bạt nghiệp nhân chủng tâm
Phật Quang Đại Từ Điển
(拔業因種心) Tâm thứ năm trong mười Trụ tâm do tông Chân ngôn Nhật bản lập ra. Nói đủ là Bạt nghiệp nhân chủng trụ tâm. Tức là trụ tâm của Duyên giác nhờ quán xét mười hai nhân duyên mà diệt trừ hạt giống vô minh. Nghiệp, chỉ cho hai nghiệp thiện, ác; Nhân, chỉ cho mười hai nhân duyên; Chủng, chỉ cho hạt giống vô minh, vì vô minh là gốc rễ của tất cả phiền não. Thuyết này có xuất xứ từ kinh Đại nhật phẩm Trụ tâm, cho rằng cội gốc của phiền não là mười hai nhân duyên, do hạt giống vô minh sinh ra, nếu nhổ hết gốc rễ vô minh thì có thể đạt đến cảnh giới an nhiên vắng lặng. Vì gặp lúc không có Phật ra đời, nên có người tu hành vào nơi núi rừng làng xóm, thấy những hiện tượng hoa bay, lá rụng, cảm nhận sự vô thường biến đổi của thế gian mà ngộ lí mười hai nhân duyên, diệt trừ thói quen chấp ngã, ra khỏi ba cõi phiền não, vào cảnh Niết bàn khôi thân diệt trí: đó là trụ tâm của thừa Duyên giác. Thừa Duyên giác được chia làm hai loại: 1. Lân giác, người tu đạo một mình, không có ai làm bạn. 2. Bộ hành, nhiều người cùng ở tu hành. Nhờ căn tính hơn Thanh văn, nên bậc Duyên giác dẫu chưa nghe tiếng Phật dạy bảo, cũng có thể được trí tuệ vô thượng, có đầy đủ giới pháp một cách tự nhiên. [X. Đại nhật kinh sớ Q.2, Q.3; luận Bí mật mạn đồ la thập trụ tâm Q.5 (Không hải)].