阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận
Quyển 143
五Ngũ 百Bách 大Đại 阿A 羅La 漢Hán 等Đẳng 造Tạo 唐Đường 玄Huyền 奘Tráng 譯Dịch
阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất 百bách 四tứ 十thập 三tam
五ngũ 百bách 大đại 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 造tạo
三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 根căn 蘊uẩn 第đệ 六lục 中trung 根căn 納nạp 息tức 第đệ 一nhất 之chi 二nhị 。
問vấn 已dĩ 知tri 根căn 云vân 何hà 。 答đáp 已dĩ 見kiến 諦Đế 者giả 。 已dĩ 現hiện 觀quán 者giả 。 諸chư 學học 慧tuệ 慧tuệ 根căn 。 及cập 所sở 有hữu 根căn 。 信tín 解giải 見kiến 至chí 身thân 證chứng 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 已dĩ 現hiện 觀quán 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 是thị 謂vị 已dĩ 知tri 根căn 。 此thử 中trung 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 已dĩ 見kiến 故cố 。 名danh 已dĩ 見kiến 諦Đế 者giả 。 已dĩ 現hiện 觀quán 故cố 名danh 已dĩ 現hiện 觀quán 者giả 。 諸chư 學học 慧tuệ 慧tuệ 根căn 者giả 。 此thử 說thuyết 慧tuệ 根căn 及cập 所sở 有hữu 根căn 。 信tín 解giải 見kiến 至chí 身thân 證chứng 。 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 已dĩ 現hiện 觀quán 。 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 者giả 。 說thuyết 餘dư 八bát 根căn 。 總tổng 此thử 九cửu 根căn 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 問vấn 諸chư 無Vô 學Học 者giả 於ư 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 亦diệc 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 如như 從tùng 退thoái 法pháp 轉chuyển 至chí 思tư 法pháp 。 乃nãi 至chí 從tùng 堪kham 達đạt 法pháp 轉chuyển 至chí 不bất 動động 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 學học 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 非phi 無Vô 學Học 耶da 。 答đáp 亦diệc 應ưng 說thuyết 無Vô 學Học 。 而nhi 不bất 說thuyết 者giả 。 當đương 知tri 有hữu 餘dư 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 中trung 舉cử 初sơ 顯hiển 後hậu 。 若nhược 說thuyết 學học 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 當đương 知tri 已dĩ 說thuyết 無Vô 學Học 亦diệc 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 如như 舉cử 初sơ 顯hiển 後hậu 。 舉cử 始thỉ 入nhập 顯hiển 已dĩ 度độ 。 舉cử 加gia 行hành 顯hiển 究cứu 竟cánh 。 當đương 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 未vị 曾tằng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 沙Sa 門Môn 果quả 者giả 。 說thuyết 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 無Vô 學Học 爾nhĩ 時thời 非phi 斷đoạn 未vị 曾tằng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 亦diệc 非phi 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 沙Sa 門Môn 果quả 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 未vị 曾tằng 斷đoạn 繫hệ 得đắc 。 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 離ly 繫hệ 得đắc 者giả 。 說thuyết 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 無Vô 學Học 爾nhĩ 時thời 雖tuy 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 離ly 繫hệ 得đắc 而nhi 不bất 斷đoạn 未vị 曾tằng 斷đoạn 繫hệ 得đắc 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 如như 斷đoạn 繫hệ 得đắc 。 得đắc 離ly 繫hệ 得đắc 。 除trừ 過quá 患hoạn 修tu 功công 德đức 。 捨xả 下hạ 劣liệt 證chứng 上thượng 妙diệu 。 去khứ 無vô 義nghĩa 取thủ 有hữu 義nghĩa 。 盡tận 渴khát 愛ái 苦khổ 受thọ 無vô 熱nhiệt 樂nhạo/nhạc/lạc 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 捨xả 未vị 曾tằng 捨xả 無vô 智trí 。 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 智trí 者giả 。 說thuyết 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 。 無Vô 學Học 爾nhĩ 時thời 雖tuy 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 智trí 。 而nhi 非phi 捨xả 未vị 曾tằng 捨xả 無vô 智trí 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 應ưng 知tri 此thử 依y 染nhiễm 無vô 智trí 說thuyết 。 由do 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 學học 說thuyết 重trọng/trùng 現hiện 觀quán 非phi 無Vô 學Học 。
問vấn 具cụ 知tri 根căn 云vân 何hà 。 答đáp 漏lậu 盡tận 阿A 羅La 漢Hán 。 諸chư 無Vô 學Học 慧tuệ 慧tuệ 根căn 。 及cập 所sở 有hữu 根căn 。 慧tuệ 解giải 脫thoát 俱câu 解giải 脫thoát 能năng 得đắc 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 此thử 中trung 漏lậu 盡tận 阿A 羅La 漢Hán 。 諸chư 無Vô 學Học 慧tuệ 慧tuệ 根căn 者giả 。 此thử 說thuyết 慧tuệ 根căn 及cập 所sở 有hữu 根căn 。 慧tuệ 解giải 脫thoát 俱câu 解giải 脫thoát 能năng 得đắc 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 者giả 。 說thuyết 餘dư 八bát 根căn 。 總tổng 此thử 九cửu 根căn 名danh 具cụ 知tri 根căn 。 問vấn 學học 者giả 亦diệc 有hữu 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 無Vô 學Học 耶da 。 答đáp 亦diệc 應ưng 說thuyết 學học 。 而nhi 不bất 說thuyết 者giả 。 當đương 知tri 有hữu 餘dư 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 中trung 舉cử 終chung 顯hiển 始thỉ 。 若nhược 說thuyết 無Vô 學Học 得đắc 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 當đương 知tri 已dĩ 說thuyết 學học 亦diệc 得đắc 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 如như 舉cử 終chung 顯hiển 始thỉ 。 舉cử 已dĩ 度độ 顯hiển 初sơ 入nhập 。 舉cử 究cứu 竟cánh 顯hiển 加gia 行hành 。 當đương 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。
復phục 次thứ 此thử 說thuyết 名danh 義nghĩa 勝thắng 者giả 。 以dĩ 法pháp 言ngôn 之chi 。 則tắc 無Vô 學Học 法pháp 勝thắng 。 以dĩ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 言ngôn 之chi 。 則tắc 無Vô 學Học 補bổ 特đặc 伽già 羅la 勝thắng 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 中trung 說thuyết 得đắc 輕khinh 安an 樂lạc 非phi 煩phiền 惱não 熱nhiệt 所sở 損tổn 者giả 。 學học 雖tuy 得đắc 輕khinh 安an 樂lạc 。 而nhi 猶do 為vi 煩phiền 惱não 熱nhiệt 所sở 損tổn 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。
