Bách Pháp Minh Môn Luận Toản –

百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 論Luận 纂Toản

明Minh 廣Quảng 益Ích 纂Toản 釋Thích

此thử 百bách 法pháp 論luận 。 以dĩ 門môn 稱xưng 者giả 。 乃nãi 入nhập 大Đại 乘Thừa 之chi 門môn 。 是thị 知tri 此thử 乃nãi 性tánh 相tướng 二nhị 宗tông 之chi 關quan 要yếu 。 凡phàm 義nghĩa 學học 者giả 未vị 有hữu 不bất 明minh 此thử 法pháp 而nhi 能năng 窮cùng 諸chư 法Pháp 門môn 者giả 。 以dĩ 古cổ 補bổ 註chú 。 但đãn 直trực 取thủ 論luận 文văn 為vi 註chú 。 是thị 則tắc 以dĩ 論luận 解giải 論luận 。 豈khởi 初sơ 心tâm 所sở 能năng 入nhập 耶da 。 以dĩ 不bất 知tri 所sở 本bổn 故cố 也dã 。 以dĩ 向hướng 來lai 本bổn 論luận 無vô 釋thích 。 故cố 從tùng 前tiền 相tương/tướng 沿duyên 至chí 今kim 耳nhĩ 。 今kim 識thức 論luận 雖tuy 有hữu 註chú 釋thích 。 而nhi 百bách 法pháp 行hành 相tương/tướng 具cụ 在tại 論luận 中trung 。 而nhi 註chú 隨tùy 本bổn 論luận 。 故cố 此thử 百bách 法pháp 竟cánh 莫mạc 能năng 通thông 。 以dĩ 師sư 承thừa 槩# 視thị 。 故cố 學học 者giả 不bất 知tri 其kỳ 要yếu 耳nhĩ 。 老lão 人nhân 每mỗi 示thị 學học 人nhân 。 凡phàm 入nhập 佛Phật 法Pháp 必tất 從tùng 此thử 始thỉ 。 侍thị 者giả 廣quảng 益ích 初sơ 苦khổ 其kỳ 難nạn 。 老lão 人nhân 教giáo 以dĩ 探thám 討thảo 本bổn 論luận 故cố 遂toại 錄lục 論luận 文văn 為vi 釋thích 者giả 。 仍nhưng 取thủ 三tam 家gia 疏sớ/sơ 義nghĩa 。 參tham 合hợp 以dĩ 釋thích 論luận 。 纂toản 成thành 一nhất 貫quán 。 則tắc 了liễu 然nhiên 易dị 見kiến 。 是thị 以dĩ 此thử 纂toản 尤vưu 為vi 入nhập 百bách 法pháp 之chi 初sơ 步bộ 也dã 。 其kỳ 疏sớ/sơ 義nghĩa 有hữu 所sở 不bất 備bị 者giả 。 則tắc 取thủ 直trực 解giải 或hoặc 問vấn 。 取thủ (# 予# )# 補bổ 義nghĩa 云vân 。

天thiên 啟khải 壬nhâm 戌tuất 夏hạ 日nhật 。 七thất 十thập 七thất 翁ông 憨# 山sơn 老lão 人nhân 手thủ 批# 。

大Đại 乘Thừa 百bách 法pháp 規quy 矩củ 纂toản 釋thích 序tự

大đại 師sư 之chi 釋thích 經kinh 論luận 也dã 。 不bất 逞sính 新tân 不bất 炫huyễn 奇kỳ 。 直trực 就tựu 本bổn 文văn 宗tông 趣thú 上thượng 。 一nhất 眼nhãn 覰# 透thấu 。 先tiên 得đắc 言ngôn 外ngoại 之chi 旨chỉ 。 便tiện 于vu 融dung 會hội 貫quán 穿xuyên 中trung 。 平bình 寔thật 妥# 貼# 。 銷tiêu 文văn 顯hiển 義nghĩa 。 務vụ 得đắc 佛Phật 意ý 而nhi 止chỉ 。 故cố 不bất 特đặc 振chấn 中trung 興hưng 祖tổ 道đạo 。 寔thật 朗lãng 義nghĩa 日nhật 于vu 性tánh 天thiên 。 誠thành 末Mạt 法Pháp 一nhất 大đại 光quang 明minh 幢tràng 也dã 。 在tại 昔tích 弟đệ 子tử 中trung 。 最tối 號hiệu 入nhập 室thất 師sư 資tư 道đạo 合hợp 者giả 。 有hữu 若nhược 馮bằng 孝hiếu 廉liêm 啟khải 南nam 先tiên 生sanh 。 而nhi 。 大đại 師sư 于vu 時thời 日nhật 不bất 暇hạ 給cấp 法pháp 道đạo 。 猶do 有hữu 待đãi 也dã 。 今kim 著trước 述thuật 且thả 大đại 備bị 。 而nhi 前tiền 人nhân 往vãng 矣hĩ 。 我ngã 輩bối 何hà 幸hạnh 與dữ 一nhất 時thời 諸chư 上thượng 足túc 親thân 承thừa 座tòa 下hạ 。 豈khởi 不bất 亦diệc 人nhân 人nhân 生sanh 尊tôn 重trọng 。 難nan 遭tao 之chi 想tưởng 。 惟duy 時thời 虗hư 中trung 益ích 公công 年niên 最tối 少thiểu 悟ngộ 最tối 蚤tảo 。 士sĩ 稱xưng 三tam 日nhật 當đương 刮# 目mục 。 不bất 侫# 與dữ 公công 。 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 一nhất 別biệt 如như 昨tạc 日nhật 耳nhĩ 。 而nhi 公công 之chi 丰# 神thần 學học 問vấn 。 脫thoát 體thể 非phi 昔tích 人nhân 也dã 。 其kỳ 攻công 苦khổ 鑽toàn 研nghiên 。 猶do 曰viết 事sự 在tại 勉miễn 強cường/cưỡng 而nhi 已dĩ 。 若nhược 夫phu 圍vi 繞nhiễu 一nhất 會hội 之chi 頃khoảnh 。 微vi 言ngôn 奧áo 義nghĩa 。 如như 野dã 鴈nhạn 無vô 人nhân 之chi 態thái 。 兔thố 起khởi 鶻cốt 落lạc 之chi 機cơ 。 他tha 人nhân 拙chuyết 以dĩ 滯trệ 者giả 。 公công 偏thiên 迎nghênh 刃nhận 而nhi 劃hoạch 然nhiên 解giải 也dã 。 會hội 于vu 心tâm 而nhi 傳truyền 于vu 口khẩu 。 能năng 令linh 聽thính 者giả 。 精tinh 神thần 飛phi 躍dược 恍hoảng 若nhược 聆linh 圓viên 音âm 于vu 再tái 演diễn 。 有hữu 莫mạc 知tri 其kỳ 然nhiên 者giả 。 嗟ta 夫phu 虎hổ 嘯khiếu 而nhi 風phong 烈liệt 。 龍long 興hưng 而nhi 致trí 雲vân 。 有hữu 窺khuy 基cơ 而nhi 弉# 師sư 之chi 道đạo 益ích 光quang 。 有hữu 生sanh 肇triệu 而nhi 童đồng 壽thọ 之chi 義nghĩa 愈dũ 贍thiệm 。 意ý 公công 其kỳ 殆đãi 乘thừa 願nguyện 輪luân 。 以dĩ 續tục 慧tuệ 命mạng 者giả 歟# 。 不bất 然nhiên 。 何hà 夙túc 悟ngộ 之chi 若nhược 此thử 。 嗣tự 是thị 而nhi 虗hư 以dĩ 大đại 之chi 。 謙khiêm 以dĩ 光quang 之chi 。 行hành 以dĩ 寔thật 之chi 。 證chứng 以dĩ 臻trăn 之chi 。 皆giai 公công 之chi 能năng 事sự 也dã 。 當đương 家gia 種chủng 草thảo 何hà 俟sĩ 於ư 人nhân 。 百bách 法pháp 規quy 矩củ 纂toản 註chú 。 具cụ 見kiến 公công 之chi 苦khổ 心tâm 。 然nhiên 亦diệc 微vi 露lộ 一nhất 班ban 耳nhĩ 。 大đại 師sư 已dĩ 有hữu 題đề 詞từ 。 茲tư 不bất 敢cảm 贅# 。 但đãn 公công 謙khiêm 欲dục 韞# 之chi 匱quỹ 。 不bất 侫# 願nguyện 宜nghi 公công 諸chư 眾chúng 。 故cố 僭# 敘tự 數số 語ngữ 。 以dĩ 為vi 勸khuyến 請thỉnh 如như 此thử 。

天thiên 啟khải 二nhị 年niên 歲tuế 次thứ 壬nhâm 戌tuất 夏hạ 至chí 日nhật

嶺lĩnh 南nam 仲trọng 安an 劉lưu 起khởi 相tương 和hòa 南nam 拜bái 撰soạn

No.803-C# 題đề 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 八bát 識thức 規quy 矩củ 纂toản 釋thích 後hậu

余dư 不bất 敏mẫn 天thiên 黜truất 其kỳ 形hình 。 自tự 信tín 有hữu 尊tôn 形hình 者giả 存tồn 。 故cố 夙túc 抱bão 超siêu 然nhiên 之chi 志chí 。 在tại 齠# 齓# 。 即tức 聞văn 我ngã 。 大đại 師sư 法pháp 雷lôi 起khởi 蟄chập 時thời 。 則tắc 躍dược 然nhiên 歸quy 依y 。 結kết 想tưởng 有hữu 年niên 。 往vãng 癸quý 丑sửu 歲tuế 。 從tùng 先tiên 人nhân 宦# 遊du 於ư 衡hành 。 適thích 禮lễ 。 大đại 師sư 於ư 靈linh 湖hồ 。 即tức 蒙mông 攝nhiếp 受thọ 。

時thời 見kiến 虗hư 中trung 益ích 公công 其kỳ 精tinh 敏mẫn 機cơ 警cảnh 。 知tri 為vi 法Pháp 器khí 。 然nhiên 未vị 識thức 所sở 志chí 向hướng 。 及cập 丁đinh 巳tị 夏hạ 。 大đại 師sư 歸quy 老lão 匡khuông 廬lư 之chi 五ngũ 乳nhũ 峰phong 下hạ 。 余dư 以dĩ 二nhị 親thân 見kiến 背bối/bội 。 乃nãi 決quyết 志chí 依y 歸quy 。 求cầu 出xuất 世thế 業nghiệp 。 於ư 辛tân 酉dậu 春xuân 。 始thỉ 判phán 然nhiên 入nhập 山sơn 。 大đại 師sư 憐lân 之chi 。 從tùng 入nhập 室thất 後hậu 。 得đắc 聞văn 法Pháp 要yếu 。 朝triêu 夕tịch 與dữ 公công 商thương 確xác 奧áo 義nghĩa 。 洞đỗng 徹triệt 言ngôn 外ngoại 。 余dư 躍dược 然nhiên 喜hỷ 也dã 。 不bất 唯duy 與dữ 之chi 忘vong 形hình 。 抑ức 忘vong 心tâm 矣hĩ 。 食thực 息tức 靡mĩ 間gian 。 一nhất 日nhật 見kiến 公công 案án 頭đầu 百bách 法pháp 規quy 矩củ 纂toản 釋thích 展triển 卷quyển 。 同đồng 劉lưu 孝hiếu 廉liêm 仲trọng 安an 氏thị 閱duyệt 之chi 。 一nhất 讀đọc 三tam 歎thán 曰viết 。 公công 之chi 精tinh 義nghĩa 入nhập 神thần 。 之chi 如như 此thử 也dã 。 心tâm 雖tuy 不bất 閑nhàn 於ư 宗tông 案án 。 習tập 聞văn 此thử 論luận 。 雖tuy 老lão 師sư 宿túc 學học 。 亦diệc 苦khổ 于vu 難nan 入nhập 。 葢# 以dĩ 論luận 釋thích 論luận 。 文văn 簡giản 義nghĩa 幽u 。 且thả 斷đoạn 章chương 不bất 備bị 。 況huống 舊cựu 無vô 解giải 。 故cố 多đa 面diện 墻tường 。 近cận 則tắc 本bổn 論luận 釋thích 有hữu 數số 家gia 又hựu 未vị 參tham 合hợp 。 於ư 此thử 猶do 然nhiên 。 故cố 吾ngô 此thử 末mạt 學học 所sở 以dĩ 泣khấp 岐kỳ 也dã 。 今kim 公công 詳tường 論luận 文văn 。 於ư 名danh 相tướng 之chi 下hạ 。 取thủ 古cổ 今kim 諸chư 疏sớ/sơ 。 會hội 通thông 一nhất 貫quán 。 且thả 得đắc 親thân 聞văn 。 大đại 師sư 之chi 心tâm 印ấn 。 而nhi 折chiết 衷# 之chi 。 故cố 文văn 如như 析tích 薪tân 。 義nghĩa 若nhược 觀quán 火hỏa 。 不bất 勞lao 旁bàng 搜sưu 曲khúc 討thảo 。 而nhi 洞đỗng 達đạt 法pháp 相tướng 之chi 源nguyên 。 不bất 異dị 三tam 車xa 執chấp 筆bút 也dã 。 意ý 別biệt 數số 載tái 。 何hà 公công 超siêu 悟ngộ 之chi 蚤tảo 。 而nhi 入nhập 法pháp 之chi 精tinh 如như 此thử 。 詎cự 非phi 拔bạt 靈linh 根căn 於ư 虗hư 壤nhưỡng 者giả 。 未vị 易dị 易dị 也dã 。 顧cố 予# 與dữ 公công 大đại 有hữu 夙túc 契khế 。 愧quý 不bất 能năng 讚tán 其kỳ 萬vạn 一nhất 。 聊liêu 述thuật 此thử 以dĩ 紀kỷ 法pháp 緣duyên 之chi 始thỉ 末mạt 云vân 。

天thiên 啟khải 二nhị 年niên 歲tuế 在tại 壬nhâm 戌tuất 之chi 秋thu 七thất 月nguyệt 既ký 望vọng

秣# 陵lăng 遺di 民dân 方phương 遠viễn 題đề 于vu 五ngũ 乳nhũ 峰phong 下hạ 之chi 谿khê 上thượng 閣các

No.803-D# 百bách 法pháp 規quy 矩củ 纂toản 釋thích 後hậu 敘tự

余dư 自tự 降hàng 心tâm 白bạch 業nghiệp 。 歸quy 命mạng 佛Phật 乘thừa 。

時thời 抱bão 出xuất 塵trần 之chi 志chí 。 切thiết 喜hỷ 依y 教giáo 尋tầm 源nguyên 。 惟duy 以dĩ 如Như 來Lai 法Pháp 海hải 。 汪uông 洋dương 義nghĩa 天thiên 廣quảng 愽# 。 於ư 奢Xa 摩Ma 他Tha 路lộ 。 未vị 能năng 下hạ 手thủ 。 每mỗi 開khai 卷quyển 未vị 嘗thường 不bất 望vọng 涯nhai 而nhi 嘆thán 也dã 。 及cập 詢tuân 諸chư 尊tôn 宿túc 。 咸hàm 教giáo 以dĩ 先tiên 明minh 起khởi 信tín 百bách 法pháp 諸chư 論luận 。 云vân 此thử 乃nãi 一nhất 大đại 藏tạng 之chi 關quan 鍵kiện 。 如như 欲dục 萬vạn 里lý 之chi 行hành 。 始thỉ 於ư 足túc 下hạ 。 未vị 有hữu 足túc 下hạ 之chi 步bộ 不bất 移di 而nhi 能năng 之chi 萬vạn 里lý 者giả 。 是thị 知tri 百bách 法pháp 規quy 矩củ 乃nãi 足túc 下hạ 之chi 步bộ 也dã 。 故cố 曰viết 明minh 得đắc 百bách 法pháp 。 可khả 入nhập 大Đại 乘Thừa 之chi 門môn 矣hĩ 。 余dư 即tức 簡giản 魯lỗ 菴am 補bổ 注chú 。 見kiến 其kỳ 文văn 約ước 義nghĩa 幽u 猶do 然nhiên 。 故cố 吾ngô 罕# 得đắc 其kỳ 要yếu 。 丙bính 寅# 秋thu 。 適thích 匡khuông 山sơn 虗hư 公công 來lai 遊du 黃hoàng 山sơn 。 錫tích 過quá 白bạch 嶽nhạc 。 余dư 與dữ 家gia 仲trọng 兄huynh 。 遇ngộ 於ư 汶# 上thượng 。 首thủ 請thỉnh 楞lăng 嚴nghiêm 三tam 觀quán 。 次thứ 及cập 圓viên 覺giác 起khởi 信tín 。 而nhi 師sư 每mỗi 發phát 一nhất 言ngôn 。 義nghĩa 出xuất 常thường 見kiến 。 酧# 一nhất 難nạn/nan 。 理lý 徹triệt 玄huyền 微vi 。 所sở 謂vị 獅sư 兒nhi 哮hao 吼hống 。 自tự 與dữ 羣quần 獸thú 別biệt 也dã 。 一nhất 日nhật 於ư 師sư 囊nang 中trung 。 搜sưu 得đắc 此thử 纂toản 。 與dữ 仲trọng 兄huynh 捧phủng 覽lãm 三tam 復phục 。 不bất 覺giác 從tùng 前tiền 滯trệ 礙ngại 。 劃hoạch 然nhiên 已dĩ 解giải 。 百bách 法pháp 則tắc 詳tường 而nhi 備bị 。 規quy 矩củ 則tắc 簡giản 而nhi 明minh 。 使sử 初sơ 學học 之chi 士sĩ 一nhất 見kiến 了liễu 然nhiên 。 無vô 復phục 泣khấp 岐kỳ 之chi 歎thán 矣hĩ 。 持trì 斯tư 鑰thược 而nhi 竟cánh 探thám 寶bảo 藏tạng 。 頓đốn 獲hoạch 家gia 珍trân 。 豈khởi 不bất 快khoái 哉tai 。 余dư 曰viết 此thử 希hy 有hữu 之chi 法Pháp 。 曷hạt 不bất 公công 諸chư 宇vũ 內nội 。 師sư 謙khiêm 而nhi 秘bí 之chi 。 余dư 堅kiên 請thỉnh 得đắc 壽thọ 諸chư 梓# 。 以dĩ 廣quảng 法Pháp 施thí 。 願nguyện 諸chư 學học 者giả 因nhân 言ngôn 得đắc 義nghĩa 。 了liễu 義nghĩa 明minh 心tâm 。 庶thứ 不bất 負phụ 虗hư 師sư 。 亦diệc 不bất 負phụ 自tự 己kỷ 。 是thị 為vi 敘tự 。

旹#

崇sùng 禎# 四tứ 年niên 歲tuế 次thứ 辛tân 未vị 花hoa 朝triêu

天thiên 都đô 弟đệ 子tử 在tại 新tân 程# 開khai 裕# 拜bái 撰soạn 并tinh 書thư

大Đại 乘Thừa 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 論Luận

明minh 。 匡khuông 山sơn 五ngũ 乳nhũ 。 廣quảng 益ích 。 纂toản 釋thích 。

言ngôn 大đại 者giả 。 揀giản 小tiểu 為vi 義nghĩa 。 謂vị 揀giản 小Tiểu 乘Thừa 唯duy 是thị 七thất 十thập 五ngũ 法pháp 。 大Đại 乘Thừa 則tắc 有hữu 百bách 法pháp 。 乘thừa 者giả 。 運vận 載tái 得đắc 名danh 。 謂vị 如như 世thế 舟chu 車xa 。 可khả 以dĩ 運vận 重trọng/trùng 致trí 遠viễn 。 以dĩ 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 此thử 大đại 法pháp 。 越việt 生sanh 死tử 河hà 。 到đáo 菩Bồ 提Đề 鄉hương 。 登đăng 涅Niết 槃Bàn 岸ngạn 。 名danh 義nghĩa 互hỗ 言ngôn 。 亦diệc 可khả 說thuyết 揀giản 小tiểu 得đắc 名danh 。 運vận 載tái 為vi 義nghĩa 。 百bách 者giả 。 數số 目mục 也dã 。 法pháp 者giả 。 模mô 範phạm 也dã 。 謂vị 世thế 間gian 法pháp 九cửu 十thập 四tứ 種chủng 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 六lục 種chủng 。 其kỳ 數số 有hữu 百bách 。 謂vị 心tâm 法pháp 有hữu 八bát 。 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 五ngũ 十thập 一nhất 。 色sắc 法pháp 有hữu 十thập 一nhất 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 法pháp 有hữu 二nhị 十thập 四tứ 。 無vô 為vi 法pháp 有hữu 六lục 。 此thử 為vi 大Đại 乘Thừa 之chi 百bách 法pháp 。 明minh 者giả 。 乃nãi 菩Bồ 薩Tát 無vô 漏lậu 之chi 慧tuệ 。 以dĩ 能năng 破phá 無vô 明minh 暗ám 。 故cố 為vi 智trí 明minh 。 以dĩ 揀giản 凡phàm 夫phu 有hữu 漏lậu 慧tuệ 。 不bất 能năng 破phá 煩phiền 惱não 也dã 。 門môn 者giả 。 以dĩ 開khai 通thông 無vô 壅ủng 滯trệ 義nghĩa 。 謂vị 此thử 百bách 法pháp 乃nãi 凡phàm 聖thánh 共cộng 由do 之chi 門môn 。 又hựu 明minh 此thử 百bách 法pháp 即tức 是thị 入nhập 大Đại 乘Thừa 之chi 門môn 也dã 。 論luận 者giả 。 決quyết 擇trạch 義nghĩa 。 謂vị 揀giản 擇trạch 性tánh 相tướng 。 教giáo 誡giới 後hậu 學học 。 決quyết 斷đoán 疑nghi 惑hoặc 。 故cố 以dĩ 為vi 論luận 。 乃nãi 天thiên 親thân 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 瑜du 伽già 本bổn 地địa 分phần/phân 中trung 六lục 百bách 六lục 十thập 法pháp 內nội 提đề 綱cương 挈# 領lãnh 。 略lược 錄lục 此thử 百bách 法pháp 名danh 數số 以dĩ 示thị 後hậu 學học 。 使sử 知tri 其kỳ 萬vạn 法pháp 之chi 大đại 要yếu 也dã 。 攝nhiếp 此thử 百bách 法pháp 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 聖thánh 凡phàm 皆giai 執chấp 有hữu 我ngã 。 故cố 招chiêu 分phân 段đoạn 變biến 易dị 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 。 若nhược 能năng 分phân 明minh 了liễu 悟ngộ 。 悉tất 皆giai 無vô 我ngã 。 則tắc 超siêu 二nhị 死tử 。 聖thánh 凡phàm 情tình 盡tận 。 即tức 此thử 便tiện 是thị 入nhập 大Đại 乘Thừa 之chi 門môn 故cố 云vân 大Đại 乘Thừa 。 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 又hựu 明minh 字tự 乃nãi 能năng 觀quán 之chi 智trí 。 百bách 法pháp 即tức 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 。 此thử 智trí 此thử 境cảnh 皆giai 入nhập 大Đại 乘Thừa 之chi 門môn 也dã 。 又hựu 論luận 者giả 。 決quyết 擇trạch 境cảnh 智trí 分phân 明minh 無vô 惑hoặc 而nhi 已dĩ 。 以dĩ 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 法Pháp 門môn 。 殊thù 非phi 小tiểu 根căn 可khả 受thọ 。 故cố 此thử 理lý 觀quán 皆giai 屬thuộc 大Đại 乘Thừa 。 故cố 標tiêu 云vân 。 乃nãi 大Đại 乘Thừa 之chi 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。

天Thiên 親Thân 菩Bồ 薩Tát 造tạo 。

此thử 造tạo 論luận 人nhân 名danh 也dã 。 論luận 中trung 百bách 法pháp 。 乃nãi 佛Phật 所sở 說thuyết 。 一nhất 大đại 藏tạng 中trung 所sở 演diễn 。 通thông 名danh 萬vạn 法pháp 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 慈Từ 氏Thị 菩Bồ 薩Tát 。 愍mẫn 念niệm 邪tà 見kiến 眾chúng 生sanh 。 難nan 入nhập 正Chánh 法Pháp 。 故cố 從tùng 兜Đâu 率Suất 天Thiên 。 降giáng 神thần 中trung 印ấn 土thổ/độ 阿a 瑜du 陀đà 國quốc 。 為vi 無vô 著trước 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 瑜du 伽già 論luận 。 統thống 收thu 萬vạn 法pháp 。 括quát 為vi 六lục 百bách 六lục 十thập 法pháp 。 名danh 理lý 殆đãi 盡tận 。 論luận 文văn 百bách 卷quyển 。 大đại 約ước 五ngũ 分phần/phân 。 一nhất 本bổn 地địa 分phần/phân 。 二nhị 攝nhiếp 決quyết 擇trạch 分phần/phân 。 三tam 攝nhiếp 識thức 分phần/phân 。 四tứ 攝nhiếp 義nghĩa 門môn 分phần/phân 。 五ngũ 攝nhiếp 事sự 分phần/phân 。 後hậu 天thiên 親thân 菩Bồ 薩Tát 因nhân 見kiến 文văn 繁phồn 。 仍nhưng 於ư 此thử 論luận 本bổn 地địa 分phần/phân 中trung 。 略lược 錄lục 百bách 法pháp 名danh 數số 。 使sử 萬vạn 法pháp 根căn 宗tông 歸quy 於ư 指chỉ 掌chưởng 。 若nhược 疏sớ/sơ 九cửu 河hà 導đạo 萬vạn 派phái 。 而nhi 歸quy 於ư 海hải 。 最tối 簡giản 最tối 要yếu 。 其kỳ 實thật 祖tổ 述thuật 先tiên 哲triết 。 以dĩ 條điều 然nhiên 成thành 章chương 。 故cố 亦diệc 云vân 造tạo 菩Bồ 薩Tát 氏thị 族tộc 具cụ 如như 別biệt 傳truyền 。 茲tư 不bất 繁phồn 錄lục 。

唐đường 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。

此thử 譯dịch 師sư 名danh 也dã 。 玄huyền 奘tráng 初sơ 至chí 西tây 域vực 。 首thủ 于vu 那na 蘭lan 陀đà 寺tự 。 親thân 誡giới 賢hiền 論luận 師sư 。 習tập 相tương/tướng 宗tông 法Pháp 門môn 。 而nhi 唯duy 識thức 宗tông 旨chỉ 獨độc 得đắc 其kỳ 傳truyền 。 折chiết 伏phục 異dị 見kiến 。 制chế 諸chư 外ngoại 道đạo 。 聲thanh 振chấn 五ngũ 天thiên 。 故cố 持trì 此thử 論luận 歸quy 大đại 唐đường 。 奉phụng 太thái 宗tông 之chi 詔chiếu 而nhi 譯dịch 之chi 。 譯dịch 者giả 。 易dị 也dã 。 易dị 梵Phạn 語ngữ 而nhi 為vi 華hoa 言ngôn 。 故cố 云vân 譯dịch 也dã 。

如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。

如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 者giả 。 原nguyên 為vi 佛Phật 說thuyết 。 乃nãi 論luận 主chủ 推thôi 尊tôn 法pháp 有hữu 所sở 自tự 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 者giả 。 謂vị 百bách 法pháp 及cập 二nhị 無vô 我ngã 也dã 。 世Thế 尊Tôn 乃nãi 說thuyết 法Pháp 之chi 主chủ 一nhất 切thiết 法pháp 乃nãi 。 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 。 而nhi 云vân 無vô 我ngã 者giả 。 則tắc 說thuyết 無vô 所sở 說thuyết 矣hĩ 。 何hà 也dã 。 以dĩ 佛Phật 本bổn 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 亦diệc 無vô 實thật 法pháp 與dữ 人nhân 。 但đãn 就tựu 眾chúng 生sanh 所sở 執chấp 之chi 情tình 。 隨tùy 宜nghi 而nhi 擊kích 破phá 之chi 耳nhĩ 。 且thả 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 乃nãi 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 聖thánh 凡phàm 之chi 法pháp 也dã 。 以dĩ 凡phàm 夫phu 妄vọng 執chấp 五ngũ 蘊uẩn 身thân 心tâm 假giả 我ngã 為vi 我ngã 。 外ngoại 道đạo 妄vọng 執chấp 神thần 我ngã 等đẳng 為vi 我ngã 。 小Tiểu 乘Thừa 妄vọng 執chấp 所sở 取thủ 涅Niết 槃Bàn 偏thiên 見kiến 為vi 我ngã 。 菩Bồ 薩Tát 妄vọng 見kiến 有hữu 生sanh 可khả 度độ 。 有hữu 佛Phật 可khả 求cầu 。 非phi 我ngã 不bất 能năng 。 於ư 所sở 證chứng 真Chân 如Như 。 有hữu 證chứng 有hữu 得đắc 。 亦diệc 未vị 忘vong 我ngã 。 斯tư 則tắc 世thế 間gian 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 。 出xuất 世thế 三tam 乘thừa 。 皆giai 是thị 有hữu 我ngã 執chấp 者giả 。 故cố 佛Phật 總tổng 以dĩ 一nhất 箇cá 無vô 字tự 破phá 之chi 。 曰viết 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 來lai 無vô 我ngã 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 乃nãi 眾chúng 生sanh 所sở 執chấp 之chi 法pháp 。 非phi 佛Phật 說thuyết 也dã 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 妄vọng 執chấp 為vi 有hữu 。 佛Phật 但đãn 云vân 無vô 之chi 而nhi 已dĩ 。 豈khởi 有hữu 法pháp 耶da 。 此thử 一nhất 無vô 字tự 。 亦diệc 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 為vi 破phá 執chấp 之chi 具cụ 耳nhĩ 。 又hựu 何hà 有hữu 實thật 法pháp 與dữ 人nhân 哉tai 。 噫# 。 此thử 吾ngô 佛Phật 說thuyết 法pháp 之chi 標tiêu 旨chỉ 。 而nhi 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 宗tông 本bổn 。 故cố 論luận 標tiêu 以dĩ 示thị 人nhân 。 意ý 曰viết 。 當đương 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 應ưng 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 學học 者giả 苟cẩu 達đạt 無vô 我ngã 。 則tắc 於ư 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 門môn 思tư 過quá 半bán 矣hĩ 。

