阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 釋Thích 論Luận
Quyển 16
婆Bà 藪Tẩu 盤Bàn 豆Đậu 造Tạo 陳Trần 真Chân 諦Đế 譯Dịch
阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 六lục
婆bà 藪tẩu 盤bàn 豆đậu 造tạo
陳trần 天Thiên 竺Trúc 三tam 藏tạng 真Chân 諦Đế 譯dịch
分Phân 別Biệt 聖Thánh 道Đạo 。 果Quả 人Nhân 品Phẩm 第đệ 六lục 之chi 一nhất
此thử 義nghĩa 已dĩ 說thuyết 。 謂vị 如như 滅diệt 得đắc 名danh 永vĩnh 斷đoạn 智trí 。
復phục 次thứ 此thử 義nghĩa 。 偈kệ 曰viết 。 煩phiền 惱não 滅diệt 已dĩ 說thuyết 。 由do 見kiến 修tu 四Tứ 諦Đế 。 釋thích 曰viết 。 諸chư 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 由do 見kiến 諦Đế 所sở 滅diệt 。 二nhị 由do 修tu 道Đạo 所sở 滅diệt 。 此thử 義nghĩa 於ư 前tiền 已dĩ 廣quảng 說thuyết 。 彼bỉ 滅diệt 亦diệc 爾nhĩ 。 見kiến 修tu 二nhị 道đạo 今kim 當đương 說thuyết 。 此thử 二nhị 道đạo 為vi 是thị 有hữu 流lưu 。 為vi 是thị 無vô 流lưu 。 是thị 故cố 說thuyết 此thử 言ngôn 。 偈kệ 曰viết 。 修tu 道Đạo 有hữu 二nhị 種chủng 。 見kiến 道đạo 唯duy 無vô 流lưu 。 釋thích 曰viết 。 云vân 何hà 修tu 道Đạo 有hữu 二nhị 種chủng 。 由do 依y 世thế 修tu 及cập 依y 出xuất 世thế 修tu 故cố 。 見kiến 道đạo 一nhất 向hướng 是thị 出xuất 世thế 。 能năng 對đối 治trị 三tam 界giới 惑hoặc 故cố 。 復phục 能năng 一nhất 時thời 滅diệt 見kiến 諦Đế 所sở 滅diệt 九cửu 品phẩm 惑hoặc 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 世thế 道đạo 無vô 如như 此thử 能năng 。 由do 惑hoặc 強cường/cưỡng 道đạo 弱nhược 故cố 。 前tiền 已dĩ 說thuyết 由do 見kiến 四Tứ 諦Đế 。 何hà 法pháp 名danh 四Tứ 諦Đế 。 偈kệ 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 諦đế 有hữu 四tứ 。 釋thích 曰viết 。 何hà 處xứ 說thuyết 。 於ư 分phân 別biệt 有hữu 流lưu 無vô 流lưu 法pháp 中trung 。 云vân 何hà 說thuyết 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 無vô 流lưu 法pháp 聖thánh 道Đạo 。 此thử 約ước 自tự 名danh 說thuyết 。 滅Diệt 諦Đế 亦diệc 已dĩ 說thuyết 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 擇trạch 滅diệt 謂vị 永vĩnh 離ly 。 各các 各các 對đối 諸chư 結kết 。 苦Khổ 諦Đế 集Tập 諦Đế 亦diệc 已dĩ 說thuyết 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 苦khổ 集Tập 諦Đế 世thế 間gian 。 見kiến 處xứ 及cập 三tam 有hữu 。 四Tứ 諦Đế 次thứ 第đệ 為vi 如như 前tiền 所sở 說thuyết 不phủ 。 說thuyết 非phi 。 雖tuy 然nhiên 復phục 有hữu 別biệt 義nghĩa 。 偈kệ 曰viết 。 謂vị 苦Khổ 諦Đế 集Tập 諦Đế 。 滅diệt 道Đạo 諦Đế 亦diệc 爾nhĩ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 是thị 彼bỉ 次thứ 第đệ 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 四Tứ 諦Đế 體thể 性tánh 。 今kim 說thuyết 亦diệc 爾nhĩ 。 為vì 顯hiển 此thử 義nghĩa 。 故cố 有hữu 爾nhĩ 言ngôn 。 不bất 復phục 重trùng 釋thích 。 偈kệ 曰viết 。 對đối 正chánh 觀quán 次thứ 第đệ 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 觀quán 先tiên 緣duyên 此thử 諦đế 起khởi 。 依y 觀quán 立lập 此thử 諦đế 為vi 先tiên 。 後hậu 三tam 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 應ưng 先tiên 說thuyết 因nhân 次thứ 後hậu 說thuyết 果quả 。
何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 餘dư 法pháp 隨tùy 生sanh 立lập 次thứ 第đệ 。 譬thí 如như 念niệm 處xứ 及cập 定định 等đẳng 。 有hữu 餘dư 法pháp 隨tùy 顯hiển 相tương/tướng 說thuyết 次thứ 第đệ 。 如như 說thuyết 正chánh 勤cần 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 此thử 定định 義nghĩa 。 謂vị 先tiên 起khởi 欲dục 為vi 滅diệt 已dĩ 生sanh 。 後hậu 起khởi 欲dục 為vi 令linh 。 未vị 生sanh 不bất 生sanh 。 有hữu 餘dư 法pháp 隨tùy 正chánh 說thuyết 立lập 次thứ 第đệ 。 譬thí 如như 八bát 分phần/phân 聖thánh 道Đạo 等đẳng 。 今kim 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 隨tùy 修tu 對đối 正chánh 觀quán 次thứ 第đệ 。
復phục 有hữu 何hà 因nhân 。 修tu 觀quán 有hữu 如như 此thử 次thứ 第đệ 。 是thị 愛ái 著trước 處xứ 於ư 處xứ 能năng 縛phược 。 能năng 所sở 縛phược 解giải 脫thoát 。 因nhân 此thử 求cầu 解giải 脫thoát 。 觀quán 察sát 位vị 中trung 初sơ 發phát 觀quán 次thứ 第đệ 如như 此thử 故cố 。 先tiên 簡giản 擇trạch 苦khổ 。 此thử 苦khổ 以dĩ 何hà 法pháp 為vi 因nhân 。 故cố 次thứ 簡giản 擇trạch 集tập 。 此thử 苦khổ 以dĩ 何hà 法pháp 為vi 滅diệt 。 故cố 次thứ 簡giản 擇trạch 滅diệt 。 此thử 滅diệt 以dĩ 何hà 法pháp 為vi 道đạo 。 故cố 次thứ 簡giản 擇trạch 道đạo 。 譬thí 如như 先tiên 觀quán 病bệnh 次thứ 尋tầm 思tư 病bệnh 因nhân 緣duyên 及cập 滅diệt 病bệnh 藥dược 。 於ư 經kinh 中trung 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 所sở 顯hiển 。 四Tứ 諦Đế 譬thí 如như 此thử 。 於ư 何hà 經Kinh 中trung 。 醫y 譬thí 經kinh 中trung 。 經kinh 言ngôn 。 若nhược 醫y 與dữ 四tứ 分phần/phân 德đức 相tương 應ứng 。 能năng 拔bạt 治trị 他tha 刺thứ 。 何hà 者giả 四tứ 分phần/phân 德đức 。 一nhất 識thức 病bệnh 。 二nhị 識thức 病bệnh 因nhân 緣duyên 。 三tam 識thức 病bệnh 滅diệt 。 四tứ 識thức 治trị 病bệnh 藥dược 。 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 如như 觀quán 察sát 位vị 中trung 次thứ 第đệ 。 簡giản 擇trạch 四Tứ 諦Đế 。 修tu 觀quán 位vị 中trung 。 見kiến 四Tứ 諦Đế 次thứ 第đệ 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 先tiên 習tập 利lợi 故cố 。 譬thí 如như 於ư 己kỷ 所sở 見kiến 地địa 無vô 礙ngại 縱túng/tung 馬mã 令linh 走tẩu 。 對đối 正chánh 觀quán 者giả 。 此thử 句cú 何hà 義nghĩa 。 趣thú 向hướng 正chánh 覺giác 為vi 義nghĩa 。 云vân 何hà 此thử 唯duy 無vô 流lưu 非phi 有hữu 流lưu 。 由do 此thử 趣thú 向hướng 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 緣duyên 真chân 實thật 境cảnh 起khởi 故cố 名danh 正chánh 。 未vị 曾tằng 知tri 知tri 故cố 名danh 覺giác 。 如như 實thật 能năng 通thông 清thanh 淨tịnh 境cảnh 故cố 。 此thử 中trung 是thị 果quả 取thủ 陰ấm 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 因nhân 取thủ 陰ấm 名danh 集Tập 諦Đế 。 從tùng 此thử 聚tụ 集tập 苦khổ 生sanh 故cố 。 是thị 故cố 此thử 二nhị 諦đế 。 由do 果quả 因nhân 義nghĩa 異dị 故cố 名danh 有hữu 異dị 不bất 由do 物vật 異dị 。 滅diệt 道đạo 二nhị 諦đế 不bất 但đãn 由do 名danh 異dị 。 亦diệc 由do 物vật 異dị 。 於ư 經kinh 中trung 說thuyết 。 有hữu 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 此thử 說thuyết 有hữu 何hà 義nghĩa 。 此thử 法Pháp 唯duy 是thị 聖thánh 人nhân 諦đế 。 是thị 故cố 經kinh 說thuyết 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 若nhược 爾nhĩ 此thử 四tứ 於ư 餘dư 人nhân 是thị 妄vọng 。 不bất 於ư 一nhất 切thiết 人nhân 皆giai 是thị 諦đế 。 以dĩ 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 此thử 中trung 如như 聖thánh 人nhân 觀quán 。 彼bỉ 餘dư 人nhân 不bất 能năng 如như 此thử 觀quán 故cố 。 說thuyết 此thử 唯duy 於ư 聖thánh 人nhân 是thị 諦đế 。 於ư 非phi 聖thánh 人nhân 則tắc 非phi 。 由do 顛điên 倒đảo 觀quán 故cố 。 如như 偈kệ 言ngôn 。
聖thánh 人nhân 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 餘dư 人nhân 說thuyết 為vi 苦khổ 。
餘dư 人nhân 說thuyết 是thị 淨tịnh 。 聖thánh 人nhân 說thuyết 為vi 苦khổ 。
有hữu 二nhị 諦đế 唯duy 聖Thánh 諦Đế 。 有hữu 三tam 諦đế 聖thánh 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 餘dư 師sư 說thuyết 如như 此thử 。 若nhược 受thọ 一nhất 分phân 是thị 苦khổ 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 有hữu 流lưu 皆giai 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 偈kệ 曰viết 。 苦khổ 由do 三tam 苦khổ 應ưng 。 如như 理lý 皆giai 無vô 餘dư 。 可khả 愛ái 非phi 可khả 愛ái 。 及cập 餘dư 有hữu 流lưu 行hành 。 釋thích 曰viết 。 苦khổ 類loại 有hữu 三tam 。 一nhất 苦khổ 苦khổ 類loại 。 二nhị 行hành 苦khổ 類loại 。 三tam 壞hoại 苦khổ 類loại 。 無vô 餘dư 與dữ 二nhị 苦khổ 如như 理lý 相tương 應ứng 故cố 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 有hữu 為vi 有hữu 流lưu 皆giai 是thị 苦khổ 。 此thử 中trung 可khả 愛ái 由do 壞hoại 苦khổ 故cố 苦khổ 。 非phi 可khả 愛ái 由do 苦khổ 苦khổ 故cố 苦khổ 。 異dị 此thử 二nhị 所sở 餘dư 由do 行hành 苦khổ 故cố 苦khổ 。 何hà 者giả 為vi 可khả 愛ái 非phi 可khả 愛ái 非phi 二nhị 。 謂vị 三tam 受thọ 如như 次thứ 第đệ 。 由do 三tam 受thọ 相tương 應ứng 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 有hữu 流lưu 。 得đắc 可khả 愛ái 非phi 可khả 愛ái 等đẳng 名danh 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 變biến 異dị 即tức 是thị 苦khổ 。 如như 經kinh 言ngôn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 壞hoại 時thời 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 由do 性tánh 故cố 苦khổ 。 謂vị 生sanh 時thời 苦khổ 住trụ 時thời 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 由do 行hành 故cố 苦khổ 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 起khởi 故cố 。 如như 經kinh 言ngôn 。 若nhược 無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 如như 受thọ 與dữ 受thọ 相tương 應ứng 有hữu 為vi 法pháp 。 亦diệc 應ưng 說thuyết 如như 此thử 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 苦khổ 受thọ 唯duy 由do 苦khổ 類loại 故cố 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 唯duy 由do 壞hoại 故cố 苦khổ 。 乃nãi 至chí 行hành 苦khổ 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 可khả 愛ái 非phi 可khả 愛ái 不bất 遍biến 故cố 。 故cố 此thử 二nhị 名danh 不bất 具cụ 分phần/phân 苦khổ 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 由do 行hành 苦khổ 故cố 皆giai 是thị 苦khổ 。 前tiền 二nhị 受thọ 亦diệc 由do 行hành 苦khổ 故cố 苦khổ 。 故cố 此thử 一nhất 名danh 具cụ 分phần/phân 苦khổ 。 此thử 苦khổ 唯duy 聖thánh 人nhân 能năng 見kiến 。 此thử 中trung 說thuyết 偈kệ 。