復phục 次thứ 此thử 中trung 說thuyết 受thọ 輕khinh 安an 樂lạc 自tự 在tại 廣quảng 大đại 者giả 。 學học 於ư 所sở 作tác 有hữu 所sở 作tác 故cố 。 雖tuy 受thọ 輕khinh 安an 樂lạc 。 而nhi 不bất 自tự 在tại 。 亦diệc 不bất 廣quảng 大đại 。 如như 王vương 未vị 除trừ 。 一nhất 切thiết 怨oán 敵địch 。 雖tuy 受thọ 王vương 樂nhạo/nhạc/lạc 。 而nhi 不bất 自tự 在tại 。 亦diệc 不bất 廣quảng 大đại 。 彼bỉ 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 中trung 說thuyết 已dĩ 息tức 煩phiền 惱não 意ý 言ngôn 已dĩ 滿mãn 牟Mâu 尼Ni 相tương/tướng 者giả 。 學học 則tắc 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 中trung 說thuyết 有hữu 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 無vô 後hậu 世thế 樂lạc 住trụ 者giả 。 學học 於ư 二nhị 世thế 皆giai 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 由do 如như 是thị 等đẳng 。 諸chư 因nhân 緣duyên 故cố 。 無Vô 學Học 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 非phi 學học 。
問vấn 為vi 有hữu 三Tam 明Minh 阿A 羅La 漢Hán 不phủ 。 若nhược 有hữu 者giả 。 此thử 中trung 何hà 故cố 不bất 說thuyết 。 若nhược 無vô 者giả 。 恣tứ 舉cử 經Kinh 云vân 何hà 通thông 。 如như 說thuyết 。 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 恭cung 敬kính 合hợp 掌chưởng 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 此thử 五ngũ 百bách 苾Bật 芻Sô 。 幾kỷ 是thị 三Tam 明Minh 。 幾kỷ 是thị 俱câu 解giải 脫thoát 。 幾kỷ 是thị 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 此thử 中trung 因nhân 論luận 生sanh 論luận 。 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 知tri 是thị 事sự 不phủ 。 若nhược 知tri 者giả 何hà 故cố 問vấn 。 若nhược 不bất 知tri 者giả 。 云vân 何hà 得đắc 名danh 。 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 聲Thanh 聞Văn 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 彼bỉ 尊tôn 者giả 知tri 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 故cố 問vấn 。 亦diệc 有hữu 知tri 而nhi 問vấn 者giả 。 如như 毘tỳ 柰nại 耶da 說thuyết 。
爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 知tri 而nhi 故cố 問vấn 。 由do 此thử 不bất 應ưng 以dĩ 知tri 故cố 遮già 其kỳ 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 饒nhiêu 益ích 他tha 故cố 。 謂vị 舍Xá 利Lợi 子Tử 雖tuy 自tự 了liễu 知tri 。 而nhi 知tri 眾chúng 中trung 有hữu 不bất 知tri 者giả 。 無vô 無vô 畏úy 故cố 不bất 能năng 問vấn 佛Phật 。 舍Xá 利Lợi 子Tử 無vô 是thị 過quá 故cố 。 為vi 饒nhiêu 益ích 他tha 所sở 以dĩ 發phát 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 於ư 總tổng 中trung 顯hiển 差sai 別biệt 故cố 。 謂vị 佛Phật 為vi 五ngũ 百bách 苾Bật 芻Sô 。 如như 應ứng 說thuyết 法Pháp 。 彼bỉ 聞văn 皆giai 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 果quả 。 永vĩnh 斷đoạn 後hậu 有hữu 稱xưng 可khả 佛Phật 心tâm 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 真chân 實thật 稱xưng 可khả 佛Phật 心tâm 者giả 。 謂vị 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 永vĩnh 斷đoạn 後hậu 有hữu 。 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 作tác 是thị 念niệm 彼bỉ 諸chư 苾Bật 芻Sô 。 雖tuy 皆giai 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 永vĩnh 斷đoạn 後hậu 有hữu 。 而nhi 未vị 知tri 彼bỉ 誰thùy 先tiên 來lai 勤cần 修tu 加gia 行hành 誰thùy 不bất 爾nhĩ 。 欲dục 於ư 總tổng 中trung 顯hiển 有hữu 差sai 別biệt 。 故cố 發phát 斯tư 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 世Thế 尊Tôn 先tiên 為vi 五ngũ 百bách 苾Bật 芻Sô 。 說thuyết 法Pháp 令linh 等đẳng 住trụ 果quả 。 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 欲dục 顯hiển 彼bỉ 道đạo 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 是thị 以dĩ 發phát 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 世Thế 尊Tôn 先tiên 為vi 五ngũ 百bách 苾Bật 芻Sô 說thuyết 法Pháp 。 令linh 住trụ 平bình 等đẳng 無vô 為vi 解giải 脫thoát 。 尊Tôn 者giả 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 欲dục 顯hiển 彼bỉ 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 非phi 無vô 異dị 故cố 。 而nhi 發phát 斯tư 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 顯hiển 發phát 功công 德đức 伏phục 藏tạng 令linh 世thế 共cộng 知tri 故cố 。 如như 世thế 伏phục 藏tạng 土thổ/độ 所sở 覆phú 故cố 世thế 人nhân 不bất 見kiến 。 若nhược 因nhân 開khai 發phát 乃nãi 得đắc 見kiến 之chi 。 生sanh 希hy 有hữu 想tưởng 。 如như 是thị 功công 德đức 。 寶bảo 藏tạng 以dĩ 少thiểu 欲dục 土thổ/độ 覆phú 世thế 無vô 知tri 者giả 。 由do 舍Xá 利Lợi 子Tử 所sở 顯hiển 發phát 故cố 。 世thế 人nhân 共cộng 知tri 。 生sanh 希hy 有hữu 想tưởng 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 發phát 施thí 主chủ 增tăng 上thượng 思tư 故cố 。 有hữu 諸chư 施thí 主chủ 雨vũ 四tứ 月nguyệt 中trung 。 以dĩ 衣y 服phục 等đẳng 供cung 給cấp 僧Tăng 眾chúng 。 彼bỉ 或hoặc 生sanh 念niệm 。 我ngã 所sở 施thí 田điền 為vi 良lương 美mỹ 不phủ 。 為vì 欲dục 令linh 彼bỉ 。 生sanh 決quyết 定định 知tri 我ngã 等đẳng 已dĩ 於ư 。 良lương 田điền 植thực 福phước 快khoái 哉tai 所sở 作tác 。 功công 不bất 唐đường 捐quyên 。 是thị 故cố 尊tôn 者giả 。 發phát 如như 是thị 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 顯hiển 師sư 徒đồ 儀nghi 式thức 法pháp 應ưng 爾nhĩ 故cố 。 謂vị 弟đệ 子tử 法pháp 應ưng 問vấn 師sư 。 師sư 法pháp 應ưng 教giáo 弟đệ 子tử 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 顯hiển 己kỷ 求cầu 法Pháp 無vô 厭yếm 。 離ly 諸chư 懈giải 慢mạn 。 令linh 他tha 亦diệc 然nhiên 。 是thị 以dĩ 故cố 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 斷đoạn 世thế 人nhân 。 少thiểu 有hữu 所sở 知tri 。 便tiện 生sanh 傲ngạo 足túc 不bất 問vấn 他tha 故cố 。 彼bỉ 尊tôn 者giả 念niệm 言ngôn 世thế 人nhân 智trí 慧tuệ 。 於ư 我ngã 所sở 有hữu 十thập 六lục 分phần 中trung 。 不bất 能năng 及cập 一nhất 。 我ngã 猶do 問vấn 他tha 。 何hà 況huống 汝nhữ 等đẳng 少thiểu 知tri 少thiểu 見kiến 。 而nhi 不bất 問vấn 耶da 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 顯hiển 離ly 法pháp 慳san 垢cấu 故cố 。 謂vị 法pháp 慳san 者giả 見kiến 他tha 問vấn 時thời 尚thượng 不bất 生sanh 喜hỷ 。 何hà 況huống 自tự 問vấn 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 止chỉ 外ngoại 道đạo 誹phỉ 謗báng 故cố 。 謂vị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 恆hằng 謗báng 佛Phật 言ngôn 。 