阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 順Thuận 正Chánh 理Lý 論Luận
Quyển 73
尊Tôn 者Giả 眾Chúng 賢Hiền 造Tạo 唐Đường 玄Huyền 奘Tráng 譯Dịch
阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 順Thuận 正Chánh 理Lý 論Luận 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 三tam
尊tôn 者giả 眾chúng 賢hiền 造tạo
三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
辯Biện 智Trí 品Phẩm 第đệ 七thất 之chi 一nhất
如như 是thị 已dĩ 依y 諸chư 道đạo 差sai 別biệt 。 建kiến 立lập 賢hiền 聖thánh 。 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 所sở 依y 道đạo 中trung 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 正chánh 見kiến 正chánh 智trí 名danh 無Vô 學Học 支chi 。 故cố 於ư 此thử 中trung 應ưng 審thẩm 思tư 擇trạch 。 為vi 有hữu 慧tuệ 見kiến 非phi 智trí 。 及cập 有hữu 慧tuệ 智trí 非phi 見kiến 。 而nhi 別biệt 建kiến 立lập 見kiến 智trí 二nhị 支chi 。 亦diệc 有hữu 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
聖thánh 慧tuệ 忍nhẫn 非phi 智trí 。 盡tận 無vô 生sanh 非phi 見kiến 。
餘dư 二nhị 有hữu 漏lậu 慧tuệ 。 皆giai 智trí 六lục 見kiến 性tánh 。
論luận 曰viết 。 慧tuệ 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 唯duy 無vô 漏lậu 慧tuệ 立lập 以dĩ 聖thánh 名danh 。 此thử 聖thánh 慧tuệ 中trung 八bát 忍nhẫn 非phi 智trí 性tánh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 決quyết 斷đoán 性tánh 故cố 唯duy 決quyết 斷đoán 義nghĩa 是thị 智trí 義nghĩa 故cố 。 如như 何hà 八bát 忍nhẫn 不bất 能năng 決quyết 斷đoán 。 自tự 所sở 斷đoạn 疑nghi 得đắc 隨tùy 相tương 續tục 生sanh 故cố 。 或hoặc 求cầu 見kiến 境cảnh 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 止chỉ 息tức 。 加gia 行hành 奢xa 緩hoãn 說thuyết 名danh 為vi 智trí 。 諸chư 忍nhẫn 正chánh 起khởi 推thôi 度độ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 加gia 行hành 猛mãnh 利lợi 故cố 非phi 智trí 攝nhiếp 。 而nhi 名danh 見kiến 者giả 推thôi 度độ 性tánh 故cố 。 盡tận 及cập 無vô 生sanh 二nhị 智trí 非phi 見kiến 性tánh 。 推thôi 度độ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 一nhất 向hướng 止chỉ 息tức 故cố 。 所sở 起khởi 加gia 行hành 極cực 奢xa 緩hoãn 故cố 。 而nhi 名danh 智trí 者giả 決quyết 斷đoán 性tánh 故cố 。 所sở 餘dư 皆giai 通thông 智trí 見kiến 二nhị 性tánh 。 已dĩ 斷đoạn 自tự 疑nghi 推thôi 度độ 性tánh 故cố 。 謂vị 前tiền 八bát 忍nhẫn 盡tận 無vô 生sanh 餘dư 。 有hữu 學học 八bát 智trí 。 無Vô 學Học 正chánh 見kiến 。 一nhất 一nhất 皆giai 通thông 見kiến 智trí 性tánh 攝nhiếp 。 豈khởi 不bất 忍nhẫn 餘dư 諸chư 無vô 間gian 道đạo 。 亦diệc 自tự 所sở 治trị 惑hoặc 得đắc 隨tùy 生sanh 。 無vô 非phi 正chánh 起khởi 推thôi 度độ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 加gia 行hành 猛mãnh 利lợi 應ưng 非phi 智trí 攝nhiếp 。 盡tận 無vô 生sanh 餘dư 解giải 脫thoát 道đạo 等đẳng 。 此thử 相tương 違vi 故cố 皆giai 應ưng 非phi 見kiến 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 餘dư 無vô 間gian 道đạo 無vô 自tự 品phẩm 疑nghi 得đắc 隨tùy 相tương 續tục 生sanh 故cố 。 又hựu 彼bỉ 唯duy 見kiến 曾tằng 所sở 見kiến 境cảnh 。 非phi 如như 八bát 忍nhẫn 極cực 違vi 智trí 故cố 。 餘dư 解giải 脫thoát 等đẳng 非phi 全toàn 息tức 求cầu 。 所sở 起khởi 加gia 行hành 非phi 極cực 奢xa 緩hoãn 。 以dĩ 皆giai 於ư 後hậu 有hữu 所sở 作tác 故cố 。 由do 此thử 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 二nhị 種chủng 。 並tịnh 具cụ 推thôi 度độ 決quyết 斷đoán 用dụng 故cố 。 諸chư 有hữu 漏lậu 慧tuệ 皆giai 智trí 性tánh 攝nhiếp 。 於ư 中trung 唯duy 六lục 亦diệc 是thị 見kiến 性tánh 。 謂vị 五ngũ 染nhiễm 污ô 見kiến 世thế 正chánh 見kiến 為vi 六lục 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 能năng 發phát 身thân 語ngữ 五ngũ 識thức 所sở 引dẫn 。 及cập 命mạng 終chung 時thời 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 。 善thiện 有hữu 漏lậu 慧tuệ 亦diệc 非phi 見kiến 性tánh 。 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 如như 能năng 引dẫn 故cố 。 勢thế 力lực 劣liệt 故cố 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 不bất 應ưng 許hứa 故cố 。 非phi 決quyết 定định 故cố 。 契Khế 經Kinh 說thuyết 故cố 。 謂vị 不bất 應ưng 許hứa 唯duy 內nội 門môn 轉chuyển 。 方phương 是thị 見kiến 性tánh 勿vật 聖thánh 慧tuệ 中trung 。 外ngoại 身thân 命mạng 住trụ 非phi 見kiến 性tánh 攝nhiếp 。 然nhiên 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 於ư 外ngoại 身thân 循tuần 身thân 觀quán 是thị 見kiến 性tánh 攝nhiếp 。 亦diệc 非phi 決quyết 定định 如như 五ngũ 識thức 身thân 。 所sở 引dẫn 意ý 識thức 如như 是thị 性tánh 轉chuyển 。 以dĩ 彼bỉ 善thiện 等đẳng 所sở 引dẫn 意ý 識thức 。 有hữu 時thời 亦diệc 是thị 不bất 善thiện 等đẳng 故cố 。 由do 此thử 不bất 應ưng 所sở 引dẫn 意ý 識thức 同đồng 。 能năng 引dẫn 五ngũ 識thức 是thị 無vô 分phân 別biệt 性tánh 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 有hữu 命mạng 終chung 時thời 得đắc 正chánh 見kiến 俱câu 善thiện 心tâm 心tâm 所sở 。 故cố 說thuyết 所sở 有hữu 意ý 地địa 善thiện 慧tuệ 。 皆giai 見kiến 性tánh 攝nhiếp 於ư 理lý 為vi 善thiện 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 聖thánh 有hữu 漏lậu 慧tuệ 。 皆giai 擇trạch 法pháp 故cố 並tịnh 慧tuệ 性tánh 攝nhiếp 。 智trí 有hữu 幾kỷ 種chủng 相tướng 別biệt 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
智trí 十thập 總tổng 有hữu 二nhị 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 別biệt 。
有hữu 漏lậu 稱xưng 世thế 俗tục 。 無vô 漏lậu 名danh 法pháp 類loại 。
世thế 俗tục 遍biến 為vi 境cảnh 。 法pháp 智trí 及cập 類loại 智trí 。
如như 次thứ 欲dục 上thượng 界giới 。 苦khổ 等đẳng 諦đế 為vi 境cảnh 。
論luận 曰viết 。 智trí 有hữu 十thập 種chủng 攝nhiếp 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一nhất 世thế 俗tục 智trí 。 二nhị 法pháp 智trí 。 三tam 類loại 智trí 。 四tứ 苦khổ 智trí 。 五ngũ 集tập 智trí 。 六lục 滅diệt 智trí 。 七thất 道đạo 智trí 。 八bát 他tha 心tâm 智trí 。 九cửu 盡tận 智trí 。 十thập 無vô 生sanh 智trí 。 如như 是thị 十thập 智trí 總tổng 唯duy 二nhị 種chủng 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 性tánh 差sai 別biệt 故cố 。 如như 是thị 二nhị 智trí 相tương/tướng 別biệt 有hữu 三tam 。 謂vị 世thế 俗tục 智trí 法pháp 智trí 類loại 智trí 。 前tiền 有hữu 漏lậu 智trí 總tổng 名danh 世thế 俗tục 。 瓶bình 衣y 等đẳng 物vật 性tánh 可khả 毀hủy 壞hoại 。 顯hiển 在tại 俗tục 情tình 故cố 名danh 世thế 俗tục 。 此thử 智trí 多đa 取thủ 世thế 俗tục 境cảnh 故cố 。 多đa 順thuận 世thế 間gian 俗tục 事sự 轉chuyển 故cố 。 從tùng 多đa 建kiến 立lập 世thế 俗tục 智trí 名danh 。 非phi 無vô 取thủ 勝thắng 義nghĩa 順thuận 勝thắng 義nghĩa 事sự 轉chuyển 。 然nhiên 是thị 愛ái 境cảnh 無vô 勝thắng 功công 能năng 。 息tức 內nội 眾chúng 惑hoặc 故cố 非phi 無vô 漏lậu 。 或hoặc 復phục 出xuất 世thế 引dẫn 發phát 世thế 間gian 得đắc 世thế 俗tục 名danh 。 體thể 即tức 無vô 智trí 智trí 隨tùy 屬thuộc 彼bỉ 得đắc 彼bỉ 智trí 名danh 。 意ý 顯hiển 此thử 名danh 目mục 有hữu 漏lậu 智trí 。 有hữu 說thuyết 。 諸chư 趣thú 名danh 為vi 世thế 俗tục 。 此thử 智trí 多đa 是thị 往vãng 諸chư 趣thú 因nhân 。 從tùng 果quả 為vi 名danh 名danh 世thế 俗tục 智trí 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 智trí 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 生sanh 死tử 身thân 中trung 顯hiển 現hiện 而nhi 轉chuyển 。 由do 此thử 故cố 立lập 世thế 俗tục 智trí 名danh 。 或hoặc 諸chư 有hữu 中trung 隨tùy 流lưu 無vô 絕tuyệt 名danh 世thế 俗tục 智trí 。 以dĩ 一nhất 切thiết 時thời 隨tùy 順thuận 諸chư 有hữu 相tương 續tục 轉chuyển 故cố 。 