譬thí 如như 一nhất 睫tiệp 毛mao 。 在tại 掌chưởng 人nhân 不bất 覺giác 。
此thử 若nhược 落lạc 眼nhãn 中trung 。 作tác 損tổn 及cập 不bất 安an 。
凡phàm 夫phu 如như 手thủ 掌chưởng 。 不bất 覺giác 行hành 苦khổ 睫tiệp 。
聖thánh 人nhân 如như 眼nhãn 睛tình 。 由do 此thử 生sanh 厭yếm 怖bố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 凡phàm 夫phu 眾chúng 生sanh 。 於ư 阿a 毘tỳ 指chỉ 五ngũ 陰ấm 生sanh 苦khổ 怖bố 意ý 。 亦diệc 不bất 及cập 聖thánh 人nhân 於ư 有hữu 頂đảnh 諸chư 陰ấm 生sanh 苦khổ 怖bố 意ý 。 若nhược 爾nhĩ 於ư 道Đạo 諦Đế 應ưng 立lập 行hành 苦khổ 義nghĩa 。 由do 是thị 有hữu 為vi 故cố 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 苦khổ 是thị 違vi 逆nghịch 意ý 為vi 相tương/tướng 。 故cố 道đạo 非phi 苦khổ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 道đạo 生sanh 起khởi 。 不bất 違vi 聖thánh 人nhân 意ý 故cố 。 能năng 引dẫn 得đắc 一nhất 切thiết 苦khổ 滅diệt 盡tận 故cố 。 若nhược 聖thánh 人nhân 由do 寂tịch 靜tĩnh 相tương/tướng 觀quán 察sát 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 法pháp 由do 苦khổ 相tương/tướng 聖thánh 人nhân 觀quán 之chi 為vi 苦khổ 。 唯duy 此thử 法pháp 滅diệt 聖thánh 人nhân 觀quán 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 若nhược 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 云vân 何hà 說thuyết 唯duy 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 由do 樂lạc 少thiểu 故cố 。 譬thí 如như 烏ô 豆đậu 聚tụ 中trung 亦diệc 有hữu 綠lục 豆đậu 而nhi 說thuyết 為vi 烏ô 豆đậu 聚tụ 。 餘dư 師sư 說thuyết 如như 此thử 。
何hà 以dĩ 故cố 。 何hà 智trí 慧tuệ 人nhân 。 由do 以dĩ 冷lãnh 水thủy 稍sảo 稍sảo 澆kiêu 癰ung 所sở 生sanh 輕khinh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 計kế 癰ung 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 此thử 中trung 餘dư 部bộ 師sư 說thuyết 偈kệ 。
由do 能năng 為vi 苦khổ 因nhân 。 與dữ 眾chúng 苦khổ 雜tạp 故cố 。
由do 苦khổ 所sở 愛ái 故cố 。 故cố 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。
一nhất 切thiết 有hữu 苦khổ 樂lạc 聖thánh 人nhân 觀quán 為vi 苦khổ 。 由do 行hành 苦khổ 同đồng 一nhất 味vị 故cố 。 是thị 故cố 立lập 苦khổ 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 不bất 立lập 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 。 觀quán 喜hỷ 樂lạc 自tự 性tánh 受thọ 為vi 苦khổ 。 由do 有hữu 流lưu 無vô 常thường 能năng 違vi 意ý 故cố 苦khổ 。 譬thí 如như 彼bỉ 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 色sắc 想tưởng 等đẳng 。 色sắc 等đẳng 亦diệc 非phi 苦khổ 如như 苦khổ 受thọ 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 由do 苦khổ 因nhân 故cố 苦khổ 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 執chấp 是thị 集tập 相tương/tướng 非phi 苦khổ 相tương/tướng 。 諸chư 聖thánh 人nhân 於ư 色sắc 無vô 色sắc 界giới 生sanh 中trung 。 云vân 何hà 起khởi 苦khổ 想tưởng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 於ư 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 陰ấm 非phi 復phục 苦khổ 因nhân 故cố 。
復phục 次thứ 於ư 經kinh 中trung 說thuyết 。 行hành 苦khổ 何hà 用dụng 。 若nhược 聖thánh 人nhân 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 由do 無vô 常thường 故cố 觀quán 苦khổ 。 無vô 常thường 相tương/tướng 苦khổ 相tương/tướng 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 由do 生sanh 滅diệt 為vi 法pháp 。 是thị 故cố 無vô 常thường 。 由do 有hữu 流lưu 能năng 違vi 意ý 。 是thị 故cố 為vi 苦khổ 。 若nhược 見kiến 無vô 常thường 此thử 所sở 見kiến 即tức 能năng 違vi 意ý 。 是thị 故cố 無vô 常thường 想tưởng 能năng 引dẫn 苦khổ 想tưởng 。 有hữu 餘dư 部bộ 說thuyết 。 決quyết 定định 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 一nhất 切thiết 受thọ 唯duy 苦khổ 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 由do 阿a 含hàm 及cập 道Đạo 理lý 。 云vân 何hà 由do 阿a 含hàm 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。
復phục 有hữu 別biệt 說thuyết 。 應ưng 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。
復phục 有hữu 別biệt 說thuyết 。 於ư 苦khổ 計kế 執chấp 樂lạc 想tưởng 說thuyết 名danh 顛điên 倒đảo 。 由do 阿a 含hàm 證chứng 如như 此thử 。 云vân 何hà 由do 道Đạo 理lý 。 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 不bất 定định 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 隨tùy 所sở 有hữu 飲ẩm 食thực 冷lãnh 熱nhiệt 等đẳng 。 眾chúng 生sanh 計kế 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 若nhược 過quá 量lượng 用dụng 非phi 時thời 用dụng 。 此thử 因nhân 復phục 成thành 苦khổ 因nhân 。 此thử 義nghĩa 不bất 應ưng 然nhiên 。 謂vị 由do 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 增tăng 長trưởng 。 或hoặc 由do 平bình 等đẳng 於ư 非phi 時thời 悉tất 皆giai 生sanh 苦khổ 。 是thị 故cố 彼bỉ 從tùng 初sơ 皆giai 為vi 苦khổ 因nhân 。 非phi 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 後hậu 時thời 此thử 苦khổ 。 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 長trưởng 。 方phương 得đắc 顯hiển 了liễu 。 威uy 儀nghi 差sai 別biệt 亦diệc 應ưng 如như 此thử 。 於ư 苦khổ 對đối 治trị 。 及cập 於ư 苦khổ 差sai 別biệt 。 由do 起khởi 樂lạc 想tưởng 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 隨tùy 世thế 間gian 所sở 有hữu 。 飲ẩm 食thực 等đẳng 生sanh 具cụ 。 乃nãi 至chí 未vị 為vi 別biệt 苦khổ 所sở 逼bức 。 若nhược 受thọ 則tắc 不bất 許hứa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 別biệt 苦khổ 者giả 。 謂vị 飢cơ 渴khát 寒hàn 熱nhiệt 疲bì 惓# 。 愛ái 欲dục 所sở 生sanh 苦khổ 。 是thị 故cố 愚ngu 人nhân 於ư 苦khổ 對đối 治trị 起khởi 樂lạc 想tưởng 。 非phi 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 於ư 苦khổ 差sai 別biệt 亦diệc 爾nhĩ 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 於ư 中trung 起khởi 樂lạc 想tưởng 。 譬thí 如như 擔đảm 重trọng/trùng 易dị 肩kiên 。 是thị 故cố 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 定định 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 師sư 說thuyết 決quyết 定định 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 此thử 執chấp 應ưng 理lý 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 此thử 中trung 應ưng 問vấn 撥bát 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 人nhân 。 何hà 法pháp 名danh 苦khổ 。 若nhược 汝nhữ 言ngôn 逼bức 惱não 為vi 體thể 名danh 苦khổ 。 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 云vân 何hà 逼bức 惱não 。 若nhược 汝nhữ 言ngôn 。 損tổn 害hại 為vi 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 能năng 增tăng 益ích 。 云vân 何hà 損tổn 害hại 。 若nhược 汝nhữ 言ngôn 非phi 所sở 愛ái 為vi 苦khổ 。 此thử 即tức 是thị 所sở 愛ái 云vân 何hà 為vi 苦khổ 。 是thị 所sở 愛ái 後hậu 於ư 聖thánh 人nhân 更cánh 非phi 所sở 愛ái 。 謂vị 於ư 離ly 欲dục 時thời 。 是thị 故cố 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 成thành 就tựu 。 不bất 成thành 就tựu 故cố 非phi 所sở 愛ái 。 不bất 由do 餘dư 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 受thọ 由do 自tự 體thể 性tánh 是thị 所sở 愛ái 。 此thử 受thọ 由do 自tự 體thể 性tánh 。 無vô 時thời 無vô 因nhân 成thành 非phi 所sở 愛ái 。 此thử 義nghĩa 應ưng 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 聖thánh 人nhân 以dĩ 別biệt 過quá 失thất 相tương/tướng 厭yếm 惡ác 此thử 受thọ 故cố 。 彼bỉ 觀quán 此thử 受thọ 。 是thị 放phóng 逸dật 處xứ 。 大đại 功công 力lực 所sở 成thành 易dị 變biến 異dị 無vô 常thường 。 由do 如như 此thử 義nghĩa 故cố 。 非phi 所sở 愛ái 不bất 由do 自tự 體thể 相tướng 。 若nhược 此thử 受thọ 由do 自tự 體thể 本bổn 非phi 所sở 愛ái 。 於ư 中trung 無vô 有hữu 。 人nhân 生sanh 起khởi 愛ái 欲dục 。 不bất 應ưng 為vi 離ly 欲dục 。 此thử 受thọ 以dĩ 別biệt 道Đạo 理lý 觀quán 察sát 過quá 失thất 。 是thị 故cố 知tri 由do 自tự 體thể 相tướng 定định 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。 此thử 經Kinh 世Thế 尊Tôn 自tự 顯hiển 了liễu 其kỳ 義nghĩa 。 經Kinh 云vân 阿A 難Nan 陀Đà 。 我ngã 依y 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 及cập 有hữu 為vi 變biến 異dị 故cố 說thuyết 。 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。 是thị 故cố 知tri 不bất 依y 苦khổ 苦khổ 說thuyết 此thử 經Kinh 。 此thử 義nghĩa 自tự 然nhiên 成thành 。
