A Tỳ Đạt Ma Câu Xá Luận Thật Nghĩa Sớ –

《 阿A 毗Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 論Luận 實Thật 義Nghĩa 疏Sớ 》

尊Tôn 者Giả 安An 惠Huệ 造Tạo 蘇Tô 軍Quân 整Chỉnh 理Lý

《# 阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma 俱câu 舍xá 論luận 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》#

整chỉnh 理lý 者giả 。 蘇tô 。 軍quân 。

〔# 題đề 解giải 〕# 。

《# 阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma 俱câu 舍xá 論luận 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 。 印ấn 度độ 佛Phật 教giáo 典điển 籍tịch 。 安an 慧tuệ 著trước 。 譯dịch 者giả 不bất 詳tường 。 卷quyển 數số 不bất 詳tường 。

據cứ 《# 唯duy 識thức 述thuật 記ký 》# 記ký 載tái 。 安an 慧tuệ 曾tằng 。

即tức 糅nhữu 雜tạp 集tập 。 救cứu 《# 俱câu 舍xá 論luận 》# 。 破phá 正chánh 理lý 師sư 。

所sở 指chỉ 的đích 應ưng 該cai 就tựu 是thị 此thử 《# 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 的đích 創sáng/sang 作tác 。 在tại 《# 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 中trung 。 安an 慧tuệ 以dĩ 駁bác 斥xích 眾chúng 賢hiền 一nhất 系hệ 的đích 正chánh 理lý 師sư 。 護hộ 救cứu 世thế 親thân 的đích 《# 俱câu 舍xá 論luận 》# 為vi 主chủ 要yếu 目mục 的đích 。 故cố 在tại 許hứa 多đa 問vấn 題đề 上thượng 都đô 遵tuân 循tuần 了liễu 世thế 親thân 的đích 思tư 想tưởng 。 同đồng 時thời 。 他tha 並tịnh 不bất 固cố 執chấp 一nhất 家gia 之chi 言ngôn 。 而nhi 是thị 積tích 極cực 吸hấp 收thu 眾chúng 賢hiền 等đẳng 人nhân 的đích 合hợp 理lý 說thuyết 法Pháp 。 旁bàng 徵trưng 博bác 引dẫn 。 多đa 方phương 論luận 證chứng 。 因nhân 而nhi 在tại 對đối 一nhất 些# 具cụ 體thể 問vấn 題đề 的đích 討thảo 論luận 中trung 發phát 展triển 了liễu 《# 俱câu 舍xá 論luận 》# 的đích 思tư 想tưởng 。 所sở 以dĩ 。 本bổn 疏sớ/sơ 對đối 於ư 研nghiên 究cứu 安an 慧tuệ 本bổn 人nhân 的đích 思tư 想tưởng 以dĩ 及cập 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 的đích 理lý 論luận 發phát 展triển 。 都đô 有hữu 著trước 重trọng/trùng 要yếu 的đích 價giá 值trị 。 同đồng 時thời 。 由do 於ư 安an 慧tuệ 的đích 引dẫn 用dụng 。 疏sớ/sơ 中trung 還hoàn 包bao 括quát 了liễu 一nhất 些# 已dĩ 經kinh 散tán 佚# 的đích 印ấn 度độ 佛Phật 教giáo 史sử 上thượng 的đích 思tư 想tưởng 材tài 料liệu 。 為vi 深thâm 入nhập 研nghiên 究cứu 印ấn 度độ 佛Phật 教giáo 思tư 想tưởng 提đề 供cung 了liễu 新tân 資tư 料liệu 。

本bổn 疏sớ/sơ 首thủ 題đề

阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma 俱câu 舍xá 論luận 卷quyển 第đệ 三tam 。 尊tôn 者giả 安an 惠huệ 造tạo 。

尾vĩ 題đề 。

釋thích 門môn 法pháp 律luật 法pháp 嚴nghiêm 奉phụng 寫tả 記ký

卷quyển 中trung 有hữu 硃# 筆bút 校giáo 改cải 。 據cứ 紙chỉ 張trương 。 字tự 體thể 。 行hành 款# 。 可khả 斷đoạn 定định 為vi 晚vãn 唐đường 時thời 期kỳ 的đích 寫tả 本bổn 。

本bổn 疏sớ/sơ 未vị 為vi 我ngã 國quốc 歷lịch 代đại 經kinh 錄lục 所sở 載tái 。 亦diệc 未vị 為vi 歷lịch 代đại 大Đại 藏Tạng 經Kinh 所sở 收thu 。 敦đôn 煌hoàng 遺di 書thư 中trung 有hữu 漢hán 文văn 譯dịch 本bổn 及cập 回hồi 鶻cốt 文văn 本bổn 。 漢hán 文văn 譯dịch 本bổn 收thu 藏tạng 在tại 中trung 國quốc 北bắc 京kinh 圖đồ 書thư 館quán 。 共cộng 兩lưỡng 號hiệu 。