沙Sa 門Môn 喬Kiều 答Đáp 摩Ma 。 攝nhiếp 受thọ 鄔ổ 波ba 底để 沙sa 俱câu 履lý 多đa 故cố 。 夜dạ 從tùng 受thọ 法pháp 晝trú 為vì 他tha 說thuyết 。 若nhược 舍Xá 利Lợi 子Tử 於ư 大đại 眾chúng 前tiền 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 。 而nhi 請thỉnh 問vấn 者giả 。 此thử 謗báng 便tiện 止chỉ 。 有hữu 說thuyết 。 尊tôn 者giả 欲dục 顯hiển 世Thế 尊Tôn 弟đệ 子tử 。 所sở 有hữu 善thiện 說thuyết 皆giai 須tu 佛Phật 印ấn 印ấn 之chi 。 故cố 發phát 斯tư 問vấn 。 如như 王vương 所sở 司ty 所sở 有hữu 符phù 疏sớ/sơ 。 若nhược 無vô 王vương 印ấn 人nhân 不bất 承thừa 受thọ 。 往vãng 關quan 津tân 等đẳng 悉tất 為vi 障chướng 礙ngại 。 若nhược 有hữu 王vương 印ấn 人nhân 皆giai 信tín 用dụng 。 所sở 往vãng 無vô 礙ngại 。 如như 是thị 佛Phật 弟đệ 子tử 。 所sở 有hữu 善thiện 說thuyết 。 若nhược 無vô 佛Phật 印ấn 他tha 不bất 信tín 受thọ 。 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 所sở 有hữu 四tứ 眾chúng 亦diệc 不bất 敬kính 受thọ 。 若nhược 為vi 佛Phật 印ấn 所sở 印ấn 可khả 者giả 。 聞văn 則tắc 奉phụng 行hành 。 遺di 法pháp 四tứ 眾chúng 亦diệc 生sanh 敬kính 重trọng 。 由do 此thử 等đẳng 緣duyên 彼bỉ 舍Xá 利Lợi 子Tử 而nhi 作tác 斯tư 問vấn 。 若nhược 無vô 三Tam 明Minh 阿A 羅La 漢Hán 者giả 。 彼bỉ 經kinh 所sở 說thuyết 云vân 何hà 通thông 耶da 。 答đáp 應ưng 說thuyết 有hữu 三Tam 明Minh 阿A 羅La 漢Hán 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 彼bỉ 經kinh 善thiện 通thông 。 此thử 中trung 何hà 故cố 不bất 說thuyết 。 答đáp 此thử 中trung 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 及cập 所sở 有hữu 根căn 慧tuệ 解giải 脫thoát 俱câu 解giải 脫thoát 三Tam 明Minh 。 能năng 得đắc 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 。 而nhi 不bất 說thuyết 者giả 。 當đương 知tri 有hữu 餘dư 。
復phục 次thứ 已dĩ 說thuyết 在tại 先tiên 所sở 說thuyết 中trung 。 謂vị 三Tam 明Minh 阿A 羅La 漢Hán 。 或hoặc 是thị 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 或hoặc 是thị 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 說thuyết 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 當đương 知tri 已dĩ 說thuyết 慧tuệ 解giải 脫thoát 三Tam 明Minh 。 若nhược 說thuyết 俱câu 解giải 脫thoát 。 當đương 知tri 已dĩ 說thuyết 俱câu 解giải 脫thoát 三Tam 明Minh 。 故cố 不bất 別biệt 說thuyết 。 昔tích 於ư 此thử 義nghĩa 有hữu 二nhị 論luận 師sư 。 一nhất 名danh 時thời 毘tỳ 羅la 。 二nhị 名danh 寠# 沙sa 伐phạt 摩ma 。 尊tôn 者giả 時thời 毘tỳ 羅la 偏thiên 稱xưng 讚tán 慧tuệ 。 尊tôn 者giả 寠# 沙sa 伐phạt 摩ma 偏thiên 稱xưng 讚tán 滅diệt 定định 。
時thời 毘tỳ 羅la 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 慧tuệ 勝thắng 非phi 滅diệt 定định 。 慧tuệ 有hữu 所sở 緣duyên 。 滅diệt 定định 無vô 所sở 緣duyên 故cố 。 寠# 沙sa 伐phạt 摩ma 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 滅diệt 定định 勝thắng 非phi 慧tuệ 滅diệt 定định 唯duy 聖thánh 者giả 有hữu 。 慧tuệ 通thông 異dị 生sanh 有hữu 故cố 稱xưng 讚tán 慧tuệ 者giả 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 若nhược 具cụ 三Tam 明Minh 非phi 。 八Bát 解Giải 脫Thoát 者giả 。 是thị 名danh 三Tam 明Minh 。 若nhược 具cụ 三Tam 明Minh 亦diệc 。 八Bát 解Giải 脫Thoát 者giả 。 亦diệc 名danh 三Tam 明Minh 。 若nhược 具cụ 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 非phi 三Tam 明Minh 者giả 。 是thị 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 有hữu 一nhất 明minh 二nhị 明minh 。 是thị 名danh 慧tuệ 解giải 脫thoát 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 慧tuệ 勝thắng 滅diệt 定định 故cố 。 稱xưng 讚tán 滅diệt 定định 者giả 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 若nhược 俱câu 八bát 解giải 脫thoát 非phi 三Tam 明Minh 者giả 。 是thị 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 具cụ 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 亦diệc 三Tam 明Minh 者giả 。 亦diệc 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 。 若nhược 具cụ 三Tam 明Minh 非phi 。 八Bát 解Giải 脫Thoát 者giả 。 是thị 名danh 三Tam 明Minh 。 若nhược 有hữu 一nhất 明minh 二nhị 明minh 。 名danh 慧tuệ 解giải 脫thoát 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 滅diệt 定định 勝thắng 慧tuệ 故cố 。 此thử 二nhị 所sở 說thuyết 俱câu 。 唐đường 捐quyên 其kỳ 功công 。 於ư 文văn 無vô 益ích 於ư 義nghĩa 無vô 益ích 。 然nhiên 具cụ 三Tam 明Minh 者giả 有hữu 得đắc 滅diệt 定định 。 有hữu 不bất 得đắc 滅diệt 定định 。 若nhược 得đắc 者giả 名danh 俱câu 解giải 脫thoát 三Tam 明Minh 。 若nhược 不bất 得đắc 者giả 。 名danh 慧tuệ 解giải 脫thoát 三Tam 明Minh 。
今kim 當đương 重trùng 說thuyết 三tam 無vô 漏lậu 根căn 一nhất 一nhất 立lập 名danh 差sai 別biệt 所sở 以dĩ 。 問vấn 何hà 故cố 名danh 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 答đáp 未vị 已dĩ 知tri 而nhi 知tri 。 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 。 斷đoạn 無vô 智trí 故cố 名danh 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 問vấn 若nhược 如như 是thị 者giả 。 苦khổ 法pháp 智trí 忍nhẫn 生sanh 。 於ư 欲dục 界giới 五ngũ 蘊uẩn 苦khổ 得đắc 現hiện 觀quán 。 苦khổ 法pháp 智trí 生sanh 於ư 彼bỉ 復phục 得đắc 現hiện 觀quán 。 則tắc 是thị 現hiện 觀quán 已dĩ 復phục 現hiện 觀quán 。 何hà 故cố 猶do 名danh 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 不bất 名danh 已dĩ 知tri 根căn 耶da 。 答đáp 苦khổ 法pháp 智trí 忍nhẫn 於ư 欲dục 界giới 五ngũ 蘊uẩn 苦khổ 名danh 現hiện 觀quán 。 非phi 已dĩ 現hiện 觀quán 。 苦khổ 法pháp 智trí 生sanh 乃nãi 名danh 已dĩ 現hiện 觀quán 。 然nhiên 非phi 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 故cố 。 不bất 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 有hữu 說thuyết 。 苦khổ 法pháp 智trí 忍nhẫn 於ư 欲dục 界giới 五ngũ 蘊uẩn 苦khổ 。 雖tuy 名danh 現hiện 觀quán 而nhi 不bất 名danh 知tri 。 非phi 智trí 性tánh 故cố 。 苦khổ 法pháp 智trí 生sanh 乃nãi 得đắc 名danh 知tri 。