或hoặc 復phục 此thử 智trí 。 於ư 一nhất 切thiết 境cảnh 。 能năng 遍biến 映ánh 發phát 得đắc 世thế 俗tục 名danh 。 獨độc 能năng 遍biến 緣duyên 。 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 。 後hậu 無vô 漏lậu 智trí 分phân 為vi 二nhị 種chủng 。 法pháp 類loại 二nhị 名danh 所sở 目mục 別biệt 故cố 。 此thử 二nhị 名danh 義nghĩa 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。 然nhiên 有hữu 師sư 釋thích 。 類loại 謂vị 比tỉ 類loại 以dĩ 所sở 現hiện 見kiến 事sự 比tỉ 不bất 現hiện 見kiến 境cảnh 。 比tỉ 量lượng 所sở 攝nhiếp 得đắc 類loại 智trí 名danh 。 此thử 釋thích 不bất 然nhiên 。 說thuyết 實thật 見kiến 故cố 。 謂vị 非phi 比tỉ 量lượng 智trí 可khả 立lập 實thật 見kiến 名danh 。 諸chư 契Khế 經Kinh 中trung 總tổng 說thuyết 法Pháp 類loại 。 若nhược 如như 實thật 見kiến 苦khổ 則tắc 定định 見kiến 非phi 我ngã 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 如như 實thật 見kiến 故cố 。 能năng 如như 實thật 見kiến 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 無vô 量lượng 契Khế 經Kinh 。 又hựu 聖thánh 位vị 中trung 等đẳng 決quyết 定định 故cố 。 謂vị 見kiến 迹tích 者giả 等đẳng 決quyết 定định 知tri 諸chư 行hành 非phi 常thường 。 諸chư 法pháp 非phi 我ngã 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 靜tĩnh 。 非phi 真chân 現hiện 見kiến 可khả 與dữ 比tỉ 知tri 等đẳng 是thị 決quyết 定định 。 謂vị 以dĩ 此thử 類loại 彼bỉ 名danh 為vi 比tỉ 知tri 。 彼bỉ 非phi 決quyết 定định 然nhiên 亦diệc 有hữu 異dị 故cố 。 由do 此thử 真chân 見kiến 與dữ 比tỉ 度độ 知tri 。 理lý 不bất 應ưng 言ngôn 等đẳng 是thị 決quyết 定định 。 非phi 諸chư 聖thánh 智trí 有hữu 比tỉ 度độ 理lý 。 故cố 有hữu 智trí 者giả 必tất 不bất 應ưng 言ngôn 。 有hữu 聖Thánh 諦Đế 境cảnh 比tỉ 智trí 所sở 證chứng 。 又hựu 聖thánh 應ưng 無vô 緣duyên 滅diệt 智trí 故cố 。 謂vị 若nhược 類loại 智trí 比tỉ 智trí 攝nhiếp 者giả 。 則tắc 應ưng 緣duyên 滅diệt 法pháp 智trí 亦diệc 無vô 。 以dĩ 滅diệt 總tổng 非phi 現hiện 見kiến 事sự 故cố 。 然nhiên 許hứa 現hiện 量lượng 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 。 依y 根căn 領lãnh 納nạp 覺giác 慧tuệ 別biệt 故cố 。 依y 根căn 現hiện 量lượng 。 謂vị 依y 五ngũ 根căn 現hiện 取thủ 色sắc 等đẳng 五ngũ 外ngoại 境cảnh 界giới 。 領lãnh 納nạp 現hiện 量lượng 。 謂vị 受thọ 想tưởng 等đẳng 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 正chánh 現hiện 在tại 前tiền 。 覺giác 慧tuệ 現hiện 量lượng 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 證chứng 自tự 共cộng 相tương 。 此thử 中trung 若nhược 就tựu 依y 根căn 領lãnh 納nạp 。 說thuyết 類loại 智trí 境cảnh 非phi 現hiện 見kiến 事sự 。 則tắc 滅diệt 法pháp 智trí 理lý 亦diệc 應ưng 無vô 。 滅diệt 非phi 依y 根căn 領lãnh 納nạp 境cảnh 故cố 。 若nhược 就tựu 覺giác 慧tuệ 則tắc 不bất 應ưng 言ngôn 。 類loại 智trí 所sở 緣duyên 是thị 比tỉ 智trí 境cảnh 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 如như 理lý 所sở 引dẫn 。 實thật 義nghĩa 決quyết 擇trạch 皆giai 現hiện 量lượng 智trí 。 類loại 智trí 既ký 然nhiên 故cố 現hiện 量lượng 攝nhiếp 。 是thị 名danh 二nhị 智trí 相tương/tướng 別biệt 成thành 三tam 。 定định 心tâm 相tương 應ứng 聖thánh 行hành 相tương/tướng 轉chuyển 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 二nhị 智trí 何hà 別biệt 。 無vô 漏lậu 於ư 境cảnh 行hành 相tương/tướng 明minh 利lợi 。 彼bỉ 有hữu 漏lậu 智trí 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 如như 朅khiết 地địa 羅la 餘dư 木mộc 二nhị 炭thán 。 於ư 所sở 燒thiêu 煉luyện 勢thế 用dụng 不bất 同đồng 。 及cập 勝thắng 劣liệt 香hương 能năng 熏huân 用dụng 別biệt 。 炎diễm 鐵thiết 草thảo 火hỏa 熱nhiệt 勢thế 有hữu 殊thù 。 二nhị 智trí 相tương 望vọng 差sai 別biệt 亦diệc 爾nhĩ 。 或hoặc 俗tục 智trí 後hậu 。 起khởi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 無vô 漏lậu 不bất 然nhiên 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 又hựu 世thế 俗tục 智trí 與dữ 法pháp 類loại 智trí 。 境cảnh 有hữu 寬khoan 陜# 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 謂vị 世thế 俗tục 智trí 遍biến 以dĩ 一nhất 切thiết 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 有hữu 世thế 俗tục 智trí 能năng 遍biến 知tri 苦khổ 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 遍biến 知tri 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 。 故cố 亦diệc 有hữu 以dĩ 非phi 我ngã 行hành 相tương/tướng 。 總tổng 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 為vi 境cảnh 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 說thuyết 諸chư 行hành 非phi 常thường 。 一nhất 切thiết 法pháp 非phi 我ngã 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 然nhiên 有hữu 經kinh 說thuyết 。 能năng 以dĩ 正chánh 慧tuệ 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vi 非phi 我ngã 者giả 。 雖tuy 一nhất 切thiết 法pháp 。 實thật 皆giai 非phi 我ngã 。 而nhi 此thử 一nhất 切thiết 聲thanh 非phi 總tổng 目mục 。 諸chư 法pháp 唯duy 目mục 苦Khổ 諦Đế 所sở 攝nhiếp 法pháp 盡tận 故cố 。 次thứ 復phục 言ngôn 此thử 能năng 厭yếm 苦khổ 。 有hữu 餘dư 於ư 此thử 作tác 是thị 釋thích 言ngôn 。 此thử 慧tuệ 實thật 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 。 然nhiên 此thử 行hành 相tương/tướng 本bổn 為vi 厭yếm 果quả 。 故cố 偏thiên 依y 彼bỉ 說thuyết 厭yếm 苦khổ 言ngôn 。 如như 為vi 燒thiêu 舍xá 而nhi 縱túng/tung 於ư 火hỏa 。 然nhiên 火hỏa 起khởi 時thời 亦diệc 燒thiêu 餘dư 物vật 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 。 此thử 經Kinh 復phục 言ngôn 此thử 道Đạo 力lực 能năng 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 故cố 。 聞văn 思tư 二nhị 慧tuệ 亦diệc 能năng 遍biến 緣duyên 。 作tác 一nhất 切thiết 法pháp 非phi 我ngã 行hành 相tương/tướng 。 此thử 道đạo 豈khởi 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 果quả 。 若nhược 謂vị 說thuyết 此thử 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 不bất 言ngôn 即tức 此thử 是thị 能năng 清thanh 淨tịnh 故cố 無vô 有hữu 過quá 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 如như 遮già 餘dư 道đạo 說thuyết 此thử 言ngôn 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 唯duy 有hữu 此thử 道đạo 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 更cánh 無vô 餘dư 道đạo 。 豈khởi 可khả 於ư 彼bỉ 。 亦diệc 作tác 是thị 言ngôn 。 能năng 得đắc 清thanh 淨tịnh 非phi 是thị 能năng 淨tịnh 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 說thuyết 以dĩ 正chánh 慧tuệ 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vi 非phi 我ngã 者giả 唯duy 目mục 苦Khổ 諦Đế 。 所sở 攝nhiếp 諸chư 法pháp 非phi 收thu 餘dư 法pháp 說thuyết 一nhất 切thiết 聲thanh 。 如như 言ngôn 諸chư 行hành 皆giai 非phi 常thường 苦khổ 。 而nhi 非phi 聖thánh 道Đạo 是thị 苦khổ 非phi 常thường 。 故cố 諸chư 行hành 言ngôn 唯duy 遍biến 苦Khổ 諦Đế 。 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 唯duy 觀quán 苦khổ 境cảnh 。 起khởi 非phi 我ngã 行hành 非phi 觀quán 餘dư 諦đế 。 除trừ 此thử 以dĩ 外ngoại 必tất 應ưng 別biệt 有hữu 。 總tổng 觀quán 諸chư 法pháp 非phi 我ngã 行hành 相tương/tướng 。 諸chư 觀quán 行hành 者giả 現hiện 所sở 知tri 故cố 。 謂vị 觀quán 行hành 者giả 必tất 應ưng 先tiên 修tu 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 我ngã 行hành 相tương/tướng 。 淨tịnh 治trị 身thân 器khí 令linh 有hữu 堪kham 能năng 。 依y 之chi 趣thú 入nhập 緣duyên 三tam 義nghĩa 觀quán 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 一nhất 合hợp 我ngã 相tương/tướng 。 