ANH CHÀNG BUÔN CHUỘT

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

 

Một ông quan lớn thời xưa
Giữ vai cố vấn cho vua một vùng
Trên đường đi đến hoàng cung
Cùng vua, quan hội họp chung bữa này
Ông già liếc mắt qua đây
Thấy con chuột chết vứt ngay bên đường
Ông bèn bảo đám tùy tùng:
“Với con chuột chết cũng đừng coi khinh
Một người trẻ tuổi nhiệt tình
Nếu đầy nghị lực cũng thành công ngay
Tạo ra của cải trong tay
Nếu mà chăm chỉ đêm ngày làm ăn
Và dùng cái trí khôn ngoan
Khởi đầu tính toán bán buôn chân thành
Sẽ nuôi được bản thân mình
Và nuôi thêm cả gia đình dễ sao!”
Một chàng trẻ tuổi chợt đâu
Đi ngang nghe nói cúi đầu nghĩ suy
Biết rằng người nói câu kia
Là ông cố vấn quyền uy thạo đời
Nên chàng quyết định theo lời
Nhặt con chuột chết ở nơi vệ đường
Cầm đuôi chuột, sách theo luôn
Nhủ lòng: “Ta thử đi buôn chuột này!”

Khởi đầu sự nghiệp thật may
Mới đi một quãng qua ngay cửa hàng
Một ông chủ tiệm chặn chàng
Than rằng suốt buổi sáng đang bực mình
Con mèo quấy nhiễu thực tình:
“Bán tôi con chuột, trả anh hai đồng!”
Bán xong chuột chàng hài lòng
Lấy tiền mua nước ngọt cùng bánh ngon
Anh chàng tiếp tục bán buôn
Ra ngồi chờ đợi ở luôn lề đường.
Một đoàn người chợt đi ngang
Họ là người hái hoa đang trở về
Đều cùng đói khát kể chi
Nên mua bánh với nước kia hết liền
Trả bằng hoa thay cho tiền
Anh chàng mua bán quả nhiên lời nhiều.
Thế rồi cho đến buổi chiều
Chàng vào thành phố mang theo hoa này
Bán hoa ra lấy tiền ngay
Lại mua bánh, nước bán ngày hôm sau
Cho đoàn khách lúc ban đầu,
Mua đi rồi bán lại bao nhiêu lần
Vốn, lời cứ thế tăng dần
Chàng lo buôn bán chuyên cần mãi thôi.
*
Một hôm gặp buổi xấu trời
Cơn giông gầm thét tơi bời xảy ra
Sấm vang, gió táp, mưa sa
Đến khi trời tạnh thật là tan hoang
Khu vườn thượng uyển thênh thang
Cành cây gãy đổ ngổn ngang bộn bề
Chàng đi ngang thấy cảnh kia
Bèn dừng chân lại nghĩ suy mọi đường
Sau khi tính toán thiệt hơn
Xin vào gặp kẻ làm vườn của vua
Nói rằng chàng sẽ chăm lo
Cây cành dọn dẹp giúp cho ông này
Chỉ xin được giữ cành cây,
Ông làm vườn vốn lâu nay đã lười
Nghe xong đồng ý tức thời
Thân mình được khỏe, lòng người được vui.
Chàng nhìn thấy trẻ con chơi
Ở bên kia phố phía ngoài công viên
Bèn nhờ chúng lượm cây liền
Chất thành đống củi ở bên lối vào,
Trẻ con cả đám lao xao
Giỡn đùa làm việc ồn ào chóng xong,
Mỗi em một bánh trả công
Chúng vui đón nhận và cùng rất ưa.
Người làm đồ gốm của vua
Đang đi tìm củi cũng vừa tới đây
Tráng men lò cần củi ngay
Nên khi thấy củi chất đầy một bên
Ông ta ngỏ ý mua liền
Trả cho chàng một số tiền lớn lao
Tặng thêm đồ gốm! Vui sao!
Bạc tiền bỗng chốc đã vào đầy tay.
*
Tiền hoa, tiền củi sẵn đây
Chàng bèn tính toán dùng ngay tiền lời
Đem ra mở tiệm tức thời
Chuyên lo giải khát cho người địa phương.
Người cắt cỏ, kẻ làm vườn
Một hôm rộn rã trên đường đi xa
Ghé vào trong tiệm chàng ta
Chàng hào phóng biếu họ quà xã giao
Bánh thơm ngon, nước ngọt ngào
Ngạc nhiên họ mới cùng nhau hỏi chàng:
“Chúng tôi giúp được gì chăng?”
Chàng ôn tồn đáp ngay rằng: “Giờ đây
Thời chưa có việc nhờ ngay
Tương lai tôi sẽ cho hay biết liền!”
Tuần sau chàng bỗng nghe tin
Có người buôn ngựa đang đem nhiều hàng
Năm trăm ngựa, cả một đoàn
Bán buôn sẽ ghé mau sang tỉnh này,
Thế là chàng liên lạc ngay
Với đoàn cắt cỏ quen đây bữa nào
Nhờ đoàn giúp có là bao
Mỗi người một bó cỏ đâu đáng gì,