何hà 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 。 云vân 何hà 為vi 無vô 我ngã 。

此thử 設thiết 疑nghi 問vấn 。 意ý 在tại 欲dục 人nhân 了liễu 悟ngộ 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 自tự 無vô 我ngã 也dã 。 以dĩ 問vấn 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 問vấn 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 知tri 一nhất 切thiết 無vô 我ngã 。 而nhi 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 。 為vì 欲dục 利lợi 樂lạc 。 故cố 問vấn 於ư 佛Phật 。 使sử 其kỳ 了liễu 悟ngộ 革cách 凡phàm 成thành 聖thánh 也dã 。 二nhị 不bất 解giải 問vấn 。 謂vị 自tự 己kỷ 於ư 一nhất 切thiết 事sự 理lý 不bất 明minh 。 而nhi 問vấn 於ư 人nhân 也dã 。 三tam 愚ngu 癡si 問vấn 。 謂vị 愚ngu 暗ám 癡si 迷mê 於ư 理lý 事sự 不bất 分phân 。 而nhi 問vấn 於ư 人nhân 也dã 。 四tứ 試thí 驗nghiệm 問vấn 。 謂vị 以dĩ 己kỷ 所sở 知tri 問vấn 於ư 他tha 人nhân 。 以dĩ 驗nghiệm 他tha 知tri 不bất 知tri 也dã 。 五ngũ 輕khinh 觸xúc 問vấn 。 謂vị 我ngã 慢mạn 無vô 狀trạng 。 而nhi 戲hí 問vấn 於ư 人nhân 也dã 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 設thiết 此thử 一nhất 問vấn 。 即tức 五ngũ 問vấn 中trung 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 問vấn 也dã 。 設thiết 有hữu 二nhị 問vấn 。 先tiên 釋thích 初sơ 問vấn 。

一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 略lược 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 者giả 心tâm 法pháp 。 二nhị 者giả 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 三tam 者giả 色sắc 法pháp 。 四tứ 者giả 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 五ngũ 者giả 無vô 為vi 法pháp 。

此thử 標tiêu 數số 列liệt 名danh 以dĩ 釋thích 疑nghi 也dã 。 以dĩ 前tiền 問vấn 不bất 知tri 何hà 等đẳng 為vi 一nhất 切thiết 法pháp 。

又hựu 不bất 知tri 何hà 者giả 為vi 無vô 我ngã 。 故cố 此thử 答đáp 云vân 。 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 情tình 欲dục 無vô 量lượng 。 其kỳ 實thật 應ứng 機cơ 之chi 法pháp 。 亦diệc 無vô 量lượng 。 演diễn 為vi 三tam 藏tạng 。 共cộng 有hữu 九cửu 部bộ 。 今kim 撮toát 其kỳ 綱cương 宗tông 。 略lược 有hữu 五ngũ 種chủng 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 五ngũ 種chủng 。 前tiền 四tứ 乃nãi 答đáp 有hữu 為vi 法pháp 。 後hậu 一nhất 乃nãi 出xuất 世thế 間gian 無vô 為vi 法pháp 。 且thả 此thử 五ngũ 法pháp 。 若nhược 但đãn 有hữu 四tứ 。 即tức 名danh 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 。 但đãn 見kiến 後hậu 一nhất 。 即tức 名danh 偏thiên 空không 小Tiểu 乘Thừa 。 若nhược 即tức 有hữu 為vi 而nhi 便tiện 見kiến 無vô 為vi 。 乃nãi 即tức 世thế 間gian 而nhi 出xuất 世thế 間gian 。 名danh 為vi 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。

一nhất 者giả 最tối 勝thắng 故cố 。 二nhị 與dữ 此thử 相tương 應ứng 故cố 。 三tam 所sở 現hiện 影ảnh 故cố 。 四tứ 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 故cố 。 五ngũ 所sở 顯hiển 示thị 故cố 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。

此thử 釋thích 前tiền 列liệt 名danh 次thứ 第đệ 所sở 以dĩ 也dã 。 一nhất 列liệt 心tâm 法pháp 為vi 首thủ 者giả 。 以dĩ 三tam 界giới 上thượng 下hạ 法pháp 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 作tác 。 一nhất 切thiết 聖thánh 凡phàm 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 果quả 。 依y 心tâm 而nhi 立lập 。 此thử 為vi 最tối 勝thắng 。 故cố 列liệt 為vi 首thủ 。 二nhị 與dữ 此thử 相tương 應ứng 者giả 。 乃nãi 前tiền 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 也dã 。 然nhiên 心tâm 王vương 本bổn 無vô 善thiện 惡ác 。 不bất 能năng 獨độc 造tạo 。 必tất 假giả 隨tùy 從tùng 方phương 有hữu 勢thế 力lực 。 而nhi 從tùng 者giả 必tất 叶# 和hòa 於ư 主chủ 。 方phương 得đắc 內nội 外ngoại 相tương 應ứng 。 堪kham 成thành 事sự 業nghiệp 。 故cố 心tâm 家gia 所sở 有hữu 之chi 法Pháp 。 乃nãi 心tâm 使sử 也dã 。 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 方phương 能năng 造tạo 業nghiệp 。 故cố 列liệt 其kỳ 次thứ 。 三tam 所sở 現hiện 影ảnh 者giả 。 即tức 前tiền 色sắc 法pháp 也dã 。 謂vị 此thử 色sắc 法pháp 。 本bổn 非phi 外ngoại 來lai 。 乃nãi 八bát 識thức 之chi 相tướng 分phần/phân 。 即tức 自tự 心tâm 之chi 影ảnh 像tượng 。 八bát 識thức 如như 鏡kính 。 而nhi 此thử 色sắc 法pháp 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 以dĩ 色sắc 不bất 自tự 色sắc 。 因nhân 心tâm 變biến 現hiện 。 以dĩ 八bát 識thức 通thông 為vi 能năng 變biến 。 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 變biến 。 要yếu 顯hiển 色sắc 本bổn 唯duy 心tâm 。 云vân 所sở 現hiện 影ảnh 。 故cố 列liệt 第đệ 三tam 。 四tứ 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 者giả 。 即tức 前tiền 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 也dã 。 此thử 雖tuy 心tâm 家gia 所sở 有hữu 。 但đãn 不bất 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 總tổng 前tiền 三tam 位vị 妄vọng 計kế 法pháp 中trung 分phần/phân 位vị 之chi 差sai 別biệt 耳nhĩ 。 故cố 又hựu 次thứ 之chi 。 此thử 上thượng 四tứ 位vị 乃nãi 有hữu 為vi 法pháp 也dã 。 造tạo 論luận 之chi 意ý 。 要yếu 即tức 此thử 有hữu 為vi 便tiện 欲dục 顯hiển 示thị 無vô 為vi 。 以dĩ 所sở 顯hiển 示thị 者giả 本bổn 無vô 為vi 故cố 。 故cố 終chung 繫hệ 之chi 以dĩ 此thử 。 故cố 云vân 如như 是thị 次thứ 第đệ 。

第đệ 一nhất 心tâm 法pháp 。 略lược 有hữu 八bát 種chủng 。 一nhất 眼nhãn 識thức 。 二nhị 耳nhĩ 識thức 。 三tam 鼻tị 識thức 。 四tứ 舌thiệt 識thức 五ngũ 身thân 識thức 。 六lục 意ý 識thức 。

此thử 列liệt 前tiền 六lục 識thức 之chi 名danh 。 皆giai 從tùng 所sở 依y 之chi 根căn 而nhi 立lập 也dã 。 具cụ 有hữu 五ngũ 義nghĩa 。 謂vị 依y 。 發phát 。 屬thuộc 。 助trợ 。 如như 。 除trừ 根căn 發phát 之chi 識thức 餘dư 四tứ 皆giai 依y 根căn 之chi 識thức 依y 主chủ 也dã 。 根căn 所sở 發phát 之chi 識thức 。 依y 士sĩ 也dã 。 經Kinh 云vân 。 元nguyên 依y 一nhất 精tinh 明minh 。 分phân 成thành 六lục 和hòa 合hợp 。 精tinh 明minh 。 乃nãi 八bát 識thức 之chi 體thể 也dã 。 本bổn 唯duy 真chân 心tâm 。 迷mê 之chi 而nhi 成thành 八bát 識thức 。 今kim 於ư 六lục 門môn 而nhi 了liễu 境cảnh 。 故cố 有hữu 六lục 種chủng 之chi 名danh 。 以dĩ 映ánh 眼nhãn 時thời 能năng 分phân 別biệt 色sắc 。 即tức 名danh 眼nhãn 之chi 識thức 等đẳng 。 譬thí 如như 一nhất 室thất 中trung 藏tạng 一nhất 箇cá 獼mi 猴hầu 。 六lục 處xứ 有hữu 人nhân 隨tùy 呼hô 而nhi 應ưng 。 故cố 有hữu 別biệt 耳nhĩ 。 且thả 前tiền 五ngũ 識thức 。 依y 五ngũ 根căn 得đắc 名danh 。 但đãn 有hữu 照chiếu 用dụng 。 最tối 初sơ 一nhất 念niệm 照chiếu 境cảnh 元nguyên 無vô 分phân 別biệt 。 然nhiên 第đệ 二nhị 念niệm 。 有hữu 分phân 別biệt 者giả 。 即tức 屬thuộc 意ý 識thức 。 是thị 則tắc 前tiền 五ngũ 乃nãi 依y 五ngũ 色sắc 根căn 之chi 識thức 。 第đệ 六lục 乃nãi 意ý 所sở 發phát 之chi 識thức 。 以dĩ 第đệ 七thất 意ý 為vi 六lục 之chi 根căn 故cố 。 補bổ 註chú 云vân 。 雖tuy 六lục 識thức 身thân 。 皆giai 依y 意ý 轉chuyển 。 此thử 隨tùy 不bất 共cộng 意ý 識thức 。 名danh 依y 發phát 等đẳng 。 故cố 五ngũ 識thức 身thân 無vô 相tướng 濫lạm 矣hĩ 。 或hoặc 唯duy 依y 意ý 。 故cố 名danh 意ý 識thức 。 辨biện 識thức 得đắc 名danh 。 心tâm 意ý 非phi 例lệ 。 補bổ 義nghĩa 云vân 。 此thử 辨biện 六lục 識thức 依y 根căn 得đắc 名danh 也dã 。 問vấn 曰viết 。 前tiền 六lục 識thức 身thân 。 皆giai 依y 意ý 轉chuyển 。 應ưng 俱câu 名danh 意ý 識thức 。 何hà 故cố 第đệ 六lục 獨độc 得đắc 意ý 識thức 之chi 名danh 耶da 。 況huống 教giáo 說thuyết 心tâm 意ý 意ý 識thức 轉chuyển 。 此thử 則tắc 明minh 知tri 前tiền 六lục 同đồng 名danh 意ý 識thức 。 今kim 言ngôn 意ý 識thức 。 豈khởi 不bất 與dữ 前tiền 五ngũ 濫lạm 同đồng 一nhất 名danh 耶da 。 論luận 答đáp 曰viết 。 雖tuy 六lục 識thức 身thân 。 皆giai 依y 意ý 轉chuyển 。 但đãn 此thử 隨tùy 根căn 立lập 名danh 。 如như 前tiền 五ngũ 識thức 。 各các 有hữu 所sở 依y 之chi 根căn 。 今kim 此thử 第đệ 六lục 識thức 。 則tắc 不bất 共cộng 前tiền 五ngũ 。 以dĩ 獨độc 依y 意ý 為vi 根căn 。 立lập 意ý 識thức 名danh 。 乃nãi 意ý 之chi 識thức 。 如như 五ngũ 識thức 身thân 。 依y 色sắc 等đẳng 根căn 。 以dĩ 唯duy 依y 意ý 。 故cố 名danh 意ý 之chi 識thức 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。 此thử 中trung 正chánh 是thị 辨biện 識thức 得đắc 名danh 。 不bất 可khả 執chấp 前tiền 六lục 。 共cộng 為vi 一nhất 意ý 為vi 相tương/tướng 濫lạm 也dã 。 此thử 言ngôn 各các 從tùng 所sở 依y 根căn 立lập 名danh 。 故cố 不bất 相tương 濫lạm 耳nhĩ 。 若nhược 言ngôn 前tiền 六lục 共cộng 依y 意ý 轉chuyển 。 則tắc 六lục 與dữ 前tiền 五ngũ 濫lạm 而nhi 為vi 一nhất 。 今kim 辨biện 各các 有hữu 所sở 依y 之chi 根căn 。 而nhi 六lục 唯duy 依y 意ý 為vi 根căn 。 故cố 名danh 意ý 識thức 。 豈khởi 與dữ 前tiền 五ngũ 相tương/tướng 濫lạm 耶da 。 謂vị 轉chuyển 則tắc 共cộng 。 而nhi 依y 根căn 則tắc 不bất 共cộng 矣hĩ 。 此thử 乃nãi 辨biện 識thức 依y 根căn 得đắc 名danh 。 教giáo 說thuyết 心tâm 意ý 識thức 轉chuyển 。 別biệt 是thị 一nhất 義nghĩa 。 故cố 結kết 云vân 。 心tâm 意ý 非phi 例lệ 。

七thất 末mạt 那na 識thức 。

此thử 第đệ 七thất 識thức 。 乃nãi 相tương 應ứng 立lập 號hiệu 也dã 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 。 訖ngật 利lợi 瑟sắt 吒tra 耶da 末mạt 那na 。 此thử 翻phiên 染nhiễm 污ô 意ý 。 謂vị 貪tham 嗔sân 見kiến 慢mạn 。 四tứ 惑hoặc 常thường 俱câu 。 故cố 名danh 染nhiễm 污ô 。 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 。 名danh 之chi 為vi 意ý 。 恆hằng 常thường 審thẩm 察sát 思tư 量lượng 。 計kế 第đệ 八bát 為vi 我ngã 。 如như 是thị 思tư 量lượng 。 唯duy 第đệ 七thất 有hữu 。 餘dư 識thức 所sở 無vô 。 故cố 獨độc 得đắc 名danh 意ý 。 復phục 能năng 了liễu 別biệt 。 名danh 之chi 為vi 識thức 。 問vấn 。 前tiền 第đệ 六lục 名danh 意ý 識thức 。 今kim 此thử 識thức 亦diệc 名danh 意ý 。 何hà 也dã 。 曰viết 。 第đệ 六lục 識thức 依y 根căn 得đắc 名danh 。 此thử 識thức 當đương 體thể 立lập 號hiệu 。 第đệ 六lục 識thức 雖tuy 能năng 分phân 別biệt 五ngũ 塵trần 好hảo 惡ác 。 而nhi 由do 此thử 識thức 傳truyền 送tống 相tương 續tục 執chấp 取thủ 。 依y 根căn 者giả 。 根căn 乃nãi 第đệ 七thất 識thức 也dã 。 當đương 體thể 。 即tức 分phân 別biệt 之chi 體thể 也dã 。

八bát 阿a 賴lại 耶da 識thức 。

此thử 第đệ 八bát 識thức 。 乃nãi 功công 能năng 受thọ 稱xưng 也dã 。 由do 具cụ 三tam 藏tạng 義nghĩa 故cố 。 名danh 為vi 阿a 賴lại 耶da 。 真Chân 諦Đế 的đích 體thể 翻phiên 為vi 無vô 沒một 。 以dĩ 真Chân 如Như 隨tùy 生sanh 死tử 遷thiên 流lưu 而nhi 。 不bất 失thất 不bất 壞hoại 。 故cố 云vân 無vô 沒một 。 奘tráng 師sư 就tựu 義nghĩa 翻phiên 為vi 藏tạng 識thức 。 謂vị 能năng 含hàm 藏tạng 諸chư 法pháp 種chủng 故cố 。 藏tạng 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 能năng 藏tạng 。 所sở 藏tạng 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 。 以dĩ 能năng 含hàm 藏tạng 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 。 歷lịch 劫kiếp 不bất 壞hoại 。 約ước 持trì 種chủng 義nghĩa 邊biên 。 名danh 為vi 能năng 藏tạng 。 又hựu 此thử 識thức 是thị 前tiền 根căn 身thân 器khí 界giới 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 所sở 藏tạng 之chi 處xứ 。 約ước 受thọ 熏huân 義nghĩa 邊biên 。 名danh 為vi 所sở 藏tạng 。 又hựu 此thử 藏tạng 識thức 是thị 末mạt 那na 堅kiên 執chấp 為vi 自tự 內nội 我ngã 。 故cố 云vân 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 。 由do 斯tư 三tam 義nghĩa 。 而nhi 得đắc 藏tạng 名danh 。 藏tạng 即tức 識thức 也dã 。 乃nãi 持trì 業nghiệp 釋thích 。 故cố 曰viết 功công 能năng 受thọ 稱xưng 。 楞lăng 伽già 云vân 。 識thức 藏tạng 如Như 來Lai 藏tạng 以dĩ 此thử 識thức 乃nãi 真Chân 如Như 在tại 纏triền 之chi 名danh 。 即tức 眾chúng 生sanh 之chi 佛Phật 性tánh 。 萬vạn 法pháp 之chi 根căn 宗tông 。 善thiện 惡ác 之chi 本bổn 元nguyên 。 聖thánh 凡phàm 之chi 歸quy 宅trạch 。 以dĩ 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 染nhiễm 淨tịnh 諸chư 法pháp 。 皆giai 依y 此thử 識thức 。 之chi 所sở 變biến 現hiện 。 故cố 云vân 萬vạn 法pháp 惟duy 識thức 者giả 。 此thử 也dã 此thử 上thượng 八bát 識thức 。 名danh 異dị 體thể 同đồng 。 總tổng 名danh 心tâm 王vương 。 其kỳ 次thứ 五ngũ 十thập 一nhất 心tâm 所sở 法pháp 。 皆giai 心tâm 王vương 之chi 使sử 。 但đãn 各các 具cụ 多đa 寡quả 之chi 不bất 同đồng 。 故cố 奘tráng 師sư 作tác 八bát 識thức 頌tụng 以dĩ 規quy 矩củ 之chi 。

第đệ 二nhị 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。 略lược 有hữu 五ngũ 十thập 一nhất 種chủng 。 分phân 為vi 六lục 位vị 。 一nhất 遍biến 行hành 有hữu 五ngũ 。 二nhị 別biệt 境cảnh 有hữu 五ngũ 。 三tam 善thiện 有hữu 十thập 一nhất 。 四tứ 煩phiền 惱não 有hữu 六lục 。 五ngũ 隨tùy 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 十thập 。 六lục 不bất 定định 有hữu 四tứ 。

此thử 列liệt 五ngũ 十thập 一nhất 心tâm 所sở 法pháp 之chi 分phần 位vị 也dã 。 心tâm 所sở 者giả 。 心tâm 家gia 所sở 有hữu 之chi 法Pháp 也dã 。 恆hằng 依y 心tâm 起khởi 。 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 繫hệ 屬thuộc 於ư 心tâm 。 具cụ 此thử 三tam 義nghĩa 。 故cố 名danh 心tâm 所sở 。 如như 屬thuộc 我ngã 物vật 。 得đắc 我ngã 所sở 名danh 。 然nhiên 此thử 心tâm 所sở 隨tùy 善thiện 惡ác 境cảnh 起khởi 憎tăng 愛ái 等đẳng 。 助trợ 成thành 心tâm 事sự 。 故cố 得đắc 心tâm 所sở 之chi 名danh 。 以dĩ 凡phàm 起khởi 心tâm 動động 念niệm 。 不bất 出xuất 善thiện 惡ác 二nhị 途đồ 。 故cố 有hữu 六lục 位vị 之chi 差sai 耳nhĩ 。 其kỳ 遍biến 行hành 者giả 。 即tức 心tâm 無vô 故cố 。 所sở 起khởi 之chi 念niệm 。 乃nãi 習tập 氣khí 內nội 熏huân 而nhi 發phát 者giả 也dã 。 別biệt 境cảnh 者giả 。 乃nãi 各các 別biệt 緣duyên 境cảnh 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 惟duy 此thử 二nhị 門môn 不bất 出xuất 善thiện 惡ác 之chi 間gian 。 其kỳ 善thiện 心tâm 所sở 止chỉ 有hữu 十thập 一nhất 。 而nhi 惡ác 心tâm 所sở 則tắc 有hữu 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 六lục 。 隨tùy 煩phiền 惱não 二nhị 十thập 。 此thử 則tắc 善thiện 習tập 少thiểu 而nhi 惡ác 習tập 多đa 。 宜nghi 乎hồ 善thiện 人nhân 少thiểu 。 而nhi 不bất 善thiện 者giả 多đa 也dã 。 其kỳ 不bất 定định 四tứ 法pháp 。 則tắc 善thiện 惡ác 皆giai 有hữu 。 此thử 上thượng 總tổng 標tiêu 名danh 位vị 。 向hướng 下hạ 隨tùy 次thứ 別biệt 釋thích 。

一nhất 遍biến 行hành 五ngũ 者giả 。 謂vị 意ý 。 觸xúc 。 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 。

此thử 釋thích 心tâm 所sở 法pháp 初sơ 中trung 名danh 義nghĩa 也dã 。 言ngôn 遍biến 行hành 者giả 。 遍biến 乃nãi 周chu 遍biến 。 所sở 謂vị 無vô 處xứ 不bất 至chí 也dã 。 行hành 乃nãi 心tâm 行hành 。 即tức 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 。 其kỳ 境cảnh 乃nãi 心tâm 行hành 之chi 處xứ 。 為vi 所sở 緣duyên 耳nhĩ 。 此thử 五ngũ 心tâm 所sở 。 以dĩ 遍biến 有hữu 四tứ 一nhất 切thiết 。 謂vị 遍biến 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 之chi 性tánh 。 遍biến 一nhất 切thiết 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 遍biến 一nhất 切thiết 長trường 短đoản 之chi 時thời 。 遍biến 一nhất 切thiết 識thức 。 於ư 八bát 個cá 識thức 中trung 。 同đồng 時thời 俱câu 起khởi 。 不bất 問vấn 何hà 心tâm 。 但đãn 起khởi 便tiện 有hữu 。 故cố 得đắc 此thử 名danh 。 謂vị 凡phàm 在tại 有hữu 情tình 分phần/phân 中trung 。 未vị 能năng 離ly 念niệm 者giả 。 皆giai 具cụ 此thử 也dã 。 然nhiên 此thử 雖tuy 列liệt 五ngũ 名danh 。 總tổng 為vi 一nhất 心tâm 。 以dĩ 此thử 五ngũ 法pháp 具cụ 足túc 。 取thủ 境cảnh 之chi 識thức 。 一nhất 念niệm 方phương 成thành 。 此thử 下hạ 先tiên 引dẫn 本bổn 論luận 。 後hậu 用dụng 新tân 疏sớ/sơ 釋thích 之chi 。 義nghĩa 不bất 足túc 者giả 。 補bổ 之chi 。

補bổ 義nghĩa 。 瑜du 伽già 以dĩ 作tác 意ý 為vi 首thủ 。 識thức 論luận 以dĩ 觸xúc 為vi 首thủ 。 以dĩ 瑜du 伽già 約ước 二Nhị 乘Thừa 。 及cập 權quyền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 觀quán 行hành 皆giai 依y 作tác 意ý 而nhi 修tu 。 此thử 通thông 凡phàm 聖thánh 。 識thức 論luận 以dĩ 觸xúc 為vi 首thủ 。 直trực 就tựu 三tam 和hòa 生sanh 觸xúc 。 乃nãi 以dĩ 境cảnh 為vi 先tiên 。 是thị 單đơn 就tựu 識thức 說thuyết 。 但đãn 屬thuộc 凡phàm 夫phu 。 有hữu 此thử 不bất 同đồng 。 從tùng 來lai 未vị 辨biện 。

一nhất 作tác 意ý 者giả 。 謂vị 能năng 警cảnh 心tâm 為vi 性tánh (# 體thể 也dã )# 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 引dẫn 心tâm 為vi 業nghiệp (# 用dụng 也dã )# 。 謂vị 此thử 警cảnh 覺giác 應ưng 起khởi 心tâm 種chủng 。 引dẫn 令linh 趣thú 境cảnh 。 故cố 名danh 作tác 意ý 。

作tác 意ý 者giả 。 謂vị 生sanh 心tâm 動động 念niệm 之chi 始thỉ 也dã 。 謂vị 警cảnh 心tâm 令linh 起khởi 。 引dẫn 心tâm 趣thú 境cảnh 。 是thị 其kỳ 體thể 用dụng 。 警cảnh 覺giác 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 令linh 心tâm 未vị 起khởi 而nhi 起khởi 。 二nhị 令linh 心tâm 已dĩ 起khởi 者giả 。 令linh 引dẫn 趣thú 境cảnh 。 問vấn 。 作tác 意ý 為vi 在tại 種chủng 位vị 警cảnh 心tâm 。 為vi 在tại 現hiện 行hành 。 答đáp 。 在tại 種chủng 位vị 。 以dĩ 彼bỉ 自tự 性tánh 明minh 利lợi 。 雖tuy 在tại 種chủng 位vị 。 若nhược 有hữu 境cảnh 至chí 而nhi 能năng 警cảnh 心tâm 。 令linh 生sanh 現hiện 行hành 。 喻dụ 如như 多đa 人nhân 。 同đồng 宿túc 一nhất 室thất 。 外ngoại 有hữu 賊tặc 至chí 。 中trung 有hữu 一nhất 人nhân 。 其kỳ 性tánh 少thiểu 睡thụy 。 便tiện 能năng 警cảnh 覺giác 餘dư 人nhân 。 此thử 人nhân 自tự 身thân 雖tuy 未vị 曾tằng 起khởi 。 而nhi 能năng 警cảnh 覺giác 餘dư 人nhân 令linh 起khởi 。 作tác 意ý 種chủng 子tử 。 既ký 能năng 警cảnh 彼bỉ 諸chư 心tâm 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 。 又hựu 能năng 令linh 心tâm 現hiện 行hành 趣thú 所sở 緣duyên 境cảnh 。 初sơ 是thị 體thể 性tánh 。 次thứ 是thị 業nghiệp 用dụng 。

補bổ 義nghĩa 。 謂vị 八bát 識thức 湛trạm 淵uyên 之chi 體thể 。 本bổn 來lai 無vô 念niệm 。 因nhân 種chủng 子tử 內nội 熏huân 皷cổ 動động 。 便tiện 有hữu 作tác 意ý 。 此thử 時thời 未vị 分phần/phân 善thiện 惡ác 。 但đãn 有hữu 動động 念niệm 。 故cố 不bất 引dẫn 心tâm 所sở 。

二nhị 觸xúc 者giả 。 為vi 三tam 和hòa 分phân 別biệt 變biến 異dị 。 令linh 心tâm 心tâm 所sở 觸xúc 境cảnh 為vi 性tánh 。 受thọ 想tưởng 思tư 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。