爾nhĩ 時thời 雖tuy 名danh 已dĩ 現hiện 觀quán 。 而nhi 現hiện 觀quán 而nhi 非phi 已dĩ 知tri 而nhi 知tri 。 故cố 不bất 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 又hựu 此thử 中trung 依y 智trí 現hiện 觀quán 而nhi 作tác 論luận 。 非phi 忍nhẫn 故cố 。 亦diệc 不bất 名danh 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 。 如như 何hà 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 有hữu 說thuyết 苦khổ 法pháp 智trí 後hậu 復phục 有hữu 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 道đạo 生sanh 。 此thử 智trí 為vi 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 。 覺giác 所sở 倰lăng 所sở 覆phú 。 以dĩ 下hạ 著trước 上thượng 。 彼bỉ 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 此thử 不bất 自tự 在tại 。 由do 此thử 苦khổ 法pháp 智trí 不bất 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 餘dư 忍nhẫn 智trí 亦diệc 爾nhĩ 。
問vấn 何hà 故cố 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 答đáp 已dĩ 知tri 而nhi 知tri 。 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 。 斷đoạn 無vô 智trí 故cố 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 問vấn 若nhược 如như 是thị 者giả 。 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 生sanh 。 除trừ 其kỳ 自tự 性tánh 相tướng 應ưng 俱câu 有hữu 法pháp 。 於ư 餘dư 一nhất 切thiết 。 類loại 智trí 品phẩm 道đạo 皆giai 得đắc 現hiện 觀quán 。 此thử 後hậu 道đạo 類loại 智trí 生sanh 。 於ư 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 自tự 性tánh 相tướng 應ưng 俱câu 有hữu 法pháp 。 乃nãi 得đắc 現hiện 觀quán 。
爾nhĩ 時thời 於ư 彼bỉ 。 忍nhẫn 自tự 性tánh 等đẳng 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 。 何hà 故cố 名danh 已dĩ 知tri 根căn 不bất 名danh 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 答đáp 外ngoại 國quốc 師sư 說thuyết 十thập 六lục 心tâm 剎sát 那na 皆giai 是thị 見kiến 道đạo 。 問vấn 今kim 不bất 問vấn 彼bỉ 。 但đãn 問vấn 十thập 五ngũ 心tâm 剎sát 那na 為vi 見kiến 道đạo 者giả 。 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。 尊tôn 者giả 僧Tăng 伽già 筏phiệt 蘇tô 說thuyết 曰viết 。 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 能năng 修tu 未vị 來lai 無vô 量lượng 剎sát 那na 道đạo 類loại 智trí 忍nhẫn 。 彼bỉ 所sở 修tu 者giả 於ư 現hiện 在tại 忍nhẫn 等đẳng 已dĩ 得đắc 現hiện 觀quán 。 故cố 無vô 有hữu 過quá 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 。 未vị 來lai 道đạo 無vô 作tác 用dụng 故cố 。 應ưng 作tác 是thị 答đáp 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 名danh 已dĩ 現hiện 觀quán 。 謂vị 已dĩ 現hiện 觀quán 者giả 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 者giả 但đãn 有hữu 少thiểu 許hứa 。 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 者giả 。 猶do 如như 大đại 地địa 。 未vị 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 者giả 。 但đãn 如như 一nhất 塊khối 。 妙diệu 高cao 一nhất 塵trần 大đại 海hải 一nhất 渧đế 。 虛hư 空không 蚊văn 處xứ 喻dụ 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 從tùng 多đa 分phần 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 問vấn 第đệ 十thập 六lục 心tâm 頃khoảnh 應ưng 如như 七thất 智trí 。 何hà 故cố 獨độc 說thuyết 為vi 已dĩ 知tri 根căn 。 非phi 已dĩ 知tri 而nhi 知tri 故cố 。 答đáp 此thử 亦diệc 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 。 謂vị 初sơ 剎sát 那na 雖tuy 與dữ 七thất 智trí 相tương 似tự 。 後hậu 諸chư 剎sát 那na 皆giai 與dữ 彼bỉ 異dị 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 悉tất 名danh 已dĩ 知tri 根căn 。 一nhất 類loại 性tánh 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 此thử 後hậu 更cánh 無vô 未vị 已dĩ 知tri 。 道đạo 所sở 倰lăng 所sở 覆phú 不phủ 。 以dĩ 下hạ 著trước 上thượng 。 令linh 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 必tất 當đương 爾nhĩ 故cố 。 於ư 知tri 言ngôn 已dĩ 知tri 。 如như 去khứ 時thời 名danh 已dĩ 去khứ 。 彼bỉ 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 何hà 故cố 名danh 具cụ 知tri 根căn 。 答đáp 已dĩ 知tri 而nhi 知tri 。 已dĩ 現hiện 觀quán 而nhi 現hiện 觀quán 。 不bất 斷đoạn 無vô 智trí 先tiên 已dĩ 斷đoạn 故cố 。 名danh 具cụ 知tri 根căn 問vấn 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 三tam 乘thừa 無Vô 學Học 皆giai 是thị 具cụ 知tri 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 獨độc 名danh 為vi 佛Phật 。 答đáp 能năng 初sơ 覺giác 故cố 。 能năng 遍biến 覺giác 故cố 。 能năng 別biệt 覺giác 故cố 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 不bất 能năng 初sơ 覺giác 。 不bất 能năng 遍biến 覺giác 。 不bất 能năng 別biệt 覺giác 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 於ư 爾nhĩ 焰diễm 自tự 覺giác 遍biến 覺giác 。 無vô 錯thác 謬mậu 覺giác 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 獨Độc 覺Giác 雖tuy 能năng 自tự 覺giác 。 無vô 餘dư 二nhị 種chủng 。 聲Thanh 聞Văn 俱câu 無vô 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 於ư 諸chư 緣duyên 能năng 自tự 然nhiên 覺giác 。 一nhất 切thiết 種chủng 覺giác 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 獨Độc 覺Giác 雖tuy 有hữu 自tự 然nhiên 覺giác 。 而nhi 無vô 一nhất 切thiết 種chủng 覺giác 。 聲Thanh 聞Văn 俱câu 無vô 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 智trí 於ư 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 行hành 相tương/tướng 所sở 緣duyên 。 根căn 根căn 義nghĩa 。 有hữu 境cảnh 境cảnh 。 爾nhĩ 焰diễm 中trung 。 能năng 遍biến 明minh 覺giác 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 有hữu 聞văn 而nhi 不bất 捨xả 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 相tương 續tục 中trung 。 永vĩnh 伏phục 一nhất 切thiết 非phi 理lý 習tập 氣khí 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 有hữu 於ư 甚thậm 深thâm 緣duyên 起khởi 河hà 能năng 盡tận 源nguyên 底để 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 故cố 經kinh 喻dụ 以dĩ 三tam 獸thú 渡độ 河hà 。 謂vị 兔thố 馬mã 象tượng 。 兔thố 於ư 水thủy 上thượng 但đãn 浮phù 而nhi 渡độ 馬mã 或hoặc 履lý 地địa 或hoặc 浮phù 而nhi 渡độ 。 香hương 象tượng 恆hằng 時thời 蹈đạo 底để 而nhi 渡độ 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 及cập 與dữ 如Như 來Lai 。 渡độ 緣duyên 起khởi 河hà 如như 次thứ 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 二nhị 種chủng 無vô 知tri 。 