L3736# 號hiệu 與dữ 北bắc 新tân 1440# 號hiệu 。 L3736# 號hiệu 是thị 從tùng 北bắc 新tân 1440# 號hiệu 上thượng 斷đoạn 裂liệt 下hạ 來lai 的đích 殘tàn 卷quyển 。 為vi 工công 作tác 人nhân 員# 最tối 近cận 整chỉnh 理lý 北bắc 圖đồ 敦đôn 煌hoàng 遺di 書thư 時thời 新tân 的đích 發phát 現hiện 。 另# 外ngoại 。 伯bá 希hy 和hòa 特đặc 藏tạng 的đích 敦đôn 煌hoàng 遺di 書thư 中trung 也dã 有hữu 一nhất 號hiệu 《# 俱câu 舍xá 論luận 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 的đích 漢hán 文văn 譯dịch 本bổn 。 共cộng 五ngũ 卷quyển 。 《# 大đại 正chánh 藏tạng 》# 曾tằng 依y 之chi 進tiến 行hành 整chỉnh 理lý 。 並tịnh 收thu 入nhập 第đệ 29# 卷quyển 中trung 。 但đãn 其kỳ 內nội 容dung 僅cận 相tương 當đương 於ư 該cai 疏sớ/sơ 的đích 節tiết 抄sao 。 而nhi 本bổn 文văn 獻hiến 所sở 包bao 括quát 的đích 則tắc 是thị 《# 俱câu 舍xá 論luận 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 卷quyển 三tam 的đích 全toàn 部bộ 內nội 容dung 。 回hồi 鶻cốt 文văn 本bổn 收thu 藏tạng 於ư 倫luân 敦đôn 大đại 英anh 博bác 物vật 館quán 。 編biên 號hiệu 為vi Or.8128–75A/75B# 。 為vi 冊sách 子tử 形hình 式thức 。 共cộng 兩lưỡng 冊sách 。 上thượng 有hữu 漢hán 文văn 書thư 寫tả 的đích 頁# 碼mã 。 當đương 是thị 從tùng 漢hán 文văn 譯dịch 本bổn 轉chuyển 譯dịch 而nhi 成thành 。

整chỉnh 理lý 本bổn 以dĩ 北bắc 京kinh 圖đồ 書thư 館quán 藏tạng L3736# 。 北bắc 新tân 1440# 號hiệu 為vi 底để 本bổn 。 無vô 校giáo 本bổn 。 但đãn 《# 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 中trung 所sở 抄sao 的đích 《# 俱câu 舍xá 論luận 》# 原nguyên 文văn 。 則tắc 依y 《# 大đại 正chánh 藏tạng 》# 本bổn 進tiến 行hành 了liễu 校giáo 定định 。 故cố 校giáo 記ký 中trung 出xuất 現hiện 的đích 《# 俱câu 舍xá 論luận 》# 字tự 樣# 。 指chỉ 的đích 皆giai 為vi 《# 大đại 正chánh 藏tạng 》# 本bổn 。 特đặc 此thử 說thuyết 明minh 。 文văn 中trung 不bất 再tái 一nhất 一nhất 註chú 明minh 。

〔# 錄lục 文văn 〕#

阿A 毗Tỳ 達Đạt 磨Ma 俱Câu 舍Xá 論Luận 實Thật 義Nghĩa 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 三tam

尊tôn 者giả 安an 惠huệ 造tạo

論luận 。

已dĩ 說thuyết 諸chư 蘊uẩn 及cập 處xứ 。 界giới 攝nhiếp 。 當đương 說thuyết 其kỳ 義nghĩa 。 此thử 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 別biệt 義nghĩa 云vân 何hà 。

釋thích 曰viết 。

何hà 以dĩ 有hữu 斯tư 問vấn 。 起khởi 以dĩ 蘊uẩn 中trung 事sự 與dữ 處xứ 。 界giới 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 如như 於ư 蘊uẩn 中trung 。 除trừ 無vô 為vi 外ngoại 。 餘dư 所sở 說thuyết 事sự 。 處xử 。 界giới 亦diệc 然nhiên 。 雖tuy 其kỳ 義nghĩa 三tam 處xứ 不bất 殊thù 。 然nhiên 猶do 未vị 知tri 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 三tam 科khoa 異dị 名danh 。 故cố 發phát 此thử 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