補bổ 義nghĩa 。 觸xúc 謂vị 三tam 和hòa 分phân 別biệt 變biến 異dị 者giả 。 此thử 言ngôn 觸xúc 有hữu 實thật 自tự 性tánh 。 是thị 實thật 非phi 假giả 也dã 。 言ngôn 三tam 和hòa 者giả 。 謂vị 根căn 境cảnh 識thức 也dã 。 言ngôn 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 三tam 和hòa 時thời 。 尚thượng 未vị 生sanh 心tâm 所sở 。 以dĩ 和hòa 而nhi 未vị 取thủ 。 猶do 屬thuộc 似tự 現hiện 量lượng 。 尚thượng 居cư 本bổn 位vị 故cố 。 今kim 觸xúc 即tức 取thủ 境cảnh 之chi 念niệm 。 纔tài 一nhất 取thủ 著trước 。 則tắc 粘niêm 動động 湛trạm 體thể 。 遂toại 生sanh 美mỹ 惡ác 之chi 心tâm 所sở 。 故cố 云vân 分phân 別biệt 。 謂vị 此thử 取thủ 之chi 一nhất 念niệm 。 亦diệc 似tự 前tiền 三tam 。 有hữu 順thuận 生sanh 心tâm 所sở 功công 能năng 。 故cố 論luận 以dĩ 相tương 似tự 釋thích 分phân 別biệt 也dã 。 變biến 異dị 者giả 。 謂vị 由do 取thủ 著trước 。 則tắc 令linh 前tiền 三tam 變biến 異dị 。 失thất 其kỳ 本bổn 體thể 。 則tắc 為vi 比tỉ 量lượng 矣hĩ 。 令linh 心tâm 心tâm 所sở 觸xúc 境cảnh 為vi 性tánh 者giả 。 此thử 言ngôn 觸xúc 之chi 功công 能năng 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 全toàn 仗trượng 觸xúc 力lực 方phương 能năng 引dẫn 令linh 觸xúc 境cảnh 也dã 。 受thọ 想tưởng 思tư 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 言ngôn 心tâm 雖tuy 觸xúc 境cảnh 。 境cảnh 復phục 觸xúc 心tâm 。 心tâm 境cảnh 和hòa 合hợp 引dẫn 起khởi 善thiện 惡ác 習tập 氣khí 。 將tương 生sanh 心tâm 所sở 。 但đãn 含hàm 而nhi 未vị 發phát 。 故cố 云vân 為vi 受thọ 想tưởng 思tư 等đẳng 所sở 依y 也dã 。 經Kinh 云vân 。 自tự 心tâm 取thủ 自tự 心tâm 。 非phi 幻huyễn 成thành 幻huyễn 法pháp 。 不bất 取thủ 無vô 非phi 幻huyễn 。 甚thậm 言ngôn 取thủ 之chi 一nhất 法pháp 為vi 患hoạn 甚thậm 大đại 。 故cố 今kim 論luận 說thuyết 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 縱túng/tung 和hòa 一nhất 處xứ 。 非phi 觸xúc 不bất 能năng 起khởi 善thiện 惡ác 行hành 。 故cố 觸xúc 有hữu 實thật 體thể 用dụng 也dã 。 此thử 觸xúc 義nghĩa 最tối 微vi 。 非phi 一nhất 取thủ 字tự 無vô 以dĩ 發phát 明minh 。

三tam 受thọ 者giả 。 謂vị 領lãnh 納nạp 違vi 順thuận 俱câu 非phi 境cảnh 相tướng 為vi 性tánh 。 起khởi 愛ái 為vi 業nghiệp 。 能năng 起khởi 合hợp 離ly 非phi 二nhị 欲dục 故cố 。

受thọ 者giả 。 謂vị 領lãnh 納nạp 也dã 。 領lãnh 謂vị 收thu 領lãnh 。 納nạp 謂vị 容dung 納nạp 。 若nhược 領lãnh 納nạp 違vi 境cảnh 。 則tắc 起khởi 心tâm 欲dục 離ly 。 若nhược 領lãnh 納nạp 順thuận 境cảnh 。 則tắc 起khởi 心tâm 欲dục 合hợp 。 若nhược 領lãnh 納nạp 非phi 違vi 非phi 順thuận 境cảnh 。 則tắc 起khởi 平bình 平bình 。 雖tuy 不bất 欲dục 合hợp 。 亦diệc 不bất 欲dục 離ly 。 此thử 受thọ 性tánh 也dã 。 為vi 欲dục 所sở 依y 。 故cố 能năng 起khởi 愛ái 。 是thị 受thọ 用dụng 也dã 。

四tứ 想tưởng 者giả 。 謂vị 於ư 境cảnh 取thủ 相tương/tướng 為vi 性tánh 。 施thi 設thiết 種chủng 種chủng 。 名danh 言ngôn 為vi 業nghiệp 。 謂vị 要yếu 安an 立lập 境cảnh 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 方phương 能năng 隨tùy 起khởi 種chủng 種chủng 名danh 言ngôn 。

想tưởng 者giả 。 謂vị 境cảnh 風phong 飄phiêu 鼓cổ 。 安an 立lập 自tự 境cảnh 。 施thi 設thiết 名danh 言ngôn 。 是thị 其kỳ 體thể 用dụng 。 安an 立lập 者giả 。 即tức 取thủ 像tượng 義nghĩa 。 謂vị 此thử 意ý 想tưởng 。 先tiên 於ư 色sắc 聲thanh 等đẳng 境cảnh 安an 立lập 分phân 齊tề 而nhi 取thủ 像tượng 。 由do 取thủ 像tượng 故cố 後hậu 起khởi 名danh 言ngôn 。 此thử 是thị 色sắc 是thị 聲thanh 等đẳng 。

五ngũ 思tư 者giả 。 令linh 心tâm 造tạo 作tác 為vi 性tánh 。 於ư 善thiện 品phẩm 等đẳng 役dịch 心tâm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 能năng 取thủ 境cảnh 正chánh 因nhân 等đẳng 相tương/tướng 。 驅khu 役dịch 自tự 心tâm 。 令linh 造tạo 善thiện 等đẳng 。

思tư 者giả 。 能năng 取thủ 正chánh 因nhân 邪tà 因nhân 籌trù 量lượng 可khả 行hành 不bất 可khả 行hành 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 驅khu 役dịch 自tự 心tâm 造tạo 善thiện 造tạo 惡ác 成thành 邪tà 成thành 正chánh 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 問vấn 。 作tác 意ý 與dữ 思tư 何hà 異dị 。 答đáp 。 作tác 意ý 如như 馬mã 行hành 。 思tư 如như 騎kỵ 馬mã 者giả 。 馬mã 但đãn 直trực 行hành 。 不bất 能năng 避tị 險hiểm 就tựu 平bình 。 以dĩ 由do 騎kỵ 者giả 令linh 其kỳ 避tị 就tựu 。 思tư 惟duy 亦diệc 爾nhĩ 。 令linh 彼bỉ 作tác 意ý 不bất 得đắc 漫mạn 行hành 。 脫thoát 邪tà 就tựu 正chánh 。 故cố 曰viết 。 欲dục 吾ngô 知tri 爾nhĩ 本bổn 。 意ý 以dĩ 思tư 想tưởng 生sanh 。 吾ngô 不bất 思tư 想tưởng 爾nhĩ 。 則tắc 爾nhĩ 而nhi 不bất 生sanh 。 又hựu 語ngữ 云vân 。 思tư 無vô 邪tà 。 又hựu 云vân 。 慎thận 思tư 之chi 。 又hựu 云vân 。 三tam 思tư 而nhi 行hành 。

補bổ 義nghĩa 。 由do 作tác 意ý 而nhi 於ư 思tư 。 則tắc 善thiện 惡ác 之chi 念niệm 已dĩ 成thành 。 決quyết 不bất 能năng 止chỉ 。 故cố 下hạ 別biệt 境cảnh 。 乃nãi 必tất 作tác 之chi 心tâm 也dã 。

二nhị 別biệt 境cảnh 五ngũ 。 謂vị 欲dục 。 解giải 。 念niệm 。 定định 。 慧tuệ 。

言ngôn 別biệt 境cảnh 者giả 。 以dĩ 五ngũ 心tâm 所sở 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 非phi 如như 遍biến 行hành 同đồng 緣duyên 一nhất 境cảnh 。 謂vị 別biệt 別biệt 緣duyên 境cảnh 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 以dĩ 四tứ 境cảnh 別biệt 名danh 。 為vi 別biệt 境cảnh 也dã 。 謂vị 欲dục 。 所sở 樂lạc 境cảnh 。 解giải 。 所sở 決quyết 定định 境cảnh 。 念niệm 。 曾tằng 所sở 習tập 境cảnh 。 定định 。 於ư 所sở 觀quán 境cảnh 。 慧tuệ 。 則tắc 於ư 四tứ 境cảnh 揀giản 擇trạch 為vi 性tánh 。 故cố 不bất 同đồng 偏thiên 行hành 耳nhĩ 。

補bổ 義nghĩa 。 此thử 五ngũ 心tâm 所sở 乃nãi 必tất 作tác 之chi 心tâm 也dã 。 善thiện 惡ác 皆giai 然nhiên 。 修tu 行hành 亦diệc 爾nhĩ 。

一nhất 欲dục 者giả 。 於ư 所sở 樂lạc 境cảnh 希hy 望vọng 為vi 性tánh 。 勤cần 依y 為vi 業nghiệp 。

欲dục 者giả 。 於ư 所sở 樂lạc 境cảnh 希hy 取thủ 冀ký 望vọng 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 精tinh 進tấn 為vi 依y 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 謂vị 於ư 所sở 愛ái 境cảnh 。 希hy 望vọng 必tất 合hợp 。 於ư 所sở 惡ác 境cảnh 。 希hy 望vọng 必tất 離ly 。 所sở 謂vị 愛ái 之chi 欲dục 生sanh 。 惡ác 之chi 欲dục 死tử 。 是thị 知tri 欣hân 厭yếm 皆giai 名danh 欲dục 也dã 。 故cố 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 無vô 不bất 皆giai 由do 。 好hiếu 樂nhạo 而nhi 成thành 。 故cố 好hiếu 樂nhạo 世thế 間gian 法pháp 。 成thành 世thế 間gian 果quả 。 好hiếu 樂nhạo 出xuất 世thế 法pháp 。 成thành 出xuất 世thế 間gian 果quả 。 甚thậm 矣hĩ 好hiếu 樂nhạo 之chi 不bất 可khả 不bất 正chánh 也dã 。 古cổ 人nhân 尅khắc 期kỳ 求cầu 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 者giả 。 好hiếu 樂nhạo 之chi 力lực 也dã 。

補bổ 義nghĩa 。 佛Phật 說thuyết 眾chúng 生sanh 有hữu 種chủng 種chủng 欲dục 。 不bất 獨độc 菩Bồ 提Đề 。 下hạ 四tứ 皆giai 然nhiên 。

二nhị 勝thắng 解giải 者giả 。 謂vị 於ư 決quyết 定định 境cảnh 印ấn 持trì 為vi 性tánh 。 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 為vi 業nghiệp 。 謂vị 邪tà 正chánh 等đẳng 教giáo 理lý 證chứng 力lực 。 於ư 所sở 取thủ 境cảnh 審thẩm 決quyết 印ấn 持trì 。 由do 此thử 異dị 緣duyên 不bất 能năng 引dẫn 轉chuyển 。 故cố 猶do 豫dự 境cảnh 。 勝thắng 解giải 全toàn 無vô 。 非phi 審thẩm 決quyết 心tâm 。 亦diệc 無vô 勝thắng 解giải 。 由do 斯tư 勝thắng 解giải 非phi 遍biến 行hành 攝nhiếp 。

勝thắng 解giải 者giả 。 謂vị 於ư 境cảnh 決quyết 知tri 其kỳ 可khả 作tác 。 不bất 能năng 引dẫn 轉chuyển 也dã 。 言ngôn 決quyết 定định 印ấn 持trì 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 者giả 。 謂vị 藉tạ 邪tà 教giáo 正chánh 教giáo 邪tà 理lý 正chánh 理lý 。 據cứ 證chứng 之chi 力lực 。 故cố 於ư 所sở 取thủ 之chi 境cảnh 。 詳tường 審thẩm 明minh 決quyết 。 印ấn 定định 持trì 守thủ 。 由do 此thử 異dị 緣duyên 不bất 能năng 牽khiên 奪đoạt 。 故cố 名danh 勝thắng 解giải 。 如như 說thuyết 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 如như 水thủy 泡bào 。 想tưởng 如như 陽dương 燄diệm 。 行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 識thức 如như 幻huyễn 境cảnh 。 如như 是thị 決quyết 定định 增tăng 勝thắng 不bất 可khả 引dẫn 轉chuyển 。 語ngữ 云vân 。 三tam 軍quân 可khả 奪đoạt 帥súy 。 匹thất 夫phu 不bất 可khả 奪đoạt 志chí 。 古cổ 德đức 云vân 任nhậm 爾nhĩ 非phi 心tâm 非phi 佛Phật 。 我ngã 自tự 即tức 心tâm 即tức 佛Phật 是thị 也dã 。 若nhược 半bán 疑nghi 半bán 信tín 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 名danh 猶do 豫dự 境cảnh 。 決quyết 無vô 勝thắng 解giải 。 若nhược 雖tuy 印ấn 持trì 而nhi 無vô 一nhất 刀đao 兩lưỡng 段đoạn 審thẩm 決quyết 之chi 心tâm 。 亦diệc 無vô 勝thắng 解giải 。 由do 此thử 勝thắng 解giải 非phi 遍biến 行hành 攝nhiếp 也dã 。 又hựu 此thử 欲dục 解giải 性tánh 攝nhiếp 善thiện 惡ác 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 如như 後hậu 懈giải 怠đãi 中trung 說thuyết 。

三tam 念niệm 者giả 。 於ư 曾tằng 習tập 境cảnh 。 令linh 心tâm 明minh 記ký 不bất 忘vong 為vi 性tánh 。 定định 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 數số 憶ức 持trì 曾tằng 所sở 受thọ 境cảnh 。 令linh 不bất 忘vong 失thất 。 能năng 引dẫn 定định 故cố 。

念niệm 者giả 。 謂vị 於ư 可khả 作tác 境cảnh 。 令linh 心tâm 分phân 明minh 記ký 取thủ 不bất 忘vong 也dã 。 曾tằng 習tập 者giả 即tức 串xuyến 習tập 事sự 也dã 。 明minh 記ký 不bất 忘vong 。 定định 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 惺tinh 惺tinh 不bất 昧muội 。 歷lịch 歷lịch 分phân 明minh 。 念niệm 茲tư 在tại 茲tư 。 不bất 暫tạm 忘vong 失thất 。 如như 此thử 用dụng 功công 。 亂loạn 想tưởng 自tự 定định 。 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 古cổ 人nhân 云vân 。 一nhất 念niệm 萬vạn 年niên 。 萬vạn 年niên 一nhất 念niệm 是thị 也dã 。

四tứ 定định 者giả 。 於ư 所sở 觀quán 境cảnh 令linh 心tâm 專chuyên 注chú 不bất 散tán 為vi 性tánh 。 智trí 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 觀quán 得đắc 失thất 俱câu 非phi 境cảnh 中trung 。 由do 定định 令linh 心tâm 專chuyên 注chú 不bất 散tán 。 依y 斯tư 便tiện 有hữu 決quyết 定định 智trí 生sanh 。 心tâm 專chuyên 注chú 言ngôn 。 顯hiển 所sở 欲dục 住trụ 即tức 便tiện 能năng 住trụ 。 非phi 唯duy 一nhất 境cảnh 也dã 。

定định 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 觀quán 境cảnh 。 專chuyên 注chú 一nhất 心tâm 也dã 。 言ngôn 所sở 觀quán 境cảnh 者giả 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 等đẳng 。 專chuyên 注chú 不bất 散tán 。 定định 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 日nhật 用dụng 尋tầm 常thường 境cảnh 中trung 。 用dụng 心tâm 觀quán 察sát 。 何hà 者giả 為vi 色sắc 。 何hà 者giả 為vi 受thọ 。 色sắc 是thị 甚thậm 麼ma 。 受thọ 是thị 甚thậm 麼ma 等đẳng 。 如như 此thử 專chuyên 注chú 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 自tự 然nhiên 有hữu 個cá 入nhập 處xứ 。 由do 斯tư 本bổn 明minh 自tự 露lộ 。 決quyết 擇trạch 智trí 生sanh 。 言ngôn 心tâm 專chuyên 注chú 者giả 。 表biểu 顯hiển 此thử 心tâm 欲dục 何hà 境cảnh 。 即tức 能năng 令linh 心tâm 住trụ 於ư 此thử 境cảnh 。 非phi 是thị 獨độc 指chỉ 一nhất 境cảnh 言ngôn 也dã 。

補bổ 義nghĩa 。 此thử 解giải 但đãn 依y 禪thiền 定định 而nhi 言ngôn 。 未vị 通thông 世thế 間gian 法pháp 。 如như 注chú 瓦ngõa 承thừa 蜩# 皆giai 定định 力lực 也dã 。 何hà 獨độc 參tham 禪thiền 。

五ngũ 慧tuệ 者giả 。 於ư 所sở 觀quán 境cảnh 簡giản 擇trạch 為vi 性tánh 。 斷đoạn 疑nghi 為vi 業nghiệp 。 謂vị 觀quán 得đắc 失thất 俱câu 非phi 境cảnh 中trung 。 由do 慧tuệ 推thôi 求cầu 得đắc 決quyết 定định 故cố 。

慧tuệ 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 作tác 境cảnh 。 了liễu 然nhiên 不bất 疑nghi 也dã 。 言ngôn 簡giản 擇trạch 斷đoạn 疑nghi 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 得đắc 失thất 境cảnh 中trung 。 由do 以dĩ 慧tuệ 心tâm 推thôi 求cầu 簡giản 別biệt 。 後hậu 方phương 決quyết 定định 。 心tâm 無vô 疑nghi 惑hoặc 。 此thử 慧tuệ 從tùng 定định 而nhi 發phát 。 所sở 謂vị 因nhân 定định 生sanh 慧tuệ 。 善thiện 惡ác 皆giai 然nhiên 。 故cố 定định 與dữ 慧tuệ 。 如như 車xa 兩lưỡng 輪luân 。 如như 鳥điểu 兩lưỡng 翼dực 。 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 必tất 由do 定định 而nhi 發phát 慧tuệ 。 由do 此thử 得đắc 決quyết 定định 。 故cố 云vân 一nhất 心tâm 不bất 動động 。 名danh 入nhập 諸chư 禪thiền 。 了liễu 境cảnh 無vô 生sanh 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。

補bổ 義nghĩa 。 世thế 智trí 辯biện 聰thông 。 亦diệc 名danh 黠hiệt 慧tuệ 。

三tam 善thiện 十thập 一nhất 者giả 。 謂vị 一nhất 信tín 。 二nhị 精tinh 進tấn 。 三tam 慚tàm 。 四tứ 愧quý 。 五ngũ 無vô 貪tham 。 六lục 無vô 嗔sân 。 七thất 無vô 癡si 。 八bát 輕khinh 安an 。 九cửu 不bất 放phóng 逸dật 。 十thập 行hành 捨xả 。 十thập 一nhất 不bất 害hại 。

此thử 列liệt 善thiện 法Pháp 之chi 名danh 也dã 。 下hạ 論luận 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。

一nhất 信tín 者giả 。 於ư 實thật 德đức 能năng 深thâm 忍nhẫn 樂nhạo 欲dục 。 心tâm 淨tịnh 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 不bất 信tín 樂nhạo 善thiện 為vi 業nghiệp 。 然nhiên 信tín 差sai 別biệt 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 信tín 實thật 有hữu 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 實thật 事sự 理lý 中trung 。 深thâm 信tín 忍nhẫn 故cố 。 二nhị 信tín 有hữu 德đức 。 謂vị 於ư 三Tam 寶Bảo 真chân 淨tịnh 德đức 中trung 。 深thâm 信tín 樂nhạo 故cố 。 三tam 信tín 有hữu 能năng 。 謂vị 於ư 一nhất 切thiết 。 世thế 出xuất 世thế 善thiện 。 深thâm 信tín 有hữu 力lực 。 能năng 得đắc 能năng 起khởi 希hy 望vọng 故cố 。 由do 斯tư 對đối 治trị 不bất 信tín 。 彼bỉ 心tâm 愛ái 樂nhạo 修tu 證chứng 。 世thế 出xuất 世thế 善thiện 。 忍nhẫn 。 謂vị 勝thắng 解giải 。 此thử 即tức 信tín 因nhân 。 樂nhạo 欲dục 。 謂vị 欲dục 。 即tức 是thị 信tín 果quả 。 確xác 陳trần 此thử 信tín 自tự 相tương/tướng 是thị 何hà 。 豈khởi 不bất 適thích 言ngôn 心tâm 淨tịnh 為vi 性tánh 。 此thử 信tín 澄trừng 清thanh 能năng 淨tịnh 心tâm 等đẳng 。 以dĩ 心tâm 勝thắng 故cố 。 立lập 心tâm 淨tịnh 名danh 。 如như 水thủy 清thanh 珠châu 。 能năng 清thanh 濁trược 水thủy 。 又hựu 諸chư 染nhiễm 法pháp 。 各các 別biệt 有hữu 相tương/tướng 。 唯duy 有hữu 不bất 信tín 。 自tự 相tương 渾hồn 濁trược 。 復phục 能năng 渾hồn 濁trược 餘dư 心tâm 心tâm 所sở 。 如như 極cực 穢uế 物vật 自tự 穢uế 穢uế 他tha 。 信tín 正chánh 翻phiên 彼bỉ 。 故cố 淨tịnh 為vi 相tương/tướng 。

此thử 下hạ 釋thích 信tín 十thập 一nhất 心tâm 所sở 也dã 。 言ngôn 信tín 者giả 。 乃nãi 誠thành 信tín 不bất 疑nghi 也dã 。 一nhất 信tín 實thật 有hữu 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 說thuyết 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 實thật 事sự 實thật 理lý 。 正chánh 因nhân 正chánh 果quả 。 皆giai 能năng 深thâm 信tín 而nhi 能năng 忍nhẫn 可khả 于vu 心tâm 。 不bất 為vi 謬mậu 事sự 謬mậu 理lý 。 邪tà 因nhân 邪tà 果quả 之chi 所sở 引dẫn 轉chuyển 。 此thử 是thị 信tín 因nhân 。 二nhị 信tín 有hữu 德đức 者giả 。 謂vị 於ư 三Tam 寶Bảo 有hữu 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 。 解giải 脫thoát 。 真chân 淨tịnh 之chi 德đức 。 深thâm 信tín 好hiếu 樂nhạo 。 不bất 為vi 數số 論luận 三tam 德đức 。 勝thắng 論luận 十thập 四tứ 德đức 等đẳng 。 之chi 所sở 惑hoặc 亂loạn 。 三tam 信tín 有hữu 能năng 者giả 謂vị 於ư 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 善thiện 。 及cập 無vô 漏lậu 善thiện 深thâm 信tín 。 凡phàm 肯khẳng 用dụng 力lực 於ư 此thử 者giả 。 皆giai 能năng 得đắc 果quả 。 能năng 成thành 道Đạo 業nghiệp 。 於ư 是thị 生sanh 希hy 有hữu 心tâm 。 而nhi 求cầu 必tất 得đắc 此thử 二nhị 是thị 信tín 果quả 。 由do 斯tư 信tín 力lực 。 對đối 治trị 不bất 信tín 。 愛ái 樂nhạo 修tu 證chứng 世thế 出xuất 世thế 善thiện 。 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。 故cố 曰viết 。 信tín 為vi 道đạo 源nguyên 功công 德đức 母mẫu 。 信tín 能năng 必tất 到đáo 如Như 來Lai 地địa 。 問vấn 。 深thâm 忍nhẫn 樂nhạo 欲dục 是thị 信tín 因nhân 果quả 。 如như 何hà 是thị 信tín 之chi 自tự 體thể 。 答đáp 。 前tiền 豈khởi 不bất 言ngôn 心tâm 淨tịnh 為vi 性tánh 。 然nhiên 信tín 之chi 自tự 性tánh 澄trừng 清thanh 。 能năng 淨tịnh 染nhiễm 污ô 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 以dĩ 心tâm 勝thắng 故cố 。 立lập 心tâm 淨tịnh 名danh 。 不bất 及cập 心tâm 所sở 。 如như 水thủy 清thanh 珠châu 入nhập 水thủy 一nhất 寸thốn 。 水thủy 清thanh 一nhất 寸thốn 。 入nhập 水thủy 一nhất 尺xích 。 水thủy 清thanh 一nhất 尺xích 。 故cố 曰viết 。 清thanh 珠châu 投đầu 於ư 濁trược 水thủy 。 濁trược 水thủy 不bất 得đắc 不bất 清thanh 。 淨tịnh 信tín 投đầu 於ư 穢uế 心tâm 。 穢uế 心tâm 不bất 得đắc 不bất 淨tịnh 矣hĩ 。

補bổ 義nghĩa 。 信tín 如như 水thủy 清thanh 珠châu 。 人nhân 雜tạp 亂loạn 之chi 心tâm 如như 濁trược 水thủy 。 若nhược 見kiến 佛Phật 像tượng 。 一nhất 起khởi 信tín 敬kính 之chi 心tâm 。 心tâm 便tiện 清thanh 淨tịnh 。

二nhị 精tinh 進tấn 者giả 。 謂vị 於ư 善thiện 惡ác 品phẩm 修tu 斷đoạn 事sự 中trung 。 勇dũng 悍hãn 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 懈giải 怠đãi 滿mãn 善thiện 為vi 業nghiệp 。 勇dũng 表biểu 精tinh 進tấn 。 簡giản 諸chư 染nhiễm 法pháp 。 悍hãn 表biểu 精tinh 純thuần 。 簡giản 淨tịnh 無vô 記ký 。 即tức 顯hiển 精tinh 進tấn 唯duy 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。

言ngôn 精tinh 進tấn 者giả 。 謂vị 勇dũng 於ư 改cải 惡ác 遷thiên 善thiện 也dã 。 善thiện 惡ác 修tu 斷đoạn 事sự 者giả 。 即tức 未vị 生sanh 善thiện 令linh 生sanh 。 已dĩ 生sanh 善thiện 令linh 廣quảng 。 未vị 生sanh 惡ác 遏át 令linh 不bất 生sanh 。 已dĩ 生sanh 惡ác 斷đoạn 令linh 不bất 續tục 。 言ngôn 勇dũng 表biểu 勝thắng 進tiến 者giả 。 謂vị 念niệm 念niệm 高cao 勝thắng 增tăng 進tiến 不bất 退thoái 也dã 。 若nhược 行hành 染nhiễm 法pháp 。 設thiết 雖tuy 增tăng 長trưởng 。 望vọng 諸chư 善thiện 品phẩm 皆giai 名danh 為vi 退thoái 。 不bất 得đắc 名danh 進tiến 故cố 。 捍hãn 表biểu 精tinh 純thuần 者giả 。 如như 浣hoán 垢cấu 衣y 以dĩ 潔khiết 白bạch 為vi 主chủ 。 故cố 斷đoạn 惡ác 以dĩ 純thuần 善thiện 為vi 主chủ 。 故cố 此thử 精tinh 純thuần 屬thuộc 善thiện 法Pháp 。 以dĩ 用dụng 力lực 故cố 淨tịnh 。 不bất 同đồng 無vô 覆phú 無vô 記ký 之chi 自tự 性tánh 淨tịnh 故cố 。 由do 此thử 二nhị 義nghĩa 。 顯hiển 此thử 精tinh 進tấn 。 是thị 善thiện 性tánh 攝nhiếp 故cố 。

三tam 慚tàm 者giả 。 依y 自tự 法pháp 力lực 崇sùng 重trọng/trùng 賢hiền 善thiện 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 無vô 慚tàm 。 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 於ư 自tự 法pháp 尊tôn 貴quý 增tăng 上thượng 。 羞tu 恥sỉ 過quá 惡ác 對đối 治trị 無vô 慚tàm 。 息tức 諸chư 惡ác 行hành 。