謂vị 染nhiễm 不bất 染nhiễm 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 唯duy 能năng 斷đoạn 染nhiễm 。 不bất 斷đoạn 不bất 染nhiễm 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 二nhị 種chủng 疑nghi 惑hoặc 。 謂vị 事sự 隨tùy 眠miên 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 雖tuy 斷đoạn 隨tùy 眠miên 而nhi 不bất 斷đoạn 事sự 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 盡tận 智trí 時thời 二nhị 障chướng 俱câu 斷đoạn 心tâm 得đắc 解giải 脫thoát 。 謂vị 煩phiền 惱não 障chướng 及cập 解giải 脫thoát 障chướng 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 或hoặc 先tiên 脫thoát 煩phiền 惱não 障chướng 。 後hậu 解giải 脫thoát 障chướng 。 或hoặc 先tiên 斷đoạn 解giải 脫thoát 障chướng 。 後hậu 煩phiền 惱não 障chướng 。 無vô 俱câu 脫thoát 者giả 。 故cố 不bất 名danh 佛Phật 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 二nhị 圓viên 滿mãn 者giả 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 謂vị 所sở 依y 能năng 依y 。 諸chư 餘dư 有hữu 情tình 。 或hoặc 所sở 依y 圓viên 滿mãn 非phi 能năng 依y 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 或hoặc 能năng 依y 圓viên 滿mãn 非phi 所sở 依y 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 唯duy 佛Phật 具cụ 二nhị 故cố 得đắc 佛Phật 名danh 。 如như 所sở 依y 能năng 依y 器khí 器khí 中trung 處xứ 處xứ 中trung 明minh 與dữ 行hành 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 三tam 事sự 圓viên 滿mãn 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 謂vị 色sắc 族tộc 辯biện 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 三tam 事sự 圓viên 滿mãn 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 謂vị 立lập 誓thệ 果quả 成thành 恣tứ 間gian 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 三tam 不bất 護hộ 三tam 不bất 共cộng 念niệm 住trụ 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 所sở 言ngôn 無vô 二nhị 。 辯biện 才tài 無vô 竭kiệt 。 所sở 記ký 無vô 謬mậu 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 四Tứ 智Trí 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 謂vị 因nhân 智trí 時thời 智trí 相tương/tướng 智trí 說thuyết 智trí 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 四Tứ 智Trí 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 謂vị 無vô 著trước 智trí 。 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 無vô 謬mậu 智trí 。 不bất 退thoái 智trí 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 種chủng 種chủng 因nhân 覺giác 。 種chủng 種chủng 果quả 覺giác 。 種chủng 種chủng 相tương 續tục 覺giác 。 種chủng 種chủng 對đối 治trị 覺giác 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 世thế 八bát 法pháp 。 所sở 不bất 能năng 染nhiễm 。 功công 德đức 彼bỉ 岸ngạn 。 無vô 能năng 逮đãi 者giả 。 一nhất 切thiết 危nguy 厄ách 堪kham 能năng 拔bạt 濟tế 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 具cụ 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 佛Phật 法Pháp 。 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 大đại 悲bi 。 三tam 不bất 共cộng 念niệm 住trụ 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 有hữu 深thâm 遠viễn 微vi 細tế 遍biến 行hành 。 平bình 等đẳng 大đại 悲bi 心tâm 者giả 。 說thuyết 名danh 為vi 佛Phật 。 深thâm 遠viễn 者giả 。 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 所sở 積tích 集tập 故cố 。 微vi 細tế 者giả 。 覺giác 三tam 苦khổ 故cố 。 遍biến 行hành 者giả 。 緣duyên 三tam 界giới 故cố 。 平bình 等đẳng 者giả 。 於ư 怨oán 親thân 中trung 無vô 異dị 轉chuyển 故cố 。 由do 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 於ư 三tam 具cụ 知tri 唯duy 一nhất 名danh 佛Phật 。
問vấn 世Thế 尊Tôn 何hà 故cố 。 於ư 色sắc 蘊uẩn 中trung 。 唯duy 立lập 眼nhãn 處xứ 等đẳng 為vi 根căn 。 非phi 色sắc 處xứ 等đẳng 耶da 。 答đáp 由do 色sắc 處xứ 等đẳng 無vô 根căn 相tướng 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 內nội 處xứ 攝nhiếp 者giả 立lập 根căn 。 外ngoại 處xứ 攝nhiếp 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 亦diệc 作tác 所sở 依y 者giả 立lập 根căn 。 唯duy 作tác 所sở 緣duyên 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 境cảnh 境cảnh 說thuyết 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 唯duy 有hữu 情tình 數số 攝nhiếp 者giả 立lập 根căn 。 若nhược 不bất 定định 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 唯duy 是thị 有hữu 執chấp 受thọ 者giả 立lập 根căn 。 若nhược 非phi 及cập 不bất 定định 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 唯duy 相tương 續tục 攝nhiếp 者giả 立lập 根căn 。 不bất 定định 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 唯duy 自tự 相tương 續tục 受thọ 用dụng 者giả 立lập 根căn 。 不bất 定định 者giả 不bất 立lập 。 有hữu 說thuyết 。 不bất 共cộng 者giả 立lập 根căn 。 共cộng 者giả 不bất 立lập 。
問vấn 世Thế 尊Tôn 何hà 故cố 。 於ư 受thọ 蘊uẩn 中trung 。 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 各các 立lập 二nhị 根căn 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 唯duy 立lập 一nhất 耶da 。 答đáp 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 亦diệc 應ưng 立lập 二nhị 。 而nhi 不bất 立lập 者giả 。 當đương 知tri 是thị 有hữu 餘dư 說thuyết 。
復phục 次thứ 欲dục 以dĩ 種chủng 種chủng 文văn 種chủng 種chủng 說thuyết 莊trang 嚴nghiêm 於ư 義nghĩa 令linh 易dị 解giải 故cố 。
復phục 次thứ 欲dục 現hiện 二nhị 門môn 二nhị 略lược 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。
復phục 次thứ 苦khổ 樂lạc 二nhị 受thọ 有hữu 明minh 利lợi 。 有hữu 不bất 明minh 利lợi 。 有hữu 輕khinh 躁táo 。 有hữu 不bất 輕khinh 躁táo 。 有hữu 安an 住trụ 。 有hữu 不bất 安an 住trụ 。 諸chư 明minh 利lợi 輕khinh 躁táo 不bất 安an 住trụ 者giả 。 立lập 憂ưu 喜hỷ 受thọ 。 諸chư 不bất 明minh 利lợi 不bất 輕khinh 躁táo 安an 住trụ 者giả 。 立lập 苦khổ 樂lạc 受thọ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 唯duy 不bất 明minh 利lợi 不bất 輕khinh 躁táo 安an 住trụ 。 故cố 合hợp 立lập 一nhất 。