復phục 次thứ 若nhược 由do 自tự 性tánh 。 一nhất 切thiết 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 。 何hà 用dụng 淨tịnh 命mạng 。 阿A 難Nan 陀Đà 問vấn 佛Phật 如như 此thử 。 問vấn 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 受thọ 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 世Thế 尊Tôn 復phục 說thuyết 。 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。 世Thế 尊Tôn 依y 何hà 義nghĩa 說thuyết 此thử 言ngôn 。 謂vị 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。 若nhược 如như 汝nhữ 所sở 執chấp 。 是thị 理lý 淨tịnh 命mạng 。 阿A 難Nan 陀Đà 應ưng 問vấn 佛Phật 如như 此thử 。 世Thế 尊Tôn 依y 何hà 義nghĩa 說thuyết 此thử 言ngôn 。 謂vị 受thọ 有hữu 三tam 佛Phật 世Thế 尊Tôn 應ưng 答đáp 阿A 難Nan 陀Đà 言ngôn 。 阿A 難Nan 陀Đà 此thử 說thuyết 是thị 由do 別biệt 意ý 說thuyết 。 謂vị 受thọ 有hữu 三tam 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 既ký 不bất 說thuyết 如như 此thử 。 是thị 故cố 由do 體thể 性tánh 實thật 有hữu 三tam 受thọ 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 言ngôn 依y 別biệt 意ý 說thuyết 。 謂vị 隨tùy 所sở 有hữu 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 別biệt 名danh 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 應ưng 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 受thọ 中trung 有hữu 二nhị 性tánh 。 一nhất 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 。 由do 自tự 性tánh 是thị 所sở 愛ái 故cố 。 二nhị 有hữu 苦khổ 性tánh 。 由do 別biệt 道Đạo 理lý 。 是thị 變biến 異dị 無vô 常thường 法pháp 故cố 。 若nhược 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 觀quán 此thử 受thọ 。 則tắc 生sanh 他tha 繫hệ 縛phược 。 由do 有hữu 欲dục 眾chúng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 噉đạm 此thử 味vị 故cố 。 若nhược 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 此thử 受thọ 。 則tắc 能năng 解giải 脫thoát 。 有hữu 縛phược 眾chúng 生sanh 由do 於ư 此thử 得đắc 離ly 欲dục 故cố 。 如như 理lý 所sở 見kiến 。 能năng 令linh 解giải 脫thoát 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 隨tùy 如như 此thử 理lý 。 善thiện 教giáo 眾chúng 生sanh 令linh 修tu 學học 此thử 觀quán 。 云vân 何hà 得đắc 知tri 。 此thử 受thọ 由do 自tự 性tánh 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 由do 此thử 偈kệ 言ngôn 。
已dĩ 知tri 行hành 無vô 常thường 。 復phục 觀quán 彼bỉ 變biến 異dị 。
故cố 說thuyết 諸chư 受thọ 苦khổ 。 正chánh 遍biến 覺giác 智trí 者giả 。
是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 於ư 苦khổ 計kế 執chấp 樂lạc 想tưởng 。 說thuyết 名danh 顛điên 倒đảo 。 故cố 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 言ngôn 是thị 不bất 了liễu 義nghĩa 說thuyết 。 世thế 間gian 有hữu 樂lạc 想tưởng 。 於ư 受thọ 欲dục 塵trần 及cập 生sanh 處xứ 中trung 。 此thử 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 由do 別biệt 道Đạo 理lý 有hữu 苦khổ 。 若nhược 見kiến 此thử 一nhất 向hướng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 見kiến 名danh 顛điên 倒đảo 。 欲dục 塵trần 少thiểu 樂lạc 多đa 苦khổ 。 一nhất 向hướng 觀quán 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 顛điên 倒đảo 。 生sanh 處xứ 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 由do 此thử 。 證chứng 撥bát 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 此thử 義nghĩa 不bất 成thành 。 若nhược 由do 自tự 性tánh 一nhất 切thiết 受thọ 皆giai 苦khổ 。 復phục 說thuyết 受thọ 有hữu 三tam 。 此thử 言ngôn 有hữu 何hà 功công 德đức 。 若nhược 汝nhữ 言ngôn 由do 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 故cố 說thuyết 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 受thọ 皆giai 苦khổ 。 此thử 言ngôn 由do 別biệt 意ý 說thuyết 故cố 。
復phục 次thứ 由do 說thuyết 真chân 實thật 言ngôn 。 如như 經Kinh 云vân 。 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 是thị 喜hỷ 根căn 。 應ưng 見kiến 此thử 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 苦khổ 根căn 是thị 憂ưu 根căn 。 應ưng 見kiến 此thử 名danh 苦khổ 受thọ 。 如như 此thử 廣quảng 說thuyết 已dĩ 。 若nhược 人nhân 如như 此thử 。 由do 如như 實thật 正chánh 智trí 。 觀quán 察sát 五ngũ 根căn 。 此thử 人nhân 即tức 滅diệt 離ly 三tam 結kết 如như 此thử 等đẳng 。 云vân 何hà 世thế 間gian 。 分phân 別biệt 苦khổ 受thọ 有hữu 三tam 品phẩm 。 若nhược 汝nhữ 言ngôn 於ư 下hạ 上thượng 中trung 品phẩm 中trung 。 如như 次thứ 第đệ 世thế 間gian 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 意ý 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 。 於ư 輕khinh 品phẩm 得đắc 苦khổ 中trung 。 應ưng 起khởi 最tối 上thượng 品phẩm 樂nhạo/nhạc/lạc 意ý 。 若nhược 人nhân 正chánh 受thọ 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 勝thắng 類loại 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 時thời 受thọ 何hà 苦khổ 。 正chánh 受thọ 輕khinh 苦khổ 。 於ư 輕khinh 苦khổ 中trung 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 。 若nhược 爾nhĩ 此thử 輕khinh 苦khổ 受thọ 未vị 生sanh 時thời 及cập 滅diệt 時thời 。 應ưng 生sanh 最tối 上thượng 品phẩm 樂nhạo/nhạc/lạc 意ý 。 由do 苦khổ 滅diệt 無vô 餘dư 故cố 。 欲dục 塵trần 樂nhạo/nhạc/lạc 現hiện 前tiền 時thời 。 應ưng 說thuyết 如như 此thử 。
復phục 次thứ 此thử 執chấp 云vân 何hà 。 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 謂vị 於ư 輕khinh 品phẩm 苦khổ 受thọ 中trung 明minh 了liễu 最tối 重trọng 領lãnh 起khởi 。 於ư 中trung 品phẩm 苦khổ 受thọ 中trung 而nhi 不bất 分phân 明minh 。
復phục 次thứ 於ư 三tam 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 輕khinh 苦khổ 。 從tùng 第đệ 四tứ 定định 以dĩ 上thượng 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 中trung 苦khổ 此thử 執chấp 云vân 何hà 如như 理lý 。 謂vị 於ư 輕khinh 品phẩm 等đẳng 苦khổ 中trung 分phân 別biệt 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 云vân 。 摩Ma 訶Ha 那Na 摩Ma 。 若nhược 色sắc 但đãn 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 隨tùy 。 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 是thị 故cố 知tri 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 但đãn 不bất 成thành 就tựu 。 不bất 可khả 由do 如như 汝nhữ 所sở 引dẫn 經kinh 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 義nghĩa 得đắc 成thành 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 由do 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 不bất 定định 故cố 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 由do 不bất 解giải 因nhân 義nghĩa 。 故cố 說thuyết 此thử 言ngôn 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 塵trần 觀quán 依y 止chỉ 位vị 差sai 別biệt 。 成thành 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 或hoặc 成thành 苦khổ 因nhân 。 不bất 但đãn 唯duy 塵trần 。 若nhược 至chí 此thử 依y 止chỉ 位vị 差sai 別biệt 。 諸chư 塵trần 必tất 成thành 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 無vô 時thời 至chí 此thử 不bất 成thành 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 是thị 故cố 可khả 立lập 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 為vi 定định 。 譬thí 如như 火hỏa 勢thế 。 觀quán 應ưng 熟thục 飲ẩm 食thực 位vị 差sai 別biệt 成thành 為vi 美mỹ 熟thục 因nhân 。 此thử 火hỏa 勢thế 即tức 是thị 美mỹ 熟thục 因nhân 。 若nhược 至chí 此thử 應ưng 熟thục 飲ẩm 食thực 位vị 差sai 別biệt 必tất 成thành 美mỹ 熟thục 因nhân 。 無vô 時thời 至chí 此thử 不bất 成thành 美mỹ 熟thục 因nhân 。 於ư 定định 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 云vân 何hà 不bất 定định 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 於ư 苦khổ 對đối 治trị 由do 起khởi 樂lạc 想tưởng 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 此thử 執chấp 於ư 前tiền 已dĩ 破phá 。 若nhược 人nhân 是thị 時thời 正chánh 用dụng 勝thắng 品phẩm 香hương 等đẳng 。 差sai 別biệt 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 人nhân 於ư 對đối 治trị 中trung 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 若nhược 此thử 苦khổ 未vị 生sanh 及cập 以dĩ 滅diệt 。 此thử 樂lạc 想tưởng 應ưng 最tối 分phân 明minh 起khởi 。 於ư 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 若nhược 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 是thị 何hà 對đối 治trị 。 於ư 擔đảm 重trọng/trùng 易dị 肩kiên 中trung 別biệt 位vị 所sở 生sanh 必tất 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 乃nãi 至chí 如như 此thử 。 相tương/tướng 身thân 位vị 未vị 滅diệt 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 最tối 後hậu 樂lạc 想tưởng 。 應ưng 最tối 重trọng 起khởi 。 如như 此thử 疲bì 極cực 人nhân 轉chuyển 威uy 儀nghi 中trung 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 後hậu 時thời 云vân 何hà 起khởi 苦khổ 想tưởng 。 若nhược 不bất 從tùng 初sơ 漸tiệm 漸tiệm 生sanh 苦khổ 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 由do 身thân 變biến 異dị 差sai 別biệt 。 譬thí 如như 酒tửu 等đẳng 初sơ 味vị 甜điềm 後hậu 味vị 酢tạc 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 定định 有hữu 。 此thử 義nghĩa 應ưng 成thành 。 由do 三tam 苦khổ 相tương 應ứng 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 流lưu 皆giai 苦khổ 。 是thị 所sở 說thuyết 集Tập 諦Đế 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 此thử 言ngôn 與dữ 經kinh 相tương 違vi 。
何hà 以dĩ 故cố 。 於ư 經kinh 中trung 說thuyết 唯duy 貪tham 愛ái 為vi 集tập 。 由do 貪tham 愛ái 勝thắng 故cố 。 經kinh 中trung 說thuyết 為vi 集tập 。 不bất 撥bát 所sở 餘dư 諸chư 法pháp 為vi 集tập 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 可khả 知tri 。 由do 於ư 餘dư 處xứ 亦diệc 說thuyết 別biệt 法pháp 為vi 集tập 故cố 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 偈kệ 云vân 。
