波逸提 ( 波ba 逸dật 提đề )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）Pāyattika，又作波逸底迦，波藥致，波羅逸尼柯，波羅夜質胝迦，波質胝柯，波夜提。六聚罪之第四，譯為墮，犯戒律之罪名，由此罪墮落於地獄，故名墮罪。此中有尼薩耆波逸提Naiḥsargika－pāyattika，與波逸提之二數。尼薩耆波逸提，譯曰捨，墮波逸提譯曰單提，又云單墮。捨墮有三十戒。蓋應以所犯之贓物捨入於僧中，故名捨墮，單墮有九十戒，犯者無應捨入之贓物，但結墮罪，故名單墮。戒相分八段時，別此為二者，為五篇或六聚七聚時，則此二者合為一波逸提。行事鈔中一曰：「波逸提，義翻為墮。十誦云：墮在燒煮覆障地獄故也。四分僧有百二十種，分取三十，因財事生犯，貪慢心強，制捨入僧，故名尼薩耆也。餘之九十單悔別人，若據罪體同一品懺。（中略）出要律儀云：尼薩耆，舊翻捨墮。聲論云：尼翻為盡，薩耆為捨。波逸提，本名波藥（夷割反）致也。明了論解波羅逸尼柯部有三百六十罪。正量部翻為應功用。薩婆多云波羅夜質胝柯，翻為應對治。恒須思惟，若犯即覺。上座部云波質胝柯。翻為能燒熱，此罪得大叫喚地獄。因時能焦熱心，因時能燒燃眾生。」有部毘奈耶二十曰：「波逸底迦法。」瑜伽倫記十八曰：「波逸底迦，舊云波逸提，亦名波夜提，此云墮罪。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） Pāyattika ， 又hựu 作tác 波ba 逸dật 底để 迦ca ， 波ba 藥dược 致trí ， 波ba 羅la 逸dật 尼ni 柯kha ， 波ba 羅la 夜dạ 質chất 胝chi 迦ca ， 波ba 質chất 胝chi 柯kha ， 波ba 夜dạ 提đề 。 六lục 聚tụ 罪tội 之chi 第đệ 四tứ ， 譯dịch 為vi 墮đọa ， 犯phạm 戒giới 律luật 之chi 罪tội 名danh ， 由do 此thử 罪tội 墮đọa 落lạc 於ư 地địa 獄ngục ， 故cố 名danh 墮đọa 罪tội 。 此thử 中trung 有hữu 尼ni 薩tát 耆kỳ 波ba 逸dật 提đề Nai ḥ sargika － pāyattika ， 與dữ 波ba 逸dật 提đề 之chi 二nhị 數số 。 尼ni 薩tát 耆kỳ 波ba 逸dật 提đề ， 譯dịch 曰viết 捨xả ， 墮đọa 波ba 逸dật 提đề 譯dịch 曰viết 單đơn 提đề ， 又hựu 云vân 單đơn 墮đọa 。 捨xả 墮đọa 有hữu 三tam 十thập 戒giới 。 蓋cái 應ưng/ứng 以dĩ 所sở 犯phạm 之chi 贓 物vật 捨xả 入nhập 於ư 僧Tăng 中trung ， 故cố 名danh 捨xả 墮đọa ， 單đơn 墮đọa 有hữu 九cửu 十thập 戒giới ， 犯phạm 者giả 無vô 應ưng/ứng 捨xả 入nhập 之chi 贓 物vật ， 但đãn 結kết 墮đọa 罪tội ， 故cố 名danh 單đơn 墮đọa 。 戒giới 相tướng 分phần 八bát 段đoạn 時thời ， 別biệt 此thử 為vi 二nhị 者giả 為vi 。 五ngũ 篇thiên 或hoặc 六lục 聚tụ 七thất 聚tụ 時thời ， 則tắc 此thử 二nhị 者giả 合hợp 為vi 一nhất 波ba 逸dật 提đề 。 行hành 事sự 鈔sao 中trung 一nhất 曰viết ： 「 波ba 逸dật 提đề ， 義nghĩa 翻phiên 為vi 墮đọa 。 十thập 誦tụng 云vân ： 墮đọa 在tại 燒thiêu 煮chử 覆phú 障chướng 地địa 獄ngục 故cố 也dã 。 四tứ 分phần 僧Tăng 有hữu 百bách 二nhị 十thập 種chủng 分phần 取thủ 三tam 十thập ， 因nhân 財tài 事sự 生sanh 犯phạm ， 貪tham 慢mạn 心tâm 強cường/cưỡng ， 制chế 捨xả 入nhập 僧Tăng ， 故cố 名danh 尼ni 薩tát 耆kỳ 也dã 。 餘dư 之chi 九cửu 十thập 單đơn 悔hối 別biệt 人nhân ， 若nhược 據cứ 罪tội 體thể 同đồng 一nhất 品phẩm 懺sám 。 （ 中trung 略lược ） 出xuất 要yếu 律luật 儀nghi 云vân ： 尼ni 薩tát 耆kỳ ， 舊cựu 翻phiên 捨xả 墮đọa 。 聲thanh 論luận 云vân ： 尼ni 翻phiên 為vi 盡tận ， 薩tát 耆kỳ 為vi 捨xả 。 波ba 逸dật 提đề ， 本bổn 名danh 波ba 藥dược （ 夷di 割cát 反phản ） 致trí 也dã 。 明minh 了liễu 論luận 解giải 波ba 羅la 逸dật 尼ni 柯kha 部bộ 有hữu 三tam 百bách 六lục 十thập 罪tội 。 正chánh 量lượng 部bộ 翻phiên 為vi 應ưng/ứng 功công 用dụng 。 薩tát 婆bà 多đa 云vân 波ba 羅la 夜dạ 質chất 胝chi 柯kha ， 翻phiên 為vi 應ứng 對đối 治trị 。 恒 須tu 思tư 惟duy ， 若nhược 犯phạm 即tức 覺giác 。 上thượng 座tòa 部bộ 云vân 波ba 質chất 胝chi 柯kha 。 翻phiên 為vi 能năng 燒thiêu 熱nhiệt ， 此thử 罪tội 得đắc 大đại 。 叫Khiếu 喚Hoán 地Địa 獄Ngục 。 因nhân 時thời 能năng 焦tiêu 熱nhiệt 心tâm ， 因nhân 時thời 能năng 燒thiêu 燃nhiên 眾chúng 生sanh 。 」 有hữu 部bộ 毘Tỳ 奈Nại 耶Da 二nhị 十thập 曰viết 。 波ba 逸dật 底để 迦ca 法pháp 。 」 瑜du 伽già 倫luân 記ký 十thập 八bát 曰viết 。 波ba 逸dật 底để 迦ca ， 舊cựu 云vân 波ba 逸dật 提đề ， 亦diệc 名danh 波ba 夜dạ 提đề ， 此thử 云vân 墮đọa 罪tội 。 」 。