聚tụ 生sanh 門môn 種chủng 族tộc 。 是thị 蘊uẩn 處xứ 界giới 義nghĩa 。

論luận 曰viết 。

諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 和hòa 合hợp 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。

釋thích 曰viết 。

□# □# 欲dục 顯hiển 示thị 三tam 科khoa 別biệt 異dị 之chi 義nghĩa 。 先tiên 以dĩ 三tam 法pháp □# □# 義nghĩa 。 顯hiển 三tam 差sai 別biệt 。 言ngôn 三tam 法pháp 者giả 。 一nhất 聚tụ 。 二nhị 生sanh 門môn 。 三tam 種chủng 族tộc 。 此thử 三tam 如như 此thử 。 即tức 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 或hoặc 復phục 於ư 此thử 三tam 科khoa 之chi 中trung 有hữu 彼bỉ 三tam 義nghĩa 。 非phi 異dị 名danh 也dã 。 謂vị 聚tụ 。 生sanh 門môn 。 種chủng 族tộc 是thị 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 之chi 義nghĩa 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。 如như 何hà 得đắc 知tri 聚tụ 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 論luận 自tự 答đáp 云vân 。

論luận 。

如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 來lai 。 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 粗thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 由do 此thử 聚tụ 義nghĩa 。 蘊uẩn 義nghĩa 得đắc 成thành 。

釋thích 曰viết 。

以dĩ 此thử 經Kinh 言ngôn 。

如như 是thị 一nhất 切thiết 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 蘊uẩn 。

由do 此thử 故cố 知tri 聚tụ 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。

論luận 。

於ư 此thử 經Kinh 中trung 。 無vô 常thường 已dĩ 滅diệt 名danh 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 已dĩ 生sanh 名danh 未vị 來lai 。 已dĩ 生sanh 未vị 謝tạ 名danh 現hiện 在tại 。 自tự 身thân 名danh 內nội 。 所sở 餘dư 名danh 外ngoại 。 或hoặc 約ước 處xứ 辯biện 。 有hữu 對đối 名danh 粗thô 。 無vô 對đối 名danh 細tế 。 或hoặc 相tương 待đãi 立lập 。

釋thích 曰viết 。

言ngôn 。

無vô 常thường 已dĩ 滅diệt 名danh 過quá 去khứ

者giả 。

已dĩ 滅diệt

之chi 等đẳng 。 此thử 是thị 無vô 常thường 滅diệt 。 言ngôn 。

無vô 常thường 滅diệt

為vi 簡giản 餘dư 四tứ 。 若nhược 但đãn 言ngôn 過quá 去khứ 色sắc 者giả 。 謂vị 已dĩ 滅diệt 色sắc 。 即tức 恐khủng 濫lạm 餘dư 滅diệt 。 故cố 言ngôn 。

無vô 常thường

以dĩ 簡giản 之chi 也dã 。

有hữu 說thuyết 此thử 言ngôn 唯duy 簡giản 擇trạch 。 非phi 擇trạch 滅diệt 。 其kỳ 理lý 可khả 然nhiên 。 若nhược 簡giản 定định 滅diệt 之chi 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 以dĩ 此thử 二nhị 滅diệt 是thị 心tâm 。 心tâm 所sở 。 但đãn 言ngôn 色sắc 滅diệt 已dĩ 成thành 差sai 別biệt 。 何hà 用dụng 更cánh 言ngôn 。

無vô 常thường 已dĩ 滅diệt

方phương 能năng 簡giản 之chi 。

復phục 有hữu 餘dư 說thuyết 。

此thử 可khả 簡giản 擇trạch 滅diệt 。 若nhược 簡giản 餘dư 三tam 。 其kỳ 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 此thử 非phi 擇trạch 滅diệt □# 。 約ước 未vị 來lai 不bất 生sanh 法pháp 。 有hữu 定định 及cập 生sanh 滅diệt 。 亦diệc 約ước 未vị 來lai 心tâm 。 心tâm 所sở 有hữu 。 由do 此thử 。 但đãn 說thuyết 過quá 去khứ 色sắc 言ngôn 已dĩ 別biệt 。 此thử 擇trạch 滅diệt 既ký 是thị 三tam 世thế 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 之chi 滅diệt 。 故cố 應ưng 簡giản 之chi 。 餘dư 三tam 不bất 可khả 。

前tiền 二nhị 師sư 說thuyết 。 理lý 不bất 如như 是thị 。 此thử 中trung 四tứ 滅diệt 皆giai 應ưng 簡giản 之chi 。 已dĩ 下hạ 論luận 云vân 。