所sở 擾nhiễu 亂loạn 故cố 應ưng 不bất 能năng 修tu 。 建kiến 立lập 諸chư 法pháp 。 無vô 相tướng 雜tạp 觀quán 。 法pháp 智trí 但đãn 緣duyên 欲dục 界giới 四Tứ 諦Đế 。 以dĩ 本bổn 論luận 說thuyết 法Pháp 智trí 云vân 何hà 。 謂vị 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 諸chư 行hành 無vô 漏lậu 智trí 。 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 諸chư 行hành 因nhân 無vô 漏lậu 智trí 。 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 諸chư 行hành 滅diệt 無vô 漏lậu 智trí 。 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 諸chư 行hành 能năng 斷đoạn 道đạo 無vô 漏lậu 智trí 。 及cập 緣duyên 法pháp 智trí 緣duyên 法pháp 智trí 地địa 。 無vô 漏lậu 智trí 是thị 名danh 法pháp 智trí 。 豈khởi 不bất 法pháp 智trí 緣duyên 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 何hà 故cố 復phục 言ngôn 。 及cập 緣duyên 法pháp 智trí 。 緣duyên 法pháp 智trí 地địa 無vô 漏lậu 智trí 耶da 。 此thử 二nhị 亦diệc 緣duyên 道Đạo 諦Đế 為vi 境cảnh 。 以dĩ 前tiền 所sở 說thuyết 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 諸chư 行hành 。 能năng 斷đoạn 道đạo 無vô 漏lậu 智trí 言ngôn 。 不bất 能năng 目mục 一nhất 切thiết 緣duyên 道Đạo 法Pháp 智trí 。 但đãn 說thuyết 能năng 緣duyên 能năng 斷đoạn 道đạo 故cố 。 為vi 攝nhiếp 緣duyên 餘dư 加gia 行hành 解giải 脫thoát 勝thắng 進tiến 道đạo 攝nhiếp 法pháp 智trí 為vi 境cảnh 。 及cập 已dĩ 離ly 欲dục 身thân 中trung 所sở 起khởi 法pháp 智trí 法Pháp 忍Nhẫn 。 為vi 境cảnh 法pháp 智trí 。 復phục 說thuyết 緣duyên 法pháp 智trí 。 緣duyên 法pháp 智trí 地địa 言ngôn 。 或hoặc 前tiền 所sở 言ngôn 緣duyên 斷đoạn 道đạo 智trí 。 但đãn 目mục 緣duyên 未vị 至chí 能năng 對đối 治trị 。 欲dục 界giới 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 為vi 境cảnh 法pháp 智trí 。 為vi 攝nhiếp 緣duyên 餘dư 五ngũ 地địa 法pháp 智trí 品phẩm 。 為vi 境cảnh 法pháp 智trí 復phục 說thuyết 後hậu 二nhị 言ngôn 。 若nhược 爾nhĩ 彼bỉ 文văn 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 緣duyên 欲dục 界giới 諸chư 行hành 對đối 治trị 無vô 漏lậu 智trí 。 若nhược 作tác 是thị 說thuyết 。 總tổng 攝nhiếp 能năng 緣duyên 。 一nhất 切thiết 法pháp 智trí 。 品phẩm 為vi 境cảnh 法pháp 智trí 盡tận 。 以dĩ 對đối 治trị 言ngôn 目mục 多đa 義nghĩa 故cố 。 不bất 爾nhĩ 應ưng 有hữu 非phi 愛ái 過quá 故cố 。 謂vị 緣duyên 色sắc 界giới 繫hệ 為vi 境cảnh 。 無vô 漏lậu 智trí 亦diệc 應ưng 名danh 法pháp 智trí 。 有hữu 色sắc 界giới 行hành 是thị 欲dục 界giới 行hành 對đối 治trị 攝nhiếp 故cố 。 豈khởi 不bất 所sở 言ngôn 緣duyên 欲dục 界giới 行hành 能năng 斷đoạn 道đạo 智trí 。 亦diệc 有hữu 此thử 失thất 彼bỉ 無vô 此thử 失thất 。 能năng 斷đoạn 道đạo 言ngôn 已dĩ 遮già 色sắc 界giới 欲dục 對đối 治trị 故cố 。 謂vị 此thử 依y 諦đế 辯biện 法pháp 智trí 境cảnh 。 道đạo 言ngôn 即tức 顯hiển 是thị 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 非phi 汝nhữ 所sở 說thuyết 亦diệc 有hữu 道đạo 言ngôn 。 故cố 此thử 過quá 失thất 在tại 汝nhữ 非phi 我ngã 。 又hựu 設thiết 許hứa 彼bỉ 更cánh 置trí 道đạo 言ngôn 。 亦diệc 不bất 能năng 攝nhiếp 諸chư 法pháp 智trí 盡tận 法pháp 智trí 通thông 能năng 治trị 三tam 界giới 故cố 。 又hựu 亦diệc 應ưng 許hứa 緣duyên 類loại 智trí 品phẩm 諸chư 無vô 漏lậu 智trí 是thị 法pháp 智trí 攝nhiếp 。 類loại 智trí 品phẩm 亦diệc 為vi 欲dục 遠viễn 分phần/phân 對đối 治trị 。 許hứa 對đối 治trị 言ngôn 目mục 多đa 義nghĩa 故cố 。 由do 此thử 本bổn 論luận 所sở 說thuyết 無vô 失thất 。 類loại 智trí 能năng 通thông 緣duyên 上thượng 二nhị 界giới 四Tứ 諦Đế 。 由do 此thử 三tam 智trí 境cảnh 有hữu 差sai 別biệt 。 即tức 於ư 如như 是thị 。 三tam 種chủng 智trí 中trung 。 頌tụng 曰viết 。
法pháp 類loại 由do 境cảnh 別biệt 。 立lập 苦khổ 等đẳng 四tứ 名danh 。
皆giai 通thông 盡tận 無vô 生sanh 。 初sơ 唯duy 苦khổ 集tập 類loại 。
論luận 曰viết 。 法pháp 智trí 類loại 智trí 由do 境cảnh 差sai 別biệt 。 分phân 為vi 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 四Tứ 智Trí 。 何hà 緣duyên 俗tục 智trí 亦diệc 緣duyên 苦khổ 等đẳng 。 作tác 苦khổ 等đẳng 行hành 相tương/tướng 而nhi 非phi 苦khổ 等đẳng 智trí 。 由do 彼bỉ 先tiên 以dĩ 苦khổ 等đẳng 行hành 相tương/tướng 觀quán 苦khổ 等đẳng 已dĩ 。 後hậu 時thời 復phục 容dung 觀quán 苦khổ 等đẳng 境cảnh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 故cố 。 又hựu 得đắc 如như 是thị 世thế 俗tục 智trí 已dĩ 。 後hậu 緣duyên 諦đế 疑nghi 容dung 現hiện 行hành 故cố 。 如như 是thị 六lục 智trí 若nhược 無Vô 學Học 攝nhiếp 。 非phi 見kiến 性tánh 者giả 名danh 盡tận 無vô 生sanh 。 此thử 二nhị 初sơ 生sanh 唯duy 苦khổ 集tập 類loại 。 以dĩ 緣duyên 苦khổ 集tập 六lục 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 緣duyên 有hữu 頂đảnh 蘊uẩn 為vi 境cảnh 界giới 故cố 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 若nhược 緣duyên 苦khổ 集tập 。 與dữ 此thử 境cảnh 同đồng 緣duyên 滅diệt 道đạo 異dị 。 若nhược 爾nhĩ 豈khởi 不bất 至chí 教giáo 相tương 違vi 。 如như 說thuyết 。 於ư 盡tận 有hữu 初sơ 智trí 生sanh 。 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 能năng 自tự 了liễu 達đạt 無vô 違vi 教giáo 失thất 。 此thử 於ư 盡tận 言ngôn 是thị 有hữu 第đệ 七thất 聲thanh 非phi 境cảnh 第đệ 七thất 故cố 。 謂vị 有hữu 煩phiền 惱não 無vô 餘dư 盡tận 故cố 。 有hữu 初sơ 智trí 生sanh 非phi 此thử 智trí 生sanh 緣duyên 盡tận 為vi 境cảnh 何hà 所sở 違vi 害hại 。 彼bỉ 言ngôn 意ý 顯hiển 有hữu 惑hoặc 身thân 中trung 。 無vô 此thử 智trí 生sanh 要yếu 有hữu 惑hoặc 盡tận 。 於ư 前tiền 所sở 說thuyết 。 九cửu 種chủng 智trí 中trung 。 頌tụng 曰viết 。
法pháp 類loại 道đạo 世thế 俗tục 。 有hữu 成thành 他tha 心tâm 智trí 。
於ư 勝thắng 地địa 根căn 位vị 。 去khứ 來lai 世thế 不bất 知tri 。
法pháp 類loại 不bất 相tương 知tri 。 聲Thanh 聞Văn 麟lân 喻dụ 佛Phật 。
如như 次thứ 知tri 見kiến 道đạo 。 二nhị 三tam 念niệm 一nhất 切thiết 。
論luận 曰viết 。 有hữu 法pháp 類loại 道đạo 及cập 世thế 俗tục 智trí 。 成thành 他tha 心tâm 智trí 。 餘dư 則tắc 不bất 然nhiên 。 豈khởi 不bất 道đạo 智trí 離ly 法pháp 類loại 無vô 。 應ưng 但đãn 言ngôn 三tam 成thành 他tha 心tâm 智trí 。 理lý 實thật 如như 是thị 為vi 顯hiển 他tha 心tâm 智trí 。 但đãn 知tri 同đồng 類loại 境cảnh 故cố 作tác 是thị 言ngôn 。 謂vị 為vi 顯hiển 成thành 此thử 法pháp 類loại 智trí 。 知tri 他tha 無vô 漏lậu 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 是thị 道đạo 智trí 攝nhiếp 非phi 苦khổ 集tập 智trí 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 決quyết 定định 不bất 能năng 。 知tri 他tha 有hữu 漏lậu 心tâm 心tâm 所sở 故cố 。 他tha 身thân 無vô 漏lậu 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 細tế 故cố 勝thắng 故cố 。 非phi 己kỷ 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 境cảnh 其kỳ 理lý 可khả 然nhiên 。 何hà 緣duyên 己kỷ 身thân 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 。 不bất 能năng 知tri 他tha 有hữu 漏lậu 心tâm 心tâm 所sở 。 於ư 有hữu 漏lậu 境cảnh 無vô 漏lậu 智trí 生sanh 。 行hành 相tương/tướng 所sở 緣duyên 異dị 此thử 智trí 故cố 。 謂vị 無vô 漏lậu 智trí 緣duyên 有hữu 漏lậu 時thời 。 必tất 是thị 總tổng 緣duyên 厭yếm 背bối/bội 行hành 相tương/tướng 。 是thị 故cố 決quyết 定định 不bất 能năng 。 別biệt 緣duyên 他tha 心tâm 心tâm 所sở 成thành 他tha 心tâm 智trí 。 以dĩ 諸chư 聖thánh 智trí 緣duyên 有hữu 漏lậu 時thời 。 必tất 於ư 所sở 緣duyên 深thâm 生sanh 厭yếm 背bối/bội 。 樂nhạo/nhạc/lạc 總tổng 棄khí 捨xả 不bất 樂nhạo 別biệt 觀quán 。 緣duyên 無vô 漏lậu 時thời 生sanh 欣hân 樂nhạo 故cố 。 既ký 總tổng 觀quán 已dĩ 亦diệc 樂nhạo/nhạc/lạc 別biệt 觀quán 。 