言ngôn 慚tàm 者giả 。 乃nãi 羞tu 慚tàm 也dã 。 謂vị 依y 自tự 身thân 生sanh 尊tôn 重trọng 增tăng 上thượng 。 又hựu 於ư 大đại 法pháp 起khởi 貴quý 重trọng 增tăng 上thượng 。 謂vị 我ngã 有hữu 此thử 巍nguy 巍nguy 堂đường 堂đường 。 七thất 尺xích 之chi 軀khu 。 又hựu 具cụ 得đắc 昭chiêu 昭chiêu 靈linh 靈linh 之chi 佛Phật 性tánh 。 不bất 為vi 善thiện 事sự 。 乃nãi 作tác 諸chư 惡ác 。 不bất 亦diệc 慚tàm 乎hồ 。 由do 此thử 二nhị 種chủng 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 凡phàm 見kiến 一nhất 切thiết 賢hiền 善thiện 。 有hữu 德đức 之chi 人nhân 。 皆giai 生sanh 尊tôn 敬kính 。 心tâm 生sanh 隆long 重trọng/trùng 想tưởng 。 待đãi 之chi 如như 父phụ 。 事sự 之chi 如như 師sư 。 復phục 羞tu 自tự 己kỷ 之chi 過quá 。 有hữu 過quá 必tất 改cải 。 恥sỉ 自tự 己kỷ 之chi 惡ác 。 有hữu 惡ác 必tất 改cải 。 故cố 能năng 對đối 治trị 無vô 慚tàm 諸chư 惡ác 不bất 作tác 也dã 。

四tứ 愧quý 者giả 。 依y 世thế 間gian 力lực 。 輕khinh 拒cự 暴bạo 惡ác 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 無vô 愧quý 。 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 依y 世thế 間gian 訶ha 厭yếm 增tăng 上thượng 。 輕khinh 拒cự 暴bạo 惡ác 。 羞tu 恥sỉ 過quá 罪tội 。 對đối 治trị 無vô 愧quý 。 息tức 諸chư 惡ác 業nghiệp 。

言ngôn 愧quý 者giả 。 自tự 恥sỉ 之chi 心tâm 也dã 。 謂vị 依y 世thế 間gian 譏cơ 訶ha 增tăng 上thượng 。 及cập 他tha 人nhân 厭yếm 惡ác 增tăng 上thượng 。 言ngôn 如như 此thử 人nhân 。 作tác 如như 此thử 事sự 。 可khả 增tăng 可khả 厭yếm 。 我ngã 今kim 為vi 人nhân 。 如như 此thử 憎tăng 厭yếm 。 不bất 亦diệc 愧quý 乎hồ 。 由do 此thử 二nhị 種chủng 增tăng 上thượng 之chi 力lực 。 見kiến 暴bạo 戾lệ 之chi 人nhân 。 輕khinh 而nhi 不bất 近cận 。 見kiến 作tác 惡ác 之chi 人nhân 。 拒cự 而nhi 不bất 親thân 。 復phục 羞tu 昔tích 日nhật 之chi 無vô 知tri 。 恥sỉ 曾tằng 犯phạm 之chi 過quá 惡ác 。 故cố 能năng 對đối 治trị 無vô 愧quý 。 息tức 諸chư 惡ác 行hành 也dã 。

五ngũ 無vô 貪tham 者giả 。 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 無vô 著trước 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 貪tham 著trước 作tác 善thiện 為vi 業nghiệp 。

此thử 下hạ 無vô 貪tham 等đẳng 三tam 法pháp 名danh 根căn 者giả 。 以dĩ 生sanh 善thiện 之chi 功công 最tối 勝thắng 故cố 。 如như 草thảo 木mộc 之chi 有hữu 根căn 祇kỳ 。 而nhi 後hậu 生sanh 幹cán 生sanh 莖hành 。 生sanh 枝chi 生sanh 葉diệp 故cố 。 近cận 能năng 對đối 治trị 三tam 不bất 善thiện 根căn 故cố 。 有hữu 者giả 。 三tam 有hữu 果quả 。 有hữu 具cụ 者giả 。 三tam 有hữu 因nhân 。 言ngôn 無vô 貪tham 者giả 。 謂vị 於ư 三tam 界giới 因nhân 果quả 厭yếm 離ly 。 而nhi 無vô 愛ái 著trước 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 對đối 治trị 愛ái 著trước 作tác 善thiện 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。

六lục 無vô 瞋sân 者giả 。 於ư 苦khổ 苦khổ 具cụ 無vô 恚khuể 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 瞋sân 恚khuể 。 作tác 善thiện 為vi 業nghiệp 。 善thiện 心tâm 起khởi 時thời 。 隨tùy 緣duyên 何hà 境cảnh 。 皆giai 於ư 有hữu 等đẳng 無vô 著trước 無vô 恚khuể 。 觀quán 有hữu 等đẳng 立lập 。 非phi 要yếu 緣duyên 彼bỉ 。 如như 前tiền 慚tàm 愧quý 。 觀quán 善thiện 惡ác 立lập 。 故cố 此thử 二nhị 種chủng 俱câu 遍biến 善thiện 心tâm 。

言ngôn 無vô 瞋sân 者giả 。 謂vị 於ư 三tam 界giới 苦khổ 果quả 。 及cập 三tam 界giới 苦khổ 因nhân 。 不bất 生sanh 瞋sân 恚khuể 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 正chánh 對đối 治trị 瞋sân 。 作tác 善thiện 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 問vấn 。 此thử 無vô 貪tham 瞋sân 二nhị 善thiện 根căn 。 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 有hữu 異dị 。 應ưng 不bất 俱câu 有hữu 。 不bất 遍biến 善thiện 心tâm 。 答đáp 善thiện 心tâm 起khởi 時thời 。 隨tùy 緣duyên 遇ngộ 何hà 境cảnh 。 皆giai 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 。 苦khổ 苦khổ 具cụ 。 但đãn 於ư 境cảnh 上thượng 無vô 著trước 無vô 恚khuể 而nhi 已dĩ 。 是thị 觀quán 有hữu 等đẳng 苦khổ 等đẳng 。 以dĩ 觀quán 心tâm 立lập 此thử 二nhị 名danh 。 不bất 是thị 要yếu 緣duyên 彼bỉ 有hữu 等đẳng 苦khổ 等đẳng 為vi 境cảnh 也dã 。 如như 前tiền 慚tàm 愧quý 二nhị 法pháp 亦diệc 是thị 觀quán 善thiện 惡ác 而nhi 立lập 二nhị 名danh 。 亦diệc 非phi 緣duyên 彼bỉ 善thiện 惡ác 為vi 境cảnh 也dã 。 故cố 此thử 二nhị 法pháp 俱câu 遍biến 善thiện 心tâm 。

七thất 無vô 癡si 者giả 。 於ư 諸chư 事sự 理lý 明minh 解giải 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 愚ngu 癡si 作tác 善thiện 為vi 業nghiệp 。

言ngôn 癡si 者giả 。 即tức 無vô 明minh 。 今kim 於ư 諸chư 事sự 理lý 分phân 明minh 解giải 了liễu 。 故cố 云vân 無vô 癡si 以dĩ 明minh 解giải 為vi 無vô 癡si 體thể 。 諸chư 事sự 理lý 者giả 。 略lược 即tức 四Tứ 諦Đế 。 廣quảng 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 於ư 彼bỉ 起khởi 加gia 行hành 。 故cố 能năng 明minh 解giải 。 對đối 治trị 無vô 明minh 。 作tác 善thiện 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。

八bát 輕khinh 安an 者giả 。 謂vị 遠viễn 離ly 麤thô 重trọng/trùng 。 調điều 暢sướng 身thân 心tâm 。 堪kham 任nhậm 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 惛hôn 沉trầm 轉chuyển 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 此thử 伏phục 除trừ 能năng 障chướng 定định 法pháp 。 令linh 所sở 依y 止chỉ 轉chuyển 安an 適thích 故cố 。

言ngôn 輕khinh 安an 者giả 。 言ngôn 貪tham 癡si 麤thô 重trọng/trùng 。 故cố 令linh 身thân 心tâm 昏hôn 沉trầm 。 今kim 遠viễn 離ly 麤thô 重trọng/trùng 惛hôn 沉trầm 故cố 輕khinh 。 能năng 令linh 身thân 心tâm 。 調điều 適thích 暢sướng 悅duyệt 故cố 安an 。 使sử 行hành 人nhân 能năng 堪kham 任nhậm 事sự 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 。 對đối 治trị 昏hôn 沉trầm 。 轉chuyển 依y 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。 次thứ 轉chuyển 釋thích 。 謂vị 此thử 伏phục 除trừ 昏hôn 沉trầm 障chướng 定định 之chi 法pháp 。 令linh 所sở 依y 止chỉ 麤thô 重trọng/trùng 身thân 心tâm 。 轉chuyển 為vi 輕khinh 安an 暢sướng 適thích 故cố 。

九cửu 不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 精tinh 進tấn 三tam 根căn 。 於ư 所sở 斷đoạn 修tu 防phòng 修tu 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 放phóng 逸dật 。 成thành 滿mãn 一nhất 切thiết 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 善thiện 事sự 為vi 業nghiệp 。 謂vị 即tức 四tứ 法pháp 於ư 斷đoạn 修tu 事sự 。 皆giai 能năng 防phòng 修tu 。 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 非phi 別biệt 有hữu 體thể 。 無vô 異dị 相tướng 故cố 。 於ư 防phòng 惡ác 事sự 修tu 善thiện 事sự 中trung 。 離ly 四tứ 功công 能năng 。 無vô 別biệt 用dụng 故cố 。

言ngôn 不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 即tức 是thị 精tinh 進tấn 三tam 根căn 上thượng 。 防phòng 修tu 之chi 功công 能năng 。 謂vị 於ư 所sở 斷đoạn 惡ác 。 防phòng 令linh 不bất 起khởi 。 於ư 所sở 修tu 善thiện 事sự 。 引dẫn 令linh 增tăng 長trưởng 。 故cố 云vân 功công 能năng 。 即tức 此thử 防phòng 修tu 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 對đối 治trị 放phóng 逸dật 。 成thành 就tựu 圓viên 滿mãn 。 一nhất 切thiết 善thiện 事sự 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 演diễn 義nghĩa 云vân 。 勤cần 智trí 守thủ 心tâm 。 不bất 犯phạm 塵trần 境cảnh 。 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 又hựu 云vân 。 不bất 放phóng 逸dật 根căn 。 深thâm 固cố 難nạn/nan 拔bạt 。 因nhân 不bất 放phóng 逸dật 。 一nhất 切thiết 善thiện 根căn 。 皆giai 得đắc 增tăng 長trưởng 。 次thứ 釋thích 。 此thử 不bất 放phóng 逸dật 。 別biệt 無vô 體thể 性tánh 。 即tức 是thị 精tinh 進tấn 三tam 根căn 。 於ư 斷đoạn 惡ác 修tu 善thiện 。 事sự 中trung 皆giai 能năng 防phòng 修tu 。 即tức 此thử 防phòng 修tu 一nhất 分phần/phân 功công 能năng 。 名danh 不bất 放phóng 逸dật 。 非phi 離ly 四tứ 法pháp 別biệt 有hữu 不bất 放phóng 逸dật 體thể 。 以dĩ 與dữ 四tứ 法pháp 無vô 異dị 根căn 故cố 。

十thập 行hành 捨xả 者giả 。 精tinh 進tấn 三tam 根căn 令linh 心tâm 平bình 等đẳng 正chánh 直trực 。 無vô 功công 用dụng 住trụ 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 掉trạo 舉cử 靜tĩnh 住trụ 為vi 業nghiệp 。 謂vị 即tức 四tứ 法pháp 令linh 心tâm 遠viễn 離ly 掉trạo 舉cử 等đẳng 障chướng 。 靜tĩnh 住trụ 名danh 捨xả 。 平bình 等đẳng 正chánh 直trực 。 無vô 功công 用dụng 住trụ 。 初sơ 中trung 後hậu 位vị 。 辨biện 捨xả 差sai 別biệt 。 由do 不bất 放phóng 逸dật 先tiên 除trừ 雜tạp 染nhiễm 。 捨xả 復phục 令linh 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 而nhi 住trụ 。 此thử 無vô 別biệt 體thể 。 如như 不bất 放phóng 逸dật 。 離ly 彼bỉ 四tứ 法pháp 無vô 相tướng 用dụng 故cố 。 能năng 令linh 寂tịch 靜tĩnh 即tức 四tứ 法pháp 故cố 。 所sở 令linh 寂tịch 靜tĩnh 即tức 心tâm 等đẳng 故cố 。

言ngôn 行hạnh 捨xả 者giả 。 即tức 是thị 精tinh 進tấn 三tam 根căn 。 能năng 令linh 自tự 心tâm 平bình 等đẳng 正chánh 直trực 。 不bất 假giả 功công 用dụng 自tự 然nhiên 安an 住trụ 。 以dĩ 此thử 為vi 體thể 。 由do 此thử 能năng 令linh 心tâm 遠viễn 離ly 掉trạo 舉cử 等đẳng 障chướng 而nhi 得đắc 靜tĩnh 住trụ 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 故cố 名danh 為vi 捨xả 。 以dĩ 其kỳ 能năng 捨xả 麁thô 重trọng 沉trầm 掉trạo 。 故cố 心tâm 得đắc 靜tĩnh 住trụ 。 此thử 即tức 四tứ 禪thiền 之chi 捨xả 定định 也dã 。 是thị 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 非phi 是thị 無vô 記ký 。 言ngôn 平bình 等đẳng 正chánh 直trực 。 無vô 功công 用dụng 行hành 。 初sơ 中trung 後hậu 位vị 。 辨biện 捨xả 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 初sơ 捨xả 掉trạo 舉cử 行hành 。 心tâm 得đắc 平bình 等đẳng 。 中trung 捨xả 邪tà 曲khúc 行hành 。 心tâm 得đắc 正chánh 直trực 。 後hậu 捨xả 有hữu 功công 用dụng 行hành 。 心tâm 得đắc 無vô 功công 用dụng 住trụ 。 此thử 捨xả 之chi 差sai 別biệt 相tương/tướng 也dã 然nhiên 此thử 行hành 捨xả 離ly 四tứ 法pháp 外ngoại 。 亦diệc 無vô 別biệt 體thể 。 如như 不bất 放phóng 逸dật 。 離ly 四tứ 無vô 有hữu 別biệt 相tướng 用dụng 故cố 。

補bổ 義nghĩa 。 言ngôn 此thử 行hành 蘊uẩn 中trung 捨xả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 念niệm 念niệm 攀phàn 緣duyên 者giả 。 乃nãi 貪tham 瞋sân 癡si 也dã 。 以dĩ 此thử 三tam 法pháp 令linh 心tâm 掉trạo 舉cử 。 今kim 既ký 捨xả 彼bỉ 三tam 。 則tắc 心tâm 不bất 掉trạo 舉cử 。 故cố 心tâm 平bình 等đẳng 。 以dĩ 精tinh 進tấn 力lực 。 故cố 增tăng 進tiến 至chí 無vô 功công 用dụng 也dã 。

十thập 一nhất 不bất 害hại 者giả 。 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 不bất 為vi 損tổn 惱não 。 無vô 嗔sân 為vi 性tánh 。 能năng 對đối 治trị 害hại 。 悲bi 愍mẫn 為vi 業nghiệp 。 謂vị 即tức 無vô 嗔sân 。 於ư 有hữu 情tình 所sở 。 不bất 為vi 損tổn 惱não 。 假giả 名danh 不bất 害hại 。 無vô 嗔sân 翻phiên 對đối 斷đoạn 物vật 命mạng 嗔sân 。 不bất 害hại 正chánh 違vi 損tổn 惱não 物vật 害hại 。 無vô 嗔sân 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 害hại 拔bạt 苦khổ 。 是thị 謂vị 此thử 二nhị 麤thô 相tương/tướng 差sai 別biệt 。 理lý 實thật 無vô 嗔sân 實thật 有hữu 自tự 體thể 。 不bất 害hại 依y 彼bỉ 一nhất 分phần/phân 假giả 立lập 。 為vi 顯hiển 慈từ 悲bi 二nhị 相tương/tướng 別biệt 故cố 。 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 。 彼bỉ 二nhị 勝thắng 故cố 。

言ngôn 不bất 害hại 者giả 。 即tức 是thị 無vô 嗔sân 。 於ư 有hữu 情tình 處xứ 不bất 為vi 傷thương 損tổn 。 不bất 為vi 觸xúc 惱não 。 假giả 立lập 此thử 名danh 。 問vấn 。 何hà 故cố 一nhất 體thể 而nhi 立lập 二nhị 名danh 。 答đáp 。 以dĩ 對đối 治trị 有hữu 異dị 故cố 。 無vô 嗔sân 翻phiên 對đối 傷thương 物vật 命mạng 之chi 瞋sân 。 不bất 害hại 正chánh 違vi 損tổn 物vật 命mạng 之chi 害hại 。 無vô 嗔sân 是thị 慈từ 。 故cố 能năng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 害hại 是thị 悲bi 。 故cố 能năng 拔bạt 苦khổ 。 是thị 顯hiển 無vô 嗔sân 與dữ 不bất 害hại 麤thô 相tương/tướng 之chi 差sai 別biệt 也dã 。 以dĩ 嗔sân 則tắc 現hiện 行hành 身thân 口khẩu 。 甚thậm 則tắc 能năng 傷thương 物vật 命mạng 故cố 。 今kim 若nhược 以dĩ 理lý 細tế 推thôi 。 無vô 嗔sân 有hữu 體thể 。 不bất 害hại 但đãn 不bất 損tổn 惱não 未vị 必tất 現hiện 於ư 行hành 事sự 。 故cố 為vi 假giả 立lập 。 問vấn 。 不bất 害hại 既ký 即tức 是thị 。 無vô 嗔sân 。 何hà 須tu 別biệt 立lập 。 答đáp 。 為vi 顯hiển 慈từ 悲bi 二nhị 相tương/tướng 有hữu 別biệt 。 亦diệc 顯hiển 利lợi 益ích 彼bỉ 二nhị 勝thắng 故cố 。

四tứ 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 六lục 者giả 。 謂vị 貪tham 。 嗔sân 。 癡si 。 慢mạn 。 疑nghi 。 惡ác 見kiến 。

此thử 六lục 種chủng 。 乃nãi 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 之chi 根căn 本bổn 。 煩phiền 惱não 皆giai 由do 此thử 而nhi 生sanh 長trưởng 故cố 。

一nhất 貪tham 者giả 。 謂vị 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 染nhiễm 著trước 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 無vô 貪tham 生sanh 苦khổ 為vi 業nghiệp 。 謂vị 由do 愛ái 力lực 取thủ 蘊uẩn 生sanh 故cố 。

言ngôn 貪tham 者giả 。 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 躭đam 染nhiễm 愛ái 著trước 為vi 性tánh 。 輪luân 廻hồi 三tam 界giới 能năng 生sanh 苦khổ 果quả 為vi 業nghiệp 。 謂vị 由do 此thử 貪tham 愛ái 為vi 因nhân 。 於ư 三tam 界giới 取thủ 蘊uẩn 苦khổ 果quả 生sanh 生sanh 不bất 斷đoạn 所sở 謂vị 。 愛ái 欲dục 為vi 因nhân 。 愛ái 命mạng 為vi 果quả 。 又hựu 云vân 。 有hữu 。 謂vị 後hậu 有hữu 。 三tam 有hữu 異dị 熟thục 之chi 果quả 。 有hữu 具cụ 。 謂vị 彼bỉ 惑hoặc 業nghiệp 所sở 感cảm 中trung 有hữu 。 及cập 器khí 世thế 間gian 也dã 。

二nhị 嗔sân 者giả 。 謂vị 於ư 苦khổ 苦khổ 具cụ 憎tăng 恚khuể 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 無vô 嗔sân 。 不bất 安an 隱ẩn 性tánh 。 惡ác 行hành 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 嗔sân 必tất 令linh 身thân 心tâm 熱nhiệt 惱não 。 起khởi 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 不bất 善thiện 性tánh 故cố 。

言ngôn 嗔sân 者giả 。 謂vị 忿phẫn 怒nộ 也dã 。 苦khổ 。 謂vị 生sanh 老lão 等đẳng 八bát 苦khổ 。 苦khổ 具cụ 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 但đãn 能năng 生sanh 苦khổ 者giả 。 皆giai 名danh 苦khổ 具cụ 。 以dĩ 憎tăng 嫉tật 忿phẫn 恚khuể 而nhi 為vi 自tự 體thể 。 謂vị 由do 憎tăng 嫉tật 而nhi 起khởi 嗔sân 恚khuể 。 故cố 以dĩ 憎tăng 恚khuể 為vi 體thể 。 能năng 障chướng 無vô 嗔sân 心tâm 不bất 安an 隱ẩn 。 及cập 諸chư 惡ác 行hành 。 所sở 依y 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。 謂vị 嗔sân 一nhất 起khởi 舉cử 身thân 燥táo 熱nhiệt 。 心tâm 復phục 惱não 悶muộn 。 諸chư 所sở 惡ác 業nghiệp 皆giai 從tùng 此thử 起khởi 諸chư 不bất 善thiện 心tâm 皆giai 從tùng 此thử 出xuất 。 故cố 曰viết 一nhất 念niệm 嗔sân 心tâm 起khởi 。 八bát 萬vạn 障chướng 門môn 開khai 。 又hựu 云vân 嗔sân 於ư 羣quần 生sanh 損tổn 害hại 為vi 性tánh 。 住trụ 不bất 安an 隱ẩn 。 及cập 惡ác 行hành 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 不bất 安an 隱ẩn 者giả 。 謂vị 損tổn 害hại 他tha 。 自tự 生sanh 苦khổ 故cố 。

三tam 癡si 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 事sự 理lý 迷mê 闇ám 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 無vô 癡si 。 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 。 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 由do 無vô 明minh 起khởi 疑nghi 。 邪tà 見kiến 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 業nghiệp 。 能năng 招chiêu 後hậu 生sanh 雜tạp 染nhiễm 法pháp 故cố 。

言ngôn 癡si 者giả 。 謂vị 無vô 明minh 也dã 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 多đa 迷mê 諦đế 理lý 。 二nhị 枝chi 末mạt 無vô 明minh 。 多đa 迷mê 事sự 相tướng 。 謂vị 於ư 理lý 事sự 。 不bất 能năng 明minh 了liễu 。 昏hôn 迷mê 暗ám 昧muội 。 而nhi 為vi 體thể 性tánh 。 能năng 障chướng 無vô 癡si 善thiện 根căn 。 生sanh 煩phiền 惱não 業nghiệp 。 故cố 云vân 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 所sở 依y 也dã 。 次thứ 轉chuyển 釋thích 。 謂vị 由do 無vô 明minh 能năng 起khởi 。 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 。 隨tùy 煩phiền 惱não 業nghiệp 。 又hựu 能năng 招chiêu 感cảm 後hậu 生sanh 苦khổ 果quả 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 皆giai 依y 無vô 明minh 而nhi 有hữu 。 若nhược 離ly 無vô 明minh 。 無vô 有hữu 起khởi 處xứ 故cố 。

四tứ 慢mạn 者giả 。 謂vị 恃thị 己kỷ 於ư 他tha 高cao 舉cử 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 慢mạn 生sanh 苦khổ 為vi 業nghiệp 。 謂vị 若nhược 慢mạn 於ư 有hữu 德đức 。 有hữu 德đức 心tâm 不bất 謙khiêm 下hạ 。 由do 此thử 生sanh 死tử 輪luân 轉chuyển 無vô 窮cùng 。 受thọ 諸chư 苦khổ 故cố 。

言ngôn 慢mạn 者giả 。 謂vị 我ngã 慢mạn 也dã 。 以dĩ 恃thị 己kỷ 尊tôn 勝thắng 。 貢cống 高cao 輕khinh 舉cử 。 藐miệu 視thị 一nhất 切thiết 。 是thị 其kỳ 自tự 體thể 。 生sanh 苦khổ 是thị 用dụng 。 次thứ 轉chuyển 釋thích 。 謂vị 彼bỉ 平bình 生sanh 不bất 以dĩ 德đức 業nghiệp 為vi 事sự 。 故cố 慢mạn 於ư 有hữu 德đức 。 以dĩ 於ư 一nhất 切thiết 。 有hữu 尊tôn 德đức 者giả 。 不bất 生sanh 謙khiêm 恭cung 。 不bất 自tự 卑ty 下hạ 。 自tự 高cao 自tự 大đại 。 輕khinh 陵lăng 蔑miệt 裂liệt 。 由do 此thử 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 受thọ 苦khổ 不bất 盡tận 故cố 。 慢mạn 有hữu 七thất 種chủng 。 皆giai 以dĩ 我ngã 慢mạn 為vi 主chủ 故cố 。 此thử 單đơn 說thuyết 我ngã 慢mạn 。

五ngũ 疑nghi 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 諦đế 理lý 猶do 豫dự 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 疑nghi 善thiện 品phẩm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 猶do 豫dự 者giả 。 善thiện 不bất 生sanh 故cố 。

言ngôn 疑nghi 者giả 。 無vô 決quyết 定định 見kiến 也dã 。 謂vị 於ư 無vô 我ngã 諦đế 實thật 之chi 理lý 。 無vô 決quyết 定định 見kiến 。 狐hồ 疑nghi 不bất 信tín 。 不bất 能năng 決quyết 意ý 直trực 前tiền 。 修tu 諸chư 善thiện 業nghiệp 。 故cố 善thiện 不bất 生sanh 。 此thử 疑nghi 依y 六lục 事sự 而nhi 生sanh 。 一nhất 聞văn 不bất 正Chánh 法Pháp 。 二nhị 見kiến 師sư 邪tà 行hành 。 三tam 見kiến 所sở 信tín 受thọ 意ý 見kiến 差sai 別biệt 。 四tứ 性tánh 自tự 愚ngu 魯lỗ 。 五ngũ 甚thậm 深thâm 法Pháp 性tánh 。 六lục 廣quảng 大đại 教giáo 法pháp 。 由do 此thử 六lục 種chủng 疑nghi 方phương 生sanh 故cố 。

六lục 不bất 正chánh 見kiến 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 諦đế 理lý 顛điên 倒đảo 推thôi 求cầu 。 染nhiễm 慧tuệ 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 善thiện 見kiến 。 招chiêu 苦khổ 為vi 業nghiệp 。 謂vị 邪tà 見kiến 者giả 。 多đa 受thọ 苦khổ 故cố 。 此thử 見kiến 差sai 別biệt 復phục 有hữu 五ngũ 種chủng 。

言ngôn 不bất 正chánh 見kiến 為vi 顛điên 倒đảo 者giả 。 謂vị 以dĩ 正chánh 為vi 邪tà 。 以dĩ 邪tà 為vi 正chánh 。 染nhiễm 慧tuệ 而nhi 為vi 體thể 性tánh 。 招chiêu 感cảm 積tích 集tập 一nhất 切thiết 苦khổ 事sự 。 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。 謂vị 惡ác 見kiến 者giả 。 以dĩ 苦khổ 捨xả 苦khổ 。 此thử 世thế 他tha 世thế 。 多đa 受thọ 苦khổ 故cố 。 此thử 一nhất 惡ác 見kiến 行hành 相tương/tướng 差sai 別biệt 。

復phục 有hữu 五ngũ 種chủng 。

一nhất 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 謂vị 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 。 一nhất 切thiết 見kiến 趣thú 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。

薩tát 迦ca 耶da 者giả 。 此thử 云vân 身thân 見kiến 。 執chấp 身thân 為vi 我ngã 。 起khởi 諸chư 見kiến 故cố 。 謂vị 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 法pháp 。 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 。 由do 此thử 身thân 見kiến 。 一nhất 切thiết 見kiến 趣thú 依y 之chi 而nhi 起khởi 。

二nhị 邊biên 執chấp 見kiến 。 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 隨tùy 執chấp 斷đoạn 常thường 。 障chướng 處xứ 中trung 行hành 。 出xuất 離ly 為vi 業nghiệp 。

邊biên 見kiến 者giả 。 謂vị 此thử 邊biên 執chấp 。 皆giai 是thị 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 增tăng 上thượng 之chi 力lực 。 隨tùy 彼bỉ 所sở 執chấp 起khởi 斷đoạn 常thường 見kiến 。 障chướng 處xứ 中trung 道đạo 出xuất 離ly 。 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。

三tam 邪tà 見kiến 。 謂vị 謗báng 因nhân 果quả 作tác 用dụng 實thật 事sự 。 及cập 非phi 四tứ 見kiến 。 諸chư 餘dư 邪tà 執chấp 。 如như 增tăng 上thượng 緣duyên 。 名danh 義nghĩa 遍biến 故cố 。

