ÁM MẬT LÍ ĐẾ QUÂN ĐỒ LỢI MINH VƯƠNG

Phật Quang Đại Từ Điển

(暗密裏帝軍荼利明王) Ám Mật Lí Đế Quân Đồ Lợi, Phạm: Amfta kuịđalì. Tức là Minh Vương Quân Đồ Lợi. Một trong năm vị Minh Vương lớn của Mật giáo. Cũng gọi Cam Lộ Quân Đồ Lợi Minh Vương. Dịch ý: Minh Vương Bình Cam Lộ. Hoặc gọi Cát lí minh vương, Đại tiếu minh vương, Cam lộ tôn, Quân đồ lợi bồ tát, Quân đồ lợi dạ xoa. Dạ xoa có nghĩa là bạo ác, mà tất cả tướng phẫn nộ của vị Minh vương này đều hiện vẻ bạo ác, vì thế gọi Ngài là Dạ Xoa. Trong Mạn Đồ La Kim Cương Giới, vị tôn này là Giáo lệnh luân thân của Phật Bảo sinh, hiện thân phẫn nộ, ngồi ở góc tây nam của hội Hàng tam thế. Hình tượng của vị tôn này là một mặt ba mắt tám tay, tay cầm vũ khí, sau lưng những ngọn lửa bốc lên ngùn ngụt, dùng rắn quấn quanh mình thay cho chuỗi anh lạc. Trong viện Tô Tất Địa của Mạn Đồ La Thai Tạng Giới, vị tôn này là Kim Cương Quân Đồ Lợi, mật hiệu: Cam Lộ Kim Cương, là sứ giả của Phật bộ, hình tượng mầu vàng, bắt ấn để ở trước ngực, ngồi trên hoa sen đỏ. Trong viện Quan âm, Ngài là Liên Hoa Quân Đồ Lợi, mật hiệu: Hàng phục kim cương, là sứ giả của Liên Hoa Bộ, hình tượng mầu xanh, tay trái cầm hoa sen cúp, mặc áo trời.

Trong viện Kim cương thủ, Ngài cũng là Kim Cương Quân Đồ Lợi, mật hiệu: Cam Lộ Quân Đồ Lợi, là sứ giả của Kim Cương Bộ. Hình tượng mầu vàng, hai tay bắt ấn ba chẽ, hai cỗ tay sắp lại để ở trước ngực. Xưa nay thường cho nghĩa kuịđalì (quân đồ lợi) là nước trí cam lộ từ bình quí báu rót ra, rửa sạch phiền não và chuyển thức thứ bảy tương ứng với ngã si, ngã mạn thành trí tính bình đẳng; cho nên trong các nghi quĩ phần nhiều gọi vị tôn này là Cam Lộ Quân Đồ Lợi. Lại cho quân đồ lợi là biểu thị tăng ích, kinh ái. Nhưng, thực ra kuịđalì có nghĩa là quấn quanh, còn các nghĩa như bình quí báu nói ở trên chỉ là do người đời sau thêm thắt mà thôi. Lại nữa, cứ theo khảo chứng, quân đồ lợi bắt nguồn từ sự sùng bái Thước Khất Để (Phạm: zakti, tính lực). [X. kinh Đà La Ni Tập Q.8; kinh Tô Tất Địa Yết La Q.thượng; Cam Lộ Quân Đồ Lợi Bồ Tát Cúng Dường Niệm Tụng Thành Tựu Nghi Quĩ].