BÀNG CƯ SĨ BẤT MUỘI BẢN LAI NHÂN

Phật Quang Đại Từ Điển

Tên công án trong Thiền lâm. Là cơ duyên đối thoại giữa Thiền sư Mã tổ Đạo nhất và Bàng cư sĩ đời Đường về câu nói Bất muội bản lai nhân. Bản lai nhân, tức là chỉ cái tự tính xưa nay vốn trong sạch của người ta, đồng nghĩa với Bản lai thân, Bản lai diện mục. Liên đăng hội yếu quyển 6 (Vạn tục 136 – 262 hạ), nói: Cư sĩ hỏi Mã tổ: Bất muội bản lai nhân, xin thầy nhướng cao mắt. Mã tổ nhìn thẳng xuống. Sĩ nói: Một thứ đàn không dây, chỉ có thầy là gảy được tuyệt diệu. Mã tổ nhìn thẳng lên, Sĩ sụp xuống lạy, tổ liền về phòng. Sĩ theo vào sau, nói: Đùa khéo mà thành vụng! Trong công án này, Bàng cư sĩ hỏi Mã tổ là muốn thấy rõ bản lai diện mục thì phải dụng tâm như thế nào, Mã tổ trả lời bằng cách nhìn xuống, rồi lại nhìn lên, biểu thị ý là hai mắt phải phân minh thì chân tâm thấy được. [X. Đại tuệ phổ giác ngữ lục Q.8].