受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên

此thử 中trung 若nhược 不bất 簡giản 相tương/tướng 定định 滅diệt 及cập 生sanh 滅diệt 滅diệt 。 是thị 即tức 與dữ 後hậu 心tâm 。 心tâm 所sở 等đẳng 義nghĩa 相tương/tướng 雜tạp 亂loạn 。 今kim 此thử 簡giản 之chi 。 復phục 釋thích 四tứ 蘊uẩn 。 即tức 無vô 此thử 失thất 。 又hựu 。 □# □# 不bất 許hứa 簡giản 非phi 擇trạch 滅diệt 。 但đãn 言ngôn 色sắc 滅diệt □# □# 知tri 以dĩ 何hà 滅diệt 。 滅diệt 為vi □# □# 為vi 無vô 常thường 滅diệt 。 亦diệc 可khả □# □# 非phi 擇trạch 滅diệt 。 於ư □# □# 滅diệt 二nhị 言ngôn 。 濫lạm 彼bỉ 義nghĩa 故cố 。 若nhược □# □# 成thành 雜tạp 亂loạn 。

若nhược 未vị 已dĩ 生sanh 名danh 未vị 來lai

者giả 。 此thử 未vị 流lưu 至chí 。 現hiện 在tại 世thế 時thời 。 未vị 成thành 作tác 用dụng 。

已dĩ 生sanh 未vị 謝tạ 名danh 現hiện 在tại

者giả 。

已dĩ 生sanh

之chi 言ngôn 。 別biệt 於ư 未vị 來lai 。

未vị 謝tạ

之chi 言ngôn 。 別biệt 於ư 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 之chi 法pháp 。 雖tuy 名danh 未vị 謝tạ 。 然nhiên 是thị 未vị 生sanh 。 過quá 去khứ 之chi 法pháp 。 雖tuy 云vân 已dĩ 生sanh 。 然nhiên 是thị 已dĩ 滅diệt 。 所sở 以dĩ 為vi 簡giản 去khứ 。 來lai 二nhị 世thế 。 定định 取thủ 現hiện 在tại 。

自tự 身thân 名danh 內nội 。 所sở 餘dư 名danh 外ngoại 。

者giả 。 此thử 約ước 自tự 身thân 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 名danh 之chi 為vi 內nội 。 翻phiên 此thử 他tha 身thân 。 及cập 非phi 情tình 色sắc 。 名danh 之chi 為vi 外ngoại 。

或hoặc 約ước 處xứ 辯biện

者giả 。 約ước 自tự 。 他tha 身thân 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 名danh 之chi 為vi 內nội 。 自tự 身thân 。 他tha 身thân 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 及cập 以dĩ 非phi 情tình 。 無vô 表biểu 色sắc 等đẳng 。 並tịnh 名danh 為vi 外ngoại 。

有hữu 對đối 名danh 粗thô 。 無vô 對đối 名danh 細tế 。

者giả 。 極cực 微vi 聚tụ 色sắc 。 十thập 處xứ 有hữu 對đối 。 諸chư 無vô 表biểu 色sắc 。 及cập 非phi 聚tụ 微vi 。 名danh 無vô 對đối 色sắc 。

或hoặc 相tương 待đãi 立lập

者giả 。 此thử 依y 相tương 待đãi 為vi 粗thô 細tế 故cố 。 如như 蟣kỉ 對đối 虱sắt 名danh 細tế 。 虱sắt 對đối 蟣kỉ 名danh 粗thô 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 有hữu 對đối 應ưng 二nhị 。

望vọng 細tế 名danh 粗thô 。 望vọng 粗thô 名danh 細tế 。 可khả 相tương 待đãi 故cố 。 無vô 對đối 名danh 細tế 。 無vô 相tương 待đãi 故cố 。

論luận 。

若nhược 言ngôn 相tương 待đãi 。 粗thô 細tế 不bất 成thành 。

釋thích 曰viết 。

此thử 外ngoại 起khởi 問vấn 。 若nhược 言ngôn 相tương 待đãi 為vi 粗thô 細tế 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 如như 蟣kỉ 對đối 隙khích 塵trần 為vi 粗thô 。 虱sắt 對đối 麥mạch 為vi 細tế 。 又hựu 。 虱sắt 對đối 蟣kỉ 名danh 粗thô 。 蟣kỉ 對đối 虱sắt 名danh 細tế 。 如như 是thị 蟣kỉ 虱sắt 亦diệc 粗thô 亦diệc 細tế 。 □# □# 粗thô 細tế 無vô 定định 體thể 故cố 。