如như 有hữu 見kiến 聞văn 非phi 所sở 愛ái 事sự 。 總tổng 緣duyên 便tiện 捨xả 不bất 樂nhạo 別biệt 緣duyên 。 於ư 所sở 愛ái 中trung 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 總tổng 見kiến 聞văn 已dĩ 亦diệc 樂nhạo/nhạc/lạc 別biệt 緣duyên 。 是thị 故cố 於ư 他tha 有hữu 漏lậu 心tâm 等đẳng 。 必tất 無vô 聖thánh 智trí 一nhất 一nhất 別biệt 觀quán 。 成thành 緣duyên 有hữu 漏lậu 心tâm 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 。 以dĩ 他Tha 心Tâm 智Trí 。 決quyết 定định 於ư 他tha 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 別biệt 別biệt 知tri 故cố 。 豈khởi 不bất 亦diệc 有hữu 三tam 念niệm 住trụ 攝nhiếp 苦khổ 集tập 忍nhẫn 智trí 。 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 但đãn 緣duyên 一nhất 法pháp 緣duyên 多đa 體thể 故cố 。 又hựu 他tha 心tâm 智trí 。 有hữu 決quyết 定định 相tướng 。 謂vị 不bất 知tri 勝thắng 去khứ 來lai 二nhị 世thế 。 并tinh 法pháp 類loại 品phẩm 不bất 互hỗ 相tương 知tri 。 勝thắng 復phục 有hữu 三tam 。 謂vị 地địa 根căn 位vị 。 地địa 謂vị 下hạ 地địa 智trí 不bất 知tri 上thượng 地địa 心tâm 。 義nghĩa 唯duy 能năng 知tri 自tự 地địa 下hạ 地địa 。 根căn 謂vị 信tín 解giải 時thời 解giải 脫thoát 根căn 智trí 。 不bất 知tri 見kiến 至chí 不bất 時thời 解giải 脫thoát 心tâm 。 位vị 謂vị 不bất 還hoàn 聲Thanh 聞Văn 應ưng 果quả 獨Độc 覺Giác 大đại 覺giác 。 前tiền 前tiền 位vị 智trí 不bất 知tri 後hậu 後hậu 勝thắng 位vị 者giả 心tâm 。 義nghĩa 唯duy 能năng 知tri 自tự 下hạ 根căn 位vị 。 然nhiên 他tha 心tâm 智trí 及cập 所sở 知tri 境cảnh 。 根căn 地địa 既ký 殊thù 知tri 亦diệc 有hữu 異dị 。 所sở 知tri 有hữu 漏lậu 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 曾tằng 未vị 曾tằng 得đắc 各các 有hữu 十thập 五ngũ 。 謂vị 欲dục 四tứ 靜tĩnh 慮lự 各các 下hạ 中trung 上thượng 根căn 能năng 知tri 。 但đãn 除trừ 欲dục 界giới 三tam 品phẩm 曾tằng 未vị 曾tằng 得đắc 各các 有hữu 十thập 二nhị 。 所sở 知tri 無vô 漏lậu 及cập 彼bỉ 能năng 知tri 。 皆giai 除trừ 欲dục 三tam 各các 有hữu 十thập 二nhị 。 且thả 諸chư 有hữu 漏lậu 曾tằng 未vị 曾tằng 得đắc 。 下hạ 根căn 所sở 攝nhiếp 他tha 心tâm 智trí 生sanh 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 能năng 知tri 下hạ 地địa 三tam 根căn 心tâm 品phẩm 。 自tự 地địa 下hạ 根căn 中trung 品phẩm 亦diệc 知tri 自tự 地địa 中trung 品phẩm 。 上thượng 品phẩm 總tổng 了liễu 自tự 下hạ 地địa 三tam 。 無vô 漏lậu 下hạ 根căn 他tha 心tâm 智trí 起khởi 。 唯duy 知tri 自tự 地địa 下hạ 地địa 下hạ 根căn 。 中trung 亦diệc 知tri 中trung 上thượng 兼kiêm 知tri 上thượng 。 何hà 緣duyên 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 智trí 生sanh 。 知tri 下hạ 地địa 心tâm 多đa 少thiểu 有hữu 異dị 。 有hữu 漏lậu 三tam 品phẩm 。 可khả 一nhất 身thân 成thành 。 無vô 漏lậu 隨tùy 根căn 立lập 聖thánh 者giả 別biệt 。 尚thượng 無vô 有hữu 一nhất 。 成thành 二nhị 品phẩm 根căn 。 況huống 有hữu 成thành 三tam 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 如như 何hà 說thuyết 一nhất 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 成thành 九cửu 品phẩm 道đạo 斷đoạn 九cửu 品phẩm 惑hoặc 。 此thử 道đạo 差sai 別biệt 非phi 根căn 有hữu 異dị 。 由do 因nhân 漸tiệm 長trường/trưởng 後hậu 道đạo 轉chuyển 增tăng 。 如như 次thứ 能năng 令linh 多đa 品phẩm 惑hoặc 斷đoạn 。 或hoặc 諸chư 種chủng 性tánh 各các 有hữu 九cửu 品phẩm 。 成thành 一nhất 九cửu 品phẩm 必tất 不bất 成thành 餘dư 。 故cố 前tiền 後hậu 言ngôn 無vô 相tướng 違vi 失thất 。 故cố 依y 上thượng 地địa 起khởi 下hạ 根căn 心tâm 。 有hữu 上thượng 根căn 心tâm 依y 下hạ 地địa 起khởi 。 地địa 根căn 互hỗ 勝thắng 必tất 不bất 相tương 知tri 。 地địa 位vị 位vị 根căn 相tướng 對đối 亦diệc 爾nhĩ 。 此thử 他tha 心tâm 智trí 不bất 知tri 去khứ 來lai 。 本bổn 為vi 知tri 能năng 緣duyên 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 故cố 。 法pháp 類loại 二nhị 品phẩm 不bất 互hỗ 相tương 知tri 。 此thử 二nhị 如như 次thứ 以dĩ 欲dục 上thượng 界giới 。 全toàn 分phần/phân 對đối 治trị 。 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 此thử 他tha 心tâm 智trí 見kiến 道đạo 中trung 無vô 。 總tổng 觀quán 諦đế 理lý 極cực 速tốc 轉chuyển 故cố 。 然nhiên 皆giai 容dung 作tác 他Tha 心Tâm 智Trí 境cảnh 。 三tam 乘thừa 聖thánh 者giả 起khởi 此thử 智trí 時thời 。 中trung 下hạ 二Nhị 乘Thừa 必tất 須tu 加gia 行hành 。 聲Thanh 聞Văn 加gia 行hành 或hoặc 上thượng 或hoặc 中trung 。 麟lân 喻dụ 但đãn 須tu 下hạ 品phẩm 加gia 行hành 。 佛Phật 無vô 加gia 行hành 隨tùy 欲dục 現hiện 前tiền 。 若nhược 諸chư 有hữu 情tình 。 將tương 入nhập 見kiến 道đạo 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 預dự 修tu 加gia 行hành 。 為vi 欲dục 知tri 彼bỉ 見kiến 道đạo 位vị 心tâm 。 彼bỉ 諸chư 有hữu 情tình 。 入nhập 見kiến 道đạo 位vị 。 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 分phần/phân 加gia 行hành 若nhược 滿mãn 。 知tri 彼bỉ 見kiến 道đạo 初sơ 二nhị 念niệm 心tâm 。 若nhược 為vi 更cánh 知tri 類loại 分phần/phân 心tâm 故cố 。 別biệt 修tu 加gia 行hành 至chí 加gia 行hành 滿mãn 。 彼bỉ 已dĩ 度độ 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 。 雖tuy 知tri 此thử 心tâm 非phi 知tri 見kiến 道đạo 。 是thị 故cố 說thuyết 彼bỉ 。 唯duy 知tri 二nhị 念niệm 。 麟lân 喻dụ 法pháp 分phần/phân 加gia 行hành 若nhược 滿mãn 。 知tri 彼bỉ 見kiến 道đạo 初sơ 二nhị 念niệm 心tâm 。 若nhược 為vi 更cánh 知tri 類loại 分phần/phân 心tâm 故cố 。 別biệt 修tu 加gia 行hành 至chí 加gia 行hành 滿mãn 。 知tri 彼bỉ 第đệ 八bát 集tập 類loại 智trí 心tâm 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 知tri 第đệ 十thập 五ngũ 。 有hữu 說thuyết 麟lân 喻dụ 知tri 四tứ 剎sát 那na 。 謂vị 初sơ 二nhị 心tâm 第đệ 八bát 十thập 四tứ 。 此thử 言ngôn 應ưng 理lý 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 許hứa 從tùng 知tri 初sơ 二nhị 念niệm 心tâm 已dĩ 。 唯duy 隔cách 五ngũ 念niệm 知tri 第đệ 八bát 心tâm 。 若nhược 復phục 更cánh 修tu 法pháp 分phần/phân 加gia 行hành 。 經kinh 五ngũ 念niệm 頃khoảnh 加gia 行hành 應ưng 成thành 。 何hà 不bất 許hứa 知tri 第đệ 十thập 四tứ 念niệm 。 有hữu 餘dư 亦diệc 說thuyết 知tri 四tứ 剎sát 那na 。 謂vị 初sơ 二nhị 心tâm 第đệ 十thập 一nhất 二nhị 。 佛Phật 於ư 一nhất 切thiết 。 殊thù 勝thắng 功công 德đức 。 隨tùy 欲dục 現hiện 前tiền 。 心tâm 自tự 在tại 故cố 。 於ư 十thập 五ngũ 念niệm 能năng 次thứ 第đệ 知tri 。 以dĩ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 精tinh 勤cần 修tu 習tập 。 無vô 量lượng 資tư 糧lương 。 故cố 獲hoạch 難nan 思tư 殊thù 勝thắng 妙diệu 智trí 。 具cụ 大đại 勢thế 用dụng 隨tùy 欲dục 能năng 知tri 。 雖tuy 此thử 智trí 生sanh 亦diệc 知tri 心tâm 所sở 。 然nhiên 修tu 加gia 行hành 本bổn 為vi 知tri 心tâm 。 如như 空không 處xứ 等đẳng 名danh 他tha 心tâm 智trí 。 脇hiếp 尊tôn 者giả 曰viết 。 引dẫn 此thử 智trí 生sanh 要yếu 先tiên 知tri 心tâm 後hậu 方phương 知tri 所sở 。 從tùng 初sơ 但đãn 立lập 他tha 心tâm 智trí 名danh 。 引dẫn 此thử 智trí 時thời 修tu 何hà 加gia 行hành 。 先tiên 應ưng 觀quán 察sát 身thân 之chi 顯hiển 形hình 。 所sở 樂lạc 言ngôn 音âm 表biểu 心tâm 差sai 別biệt 。 謂vị 彼bỉ 行hành 者giả 初sơ 修tu 業nghiệp 時thời 。 為vi 欲dục 審thẩm 知tri 他tha 心tâm 差sai 別biệt 。 先tiên 審thẩm 觀quán 察sát 自tự 身thân 顯hiển 形hình 。 所sở 樂lạc 言ngôn 音âm 因nhân 何hà 有hữu 別biệt 。 遂toại 知tri 顯hiển 等đẳng 差sai 別biệt 由do 心tâm 。 次thứ 復phục 審thẩm 觀quán 他tha 身thân 顯hiển 等đẳng 。 亦diệc 由do 心tâm 異dị 有hữu 差sai 別biệt 生sanh 。 由do 此thử 後hậu 時thời 離ly 欲dục 身thân 意ý 。 調điều 柔nhu 清thanh 淨tịnh 引dẫn 勝thắng 定định 生sanh 。 依y 定định 發phát 生sanh 有hữu 威uy 德đức 智trí 。 此thử 智trí 真chân 實thật 照chiếu 見kiến 他tha 心tâm 。 如như 明minh 珠châu 中trung 種chủng 種chủng 色sắc 縷lũ 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 了liễu 然nhiên 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 修tu 世thế 俗tục 他tha 心tâm 智trí 加gia 行hành 。 若nhược 修tu 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 時thời 。 以dĩ 觀quán 非phi 常thường 等đẳng 苦khổ 智trí 為vi 加gia 行hành 。 此thử 加gia 行hành 位vị 通thông 緣duyên 色sắc 心tâm 。 至chí 成thành 滿mãn 時thời 緣duyên 心tâm 非phi 色sắc 。 又hựu 加gia 行hành 位vị 緣duyên 自tự 他tha 心tâm 。 至chí 成thành 滿mãn 時thời 緣duyên 他tha 非phi 自tự 。 盡tận 無vô 生sanh 智trí 二nhị 相tương/tướng 何hà 別biệt 。 頌tụng 曰viết 。