邪tà 見kiến 者giả 。 謂vị 謗báng 無vô 因nhân 果quả 。 破phá 壞hoại 正chánh 見kiến 也dã 。 此thử 見kiến 如như 增tăng 上thượng 緣duyên 。 四tứ 見kiến 所sở 不bất 攝nhiếp 者giả 。 皆giai 此thử 見kiến 攝nhiếp 。 謂vị 一nhất 切thiết 惡ác 見kiến 。 皆giai 依y 此thử 起khởi 也dã 。 謗báng 因nhân 果quả 作tác 用dụng 實thật 事sự 者giả 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 依y 世thế 間gian 諸chư 靜tĩnh 慮lự 故cố 。 見kiến 世thế 施thí 主chủ 一nhất 期kỳ 壽thọ 命mạng 。 恆hằng 行hành 布bố 施thí 。 無vô 有hữu 斷đoạn 絕tuyệt 。 從tùng 此thử 命mạng 終chung 。 生sanh 下hạ 賤tiện 家gia 。 貧bần 窮cùng 匱quỹ 乏phạp 。 彼bỉ 作tác 是thị 思tư 。 定định 無vô 施thí 與dữ 愛ái 養dưỡng 祠từ 祀tự 故cố 。 意ý 謂vị 作tác 善thiện 而nhi 無vô 好hảo/hiếu 報báo 。 此thử 乃nãi 謗báng 無vô 因nhân 果quả 也dã 。

四tứ 見kiến 取thủ 。 謂vị 於ư 諸chư 見kiến 及cập 所sở 依y 蘊uẩn 執chấp 為vi 最tối 勝thắng 。 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 鬪đấu 諍tranh 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。

見kiến 取thủ 者giả 。 謂vị 取thủ 他tha 見kiến 為vì 己kỷ 見kiến 。 謂vị 於ư 前tiền 三tam 見kiến 。 及cập 自tự 所sở 依y 蘊uẩn 。 隨tùy 執chấp 一nhất 端đoan 。 以dĩ 為vi 最tối 為vi 勝thắng 。 即tức 其kỳ 所sở 執chấp 。 為vi 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 由do 是thị 各các 各các 互hỗ 執chấp 為vi 勝thắng 。 一nhất 切thiết 鬪đấu 諍tranh 依y 之chi 而nhi 起khởi 。 故cố 曰viết 一nhất 切thiết 鬪đấu 諍tranh 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。

五Ngũ 戒Giới 禁cấm 取thủ 。 謂vị 於ư 隨tùy 順thuận 諸chư 見kiến 戒giới 禁cấm 。 及cập 所sở 依y 蘊uẩn 執chấp 為vi 最tối 勝thắng 。 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 無vô 利lợi 勤cần 苦khổ 。 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。

戒giới 禁cấm 者giả 。 謂vị 持trì 牛ngưu 狗cẩu 等đẳng 戒giới 。 及cập 自tự 拔bạt 髮phát 薰huân 鼻tị 。 僧Tăng 佉khư 定định 慧tuệ 等đẳng 。 由do 執chấp 彼bỉ 因nhân 果quả 皆giai 為vi 最tối 勝thắng 。 為vi 清thanh 淨tịnh 。 為vi 解giải 脫thoát 。 為vi 出xuất 離ly 依y 此thử 進tiến 修tu 。 毫hào 無vô 利lợi 益ích 。 枉uổng 受thọ 勤cần 苦khổ 。 故cố 曰viết 。 無vô 利lợi 勤cần 苦khổ 也dã 。 昔tích 有hữu 二nhị 外ngoại 道đạo 。 一nhất 名danh 布bố 剌lạt 拏noa 雉trĩ 迦ca 。 受thọ 持trì 牛ngưu 戒giới 。 二nhị 名danh 額ngạch 剃thế 剌lạt 羅la 棲tê 儞nễ 迦ca 。 受thọ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 二nhị 人nhân 異dị 時thời 往vãng 佛Phật 所sở 。 種chủng 種chủng 愛ái 語ngữ 相tương/tướng 慰úy 問vấn 已dĩ 。

時thời 布bố 剌lạt 拏noa 。 問vấn 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 此thử 棲tê 你nễ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 修tu 道Đạo 已dĩ 滿mãn 。 當đương 生sanh 何hà 處xứ 。

世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

汝nhữ 止chỉ 莫mạc 問vấn 。 再tái 三tam 請thỉnh 佛Phật 。 佛Phật 乃nãi 告cáo 言ngôn 。 受thọ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 若nhược 無vô 缺khuyết 犯phạm 。 當đương 生sanh 狗cẩu 中trung 。 若nhược 有hữu 缺khuyết 犯phạm 。 當đương 墮đọa 地địa 獄ngục 。 彼bỉ 聞văn 佛Phật 言ngôn 。 悲bi 泣khấp 哽ngạnh 咽ế 。 不bất 能năng 自tự 勝thắng 。

世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

吾ngô 先tiên 告cáo 言ngôn 。 止chỉ 不bất 須tu 問vấn 。 今kim 果quả 懷hoài 恨hận 。

時thời 布bố 剌lạt 拏noa 言ngôn 。 不bất 意ý 此thử 人nhân 當đương 生sanh 狗cẩu 趣thú 。 故cố 我ngã 悲bi 泣khấp 。 然nhiên 我ngã 長trường 夜dạ 受thọ 持trì 牛ngưu 戒giới 。 將tương 來lai 亦diệc 當đương 爾nhĩ 耶da 。 唯duy 願nguyện 大đại 慈từ 。 為vì 我ngã 宣tuyên 說thuyết 。

世Thế 尊Tôn 。 告cáo 曰viết 。 准chuẩn 前tiền 狗cẩu 戒giới 。 此thử 等đẳng 皆giai 由do 不bất 了liễu 真chân 道đạo 。 妄vọng 執chấp 邪tà 因nhân 。

五ngũ 隨tùy 煩phiền 惱não 二nhị 十thập 者giả 。 謂vị 忿phẫn 。 恨hận 。 惱não 。 覆phú 。 誑cuống 。 謟siểm 。 憍kiêu 。 害hại 。 嫉tật 。 慳san (# 此thử 十thập 為vi 小tiểu 隨tùy )# 無vô 慚tàm 。 與dữ 無vô 愧quý (# 此thử 二nhị 為vi 中trung 隨tùy )# 不bất 信tín 。 及cập 懈giải 怠đãi 。 放phóng 逸dật 。 并tinh 惛hôn 沉trầm 。 掉trạo 舉cử 。 失thất 正chánh 念niệm 。 不bất 正chánh 知tri 。 散tán 亂loạn (# 此thử 八bát 為vi 大đại 隨tùy )# 。

言ngôn 隨tùy 煩phiền 惱não 者giả 。 以dĩ 隨tùy 他tha 根căn 本bổn 煩phiền 惱não 而nhi 生sanh 故cố 。 言ngôn 小tiểu 中trung 大đại 者giả 。 以dĩ 隨tùy 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 自tự 類loại 俱câu 起khởi 。 徧biến 不bất 善thiện 性tánh 。 徧biến 諸chư 染nhiễm 心tâm 具cụ 三tam 名danh 大đại 。 具cụ 二nhị 名danh 中trung 。 俱câu 無vô 名danh 小tiểu 。 以dĩ 行hành 相tương/tướng 麤thô 猛mãnh 各các 自tự 為vi 主chủ 。 然nhiên 忿phẫn 等đẳng 十thập 法pháp 。 唯duy 於ư 不bất 善thiện 心tâm 中trung 各các 別biệt 而nhi 起khởi 。 若nhược 一nhất 生sanh 時thời 。 必tất 無vô 第đệ 二nhị 。 故cố 名danh 為vi 小tiểu 。 其kỳ 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 乃nãi 自tự 類loại 俱câu 起khởi 。 但đãn 遍biến 不bất 善thiện 性tánh 。 不bất 通thông 有hữu 覆phú 。 但đãn 得đắc 名danh 中trung 。 其kỳ 不bất 信tín 等đẳng 八bát 。 自tự 類loại 俱câu 起khởi 。 遍biến 染nhiễm 二nhị 性tánh 。 不bất 可khả 名danh 小tiểu 。 染nhiễm 心tâm 皆giai 遍biến 。 不bất 得đắc 名danh 中trung 。 二nhị 義nghĩa 既ký 殊thù 。 故cố 名danh 為vi 大đại 也dã 。

一nhất 忿phẫn 者giả 。 謂vị 依y 對đối 現hiện 前tiền 不bất 饒nhiêu 益ích 境cảnh 。 憤phẫn 發phát 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 忿phẫn 執chấp 仗trượng 為vi 業nghiệp 。 謂vị 懷hoài 忿phẫn 者giả 。 多đa 發phát 暴bạo 惡ác 。 身thân 表biểu 業nghiệp 故cố 。 此thử 即tức 瞋sân 恚khuể 一nhất 分phân 為vi 體thể 。

忿phẫn 者giả 。 怒nộ 發phát 也dã 。 謂vị 依y 對đối 目mục 前tiền 不bất 饒nhiêu 益ích 境cảnh 。 憤phẫn 怒nộ 發phát 起khởi 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 執chấp 持trì 器khí 仗trượng 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 謂vị 忿phẫn 怒nộ 多đa 發phát 暴bạo 惡ác 。 身thân 表biểu 業nghiệp 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 若nhược 瞋sân 恚khuể 纏triền 。 能năng 令linh 面diện 貌mạo 慘thảm 烈liệt 奮phấn 發phát 。 若nhược 煩phiền 惱não 纏triền 。 能năng 令linh 發phát 起khởi 。 執chấp 刀đao 仗trượng 鬪đấu 訟tụng 違vi 諍tranh 。 故cố 名danh 憤phẫn 發phát 。 瞋sân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

二nhị 恨hận 者giả 。 謂vị 由do 忿phẫn 為vi 先tiên 。 懷hoài 惡ác 不bất 捨xả 。 結kết 怨oán 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 恨hận 。 熱nhiệt 惱não 為vi 業nghiệp 。 謂vị 結kết 恨hận 者giả 不bất 能năng 含hàm 忍nhẫn 。 恆hằng 熱nhiệt 惱não 故cố 。 此thử 亦diệc 瞋sân 恚khuể 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 瞋sân 無vô 別biệt 恨hận 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

恨hận 者giả 。 由do 先tiên 有hữu 忿phẫn 懷hoài 惡ác 不bất 捨xả 。 遂toại 成thành 冤oan 結kết 。 每mỗi 一nhất 思tư 之chi 身thân 熱nhiệt 心tâm 惱não 。 以dĩ 結kết 恨hận 者giả 。 皆giai 由do 不bất 能năng 。 含hàm 容dung 忍nhẫn 耐nại 。 如như 火hỏa 燒thiêu 心tâm 。 恆hằng 熱nhiệt 惱não 故cố 。 瞋sân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

三tam 惱não 者giả 。 謂vị 忿phẫn 恨hận 為vi 先tiên 。 追truy 觸xúc 暴bạo 熱nhiệt 狼lang 戾lệ 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 惱não 。 蛆thư 螫thích 為vi 業nghiệp 。 謂vị 追truy 往vãng 惡ác 。 觸xúc 現hiện 違vi 緣duyên 。 心tâm 便tiện 狼lang 戾lệ 。 多đa 發phát 囂hiêu 暴bạo 凶hung 鄙bỉ 麤thô 言ngôn 。 蛆thư 螫thích 他tha 故cố 。 此thử 亦diệc 瞋sân 恚khuể 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 瞋sân 無vô 別biệt 惱não 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

惱não 者giả 。 由do 忿phẫn 恨hận 在tại 先tiên 。 於ư 是thị 追truy 思tư 往vãng 惡ác 。 觸xúc 現hiện 違vi 緣duyên 。 心tâm 發phát 暴bạo 熱nhiệt 。 兇hung 狼lang 乖quai 戾lệ 。 多đa 出xuất 喧huyên 囂hiêu 。 暴bạo 惡ác 麤thô 。 俗tục 鄙bỉ 陋lậu 之chi 言ngôn 。 螫thích 他tha 人nhân 故cố 。 蛆thư 謂vị 蝍# 蛆thư 。 即tức 蜈ngô 蚣công 也dã 。 螫thích 謂vị 奮phấn 毒độc 傷thương 人nhân 也dã 。 此thử 亦diệc 瞋sân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

四tứ 覆phú 者giả 。 謂vị 於ư 自tự 作tác 罪tội 恐khủng 失thất 利lợi 譽dự 。 隱ẩn 藏tàng 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 覆phú 悔hối 惱não 為vi 業nghiệp 。 謂vị 覆phú 罪tội 者giả 。 後hậu 必tất 悔hối 惱não 。 不bất 安an 隱ẩn 故cố 。 此thử 覆phú 癡si 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

覆phú 者giả 。 藏tạng 護hộ 也dã 。 謂vị 平bình 生sanh 所sở 作tác 過quá 惡ác 。 恐khủng 失thất 利lợi 養dưỡng 名danh 譽dự 。 隱ẩn 藏tàng 遮già 護hộ 。 唯duy 恐khủng 人nhân 知tri 。 是thị 其kỳ 性tánh 也dã 。 若nhược 覆phú 罪tội 而nhi 發phát 露lộ 。 後hậu 時thời 必tất 自tự 悔hối 惱não 。 不bất 得đắc 安an 隱ẩn 。 故cố 悔hối 惱não 是thị 業nghiệp 用dụng 。 是thị 以dĩ 大đại 人nhân 之chi 心tâm 光quang 風phong 霽tễ 月nguyệt 。 毫hào 無vô 藏tạng 護hộ 。 有hữu 過quá 則tắc 人nhân 人nhân 皆giai 見kiến 。 改cải 過quá 則tắc 人nhân 人nhân 皆giai 仰ngưỡng 。 若nhược 為vi 人nhân 隱ẩn 惡ác 。 此thử 覆phú 不bất 可khả 無vô 也dã 。

五ngũ 誑cuống 者giả 。 謂vị 為vi 獲hoạch 利lợi 譽dự 矯kiểu 現hiện 有hữu 德đức 。 詭quỷ 詐trá 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 誑cuống 。 邪tà 命mạng 為vi 業nghiệp 。 謂vị 矯kiểu 誑cuống 者giả 。 心tâm 懷hoài 異dị 謀mưu 。 多đa 現hiện 不bất 實thật 邪tà 命mạng 事sự 故cố 此thử 即tức 貪tham 癡si 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 二nhị 無vô 別biệt 誑cuống 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

誑cuống 者giả 。 以dĩ 詐trá 欺khi 人nhân 也dã 。 矯kiểu 現hiện 者giả 。 假giả 現hiện 也dã 。 詭quỷ 謂vị 詭quỷ 譎# 。 詐trá 謂vị 狚# 詐trá 。 惑hoặc 亂loạn 於ư 他tha 。 現hiện 不bất 實thật 事sự 。 心tâm 詭quỷ 為vi 體thể 。 邪tà 命mạng 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 以dĩ 虗hư 誑cuống 求cầu 利lợi 以dĩ 資tư 養dưỡng 身thân 命mạng 。 非phi 正chánh 命mạng 食thực 。 故cố 曰viết 邪tà 命mạng 。 比Bỉ 丘Khâu 乞khất 士sĩ 。 清thanh 淨tịnh 活hoạt 命mạng 故cố 。 此thử 亦diệc 貪tham 癡si 各các 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

六lục 謟siểm 者giả 。 謂vị 為vi 罔võng 他tha 故cố 。 矯kiểu 設thiết 異dị 儀nghi 。 險hiểm 曲khúc 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 謟siểm 教giáo 誨hối 為vi 業nghiệp 。 謂vị 謟siểm 曲khúc 者giả 。 為vi 罔võng 冐mạo 他tha 。 曲khúc 順thuận 時thời 宜nghi 。 矯kiểu 設thiết 方phương 便tiện 。 為vi 取thủ 他tha 意ý 。 或hoặc 藏tạng 己kỷ 失thất 。 不bất 任nhậm 師sư 友hữu 正chánh 教giáo 誨hối 故cố 。 此thử 亦diệc 貪tham 癡si 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 二nhị 無vô 別biệt 謟siểm 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

謟siểm 者giả 。 巧xảo 言ngôn 令linh 色sắc 。 阿a 諛du 於ư 人nhân 也dã 罔võng 他tha 者giả 。 欺khi 其kỳ 不bất 知tri 不bất 見kiến 。 而nhi 罔võng 冐mạo 之chi 也dã 。 矯kiểu 設thiết 異dị 儀nghi 者giả 。 假giả 現hiện 奇kỳ 特đặc 威uy 儀nghi 。 動động 止chỉ 不bất 與dữ 人nhân 同đồng 也dã 。 險hiểm 。 謂vị 險hiểm 惡ác 。 曲khúc 。 謂vị 邪tà 曲khúc 。 罔võng 冐mạo 者giả 。 欺khi 人nhân 不bất 知tri 。 而nhi 羅la 織chức 人nhân 也dã 。 欺khi 人nhân 不bất 見kiến 。 而nhi 葢# 覆phú 人nhân 成thành 。 曲khúc 順thuận 時thời 宜nghi 者giả 。 奴nô 顏nhan 婢tỳ 膝tất 。 隨tùy 風phong 倒đảo 柂# 也dã 。 為vi 取thủ 他tha 意ý 者giả 。 務vụ 以dĩ 悅duyệt 人nhân 而nhi 逢phùng 迎nghênh 之chi 也dã 。 或hoặc 藏tạng 己kỷ 失thất 者giả 。 掩yểm 其kỳ 不bất 善thiện 。 而nhi 著trước 其kỳ 善thiện 也dã 。 直trực 心tâm 是thị 道Đạo 場Tràng 。 是thị 佛Phật 誠thành 言ngôn 。 行hành 諂siểm 曲khúc 心tâm 是thị 違vi 師sư 友hữu 正chánh 教giáo 悔hối 也dã 。 此thử 亦diệc 貪tham 癡si 各các 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

補bổ 義nghĩa 諂siểm 乃nãi 曲khúc 媚mị 於ư 人nhân 。 人nhân 皆giai 以dĩ 為vi 好hảo/hiếu 。 所sở 謂vị 鄉hương 原nguyên 德đức 之chi 賊tặc 也dã 。

七thất 憍kiêu 者giả 。 謂vị 於ư 自tự 盛thịnh 事sự 深thâm 生sanh 染nhiễm 著trước 。 醉túy 傲ngạo 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 憍kiêu 。 染nhiễm 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 憍kiêu 醉túy 者giả 。 生sanh 長trưởng 一nhất 切thiết 雜tạp 染nhiễm 法pháp 故cố 。 此thử 亦diệc 貪tham 愛ái 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 貪tham 無vô 別biệt 憍kiêu 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

憍kiêu 者giả 。 矜căng 高cao 自tự 恃thị 也dã 。 於ư 自tự 盛thịnh 事sự 謂vị 足túc 於ư 己kỷ 者giả 。 如như 富phú 貴quý 。 才tài 能năng 。 言ngôn 語ngữ 。 政chánh 事sự 文văn 學học 。 名danh 勢thế 之chi 類loại 。 由do 此thử 數số 者giả 。 深thâm 生sanh 染nhiễm 著trước 。 或hoặc 以dĩ 富phú 貴quý 凌lăng 人nhân 傲ngạo 物vật 。 乃nãi 至chí 或hoặc 以dĩ 文văn 學học 名danh 勢thế 等đẳng 凌lăng 人nhân 傲ngạo 物vật 。 眼nhãn 空không 四tứ 海hải 。 傍bàng 若nhược 無vô 人nhân 。 如như 醉túy 酒tửu 人nhân 。 為vi 酒tửu 所sở 弄lộng 。 故cố 曰viết 醉túy 傲ngạo 為vi 性tánh 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 依y 之chi 而nhi 起khởi 。 語ngữ 曰viết 如như 有hữu 周chu 公công 之chi 才tài 之chi 美mỹ 。 使sử 憍kiêu 且thả 吝lận 。 其kỳ 餘dư 不bất 足túc 觀quán 也dã 已dĩ 。 憍kiêu 傲ngạo 正chánh 障chướng 謙khiêm 卑ty 。 此thử 亦diệc 貪tham 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。 由do 愛ái 自tự 盛thịnh 事sự 。 方phương 生sanh 傲ngạo 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 此thử 有hữu 七thất 種chủng 。 謂vị 無vô 病bệnh 憍kiêu 。 少thiếu 年niên 憍kiêu 。 族tộc 姓tánh 憍kiêu 。 色sắc 力lực 憍kiêu 。 富phú 貴quý 憍kiêu 。 多đa 聞văn 憍kiêu 等đẳng 。

八bát 害hại 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 有hữu 情tình 。 心tâm 無vô 悲bi 愍mẫn 。 損tổn 惱não 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 害hại 。 逼bức 惱não 為vi 業nghiệp 。 謂vị 有hữu 害hại 者giả 。 逼bức 惱não 他tha 故cố 。 此thử 亦diệc 瞋sân 恚khuể 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 瞋sân 無vô 別biệt 害hại 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

害hại 者giả 。 逼bức 惱não 有hữu 情tình 。 無vô 悲bi 無vô 愍mẫn 。 無vô 哀ai 無vô 憐lân 。 無vô 惻trắc 為vi 體thể 。 能năng 障chướng 不bất 害hại 為vi 業nghiệp 。 謂vị 有hữu 害hại 者giả 。 逼bức 惱não 他tha 故cố 。 瞋sân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。 問vấn 。 害hại 與dữ 瞋sân 差sai 別biệt 之chi 義nghĩa 。 答đáp 害hại 障chướng 不bất 害hại 。 正chánh 障chướng 於ư 悲bi 。 瞋sân 障chướng 無vô 瞋sân 正chánh 障chướng 於ư 慈từ 。 又hựu 瞋sân 能năng 斷đoạn 命mạng 。 害hại 但đãn 損tổn 他tha 。 故cố 別biệt 也dã 。

九cửu 嫉tật 者giả 。 謂vị 殉# 自tự 名danh 利lợi 。 不bất 耐nại 他tha 榮vinh 。 妬đố 忌kỵ 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 嫉tật 。 憂ưu 慼thích 為vi 業nghiệp 。 謂vị 嫉tật 妬đố 者giả 。 聞văn 見kiến 他tha 榮vinh 。 深thâm 懷hoài 憂ưu 慼thích 。 不bất 安an 隱ẩn 故cố 。 此thử 亦diệc 瞋sân 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 瞋sân 無vô 別biệt 嫉tật 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

嫉tật 者giả 。 忌kỵ 妬đố 也dã 。 亡vong 身thân 從tùng 物vật 曰viết 殉# 。 如như 俗tục 說thuyết 貪tham 利lợi 貪tham 名danh 。 命mạng 亦diệc 不bất 顧cố 。 故cố 曰viết 亡vong 身thân 殉# 物vật 。 謂vị 嫉tật 妬đố 之chi 人nhân 。 聞văn 見kiến 他tha 人nhân 榮vinh 貴quý 。 深thâm 裏lý 常thường 懷hoài 憂ưu 慼thích 。 不bất 得đắc 安an 隱ẩn 。 故cố 多đa 方phương 以dĩ 害hại 之chi 。 故cố 曰viết 女nữ 無vô 妍nghiên 醜xú 。 入nhập 宮cung 見kiến 妬đố 。 士sĩ 無vô 賢hiền 不bất 肖tiếu 。 入nhập 朝triêu 見kiến 嫉tật 。 此thử 亦diệc 瞋sân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

十thập 慳san 者giả 。 謂vị 躭đam 著trước 財tài 法pháp 。 不bất 能năng 慧tuệ 捨xả 。 秘bí 悋lận 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 不bất 慳san 。 鄙bỉ 畜súc 為vi 業nghiệp 謂vị 慳san 悋lận 者giả 。 心tâm 多đa 鄙bỉ 澁sáp 。 畜súc 積tích 財tài 法pháp 不bất 能năng 捨xả 故cố 。 此thử 即tức 貪tham 愛ái 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 離ly 貪tham 無vô 別biệt 慳san 相tương/tướng 用dụng 故cố 。

慳san 者giả 。 吝lận 惜tích 也dã 。 躭đam 。 謂vị 沉trầm 湎miện 。 著trước 。 謂vị 固cố 執chấp 。 財tài 。 謂vị 資tư 財tài 。 法pháp 謂vị 道Đạo 法Pháp 。 有hữu 財tài 不bất 捨xả 謂vị 之chi 守thủ 錢tiền 虜lỗ 。 有hữu 法pháp 不bất 施thí 謂vị 之chi 啞á 羊dương 僧Tăng 。 秘bí 。 謂vị 藏tạng 於ư 密mật 處xứ 。 悋lận 。 謂vị 執chấp 吝lận 不bất 放phóng 手thủ 。 鄙bỉ 畜súc 者giả 。 唯duy 鄙bỉ 澁sáp 故cố 能năng 畜súc 積tích 也dã 。

此thử 上thượng 十thập 法pháp 。 唯duy 是thị 不bất 善thiện 。 名danh 為vi 小tiểu 隨tùy 。

十thập 一nhất 無vô 慚tàm 者giả 。 謂vị 不bất 顧cố 自tự 法pháp 。 輕khinh 拒cự 賢hiền 善thiện 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 礙ngại 慚tàm 。 生sanh 長trưởng 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 於ư 自tự 法pháp 無vô 所sở 顧cố 者giả 。 輕khinh 拒cự 賢hiền 善thiện 。 不bất 恥sỉ 過quá 惡ác 。 障chướng 慚tàm 生sanh 長trưởng 諸chư 惡ác 行hành 故cố 。

無vô 慙tàm 者giả 。 不bất 自tự 羞tu 恥sỉ 也dã 。 不bất 顧cố 自tự 法pháp 者giả 。 人nhân 至chí 於ư 無vô 羞tu 恥sỉ 。 則tắc 己kỷ 身thân 不bất 顧cố 。 何hà 況huống 道Đạo 法Pháp 。 故cố 於ư 一nhất 切thiết 不bất 仁nhân 不bất 義nghĩa 之chi 事sự 。 了liễu 無vô 忌kỵ 憚đạn 。 靡mĩ 不bất 為vì 己kỷ 。 於ư 是thị 見kiến 賢hiền 。 有hữu 德đức 之chi 人nhân 。 則tắc 輕khinh 易dị 而nhi 拒cự 絕tuyệt 之chi 。 不bất 相tương 往vãng 來lai 。 此thử 無vô 慚tàm 之chi 性tánh 也dã 。 既ký 不bất 親thân 重trọng/trùng 有hữu 德đức 。 則tắc 必tất 狎hiệp 近cận 無vô 知tri 朋bằng 黨đảng 。 而nhi 成thành 惡ác 行hành 。 此thử 無vô 慚tàm 之chi 用dụng 也dã 。

十thập 二nhị 無vô 愧quý 者giả 。 謂vị 不bất 顧cố 世thế 間gian 。 崇sùng 重trọng/trùng 暴bạo 惡ác 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 礙ngại 愧quý 。 生sanh 長trưởng 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 於ư 世thế 間gian 無vô 所sở 顧cố 者giả 。 崇sùng 重trọng/trùng 暴bạo 惡ác 。 不bất 恥sỉ 過quá 罪tội 。 障chướng 愧quý 生sanh 長trưởng 諸chư 惡ác 行hành 故cố 。

無vô 愧quý 者giả 。 不bất 羞tu 於ư 人nhân 也dã 。 不bất 顧cố 世thế 間gian 者giả 。 謂vị 甘cam 心tâm 為vi 惡ác 之chi 人nhân 。 尚thượng 不bất 顧cố 自tự 身thân 。 何hà 暇hạ 復phục 顧cố 世thế 人nhân 譏cơ 訶ha 彈đàn 斥xích 。 故cố 經Kinh 云vân 。 有hữu 二nhị 白bạch 法Pháp 能năng 救cứu 眾chúng 生sanh 。 一nhất 慚tàm 二nhị 愧quý 。 慚tàm 者giả 自tự 不bất 作tác 罪tội 。 愧quý 者giả 。 不bất 教giáo 他tha 作tác 。 慙tàm 者giả 內nội 自tự 羞tu 恥sỉ 。 愧quý 者giả 發phát 露lộ 向hướng 人nhân 。 慙tàm 者giả 。 羞tu 天thiên 。 愧quý 者giả 羞tu 人nhân 。 有hữu 慚tàm 愧quý 者giả 。 可khả 名danh 為vi 人nhân 。 若nhược 無vô 慚tàm 愧quý 。 與dữ 諸chư 禽cầm 獸thú 。 不bất 相tương 異dị 也dã 。

此thử 二nhị 自tự 類loại 俱câu 起khởi 。 但đãn 遍biến 不bất 善thiện 。 故cố 名danh 中trung 隨tùy 。

十thập 三tam 不bất 信tín 者giả 。 謂vị 於ư 實thật 德đức 能năng 。 不bất 忍nhẫn 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 心tâm 穢uế 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 淨tịnh 信tín 。 墮đọa 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 不bất 信tín 者giả 多đa 懈giải 怠đãi 故cố 。 不bất 信tín 三tam 相tương/tướng 。 翻phiên 信tín 應ưng 知tri 。 然nhiên 諸chư 染nhiễm 法pháp 各các 有hữu 別biệt 相tướng 。 唯duy 此thử 不bất 信tín 。 自tự 相tương 渾hồn 濁trược 。 復phục 能năng 渾hồn 濁trược 餘dư 心tâm 心tâm 所sở 。 如như 極cực 穢uế 物vật 。 是thị 故cố 說thuyết 此thử 心tâm 穢uế 為vi 性tánh 。