復phục 次thứ 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 轉chuyển 有hữu 異dị 故cố 。 各các 分phân 為vi 二nhị 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 轉chuyển 異dị 喜hỷ 根căn 轉chuyển 異dị 。 苦khổ 根căn 轉chuyển 異dị 。 憂ưu 根căn 轉chuyển 異dị 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 無vô 異dị 轉chuyển 。 故cố 合hợp 立lập 為vi 一nhất 。
復phục 次thứ 苦khổ 受thọ 樂lạc 受thọ 互hỗ 相tương 違vi 故cố 。 各các 分phân 為vi 二nhị 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 相tương 違vi 。 憂ưu 喜hỷ 相tương 違vi 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 無vô 此thử 相tương 違vi 。 故cố 但đãn 說thuyết 一nhất 問vấn 何hà 故cố 想tưởng 蘊uẩn 不bất 立lập 為vi 根căn 。 答đáp 非phi 根căn 法pháp 多đa 。 何hà 獨độc 問vấn 想tưởng 。 問vấn 如như 色sắc 蘊uẩn 行hành 蘊uẩn 少thiểu 分phần 立lập 根căn 。 受thọ 蘊uẩn 識thức 蘊uẩn 皆giai 立lập 為vi 根căn 。 唯duy 想tưởng 不bất 立lập 。 所sở 以dĩ 故cố 問vấn 。 答đáp 以dĩ 想tưởng 無vô 根căn 相tướng 故cố 。
復phục 次thứ 根căn 者giả 自tự 力lực 轉chuyển 。 想tưởng 由do 他tha 轉chuyển 。 如như 傭dong 作tác 人nhân 他tha 教giáo 即tức 作tác 。 不bất 教giáo 不bất 作tác 。 想tưởng 於ư 境cảnh 轉chuyển 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 謂vị 受thọ 思tư 識thức 領lãnh 納nạp 造tạo 作tác 了liễu 別biệt 境cảnh 已dĩ 。 想tưởng 方phương 取thủ 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 根căn 者giả 自tự 在tại 不bất 為vi 他tha 覆phú 。 想tưởng 為vi 慧tuệ 覆phú 。 故cố 不bất 說thuyết 根căn 謂vị 善thiện 想tưởng 為vi 善thiện 慧tuệ 所sở 覆phú 。 如như 於ư 善thiện 事sự 善thiện 取thủ 相tương/tướng 者giả 。 世thế 間gian 說thuyết 此thử 名danh 聰thông 慧tuệ 人nhân 。 無vô 記ký 想tưởng 為vi 無vô 記ký 慧tuệ 所sở 覆phú 。 如như 於ư 世thế 務vụ 善thiện 取thủ 相tương/tướng 者giả 。 世thế 便tiện 說thuyết 此thử 名danh 巧xảo 慧tuệ 人nhân 。 染nhiễm 污ô 想tưởng 為vi 顛điên 倒đảo 慧tuệ 所sở 覆phú 。 如như 說thuyết 於ư 無vô 常thường 起khởi 常thường 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 乃nãi 至chí 於ư 非phi 我ngã 起khởi 我ngã 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 尊tôn 者giả 世thế 友hữu 說thuyết 曰viết 。 想tưởng 何hà 故cố 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 增tăng 上thượng 義nghĩa 是thị 根căn 義nghĩa 。 想tưởng 增tăng 上thượng 少thiểu 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 想tưởng 亦diệc 有hữu 增tăng 上thượng 。 如như 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 展triển 轉chuyển 增tăng 上thượng 。 諸chư 無vô 為vi 法Pháp 。 於ư 有hữu 為vi 增tăng 上thượng 。 答đáp 我ngã 說thuyết 少thiểu 不bất 說thuyết 無vô 也dã 。 又hựu 說thuyết 根căn 者giả 。 能năng 害hại 煩phiền 惱não 。 想tưởng 不bất 能năng 害hại 煩phiền 惱não 。 問vấn 想tưởng 亦diệc 能năng 害hại 煩phiền 惱não 。 如như 說thuyết 苾Bật 芻Sô 於ư 無vô 常thường 想tưởng 。 若nhược 習tập 若nhược 修tu 若nhược 多đa 修tu 習tập 。 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 。 欲dục 貪tham 色sắc 無vô 色sắc 貪tham 。 答đáp 此thử 於ư 慧tuệ 說thuyết 想tưởng 名danh 也dã 。 大đại 德đức 說thuyết 曰viết 。 根căn 是thị 主chủ 義nghĩa 不bất 隨tùy 於ư 他tha 。 想tưởng 則tắc 隨tùy 他tha 。 餘dư 心tâm 心tâm 所sở 分phân 別biệt 。 境cảnh 已dĩ 方phương 能năng 取thủ 相tương/tướng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 尊tôn 者giả 眾chúng 世thế 說thuyết 曰viết 。 根căn 者giả 沈trầm 實thật 。 想tưởng 用dụng 浮phù 虛hư 。 故cố 勝thắng 解giải 觀quán 名danh 為vi 假giả 想tưởng 。 世thế 亦diệc 於ư 彼bỉ 不bất 實thật 解giải 中trung 言ngôn 是thị 汝nhữ 想tưởng 。 尊tôn 者giả 覺giác 天thiên 說thuyết 曰viết 。 根căn 者giả 決quyết 定định 難nan 可khả 搖dao 動động 。 想tưởng 用dụng 隨tùy 緣duyên 轉chuyển 易dị 不bất 定định 。 如như 影ảnh 像tượng 陽dương 焰diễm 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 何hà 故cố 煩phiền 惱não 不bất 立lập 為vi 根căn 。 答đáp 彼bỉ 無vô 根căn 相tướng 。 是thị 以dĩ 不bất 立lập 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 增tăng 上thượng 是thị 根căn 。 煩phiền 惱não 下hạ 劣liệt 。 問vấn 煩phiền 惱não 能năng 令linh 諸chư 有hữu 相tương 續tục 。 壞hoại 諸chư 善thiện 品phẩm 令linh 沒một 生sanh 死tử 。 令linh 遠viễn 涅Niết 槃Bàn 難nan 可khả 調điều 伏phục 。 云vân 何hà 下hạ 劣liệt 。 答đáp 以dĩ 諸chư 煩phiền 惱não 。 鄙bỉ 賤tiện 可khả 訶ha 。 智trí 者giả 棄khí 之chi 故cố 名danh 下hạ 劣liệt 。 非phi 無vô 勢thế 用dụng 名danh 為vi 下hạ 劣liệt 。 如như 旃chiên 荼đồ 羅la 補bổ 羯yết 娑sa 等đẳng 。 雖tuy 有hữu 勢thế 用dụng 亦diệc 名danh 下hạ 劣liệt 。 以dĩ 諸chư 勝thắng 人nhân 所sở 輕khinh 賤tiện 故cố 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 染nhiễm 污ô 受thọ 應ưng 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 受thọ 於ư 染nhiễm 品phẩm 勢thế 用dụng 增tăng 上thượng 故cố 立lập 為vi 根căn 。 煩phiền 惱não 不bất 爾nhĩ 。 以dĩ 依y 諸chư 受thọ 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 想tưởng 應ưng 立lập 根căn 。 亦diệc 能năng 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 。 答đáp 想tưởng 雖tuy 能năng 生sanh 煩phiền 惱não 。 而nhi 不bất 及cập 受thọ 勝thắng 。 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 亦diệc 不bất 說thuyết 在tại 緣duyên 起khởi 支chi 中trung 。 有hữu 說thuyết 。 受thọ 雖tuy 隨tùy 順thuận 染nhiễm 品phẩm 。 而nhi 亦diệc 與dữ 善thiện 法Pháp 交giao 通thông 。 煩phiền 惱não 唯duy 於ư 染nhiễm 品phẩm 隨tùy 順thuận 。 而nhi 不bất 順thuận 善thiện 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 猶do 如như 獄ngục 正chánh 所sở 居cư 雖tuy 下hạ 而nhi 與dữ 貴quý 勝thắng 交giao 往vãng 。 非phi 如như 守thủ 門môn 獄ngục 卒tốt 。 雖tuy 有hữu 威uy 猛mãnh 苦khổ 切thiết 於ư 人nhân 。 而nhi 極cực 鄙bỉ 惡ác 可khả 厭yếm 賤tiện 故cố 。 貴quý 勝thắng 離ly 之chi 。 尊tôn 者giả 僧Tăng 伽già 伐phạt 蘇tô 說thuyết 曰viết 。 若nhược 法pháp 有hữu 染nhiễm 無vô 染nhiễm 。 身thân 中trung 可khả 得đắc 者giả 立lập 根căn 。 煩phiền 惱não 唯duy 於ư 有hữu 染nhiễm 身thân 中trung 可khả 得đắc 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 若nhược 爾nhĩ 憂ưu 根căn 及cập 具cụ 知tri 根căn 皆giai 不bất 應ưng 立lập 。 憂ưu 根căn 但đãn 於ư 有hữu 染nhiễm 身thân 中trung 可khả 得đắc 。 具cụ 知tri 根căn 但đãn 於ư 無vô 染nhiễm 身thân 中trung 可khả 得đắc 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 是thị 主chủ 義nghĩa 。 煩phiền 惱não 非phi 主chủ 。 是thị 心tâm 所sở 法pháp 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 受thọ 等đẳng 亦diệc 應ưng 不bất 立lập 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 前tiền 說thuyết 為vi 善thiện 。