智trí 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 知tri 我ngã 已dĩ 知tri 等đẳng 。
不bất 應ưng 更cánh 知tri 等đẳng 。 如như 次thứ 盡tận 無vô 生sanh 。
論luận 曰viết 。 如như 本bổn 論luận 說thuyết 云vân 何hà 盡tận 智trí 。 謂vị 無Vô 學Học 位vị 若nhược 正chánh 自tự 知tri 。 我ngã 已dĩ 知tri 苦khổ 。 我ngã 已dĩ 斷đoạn 集tập 。 我ngã 已dĩ 證chứng 滅diệt 我ngã 已dĩ 修tu 道Đạo 。 由do 此thử 所sở 有hữu 智trí 見kiến 明minh 覺giác 。 解giải 慧tuệ 光quang 觀quán 是thị 名danh 盡tận 智trí 。 云vân 何hà 無vô 生sanh 智trí 。 謂vị 正chánh 自tự 知tri 我ngã 已dĩ 知tri 苦khổ 。 不bất 應ưng 更cánh 知tri 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 我ngã 已dĩ 修tu 道Đạo 不bất 應ưng 更cánh 修tu 。 由do 此thử 所sở 有hữu 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 是thị 名danh 無Vô 生Sanh 智Trí 。 由do 本bổn 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 二nhị 智trí 轉chuyển 時thời 。 力lực 能năng 引dẫn 起khởi 如như 是thị 解giải 智trí 。 非phi 於ư 無vô 漏lậu 二nhị 智trí 轉chuyển 時thời 。 作tác 如như 是thị 解giải 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 謂vị 出xuất 二nhị 智trí 後hậu 得đắc 智trí 中trung 。 方phương 作tác 如như 是thị 二nhị 類loại 分phân 別biệt 。 此thử 二nhị 分phần 別biệt 二nhị 智trí 後hậu 生sanh 。 是thị 盡tận 無vô 生sanh 。 力lực 所sở 引dẫn 故cố 。 此thử 二nhị 俗tục 智trí 是thị 彼bỉ 士sĩ 用dụng 果quả 。 故cố 舉cử 二nhị 果quả 表biểu 二nhị 智trí 差sai 別biệt 。 理lý 必tất 應ưng 然nhiên 說thuyết 由do 此thử 故cố 。 依y 為vi 此thử 義nghĩa 說thuyết 由do 此thử 聲thanh 。 即tức 是thị 為vi 此thử 所sở 有hữu 智trí 義nghĩa 。 不bất 爾nhĩ 應ưng 言ngôn 。 如như 是thị 所sở 有hữu 。 諸chư 觀quán 行hành 者giả 本bổn 修tu 行hành 時thời 。 定định 起khởi 如như 斯tư 要yếu 期kỳ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 我ngã 當đương 證chứng 阿A 羅La 漢Hán 時thời 。 要yếu 應ưng 起khởi 此thử 自tự 審thẩm 察sát 智trí 。 故cố 今kim 出xuất 觀quán 此thử 智trí 必tất 生sanh 。 為vi 令linh 此thử 生sanh 所sở 起khởi 之chi 智trí 。 隨tùy 應ứng 建kiến 立lập 盡tận 無vô 生sanh 名danh 。 即tức 後hậu 智trí 生sanh 所sở 依y 止chỉ 義nghĩa 。 故cố 言ngôn 此thử 釋thích 理lý 必tất 應ưng 。 然nhiên 豈khởi 不bất 二nhị 智trí 非phi 見kiến 性tánh 攝nhiếp 。 如như 何hà 乃nãi 言ngôn 智trí 見kiến 明minh 等đẳng 。 有hữu 作tác 是thị 釋thích 乘thừa 言ngôn 便tiện 故cố 。 然nhiên 實thật 二nhị 智trí 是thị 於ư 後hậu 時thời 。 所sở 起khởi 見kiến 因nhân 故cố 亦diệc 名danh 見kiến 。 謂vị 離ly 盡tận 智trí 後hậu 出xuất 觀quán 時thời 。 必tất 不bất 現hiện 行hành 審thẩm 察sát 見kiến 故cố 。 先tiên 不bất 動động 姓tánh 及cập 後hậu 練luyện 根căn 。 得đắc 不bất 動động 時thời 離ly 無vô 生sanh 智trí 。 後hậu 審thẩm 察sát 見kiến 。 亦diệc 不bất 現hiện 行hành 。 故cố 此thử 見kiến 名danh 從tùng 果quả 而nhi 立lập 。 或hoặc 如như 見kiến 故cố 假giả 立lập 見kiến 名danh 。 如như 立lập 光quang 名danh 現hiện 照chiếu 轉chuyển 故cố 。 光quang 是thị 色sắc 處xứ 智trí 體thể 非phi 光quang 。 照chiếu 用dụng 如như 光quang 名danh 光quang 無vô 失thất 。 如như 是thị 二nhị 智trí 實thật 非phi 見kiến 體thể 。 現hiện 照chiếu 如như 見kiến 立lập 以dĩ 見kiến 名danh 。 或hoặc 諸chư 世thế 間gian 決quyết 解giải 名danh 見kiến 。 如như 言ngôn 我ngã 見kiến 齊tề 爾nhĩ 所sở 時thời 。 此thử 日nhật 月nguyệt 輪luân 。 當đương 被bị 侵xâm 蝕thực 定định 故cố 名danh 見kiến 。 此thử 亦diệc 應ưng 然nhiên 即tức 由do 此thử 因nhân 。 經kinh 作tác 是thị 說thuyết 解giải 脫thoát 智trí 見kiến 蘊uẩn 。 謂vị 盡tận 無vô 生sanh 智trí 要yếu 有hữu 解giải 脫thoát 。 此thử 智trí 得đắc 生sanh 以dĩ 智trí 為vi 體thể 名danh 解giải 脫thoát 智trí 。 由do 前tiền 因nhân 故cố 亦diệc 得đắc 見kiến 名danh 。 故cố 此thử 蘊uẩn 名danh 。 解giải 脫thoát 智trí 見kiến 。 何hà 緣duyên 本bổn 論luận 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 見kiến 云vân 何hà 且thả 諸chư 智trí 亦diệc 是thị 見kiến 。 然nhiên 有hữu 見kiến 而nhi 非phi 智trí 。 謂vị 八bát 忍nhẫn 豈khởi 不bất 應ưng 說thuyết 見kiến 外ngoại 有hữu 智trí 。 如như 說thuyết 。 智trí 外ngoại 有hữu 別biệt 見kiến 耶da 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 說thuyết 亦diệc 聲thanh 故cố 。 見kiến 外ngoại 有hữu 智trí 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 成thành 。 若nhược 謂vị 不bất 然nhiên 彼bỉ 論luận 應ưng 說thuyết 所sở 有hữu 智trí 皆giai 是thị 見kiến 。 既ký 言ngôn 亦diệc 是thị 明minh 知tri 有hữu 非phi 。 謂vị 盡tận 無vô 生sanh 俗tục 智trí 一nhất 分phần/phân 。 然nhiên 智trí 外ngoại 見kiến 分phân 明minh 顯hiển 說thuyết 。 不bất 分phân 明minh 說thuyết 見kiến 外ngoại 智trí 者giả 為vi 遮già 僻tích 執chấp 。 譬thí 喻dụ 部bộ 師sư 。 說thuyết 於ư 下hạ 智trí 立lập 忍nhẫn 名danh 想tưởng 。 或hoặc 如như 前tiền 說thuyết 有hữu 多đa 種chủng 因nhân 。 盡tận 無vô 生sanh 等đẳng 亦diệc 得đắc 名danh 見kiến 。 何hà 緣duyên 論luận 說thuyết 無vô 生sanh 智trí 中trung 。 復phục 作tác 是thị 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 知tri 苦khổ 等đẳng 。 理lý 但đãn 應ưng 說thuyết 不bất 復phục 更cánh 知tri 等đẳng 。 二nhị 行hành 不bất 應ưng 俱câu 時thời 轉chuyển 故cố 。 若nhược 次thứ 第đệ 轉chuyển 前tiền 與dữ 盡tận 智trí 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 不bất 應ưng 重trùng 說thuyết 。 應ưng 知tri 此thử 說thuyết 意ý 為vi 遣khiển 疑nghi 。 恐khủng 有hữu 生sanh 疑nghi 如như 時thời 解giải 脫thoát 。 先tiên 起khởi 盡tận 智trí 後hậu 得đắc 無vô 生sanh 。 如như 是thị 應ưng 許hứa 不bất 時thời 解giải 脫thoát 。 先tiên 起khởi 無vô 生sanh 後hậu 得đắc 盡tận 智trí 。 為vi 顯hiển 一nhất 切thiết 盡tận 智trí 先tiên 起khởi 。 故cố 復phục 先tiên 說thuyết 已dĩ 知tri 等đẳng 言ngôn 。 或hoặc 先tiên 但đãn 言ngôn 我ngã 已dĩ 知tri 等đẳng 。 顯hiển 時thời 解giải 脫thoát 唯duy 有hữu 盡tận 智trí 。 後hậu 復phục 重trùng 言ngôn 我ngã 已dĩ 知tri 等đẳng 。 顯hiển 不bất 時thời 解giải 脫thoát 盡tận 後hậu 起khởi 無vô 生sanh 。 故cố 雖tuy 重trọng/trùng 言ngôn 而nhi 無vô 有hữu 失thất 。 無vô 生sanh 智trí 者giả 。 何hà 謂vị 無vô 生sanh 。 正chánh 理lý 師sư 言ngôn 。 謂vị 非phi 擇trạch 滅diệt 有hữu 無vô 生sanh 故cố 。 此thử 智trí 得đắc 生sanh 智trí 託thác 無vô 生sanh 名danh 無vô 生sanh 智trí 。 滅diệt 雖tuy 常thường 有hữu 而nhi 得đắc 非phi 常thường 。 得đắc 彼bỉ 滅diệt 時thời 此thử 智trí 方phương 轉chuyển 。 要yếu 由do 得đắc 起khởi 方phương 名danh 有hữu 滅diệt 。 於ư 有hữu 滅diệt 位vị 此thử 智trí 方phương 生sanh 。 或hoặc 無vô 生sanh 言ngôn 因nhân 彼bỉ 滅diệt 得đắc 。 如như 涅Niết 槃Bàn 得đắc 亦diệc 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 經kinh 說thuyết 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 置trí 在tại 心tâm 中trung 故cố 。 有hữu 彼bỉ 得đắc 位vị 此thử 智trí 方phương 生sanh 。 智trí 託thác 無vô 生sanh 名danh 無vô 生sanh 智trí 。 有hữu 餘dư 於ư 此thử 作tác 是thị 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 託thác 無vô 生sanh 名danh 無vô 生sanh 智trí 。 