論luận 。

此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 所sở 待đãi 異dị 故cố 。 待đãi 彼bỉ 為vi 粗thô 。 未vị 嘗thường 為vi 細tế 。 待đãi 彼bỉ 為vi 細tế 。 未vị 嘗thường 為vi 粗thô 。 猶do 如như 父phụ 子tử 。 苦khổ 集Tập 諦Đế 等đẳng 。

釋thích 曰viết 。

□# □# 體thể 各các 別biệt 故cố 。 相tương 待đãi 二nhị 法pháp 。 粗thô 細tế 位vị 定định 。 粗thô 定định 為vi 粗thô 。 □# □# 二nhị 種chủng 相tương/tướng 繫hệ 。 屬thuộc 定định 細tế 者giả 。 不bất 復phục 為vi 粗thô 。 粗thô 者giả 不bất 復phục 為vi 細tế 。 若nhược 望vọng 餘dư 法pháp 。 粗thô 細tế 不bất 定định 。 若nhược 望vọng 本bổn 二nhị 。 粗thô 細tế 已dĩ 定định 。 如như 父phụ 與dữ 子tử 。 其kỳ 位vị 已dĩ 定định 。 由do 斯tư 不bất 可khả 以dĩ 相tương 待đãi 故cố 。 今kim 子tử 為vi 父phụ 。 父phụ 反phản 為vi 子tử 。 如như 苦khổ 。 集tập 等đẳng 。 義nghĩa 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

論luận 。

染nhiễm 污ô 名danh 劣liệt 。 不bất 染nhiễm 名danh 勝thắng 。

釋thích 曰viết 。

有hữu 覆phú 。 不bất 善thiện 。 名danh 之chi 為vi 染nhiễm 。 善thiện 及cập 無vô 覆phú 。 名danh 為vi 不bất 染nhiễm 。 染nhiễm 法pháp 何hà 故cố 名danh 之chi 為vi 劣liệt 。 以dĩ 是thị 善thiện 人nhân 所sở 棄khí 法pháp 故cố 。 不bất 染nhiễm 何hà 以dĩ 名danh 之chi 為vi 勝thắng 。 不bất 為vi 諸chư 惑hoặc 所sở 染nhiễm 污ô 故cố 。

論luận 。

去khứ 。 來lai 名danh 遠viễn 。 現hiện 在tại 名danh 近cận 。

釋thích 曰viết 。

過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 相tương 望vọng 遠viễn 故cố 。 故cố 名danh 為vi 遠viễn 。 現hiện 在tại 居cư 中trung 。 故cố 為vi 近cận 。 望vọng 於ư 過quá 。 未vị 。 稍sảo 為vi 近cận 故cố 。 或hoặc 約ước 作tác 用dụng 。 過quá 。 未vị 名danh 遠viễn 。 已dĩ 作tác 。 未vị 作tác 極cực 相tương 遠viễn 故cố 。 現hiện 在tại 名danh 近cận 。 現hiện 作tác 用dụng 故cố 。 或hoặc 過quá 。 未vị 名danh 遠viễn 。 過quá 去khứ 已dĩ 於ư 相tương 續tục 。 未vị 來lai 未vị 得đắc 故cố 。 現hiện 在tại 名danh 近cận 。 現hiện 位vị 相tương 續tục 故cố 。

論luận 。

乃nãi 至chí 識thức 蘊uẩn 。 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。

如như 是thị 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 若nhược 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 來lai 。 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 粗thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 蘊uẩn 。 由do 此thử 聚tụ 義nghĩa 。 蘊uẩn 義nghĩa 得đắc 成thành 。 故cố 曰viết 。

然nhiên

論luận 。

而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 謂vị 依y 五ngũ 根căn 名danh 粗thô 。 唯duy 依y 意ý 根căn 名danh 細tế 。 或hoặc 約ước 地địa 辯biện 。

釋thích 曰viết 。

受thọ 等đẳng 四tứ 蘊uẩn 。 與dữ 其kỳ 色sắc 蘊uẩn 。 蘊uẩn 餘dư 義nghĩa 不bất 殊thù 。 唯duy 有hữu 粗thô 細tế 二nhị 義nghĩa 不bất 同đồng 。 以dĩ 識thức 等đẳng 蘊uẩn 中trung 。 無vô 有hữu 微vi 聚tụ 顯hiển 形hình 色sắc 等đẳng 粗thô 細tế 義nghĩa 故cố 。 故cố 曰viết 。