業nghiệp 貪tham 愛ái 無vô 明minh 。 此thử 三tam 於ư 未vị 來lai 。
能năng 為vi 諸chư 有hữu 因nhân 。
復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 。 五ngũ 種chủng 種chủng 子tử 類loại 。 是thị 有hữu 取thủ 識thức 別biệt 名danh 。 地địa 界giới 是thị 四tứ 識thức 住trụ 別biệt 名danh 。 是thị 故cố 經Kinh 中trung 此thử 言ngôn 。 由do 別biệt 意ý 說thuyết 。 故cố 不bất 了liễu 義nghĩa 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 教giáo 中trung 。 言ngôn 依y 法pháp 相tướng 。
復phục 次thứ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 說thuyết 有hữu 為vi 法pháp 。 相tương 續tục 恆hằng 有hữu 因nhân 故cố 。 說thuyết 貪tham 愛ái 為vi 集tập 。 佛Phật 欲dục 說thuyết 生sanh 因nhân 有hữu 因nhân 故cố 。 於ư 偈kệ 中trung 說thuyết 餘dư 法pháp 。 謂vị 業nghiệp 貪tham 愛ái 無vô 明minh 。 如như 經kinh 言ngôn 。 業nghiệp 於ư 生sanh 是thị 因nhân 。 貪tham 愛ái 於ư 有hữu 是thị 因nhân 。
復phục 次thứ 由do 經kinh 中trung 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 。 有hữu 發phát 起khởi 次thứ 第đệ 故cố 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 安an 立lập 種chủng 子tử 及cập 田điền 。 說thuyết 識thức 等đẳng 亦diệc 為vi 因nhân 。 何hà 法pháp 名danh 生sanh 。 何hà 法pháp 名danh 有hữu 。 界giới 道đạo 生sanh 等đẳng 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 故cố 。 取thủ 此thử 身thân 名danh 生sanh 。 無vô 差sai 別biệt 接tiếp 續tục 後hậu 有hữu 說thuyết 名danh 有hữu 。 此thử 二nhị 次thứ 第đệ 以dĩ 業nghiệp 及cập 有hữu 愛ái 為vi 因nhân 。 譬thí 如như 舍xá 利lợi 麥mạch 等đẳng 種chủng 子tử 。 由do 品phẩm 類loại 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 能năng 為vi 差sai 別biệt 芽nha 生sanh 因nhân 。 水thủy 等đẳng 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 通thông 能năng 為vì 一nhất 切thiết 芽nha 生sanh 因nhân 。 業nghiệp 及cập 貪tham 愛ái 譬thí 喻dụ 如như 此thử 。 貪tham 愛ái 為vi 有hữu 因nhân 。 此thử 中trung 有hữu 何hà 道Đạo 理lý 為vi 證chứng 。 無vô 貪tham 愛ái 人nhân 不bất 受thọ 生sanh 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 愛ái 無vô 愛ái 二nhị 人nhân 俱câu 死tử 。 唯duy 見kiến 有hữu 愛ái 更cánh 生sanh 。 不bất 見kiến 無vô 愛ái 更cánh 生sanh 。 由do 離ly 貪tham 愛ái 無vô 生sanh 故cố 。 是thị 故cố 知tri 貪tham 愛ái 為vi 有hữu 因nhân 。
復phục 次thứ 由do 轉chuyển 變biến 相tương 續tục 故cố 。 若nhược 是thị 處xứ 中trung 有hữu 貪tham 愛ái 見kiến 心tâm 相tương 續tục 於ư 彼bỉ 。 數sác 數sác 轉chuyển 變biến 。 是thị 故cố 於ư 未vị 來lai 中trung 由do 比tỉ 量lượng 應ưng 知tri 亦diệc 如như 此thử 。
復phục 次thứ 更cánh 無vô 餘dư 惑hoặc 能năng 執chấp 取thủ 此thử 身thân 。 猶do 如như 貪tham 愛ái 。 譬thí 如như 浴dục 散tán 分phần/phân 中trung 燥táo 摩ma 須tu 羅la 屑tiết 。 無vô 有hữu 餘dư 因nhân 如như 此thử 堅kiên 著trước 。 如như 我ngã 愛ái 此thử 即tức 道Đạo 理lý 。 有hữu 處xứ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 諦đế 有hữu 四tứ 。 有hữu 處xứ 說thuyết 諦đế 有hữu 二nhị 。 謂vị 俗tục 諦đế 真Chân 諦Đế 。 此thử 二nhị 諦đế 何hà 相tương/tướng 。 偈kệ 曰viết 。 若nhược 破phá 無vô 彼bỉ 智trí 。 由do 智trí 除trừ 餘dư 爾nhĩ 。 俗tục 諦đế 如như 瓶bình 水thủy 。 異dị 此thử 名danh 真Chân 諦Đế 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 物vật 分phần 分phần 被bị 破phá 。 物vật 智trí 則tắc 不bất 起khởi 。 此thử 物vật 名danh 俗tục 有hữu 。 譬thí 如như 瓶bình 等đẳng 。 此thử 瓶bình 若nhược 破phá 成thành 瓦ngõa 。 緣duyên 此thử 瓦ngõa 瓶bình 智trí 則tắc 不bất 起khởi 。 是thị 故cố 瓶bình 等đẳng 。 諸chư 物vật 由do 形hình 相tướng 假giả 有hữu 。
復phục 次thứ 於ư 此thử 物vật 中trung 。 由do 智trí 析tích 除trừ 餘dư 法pháp 。 此thử 物vật 智trí 亦diệc 不bất 起khởi 。 此thử 物vật 名danh 俗tục 有hữu 。 譬thí 如như 水thủy 等đẳng 。 此thử 水thủy 若nhược 由do 智trí 析tích 除trừ 色sắc 大đại 等đẳng 法pháp 。 水thủy 智trí 則tắc 不bất 起khởi 。 是thị 故cố 水thủy 等đẳng 諸chư 物vật 。 由do 聚tụ 集tập 假giả 故cố 有hữu 。 由do 名danh 句cú 字tự 門môn 顯hiển 示thị 真chân 實thật 義nghĩa 。 緣duyên 名danh 句cú 字tự 於ư 真chân 義nghĩa 起khởi 智trí 。 若nhược 入nhập 觀quán 時thời 不bất 能năng 緣duyên 名danh 等đẳng 。 若nhược 出xuất 觀quán 時thời 不bất 能năng 緣duyên 真chân 義nghĩa 。 是thị 故cố 名danh 等đẳng 及cập 此thử 智trí 。 由do 顯hiển 示thị 假giả 故cố 有hữu 。 於ư 此thử 三tam 法pháp 。 以dĩ 何hà 法pháp 為vi 俗tục 。 但đãn 名danh 所sở 作tác 無vô 體thể 是thị 俗tục 。 由do 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 。 說thuyết 有hữu 瓶bình 水thủy 名danh 等đẳng 。 稱xưng 為vi 實thật 語ngữ 不bất 說thuyết 為vi 妄vọng 。 是thị 故cố 立lập 此thử 為vi 俗tục 諦đế 。 離ly 此thử 三tam 所sở 餘dư 名danh 真Chân 諦Đế 。 若nhược 物vật 分phần 分phần 被bị 破phá 。 物vật 智trí 起khởi 不bất 異dị 。 若nhược 由do 智trí 析tích 除trừ 餘dư 法pháp 。 物vật 智trí 亦diệc 不bất 異dị 。 若nhược 離ly 名danh 等đẳng 。 於ư 境cảnh 界giới 智trí 亦diệc 不bất 異dị 。 說thuyết 此thử 法pháp 名danh 真chân 實thật 。 譬thí 如như 色sắc 等đẳng 。 若nhược 約ước 隣lân 虛hư 析tích 此thử 色sắc 。 及cập 由do 智trí 除trừ 味vị 等đẳng 餘dư 法pháp 緣duyên 色sắc 智trí 起khởi 不bất 異dị 。 如như 色sắc 受thọ 等đẳng 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 此thử 名danh 世thế 間gian 真Chân 諦Đế 。 如như 此thử 等đẳng 法pháp 由do 於ư 世thế 間gian 實thật 有hữu 故cố 故cố 立lập 為vi 真Chân 諦Đế 復phục 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 若nhược 法pháp 是thị 出xuất 世thế 智trí 所sở 緣duyên 。 或hoặc 是thị 出xuất 世thế 後hậu 智trí 所sở 緣duyên 。 如như 此thử 亦diệc 說thuyết 名danh 真Chân 諦Đế 。 謂vị 境cảnh 界giới 真chân 果quả 真chân 道đạo 真chân 。 若nhược 餘dư 法pháp 異dị 此thử 三tam 。 說thuyết 名danh 俗tục 諦đế 。 略lược 說thuyết 諸chư 諦đế 已dĩ 。 若nhược 廣quảng 說thuyết 應ưng 知tri 。 如như 六lục 勝thắng 智trí 論luận 說thuyết 。 修tu 何hà 方phương 便tiện 能năng 入nhập 四Tứ 諦Đế 觀quán 。 應ưng 說thuyết 此thử 義nghĩa 。 是thị 故cố 從tùng 初sơ 發phát 行hạnh 次thứ 第đệ 今kim 當đương 說thuyết 。 偈kệ 曰viết 。 住trụ 善thiện 行hành 有hữu 聞văn 。 思tư 後hậu 學học 修tu 慧tuệ 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 求cầu 欲dục 觀quán 四Tứ 諦Đế 。 從tùng 初sơ 先tiên 學học 持trì 戒giới 。 次thứ 取thủ 學học 隨tùy 順thuận 四Tứ 諦Đế 觀quán 文văn 句cú 。 次thứ 聽thính 文văn 句cú 正chánh 義nghĩa 。 聽thính 聞văn 已dĩ 如như 理lý 正chánh 思tư 義nghĩa 。 無vô 倒đảo 思tư 已dĩ 。 後hậu 修tu 習tập 觀quán 行hành 。 令linh 成thành 修tu 慧tuệ 。 此thử 人nhân 依y 聞văn 慧tuệ 生sanh 思tư 慧tuệ 。 依y 思tư 慧tuệ 生sanh 修tu 慧tuệ 。 此thử 三tam 慧tuệ 何hà 相tương/tướng 。 偈kệ 曰viết 。 名danh 二nhị 義nghĩa 境cảnh 界giới 。 聞văn 思tư 修tu 三tam 慧tuệ 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 言ngôn 聞văn 慧tuệ 。 緣duyên 名danh 為vi 境cảnh 。 思tư 慧tuệ 緣duyên 名danh 義nghĩa 為vi 境cảnh 。 有hữu 時thời 由do 文văn 句cú 引dẫn 義nghĩa 。 有hữu 時thời 由do 義nghĩa 引dẫn 文văn 句cú 。 修tu 慧tuệ 但đãn 緣duyên 義nghĩa 為vi 境cảnh 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 慧tuệ 已dĩ 成thành 故cố 。 不bất 觀quán 文văn 字tự 。 唯duy 緣duyên 義nghĩa 起khởi 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 未vị 曾tằng 學học 泅# 。 不bất 離ly 浮phù 物vật 。 若nhược 已dĩ 學học 未vị 成thành 。 或hoặc 離ly 或hoặc 捉tróc 。 若nhược 學học 已dĩ 成thành 。 不bất 依y 浮phù 物vật 。 自tự 能năng 得đắc 渡độ 。 三tam 慧tuệ 譬thí 如như 此thử 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 說thuyết 如như 此thử 。 於ư 此thử 分phân 別biệt 中trung 。 思tư 慧tuệ 不bất 成thành 就tựu 。 若nhược 思tư 緣duyên 名danh 起khởi 。 則tắc 成thành 聞văn 慧tuệ 。 若nhược 緣duyên 義nghĩa 起khởi 。 則tắc 成thành 修tu 慧tuệ 。 若nhược 立lập 三tam 慧tuệ 相tương/tướng 。 如như 此thử 則tắc 無vô 過quá 失thất 。 依y 聖thánh 言ngôn 量lượng 。 所sở 生sanh 決quyết 定định 智trí 名danh 聞văn 慧tuệ 。 依y 聖thánh 教giáo 簡giản 擇trạch 道Đạo 理lý 。 所sở 生sanh 決quyết 定định 智trí 名danh 思tư 慧tuệ 。 依y 三Tam 摩Ma 提Đề 。 所sở 生sanh 智trí 名danh 修tu 慧tuệ 。 此thử 三tam 慧tuệ 皆giai 約ước 因nhân 得đắc 名danh 。 因nhân 聞văn 生sanh 名danh 聞văn 慧tuệ 。 思tư 修tu 慧tuệ 亦diệc 爾nhĩ 。 譬thí 如như 說thuyết 食thực 為vi 命mạng 。 說thuyết 草thảo 為vi 牛ngưu 。 若nhược 人nhân 勇dũng 猛mãnh 。 求cầu 得đắc 修tu 觀quán 。 此thử 修tu 觀quán 云vân 何hà 得đắc 成thành 。 是thị 故cố 應ưng 說thuyết 此thử 義nghĩa 次thứ 第đệ 。 偈kệ 曰viết 。 有hữu 二nhị 離ly 人nhân 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 由do 身thân 由do 心tâm 。 能năng 遠viễn 離ly 住trụ 。 謂vị 遠viễn 離ly 群quần 雜tạp 及cập 蓋cái 覺giác 觀quán 等đẳng 惡ác 法pháp 。 此thử 二nhị 遠viễn 離ly 。 於ư 何hà 人nhân 可khả 易dị 善thiện 成thành 若nhược 人nhân 有hữu 知tri 足túc 有hữu 少thiểu 欲dục 。 偈kệ 曰viết 。 無vô 。 不bất 知tri 足túc 大đại 欲dục 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 不bất 知tri 。 足túc 有hữu 大đại 欲dục 。 於ư 此thử 人nhân 此thử 二nhị 遠viễn 離ly 。 則tắc 難nan 得đắc 成thành 。 若nhược 成thành 亦diệc 不bất 清thanh 淨tịnh 。 此thử 不bất 知tri 足túc 及cập 大đại 欲dục 。 別biệt 相tướng 云vân 何hà 。 