問vấn 何hà 故cố 受thọ 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 皆giai 立lập 為vi 根căn 。 慧tuệ 念niệm 定định 唯duy 善thiện 立lập 根căn 。 非phi 染nhiễm 無vô 記ký 。 答đáp 受thọ 於ư 順thuận 雜tạp 染nhiễm 品phẩm 勢thế 用dụng 增tăng 上thượng 。 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 受thọ 。 皆giai 有hữu 勢thế 力lực 。 順thuận 雜tạp 染nhiễm 品phẩm 故cố 並tịnh 立lập 根căn 。 慧tuệ 念niệm 定định 三tam 順thuận 清thanh 淨tịnh 品phẩm 勢thế 用dụng 增tăng 上thượng 。 唯duy 善thiện 慧tuệ 念niệm 定định 順thuận 清thanh 淨tịnh 品phẩm 故cố 立lập 為vi 根căn 。 染nhiễm 慧tuệ 念niệm 定định 乃nãi 相tương/tướng 資tư 助trợ 斷đoạn 清thanh 淨tịnh 品phẩm 。 無vô 記ký 慧tuệ 等đẳng 亦diệc 於ư 淨tịnh 品phẩm 不bất 順thuận 。 是thị 故cố 皆giai 不bất 立lập 根căn 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 受thọ 於ư 三tam 品phẩm 皆giai 有hữu 勢thế 用dụng 。 故cố 並tịnh 立lập 根căn 。 慧tuệ 念niệm 定định 三tam 唯duy 於ư 淨tịnh 品phẩm 有hữu 勢thế 用dụng 故cố 。 唯duy 善thiện 立lập 根căn 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 受thọ 力lực 故cố 令linh 有hữu 情tình 類loại 於ư 諸chư 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 事sự 轉chuyển 。 由do 受thọ 於ư 淨tịnh 品phẩm 勝thắng 故cố 。 說thuyết 在tại 覺giác 支chi 靜tĩnh 慮lự 支chi 中trung 。 於ư 染nhiễm 品phẩm 勝thắng 故cố 。 說thuyết 在tại 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 支chi 中trung 。 於ư 非phi 二nhị 品phẩm 勝thắng 者giả 。 謂vị 由do 受thọ 故cố 造tạo 作tác 種chủng 種chủng 。 無vô 記ký 事sự 業nghiệp 。 慧tuệ 等đẳng 不bất 爾nhĩ 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 意ý 根căn 亦diệc 於ư 三tam 品phẩm 勝thắng 故cố 。 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 皆giai 立lập 為vi 根căn 。 於ư 三tam 勝thắng 者giả 。 以dĩ 三tam 品phẩm 法Pháp 。 皆giai 依y 心tâm 故cố 。 問vấn 何hà 故cố 作tác 意ý 勝thắng 解giải 觸xúc 欲dục 不bất 立lập 為vi 根căn 。 答đáp 無vô 根căn 相tướng 故cố 。 謂vị 作tác 意ý 雖tuy 能năng 發phát 動động 於ư 意ý 趣thú 所sở 緣duyên 境cảnh 。 非phi 一nhất 切thiết 時thời 恆hằng 有hữu 勝thắng 用dụng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 此thử 於ư 淨tịnh 品phẩm 豈khởi 無vô 勝thắng 用dụng 。 諸chư 修tu 定định 者giả 初sơ 修tu 定định 時thời 。 無vô 不bất 皆giai 由do 作tác 意ý 力lực 故cố 。 答đáp 初sơ 修tu 定định 時thời 令linh 心tâm 趣thú 境cảnh 雖tuy 暫tạm 有hữu 力lực 。 心tâm 住trụ 境cảnh 已dĩ 便tiện 無vô 勝thắng 用dụng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 勝thắng 解giải 雖tuy 能năng 令linh 心tâm 於ư 境cảnh 印ấn 可khả 決quyết 定định 。 而nhi 於ư 生sanh 長trưởng 無vô 別biệt 勝thắng 用dụng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 豈khởi 不bất 勝thắng 解giải 於ư 善thiện 法Pháp 中trung 。 亦diệc 有hữu 勝thắng 用dụng 。 於ư 戒giới 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 。 十thập 無Vô 學Học 支chi 中trung 。 皆giai 建kiến 立lập 故cố 。 答đáp 於ư 離ly 染nhiễm 位vị 離ly 染nhiễm 相tướng 顯hiển 。 立lập 解giải 脫thoát 蘊uẩn 正chánh 解giải 脫thoát 支chi 。 除trừ 此thử 更cánh 無vô 生sanh 長trưởng 勝thắng 用dụng 。 以dĩ 無vô 根căn 相tướng 不bất 立lập 為vi 根căn 。 觸xúc 雖tuy 令linh 心tâm 觸xúc 對đối 於ư 境cảnh 順thuận 生sanh 諸chư 受thọ 。 然nhiên 於ư 染nhiễm 淨tịnh 無vô 別biệt 勝thắng 用dụng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 豈khởi 不bất 生sanh 受thọ 即tức 是thị 勝thắng 用dụng 。 答đáp 受thọ 於ư 染nhiễm 淨tịnh 有hữu 勝thắng 功công 能năng 可khả 立lập 為vi 根căn 。 觸xúc 唯duy 生sanh 受thọ 於ư 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 無vô 親thân 勝thắng 用dụng 。 又hựu 觸xúc 唯duy 能năng 隨tùy 順thuận 染nhiễm 品phẩm 。 非phi 順thuận 淨tịnh 品phẩm 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 多đa 順thuận 淨tịnh 品phẩm 立lập 諸chư 根căn 故cố 。 即tức 由do 此thử 故cố 欲dục 不bất 立lập 根căn 。 亦diệc 於ư 淨tịnh 品phẩm 無vô 勝thắng 用dụng 故cố 。 問vấn 契Khế 經Kinh 說thuyết 諸chư 法pháp 欲dục 為vi 根căn 本bổn 。 諸chư 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 皆giai 從tùng 欲dục 生sanh 。 如như 何hà 於ư 淨tịnh 無vô 有hữu 勝thắng 用dụng 。 答đáp 雖tuy 染nhiễm 淨tịnh 品phẩm 無vô 欲dục 不bất 生sanh 。 契Khế 經Kinh 說thuyết 為vi 諸chư 法pháp 根căn 本bổn 。 然nhiên 既ký 生sanh 已dĩ 便tiện 無vô 勝thắng 用dụng 。 又hựu 多đa 順thuận 愛ái 故cố 不bất 立lập 根căn 。 順thuận 下hạ 賤tiện 法pháp 非phi 增tăng 上thượng 故cố 。 問vấn 思tư 能năng 令linh 心tâm 。 造tạo 作tác 善thiện 惡ác 。 立lập 為vi 意ý 業nghiệp 。 能năng 發phát 身thân 語ngữ 。 能năng 感cảm 生sanh 死tử 。 有hữu 增tăng 上thượng 用dụng 。 勝thắng 於ư 餘dư 法pháp 。 何hà 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 唯duy 順thuận 雜tạp 染nhiễm 。 非phi 清thanh 淨tịnh 品phẩm 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 有hữu 說thuyết 。 諸chư 業nghiệp 從tùng 煩phiền 惱não 生sanh 。 煩phiền 惱não 鄙bỉ 賤tiện 非phi 增tăng 上thượng 故cố 。 不bất 立lập 為vi 根căn 。 業nghiệp 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 如như 鄙bỉ 賤tiện 人nhân 所sở 生sanh 男nam 女nữ 。 人nhân 皆giai 厭yếm 棄khí 不bất 與dữ 交giao 婚hôn 。 諸chư 業nghiệp 亦diệc 然nhiên 。 故cố 無vô 根căn 義nghĩa 。