則tắc 無vô 生sanh 智trí 緣duyên 非phi 諦đế 法pháp 。 是thị 則tắc 所sở 說thuyết 違vi 害hại 自tự 宗tông 。 無vô 漏lậu 慧tuệ 生sanh 唯duy 緣duyên 四Tứ 諦Đế 。 彼bỉ 不bất 審thẩm 察sát 設thiết 此thử 難nạn/nan 詞từ 。 我ngã 上thượng 已dĩ 言ngôn 於ư 出xuất 觀quán 後hậu 。 方phương 起khởi 如như 是thị 分phân 別biệt 智trí 故cố 。 或hoặc 此thử 託thác 聲thanh 是thị 有hữu 第đệ 七thất 。 非phi 境cảnh 第đệ 七thất 如như 盡tận 智trí 故cố 。 或hoặc 許hứa 此thử 智trí 緣duyên 無vô 生sanh 得đắc 。 此thử 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 非phi 非phi 諦đế 故cố 。 如như 是thị 十thập 智trí 互hỗ 相tương 攝nhiếp 者giả 。 謂vị 世thế 俗tục 智trí 攝nhiếp 一nhất 全toàn 一nhất 少thiểu 分phần 。 法pháp 類loại 智trí 各các 攝nhiếp 一nhất 全toàn 七thất 少thiểu 分phần 。 苦khổ 集tập 滅diệt 智trí 各các 攝nhiếp 一nhất 全toàn 四tứ 少thiểu 分phần 。 道đạo 智trí 攝nhiếp 一nhất 全toàn 五ngũ 少thiểu 分phần 。 他tha 心tâm 智trí 攝nhiếp 一nhất 全toàn 四tứ 少thiểu 分phần 。 盡tận 無vô 生sanh 智trí 各các 攝nhiếp 一nhất 全toàn 六lục 少thiểu 分phần 。 何hà 緣duyên 二nhị 智trí 建kiến 立lập 為vi 十thập 。 頌tụng 曰viết 。
由do 自tự 性tánh 對đối 治trị 。 行hành 相tương/tướng 行hành 相tương/tướng 境cảnh 。
加gia 行hành 辦biện 因nhân 圓viên 。 故cố 建kiến 立lập 十thập 智trí 。
論luận 曰viết 。 由do 七thất 緣duyên 故cố 立lập 二nhị 為vi 十thập 。 一nhất 自tự 性tánh 故cố 立lập 世thế 俗tục 智trí 。 以dĩ 世thế 俗tục 智trí 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 二nhị 對đối 治trị 故cố 立lập 法pháp 類loại 智trí 。 全toàn 能năng 對đối 治trị 欲dục 上thượng 界giới 故cố 。 三tam 行hành 相tương/tướng 故cố 立lập 苦khổ 集tập 智trí 。 此thử 二nhị 智trí 境cảnh 體thể 無vô 別biệt 故cố 。 四tứ 行hành 相tương/tướng 境cảnh 故cố 立lập 滅diệt 道đạo 智trí 。 此thử 二nhị 行hành 相tương/tướng 境cảnh 俱câu 有hữu 別biệt 故cố 。 五ngũ 加gia 行hành 故cố 立lập 他tha 心tâm 智trí 。 非phi 此thử 不bất 知tri 他tha 心tâm 所sở 法pháp 。 本bổn 修tu 加gia 行hành 為vi 知tri 他tha 心tâm 。 雖tuy 成thành 滿mãn 時thời 亦diệc 知tri 心tâm 所sở 。 而nhi 約ước 加gia 行hành 故cố 立lập 他tha 心tâm 智trí 名danh 。 加gia 行hành 如như 前tiền 已dĩ 具cụ 分phân 別biệt 。 六lục 事sự 辦biện 故cố 建kiến 立lập 盡tận 智trí 。 事sự 辦biện 身thân 中trung 定định 初sơ 生sanh 故cố 。 七thất 因nhân 圓viên 故cố 立lập 無vô 生sanh 智trí 。 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 為vì 因nhân 生sanh 故cố 。 謂vị 有hữu 盡tận 智trí 非phi 無vô 生sanh 智trí 為vi 因nhân 故cố 生sanh 。 無vô 無vô 生sanh 智trí 不bất 以dĩ 盡tận 智trí 為vi 因nhân 故cố 起khởi 如như 上thượng 。 既ký 言ngôn 法pháp 智trí 類loại 智trí 全toàn 能năng 對đối 治trị 欲dục 上thượng 界giới 法pháp 。 為vi 有hữu 少thiểu 分phần 治trị 上thượng 欲dục 耶da 。 頌tụng 曰viết 。
緣duyên 滅diệt 道Đạo 法Pháp 智trí 。 於ư 修tu 道Đạo 位vị 中trung 。
兼kiêm 治trị 上thượng 修tu 斷đoạn 。 類loại 無vô 能năng 治trị 欲dục 。
論luận 曰viết 。 修tu 道Đạo 所sở 攝nhiếp 滅diệt 道Đạo 法Pháp 智trí 。 兼kiêm 能năng 對đối 治trị 上thượng 界giới 修tu 斷đoạn 。 望vọng 欲dục 界giới 法pháp 四Tứ 諦Đế 法pháp 智trí 。 全toàn 能năng 對đối 治trị 於ư 欲dục 見kiến 斷đoạn 法pháp 智trí 。 亦diệc 為vi 持trì 對đối 治trị 故cố 。 能năng 治trị 所sở 治trị 。 皆giai 得đắc 全toàn 名danh 。 望vọng 上thượng 俱câu 缺khuyết 俱câu 名danh 少thiểu 分phần 。 何hà 緣duyên 唯duy 有hữu 滅diệt 道Đạo 法Pháp 智trí 。 兼kiêm 治trị 上thượng 界giới 非phi 苦khổ 集tập 耶da 。 所sở 緣duyên 寂tịch 靜tĩnh 出xuất 離ly 同đồng 故cố 。 謂vị 欲dục 上thượng 滅diệt 及cập 能năng 治trị 道đạo 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 相tương/tướng 無vô 別biệt 故cố 。 以dĩ 諸chư 擇trạch 滅diệt 皆giai 善thiện 皆giai 常thường 。 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 皆giai 能năng 出xuất 離ly 。 所sở 緣duyên 苦khổ 集tập 欲dục 上thượng 不bất 同đồng 。 少thiểu 多đa 細tế 麁thô 上thượng 下hạ 別biệt 故cố 。 又hựu 苦khổ 集tập 智trí 緣duyên 所sở 厭yếm 境cảnh 。 無vô 容dung 厭yếm 彼bỉ 於ư 此thử 離ly 貪tham 。 理lý 厭yếm 此thử 地địa 時thời 斷đoạn 此thử 地địa 煩phiền 惱não 。 若nhược 許hứa 異dị 厭yếm 異dị 離ly 貪tham 應ưng 異dị 離ly 貪tham 異dị 解giải 脫thoát 。 若nhược 許hứa 不bất 厭yếm 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 而nhi 能năng 離ly 彼bỉ 界giới 貪tham 習tập 厭yếm 。 離ly 貪tham 理lý 則tắc 應ưng 壞hoại 。 滅diệt 道đạo 二nhị 智trí 不bất 緣duyên 厭yếm 境cảnh 。 緣duyên 下hạ 治trị 上thượng 亦diệc 無vô 過quá 失thất 。 又hựu 如như 不bất 淨tịnh 觀quán 及cập 欣hân 涅Niết 槃Bàn 欲dục 。 謂vị 不bất 淨tịnh 觀quán 緣duyên 欲dục 界giới 境cảnh 。 唯duy 能năng 令linh 心tâm 厭yếm 背bối/bội 欲dục 界giới 。 欣hân 涅Niết 槃Bàn 欲dục 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 普phổ 能năng 令linh 心tâm 厭yếm 背bối/bội 三tam 界giới 。 如như 是thị 緣duyên 欲dục 苦khổ 集tập 智trí 生sanh 。 唯duy 能năng 令linh 心tâm 離ly 欲dục 界giới 染nhiễm 。 緣duyên 欲dục 界giới 法pháp 滅diệt 道đạo 智trí 生sanh 。 普phổ 能năng 令linh 心tâm 離ly 三tam 界giới 染nhiễm 。 故cố 許hứa 滅diệt 道Đạo 法Pháp 智trí 品phẩm 增tăng 。 乃nãi 至chí 得đắc 成thành 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 由do 此thử 大đại 聖thánh 妙diệu 善thiện 了liễu 知tri 。 依y 全toàn 治trị 門môn 立lập 法pháp 類loại 智trí 。 法pháp 智trí 少thiểu 分phần 有hữu 治trị 上thượng 能năng 。 類loại 智trí 必tất 無vô 能năng 治trị 欲dục 界giới 。 要yếu 於ư 自tự 界giới 所sở 作tác 已dĩ 周chu 。 方phương 可khả 兼kiêm 為vi 他tha 界giới 所sở 作tác 。 非phi 諸chư 類loại 智trí 己kỷ 事sự 成thành 時thời 。 他tha 事sự 未vị 成thành 有hữu 須tu 助trợ 義nghĩa 。 故cố 無vô 類loại 智trí 治trị 欲dục 界giới 法pháp 。 豈khởi 不bất 第đệ 十thập 六lục 道đạo 類loại 智trí 生sanh 。 乘thừa 此thử 便tiện 則tắc 能năng 治trị 欲dục 界giới 惑hoặc 。 將tương 斷đoạn 欲dục 惑hoặc 類loại 智trí 不bất 行hành 。 設thiết 許hứa 現hiện 行hành 由do 自tự 界giới 障chướng 所sở 拘câu 礙ngại 故cố 。 必tất 無vô 勢thế 力lực 能năng 助trợ 成thành 他tha 。 法pháp 智trí 所sở 作tác 由do 此thử 類loại 智trí 無vô 能năng 治trị 欲dục 。 於ư 此thử 十thập 智trí 中trung 誰thùy 有hữu 何hà 行hành 相tương/tướng 。 頌tụng 曰viết 。
法pháp 智trí 及cập 類loại 智trí 。 行hành 相tương/tướng 俱câu 十thập 六lục 。
世thế 俗tục 此thử 及cập 餘dư 。 四Tứ 諦Đế 智trí 各các 四tứ 。
他tha 心tâm 智trí 無vô 漏lậu 。 唯duy 四tứ 謂vị 緣duyên 道đạo 。
有hữu 漏lậu 自tự 相tương/tướng 緣duyên 。 俱câu 但đãn 緣duyên 一nhất 事sự 。
盡tận 無vô 生sanh 十thập 四tứ 。 謂vị 離ly 空không 非phi 我ngã 。