偈kệ 曰viết 。 前tiền 已dĩ 得đắc 求cầu 多đa 。 後hậu 未vị 得đắc 求cầu 得đắc 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 說thuyết 已dĩ 得đắc 可khả 愛ái 衣y 服phục 等đẳng 緣duyên 。 更cánh 求cầu 多đa 得đắc 。 說thuyết 名danh 不bất 知tri 足túc 。 求cầu 得đắc 未vị 得đắc 。 說thuyết 名danh 大đại 欲dục 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 師sư 說thuyết 如như 此thử 。 為vi 不bất 爾nhĩ 耶da 。 此thử 求cầu 多đa 得đắc 。 於ư 未vị 得đắc 起khởi 。 非phi 於ư 已dĩ 得đắc 。 若nhược 爾nhĩ 此thử 二nhị 何hà 異dị 。 汝nhữ 等đẳng 應ưng 說thuyết 。 若nhược 執chấp 如như 此thử 。 是thị 義nghĩa 可khả 然nhiên 。 由do 已dĩ 得đắc 非phi 可khả 愛ái 非phi 多đa 衣y 服phục 等đẳng 緣duyên 。 心tâm 憂ưu 不bất 安an 。 說thuyết 名danh 不bất 知tri 足túc 。 未vị 得đắc 可khả 愛ái 及cập 多đa 求cầu 得đắc 。 說thuyết 名danh 大đại 欲dục 。 偈kệ 曰viết 。 翻phiên 此thử 二nhị 對đối 治trị 。 釋thích 曰viết 。 翻phiên 此thử 不bất 知tri 足túc 及cập 大đại 欲dục 。 應ưng 知tri 二nhị 種chủng 。 法pháp 為vi 對đối 治trị 。 謂vị 知tri 足túc 及cập 少thiểu 欲dục 。 偈kệ 曰viết 。 或hoặc 三tam 界giới 無vô 流lưu 。 釋thích 曰viết 。 此thử 二nhị 種chủng 對đối 治trị 。 或hoặc 屬thuộc 三tam 界giới 。 或hoặc 屬thuộc 無vô 流lưu 界giới 。 不bất 知tri 足túc 及cập 大đại 欲dục 。 唯duy 屬thuộc 欲dục 界giới 。 此thử 知tri 足túc 少thiểu 欲dục 。 自tự 性tánh 云vân 何hà 。 偈kệ 曰viết 。 無vô 貪tham 類loại 。 釋thích 曰viết 。 無vô 貪tham 善thiện 根căn 為vi 性tánh 。 偈kệ 曰viết 。 聖thánh 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 是thị 知tri 足túc 少thiểu 欲dục 。 無vô 貪tham 為vi 性tánh 故cố 。 是thị 故cố 入nhập 聖thánh 種chủng 攝nhiếp 。 由do 聖thánh 人nhân 從tùng 彼bỉ 生sanh 故cố 。 說thuyết 彼bỉ 為vi 聖thánh 種chủng 。 是thị 聖thánh 種chủng 已dĩ 無vô 貪tham 為vi 性tánh 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 前tiền 三tam 知tri 足túc 體thể 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 三tam 謂vị 隨tùy 得đắc 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 。 住trú 處xứ 知tri 足túc 。 此thử 三tam 知tri 足túc 。 是thị 前tiền 三tam 聖thánh 種chủng 體thể 。 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 謂vị 修tu 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 戲hí 。 云vân 何hà 此thử 第đệ 四tứ 。 以dĩ 無vô 貪tham 為vi 性tánh 。 由do 背bối/bội 有hữu 欲dục 生sanh 故cố 。
復phục 次thứ 由do 四tứ 聖thánh 種chủng 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 顯hiển 示thị 何hà 義nghĩa 。 偈kệ 曰viết 。 後hậu 顯hiển 業nghiệp 三tam 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 既ký 為vi 法pháp 主chủ 。 弟đệ 子tử 棄khí 捨xả 生sanh 具cụ 及cập 業nghiệp 基cơ 出xuất 家gia 。 依y 佛Phật 求cầu 解giải 脫thoát 。 法pháp 主chủ 立lập 二nhị 正chánh 事sự 。 一nhất 生sanh 具cụ 二nhị 業nghiệp 基cơ 。 由do 前tiền 三tam 聖thánh 種chủng 。 安an 立lập 生sanh 具cụ 。 由do 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 安an 立lập 業nghiệp 基cơ 。 依y 此thử 生sanh 具cụ 。 汝nhữ 等đẳng 作tác 如như 此thử 業nghiệp 基cơ 。 不bất 久cửu 應ưng 至chí 得đắc 解giải 脫thoát 。 云vân 何hà 法pháp 主chủ 安an 立lập 如như 此thử 生sanh 具cụ 及cập 業nghiệp 基cơ 。 偈kệ 曰viết 。 愛ái 生sanh 對đối 治trị 故cố 。 釋thích 曰viết 。 於ư 經kinh 中trung 說thuyết 貪tham 愛ái 生sanh 有hữu 四tứ 。 如như 經kinh 言ngôn 。 比Bỉ 丘Khâu 因nhân 衣y 服phục 貪tham 愛ái 欲dục 生sanh 生sanh 。 欲dục 住trụ 住trụ 。 欲dục 取thủ 取thủ 。 因nhân 飲ẩm 食thực 及cập 住trú 處xứ 。 貪tham 愛ái 欲dục 生sanh 生sanh 欲dục 住trụ 住trụ 。 欲dục 取thủ 取thủ 。 比Bỉ 丘Khâu 因nhân 如như 此thử 有hữu 非phi 有hữu 。 貪tham 愛ái 欲dục 生sanh 生sanh 。 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 為vi 對đối 治trị 此thử 四tứ 種chủng 貪tham 愛ái 故cố 。 說thuyết 四tứ 聖thánh 種chủng 。 偈kệ 曰viết 。 我ngã 所sở 我ngã 類loại 愛ái 。 為vi 暫tạm 永vĩnh 除trừ 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 是thị 前tiền 所sở 說thuyết 義nghĩa 復phục 有hữu 別biệt 意ý 。 故cố 須tu 更cánh 說thuyết 。 我ngã 所sở 類loại 謂vị 衣y 服phục 等đẳng 三tam 。 我ngã 類loại 謂vị 自tự 身thân 。 於ư 此thử 二nhị 生sanh 愛ái 。 此thử 中trung 為vi 暫tạm 滅diệt 我ngã 所sở 類loại 愛ái 故cố 。 立lập 前tiền 三tam 聖thánh 種chủng 。 為vi 永vĩnh 滅diệt 四tứ 愛ái 。 謂vị 我ngã 所sở 類loại 愛ái 。 我ngã 類loại 愛ái 。 故cố 立lập 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 此thử 義nghĩa 已dĩ 說thuyết 。 由do 因nhân 此thử 義nghĩa 。 觀quán 行hành 人nhân 得đắc 善thiện 調điều 伏phục 。 後hậu 修tu 觀quán 得đắc 成thành 。 若nhược 人nhân 已dĩ 調điều 伏phục 。 堪kham 為vi 道đạo 器khí 。 於ư 修tu 中trung 緣duyên 何hà 法Pháp 門môn 。 得đắc 入nhập 修tu 觀quán 偈kệ 曰viết 。 入nhập 修tu 由do 二nhị 因nhân 。 不bất 淨tịnh 觀quán 息tức 念niệm 。 釋thích 曰viết 。 何hà 人nhân 因nhân 不bất 淨tịnh 觀quán 入nhập 修tu 。 何hà 人nhân 因nhân 阿a 那na 波ba 那na 。 念niệm 入nhập 修tu 次thứ 第đệ 。 偈kệ 曰viết 。 多đa 欲dục 多đa 覺giác 觀quán 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 欲dục 行hành 恆hằng 起khởi 或hoặc 重trọng/trùng 起khởi 。 此thử 人nhân 由do 不bất 淨tịnh 觀quán 。 得đắc 入nhập 於ư 修tu 。 若nhược 人nhân 由do 多đa 覺giác 觀quán 行hành 。 起khởi 散tán 亂loạn 心tâm 。 此thử 人nhân 由do 阿a 那na 波ba 那na 念niệm 。 得đắc 入nhập 於ư 修tu 何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 念niệm 由do 不bất 緣duyên 多đa 種chủng 境cảnh 故cố 。 是thị 故cố 生sanh 起khởi 。 能năng 作tác 滅diệt 離ly 覺giác 觀quán 對đối 治trị 不bất 淨tịnh 觀quán 。 由do 緣duyên 多đa 種chủng 差sai 別biệt 色sắc 形hình 為vi 境cảnh 能năng 引dẫn 生sanh 覺giác 觀quán 。 餘dư 師sư 說thuyết 如như 此thử 。 又hựu 餘dư 師sư 說thuyết 。 由do 不bất 緣duyên 外ngoại 門môn 起khởi 故cố 。 不bất 生sanh 覺giác 觀quán 。 不bất 淨tịnh 觀quán 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 外ngoại 門môn 起khởi 故cố 。 引dẫn 生sanh 覺giác 觀quán 。 由do 觀quán 察sát 彼bỉ 境cảnh 故cố 。 此thử 中trung 欲dục 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 色sắc 欲dục 。 二nhị 形hình 貌mạo 欲dục 。 三tam 觸xúc 欲dục 。 四tứ 威uy 儀nghi 欲dục 諸chư 師sư 說thuyết 。 為vi 對đối 治trị 第đệ 一nhất 欲dục 。 修tu 觀quán 行hành 人nhân 。 應ưng 緣duyên 壞hoại 黑hắc 等đẳng 色sắc 為vi 境cảnh 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 。 為vi 對đối 治trị 第đệ 二nhị 欲dục 。 應ưng 緣duyên 膖phùng 脹trướng 被bị 食thực 分phân 散tán 為vi 境cảnh 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 。 為vi 對đối 治trị 第đệ 三tam 欲dục 。 應ưng 緣duyên 赤xích 筋cân 相tương 連liên 骨cốt 為vi 境cảnh 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 。 為vi 對đối 治trị 第đệ 四tứ 欲dục 。 應ưng 緣duyên 不bất 動động 死tử 屍thi 為vi 境cảnh 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán 。 諸chư 師sư 說thuyết 。 若nhược 欲dục 修tu 通thông 對đối 治trị 。 偈kệ 曰viết 。 骨cốt 觀quán 通thông 欲dục 治trị 。 釋thích 曰viết 。 於ư 相tương 連liên 骨cốt 聚tụ 中trung 四tứ 種chủng 欲dục 境cảnh 品phẩm 類loại 皆giai 悉tất 不bất 有hữu 。 若nhược 緣duyên 此thử 骨cốt 聚tụ 為vi 境cảnh 修tu 習tập 不bất 淨tịnh 觀quán 。 通thông 能năng 對đối 治trị 四tứ 種chủng 欲dục 。 由do 不bất 淨tịnh 觀quán 皆giai 假giả 想tưởng 。 一nhất 處xứ 思tư 量lượng 為vi 體thể 故cố 。 不bất 能năng 永vĩnh 滅diệt 諸chư 惑hoặc 。 但đãn 能năng 伏phục 滅diệt 諸chư 惑hoặc 。 觀quán 行hành 人nhân 修tu 習tập 不bất 淨tịnh 觀quán 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 初sơ 發phát 觀quán 行hành 。 二nhị 已dĩ 數số 習tập 成thành 行hành 。 三tam 已dĩ 過quá 思tư 量lượng 行hành 。 此thử 中trung 偈kệ 曰viết 。 骨cốt 量lượng 遍biến 至chí 海hải 。 增tăng 減giảm 名danh 初sơ 發phát 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 觀quán 行hành 人nhân 。 欲dục 修tu 習tập 不bất 淨tịnh 觀quán 。 從tùng 初sơ 於ư 自tự 身thân 分phần/phân 中trung 。 安an 置trí 於ư 心tâm 。 或hoặc 在tại 脚cước 指chỉ 。 或hoặc 在tại 額ngạch 上thượng 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 。 心tâm 已dĩ 隨tùy 事sự 。 後hậu 於ư 身thân 分phân 作tác 假giả 想tưởng 。 除trừ 皮bì 肉nhục 血huyết 等đẳng 。 次thứ 第đệ 治trị 骨cốt 令linh 淨tịnh 。 心tâm 見kiến 具cụ 足túc 骨cốt 聚tụ 相tương/tướng 。 如như 見kiến 一nhất 骨cốt 聚tụ 假giả 想tưởng 見kiến 第đệ 二nhị 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 此thử 次thứ 第đệ 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 長trưởng 。 滿mãn 於ư 房phòng 寺tự 伽già 藍lam 國quốc 內nội 。 乃nãi 至chí 遍biến 滿mãn 大đại 地địa 。 以dĩ 海hải 為vi 邊biên 。 假giả 想tưởng 見kiến 如như 此thử 。 骨cốt 聚tụ 遍biến 滿mãn 。 為vi 增tăng 長trưởng 意ý 樂lạc 故cố 。 後hậu 更cánh 縮súc 減giảm 前tiền 觀quán 。 乃nãi 至chí 假giả 想tưởng 。 唯duy 見kiến 自tự 身thân 骨cốt 聚tụ 。 為vi 漸tiệm 略lược 麁thô 廣quảng 心tâm 故cố 。 心tâm 由do 如như 此thử 量lượng 。 自tự 在tại 不bất 淨tịnh 觀quán 得đắc 成thành 。 於ư 此thử 位vị 中trung 。 是thị 人nhân 名danh 初sơ 發phát 觀quán 行hành 。 偈kệ 曰viết 。 除trừ 脚cước 頭đầu 骨cốt 半bán 說thuyết 名danh 數số 習tập 成thành 。 釋thích 曰viết 。 復phục 為vi 漸tiệm 略lược 。 細tế 心tâm 量lượng 差sai 別biệt 故cố 。 於ư 骨cốt 聚tụ 中trung 。 除trừ 脚cước 骨cốt 思tư 惟duy 餘dư 骨cốt 。 是thị 名danh 下hạ 略lược 。 如như 此thử 次thứ 第đệ 乃nãi 至chí 除trừ 半bán 身thân 。 及cập 除trừ 半bán 頭đầu 骨cốt 。 思tư 惟duy 餘dư 半bán 頭đầu 骨cốt 。 是thị 名danh 中trung 上thượng 二nhị 略lược 。 由do 於ư 略lược 自tự 在tại 究cứu 竟cánh 故cố 。 於ư 此thử 位vị 中trung 。 是thị 人nhân 名danh 已dĩ 數số 習tập 成thành 行hành 。 偈kệ 曰viết 。 安an 心tâm 於ư 眉mi 間gian 。 說thuyết 名danh 過quá 思tư 量lượng 。 釋thích 曰viết 。 此thử 觀quán 行hành 人nhân 。 除trừ 所sở 餘dư 半bán 頭đầu 骨cốt 。 唯duy 安an 心tâm 於ư 自tự 眉mi 間gian 。 或hoặc 緣duyên 骨cốt 及cập 餘dư 境cảnh 。 一nhất 心tâm 得đắc 住trụ 。 於ư 此thử 位vị 中trung 。 是thị 人nhân 名danh 已dĩ 過quá 思tư 量lượng 行hành 。 有hữu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 由do 境cảnh 界giới 小tiểu 故cố 小tiểu 。 不bất 由do 自tự 在tại 小tiểu 故cố 小tiểu 。 此thử 中trung 有hữu 四tứ 句cú 。 已dĩ 熟thục 未vị 熟thục 思tư 惟duy 。 未vị 熟thục 已dĩ 熟thục 思tư 惟duy 。 緣duyên 自tự 身thân 乃nãi 至chí 海hải 邊biên 骨cốt 聚tụ 為vi 境cảnh 故cố 。