不bất 信tín 者giả 。 謂vị 無vô 誠thành 信tín 也dã 。 既ký 無vô 真chân 實thật 之chi 信tín 。 則tắc 於ư 一nhất 切thiết 實thật 事sự 實thật 理lý 。 不bất 能năng 忍nhẫn 可khả 。 於ư 真chân 淨tịnh 德đức 。 不bất 生sanh 好hiếu 樂nhạo 。 於ư 善thiện 功công 能năng 不bất 起khởi 。 樂nhạo 欲dục 。 又hựu 不bất 信tín 自tự 心tâm 。 可khả 以dĩ 作tác 佛Phật 。 自tự 心tâm 可khả 以dĩ 為vi 堯# 舜thuấn 。 唯duy 不bất 信tín 故cố 不bất 勤cần 修tu 治trị 。 鹵lỗ 莽mãng 滅diệt 裂liệt 。 故cố 令linh 心tâm 田điền 日nhật 益ích 荒hoang 穢uế 。 如như 狼lang 莠# 蓬bồng 蒿hao 充sung 。 塞tắc 田điền 中trung 故cố 曰viết 人nhân 而nhi 無vô 信tín 不bất 知tri 其kỳ 可khả 也dã 然nhiên 忿phẫn 等đẳng 諸chư 所sở 。 皆giai 名danh 穢uế 法pháp 。 而nhi 不bất 信tín 一nhất 法pháp 為vi 穢uế 尤vưu 甚thậm 。 非phi 唯duy 自tự 穢uế 。 兼kiêm 又hựu 穢uế 人nhân 。 謂vị 自tự 不bất 信tín 。 又hựu 壞hoại 他tha 之chi 信tín 心tâm 。 又hựu 於ư 十thập 一nhất 善thiện 法Pháp 中trung 。 但đãn 只chỉ 無vô 信tín 心tâm 一nhất 法pháp 。 則tắc 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 渾hồn 濁trược 不bất 成thành 。 故cố 云vân 濁trược 餘dư 心tâm 心tâm 所sở 。 是thị 故cố 說thuyết 此thử 心tâm 穢uế 為vi 性tánh 也dã 。

此thử 下hạ 八bát 法pháp 。 自tự 類loại 俱câu 起khởi 。 遍biến 不bất 善thiện 性tánh 。 遍biến 諸chư 染nhiễm 心tâm 。 三tam 義nghĩa 日nhật 具cụ 。 故cố 名danh 大đại 隨tùy 。

十thập 四tứ 懈giải 怠đãi 者giả 。 謂vị 於ư 善thiện 惡ác 品phẩm 修tu 斷đoạn 事sự 中trung 。 懶lãn 惰nọa 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 精tinh 進tấn 。 增tăng 染nhiễm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 懈giải 怠đãi 者giả 。 滋tư 長trưởng 染nhiễm 故cố 。 於ư 諸chư 染nhiễm 事sự 而nhi 策sách 勤cần 者giả 。 亦diệc 名danh 懈giải 怠đãi 。 退thoái 善thiện 法Pháp 故cố 。 於ư 無vô 記ký 事sự 而nhi 策sách 勤cần 者giả 。 於ư 諸chư 善thiện 品phẩm 。 無vô 進tiến 退thoái 故cố 。

懈giải 怠đãi 者giả 。 無vô 精tinh 進tấn 力lực 也dã 。 於ư 善thiện 不bất 修tu 。 於ư 惡ác 不bất 斷đoạn 。 百bách 體thể 俱câu 懈giải 。 百bách 事sự 俱câu 癈phế 之chi 謂vị 。 故cố 曰viết 懶lãn 惰nọa 為vi 性tánh 。 唯duy 其kỳ 日nhật 用dụng 不bất 肯khẳng 奮phấn 力lực 於ư 善thiện 。 故cố 令linh 諸chư 染nhiễm 。 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 長trưởng 。 故cố 曰viết 增tăng 染nhiễm 為vi 業nghiệp 。 故cố 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 執chấp 睡thụy 眠miên 偃yển 臥ngọa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 晝trú 夜dạ 唐đường 捐quyên 。 捨xả 眾chúng 善thiện 品phẩm 。 問vấn 。 戴đái 星tinh 而nhi 出xuất 。 戴đái 星tinh 而nhi 入nhập 。 孳# 孳# 於ư 利lợi 。 汲cấp 汲cấp 於ư 名danh 者giả 。 豈khởi 非phi 精tinh 進tấn 。 答đáp 。 此thử 雖tuy 策sách 勤cần 染nhiễm 事sự 。 亦diệc 是thị 懈giải 怠đãi 。 勤cần 於ư 染nhiễm 而nhi 怠đãi 於ư 善thiện 故cố 。 染nhiễm 法pháp 進tiến 而nhi 善thiện 法Pháp 退thoái 故cố 。 唯duy 日nhật 用dụng 孳# 孳# 為vi 善thiện 。 方phương 名danh 策sách 勤cần 。 無vô 記ký 沒một 要yếu 緊khẩn 事sự 。 於ư 善thiện 品phẩm 中trung 。 無vô 進tiến 無vô 退thoái 者giả 。 亦diệc 名danh 懈giải 怠đãi 。

十thập 五ngũ 放phóng 逸dật 者giả 。 謂vị 於ư 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 不bất 能năng 防phòng 修tu 。 縱túng/tung 蕩đãng 為vi 性tánh 。 障chướng 不bất 放phóng 逸dật 。 增tăng 惡ác 損tổn 善thiện 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 由do 懈giải 怠đãi 。 及cập 貪tham 瞋sân 癡si 。 不bất 能năng 防phòng 修tu 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 法pháp 。 總tổng 名danh 放phóng 逸dật 。 非phi 別biệt 有hữu 體thể 。

放phóng 逸dật 者giả 。 放phóng 。 謂vị 放phóng 蕩đãng 。 逸dật 。 謂vị 縱túng 逸dật 。 不bất 簡giản 束thúc 也dã 。 集tập 論luận 云vân 。 依y 止chỉ 懈giải 怠đãi 。 及cập 貪tham 瞋sân 癡si 。 不bất 修tu 善thiện 法Pháp 。 於ư 有hữu 漏lậu 法pháp 。 心tâm 不bất 防phòng 護hộ 為vi 體thể 。 增tăng 惡ác 損tổn 善thiện 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 由do 縱túng/tung 蕩đãng 故cố 。 惡ác 業nghiệp 增tăng 長trưởng 。 故cố 善thiện 根căn 損tổn 壞hoại 。 問vấn 。 此thử 放phóng 逸dật 以dĩ 何hà 為vi 體thể 。 答đáp 。 懈giải 怠đãi 三tam 根căn 。 不bất 能năng 防phòng 修tu 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 。 總tổng 名danh 放phóng 逸dật 。 離ly 上thượng 四tứ 法pháp 。 別biệt 無vô 體thể 性tánh 。

十thập 六lục 惛hôn 沉trầm 者giả 。 謂vị 令linh 心tâm 於ư 境cảnh 無vô 堪kham 任nhậm 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 輕khinh 安an 毗Tỳ 婆Bà 舍Xá 那Na 為vi 業nghiệp 。 惛hôn 沉trầm 別biệt 相tướng 者giả 。 謂vị 即tức 懵mộng 重trọng/trùng 。 令linh 俱câu 生sanh 法pháp 無vô 堪kham 任nhậm 故cố 。

惛hôn 沉trầm 者giả 。 謂vị 惛hôn 昧muội 沉trầm 重trọng/trùng 。 謂vị 此thử 心tâm 所sở 能năng 令linh 昭chiêu 靈linh 不bất 昧muội 之chi 體thể 。 漸tiệm 漸tiệm 昏hôn 昧muội 。 漸tiệm 漸tiệm 沉trầm 沒một 。 無vô 所sở 堪kham 能năng 。 無vô 所sở 肩kiên 任nhậm 。 是thị 其kỳ 性tánh 也dã 。 此thử 昏hôn 沉trầm 一nhất 法pháp 使sử 身thân 不bất 得đắc 輕khinh 安an 。 而nhi 心tâm 不bất 得đắc 入nhập 觀quán 矣hĩ 。 昏hôn 沉trầm 別biệt 有hữu 自tự 性tánh 者giả 。 謂vị 即tức 懵mộng 重trọng/trùng 。 問vấn 。 懵mộng 重trọng/trùng 與dữ 癡si 有hữu 何hà 別biệt 異dị 。 答đáp 。 癡si 以dĩ 迷mê 闇ám 為vi 相tương/tướng 。 昏hôn 沉trầm 以dĩ 懵mộng 重trọng/trùng 為vi 相tương/tướng 。 迷mê 闇ám 為vi 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 一nhất 總tổng 不bất 知tri 不bất 覺giác 。 懵mộng 重trọng/trùng 為vi 相tương/tướng 者giả 。 雖tuy 非phi 一nhất 總tổng 。 不bất 知tri 不bất 覺giác 。 而nhi 由do 惛hôn 昧muội 沉trầm 重trọng/trùng 。 能năng 使sử 身thân 心tâm 不bất 得đắc 輕khinh 安an 自tự 在tại 。 是thị 故cố 此thử 二nhị 有hữu 差sai 別biệt 。 懵mộng 。 訓huấn 昏hôn 。 重trọng/trùng 。 訓huấn 沉trầm 也dã 。

十thập 七thất 掉trạo 舉cử 者giả 。 謂vị 令linh 心tâm 於ư 境cảnh 不bất 寂tịch 靜tĩnh 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 行hành 捨xả 奢xa 摩ma 他tha 為vi 業nghiệp 。 由do 憶ức 昔tích 樂nhạo/nhạc/lạc 。 事sự 生sanh 故cố 。 掉trạo 舉cử 別biệt 相tướng 。 謂vị 即tức 囂hiêu 動động 。 令linh 俱câu 生sanh 法pháp 不bất 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。

掉trạo 舉cử 者giả 。 謂vị 掉trạo 弄lộng 輕khinh 舉cử 。 俛miễn 仰ngưỡng 四tứ 海hải 。 頃khoảnh 刻khắc 九cửu 州châu 。 令linh 心tâm 不bất 得đắc 暫tạm 時thời 寂tịch 靜tĩnh 。 是thị 其kỳ 體thể 性tánh 。 能năng 障chướng 行hành 捨xả 及cập 止chỉ 。 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 掉trạo 舉cử 之chi 別biệt 相tướng 。 即tức 是thị 囂hiêu 喧huyên 妄vọng 動động 。 令linh 俱câu 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 不bất 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 障chướng 捨xả 摩ma 他tha 是thị 其kỳ 業nghiệp 用dụng 。 奢xa 摩ma 他tha 。 此thử 云vân 止chỉ 。 即tức 寂tịch 靜tĩnh 義nghĩa 。 由do 有hữu 囂hiêu 動động 。 令linh 不bất 寂tịch 靜tĩnh 故cố 以dĩ 掉trạo 舉cử 有hữu 三tam 。 身thân 掉trạo 舉cử 。 亂loạn 動động 。 口khẩu 掉trạo 舉cử 。 亂loạn 言ngôn 。 意ý 掉trạo 舉cử 。 亂loạn 思tư 。

十thập 八bát 失thất 正chánh 念niệm 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 所sở 緣duyên 不bất 能năng 明minh 記ký 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 正chánh 念niệm 散tán 亂loạn 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 失thất 念niệm 者giả 。 心tâm 散tán 亂loạn 故cố 。

失thất 念niệm 者giả 。 忘vong 失thất 正chánh 念niệm 也dã 。 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 念niệm 為vi 體thể 。 散tán 亂loạn 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 何hà 謂vị 散tán 亂loạn 所sở 依y 耶da 。 謂vị 失thất 念niệm 者giả 。 心tâm 散tán 亂loạn 故cố 。

十thập 九cửu 不bất 正chánh 知tri 者giả 。 謂vị 所sở 於ư 觀quán 境cảnh 謬mậu 解giải 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 正chánh 知tri 。 毀hủy 犯phạm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 不bất 正chánh 知tri 者giả 。 多đa 所sở 毀hủy 犯phạm 故cố 。 此thử 不bất 正chánh 知tri 。 慧tuệ 與dữ 癡si 各các 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 。

不bất 正chánh 知tri 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 觀quán 境cảnh 起khởi 邪tà 謬mậu 解giải 。 即tức 是thị 邪tà 慧tuệ 。 亦diệc 名danh 惡ác 慧tuệ 。 由do 此thử 邪tà 慧tuệ 。 故cố 起khởi 不bất 正chánh 知tri 。 身thân 語ngữ 心tâm 行hành 毀hủy 犯phạm 所sở 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 謂vị 於ư 一nhất 切thiết 。 事sự 不bất 正chánh 觀quán 察sát 。 以dĩ 不bất 了liễu 知tri 。 應ưng 作tác 不bất 應ưng 作tác 。 多đa 所sở 毀hủy 犯phạm 故cố 。 謬mậu 解giải 如như 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。 以dĩ 是thị 為vi 非phi 。 以dĩ 非phi 為vi 是thị 。 於ư 是thị 毀hủy 禁cấm 犯phạm 戒giới 。 無vô 不bất 為vì 己kỷ 。 如như 云vân 酒tửu 肉nhục 不bất 礙ngại 菩Bồ 提Đề 路lộ 等đẳng 。

二nhị 十thập 散tán 亂loạn 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 所sở 緣duyên 令linh 心tâm 流lưu 蕩đãng 為vi 性tánh 。 能năng 障chướng 正chánh 定định 。 惡ác 慧tuệ 習tập 衣y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 用dụng 亂loạn 者giả 。 發phát 惡ác 慧tuệ 故cố 。 散tán 亂loạn 別biệt 相tướng 。 謂vị 即tức 躁táo 擾nhiễu 。 令linh 俱câu 生sanh 法pháp 皆giai 流lưu 蕩đãng 故cố 。 掉trạo 舉cử 散tán 亂loạn 二nhị 用dụng 何hà 別biệt 。 彼bỉ 令linh 易dị 解giải 。 此thử 令linh 易dị 緣duyên 。

散tán 亂loạn 者giả 。 馳trì 散tán 外ngoại 緣duyên 故cố 名danh 流lưu 蕩đãng 。 流lưu 蕩đãng 為vi 性tánh 者giả 。 謂vị 如như 水thủy 之chi 流lưu 而nhi 亡vong 反phản 。 如như 波ba 之chi 蕩đãng 而nhi 不bất 息tức 也dã 。 故cố 能năng 障chướng 正chánh 定định 。 既ký 無vô 正chánh 定định 。 惡ác 慧tuệ 依y 之chi 而nhi 生sanh 也dã 。 別biệt 相tướng 謂vị 躁táo 擾nhiễu 者giả 。 由do 彼bỉ 躁táo 動động 煩phiền 擾nhiễu 。 故cố 令linh 俱câu 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 皆giai 流lưu 蕩đãng 故cố 。 問vấn 。 掉trạo 舉cử 散tán 亂loạn 二nhị 用dụng 何hà 別biệt 。 答đáp 。 掉trạo 舉cử 令linh 心tâm 易dị 解giải 。 散tán 亂loạn 令linh 心tâm 易dị 緣duyên 。 易dị 者giả 。 念niệm 念niệm 遷thiên 變biến 義nghĩa 。 解giải 以dĩ 心tâm 言ngôn 。 緣duyên 以dĩ 境cảnh 心tâm 。 如như 正chánh 坐tọa 禪thiền 時thời 。 心tâm 念niệm 紛phân 飛phi 。 攀phàn 緣duyên 外ngoại 境cảnh 。 失thất 其kỳ 正chánh 念niệm 。 此thử 為vi 散tán 亂loạn 。 此thử 為vi 掉trạo 舉cử 。

六lục 不bất 定định 有hữu 四tứ 者giả 。 謂vị 悔hối 。 眠miên 。 尋tầm 。 伺tứ 。 識thức 論luận 曰viết 。 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 於ư 善thiện 染nhiễm 等đẳng 。 皆giai 不bất 定định 故cố 。 非phi 如như 觸xúc 等đẳng 定định 遍biến 心tâm 故cố 。 非phi 如như 欲dục 等đẳng 定định 遍biến 地địa 故cố 。 立lập 不bất 定định 名danh 。

此thử 釋thích 第đệ 六lục 位vị 不bất 定định 心tâm 所sở 也dã 。 言ngôn 不bất 定định 者giả 。 善thiện 等đẳng 屬thuộc 善thiện 位vị 。 染nhiễm 等đẳng 屬thuộc 染nhiễm 位vị 。 觸xúc 等đẳng 定định 遍biến 心tâm 。 欲dục 等đẳng 定định 遍biến 地địa 。 此thử 四tứ 於ư 善thiện 。 染nhiễm 心tâm 地địa 皆giai 不bất 定định 故cố 。 通thông 三tam 性tánh 故cố 。 立lập 不bất 定định 名danh 。

一nhất 悔hối 者giả 。 謂vị 惡ác 作tác 。 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 此thử 即tức 於ư 果quả 假giả 立lập 因nhân 名danh 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 悔hối 先tiên 不bất 作tác 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 。 如như 追truy 悔hối 言ngôn 。 我ngã 先tiên 不bất 作tác 如như 是thị 事sự 業nghiệp 。 是thị 我ngã 惡ác 作tác 。

追truy 悔hối 為vi 性tánh 者giả 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 謂vị 先tiên 不bất 知tri 己kỷ 造tạo 惡ác 業nghiệp 。 後hậu 方phương 追truy 思tư 懊áo 悔hối 。 我ngã 何hà 故cố 作tác 此thử 耶da 。 此thử 悔hối 不bất 可khả 無vô 。 二nhị 謂vị 先tiên 不bất 曾tằng 造tạo 此thử 惡ác 業nghiệp 。 後hậu 亦diệc 追truy 悔hối 。 我ngã 何hà 故cố 不bất 作tác 此thử 耶da 。 此thử 悔hối 不bất 可khả 有hữu 。 悔hối 善thiện 返phản 此thử 。 故cố 惡ác 作tác 以dĩ 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 問vấn 。 頌tụng 卑ty 言ngôn 悔hối 。 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 悔hối 謂vị 惡ác 作tác 。 悔hối 與dữ 惡ác 作tác 是thị 一nhất 法pháp 耶da 。 答đáp 。 惡ác 作tác 是thị 因nhân 。 悔hối 是thị 其kỳ 體thể 。 以dĩ 體thể 即tức 因nhân 。 故cố 論luận 云vân 悔hối 謂vị 惡ác 作tác 也dã 。 問vấn 。 體thể 與dữ 因nhân 何hà 別biệt 。 答đáp 。 惡ác 作tác 是thị 因nhân 。 悔hối 體thể 是thị 果quả 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 此thử 是thị 別biệt 理lý 。 問vấn 。 惡ác 先tiên 所sở 作tác 不bất 善thiện 。 為vi 惡ác 作tác 者giả 。 如như 悔hối 先tiên 不bất 作tác 善thiện 亦diệc 可khả 謂vị 之chi 惡ác 作tác 否phủ/bĩ 。 答đáp 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 。 以dĩ 不bất 作tác 善thiện 。 故cố 追truy 悔hối 言ngôn 。 我ngã 先tiên 不bất 作tác 如như 是thị 事sự 業nghiệp 。 是thị 我ngã 惡ác 先tiên 不bất 曾tằng 作tác 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 於ư 已dĩ 作tác 未vị 作tác 善thiện 不bất 善thiện 事sự 。 追truy 變biến 為vi 體thể 。 亦diệc 惟duy 悔hối 心tâm 。 故cố 多đa 不bất 定định 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 今kim 言ngôn 悔hối 者giả 。 是thị 借tá 果quả 以dĩ 明minh 因nhân 耳nhĩ 。

二nhị 眠miên 者giả 。 謂vị 睡thụy 眠miên 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 昧muội 略lược 為vi 性tánh 。 障chướng 觀quán 為vi 業nghiệp 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 。 身thân 不bất 自tự 在tại 。 心tâm 極cực 闇ám 劣liệt 。 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 昧muội 簡giản 在tại 定định 。 略lược 別biệt 寐mị 時thời 。 今kim 顯hiển 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 有hữu 無vô 心tâm 位vị 假giả 立lập 此thử 名danh 。

睡thụy 眠miên 者giả 。 意ý 識thức 昏hôn 熟thục 。 曰viết 睡thụy 。 五ngũ 情tình 暗ám 冥minh 。 名danh 眠miên 。 昧muội 謂vị 暗ám 昧muội 。 略lược 謂vị 簡giản 略lược 。 言ngôn 此thử 心tâm 所sở 一nhất 起khởi 之chi 時thời 。 能năng 令linh 此thử 身thân 。 肢chi 節tiết 廢phế 懈giải 。 坐tọa 亦diệc 睡thụy 眠miên 。 他tha 搖dao 動động 時thời 亦diệc 不bất 覺giác 故cố 。 又hựu 令linh 此thử 心tâm 暗ám 昧muội 簡giản 略lược 。 不bất 能năng 明minh 利lợi 精tinh 審thẩm 。 此thử 睡thụy 眠miên 之chi 體thể 也dã 。 由do 其kỳ 昧muội 略lược 。 故cố 能năng 障chướng 觀quán 而nhi 為vi 業nghiệp 用dụng 。 言ngôn 心tâm 極cực 闇ám 劣liệt 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 者giả 。 闇ám 劣liệt 釋thích 昧muội 字tự 。 一nhất 門môn 釋thích 略lược 字tự 。 謂vị 意ý 識thức 於ư 寤ngụ 時thời 。 內nội 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 若nhược 在tại 此thử 位vị 。 唯duy 內nội 門môn 轉chuyển 。 故cố 下hạ 復phục 釋thích 闇ám 劣liệt 一nhất 門môn 之chi 義nghĩa 。 謂vị 睡thụy 眠miên 未vị 起khởi 。 此thử 心tâm 正chánh 在tại 定định 時thời 。 惺tinh 惺tinh 歷lịch 歷lịch 。 未vị 曾tằng 昏hôn 闇ám 。 睡thụy 眠miên 一nhất 起khởi 。 則tắc 此thử 心tâm 昧muội 然nhiên 不bất 知tri 矣hĩ 。 故cố 曰viết 昧muội 簡giản 在tại 定định 。 睡thụy 眠miên 未vị 起khởi 。 此thử 心tâm 正chánh 在tại 寤ngụ 時thời 。 千thiên 聲thanh 萬vạn 色sắc 無vô 不bất 奔bôn 赴phó 。 睡thụy 眠miên 一nhất 起khởi 。 則tắc 此thử 心tâm 略lược 然nhiên 不bất 能năng 廣quảng 緣duyên 。 故cố 曰viết 略lược 簡giản 寤ngụ 時thời 也dã 。 如như 此thử 推thôi 審thẩm 。 今kim 顯hiển 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 必tất 依y 於ư 心tâm 。 雖tuy 立lập 睡thụy 眠miên 為vi 無vô 心tâm 位vị 。 此thử 亦diệc 假giả 借tá 無vô 心tâm 位vị 以dĩ 顯hiển 睡thụy 眠miên 。 非phi 即tức 無vô 心tâm 。 而nhi 能năng 令linh 彼bỉ 。 從tùng 有hữu 心tâm 眠miên 。 以dĩ 至chí 無vô 心tâm 。 故cố 曰viết 有hữu 無vô 心tâm 位vị 假giả 立lập 此thử 名danh 。 非phi 實thật 睡thụy 眠miên 無vô 心tâm 也dã 。 以dĩ 眠miên 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。

三tam 尋tầm 者giả 。 謂vị 尋tầm 求cầu 。 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 麤thô 轉chuyển 為vi 性tánh 。 四tứ 伺tứ 者giả 。 謂vị 伺tứ 察sát 。 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 細tế 轉chuyển 為vi 性tánh 。 此thử 二nhị 俱câu 以dĩ 安an 不bất 安an 住trụ 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 不bất 深thâm 推thôi 度độ 。 及cập 深thâm 推thôi 度độ 。 義nghĩa 類loại 別biệt 故cố 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 。 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 體thể 類loại 差sai 別biệt 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

尋tầm 求cầu 者giả 。 逐trục 於ư 外ngoại 而nhi 麤thô 求cầu 。 伺tứ 察sát 者giả 。 伺tứ 於ư 內nội 而nhi 細tế 察sát 。 怱thông 遽cự 者giả 。 草thảo 怱thông 急cấp 遽cự 也dã 。 意ý 言ngôn 者giả 。 意ý 所sở 取thủ 境cảnh 多đa 依y 名danh 言ngôn 故cố 。 麤thô 轉chuyển 細tế 轉chuyển 為vi 性tánh 者giả 。 麤thô 者giả 聊liêu 且thả 之chi 辭từ 。 細tế 者giả 綿miên 密mật 之chi 謂vị 。 言ngôn 尋tầm 伺tứ 者giả 。 總tổng 於ư 一nhất 境cảnh 分phần/phân 麤thô 細tế 而nhi 立lập 二nhị 性tánh 也dã 。 此thử 二nhị 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 。 深thâm 推thôi 曰viết 伺tứ 。 即tức 思tư 。 淺thiển 推thôi 曰viết 尋tầm 。 則tắc 慧tuệ 。 深thâm 推thôi 則tắc 神thần 凝ngưng 。 故cố 身thân 心tâm 舉cử 安an 。 淺thiển 推thôi 則tắc 躁táo 動động 。 故cố 身thân 心tâm 不bất 安an 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 。 此thử 二nhị 差sai 別biệt 便tiện 不bất 可khả 得đắc 。

第đệ 三tam 色sắc 法pháp 。 略lược 有hữu 十thập 一nhất 種chủng 。 一nhất 眼nhãn 根căn 。 二nhị 耳nhĩ 根căn 。 三tam 鼻tị 根căn 。 四tứ 舌thiệt 根căn 。 五ngũ 身thân 根căn 。 六lục 色sắc 塵trần 。 七thất 聲thanh 塵trần 。 八bát 香hương 塵trần 。 九cửu 味vị 塵trần 。 十thập 觸xúc 塵trần 。 十thập 一nhất 法pháp 塵trần 。

此thử 列liệt 十thập 一nhất 種chủng 色sắc 法pháp 也dã 。 言ngôn 色sắc 者giả 。 有hữu 質chất 礙ngại 之chi 色sắc 。 如như 木mộc 不bất 能năng 入nhập 石thạch 。 故cố 名danh 質chất 礙ngại 。 有hữu 顏nhan 色sắc 之chi 色sắc 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 等đẳng 所sở 顯hiển 之chi 色sắc 。 識thức 所sở 依y 之chi 根căn 唯duy 五ngũ 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 五ngũ 根căn 。 乃nãi 八bát 識thức 攬lãm 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 四tứ 大đại 所sở 成thành 內nội 身thân 。 為vi 有hữu 知tri 色sắc 根căn 也dã 。 識thức 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 則tắc 六lục 。 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 五ngũ 塵trần 。 亦diệc 是thị 四tứ 大đại 能năng 所sở 八bát 法pháp 所sở 造tạo 。 為vi 所sở 受thọ 用dụng 境cảnh 。 其kỳ 法pháp 塵trần 乃nãi 外ngoại 五ngũ 塵trần 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 。 屬thuộc 六lục 識thức 所sở 變biến 。 一nhất 半bán 屬thuộc 心tâm 。 一nhất 半bán 屬thuộc 境cảnh 。 此thử 十thập 一nhất 法pháp 通thông 屬thuộc 八bát 識thức 之chi 相tướng 分phần/phân 境cảnh 。 以dĩ 即tức 心tâm 心tâm 所sở 二nhị 所sở 現hiện 影ảnh 。 故cố 下hạ 隨tùy 次thứ 釋thích 之chi 。

一nhất 眼nhãn 根căn 者giả 。 能năng 照chiếu 囑chúc 一nhất 切thiết 境cảnh 之chi 義nghĩa 。 梵Phạn 語ngữ 斫chước 芻sô 。 此thử 云vân 行hành 盡tận 。 眼nhãn 能năng 行hành 盡tận 諸chư 色sắc 境cảnh 故cố 。 以dĩ 遠viễn 近cận 之chi 境cảnh 。 一nhất 目mục 皆giai 見kiến 。 是thị 名danh 行hành 盡tận 。 今kim 不bất 言ngôn 行hạnh 盡tận 。 而nhi 翻phiên 為vi 眼nhãn 者giả 。 體thể (# 如như 蒲bồ 蔔bặc 朵đóa )# 用dụng (# 能năng 行hành 盡tận )# 相tương 當đương 。 依y 唐đường 言ngôn 也dã 。