論luận 曰viết 。 法pháp 智trí 類loại 智trí 。 一nhất 一nhất 具cụ 有hữu 。 非phi 常thường 苦khổ 等đẳng 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 。 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 後hậu 當đương 廣quảng 釋thích 。 世thế 智trí 有hữu 此thử 及cập 更cánh 有hữu 餘dư 。 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 自tự 共cộng 相tương 等đẳng 故cố 。 謂vị 世thế 俗tục 智trí 或hoặc 有hữu 具cụ 作tác 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 。 如như 於ư 煖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 等đẳng 位vị 中trung 。 或hoặc 有hữu 不bất 具cụ 如như 世thế 第đệ 一nhất 。 重trọng/trùng 三tam 摩ma 地địa 及cập 現hiện 觀quán 邊biên 世thế 俗tục 智trí 等đẳng 。 或hoặc 有hữu 別biệt 作tác 非phi 聖thánh 行hành 相tương/tướng 。 如như 不bất 淨tịnh 觀quán 息tức 念niệm 慈từ 等đẳng 。 俗tục 智trí 此thử 等đẳng 行hành 相tương/tướng 無vô 邊biên 。 苦khổ 等đẳng 四Tứ 智Trí 一nhất 一nhất 各các 有hữu 。 緣duyên 自tự 諦đế 境cảnh 四tứ 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 他tha 心tâm 智trí 中trung 若nhược 無vô 漏lậu 者giả 。 唯duy 有hữu 緣duyên 道đạo 四tứ 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 此thử 即tức 道đạo 智trí 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 若nhược 有hữu 漏lậu 者giả 取thủ 自tự 所sở 緣duyên 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 自tự 相tương/tướng 境cảnh 故cố 。 如như 境cảnh 自tự 相tương/tướng 。 行hành 相tướng 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 此thử 非phi 前tiền 十thập 六lục 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 二nhị 種chủng 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 一nhất 念niệm 但đãn 緣duyên 一nhất 事sự 為vi 境cảnh 。 謂vị 緣duyên 心tâm 時thời 不bất 緣duyên 心tâm 所sở 。 緣duyên 受thọ 等đẳng 時thời 不bất 緣duyên 想tưởng 等đẳng 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 薄bạc 伽già 梵Phạm 說thuyết 如như 實thật 了liễu 知tri 。 有hữu 貪tham 心tâm 等đẳng 。 非phi 俱câu 時thời 取thủ 貪tham 等đẳng 及cập 心tâm 。 如như 不bất 俱câu 時thời 取thủ 衣y 及cập 垢cấu 。 有hữu 貪tham 心tâm 等đẳng 三tam 。 對đối 心tâm 相tương/tướng 心tâm 解giải 脫thoát 處xứ 已dĩ 辯biện 差sai 別biệt 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 聚tụ 心tâm 者giả 謂vị 善thiện 心tâm 。 此thử 於ư 所sở 緣duyên 不bất 馳trì 散tán 故cố 。 散tán 心tâm 者giả 謂vị 染nhiễm 心tâm 。 此thử 與dữ 散tán 動động 相tương 應ứng 起khởi 故cố 。 經kinh 主chủ 謂vị 此thử 不bất 順thuận 契Khế 經Kinh 。 經kinh 言ngôn 此thử 心tâm 云vân 何hà 內nội 聚tụ 。 謂vị 心tâm 若nhược 與dữ 惛hôn 眠miên 俱câu 行hành 。 或hoặc 內nội 相tương 應ứng 有hữu 止chỉ 無vô 觀quán 。 云vân 何hà 外ngoại 散tán 。 謂vị 心tâm 遊du 涉thiệp 五ngũ 妙diệu 欲dục 境cảnh 隨tùy 散tán 隨tùy 流lưu 。 或hoặc 內nội 相tương 應ứng 有hữu 觀quán 無vô 止chỉ 。 西tây 方phương 者giả 釋thích 乃nãi 順thuận 契Khế 經Kinh 。 謂vị 眠miên 相tương 應ứng 說thuyết 名danh 為vi 聚tụ 。 餘dư 染nhiễm 污ô 者giả 名danh 為vi 散tán 心tâm 。 而nhi 無vô 染nhiễm 眠miên 俱câu 心tâm 通thông 聚tụ 散tán 失thất 。 不bất 許hứa 眠miên 俱câu 染nhiễm 名danh 為vi 散tán 心tâm 故cố 。 不bất 審thẩm 經kinh 意ý 妄vọng 為vi 褒bao 貶biếm 。 此thử 彼bỉ 二nhị 經kinh 意ý 各các 別biệt 故cố 。 此thử 經Kinh 中trung 說thuyết 。 有hữu 貪tham 等đẳng 心tâm 。 為vi 令linh 知tri 心tâm 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 別biệt 。 謂vị 為vi 如như 實thật 了liễu 知tri 諸chư 心tâm 。 黑hắc 品phẩm 白bạch 品phẩm 差sai 別biệt 理lý 趣thú 。 說thuyết 有hữu 貪tham 心tâm 離ly 貪tham 心tâm 等đẳng 。 彼bỉ 經kinh 中trung 說thuyết 聚tụ 心tâm 散tán 心tâm 。 為vi 令linh 了liễu 知tri 修tu 神thần 足túc 障chướng 。 由do 彼bỉ 經kinh 說thuyết 自tự 審thẩm 己kỷ 心tâm 。 勿vật 太thái 沈trầm 勿vật 太thái 舉cử 勿vật 內nội 聚tụ 勿vật 外ngoại 散tán 。 謂vị 彼bỉ 行hành 者giả 修tu 神thần 足túc 時thời 。 應ưng 自tự 審thẩm 察sát 修tu 神thần 足túc 障chướng 。 此thử 心tâm 懈giải 怠đãi 此thử 心tâm 掉trạo 舉cử 。 此thử 心tâm 惛hôn 眠miên 此thử 於ư 色sắc 等đẳng 非phi 理lý 作tác 意ý 。 所sở 引dẫn 流lưu 散tán 。 此thử 彼bỉ 經kinh 意ý 所sở 為vi 既ký 殊thù 。 不bất 可khả 引dẫn 彼bỉ 經kinh 遮già 釋thích 此thử 經Kinh 相tương/tướng 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 說thuyết 修tu 神thần 足túc 時thời 。 心tâm 於ư 內nội 外ngoại 太thái 聚tụ 散tán 失thất 。 不bất 欲dục 分phân 別biệt 心tâm 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 。 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết 。 與dữ 彼bỉ 相tương 違vi 雖tuy 諸chư 染nhiễm 心tâm 皆giai 有hữu 怠đãi 等đẳng 。 為vi 顯hiển 諸chư 染nhiễm 過quá 失thất 差sai 別biệt 。 隨tùy 其kỳ 增tăng 位vị 立lập 沈trầm 等đẳng 心tâm 。 立lập 策sách 等đẳng 心tâm 應ưng 知tri 翻phiên 此thử 。 故cố 我ngã 宗tông 釋thích 符phù 順thuận 契Khế 經Kinh 。 亦diệc 善thiện 分phân 別biệt 諸chư 心tâm 異dị 相tướng 。 傍bàng 論luận 已dĩ 了liễu 應ưng 述thuật 本bổn 義nghĩa 。 如như 何hà 他tha 心tâm 智trí 有hữu 行hành 相tương/tướng 所sở 緣duyên 。 而nhi 說thuyết 不bất 觀quán 。 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 。 以dĩ 不bất 觀quán 他tha 心tâm 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 故cố 。 謂vị 但đãn 知tri 彼bỉ 有hữu 染nhiễm 等đẳng 心tâm 。 不bất 知tri 彼bỉ 心tâm 所sở 染nhiễm 色sắc 等đẳng 。 亦diệc 不bất 知tri 彼bỉ 能năng 緣duyên 行hành 相tương/tướng 。 不bất 爾nhĩ 他tha 心tâm 智trí 應ưng 亦diệc 緣duyên 色sắc 等đẳng 。 又hựu 亦diệc 應ưng 有hữu 能năng 自tự 緣duyên 失thất 。 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 應ưng 緣duyên 苦khổ 等đẳng 境cảnh 。 是thị 則tắc 亦diệc 應ưng 許hứa 空không 無vô 相tướng 相tương 應ứng 。 既ký 不bất 許hứa 然nhiên 知tri 不bất 觀quán 二nhị 。 諸chư 他tha 心tâm 智trí 。 有hữu 決quyết 定định 相tướng 。 謂vị 唯duy 能năng 取thủ 欲dục 色sắc 界giới 繫hệ 。 及cập 非phi 所sở 繫hệ 他tha 相tương 續tục 中trung 。 現hiện 在tại 同đồng 類loại 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 。 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。 空không 無vô 相tướng 不bất 相tướng 。 應ưng 盡tận 無vô 生sanh 所sở 不bất 攝nhiếp 。 不bất 在tại 見kiến 道đạo 無vô 間gian 道đạo 中trung 餘dư 所sở 不bất 遮già 。 如như 應ưng 容dung 有hữu 盡tận 無vô 生sanh 智trí 除trừ 空không 非phi 我ngã 。 各các 具cụ 有hữu 餘dư 十thập 四tứ 行hành 相tương/tướng 。 由do 與dữ 出xuất 觀quán 心tâm 轉chuyển 相tương 違vi 。 故cố 在tại 觀quán 中trung 無vô 二nhị 行hành 相tương/tướng 。 謂vị 從tùng 二nhị 智trí 出xuất 觀quán 後hậu 時thời 必tất 自tự 了liễu 知tri 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 。 此thử 中trung 意ý 說thuyết 盡tận 無vô 生sanh 智trí 雖tuy 是thị 勝thắng 義nghĩa 而nhi 涉thiệp 世thế 俗tục 。 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 是thị 世thế 俗tục 故cố 。 空không 非phi 我ngã 是thị 勝thắng 義nghĩa 必tất 涉thiệp 勝thắng 義nghĩa 。 此thử 觀quán 後hậu 決quyết 了liễu 知tri 空không 非phi 我ngã 。 故cố 由do 此thử 二nhị 智trí 離ly 空không 非phi 我ngã 。 為vi 有hữu 無vô 漏lậu 。 越việt 此thử 十thập 六lục 更cánh 是thị 所sở 餘dư 行hành 相tương/tướng 攝nhiếp 不phủ 。 頌tụng 曰viết 。
淨tịnh 無vô 越việt 十thập 六lục 。 餘dư 說thuyết 有hữu 論luận 故cố 。
論luận 曰viết 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 有hữu 一nhất 類loại 說thuyết 。 無vô 越việt 十thập 六lục 無vô 漏lậu 行hành 相tương/tướng 。 離ly 此thử 所sở 餘dư 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 豈khởi 不bất 有hữu 說thuyết 盡tận 無vô 生sanh 智trí 。 必tất 自tự 了liễu 知tri 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 。 此thử 不bất 相tương 違vi 前tiền 已dĩ 說thuyết 故cố 。 謂vị 前tiền 已dĩ 說thuyết 無vô 漏lậu 觀quán 。 後hậu 世thế 俗tục 智trí 中trung 作tác 此thử 行hành 相tương/tướng 非phi 無vô 漏lậu 智trí 。 此thử 行hành 相tương/tướng 轉chuyển 由do 盡tận 無vô 生sanh 引dẫn 起khởi 俗tục 智trí 。 推thôi 功công 於ư 本bổn 言ngôn 彼bỉ 了liễu 知tri 。 故cố 許hứa 此thử 智trí 離ly 空không 非phi 我ngã 。 本bổn 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 力lực 令linh 此thử 二nhị 智trí 。 後hậu 必tất 引dẫn 生sanh 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 。 非phi 由do 觀quán 內nội 此thử 行hành 相tương/tướng 轉chuyển 。 令linh 於ư 後hậu 時thời 起khởi 此thử 行hành 相tương/tướng 。 我ngã 等đẳng 行hành 相tương/tướng 觀quán 內nội 雖tuy 無vô 。 而nhi 由do 不bất 愚ngu 自tự 證chứng 解giải 脫thoát 。 義nghĩa 言ngôn 此thử 位vị 必tất 已dĩ 應ưng 有hữu 。 