八定 ( 八bát 定định )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）色界之四禪定與無色界之四空定也。四禪定者，第一初禪定（新譯云初靜慮次下同），得生於初禪天之禪定也，此定具尋與伺之二心所，喜與樂之二受。第二第二禪定，得第二禪天生果之禪定也，此定無尋伺，但有喜樂之二受。第三第三禪定，得第三禪天生果之禪定也，此定但有樂受。第四第四禪定，得第四禪天生果之禪定也。此定離尋伺喜樂，最為寂靜。四空定者，第一空無邊處定，可生無色界空無邊處之禪定也。此乃作空為無邊解，破一切色相之禪定，故名無邊。第二識無邊處定，可生無色界識無邊處之禪定也。此乃作識為無邊解，破第一空無邊能觀心相之禪定，故名識無邊。第三無所有處定，可生無色界無所有處之禪定也。此乃作所觀能觀皆為無所有解之禪定，故名無所有。第四非想非非想處定，可生無色界有頂天即非想非非想處之禪定也，此禪定極為寂靜，心想雖有如無，故名非想非非想。見俱舍論二十八。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 色sắc 界giới 之chi 四tứ 禪thiền 定định 與dữ 無vô 色sắc 界giới 之chi 四tứ 空không 定định 也dã 。 四tứ 禪thiền 定định 者giả ， 第đệ 一nhất 初sơ 禪thiền 定định （ 新tân 譯dịch 云vân 初sơ 靜tĩnh 慮lự 次thứ 下hạ 同đồng ） ， 得đắc 生sanh 於ư 初sơ 禪thiền 天thiên 之chi 禪thiền 定định 也dã ， 此thử 定định 具cụ 尋tầm 與dữ 伺tứ 之chi 二nhị 心tâm 所sở ， 喜hỷ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 二nhị 受thọ 。 第đệ 二nhị 第đệ 二nhị 禪thiền 定định 。 得đắc 第đệ 二nhị 禪thiền 天thiên 生sanh 果quả 之chi 禪thiền 定định 也dã ， 此thử 定định 無vô 尋tầm 伺tứ ， 但đãn 有hữu 喜hỷ 樂lạc 之chi 二nhị 受thọ 。 第đệ 三tam 第đệ 三tam 禪thiền 定định ， 得đắc 第đệ 三tam 禪thiền 天thiên 生sanh 果quả 之chi 禪thiền 定định 也dã ， 此thử 定định 但đãn 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 第đệ 四tứ 第đệ 四tứ 禪thiền 定định ， 得đắc 第đệ 四tứ 禪thiền 天thiên 生sanh 果quả 之chi 禪thiền 定định 也dã 。 此thử 定định 離ly 尋tầm 伺tứ 喜hỷ 樂lạc 最tối 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 四tứ 空không 定định 者giả ， 第đệ 一nhất 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 定định ， 可khả 生sanh 無vô 色sắc 界giới 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 之chi 禪thiền 定định 也dã 。 此thử 乃nãi 作tác 空không 為vi 無vô 邊biên 解giải ， 破phá 一nhất 切thiết 色sắc 相tướng 。 之chi 禪thiền 定định ， 故cố 名danh 無vô 邊biên 。 第đệ 二nhị 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 定định ， 可khả 生sanh 無vô 色sắc 界giới 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 之chi 禪thiền 定định 也dã 。 此thử 乃nãi 作tác 識thức 為vi 無vô 邊biên 解giải ， 破phá 第đệ 一nhất 空không 無vô 邊biên 能năng 觀quán 心tâm 相tướng 之chi 禪thiền 定định ， 故cố 名danh 識thức 無vô 邊biên 。 第đệ 三tam 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 可khả 生sanh 無vô 色sắc 界giới 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 之chi 禪thiền 定định 也dã 。 此thử 乃nãi 作tác 所sở 觀quán 能năng 觀quán 皆giai 為vi 無vô 所sở 有hữu 解giải 之chi 禪thiền 定định ， 故cố 名danh 無vô 所sở 有hữu 。 第đệ 四tứ 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 定định ， 可khả 生sanh 無vô 色sắc 界giới 有hữu 頂đảnh 天thiên 即tức 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 之chi 禪thiền 定định 也dã ， 此thử 禪thiền 定định 極cực 為vi 寂tịch 靜tĩnh 心tâm 。 想tưởng 雖tuy 有hữu 如như 無vô ， 故cố 名danh 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 。 見kiến 俱câu 舍xá 論luận 二nhị 十thập 八bát 。