問vấn 何hà 故cố 善thiện 心tâm 所sở 法pháp 中trung 。 唯duy 二nhị 立lập 根căn 餘dư 皆giai 不bất 立lập 。 答đáp 餘dư 並tịnh 無vô 根căn 相tướng 故cố 。 謂vị 信tín 能năng 為vi 。 諸chư 善thiện 根căn 本bổn 。 無vô 有hữu 善thiện 品phẩm 離ly 信tín 而nhi 成thành 。 精tinh 進tấn 普phổ 能năng 策sách 發phát 眾chúng 善thiện 。 無vô 有hữu 善thiện 品phẩm 離ly 精tinh 進tấn 成thành 。 故cố 此thử 二nhị 法pháp 增tăng 上thượng 義nghĩa 勝thắng 。 可khả 立lập 為vi 根căn 。 餘dư 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 問vấn 慚tàm 愧quý 二nhị 種chủng 自tự 性tánh 善thiện 攝nhiếp 。 說thuyết 為vi 白bạch 法Pháp 。 何hà 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 此thử 能năng 對đối 治trị 遍biến 不bất 善thiện 心tâm 。 一nhất 向hướng 黑hắc 品phẩm 自tự 性tánh 不bất 善thiện 。 故cố 說thuyết 名danh 白bạch 及cập 自tự 性tánh 善thiện 。 然nhiên 於ư 生sanh 長trưởng 諸chư 善thiện 法Pháp 中trung 。 無vô 別biệt 勝thắng 能năng 。 故cố 無vô 根căn 義nghĩa 。 問vấn 無vô 貪tham 無vô 恚khuể 名danh 為vi 善thiện 根căn 。 此thử 中trung 何hà 故cố 不bất 立lập 為vi 根căn 。 答đáp 彼bỉ 建kiến 立lập 根căn 。 與dữ 此thử 義nghĩa 異dị 。 謂vị 彼bỉ 所sở 治trị 與dữ 六lục 識thức 俱câu 。 通thông 五ngũ 所sở 斷đoạn 。 是thị 隨tùy 眠miên 性tánh 。 能năng 發phát 麁thô 重trọng 身thân 語ngữ 惡ác 業nghiệp 。 與dữ 斷đoạn 善thiện 根căn 作tác 勝thắng 加gia 行hành 。 具cụ 斯tư 五ngũ 義nghĩa 立lập 不bất 善thiện 根căn 。 無vô 貪tham 等đẳng 三tam 。 能năng 對đối 治trị 彼bỉ 。 及cập 起khởi 諸chư 散tán 善thiện 業nghiệp 故cố 名danh 善thiện 根căn 。 此thử 中trung 信tín 等đẳng 立lập 根căn 。 通thông 望vọng 生sanh 長trưởng 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 多đa 依y 隨tùy 順thuận 出xuất 世thế 善thiện 品phẩm 。 故cố 無vô 貪tham 等đẳng 於ư 此thử 非phi 根căn 。 問vấn 輕khinh 安an 。 不bất 害hại 。 不bất 放phóng 逸dật 捨xả 。 何hà 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 無vô 根căn 相tướng 故cố 。 謂vị 彼bỉ 所sở 治trị 四tứ 隨tùy 煩phiền 惱não 。 三tam 唯duy 遍biến 染nhiễm 心tâm 。 一nhất 為vi 惡ác 尋tầm 伴bạn 。 惱não 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 障chướng 取thủ 菩Bồ 提Đề 。 故cố 善thiện 法Pháp 中trung 立lập 彼bỉ 能năng 治trị 。 然nhiên 於ư 生sanh 長trưởng 清thanh 淨tịnh 品phẩm 法pháp 。 無vô 勝thắng 所sở 作tác 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 問vấn 諸chư 善thiện 皆giai 依y 不bất 放phóng 逸dật 起khởi 。 云vân 何hà 說thuyết 所sở 作tác 非phi 勝thắng 耶da 。 答đáp 此thử 但đãn 能năng 。 除trừ 諸chư 放phóng 逸dật 法pháp 故cố 。 令linh 諸chư 善thiện 品phẩm 依y 信tín 等đẳng 生sanh 。 非phi 彼bỉ 親thân 能năng 有hữu 生sanh 長trưởng 用dụng 。 問vấn 欣hân 厭yếm 何hà 故cố 不bất 立lập 根căn 耶da 。 答đáp 於ư 散tán 位vị 中trung 此thử 用dụng 雖tuy 勝thắng 。 於ư 定định 善thiện 位vị 用dụng 不bất 分phân 明minh 。 根căn 用dụng 必tất 於ư 兩lưỡng 位vị 中trung 勝thắng 。 而nhi 於ư 定định 位vị 明minh 了liễu 增tăng 強cường/cưỡng 。 故cố 彼bỉ 二nhị 法pháp 無vô 有hữu 根căn 義nghĩa 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 立lập 信tín 為vi 根căn 。 答đáp 澄trừng 淨tịnh 用dụng 通thông 一nhất 切thiết 位vị 故cố 。 非phi 唯duy 散tán 位vị 。 是thị 故cố 立lập 根căn 。 問vấn 惡ác 作tác 睡thụy 眠miên 。 及cập 與dữ 尋tầm 伺tứ 。 何hà 故cố 非phi 根căn 。 答đáp 無vô 根căn 相tướng 故cố 。 謂vị 前tiền 二nhị 種chủng 唯duy 在tại 散tán 心tâm 。 後hậu 二nhị 不bất 通thông 一nhất 切thiết 界giới 地địa 。 又hựu 皆giai 無vô 有hữu 生sanh 善thiện 勝thắng 能năng 。 故cố 皆giai 不bất 說thuyết 有hữu 其kỳ 根căn 義nghĩa 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 。 苦khổ 等đẳng 四tứ 受thọ 應ưng 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 受thọ 遍biến 諸chư 位vị 。 依y 彼bỉ 種chủng 類loại 皆giai 說thuyết 為vi 根căn 。 又hựu 受thọ 皆giai 有hữu 生sanh 長trưởng 增tăng 上thượng 。 彼bỉ 四tứ 不bất 爾nhĩ 。 問vấn 道đạo 支chi 中trung 立lập 尋tầm 靜tĩnh 慮lự 。 支chi 中trung 立lập 尋tầm 伺tứ 。 豈khởi 非phi 生sanh 長trưởng 有hữu 增tăng 勝thắng 耶da 。 答đáp 此thử 於ư 定định 慧tuệ 有hữu 策sách 持trì 力lực 故cố 立lập 為vi 支chi 。 非phi 於ư 生sanh 長trưởng 有hữu 增tăng 上thượng 用dụng 。 是thị 故cố 非phi 根căn 。
問vấn 何hà 故cố 於ư 諸chư 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 唯duy 命mạng 立lập 根căn 。 答đáp 唯duy 命mạng 根căn 有hữu 根căn 義nghĩa 故cố 。 謂vị 彼bỉ 唯duy 是thị 有hữu 情tình 數số 攝nhiếp 。 唯duy 是thị 異dị 熟thục 。 能năng 遍biến 任nhậm 持trì 故cố 立lập 為vi 根căn 。 餘dư 皆giai 不bất 爾nhĩ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 四tứ 有hữu 為vi 相tương/tướng 三tam 義nghĩa 皆giai 無vô 。 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 無vô 遍biến 持trì 義nghĩa 。 其kỳ 眾chúng 同đồng 分phần/phân 非phi 唯duy 異dị 熟thục 。 由do 彼bỉ 亦diệc 通thông 等đẳng 流lưu 性tánh 故cố 。 二nhị 無vô 心tâm 定định 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 得đắc 非phi 得đắc 等đẳng 。 無vô 後hậu 二nhị 義nghĩa 。 故cố 彼bỉ 一nhất 切thiết 皆giai 不bất 立lập 根căn 。
問vấn 若nhược 最tối 勝thắng 義nghĩa 。 是thị 根căn 義nghĩa 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 最tối 勝thắng 。 何hà 不bất 立lập 根căn 。 答đáp 彼bỉ 是thị 諸chư 根căn 盡tận 滅diệt 處xứ 故cố 。 根căn 盡tận 滅diệt 處xứ 不bất 名danh 為vi 根căn 。 如như 缾bình 等đẳng 壞hoại 處xứ 不bất 名danh 缾bình 等đẳng 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 法pháp 行hành 世thế 取thủ 果quả 與dữ 果quả 。 有hữu 諸chư 作tác 用dụng 了liễu 知tri 所sở 緣duyên 。 可khả 立lập 為vi 根căn 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 法pháp 生sanh 滅diệt 有hữu 因nhân 有hữu 果quả 有hữu 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 可khả 立lập 為vi 根căn 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 者giả 屬thuộc 因nhân 屬thuộc 緣duyên 。 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 若nhược 法pháp 為vi 生sanh 所sở 生sanh 。 為vi 老lão 所sở 老lão 。 為vi 滅diệt 所sở 滅diệt 。 可khả 立lập 為vi 根căn 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 者giả 墮đọa 蘊uẩn 墮đọa 世thế 。 眾chúng 苦khổ 所sở 隨tùy 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 者giả 有hữu 前tiền 後hậu 相tương/tướng 上thượng 中trung 下hạ 相tương/tướng 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 爾nhĩ 。 有hữu 說thuyết 。 最tối 勝thắng 是thị 根căn 義nghĩa 者giả 。 謂vị 於ư 有hữu 為vi 中trung 勝thắng 而nhi 有hữu 作tác 用dụng 。 涅Niết 槃Bàn 乃nãi 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 最tối 勝thắng 。 而nhi 無vô 作tác 用dụng 。 故cố 不bất 立lập 根căn 。 虛hư 空không 非phi 擇trạch 滅diệt 不bất 立lập 根căn 義nghĩa 。 准chuẩn 此thử 應ưng 知tri 。
說Thuyết 一Nhất 切Thiết 有Hữu 部Bộ 發Phát 智Trí 大Đại 毘Tỳ 婆Bà 沙Sa 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất 百bách 四tứ 十thập 三tam