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 行hành 相tương/tướng 勢thế 分phần/phân 。 由do 先tiên 世thế 俗tục 行hành 相tương/tướng 引dẫn 生sanh 。 能năng 引dẫn 後hậu 時thời 世thế 俗tục 行hành 相tương/tướng 。 故cố 離ly 十thập 四tứ 無vô 盡tận 無vô 生sanh 。 若nhược 謂vị 此thử 應ưng 言ngôn 離ly 十thập 六lục 無vô 者giả 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 除trừ 十thập 四tứ 餘dư 有hữu 盡tận 無vô 生sanh 非phi 極cực 成thành 故cố 。 謂vị 離ly 十thập 四tứ 有hữu 依y 密mật 說thuyết 。 計kế 我ngã 生sanh 盡tận 等đẳng 為vi 盡tận 無vô 生sanh 智trí 。 遮già 彼bỉ 故cố 說thuyết 離ly 十thập 四tứ 無vô 。 餘dư 不bất 極cực 成thành 寧ninh 對đối 遮già 此thử 。 若nhược 爾nhĩ 既ký 有hữu 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 。 應ưng 越việt 十thập 六lục 有hữu 無vô 漏lậu 行hành 相tương/tướng 。 謂vị 他tha 心tâm 智trí 皆giai 以dĩ 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 為vi 境cảnh 。 道đạo 等đẳng 行hành 相tương/tướng 皆giai 以dĩ 聚tụ 集tập 共cộng 相tương 為vi 境cảnh 。 彼bỉ 此thử 既ký 殊thù 知tri 離ly 十thập 六lục 。 決quyết 定định 別biệt 有hữu 無vô 漏lậu 行hành 相tương/tướng 非phi 定định 許hứa 故cố 。 所sở 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 謂vị 我ngã 所sở 宗tông 非phi 決quyết 定định 許hứa 。 共cộng 相tương 行hành 相tương/tướng 但đãn 緣duyên 聚tụ 集tập 。 許hứa 有hữu 受thọ 心tâm 二nhị 念niệm 住trụ 故cố 。 如như 觀quán 一nhất 受thọ 體thể 是thị 非phi 常thường 。 此thử 智trí 生sanh 時thời 以dĩ 共cộng 相tương 行hành 相tương/tướng 。 觀quán 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 為vi 境cảnh 極cực 成thành 。 如như 是thị 寧ninh 不bất 許hứa 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 。 以dĩ 共cộng 相tương 行hành 相tương/tướng 緣duyên 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 。 謂vị 知tri 他tha 心tâm 是thị 真chân 道đạo 等đẳng 。 即tức 緣duyên 一nhất 實thật 是thị 道đạo 等đẳng 相tương/tướng 。 若nhược 謂vị 應ưng 如như 受thọ 心tâm 念niệm 住trụ 。 總tổng 緣duyên 三tam 世thế 所sở 有hữu 受thọ 心tâm 。 為vi 非phi 常thường 等đẳng 共cộng 相tương 行hành 相tương/tướng 。 無vô 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 亦diệc 總tổng 緣duyên 三tam 世thế 。 他tha 無vô 漏lậu 心tâm 等đẳng 為vi 道đạo 等đẳng 行hành 相tương/tướng 。 便tiện 違vi 自tự 宗tông 他tha 心tâm 智trí 起khởi 。 唯duy 緣duyên 現hiện 在tại 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 加gia 行hành 異dị 故cố 。 此thử 智trí 加gia 行hành 為vi 欲dục 知tri 他tha 現hiện 能năng 緣duyên 心tâm 。 有hữu 貪tham 等đẳng 別biệt 修tu 非phi 常thường 等đẳng 。 念niệm 住trụ 加gia 行hành 為vi 總tổng 厭yếm 背bối/bội 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 由do 前tiền 加gia 行hành 勢thế 力lực 有hữu 殊thù 。 至chí 成thành 滿mãn 時thời 現hiện 總tổng 緣duyên 別biệt 。 是thị 故cố 無vô 有hữu 。 應ưng 相tương/tướng 例lệ 過quá 。 若nhược 謂vị 非phi 常thường 非phi 受thọ 自tự 體thể 。 故cố 應ưng 觀quán 受thọ 為vi 非phi 常thường 時thời 。 非phi 緣duyên 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 為vi 境cảnh 。 寧ninh 可khả 引dẫn 此thử 喻dụ 他tha 心tâm 智trí 。 則tắc 彼bỉ 應ưng 許hứa 受thọ 非phi 非phi 常thường 。 不bất 應ưng 於ư 受thọ 起khởi 非phi 常thường 觀quán 。 如như 受thọ 與dữ 心tâm 其kỳ 體thể 各các 別biệt 。 必tất 定định 無vô 有hữu 觀quán 受thọ 為vi 心tâm 。 雖tuy 即tức 觀quán 受thọ 。 以dĩ 為vi 無vô 常thường 。 而nhi 無vô 一nhất 物vật 有hữu 多đa 體thể 過quá 。 領lãnh 納nạp 無vô 常thường 體thể 無vô 別biệt 故cố 。 如như 損tổn 益ích 等đẳng 非phi 離ly 領lãnh 納nạp 。 所sở 餘dư 行hành 相tương/tướng 餘dư 法pháp 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 與dữ 至chí 教giáo 相tương 違vi 。 如như 說thuyết 。 於ư 身thân 住trụ 循tuần 身thân 觀quán 。 應ưng 言ngôn 法pháp 智trí 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 又hựu 說thuyết 。 觀quán 老lão 死tử 應ưng 言ngôn 是thị 四Tứ 智Trí 俱câu 不bất 相tương 違vi 。 且thả 初sơ 所sở 說thuyết 非phi 顯hiển 法pháp 智trí 等đẳng 。 離ly 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 。 住trụ 循tuần 身thân 觀quán 。 觀quán 身thân 為vi 身thân 但đãn 如như 實thật 觀quán 。 為vi 非phi 常thường 等đẳng 我ngã 先tiên 已dĩ 許hứa 共cộng 相tương 行hành 相tương/tướng 。 亦diệc 以dĩ 一nhất 實thật 自tự 相tương/tướng 為vi 境cảnh 。 故cố 彼bỉ 所sở 說thuyết 於ư 我ngã 無vô 違vi 。 後hậu 老lão 死tử 聲thanh 總tổng 目mục 取thủ 蘊uẩn 。 觀quán 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 為vi 非phi 常thường 等đẳng 。 是thị 四Tứ 智Trí 攝nhiếp 何hà 所sở 相tương 違vi 。 若nhược 爾nhĩ 如như 說thuyết 。 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 受thọ 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 如như 何hà 是thị 法pháp 類loại 世thế 俗tục 道đạo 智trí 攝nhiếp 。 此thử 應ưng 思tư 擇trạch 受thọ 現hiện 在tại 時thời 。 必tất 不bất 了liễu 知tri 不bất 自tự 緣duyên 故cố 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 了liễu 知tri 去khứ 來lai 。 去khứ 來lai 不bất 名danh 受thọ 樂lạc 時thời 故cố 。 而nhi 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 受thọ 樂lạc 受thọ 時thời 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 受thọ 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 故cố 知tri 此thử 說thuyết 別biệt 有hữu 密mật 意ý 。 釋thích 此thử 密mật 意ý 如như 盡tận 無vô 生sanh 。 謂vị 出xuất 觀quán 後hậu 時thời 方phương 起khởi 此thử 行hành 相tương/tướng 。 故cố 無vô 漏lậu 行hành 相tương/tướng 越việt 十thập 六lục 外ngoại 無vô 。 有hữu 一nhất 類loại 言ngôn 有hữu 越việt 十thập 六lục 。 本bổn 論luận 說thuyết 故cố 如như 本bổn 論luận 言ngôn 。 頗phả 有hữu 不bất 繫hệ 心tâm 能năng 了liễu 別biệt 。 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 耶da 。 曰viết 能năng 了liễu 別biệt 。 謂vị 非phi 常thường 故cố 。 苦khổ 故cố 空không 故cố 非phi 我ngã 故cố 因nhân 故cố 集tập 故cố 生sanh 故cố 緣duyên 故cố 。 有hữu 是thị 處xứ 有hữu 是thị 事sự 如như 理lý 所sở 引dẫn 了liễu 別biệt 。 此thử 證chứng 不bất 成thành 迷mê 論luận 意ý 故cố 。 論luận 顯hiển 不bất 繫hệ 行hành 相tương/tướng 眾chúng 多đa 。 於ư 中trung 有hữu 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 者giả 。 依y 容dung 有hữu 說thuyết 有hữu 是thị 處xứ 言ngôn 有hữu 是thị 事sự 言ngôn 。 顯hiển 無vô 顛điên 倒đảo 即tức 由do 此thử 故cố 餘dư 無vô 此thử 言ngôn 。 謂vị 彼bỉ 論luận 中trung 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 頗phả 有hữu 見kiến 斷đoạn 心tâm 能năng 了liễu 別biệt 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 耶da 。 曰viết 能năng 了liễu 別biệt 。 謂vị 我ngã 故cố 我ngã 所sở 故cố 。 斷đoạn 故cố 常thường 故cố 無vô 因nhân 故cố 無vô 作tác 故cố 。 損tổn 減giảm 故cố 尊tôn 故cố 勝thắng 故cố 上thượng 故cố 第đệ 一nhất 故cố 。 能năng 清thanh 淨tịnh 故cố 。 能năng 解giải 脫thoát 故cố 。 能năng 出xuất 離ly 故cố 惑hoặc 故cố 疑nghi 故cố 猶do 預dự 故cố 。 貪tham 故cố 瞋sân 故cố 慢mạn 故cố 癡si 故cố 。 不bất 如như 理lý 所sở 引dẫn 了liễu 別biệt 。 除trừ 此thử 無vô 容dung 有hữu 餘dư 行hành 相tương/tướng 。 由do 此thử 不bất 說thuyết 有hữu 是thị 處xứ 言ngôn 。 由do 皆giai 顛điên 倒đảo 轉chuyển 不bất 言ngôn 有hữu 是thị 事sự 。 故cố 淨tịnh 行hạnh 相tương/tướng 無vô 越việt 十thập 六lục 。 理lý 教giáo 無vô 違vi 。 不bất 可khả 傾khuynh 動động 。
說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 順Thuận 正Chánh 理Lý 論Luận 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 三tam