而nhi 有hữu 差sai 別biệt

除trừ 粗thô 細tế 義nghĩa 外ngoại 。 餘dư 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 劣liệt 勝thắng 。 遠viễn 近cận 。 皆giai 如như 色sắc 釋thích 。 此thử 之chi 四tứ 蘊uẩn 。 粗thô 細tế 如như 何hà 。 此thử 約ước 所sở 依y 。 非phi 據cứ 相tương 待đãi 。 如như 論luận 云vân 。

謂vị 依y 五ngũ 根căn 名danh 粗thô 。 唯duy 依y 意ý 根căn 名danh 細tế 。

所sở 依y 五ngũ 根căn 是thị 有hữu 對đối 故cố 。 從tùng 彼bỉ 依y 生sanh 。 故cố 名danh 為vi 粗thô 。 所sở 依y 意ý 根căn 非phi 是thị 微vi 聚tụ 。 是thị 無vô 對đối 故cố 。 從tùng 此thử 依y 生sanh 。 故cố 名danh 為vi 細tế 。

或hoặc 約ước 地địa 辯biện

者giả 。 欲dục 界giới 四tứ 蘊uẩn 為vi 粗thô 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 四tứ 蘊uẩn 為vi 細tế 。 乃nãi 至chí 無vô 所sở 有hữu 。 處xử 四tứ 蘊uẩn 為vi 粗thô 。 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 為vi 細tế 。 此thử 即tức 欲dục 界giới 四tứ 蘊uẩn 一nhất 向hướng 為vi 粗thô 。 非phi 想tưởng 地địa 一nhất 向hướng 為vi 細tế 。 中trung 間gian 九cửu 地địa 亦diệc 粗thô 亦diệc 細tế 。

論luận 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 。 所sở 說thuyết 如như 是thị 。

釋thích 曰viết 。

如như 上thượng 釋thích 經kinh 。 是thị 婆bà 沙sa 師sư 。 所sở 說thuyết 之chi 義nghĩa 。 故cố 總tổng 結kết 也dã 。

論luận 。

大đại 德đức 法pháp 救cứu 。 復phục 作tác 是thị 言ngôn 。

五ngũ 根căn 所sở 取thủ 名danh 粗thô 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 細tế 色sắc 。 非phi 可khả 意ý 者giả 名danh 劣liệt 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 勝thắng 色sắc 。 不bất 可khả 見kiến 處xứ 名danh 遠viễn 色sắc 。 在tại 可khả 見kiến 處xứ 名danh 近cận 色sắc 。 過quá 去khứ 等đẳng 色sắc 。 如như 自tự 名danh 顯hiển 。 受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 隨tùy 所sở 依y 力lực 。 應ưng 知tri 遠viễn 近cận 。 粗thô 細tế 同đồng 前tiền 。

釋thích 曰viết 。

大đại 德đức 法pháp 救cứu 。 復phục 作tác 是thị 言ngôn

者giả 。 有hữu 二nhị 師sư 云vân 。

是thị 經Kinh 部bộ 師sư 。 名danh 為vi 法pháp 救cứu 。 以dĩ 不bất 許hứa 於ư 婆bà 沙sa 師sư 前tiền 所sở 釋thích 義nghĩa 。 故cố 作tác 是thị 言ngôn 。

復phục 有hữu 說thuyết 云vân 。

若nhược 是thị 法pháp 救cứu 。 說thuyết 有hữu 過quá 。 未vị 。 應ưng 知tri 是thị 毗tỳ 婆bà 沙sa 者giả 。 非phi 經kinh 部bộ 師sư 。 以dĩ 經kinh 部bộ 師sư 唯duy 稱xưng 大đại 德đức 。 此thử 師sư 不bất 許hứa 毗tỳ 婆bà 沙sa 。 所sở 說thuyết 之chi 義nghĩa 。 非phi 是thị 法pháp 救cứu 。 何hà 以dĩ 不bất 許hứa 。 以dĩ 彼bỉ 經kinh 中trung 。 世Thế 尊Tôn 自tự 說thuyết 過quá 。 未vị 。 現hiện 在tại 。 何hà 故cố 豈khởi 將tương 過quá 。 未vị 釋thích 遠viễn 。 現hiện 在tại 釋thích 近cận 。 有hữu 此thử 相tương 遠viễn 。 粗thô 細tế 之chi 義nghĩa 亦diệc 不bất 決quyết 定định 。 劣liệt 勝thắng 之chi 義nghĩa 理lý 復phục 不bất 盡tận 。 是thị 以dĩ 此thử 師sư 復phục 釋thích 。

五ngũ 根căn 所sở 取thủ 名danh 粗thô 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 細tế 色sắc 。