Còn bao nhiêu họ giấu đi
Chờ chàng bán trước cỏ kia kiếm lời
Xong xuôi mới đến mọi người
Cỏ đem ra bán tức thời tiếp theo,
Nghĩ suy tính toán thuận chiều
Anh chàng bán cỏ lời nhiều biết bao.
*
Thời gian lặng lẽ trôi mau
Bên trong cửa tiệm bỗng đâu một ngày
Vài ông khách chợt cho hay
Có tàu buôn nọ tới ngay cảng này
Bỏ neo, buôn bán tại đây
Chàng mừng rỡ nói: “Vận may đến rồi
Đây là cơ hội của tôi!”
Chàng ngồi nghĩ cách kiếm lời khôn ngoan
Vạch ra kế hoạch kỹ càng
Thoạt tiên mua một nhẫn vàng đeo tay
Cẩn hồng ngọc quý vào đây
Mua nơi chủ tiệm vùng này, bạn thân
Nên tiền mua hạ vô ngần,
Nhẫn làm quà tặng kết thân cùng người,
Biết rằng tàu ở nước ngoài
Nơi không hồng ngọc, vàng thời giá cao
Chàng nhờ đưa chiếc nhẫn vào
Biếu ông thuyền trưởng bước đầu kết thân
Coi như ứng trước một phần
Tiền hoa hồng trả cho lần về sau,
Riêng phần thuyền trưởng con tàu
Thời bao hành khách gửi mau tới chàng
Chàng làm một kẻ trung gian
Đưa hành khách tới cửa hàng quanh đây
Nơi buôn bán tốt vùng này
Tiệm thêm đông khách, mỗi ngày lời thêm
Ơn chàng họ sẽ chẳng quên
Trả công môi giới bằng tiền bạc ngay!
Làm trung gian theo cách này
Tàu sau vài chuyến ghé đây bán hàng
Chàng đưa đón khách rộn ràng
Tiền vào đầy túi, chàng càng giàu lên.
*
Thành công kiếm được nhiều tiền
Anh chàng nào có dễ quên bước đầu
Nhớ lời cố vấn từ lâu
Khôn ngoan, sáng suốt mới giàu thêm ra
Cho nên chàng chẳng nề hà
Nhủ lòng quyết định tặng quà cho ông
Tiền vàng một trăm ngàn đồng
Nửa phần gia sản chàng không tiếc gì,
Nhờ người dàn xếp mọi bề
Một ngày ước nguyện trên kia đạt thành
Ông già cố vấn tiếp anh
Chàng mang quà tặng chân thành kính dâng
Ngỏ lời cảm tạ ân cần
Khiến ông cố vấn vô ngần ngạc nhiên
Tò mò lên tiếng hỏi liền:
“Làm sao anh kiếm được tiền nhiều thay
Để đưa ta món quà này
Món quà hậu hĩnh như ngày hôm nay?”
Chàng lần lượt kể lại ngay,
Đầu đuôi sự việc trước đây thế nào
Lời ông cố vấn khởi đầu
Chàng nghe lóm được vội mau theo liền
Từ con chuột chết đầu tiên
Đến con mèo đói gây phiền chủ gia,
Rồi bánh, rồi nước, rồi hoa
Cành cây gãy bởi phong ba trong miền
Rồi con trẻ trong công viên,
Người làm đồ gốm lành hiền của vua,
Cửa hàng giải khát khách ưa
Năm trăm con ngựa cỏ vừa đủ ăn,
Nhẫn hồng ngọc quý vô vàn
Rồi giao kèo tốt lời mang về nhiều,
Sau cùng quý biết bao nhiêu
Một gia tài lớn sớm chiều dựng gây.
*
Sau khi nghe rõ chuyện này
Ông già cố vấn nghĩ ngay trong lòng:
“Thanh niên nghị lực vô cùng
Tài năng như vậy đáng mừng lắm thay
Đừng nên bỏ phí người này,
Phần ta tài sản trong tay nhiều rồi
Gái yêu chỉ có một thôi
Anh thời chưa vợ, đẹp đôi vô cùng
Gả cho anh xứng vợ chồng
Gia tài anh sẽ hưởng chung sau này
Gồm phần tài sản ta đây
Thêm phần gia sản trong tay anh chàng
Con ta sẽ được an nhàn
Được chồng chăm sóc lo toan tận tình.”
*
Mọi điều lần lượt tiến hành
Chàng và cô gái kết thành lứa đôi.
Khi ông cố vấn qua đời
Chàng trai được hưởng gia tài của ông
Trở nên giàu có nhất vùng
Lại thêm được tuyển vào trong triều đình
Thay chân bố vợ của mình
Giữ vai cố vấn nổi danh có tài.
Thế rồi trong suốt cuộc đời
Chàng lo hạnh phúc cho người vợ yêu
Tận tình giúp đỡ dân nghèo
Hạt mầm phúc đức mãi gieo kiếp này.

NHẬN DIỆN TIỀN TH N:
Quan cố vấn cho vua là tiền thân Đức Phật.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi
THE MOUSE MERCHANT
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)