復phục 次thứ 此thử 不bất 淨tịnh 觀quán 。 何hà 法pháp 為vi 性tánh 。 幾kỷ 地địa 何hà 法pháp 為vi 境cảnh 。 何hà 處xứ 得đắc 生sanh 此thử 義nghĩa 。 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 偈kệ 曰viết 。 無vô 貪tham 性tánh 十Thập 地Địa 。 欲dục 見kiến 境cảnh 人nhân 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 觀quán 無vô 貪tham 為vi 性tánh 。 地địa 有hữu 十thập 。 謂vị 四tứ 定định 及cập 四tứ 近cận 邊biên 定định 中trung 間gian 定định 欲dục 界giới 。 以dĩ 欲dục 界giới 所sở 見kiến 法pháp 為vi 境cảnh 。 所sở 見kiến 謂vị 色sắc 及cập 形hình 。 是thị 故cố 此thử 定định 以dĩ 義nghĩa 為vi 境cảnh 此thử 義nghĩa 可khả 然nhiên 。 此thử 觀quán 唯duy 於ư 人nhân 道đạo 中trung 生sanh 。 餘dư 道đạo 則tắc 無vô 。 何hà 況huống 餘dư 界giới 。 於ư 人nhân 道đạo 中trung 。 除trừ 北bắc 鳩cưu 婁lâu 。 由do 如như 此thử 義nghĩa 。 是thị 故cố 此thử 觀quán 名danh 不bất 淨tịnh 觀quán 。 隨tùy 觀quán 世thế 境cảnh 界giới 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 無vô 生sanh 為vi 法pháp 。 緣duyên 三tam 世thế 為vi 境cảnh 。 由do 假giả 想tưởng 思tư 惟duy 故cố 。 但đãn 是thị 有hữu 流lưu 。 有hữu 離ly 欲dục 得đắc 。 有hữu 加gia 行hành 得đắc 。 由do 曾tằng 得đắc 不bất 曾tằng 得đắc 故cố 。 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 相tương 及cập 差sai 別biệt 已dĩ 。 阿a 那na 波ba 那na 。 念niệm 今kim 當đương 說thuyết 。 偈kệ 曰viết 。 阿a 那na 波ba 那na 念niệm 。 慧tuệ 五ngũ 地địa 風phong 境cảnh 。 依y 欲dục 身thân 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 風phong 向hướng 身thân 入nhập 名danh 阿a 那na 。 若nhược 風phong 背bối/bội 身thân 出xuất 名danh 波ba 那na 。 緣duyên 二nhị 為vi 境cảnh 憶ức 持trì 。 名danh 阿a 那na 波ba 那na 。 念niệm 此thử 念niệm 以dĩ 智trí 慧tuệ 為vi 性tánh 。 而nhi 說thuyết 為vi 念niệm 者giả 。 譬thí 如như 念niệm 處xứ 。 此thử 慧tuệ 因nhân 念niệm 力lực 得đắc 成thành 故cố 。 故cố 說thuyết 為vi 念niệm 。 此thử 念niệm 依y 五ngũ 地địa 生sanh 。 謂vị 三tam 近cận 邊biên 定định 初sơ 定định 中trung 間gian 及cập 欲dục 界giới 。 由do 說thuyết 與dữ 捨xả 相tương 應ứng 故cố 。 由do 苦khổ 樂lạc 隨tùy 順thuận 覺giác 觀quán 起khởi 。 此thử 定định 既ký 是thị 覺giác 觀quán 對đối 治trị 故cố 。 與dữ 苦khổ 樂lạc 不bất 相tương 應ứng 。
復phục 次thứ 苦khổ 樂lạc 是thị 定định 心tâm 怨oán 對đối 故cố 。 此thử 觀quán 是thị 定định 心tâm 所sở 成thành 故cố 。 與dữ 苦khổ 樂lạc 不bất 相tương 應ứng 。 有hữu 餘dư 師sư 執chấp 。 觀quán 行hành 人nhân 入nhập 四tứ 定định 觀quán 。 皆giai 有hữu 捨xả 受thọ 。 於ư 彼bỉ 師sư 此thử 觀quán 則tắc 有hữu 八bát 地địa 。 過quá 此thử 於ư 餘dư 地địa 非phi 入nhập 出xuất 息tức 地địa 故cố 。 此thử 定định 緣duyên 風phong 為vi 境cảnh 。 從tùng 欲dục 界giới 依y 止chỉ 生sanh 於ư 人nhân 天thiên 有hữu 此thử 觀quán 。 或hoặc 由do 離ly 欲dục 得đắc 或hoặc 由do 加gia 行hành 得đắc 。 此thử 觀quán 是thị 真chân 實thật 思tư 惟duy 。 屬thuộc 正Chánh 法Pháp 內nội 觀quán 行hành 人nhân 。 偈kệ 曰viết 。 外ngoại 道đạo 無vô 。 釋thích 曰viết 。 於ư 外ngoại 道Đạo 教giáo 無vô 此thử 觀quán 。 無vô 正chánh 說thuyết 故cố 。 自tự 不bất 能năng 覺giác 微vi 細tế 正Chánh 法Pháp 。 此thử 觀quán 偈kệ 曰viết 。 六lục 由do 數số 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 此thử 觀quán 若nhược 具cụ 與dữ 六lục 因nhân 相tương 應ứng 。 方phương 得đắc 圓viên 滿mãn 。 六lục 因nhân 者giả 。 一nhất 數số 。 二nhị 隨tùy 。 三tam 安an 四tứ 相tương/tướng 。 五ngũ 轉chuyển 。 六lục 淨tịnh 此thử 中trung 於ư 入nhập 出xuất 二nhị 息tức 中trung 。 不bất 作tác 功công 用dụng 。 與dữ 心tâm 捨xả 身thân 心tâm 相tương/tướng 唯duy 由do 念niệm 數số 。 一nhất 二nhị 乃nãi 至chí 十thập 。 由do 畏úy 心tâm 略lược 及cập 亂loạn 。 是thị 故cố 不bất 少thiểu 不bất 多đa 。 於ư 此thử 數số 中trung 有hữu 三tam 失thất 。 一nhất 減giảm 數số 。 謂vị 若nhược 二nhị 數số 一nhất 。 二nhị 長trường/trưởng 數số 。 謂vị 若nhược 一nhất 數số 二nhị 。 三tam 雜tạp 亂loạn 數số 。 謂vị 若nhược 入nhập 數số 出xuất 。 若nhược 出xuất 數số 入nhập 。 若nhược 離ly 三tam 失thất 。 是thị 名danh 正chánh 數số 。 中trung 間gian 若nhược 亂loạn 。 更cánh 從tùng 初sơ 數số 。 乃nãi 至chí 得đắc 定định 。 隨tùy 者giả 不bất 作tác 功công 用dụng 。 隨tùy 逐trục 入nhập 出xuất 息tức 行hành 。 此thử 息tức 入nhập 若nhược 遠viễn 出xuất 若nhược 遠viễn 。 如như 息tức 行hành 心tâm 亦diệc 隨tùy 行hành 。 此thử 息tức 為vi 遍biến 行hành 身thân 內nội 。 為vi 行hành 身thân 一nhất 分phần/phân 。 如như 息tức 行hành 心tâm 亦diệc 隨tùy 行hành 。 若nhược 息tức 入nhập 行hành 。 至chí 喉hầu 心tâm 臍tề 臍tề 下hạ 髀bễ 脛hĩnh 。 由do 如như 此thử 處xứ 所sở 。 次thứ 第đệ 乃nãi 至chí 脚cước 心tâm 。 亦diệc 隨tùy 行hành 息tức 。 若nhược 出xuất 行hành 。 或hoặc 一nhất 搩kiệt 手thủ 。 或hoặc 一nhất 尋tầm 乃nãi 至chí 風phong 輪luân 。 及cập 鞞bệ 嵐lam 婆bà 風phong 。 心tâm 亦diệc 隨tùy 行hành 。 由do 此thử 觀quán 思tư 惟duy 真chân 實thật 故cố 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 安an 者giả 或hoặc 於ư 眉mi 間gian 。 或hoặc 於ư 鼻tị 端đoan 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 。 乃nãi 至chí 脚cước 指chỉ 。 堅kiên 念niệm 於ư 中trung 住trụ 。 譬thí 如như 摩ma 尼ni 依y 縷lũ 。 相tương/tướng 者giả 觀quan 視thị 此thử 息tức 。 為vi 益ích 為vi 損tổn 。 為vi 冷lãnh 為vi 熱nhiệt 等đẳng 。 此thử 觀quán 不bất 但đãn 以dĩ 風phong 大đại 為vi 境cảnh 。 四tứ 大đại 及cập 所sở 造tạo 色sắc 。 心tâm 及cập 心tâm 法pháp 。 以dĩ 彼bỉ 為vi 依y 具cụ 。 以dĩ 五ngũ 陰ấm 為vi 境cảnh 界giới 。 轉chuyển 者giả 轉chuyển 緣duyên 風phong 境cảnh 慧tuệ 。 安an 置trí 此thử 念niệm 於ư 上thượng 上thượng 品phẩm 善thiện 根căn 處xứ 。 乃nãi 至chí 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 淨tịnh 者giả 此thử 念niệm 已dĩ 入nhập 見kiến 道đạo 脩tu 道Đạo 中trung 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 從tùng 念niệm 處xứ 為vi 初sơ 。 金kim 剛cang 心tâm 為vi 後hậu 名danh 轉chuyển 。 盡tận 智trí 無vô 生sanh 智trí 名danh 淨tịnh 。 此thử 中trung 說thuyết 偈kệ 。
一nhất 數số 二nhị 隨tùy 行hành 。 三tam 安an 四tứ 占chiêm 相tướng 。
五ngũ 轉chuyển 六lục 清thanh 淨tịnh 。 說thuyết 名danh 息tức 念niệm 觀quán 。
此thử 中trung 。 應ưng 知tri 入nhập 出xuất 息tức 法pháp 。 偈kệ 曰viết 。 入nhập 出xuất 息tức 隨tùy 身thân 。 釋thích 曰viết 。 隨tùy 身thân 所sở 依y 地địa 。 入nhập 出xuất 息tức 與dữ 身thân 同đồng 地địa 。 由do 息tức 是thị 身thân 一nhất 分phần/phân 故cố 。 此thử 息tức 依y 止chỉ 身thân 心tâm 差sai 別biệt 生sanh 起khởi 生sanh 無vô 色sắc 界giới 眾chúng 生sanh 。 及cập 在tại 柯kha 羅la 邏la 等đẳng 位vị 。 於ư 中trung 不bất 有hữu 故cố 。 入nhập 無vô 心tâm 定định 。 及cập 在tại 第đệ 四tứ 定định 。 於ư 此thử 人nhân 亦diệc 不bất 有hữu 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 身thân 中trung 已dĩ 有hữu 空không 。 入nhập 出xuất 息tức 地địa 。 心tâm 若nhược 正chánh 現hiện 前tiền 。 此thử 息tức 必tất 生sanh 起khởi 。 若nhược 人nhân 出xuất 第đệ 四tứ 定định 觀quán 風phong 。 則tắc 先tiên 入nhập 若nhược 死tử 。 若nhược 入nhập 第đệ 四tứ 定định 觀quán 風phong 。 但đãn 出xuất 不bất 入nhập 。 偈kệ 曰viết 。 眾chúng 生sanh 名danh 。 釋thích 曰viết 。 假giả 立lập 眾chúng 生sanh 法pháp 聚tụ 中trung 一nhất 分phần/phân 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 非phi 取thủ 。 釋thích 曰viết 。 與dữ 根căn 相tướng 離ly 故cố 。 非phi 心tâm 心tâm 法pháp 所sở 取thủ 為vi 依y 止chỉ 。 偈kệ 曰viết 。 等đẳng 流lưu 。 釋thích 曰viết 。 非phi 增tăng 長trưởng 非phi 果quả 報báo 。 若nhược 身thân 增tăng 長trưởng 。 此thử 不bất 增tăng 長trưởng 故cố 非phi 增tăng 長trưởng 。 已dĩ 斷đoạn 更cánh 續tục 故cố 非phi 果quả 報báo 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 果quả 報báo 色sắc 有hữu 如như 此thử 相tương/tướng 。 故cố 是thị 等đẳng 流lưu 。 偈kệ 曰viết 。 非phi 下hạ 心tâm 。 所sở 緣duyên 非phi 餘dư 心tâm 。 釋thích 曰viết 。 此thử 二nhị 息tức 同đồng 地địa 心tâm 及cập 上thượng 地địa 心tâm 。 能năng 緣duyên 此thử 為vi 境cảnh 。 非phi 下hạ 地địa 心tâm 能năng 緣duyên 。 亦diệc 非phi 威uy 儀nghi 及cập 變biến 化hóa 等đẳng 心tâm 能năng 緣duyên 。 說thuyết 入nhập 修tu 二nhị 法Pháp 門môn 已dĩ 。 由do 此thử 二nhị 法pháp 門môn 。 若nhược 已dĩ 得đắc 。 三Tam 摩Ma 提Đề 。 偈kệ 曰viết 。 修tu 觀quán 已dĩ 成thành 就tựu 。 方phương 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 釋thích 曰viết 。 為vi 成thành 就tựu 四Tứ 諦Đế 觀quán 故cố 。 次thứ 說thuyết 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 四tứ 念niệm 處xứ 通thông 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 能năng 對đối 治trị 四tứ 倒đảo 故cố 。 云vân 何hà 作tác 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 。 偈kệ 曰viết 。 身thân 受thọ 及cập 心tâm 法pháp 。 由do 簡giản 擇trạch 二nhị 相tương/tướng 。 釋thích 曰viết 。 先tiên 由do 別biệt 通thông 相tương/tướng 簡giản 擇trạch 身thân 。 次thứ 簡giản 擇trạch 受thọ 心tâm 法pháp 。 別biệt 相tướng 者giả 。 是thị 彼bỉ 各các 各các 自tự 性tánh 。 通thông 相tương/tướng 者giả 。 譬thí 如như 一nhất 切thiết 。 有hữu 為vi 以dĩ 無vô 常thường 為vi 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 有hữu 流lưu 以dĩ 苦khổ 為vi 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 法pháp 以dĩ 無vô 我ngã 空không 為vi 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 身thân 有hữu 何hà 別biệt 相tướng 。 四tứ 大đại 四tứ 大đại 所sở 造tạo 為vi 相tương/tướng 。 異dị 前tiền 三tam 名danh 法pháp 。