者giả 。 五ngũ 根căn 所sở 取thủ 之chi 境cảnh 。 即tức 是thị 五ngũ 外ngoại 處xứ 。 此thử 名danh 為vi 粗thô 。 以dĩ 五ngũ 識thức 緣duyên 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。

所sở 餘dư 名danh 細tế

者giả 。 謂vị 意ý 根căn 境cảnh 。 名danh 曰viết 。

所sở 餘dư

此thử 意ý 根căn 境cảnh 。 謂vị 即tức 五ngũ 根căn 及cập 無vô 表biểu 色sắc 。 此thử 名danh 為vi 細tế 。 非phi 現hiện 等đẳng 得đắc 。 即tức 決quyết 是thị 粗thô 細tế 之chi 義nghĩa 。

非phi 可khả 意ý 者giả 名danh 劣liệt 色sắc 。 所sở 餘dư 名danh 勝thắng 色sắc 。

者giả 。 不bất 可khả 愛ái 色sắc 。 名danh 。

非phi 可khả 意ý

此thử 即tức 名danh 劣liệt 。 以dĩ 不bất 令linh 心tâm 有hữu 喜hỷ 樂lạc 故cố 。 言ngôn 。

所sở 餘dư

者giả 。 謂vị 即tức 可khả 愛ái 。 此thử 名danh 為vi 勝thắng 。 謂vị 能năng 令linh 心tâm 有hữu 喜hỷ 樂lạc 故cố 。 言ngôn 。

喜hỷ 樂lạc

者giả 。 此thử 即tức 可khả 愛ái 可khả 惡ác 之chi 義nghĩa 也dã 。

不bất 可khả 見kiến 處xứ 名danh 遠viễn 色sắc

者giả 。 約ước 處xứ 所sở 辯biện 。 有hữu 雖tuy 近cận 。 細tế 而nhi 不bất 可khả 見kiến 。 以dĩ 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 名danh 之chi 為vi 遠viễn 。 以dĩ 處xứ 所sở 可khả 見kiến 故cố 。 名danh 之chi 為vi 近cận 。 此thử 是thị 可khả 見kiến 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 。 有hữu 色sắc 雖tuy 近cận 。 而nhi 有hữu 障chướng 隔cách 。 自tự 體thể 與dữ 處xứ 俱câu 不bất 可khả 見kiến 。 齊tề 可khả 見kiến 處xứ 。 復phục 無vô 障chướng 隔cách 。 眼nhãn 得đắc 起khởi 。 名danh 之chi 為vi 近cận 。 異dị 此thử 名danh 遠viễn 。

在tại 可khả 見kiến 處xứ 名danh 近cận 色sắc

者giả 。 此thử 復phục 約ước 位vị 立lập 。 處xử 所sở 現hiện 故cố 。 云vân 處xứ 有hữu 雖tuy 遠viễn 而nhi 可khả 見kiến 者giả 。 如như 星tinh 宿tú 等đẳng 。 雖tuy 即tức 可khả 見kiến 。 不bất 名danh 為vi 近cận 。 以dĩ 處xứ 所sở 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 異dị 此thử 名danh 近cận 。 又hựu 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 一nhất 向hướng 名danh 近cận 。 此thử 之chi 依y 處xứ 可khả 見kiến 處xứ 故cố 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 及cập 此thử 住trú 處xứ 。 齊tề 眼nhãn 可khả 見kiến 。 名danh 之chi 為vi 近cận 。 眼nhãn 觀quán 不bất 及cập 。 名danh 之chi 為vi 遠viễn 。

過quá 去khứ 等đẳng 色sắc 。 如như 自tự 名danh 顯hiển 。

者giả 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 故cố 。 經kinh 部bộ 大đại 德đức 再tái 釋thích 其kỳ 義nghĩa 。

世Thế 尊Tôn 經kinh 中trung 自tự 說thuyết 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 以dĩ 此thử 三tam 世thế 釋thích 於ư 遠viễn 近cận 。 重trọng/trùng 釋thích 之chi 過quá 。 此thử 三tam 世thế 義nghĩa 如như 經kinh 所sở 說thuyết 。 是thị 故cố 論luận 云vân 。

如như 自tự 名danh 顯hiển

受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên

者giả 。 如như 前tiền 說thuyết 色sắc 。 今kim 釋thích 受thọ 等đẳng 亦diệc 如như 前tiền 義nghĩa 。

隨tùy 所sở 依y 力lực 應ưng 知tri 遠viễn 近cận

者giả 。 此thử 受thọ 等đẳng 四tứ 蘊uẩn 遠viễn 近cận 。 隨tùy 所sở 依y 分phân 別biệt 。

所sở 依y 可khả 見kiến 。 名danh 之chi 為vi 近cận 。 所sở 不bất 可khả 見kiến 。 名danh 之chi 為vi 遠viễn 。