二nhị 耳nhĩ 根căn 者giả 。 能năng 聞văn 之chi 義nghĩa 。 梵Phạn 語ngữ 莎sa 噌# 多đa 羅la 戍thú 縷lũ 多đa 。 此thử 云vân 能năng 聞văn 聲thanh 。 以dĩ 處xứ 處xứ 能năng 聞văn 故cố 。 如như 十thập 方phương 擊kích 鼓cổ 。 十thập 處xứ 齊tề 聞văn 。 今kim 不bất 言ngôn 能năng 聞văn 聲thanh 。 而nhi 翻phiên 為vi 耳nhĩ 者giả 。 體thể (# 如như 新tân 卷quyển 葉diệp 。 )# 用dụng (# 能năng 聞văn 聲thanh )# 相tương 當đương 。 依y 唐đường 言ngôn 也dã 。

三tam 鼻tị 根căn 者giả 。 能năng 齅khứu 之chi 義nghĩa 。 梵Phạn 語ngữ 伽già 羅la 尼ni 羯yết 羅la 拏noa 。 此thử 云vân 能năng 齅khứu 。 以dĩ 能năng 齅khứu 香hương 臭xú 故cố 。 今kim 不bất 言ngôn 能năng 齅khứu 。 而nhi 翻phiên 為vi 鼻tị 者giả 。 體thể (# 如như 雙song 垂thùy 瓜qua )# 用dụng (# 能năng 齅khứu 香hương )# 兼kiêm 之chi 。 依y 唐đường 言ngôn 也dã 。

四tứ 舌thiệt 根căn 者giả 。 能năng 嘗thường 義nghĩa 。 梵Phạn 語ngữ 舐thỉ 若nhược 時thời 吃cật 縛phược 。 此thử 云vân 能năng 嘗thường 。 論luận 云vân 能năng 除trừ 饑cơ 渴khát 。 能năng 發phát 言ngôn 論luận 。 表biểu 彰chương 呼hô 召triệu 謂vị 之chi 舌thiệt 。 今kim 不bất 言ngôn 能năng 嘗thường 。 而nhi 翻phiên 為vi 舌thiệt 者giả 。 體thể (# 如như 新tân 偃yển 月nguyệt )# 用dụng (# 能năng 嘗thường 味vị )# 兼kiêm 之chi 。 依y 唐đường 言ngôn 也dã 五ngũ 身thân 根căn 者giả 積tích 聚tụ 依y 止chỉ 二nhị 義nghĩa 名danh 身thân 。 謂vị 積tích 聚tụ 四tứ 大đại 造tạo 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 。 皆giai 依y 身thân 根căn 而nhi 住trụ 止chỉ 故cố 。 梵Phạn 語ngữ 迦ca 耶da 。 此thử 云vân 積tích 聚tụ 身thân 根căn 。 為vi 彼bỉ 四tứ 肢chi 百bách 骸hài 依y 止chỉ 。 諸chư 根căn 所sở 隨tùy 一nhất 身thân 周chu 遍biến 。 謂vị 此thử 身thân 為vi 三tam 十thập 六lục 物vật 。 積tích 聚tụ 之chi 處xứ 。 故cố 名danh 為vi 身thân 。 今kim 不bất 言ngôn 積tích 聚tụ 。 而nhi 翻phiên 為vi 身thân 者giả 。 體thể (# 如như 腰yêu 鼓cổ 顙tảng 。 )# 義nghĩa (# 積tích 聚tụ 依y 止chỉ )# 相tương 當đương 。 依y 唐đường 言ngôn 也dã 。 體thể 即tức 是thị 根căn 。 以dĩ 能năng 造tạo 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 及cập 所sở 造tạo 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 八bát 法pháp 為vi 體thể 。 乃nãi 五ngũ 識thức 所sở 依y 之chi 根căn 也dã 。 有hữu 浮phù 塵trần 勝thắng 義nghĩa 之chi 別biệt 。 浮phù 塵trần 根căn 。 乃nãi 四tứ 大đại 麤thô 色sắc 。 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 乃nãi 四tứ 大đại 淨tịnh 色sắc 。 總tổng 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 以dĩ 有hữu 質chất 礙ngại 。 故cố 為vi 五ngũ 識thức 所sở 依y 。 總tổng 是thị 眾chúng 生sanh 之chi 身thân 分phần/phân 也dã 。

六lục 色sắc 塵trần 者giả 。 為vi 眼nhãn 根căn 所sở 對đối 之chi 境cảnh 故cố 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 。 麤thô 細tế 高cao 低đê 。 光quang 影ảnh 明minh 暗ám 之chi 色sắc 。 雖tuy 有hữu 多đa 種chủng 。 總tổng 名danh 為vi 色sắc 。 為vi 眼nhãn 根căn 之chi 所sở 對đối 。 眼nhãn 識thức 之chi 所sở 取thủ 故cố 。

七thất 聲thanh 塵trần 者giả 。 四tứ 大đại 所sở 造tạo 之chi 聲thanh 。 為vi 耳nhĩ 根căn 所sở 對đối 之chi 境cảnh 。 一nhất 切thiết 語ngữ 言ngôn 音âm 聲thanh 。 風phong 雷lôi 鐘chung 鼓cổ 。 可khả 意ý 不bất 可khả 意ý 之chi 聲thanh 。 雖tuy 有hữu 多đa 種chủng 。 總tổng 名danh 為vi 聲thanh 。 是thị 耳nhĩ 識thức 之chi 所sở 取thủ 故cố 。

八bát 香hương 塵trần 者giả 。 亦diệc 四tứ 大đại 之chi 所sở 造tạo 。 乃nãi 鼻tị 根căn 之chi 所sở 對đối 。 可khả 齅khứu 義nghĩa 。 謂vị 好hảo 惡ác 。 俱câu 生sanh 。 和hòa 合hợp 。 變biến 易dị 等đẳng 香hương 。 為vi 鼻tị 識thức 之chi 所sở 取thủ 故cố 。

九cửu 味vị 塵trần 者giả 。 亦diệc 四tứ 大đại 之chi 所sở 造tạo 。 乃nãi 舌thiệt 根căn 之chi 所sở 對đối 。 可khả 嘗thường 義nghĩa 。 謂vị 鹹hàm 澹đạm 。 甘cam 辛tân 。 可khả 意ý 不bất 可khả 意ý 。 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 變biến 易dị 等đẳng 味vị 。 為vi 舌thiệt 識thức 之chi 所sở 取thủ 故cố 。

十thập 觸xúc 塵trần 者giả 。 亦diệc 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 乃nãi 色sắc 塵trần 之chi 觸xúc 。 身thân 根căn 所sở 對đối 。 謂vị 輕khinh 重trọng 澀sáp 滑hoạt 。 冷lãnh 煖noãn 饑cơ 渴khát 等đẳng 觸xúc 。 為vi 身thân 識thức 之chi 所sở 緣duyên 故cố 。

十thập 一nhất 法pháp 塵trần 者giả 。 乃nãi 意ý 根căn 所sở 對đối 之chi 色sắc 。 謂vị 緣duyên 過quá 去khứ 五ngũ 塵trần 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 。 及cập 自tự 識thức 所sở 變biến 。 有hữu 可khả 緣duyên 義nghĩa 。 此thử 一nhất 是thị 假giả 境cảnh 。 亦diệc 有hữu 多đa 種chủng 。 通thông 名danh 色sắc 法pháp 。 為vi 意ý 識thức 之chi 所sở 緣duyên 故cố 。

第đệ 四tứ 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 略lược 有hữu 二nhị 十thập 四tứ 種chủng 。 一nhất 得đắc 。 二nhị 命mạng 根căn 。 三tam 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 四tứ 異dị 生sanh 性tánh 。 五ngũ 無vô 想tưởng 定định 。 六lục 滅diệt 盡tận 定định 。 七thất 無vô 想tưởng 報báo 。 八bát 名danh 身thân 。 九cửu 句cú 身thân 。 十thập 文văn 身thân 。 十thập 一nhất 生sanh 。 十thập 二nhị 住trụ 。 十thập 三tam 老lão 。 十thập 四tứ 無vô 常thường 。 十thập 五ngũ 流lưu 轉chuyển 。 十thập 六lục 定định 異dị 。 十thập 七thất 相tương 應ứng 。 十thập 八bát 勢thế 速tốc 。 十thập 九cửu 次thứ 第đệ 二nhị 十thập 時thời 。 二nhị 十thập 一nhất 方phương 。 二nhị 十thập 二nhị 數số 。 二nhị 十thập 三tam 和hòa 合hợp 性tánh 。 二nhị 十thập 四tứ 不bất 和hòa 合hợp 性tánh 。

此thử 列liệt 二nhị 十thập 四tứ 種chủng 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 也dã 。 此thử 二nhị 十thập 四tứ 法pháp 。 言ngôn 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 非phi 能năng 緣duyên 。 故cố 不bất 與dữ 心tâm 心tâm 所sở 相tương 應ứng 。 又hựu 非phi 質chất 礙ngại 。 故cố 不bất 與dữ 色sắc 法pháp 相tướng 應ưng 又hựu 有hữu 生sanh 滅diệt 。 故cố 不bất 與dữ 無vô 為vi 法pháp 相tướng 應ưng 。 為vi 揀giản 四tứ 位vị 。 故cố 名danh 不bất 相tương 應ứng 。 此thử 二nhị 十thập 四tứ 法pháp 。 不bất 如như 色sắc 心tâm 心tâm 所sở 實thật 有hữu 體thể 相tướng 。 亦diệc 非phi 異dị 色sắc 心tâm 心tâm 所sở 。 一nhất 分phần/phân 一nhất 位vị 假giả 立lập 得đắc 等đẳng 之chi 名danh 。 言ngôn 行hạnh 法pháp 者giả 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 相tương 應ứng 。 二nhị 不bất 相tương 應ứng 。 此thử 簡giản 心tâm 所sở 乃nãi 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 此thử 乃nãi 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 以dĩ 立lập 其kỳ 名danh 。

言ngôn 得đắc 者giả 。 成thành 就tựu 不bất 失thất 之chi 義nghĩa 。 謂vị 色sắc 心tâm 生sanh 起khởi 未vị 滅diệt 壞hoại 。 是thị 生sanh 緣duyên 攝nhiếp 。 受thọ 增tăng 盛thịnh 之chi 因nhân 。 即tức 凡phàm 失thất 有hữu 所sở 得đắc 心tâm 。 三tam 乘thừa 有hữu 所sở 得đắc 果quả 。 如như 得đắc 金kim 時thời 金kim 非phi 時thời 得đắc 。 金kim 乃nãi 是thị 物vật 。 得đắc 非phi 是thị 金kim 。 有hữu 名danh 而nhi 無vô 實thật 。 故cố 云vân 不bất 相tương 應ứng 也dã 。

言ngôn 命mạng 根căn 者giả 。 依y 六lục 識thức 能năng 造tạo 之chi 業nghiệp 。 所sở 引dẫn 第đệ 八bát 種chủng 上thượng 。 連liên 持trì 一nhất 期kỳ 色sắc 心tâm 不bất 斷đoạn 功công 能năng 。 假giả 立lập 煖noãn 識thức 為vi 命mạng 根căn 耳nhĩ 。 以dĩ 識thức 住trụ 則tắc 命mạng 存tồn 。 識thức 去khứ 則tắc 命mạng 卸tá 故cố 。

言ngôn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 者giả 。 類loại 相tương 似tự 故cố 。 以dĩ 萬vạn 物vật 各các 有hữu 同đồng 類loại 。 有hữu 人nhân 法pháp 之chi 別biệt 。 人nhân 同đồng 分phần/phân 者giả 。 如như 天thiên 同đồng 分phần/phân 。 天thiên 與dữ 天thiên 是thị 一nhất 類loại 。 人nhân 同đồng 分phần/phân 。 則tắc 人nhân 與dữ 人nhân 是thị 一nhất 類loại 。 法pháp 同đồng 分phần/phân 者giả 。 如như 心tâm 同đồng 分phần/phân 。 以dĩ 心tâm 王vương 心tâm 所sở 是thị 一nhất 類loại 。 色sắc 同đồng 分phần/phân 。 以dĩ 十thập 一nhất 色sắc 法pháp 是thị 一nhất 類loại 。 故cố 云vân 依y 人nhân 法pháp 假giả 立lập 此thử 名danh 。

言ngôn 異dị 生sanh 性tánh 者giả 。 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng 種chủng 子tử 上thượng 。 一nhất 分phần/phân 功công 能năng 。 令linh 六lục 趣thú 十thập 二nhị 類loại 之chi 。 差sai 別biệt 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 異dị 生sanh 性tánh 。 此thử 性tánh 非phi 指chỉ 佛Phật 性tánh 。 乃nãi 習tập 與dữ 性tánh 成thành 之chi 性tánh 。 如như 人nhân 輕khinh 躁táo 。 從tùng 獼mi 猴hầu 中trung 來lai 。 如như 人nhân 狼lang 毒độc 從tùng 蛇xà 蝎hạt 中trung 來lai 。 此thử 乃nãi 習tập 氣khí 所sở 使sử 。 故cố 云vân 異dị 生sanh 性tánh 也dã 。

言ngôn 無vô 想tưởng 定định 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 心tâm 王vương 不bất 行hành 。 令linh 其kỳ 身thân 心tâm 。 定định 隱ẩn 調điều 和hòa 。 亦diệc 名danh 定định 。 想tưởng 等đẳng 心tâm 聚tụ 悉tất 皆giai 不bất 行hành 。 而nhi 云vân 無vô 想tưởng 者giả 。 何hà 也dã 謂vị 此thử 外ngoại 道đạo 厭yếm 想tưởng 如như 病bệnh 。 忻hãn 求cầu 無vô 想tưởng 以dĩ 為vi 微vi 妙diệu 。 以dĩ 滅diệt 想tưởng 為vi 首thủ 。 故cố 立lập 無vô 想tưởng 定định 名danh 。 非phi 實thật 滅diệt 也dã 。

言ngôn 滅diệt 盡tận 定định 者giả 。 六lục 識thức 王vương 所sở 已dĩ 滅diệt 。 及cập 七thất 識thức 染nhiễm 分phần/phân 心tâm 聚tụ 。 皆giai 悉tất 滅diệt 盡tận 。 乃nãi 此thử 定định 相tương/tướng 。 問vấn 。 此thử 二nhị 定định 差sai 別biệt 如như 何hà 。 答đáp 。 修tu 無vô 想tưởng 則tắc 。 作tác 出xuất 離ly 想tưởng 。 謂vị 外ngoại 道đạo 修tu 有hữu 漏lậu 定định 。 伏phục 住trụ 想tưởng 心tâm 不bất 行hành 。 如như 夾giáp 氷băng 魚ngư 。 如như 石thạch 壓áp 草thảo 。 不bất 知tri 微vi 細tế 生sanh 滅diệt 。 命mạng 終chung 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 得đắc 四tứ 百bách 九cửu 十thập 九cửu 劫kiếp 中trung 想tưởng 心tâm 不bất 行hành 。 此thử 無vô 想tưởng 唯duy 屬thuộc 外ngoại 道đạo 所sở 修tu 。 而nhi 滅diệt 盡tận 。 乃nãi 作tác 止chỉ 息tức 想tưởng 。 謂vị 二Nhị 乘Thừa 修tu 無vô 漏lậu 定định 。 六lục 識thức 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 聚tụ 。 與dữ 七thất 識thức 染nhiễm 分phần/phân 恆hằng 行hành 心tâm 聚tụ 。 皆giai 悉tất 不bất 行hành 。 故cố 滅diệt 盡tận 唯duy 屬thuộc 四Tứ 果Quả 聖thánh 人nhân 。 故cố 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 問vấn 。 此thử 二nhị 定định 從tùng 何hà 建kiến 立lập 。 答đáp 。 皆giai 於ư 厭yếm 心tâm 種chủng 上thượng 。 遮già 礙ngại 轉chuyển 識thức 不bất 生sanh 功công 能năng 。 若nhược 於ư 厭yếm 心tâm 但đãn 伏phục 六lục 識thức 王vương 所sở 不bất 行hành 。 名danh 無vô 想tưởng 定định 。 若nhược 於ư 厭yếm 心tâm 使sử 六lục 識thức 王vương 所sở 。 七thất 識thức 染nhiễm 分phần/phân 恆hằng 行hành 心tâm 聚tụ 滅diệt 盡tận 。 名danh 滅diệt 盡tận 定định 也dã 。

言ngôn 無vô 想tưởng 報báo 者giả 。 由do 在tại 欲dục 界giới 修tu 彼bỉ 無vô 想tưởng 定định 。 故cố 感cảm 彼bỉ 無vô 想tưởng 天thiên 果quả 。 名danh 無vô 想tưởng 報báo 。

言ngôn 名danh 身thân 者giả 。 乃nãi 諸chư 法pháp 各các 有hữu 其kỳ 名danh 。 能năng 詮thuyên 自tự 體thể 。 單đơn 名danh 為vi 名danh 如như 爐lô 瓶bình 等đẳng 。 二nhị 名danh 已dĩ 上thượng 。 方phương 名danh 名danh 身thân 。 如như 香hương 爐lô 華hoa 瓶bình 等đẳng 。 三tam 名danh 已dĩ 上thượng 。 名danh 多đa 名danh 身thân 。 如như 銅đồng 香hương 爐lô 錫tích 華hoa 瓶bình 等đẳng 。 乃nãi 詮thuyên 別biệt 名danh 之chi 身thân 也dã 。

言ngôn 句cú 身thân 者giả 。 單đơn 句cú 為vi 句cú 。 如như 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 二nhị 句cú 為vi 句cú 身thân 。 如như 大đại 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 三tam 句cú 以dĩ 上thượng 為vi 多đa 句cú 身thân 。 如như 文Văn 殊Thù 菩Bồ 薩Tát 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 以dĩ 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 故cố 。

言ngôn 文văn 身thân 者giả 。 文văn 即tức 是thị 字tự 。 能năng 為vi 名danh 句cú 二nhị 所sở 依y 故cố 。 若nhược 不bất 帶đái 詮thuyên 只chỉ 名danh 字tự 。 如như 字tự 母mẫu 及cập 等đẳng 韻vận 之chi 類loại 。 但đãn 只chỉ 訓huấn 字tự 。 不bất 能năng 詮thuyên 理lý 。 若nhược 帶đái 前tiền 名danh 文văn 。 則tắc 如như 經kinh 書thư 字tự 。 能năng 詮thuyên 之chi 文văn 帶đái 所sở 詮thuyên 之chi 義nghĩa 理lý 故cố 。

言ngôn 生sanh 者giả 。 先tiên 無vô 今kim 有hữu 。

言ngôn 住trụ 者giả 。 有hữu 位vị 暫tạm 停đình 。 或hoặc 五ngũ 十thập 六lục 十thập 年niên 間gian 也dã 。

言ngôn 老lão 者giả 。 住trụ 別biệt 前tiền 後hậu 。 不bất 同đồng 前tiền 生sanh 後hậu 死tử 。 自tự 少thiểu 而nhi 壯tráng 。 壯tráng 而nhi 老lão 。 曰viết 衰suy 變biến 名danh 老lão 。

言ngôn 無vô 常thường 者giả 。 今kim 有hữu 後hậu 無vô 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 故cố 。 乃nãi 死tử 之chi 異dị 名danh 。 葢# 生sanh 名danh 為vi 有hữu 。 有hữu 必tất 後hậu 無vô 。 故cố 有hữu 非phi 恆hằng 有hữu 。 以dĩ 有hữu 生sanh 必tất 有hữu 死tử 故cố 。 不bất 如như 寂tịch 莫mạc 常thường 住trụ 之chi 無vô 為vi 。 是thị 恆hằng 有hữu 也dã 。 滅diệt 名danh 為vi 無vô 。 無vô 非phi 恆hằng 無vô 。 如như 人nhân 死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。 不bất 如như 兔thố 角giác 之chi 常thường 無vô 也dã 。 以dĩ 不bất 同đồng 無vô 為vi 之chi 常thường 有hữu 。 不bất 同đồng 兔thố 角giác 之chi 常thường 無vô 。 故cố 曰viết 無vô 常thường 。

言ngôn 流lưu 轉chuyển 者giả 。 謂vị 因nhân 果quả 相tương 續tục 。 由do 因nhân 感cảm 果quả 。 果quả 續tục 於ư 因nhân 。 前tiền 後hậu 不bất 斷đoạn 。 故cố 曰viết 流lưu 轉chuyển 。

言ngôn 定định 異dị 者giả 。 謂vị 善thiện 惡ác 因nhân 果quả 。 互hỗ 相tương 差sai 別biệt 。 以dĩ 善thiện 因nhân 必tất 感cảm 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 惡ác 因nhân 必tất 感cảm 苦khổ 果quả 。 一nhất 定định 永vĩnh 異dị 。 故cố 云vân 定định 異dị 。

言ngôn 相tương 應ứng 者giả 。 謂vị 因nhân 果quả 事sự 業nghiệp 和hòa 合hợp 而nhi 起khởi 。 以dĩ 因nhân 能năng 感cảm 果quả 。 果quả 必tất 應ưng 因nhân 。 不bất 相tương 違vi 故cố 。 或hoặc 問vấn 。 此thử 之chi 總tổng 名danh 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 。 如như 何hà 別biệt 中trung 又hựu 名danh 相tướng 應ưng 耶da 。 答đáp 此thử 總tổng 中trung 名danh 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 乃nãi 不bất 與dữ 前tiền 心tâm 心tâm 所sở 相tương 應ứng 而nhi 已dĩ 。 此thử 別biệt 中trung 相tương 應ứng 者giả 。 乃nãi 前tiền 心tâm 王vương 心tâm 所sở 與dữ 色sắc 三tam 法pháp 事sự 業nghiệp 。 和hòa 合hợp 恰kháp 好hảo/hiếu 之chi 義nghĩa 。 豈khởi 相tương/tướng 濫lạm 耶da 。

言ngôn 勢thế 速tốc 者giả 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 上thượng 遊du 行hành 迅tấn 疾tật 之chi 義nghĩa 。 如như 日nhật 月nguyệt 往vãng 來lai 。 無vô 情tình 變biến 壞hoại 。 有hữu 情tình 遷thiên 謝tạ 。 自tự 少thiểu 而nhi 壯tráng 。 壯tráng 而nhi 老lão 。 心tâm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 鳥điểu 之chi 飛phi 。 獸thú 之chi 走tẩu 。 月nguyệt 運vận 電điện 奔bôn 。 皆giai 此thử 所sở 攝nhiếp 故cố 。

言ngôn 次thứ 第đệ 者giả 。 謂vị 編biên 列liệt 有hữu 敘tự 。 如như 甲giáp 乙ất 丙bính 丁đinh 令linh 不bất 紊# 亂loạn 。 君quân 則tắc 尊tôn 。 臣thần 則tắc 卑ty 。 父phụ 則tắc 上thượng 。 子tử 則tắc 下hạ 。 而nhi 有hữu 左tả 右hữu 前tiền 後hậu 。 之chi 類loại 言ngôn 時thời 者giả 。 謂vị 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 年niên 月nguyệt 日nhật 夜dạ 之chi 類loại 。

言ngôn 方phương 者giả 。 謂vị 色sắc 之chi 分phần 齊tề 。 在tại 東đông 方phương 則tắc 曰viết 東đông 方phương 之chi 色sắc 等đẳng 。 故cố 曰viết 色sắc 之chi 分phần 齊tề 。 如như 四tứ 方phương 六lục 合hợp 十thập 方phương 上thượng 下hạ 之chi 類loại 。

言ngôn 數số 者giả 。 度độ 量lương 諸chư 法pháp 之chi 名danh 。 如như 權quyền 衡hành 升thăng 斗đẩu 丈trượng 尺xích 等đẳng 。 或hoặc 一nhất 十thập 百bách 千thiên 之chi 類loại 。

言ngôn 和hòa 合hợp 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 不bất 相tương 乖quai 反phản 。 和hòa 如như 水thủy 乳nhũ 和hòa 。 合hợp 如như 函hàm 葢# 合hợp 也dã 。

言ngôn 不bất 和hòa 合hợp 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 相tương/tướng 乖quai 反phản 故cố 。 如như 眼nhãn 與dữ 耳nhĩ 。 了liễu 不bất 相tương 觸xúc 。 前tiền 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 。 如như 相tương 順thuận 因nhân 。 此thử 諸chư 法pháp 不bất 和hòa 合hợp 。 如như 相tương 違vi 因nhân 。 或hoặc 問vấn 曰viết 。 此thử 二nhị 十thập 四tứ 法pháp 。 於ư 前tiền 三tam 位vị 。 則tắc 以dĩ 何hà 法pháp 當đương 何hà 位vị 。 答đáp 。 大đại 略lược 而nhi 言ngôn 。 命mạng 根căn 一nhất 法pháp 唯duy 屬thuộc 心tâm 王vương 。 乃nãi 第đệ 八bát 種chủng 上thượng 。 連liên 持trì 一nhất 期kỳ 色sắc 心tâm 不bất 斷đoạn 功công 能năng 故cố 。 異dị 生sanh 性tánh 一nhất 法pháp 。 唯duy 屬thuộc 心tâm 所sở 。 以dĩ 根căn 隨tùy 煩phiền 惱não 是thị 惡ác 心tâm 所sở 故cố 。 乃nãi 二nhị 障chướng 種chủng 上thượng 令linh 趣thú 類loại 差sai 別biệt 功công 能năng 故cố 。 無vô 想tưởng 滅diệt 盡tận 定định 及cập 無vô 想tưởng 報báo 。 乃nãi 王vương 所sở 上thượng 假giả 立lập 。 以dĩ 王vương 所sở 想tưởng 受thọ 等đẳng 已dĩ 滅diệt 。 名danh 無vô 想tưởng 等đẳng 。 餘dư 十thập 九cửu 種chủng 。 通thông 色sắc 及cập 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 三tam 位vị 上thượng 假giả 立lập 。 如như 眾chúng 同đồng 分phần/phân 乃nãi 根căn 身thân 世thế 界giới 五ngũ 塵trần 等đẳng 。 為vi 色sắc 同đồng 分phần/phân 。 同đồng 依y 同đồng 緣duyên 。 為vi 心tâm 同đồng 分phần/phân 。 同đồng 起khởi 善thiện 惡ác 為vi 所sở 同đồng 分phần/phân 。 如như 勢thế 速tốc 乃nãi 色sắc 心tâm 心tâm 所sở 遷thiên 流lưu 不bất 停đình 。 如như 定định 異dị 一nhất 法pháp 。 色sắc 不bất 是thị 心tâm 。 心tâm 王vương 不bất 是thị 心tâm 所sở 。 善thiện 因nhân 惡ác 果quả 等đẳng 定định 不bất 互hỗ 感cảm 故cố 。 此thử 上thượng 諸chư 法pháp 。 雖tuy 不bất 造tạo 業nghiệp 。 乃nãi 分phần/phân 位vị 唯duy 識thức 。 故cố 云vân 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 故cố 名danh 不bất 相tương 應ứng 行hành 法pháp 也dã 。

第đệ 五ngũ 無vô 為vi 法Pháp 者giả 。 略lược 有hữu 六lục 種chủng 。 一nhất 虗hư 空không 無vô 為vi 。 二nhị 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 三tam 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 四tứ 不bất 動động 無vô 為vi 。 五ngũ 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 。 六lục 真Chân 如Như 無vô 為vi 。