復phục 次thứ 彼bỉ 說thuyết 。 若nhược 人nhân 正chánh 入nhập 修tu 觀quán 。 觀quán 身thân 由do 隣lân 虛hư 分phần/phân 及cập 剎sát 那na 滅diệt 正chánh 見kiến 。 如như 此thử 身thân 念niệm 處xứ 得đắc 成thành 。 餘dư 念niệm 處xứ 亦diệc 爾nhĩ 。
復phục 次thứ 念niệm 處xứ 復phục 有hữu 何hà 性tánh 。 念niệm 處xứ 有hữu 三tam 。 謂vị 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 。 相tương 應ứng 念niệm 處xứ 。 境cảnh 界giới 念niệm 處xứ 。 此thử 中trung 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 者giả 。 偈kệ 曰viết 。 性tánh 慧tuệ 。 釋thích 曰viết 。 是thị 何hà 慧tuệ 。 偈kệ 曰viết 。 聞văn 思tư 修tu 。 釋thích 曰viết 。 聞văn 思tư 修tu 三tam 慧tuệ 。 是thị 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 故cố 。 約ước 慧tuệ 念niệm 處xứ 成thành 三tam 。 偈kệ 曰viết 。 餘dư 相tương 應ứng 境cảnh 故cố 。 釋thích 曰viết 。 所sở 餘dư 諸chư 法pháp 。 若nhược 與dữ 慧tuệ 共cộng 生sanh 。 說thuyết 名danh 相tướng 應ưng 念niệm 處xứ 。 與dữ 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 相tương 應ứng 故cố 。 能năng 緣duyên 境cảnh 界giới 念niệm 處xứ 故cố 。 是thị 二nhị 念niệm 處xứ 境cảnh 界giới 。 說thuyết 名danh 境cảnh 界giới 念niệm 處xứ 。 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 是thị 慧tuệ 。 云vân 何hà 可khả 知tri 。 於ư 身thân 觀quán 身thân 別biệt 通thông 身thân 相tướng 。 名danh 身thân 念niệm 處xứ 。 由do 此thử 經Kinh 言ngôn 故cố 。 何hà 法pháp 名danh 觀quán 智trí 慧tuệ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 人nhân 有hữu 慧tuệ 於ư 內nội 身thân 中trung 。 能năng 觀quán 通thông 別biệt 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 云vân 何hà 說thuyết 慧tuệ 為vi 念niệm 處xứ 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 說thuyết 。 由do 念niệm 多đa 故cố 。 說thuyết 名danh 念niệm 處xứ 。 義nghĩa 判phán 云vân 。 由do 念niệm 力lực 安an 立lập 成thành 故cố 。 譬thí 如như 破phá 木mộc 堅kiên 持trì 於ư 楔tiết 。 若nhược 執chấp 如như 此thử 。 是thị 義nghĩa 可khả 然nhiên 。 由do 慧tuệ 念niệm 得đắc 住trụ 故cố 。 慧tuệ 名danh 念niệm 處xứ 。 如như 所sở 見kiến 不bất 忘vong 故cố 。 如như 淨tịnh 命mạng 阿a 尼ni 婁lâu 馱đà 說thuyết 。 此thử 觀quán 行hành 人nhân 。 若nhược 住trụ 觀quán 中trung 。 觀quán 身thân 別biệt 通thông 二nhị 相tương/tướng 。 念niệm 緣duyên 身thân 為vi 境cảnh 。 即tức 生sanh 住trụ 長trường/trưởng 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 自tự 說thuyết 。 觀quán 行hành 人nhân 。 若nhược 住trụ 觀quán 中trung 。 觀quán 身thân 別biệt 通thông 二nhị 相tương/tướng 。 念niệm 住trụ 不bất 忘vong 。 由do 此thử 經Kinh 故cố 。 知tri 慧tuệ 是thị 自tự 性tánh 念niệm 處xứ 。 是thị 處xứ 說thuyết 如như 此thử 義nghĩa 。 比Bỉ 丘Khâu 是thị 四tứ 種chủng 念niệm 處xứ 。 云vân 何hà 生sanh 集tập 。 云vân 何hà 滅diệt 離ly 。 是thị 食thực 生sanh 集tập 。 即tức 是thị 身thân 生sanh 集tập 。 是thị 食thực 滅diệt 離ly 。 即tức 是thị 身thân 滅diệt 離ly 。 此thử 經Kinh 但đãn 說thuyết 境cảnh 界giới 念niệm 處xứ 。 於ư 中trung 念niệm 止chỉ 住trụ 故cố 。 如như 境cảnh 界giới 彼bỉ 名danh 亦diệc 如như 此thử 。 由do 緣duyên 自tự 他tha 及cập 二nhị 相tương 續tục 為vi 境cảnh 界giới 故cố 。 四tứ 念niệm 處xứ 各các 有hữu 三tam 種chủng 。 偈kệ 曰viết 。 次thứ 第đệ 如như 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 次thứ 第đệ 隨tùy 生sanh 。 生sanh 云vân 何hà 如như 此thử 。 如như 麁thô 先tiên 觀quán 察sát 故cố 。 由do 身thân 是thị 麁thô 愛ái 欲dục 依y 止chỉ 。 此thử 由do 受thọ 愛ái 欲dục 。 此thử 由do 心tâm 不bất 調điều 伏phục 。 此thử 由do 惑hoặc 不bất 滅diệt 。 故cố 立lập 次thứ 第đệ 。 偈kệ 曰viết 。 四tứ 。 對đối 治trị 倒đảo 等đẳng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 能năng 對đối 治trị 淨tịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 我ngã 。 是thị 故cố 說thuyết 念niệm 處xứ 次thứ 第đệ 有hữu 四tứ 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 此thử 四tứ 念niệm 處xứ 中trung 。 前tiền 三tam 境cảnh 界giới 無vô 相tướng 雜tạp 。 第đệ 四tứ 有hữu 二nhị 種chủng 。 若nhược 但đãn 見kiến 法pháp 境cảnh 界giới 。 則tắc 不bất 相tương 雜tạp 。 譬thí 如như 身thân 等đẳng 。 若nhược 通thông 觀quán 二nhị 三tam 四tứ 。 同đồng 一nhất 道Đạo 理lý 。 同đồng 一nhất 境cảnh 界giới 。 此thử 則tắc 相tương/tướng 雜tạp 。 如như 此thử 數sác 數sác 修tu 習tập 。 身thân 等đẳng 為vi 境cảnh 四tứ 種chủng 念niệm 處xứ 已dĩ 。 偈kệ 曰viết 。 此thử 人nhân 法pháp 念niệm 中trung 。 總tổng 攝nhiếp 境cảnh 界giới 住trụ 。 觀quán 法pháp 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 相tương/tướng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 修tu 觀quán 人nhân 。 住trụ 相tương/tướng 雜tạp 境cảnh 界giới 。 於ư 法Pháp 念niệm 處xứ 中trung 。 一nhất 切thiết 身thân 等đẳng 四tứ 法pháp 。 總tổng 攝nhiếp 為vi 一nhất 境cảnh 。 由do 四tứ 相tương/tướng 觀quán 察sát 。 謂vị 無vô 常thường 相tương/tướng 苦khổ 相tương/tướng 空không 相tướng 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 偈kệ 曰viết 。 從tùng 此thử 暖noãn 行hành 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 從tùng 此thử 法pháp 念niệm 處xứ 。 如như 此thử 次thứ 第đệ 。 數sác 數sác 修tu 習tập 。 至chí 最tối 上thượng 上thượng 品phẩm 。 有hữu 善thiện 根căn 名danh 暖noãn 行hành 即tức 生sanh 起khởi 。 是thị 如như 暖noãn 行hành 名danh 暖noãn 行hành 。 是thị 能năng 燒thiêu 惑hoặc 薪tân 。 四tứ 聖thánh 道Đạo 火hỏa 前tiền 起khởi 相tương/tướng 故cố 。 故cố 說thuyết 名danh 暖noãn 。 偈kệ 曰viết 。 具cụ 四Tứ 諦Đế 為vi 境cảnh 。 有hữu 十thập 六lục 種chủng 行hành 。 釋thích 曰viết 。 此thử 暖noãn 善thiện 根căn 由do 位vị 長trường/trưởng 故cố 。 具cụ 緣duyên 四Tứ 諦Đế 為vi 境cảnh 有hữu 十thập 六lục 行hành 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 觀quán 苦khổ 。 謂vị 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 觀quán 集tập 。 謂vị 因nhân 集tập 生sanh 緣duyên 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 觀quán 滅diệt 。 謂vị 滅diệt 靜tĩnh 妙diệu 離ly 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 觀quán 道đạo 。 謂vị 道đạo 如như 行hành 出xuất 。 十thập 六lục 行hành 差sai 別biệt 後hậu 當đương 說thuyết 。 如như 於ư 暖noãn 行hành 前tiền 亦diệc 如như 此thử 。 偈kệ 曰viết 。 從tùng 暖noãn 頂đảnh 亦diệc 爾nhĩ 。 釋thích 曰viết 。 是thị 暖noãn 由do 軟nhuyễn 中trung 上thượng 品phẩm 。 次thứ 第đệ 增tăng 長trưởng 。 從tùng 暖noãn 上thượng 上thượng 品phẩm 。 有hữu 善thiện 根căn 名danh 頂đảnh 即tức 生sanh 起khởi 。 此thử 善thiện 根căn 應ưng 知tri 如như 暖noãn 。 具cụ 緣duyên 四Tứ 諦Đế 為vi 境cảnh 。 有hữu 十thập 六lục 行hành 。 由do 是thị 最tối 上thượng 上thượng 品phẩm 勝thắng 彼bỉ 故cố 立lập 別biệt 名danh 。 由do 是thị 善thiện 法Pháp 頂đảnh 故cố 。 故cố 說thuyết 名danh 頂đảnh 何hà 以dĩ 故cố 。 從tùng 此thử 有hữu 墮đọa 有hữu 過quá 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 於ư 二nhị 由do 法pháp 念niệm 。 安an 相tương/tướng 。 釋thích 曰viết 。 於ư 暖noãn 頂đảnh 二nhị 善thiện 根căn 中trung 。 由do 法pháp 念niệm 處xứ 安an 相tương/tướng 。 何hà 法pháp 名danh 安an 相tương/tướng 。 於ư 四Tứ 諦Đế 初sơ 安an 立lập 十thập 六lục 相tương/tướng 。 偈kệ 曰viết 。 長trường/trưởng 由do 餘dư 。 釋thích 曰viết 。 此thử 二nhị 善thiện 根căn 已dĩ 生sanh 。 更cánh 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 故cố 得đắc 增tăng 長trưởng 。 若nhược 人nhân 增tăng 長trưởng 已dĩ 。 於ư 前tiền 所sở 得đắc 無vô 復phục 現hiện 前tiền 。 由do 不bất 恭cung 敬kính 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 從tùng 彼bỉ 忍nhẫn 。 釋thích 曰viết 。 從tùng 軟nhuyễn 中trung 上thượng 。 次thứ 第đệ 增tăng 長trưởng 。 頂đảnh 善thiện 根căn 忍nhẫn 善thiện 根căn 得đắc 生sanh 。 最tối 極cực 能năng 忍nhẫn 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 理lý 故cố 。 無vô 退thoái 墮đọa 故cố 。 此thử 忍nhẫn 亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 軟nhuyễn 中trung 上thượng 。 此thử 中trung 偈kệ 曰viết 。 二nhị 忍nhẫn 。 同đồng 彼bỉ 。 釋thích 曰viết 。 如như 前tiền 說thuyết 。 頂đảnh 軟nhuyễn 中trung 二nhị 忍nhẫn 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 安an 相tương/tướng 故cố 。 