc 非phi 無vô 。 見kiến 彼bỉ 世thế 間gian 悉tất 空không 寂tịch 。

本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 無vô 諸chư 起khởi 。 自tự 性tánh 如như 是thị 已dĩ 涅Niết 槃Bàn 。

能năng 為vi 依y 怙hộ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 說thuyết 諸chư 法pháp 空không 開khai 示thị 彼bỉ 。

有hữu 無vô 不bất 起khởi 俱câu 亦diệc 非phi 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 無vô 起khởi 處xứ 。

世thế 間gian 因nhân 緣duyên 悉tất 如như 是thị 。 但đãn 彼bỉ 凡phàm 夫phu 妄vọng 分phân 別biệt 。

常thường 無vô 起khởi 法pháp 是thị 如Như 來Lai 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 如như 善Thiện 逝Thệ 。

復phục 次thứ 如như 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 中trung 說thuyết 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如như 是thị 應ưng 知tri 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 起khởi 不bất 滅diệt 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 又hựu 如như 梵Phạm 王Vương 問vấn 經kinh 中trung 說thuyết 。 彼bỉ 處xứ 一nhất 切thiết 。 愛ái 滅diệt 盡tận 故cố 彼bỉ 名danh 無vô 起khởi 。 彼bỉ 若nhược 無vô 起khởi 。 彼bỉ 即tức 菩Bồ 提Đề 。 世thế 間gian 顛điên 倒đảo 。 虛hư 妄vọng 起khởi 著trước 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 佛Phật 不bất 出xuất 世thế 。 亦diệc 不bất 涅Niết 槃Bàn 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 無vô 起khởi 滅diệt 故cố 。 又hựu 如như 梵Phạm 王Vương 問vấn 經kinh 。 偈kệ 曰viết 。

已dĩ 解giải 彼bỉ 諸chư 陰ấm 。 無vô 起khởi 亦diệc 無vô 滅diệt 。

雖tuy 行hành 彼bỉ 世thế 間gian 。 世thế 法pháp 不bất 能năng 染nhiễm 。

如như 是thị 等đẳng 諸chư 修tu 多đa 羅la 此thử 中trung 應ưng 廣quảng 說thuyết 。

釋thích 觀quán 緣duyên 品phẩm 竟cánh 。

般Bát 若Nhã 燈Đăng 論Luận 釋Thích 卷quyển 第đệ 二nhị