此thử 列liệt 六lục 種chủng 無vô 為vi 之chi 名danh 也dã 。 言ngôn 無vô 為vi 者giả 。 乃nãi 前tiền 四tứ 位vị 真chân 實thật 之chi 性tánh 。 故cố 云vân 識thức 實thật 性tánh 。 乃nãi 第đệ 五ngũ 實thật 性tánh 唯duy 識thức 。 識thức 實thật 性tánh 故cố 。 以dĩ 六lục 位vị 心tâm 所sở 。 則tắc 識thức 之chi 相tướng 應ưng 。 乃nãi 第đệ 二nhị 相tương 應ứng 唯duy 識thức 。 識thức 相tương 應ứng 故cố 。 十thập 一nhất 色sắc 法pháp 。 乃nãi 識thức 之chi 所sở 緣duyên 。 即tức 第đệ 三tam 所sở 緣duyên 唯duy 識thức 。 識thức 所sở 緣duyên 故cố 。 二nhị 十thập 四tứ 不bất 相tương 應ứng 。 即tức 識thức 之chi 分phần 位vị 。 乃nãi 第đệ 四tứ 分phần/phân 位vị 唯duy 識thức 。 識thức 分phần/phân 位vị 故cố 。 識thức 是thị 其kỳ 四tứ 位vị 之chi 體thể 。 故cố 總tổng 云vân 識thức 實thật 性tánh 也dã 。 前tiền 九cửu 十thập 四tứ 種chủng 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 屬thuộc 凡phàm 夫phù 生sanh 死tử 法pháp 。 以dĩ 有hữu 所sở 作tác 為vi 故cố 。 今kim 此thử 六lục 種chủng 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 屬thuộc 三tam 乘thừa 出xuất 世thế 法pháp 。 以dĩ 無vô 所sở 作tác 為vi 故cố 。 前tiền 名danh 煩phiền 惱não 障chướng 。 此thử 名danh 所sở 知tri 障chướng 。 此thử 六lục 無vô 為vi 。 雖tuy 云vân 出xuất 世thế 。 然nhiên 亦diệc 兼kiêm 凡phàm 夫phu 。 但đãn 約ước 無vô 所sở 作tác 為vi 。 義nghĩa 說thuyết 無vô 為vi 耳nhĩ 。 蓋cái 虗hư 空không 。 非phi 擇trạch 滅diệt 。 真Chân 如Như 。 此thử 三tam 無vô 為vi 。 乃nãi 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 所sở 證chứng 。 擇trạch 滅diệt 。 乃nãi 二Nhị 乘Thừa 所sở 得đắc 。 不bất 動động 。 乃nãi 四tứ 禪thiền 天thiên 人nhân 所sở 修tu 捨xả 定định 。 苦khổ 樂lạc 不bất 動động 故cố 。 想tưởng 受thọ 滅diệt 。 乃nãi 四tứ 空không 天thiên 人nhân 。 想tưởng 受thọ 不bất 行hành 。 有hữu 此thử 不bất 同đồng 耳nhĩ 。

一nhất 虗hư 空không 無vô 為vi 者giả 。 此thử 從tùng 觀quán 得đắc 名danh 。 謂vị 由do 修tu 無vô 我ngã 觀quán 所sở 顯hiển 真chân 理lý 。 似tự 虗hư 空không 相tướng 。 離ly 一nhất 切thiết 色sắc 。 心tâm 等đẳng 諸chư 法pháp 障chướng 礙ngại 。 故cố 云vân 虗hư 空không 。

補bổ 義nghĩa 。 此thử 依y 識thức 變biến 。 故cố 屬thuộc 有hữu 我ngã 。 正chánh 起khởi 信tín 之chi 我ngã 見kiến 也dã 二nhị 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 者giả 。 擇trạch 謂vị 揀giản 擇trạch 。 乃nãi 能năng 擇trạch 之chi 智trí 。 滅diệt 謂vị 斷đoạn 滅diệt 乃nãi 所sở 滅diệt 之chi 根căn 隨tùy 煩phiền 惱não 。 謂vị 由do 無vô 漏lậu 智trí 。 擇trạch 揀giản 諸chư 惑hoặc 。 能năng 顯hiển 滅diệt 理lý 。 以dĩ 斷đoạn 諸chư 障chướng 染nhiễm 。 因nhân 擇trạch 力lực 所sở 得đắc 滅diệt 理lý 。 故cố 云vân 擇trạch 滅diệt 。 乃nãi 二Nhị 乘Thừa 析tích 色sắc 明minh 空không 。 所sở 證chứng 涅Niết 槃Bàn 耳nhĩ 。

三tam 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 者giả 。 非phi 由do 擇trạch 力lực 滅diệt 惑hoặc 所sở 得đắc 。 但đãn 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 及cập 緣duyên 闕khuyết 所sở 顯hiển 故cố 。 緣duyên 闕khuyết 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 永vĩnh 礙ngại 當đương 生sanh 。 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 當đương 生sanh 者giả 。 當đương 來lai 生sanh 法pháp 。 緣duyên 會hội 則tắc 生sanh 。 緣duyên 闕khuyết 不bất 生sanh 。 謂vị 能năng 永vĩnh 害hại 未vị 來lai 法pháp 生sanh 。 得đắc 滅diệt 異dị 前tiền 。 以dĩ 得đắc 不bất 由do 擇trạch 。 但đãn 由do 緣duyên 闕khuyết 。 名danh 非phi 擇trạch 滅diệt 。 如như 眼nhãn 與dữ 意ý 專chuyên 一nhất 色sắc 時thời 。 餘dư 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 謝tạ 。 緣duyên 彼bỉ 境cảnh 界giới 五ngũ 識thức 身thân 等đẳng 。 住trụ 未vị 來lai 世thế 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 由do 彼bỉ 不bất 能năng 緣duyên 過quá 去khứ 境cảnh 。 緣duyên 不bất 具cụ 故cố 。 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 。 釋thích 云vân 。 謂vị 眼nhãn 緣duyên 色sắc 時thời 。 耳nhĩ 等đẳng 亦diệc 合hợp 緣duyên 聲thanh 等đẳng 。 以dĩ 專chuyên 注chú 色sắc 。 故cố 耳nhĩ 不bất 緣duyên 色sắc 等đẳng 同đồng 時thời 聲thanh 等đẳng 剎sát 那na 已dĩ 謝tạ 。 故cố 令linh 緣duyên 聲thanh 等đẳng 識thức 。 更cánh 不bất 復phục 生sanh 。 以dĩ 前tiền 五ngũ 識thức 唯duy 緣duyên 現hiện 量lượng 。 不bất 緣duyên 過quá 未vị 故cố 。

四tứ 不bất 動động 無vô 為vi 者giả 。 雖tuy 前tiền 三tam 定định 。 至chí 第đệ 四tứ 禪thiền 。 永vĩnh 離ly 三tam 災tai 。 謂vị 火hỏa 燒thiêu 初sơ 禪thiền 。 水thủy 渰# 二nhị 禪thiền 。 風phong 刮# 三tam 禪thiền 。 出xuất 八bát 難nạn 。 謂vị 憂ưu 。 苦khổ 。 喜hỷ 樂lạc 。 尋tầm 。 伺tứ 。 出xuất 。 入nhập 。 息tức 故cố 。 無vô 喜hỷ 樂lạc 動động 搖dao 身thân 心tâm 所sở 顯hiển 真chân 理lý 。 故cố 云vân 不bất 動động 。

補bổ 義nghĩa 。 此thử 正chánh 四tứ 禪thiền 天thiên 定định 。 亦diệc 屬thuộc 五ngũ 那na 含hàm 天thiên 。

五ngũ 想tưởng 受thọ 滅diệt 無vô 為vi 者giả 。 謂vị 已dĩ 離ly 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 欲dục 超siêu 過quá 有hữu 頂đảnh 。 暫tạm 止chỉ 息tức 想tưởng 。 作tác 意ý 為vi 先tiên 故cố 。 諸chư 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 及cập 恆hằng 行hành 一nhất 分phần/phân 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 以dĩ 想tưởng 受thọ 不bất 行hành 所sở 顯hiển 真chân 理lý 。 故cố 云vân 想tưởng 受thọ 滅diệt 。

六lục 真Chân 如Như 無vô 為vi 者giả 。 謂vị 言ngôn 說thuyết 之chi 極cực 。 無vô 有hữu 可khả 說thuyết 故cố 強cường/cưỡng 名danh 真Chân 如Như 。 言ngôn 真Chân 如Như 者giả 。 離ly 外ngoại 道đạo 之chi 倒đảo 。 及cập 二Nhị 乘Thừa 之chi 妄vọng 。 不bất 妄vọng 不bất 變biến 。 理lý 非phi 倒đảo 妄vọng 。 故cố 名danh 真Chân 如Như 。 前tiền 五ngũ 無vô 為vi 。 皆giai 依y 真Chân 如Như 體thể 上thượng 假giả 立lập 名danh 空không 等đẳng 。

此thử 六lục 種chủng 無vô 為vi 。 識thức 論luận 說thuyết 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 依y 識thức 變biến 。 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 二nhị 依y 法pháp 性tánh 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 言ngôn 依y 識thức 變biến 假giả 施thi 設thiết 有hữu 者giả 。 謂vị 曾tằng 聞văn 佛Phật 說thuyết 如như 虗hư 空không 等đẳng 名danh 。 隨tùy 起khởi 分phân 別biệt 作tác 虗hư 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 復phục 假giả 觀quán 法pháp 數sác 數sác 。 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 則tắc 於ư 觀quán 心tâm 中trung 有hữu 似tự 虗hư 空không 等đẳng 相tương/tướng 現hiện 。 此thử 所sở 現hiện 無vô 為vi 相tương/tướng 。 變biến 帶đái 而nhi 起khởi 。 前tiền 後hậu 相tương 似tự 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 假giả 說thuyết 為vi 常thường 。 以dĩ 唯duy 識thức 變biến 。 故cố 非phi 真chân 常thường 。 此thử 該cai 六lục 種chủng 無vô 為vi 。 乃nãi 地địa 前tiền 比tỉ 觀quán 所sở 修tu 。 當đương 屬thuộc 有hữu 漏lậu 。 若nhược 地địa 上thượng 後hậu 得đắc 智trí 變biến 。 即tức 無vô 漏lậu 也dã 。 二nhị 依y 法pháp 性tánh 假giả 施thi 設thiết 有hữu 者giả 。 謂vị 空không 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 有hữu 無vô 俱câu 非phi 。 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 一nhất 切thiết 法pháp 。 是thị 法pháp 真chân 實thật 之chi 理lý 。 故cố 名danh 法pháp 性tánh 。 離ly 諸chư 障chướng 礙ngại 。 故cố 名danh 虗hư 空không 。 是thị 則tắc 前tiền 五ngũ 無vô 為vi 。 皆giai 依y 真Chân 如Như 實thật 德đức 也dã 。 此thử 體thể 須tu 證chứng 人nhân 法pháp 二nhị 空không 無vô 我ngã 之chi 後hậu 。 方phương 得đắc 顯hiển 故cố 。 乃nãi 地địa 上thượng 所sở 證chứng 。 今kim 言ngôn 皆giai 無vô 我ngã 者giả 。 乃nãi 約ước 前tiền 識thức 變biến 者giả 。 故cố 說thuyết 有hữu 我ngã 。 其kỳ 依y 法pháp 性tánh 真Chân 如Như 修tu 所sở 顯hiển 者giả 。 為vi 真chân 真Chân 如Như 性tánh 。 若nhược 依y 性tánh 宗tông 。 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 。 乃nãi 至chí 證chứng 得đắc 。 無vô 上thượng 涅Niết 槃Bàn 。 皆giai 名danh 我ngã 相tương/tướng 。 故cố 亦diệc 屬thuộc 有hữu 我ngã 。 今kim 論luận 六lục 種chủng 。 但đãn 說thuyết 依y 識thức 變biến 者giả 。

論luận 初sơ 標tiêu 云vân 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 設thiết 有hữu 二nhị 問vấn 。 何hà 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 。 云vân 何hà 為vi 無vô 我ngã 。 以dĩ 上thượng 乃nãi 明minh 一nhất 切thiết 法pháp 。 乃nãi 答đáp 初sơ 問vấn 已dĩ 竟cánh 。 下hạ 答đáp 次thứ 問vấn 。 云vân 何hà 為vi 無vô 我ngã 。

言ngôn 無vô 我ngã 者giả 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 補bổ 特đặc 伽già 羅la 無vô 我ngã 。 二nhị 者giả 法pháp 無vô 我ngã 。

一nhất 補bổ 特đặc 伽già 羅la 無vô 我ngã 者giả 。 即tức 我ngã 無vô 我ngã 也dã 。 我ngã 者giả 主chủ 宰tể 義nghĩa 。 自tự 在tại 義nghĩa 。 若nhược 實thật 有hữu 我ngã 。 應ưng 當đương 人nhân 常thường 在tại 世thế 為vi 人nhân 。 天thiên 常thường 在tại 天thiên 為vi 天thiên 。 不bất 流lưu 轉chuyển 諸chư 趣thú 受thọ 生sanh 死tử 。 纔tài 是thị 自tự 在tại 實thật 用dụng 。 今kim 見kiến 起khởi 惑hoặc 。 造tạo 業nghiệp 。 則tắc 有hữu 生sanh 滅diệt 往vãng 來lai 遷thiên 變biến 。 則tắc 知tri 都đô 無vô 主chủ 宰tể 自tự 在tại 實thật 用dụng 矣hĩ 。 又hựu 梵Phạn 語ngữ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 此thử 云vân 數số 取thủ 趣thú 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 數sác 數sác 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。 名danh 為vi 能năng 取thủ 之chi 因nhân 。 當đương 來lai 五ngũ 趣thú 受thọ 生sanh 。 名danh 為vi 所sở 取thủ 之chi 果quả 。 此thử 葢# 就tựu 凡phàm 夫phu 所sở 執chấp 分phân 別biệt 五ngũ 蘊uẩn 假giả 我ngã 。 及cập 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 之chi 神thần 我ngã 。 以dĩ 取thủ 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 之chi 苦khổ 。 者giả 而nhi 言ngôn 也dã 。 若nhược 二Nhị 乘Thừa 所sở 執chấp 。 蘊uẩn 即tức 離ly 我ngã 。 及cập 涅Niết 槃Bàn 我ngã 。 亦diệc 屬thuộc 分phân 別biệt 。 若nhược 凡phàm 夫phu 俱câu 生sanh 。 及cập 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 未vị 破phá 藏tạng 識thức 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 所sở 斷đoạn 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 如như 論luận 所sở 言ngôn 。 無vô 始thỉ 虗hư 妄vọng 熏huân 習tập 內nội 因nhân 力lực 故cố 。 葢# 指chỉ 習tập 氣khí 而nhi 言ngôn 也dã 。 今kim 論luận 云vân 一nhất 切thiết 無vô 我ngã 。 以dĩ 聖thánh 教giáo 量lượng 。 盡tận 皆giai 破phá 之chi 。 方phương 盡tận 大Đại 乘Thừa 之chi 意ý 也dã 。

二nhị 法pháp 無vô 我ngã 者giả 。 謂vị 我ngã 所sở 執chấp 之chi 法pháp 也dã 。 言ngôn 法pháp 者giả 。 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 。 任nhậm 持trì 自tự 性tánh 之chi 義nghĩa 。 謂vị 真Chân 如Như 而nhi 為vì 眾chúng 生sanh 自tự 性tánh 故cố 。 今kim 言ngôn 真Chân 如Như 眾chúng 生sanh 即tức 解giải 。 以dĩ 有hữu 自tự 性tánh 軌quỹ 持trì 令linh 生sanh 解giải 故cố 。 又hựu 諸chư 法pháp 各các 有hữu 自tự 體thể 不bất 失thất 。 而nhi 能năng 軌quỹ 物vật 令linh 生sanh 解giải 故cố 。 只chỉ 如như 香hương 爐lô 。 不bất 作tác 花hoa 瓶bình 之chi 解giải 。 是thị 有hữu 軌quỹ 則tắc 之chi 義nghĩa 。 故cố 得đắc 法Pháp 之chi 名danh 。 雖tuy 復phục 任nhậm 持trì 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 。 而nhi 亦diệc 無vô 勝thắng 性tánh 實thật 自tự 在tại 用dụng 故cố 。 若nhược 實thật 有hữu 我ngã 。 則tắc 萬vạn 物vật 應ưng 無vô 生sanh 滅diệt 成thành 壞hoại 。 今kim 見kiến 國quốc 土độ 遷thiên 壞hoại 。 萬vạn 物vật 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 故cố 知tri 諸chư 法pháp 亦diệc 無vô 我ngã 也dã 。 然nhiên 凡phàm 夫phu 法pháp 執chấp 者giả 。 即tức 根căn 身thân 器khí 界giới 六lục 塵trần 依y 報báo 也dã 。 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 各các 有hữu 多đa 種chủng 。 本bổn 出xuất 西tây 域vực 。 有hữu 六lục 家gia 七thất 宗tông 。 各các 立lập 異dị 見kiến 。 以dĩ 為vi 所sở 安an 。 此thử 乃nãi 外ngoại 道đạo 法pháp 執chấp 。 二Nhị 乘Thừa 法pháp 執chấp 。 即tức 所sở 取thủ 偏thiên 空không 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 通thông 名danh 分phân 別biệt 法pháp 執chấp 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 執chấp 取thủ 證chứng 真Chân 如Như 。 論luận 曰viết 。 現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 。 以dĩ 有hữu 證chứng 得đắc 。 是thị 為vi 微vi 細tế 法pháp 執chấp 。 所sở 謂vị 存tồn 我ngã 覺giác 我ngã 。 俱câu 名danh 障chướng 礙ngại 。 故cố 八bát 地địa 已dĩ 證chứng 。 平bình 等đẳng 真Chân 如Như 。 尚thượng 起khởi 貪tham 著trước 。 是thị 謂vị 微vi 細tế 法pháp 執chấp 。 乃nãi 菩Bồ 薩Tát 俱câu 生sanh 法pháp 執chấp 也dã 此thử 執chấp 未vị 空không 。 故cố 未vị 盡tận 異dị 熟thục 。 異dị 屬thuộc 因nhân 。 熟thục 屬thuộc 果quả 。 故cố 尚thượng 屬thuộc 因nhân 果quả 。 直trực 至chí 金kim 剛cang 道đạo 後hậu 。 異dị 熟thục 空không 時thời 。 即tức 入nhập 果quả 海hải 。 即tức 起khởi 信tín 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 盡tận 。 覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 。 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 。 遠viễn 離ly 微vi 細tế 念niệm 故cố 。 得đắc 見kiến 心tâm 性tánh 。 心tâm 即tức 常thường 住trụ 。 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 。 是thị 則tắc 按án 此thử 百bách 法pháp 。 前tiền 九cửu 十thập 四tứ 種chủng 。 乃nãi 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 。 六lục 種chủng 無vô 為vi 。 乃nãi 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 所sở 執chấp 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 。 以dĩ 雖tuy 證chứng 涅Niết 槃Bàn 真Chân 如Như 。 猶do 屬thuộc 迷mê 悟ngộ 對đối 待đãi 。 總tổng 屬thuộc 生sanh 滅diệt 邊biên 收thu 。 正chánh 起khởi 信tín 中trung 對đối 生sanh 滅diệt 之chi 真Chân 如Như 也dã 。 故cố 今kim 生sanh 滅diệt 情tình 忘vong 。 聖thánh 凡phàm 不bất 立lập 。 方phương 極cực 一nhất 心tâm 之chi 源nguyên 。 故cố 皆giai 無vô 之chi 。 此thử 實thật 即tức 相tương/tướng 歸quy 性tánh 之chi 極cực 則tắc 也dã 。 葢# 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 。 有hữu 麤thô 。 有hữu 細tế 。 麤thô 者giả 名danh 分phân 別biệt 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 。 細tế 者giả 名danh 俱câu 生sanh 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 。 此thử 麤thô 細tế 二nhị 種chủng 執chấp 。 返phản 妄vọng 歸quy 真chân 。 從tùng 麤thô 至chí 細tế 。 始thỉ 從tùng 凡phàm 夫phu 作tác 生sanh 空không 觀quán 。 熏huân 修tu 至chí 七thất 信tín 位vị 。 斷đoạn 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 。 從tùng 八bát 信tín 位vị 。 作tác 法pháp 空không 觀quán 。 熏huân 修tu 歷lịch 三tam 賢hiền 。 至chí 初Sơ 地Địa 初sơ 心tâm 。 斷đoạn 分phân 別biệt 法pháp 執chấp 。 故cố 云vân 分phân 別biệt 二nhị 障chướng 極cực 喜hỷ 無vô 。 從tùng 二nhị 地địa 作tác 真Chân 如Như 觀quán 。 至chí 七thất 地địa 斷đoạn 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 從tùng 八bát 地địa 至chí 等đẳng 覺giác 。 金kim 剛cang 心tâm 中trung 。 斷đoạn 俱câu 生sanh 法pháp 執chấp 。 故cố 云vân 六lục 七thất 俱câu 生sanh 地địa 地địa 除trừ 。 第đệ 七thất 修tu 道Đạo 除trừ 種chủng 現hiện 。 金kim 剛cang 道đạo 後hậu 總tổng 皆giai 無vô 。 到đáo 此thử 方phương 纔tài 破phá 盡tận 。 淨tịnh 此thử 二nhị 執chấp 。 即tức 證chứng 一nhất 心tâm 。 是thị 名danh 為vi 佛Phật 。 今kim 此thử 二nhị 無vô 我ngã 。 則tắc 麤thô 細tế 二nhị 種chủng 。 皆giai 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 。

按án 識thức 論luận 云vân 。 然nhiên 諸chư 我ngã 執chấp 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 俱câu 生sanh 。 二nhị 者giả 分phân 別biệt 。 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 虗hư 妄vọng 熏huân 習tập 。 內nội 因nhân 力lực 故cố 。 恆hằng 與dữ 身thân 俱câu 。 不bất 待đãi 邪tà 教giáo 。 及cập 邪tà 分phân 別biệt 。 任nhậm 運vận 而nhi 轉chuyển 。 故cố 名danh 俱câu 生sanh 。 此thử 復phục 二nhị 種chủng 。 一nhất 常thường 相tương 續tục 。 在tại 第đệ 七thất 識thức 。 緣duyên 第đệ 八bát 識thức 起khởi 自tự 心tâm 相tương/tướng 。 執chấp 為vi 實thật 我ngã 。 二nhị 有hữu 間gian 斷đoạn 。 在tại 第đệ 六lục 識thức 。 緣duyên 識thức 所sở 變biến 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 相tương/tướng 。 或hoặc 總tổng 或hoặc 別biệt 。 起khởi 自tự 心tâm 相tương/tướng 。 此thử 二nhị 我ngã 執chấp 。 細tế 故cố 難nạn/nan 斷đoạn 。 後hậu 修tu 道Đạo 中trung 數sác 數sác 修tu 習tập 。 勝thắng 生sanh 空không 觀quán 。 方phương 能năng 除trừ 滅diệt 。 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 。 亦diệc 由do 現hiện 在tại 外ngoại 緣duyên 力lực 故cố 。 非phi 與dữ 身thân 俱câu 。 要yếu 待đãi 邪tà 教giáo 及cập 邪tà 分phân 別biệt 。 然nhiên 後hậu 方phương 起khởi 。 故cố 名danh 分phân 別biệt 。 唯duy 在tại 第đệ 六lục 意ý 識thức 中trung 有hữu 。 此thử 亦diệc 二nhị 種chủng 。 一nhất 緣duyên 邪tà 教giáo 所sở 說thuyết 蘊uẩn 相tương/tướng 。 起khởi 自tự 心tâm 相tương/tướng 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 執chấp 為vi 實thật 我ngã 。 二nhị 緣duyên 邪tà 教giáo 分phần/phân 說thuyết 我ngã 相tương/tướng 。 起khởi 自tự 心tâm 相tương/tướng 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 執chấp 為vi 實thật 我ngã 。 此thử 二nhị 我ngã 執chấp 麤thô 故cố 易dị 斷đoạn 。 初sơ 見kiến 道đạo 時thời 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 生sanh 空không 真Chân 如Như 。 即tức 能năng 除trừ 滅diệt 。

補bổ 義nghĩa 曰viết 。 按án 識thức 論luận 所sở 說thuyết 。 俱câu 生sanh 二nhị 種chủng 我ngã 執chấp 單đơn 屬thuộc 凡phàm 夫phu 。 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 屬thuộc 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 。 且thả 凡phàm 夫phu 我ngã 執chấp 。 招chiêu 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 者giả 。 故cố 云vân 數số 取thủ 趣thú 。 謂vị 數sác 數sác 造tạo 業nghiệp 取thủ 五ngũ 趣thú 生sanh 死tử 也dã 。 如như 是thị 若nhược 言ngôn 登đăng 地địa 乃nãi 斷đoạn 。 豈khởi 三tam 賢hiền 未vị 離ly 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 耶da 。 此thử 與dữ 斷đoạn 證chứng 位vị 中trung 。 大đại 難nan 會hội 合hợp 。 從tùng 來lai 所sở 未vị 明minh 也dã 。 若nhược 約ước 斷đoạn 證chứng 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 至chí 七thất 信tín 位vị 。 同đồng 除trừ 四tứ 住trụ 。 則tắc 已dĩ 離ly 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。 證chứng 我ngã 空không 矣hĩ 。 楞lăng 伽già 云vân 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 俱câu 生sanh 身thân 見kiến 斷đoạn 。 何hà 待đãi 登đăng 地địa 。 是thị 則tắc 從tùng 八bát 信tín 已dĩ 後hậu 。 皆giai 屬thuộc 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 豈khởi 有hữu 未vị 得đắc 我ngã 空không 而nhi 能năng 變biến 易dị 生sanh 死tử 耶da 。 此thử 又hựu 大đại 難nan 會hội 合hợp 也dã 。 然nhiên 據cứ 論luận 明minh 文văn 。 豈khởi 敢cảm 妄vọng 議nghị 。 但đãn 難nan 會hội 通thông 。 不bất 無vô 其kỳ 說thuyết 。 然nhiên 經kinh 論luận 共cộng 說thuyết 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 煩phiền 惱não 障chướng 招chiêu 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 所sở 知tri 障chướng 招chiêu 。 故cố 今kim 論luận 云vân 。 數số 取thủ 趣thú 者giả 。 是thị 約ước 煩phiền 惱não 障chướng 說thuyết 。 即tức 憎tăng 愛ái 煩phiền 惱não 。 正chánh 屬thuộc 分phân 別biệt 二nhị 執chấp 。 乃nãi 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 無vô 我ngã 。 於ư 心tâm 外ngoại 妄vọng 起khởi 分phân 別biệt 。 實thật 有hữu 諸chư 法pháp 。 又hựu 執chấp 此thử 法pháp 有hữu 實thật 主chủ 宰tể 。 則tắc 與dữ 外ngoại 道đạo 。 二Nhị 乘Thừa 邪tà 分phân 別biệt 同đồng 。 是thị 則tắc 論luận 以dĩ 俱câu 生sanh 單đơn 在tại 地địa 上thượng 。 分phân 別biệt 單đơn 屬thuộc 外ngoại 道đạo 二Nhị 乘Thừa 。 約ước 多đa 分phần 說thuyết 。 其kỳ 實thật 分phân 別biệt 二nhị 執chấp 凡phàm 夫phu 不bất 無vô 。 今kim 言ngôn 登đăng 地địa 斷đoạn 者giả 。 論luận 云vân 。 由do 內nội 因nhân 力lực 。 是thị 單đơn 約ước 二nhị 執chấp 習tập 氣khí 種chủng 子tử 而nhi 言ngôn 。 其kỳ 凡phàm 夫phu 分phân 別biệt 。 乃nãi 煩phiền 惱não 耳nhĩ 。 故cố 論luận 略lược 之chi 。 又hựu 曰viết 。 梵Phạn 語ngữ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 此thử 云vân 數số 取thủ 趣thú 。 然nhiên 此thử 正chánh 明minh 我ngã 無vô 我ngã 。 而nhi 云vân 數số 取thủ 趣thú 者giả 。 此thử 非phi 敵địch 體thể 而nhi 翻phiên 。 乃nãi 約ước 義nghĩa 而nhi 翻phiên 者giả 也dã 。 應ưng 的đích 體thể 云vân 我ngã 。 因nhân 執chấp 我ngã 故cố 數sác 數sác 造tạo 業nghiệp 。 以dĩ 取thủ 未vị 來lai 諸chư 趣thú 生sanh 死tử 。 葢# 約ước 我ngã 能năng 造tạo 業nghiệp 。 因nhân 我ngã 以dĩ 取thủ 未vị 來lai 生sanh 死tử 耳nhĩ 。 今kim 人nhân 但đãn 只chỉ 講giảng 數số 取thủ 趣thú 義nghĩa 。 竟cánh 失thất 我ngã 之chi 名danh 。 故cố 使sử 學học 人nhân 難nạn/nan 明minh 也dã 。 然nhiên 五ngũ 趣thú 生sanh 死tử 。 乃nãi 煩phiền 惱não 障chướng 招chiêu 。 若nhược 說thuyết 此thử 為vi 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 豈khởi 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 又hựu 招chiêu 五ngũ 趣thú 生sanh 死tử 耶da 。 故cố 予# 所sở 言ngôn 難nan 會hội 合hợp 者giả 此thử 也dã 。 然nhiên 云vân 修tu 道Đạo 位vị 中trung 除trừ 種chủng 現hiện 。 是thị 知tri 俱câu 生sanh 但đãn 約ước 習tập 氣khí 。 而nhi 煩phiền 惱não 障chướng 猶do 屬thuộc 分phân 別biệt 。

百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 論luận 纂toản (# 終chung )#