一nhất 切thiết 忍nhẫn 。 偈kệ 曰viết 。 法pháp 念niệm 長trường/trưởng 。 釋thích 曰viết 。 是thị 三tam 品phẩm 忍nhẫn 。 同đồng 用dụng 法pháp 念niệm 處xứ 為vi 增tăng 長trưởng 。 不bất 由do 餘dư 念niệm 處xứ 。 偈kệ 曰viết 。 欲dục 界giới 苦khổ 為vi 境cảnh 增tăng 上thượng 品phẩm 。 釋thích 曰viết 。 是thị 最tối 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 為vi 引dẫn 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 故cố 。 故cố 緣duyên 欲dục 界giới 苦khổ 起khởi 。 是thị 故cố 暖noãn 等đẳng 善thiện 根căn 。 緣duyên 三tam 界giới 苦khổ 等đẳng 為vi 境cảnh 。 此thử 義nghĩa 自tự 成thành 。 由do 不bất 說thuyết 決quyết 定định 義nghĩa 故cố 。 是thị 時thời 能năng 滅diệt 。 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 對đối 治trị 一nhất 一nhất 諦đế 相tướng 境cảnh 界giới 。 乃nãi 至chí 由do 二nhị 剎sát 那na 心tâm 。 思tư 惟duy 欲dục 界giới 苦khổ 。 如như 此thử 一nhất 切thiết 說thuyết 名danh 中trung 忍nhẫn 。 若nhược 一nhất 剎sát 那na 緣duyên 欲dục 界giới 苦khổ 為vi 境cảnh 。 此thử 名danh 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 偈kệ 曰viết 。 一nhất 念niệm 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 但đãn 一nhất 剎sát 那na 無vô 長trường 時thời 。 偈kệ 曰viết 。 世thế 第đệ 一nhất 亦diệc 爾nhĩ 。 釋thích 曰viết 。 如như 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 緣duyên 欲dục 界giới 苦khổ 為vi 境cảnh 。 一nhất 相tương/tướng 一nhất 剎sát 那na 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 緣duyên 欲dục 界giới 苦khổ 為vi 境cảnh 。 一nhất 相tương/tướng 一nhất 剎sát 那na 。 此thử 法pháp 是thị 世thế 間gian 法pháp 。 由do 有hữu 流lưu 故cố 。 於ư 世thế 間gian 法pháp 。 中trung 最tối 勝thắng 故cố 。 說thuyết 世thế 第đệ 一nhất 勝thắng 者giả 。 離ly 同đồng 類loại 因nhân 。 由do 此thử 功công 力lực 。 能năng 引dẫn 聖thánh 道Đạo 故cố 。 是thị 故cố 暖noãn 等đẳng 念niệm 處xứ 為vi 性tánh 故cố 。 同đồng 是thị 慧tuệ 性tánh 。 偈kệ 曰viết 。 諸chư 五ngũ 陰ấm 離ly 至chí 。 釋thích 曰viết 。 是thị 一nhất 切thiết 皆giai 以dĩ 。 五ngũ 陰ấm 為vi 性tánh 。 由do 攝nhiếp 伴bạn 類loại 故cố 。 但đãn 離ly 至chí 得đắc 。 至chí 得đắc 非phi 暖noãn 等đẳng 所sở 攝nhiếp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 勿vật 聖thánh 人nhân 由do 現hiện 前tiền 至chí 得đắc 故cố 。 更cánh 現hiện 前tiền 暖noãn 等đẳng 善thiện 根căn 。 此thử 中trung 緣duyên 三tam 諦đế 為vi 境cảnh 。 暖noãn 位vị 安an 相tương/tướng 中trung 。 修tu 法pháp 念niệm 處xứ 現hiện 在tại 同đồng 類loại 四tứ 。 若nhược 緣duyên 滅Diệt 諦Đế 為vi 境cảnh 。 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 切thiết 中trung 諸chư 行hành 同đồng 類loại 。 若nhược 於ư 增tăng 長trưởng 中trung 。 四tứ 念niệm 處xứ 現hiện 世thế 修tu 隨tùy 一nhất 。 未vị 來lai 具cụ 四tứ 。 若nhược 緣duyên 滅diệt 為vi 境cảnh 。 增tăng 長trưởng 中trung 但đãn 修tu 最tối 後hậu 念niệm 處xứ 同đồng 類loại 四tứ 。 復phục 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 及cập 一nhất 切thiết 行hành 。 由do 已dĩ 得đắc 性tánh 。 若nhược 安an 相tương/tướng 於ư 頂đảnh 中trung 。 雖tuy 緣duyên 四Tứ 諦Đế 。 修tu 最tối 後hậu 念niệm 處xứ 。 緣duyên 滅Diệt 諦Đế 增tăng 長trưởng 中trung 。 但đãn 修tu 最tối 後hậu 念niệm 處xứ 。 未vị 來lai 具cụ 四tứ 。 及cập 一nhất 切thiết 行hành 。 若nhược 緣duyên 三tam 諦đế 。 增tăng 長trưởng 中trung 四tứ 念niệm 處xứ 。 現hiện 世thế 修tu 隨tùy 一nhất 。 未vị 來lai 具cụ 四tứ 。 及cập 一nhất 切thiết 行hành 。 若nhược 安an 相tương/tướng 於ư 忍nhẫn 中trung 。 於ư 一nhất 切thiết 位vị 中trung 。 修tu 最tối 後hậu 念niệm 處xứ 。 未vị 來lai 具cụ 四tứ 。 及cập 一nhất 切thiết 行hành 。 若nhược 安an 相tương/tướng 於ư 世thế 第đệ 一nhất 中trung 。 但đãn 修tu 最tối 後hậu 念niệm 處xứ 未vị 來lai 具cụ 四tứ 行hành 亦diệc 四tứ 。 由do 無vô 後hậu 分phần/phân 故cố 。 由do 似tự 見kiến 道đạo 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 如như 此thử 決quyết 擇trạch 分phần/phân 。 能năng 四tứ 。 釋thích 曰viết 。 如như 此thử 有hữu 四tứ 種chủng 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 善thiện 根căn 。 謂vị 暖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 世thế 第đệ 一nhất 。 於ư 四tứ 中trung 前tiền 二nhị 是thị 軟nhuyễn 品phẩm 。 動động 故cố 。 由do 有hữu 退thoái 墮đọa 故cố 。 忍nhẫn 是thị 中trung 品phẩm 。 世thế 第đệ 一nhất 是thị 上thượng 品phẩm 。 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 有hữu 何hà 義nghĩa 。 決quyết 以dĩ 無vô 疑nghi 為vi 義nghĩa 。 擇trạch 以dĩ 分phân 別biệt 法pháp 相tướng 為vi 義nghĩa 。 此thử 二nhị 即tức 是thị 聖thánh 道Đạo 義nghĩa 。 由do 聖thánh 道Đạo 能năng 滅diệt 一nhất 切thiết 疑nghi 故cố 。 能năng 分phân 別biệt 四tứ 聖Thánh 諦Đế 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 此thử 法pháp 是thị 苦khổ 。 乃nãi 至chí 此thử 法pháp 是thị 道đạo 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 聖thánh 道Đạo 。 名danh 決quyết 擇trạch 分phần/phân 者giả 。 於ư 見kiến 道đạo 中trung 。 隨tùy 約ước 一nhất 道đạo 故cố 名danh 分phần/phân 。 若nhược 法pháp 能năng 引dẫn 此thử 令linh 生sanh 。 說thuyết 名danh 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 善thiện 根căn 。 偈kệ 曰viết 。 修tu 慧tuệ 類loại 。 釋thích 曰viết 。 此thử 四tứ 皆giai 屬thuộc 修tu 位vị 。 非phi 聞văn 思tư 位vị 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 未vị 來lai 中trung 間gian 定định 。 地địa 。 釋thích 曰viết 。 未vị 來lai 定định 中trung 間gian 定định 四tứ 根căn 本bổn 定định 。 是thị 此thử 善thiện 根căn 所sở 依y 地địa 。 六lục 地địa 所sở 攝nhiếp 故cố 。 於ư 下hạ 地địa 無vô 。 以dĩ 無vô 定định 故cố 。 於ư 上thượng 地địa 無vô 。 由do 是thị 見kiến 道đạo 伴bạn 類loại 故cố 。 故cố 於ư 彼bỉ 無vô 。 不bất 緣duyên 欲dục 界giới 故cố 。 此thử 欲dục 界giới 應ưng 先tiên 知tri 先tiên 滅diệt 離ly 故cố 由do 此thử 二nhị 地địa 。 互hỗ 不bất 具cụ 奢xa 摩ma 他tha 。 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 故cố 。 此thử 二nhị 是thị 見kiến 道đạo 伴bạn 類loại 。 於ư 二nhị 地địa 無vô 故cố 。 二nhị 地địa 非phi 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 善thiện 根căn 所sở 依y 處xứ 此thử 四tứ 善thiện 根căn 。 以dĩ 色sắc 界giới 中trung 五ngũ 陰ấm 為vi 果quả 報báo 。 但đãn 能năng 圓viên 滿mãn 不bất 能năng 引dẫn 生sanh 。 由do 背bối/bội 憎tăng 生sanh 死tử 起khởi 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 說thuyết 二nhị 下hạ 地địa 。 釋thích 曰viết 。 大đại 德đức 瞿cù 沙sa 說thuyết 。 前tiền 二nhị 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 善thiện 根căn 。 以dĩ 七thất 地địa 為vi 依y 處xứ 。 或hoặc 依y 欲dục 界giới 地địa 起khởi 。 是thị 一nhất 切thiết 暖noãn 等đẳng 四tứ 善thiện 根căn 。 偈kệ 曰viết 。 欲dục 依y 三tam 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 三tam 於ư 人nhân 道đạo 中trung 。 生sanh 於ư 三tam 洲châu 。 若nhược 先tiên 已dĩ 生sanh 。 於ư 天thiên 道đạo 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 第đệ 四tứ 於ư 天thiên 上thượng 亦diệc 得đắc 生sanh 。 前tiền 三tam 男nam 女nữ 二nhị 人nhân 得đắc 。 依y 男nam 女nữ 身thân 生sanh 。 偈kệ 曰viết 。 第đệ 一nhất 。 女nữ 得đắc 由do 二nhị 依y 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 女nữ 人nhân 得đắc 世thế 第đệ 一nhất 。 必tất 由do 二nhị 依y 方phương 得đắc 。 若nhược 男nam 人nhân 得đắc 但đãn 由do 男nam 人nhân 依y 得đắc 。
何hà 以dĩ 故cố 。 由do 先tiên 已dĩ 得đắc 女nữ 人nhân 類loại 非phi 擇trạch 滅diệt 故cố 。 云vân 何hà 捨xả 決quyết 擇trạch 分phần/phân 能năng 善thiện 根căn 。 偈kệ 曰viết 。 由do 捨xả 地địa 聖thánh 捨xả 。 釋thích 曰viết 。 隨tùy 所sở 依y 地địa 。 聖thánh 人nhân 得đắc 此thử 四tứ 善thiện 根căn 。 若nhược 聖thánh 人nhân 捨xả 此thử 地địa 。 即tức 捨xả 此thử 善thiện 根căn 。 不bất 由do 別biệt 因nhân 捨xả 地địa 。 云vân 何hà 由do 得đắc 度độ 勝thắng 地địa 故cố 。 不bất 由do 餘dư 因nhân 。 偈kệ 曰viết 。 非phi 聖thánh 捨xả 由do 死tử 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 凡phàm 夫phu 人nhân 。 必tất 由do 捨xả 聚tụ 同đồng 分phần/phân 故cố 捨xả 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 得đắc 度độ 勝thắng 地địa 。 偈kệ 曰viết 。 初sơ 二nhị 由do 退thoái 捨xả 。 釋thích 曰viết 。 前tiền 暖noãn 頂đảnh 二nhị 善thiện 根căn 。 凡phàm 夫phu 人nhân 由do 退thoái 墮đọa 捨xả 。 及cập 由do 死tử 捨xả 。 聖thánh 人nhân 於ư 二nhị 無vô 退thoái 捨xả 。 從tùng 忍nhẫn 及cập 世thế 第đệ 一nhất 。 凡phàm 夫phu 人nhân 亦diệc 不bất 退thoái 。 偈kệ 曰viết 。 由do 本bổn 中trung 見kiến 諦Đế 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 依y 根căn 本bổn 定định 。 生sanh 暖noãn 等đẳng 善thiện 根căn 。 於ư 今kim 生sanh 若nhược 未vị 見kiến 四Tứ 諦Đế 必tất 見kiến 四Tứ 諦Đế 。 厭yếm 惡ác 心tâm 極cực 重trọng 故cố 。 偈kệ 曰viết 。 退thoái 已dĩ 得đắc 非phi 先tiên 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 人nhân 退thoái 前tiền 二nhị 後hậu 還hoàn 得đắc 。 是thị 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 。 非phi 得đắc 先tiên 所sở 捨xả 。 譬thí 波Ba 羅La 提Đề 木Mộc 叉Xoa 護hộ 。 非phi 曾tằng 熟thục 修tu 。 功công 用dụng 所sở 成thành 故cố 若nhược 位vị 各các 有hữu 餘dư 。 從tùng 此thử 餘dư 更cánh 修tu 接tiếp 之chi 。 若nhược 無vô 從tùng 根căn 本bổn 修tu 。
阿A 毘Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 十thập 六lục