粗thô 細tế 同đồng 前tiền

者giả 。 如như 前tiền 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 所sở 說thuyết 。

五ngũ 根căn 所sở 取thủ 名danh 粗thô 。 意ý 根căn 所sở 取thủ 名danh 細tế 。 或hoặc 約ước 地địa 辯biện 。

論luận 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 生sanh 長trưởng 門môn 義nghĩa 。 是thị 處xứ 義nghĩa 。 訓huấn 釋thích 詞từ 者giả 。 謂vị 能năng 生sanh 長trưởng 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 處xứ 。 是thị 能năng 生sanh 長trưởng 彼bỉ 作tác 用dụng 義nghĩa 。

釋thích 曰viết 。

何hà 故cố 言ngôn 處xứ 是thị 生sanh 門môn 義nghĩa 。 生sanh 誰thùy 之chi 門môn 。 以dĩ 。

訓huấn 釋thích 詞từ

故cố 。 前tiền 生sanh 門môn 義nghĩa 。 生sanh 誰thùy 之chi 門môn 。 生sanh 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。

生sanh 長trưởng 門môn 義nghĩa 是thị 處xứ 義nghĩa 。 訓huấn 釋thích 詞từ 者giả 。

如như 論luận 中trung 云vân 。

謂vị 能năng 生sanh 長trưởng 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 處xứ 。 是thị 能năng 生sanh 長trưởng 彼bỉ 作tác 用dụng 義nghĩa 。

作tác 用dụng 義nghĩa

者giả 。 如như 依y 眼nhãn 。 色sắc 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 。 法pháp 。 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。

梵Phạm 志Chí 當đương 知tri 。 以dĩ 眼nhãn 為vi 門môn 。 唯duy 為vi 見kiến 色sắc 。 此thử 經Kinh 唯duy 證chứng 門môn 義nghĩa 有hữu 六lục 。 然nhiên 心tâm 所sở 法pháp 。 有hữu 十thập 二nhị 門môn 。 故cố 契Khế 經Kinh 說thuyết 。

眼nhãn 。 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 三tam 和hòa 合hợp 觸xúc 俱câu 。 起khởi 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 意ý 。 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 三tam 和hòa 合hợp 觸xúc 。 起khởi 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 。

論luận 。

法pháp 種chủng 族tộc 義nghĩa 。 是thị 界giới 義nghĩa 。 如như 一nhất 山sơn 中trung 有hữu 多đa 銅đồng 鐵thiết 金kim 銀ngân 等đẳng 族tộc 。 說thuyết 名danh 多đa 界giới 。 如như 是thị 一nhất 身thân 。 或hoặc 一nhất 相tương 續tục 。 有hữu 十thập 八bát 類loại 諸chư 法pháp 種chủng 族tộc 。 名danh 十thập 八bát 界giới 。

釋thích 曰viết 。

如như 何hà 知tri 族tộc 是thị 其kỳ 界giới 義nghĩa 。 與dữ 世thế 種chủng 族tộc 義nghĩa 相tương 似tự 故cố 。 論luận 中trung 云vân 。

如như 一nhất 山sơn 中trung 有hữu 多đa 銅đồng 鐵thiết 金kim 銀ngân 等đẳng 族tộc 說thuyết 名danh 多đa 界giới 。

金kim 銀ngân 等đẳng 礦quáng 。 乃nãi 以dĩ 種chủng 族tộc 說thuyết 名danh 為vi 界giới 。

如như 是thị 一nhất 身thân 。 或hoặc 一nhất 相tương 續tục

者giả 。

身thân

謂vị 所sở 依y 。

相tương 續tục

即tức 是thị 心tâm 。 心tâm 所sở 相tương 續tục 。 或hoặc 。

身thân

者giả 剎sát 那na 。

相tương 續tục

者giả 即tức 隨tùy 流lưu 。

有hữu 十thập 八bát 類loại 諸chư 法pháp 種chủng 族tộc 名danh 十thập 八bát 界giới

者giả 。 此thử 一nhất 身thân 。 一nhất 相tương 續tục 中trung 。 有hữu 十thập 八bát 法pháp 種chủng 子tử 。 亦diệc 名danh 種chủng 族tộc 。 亦diệc 名danh 為vi 界giới 。

論luận 。

此thử 中trung 種chủng 族tộc 是thị 生sanh 本bổn 義nghĩa 。 如như 是thị 眼nhãn 等đẳng 。 誰thùy 之chi 生sanh 本bổn 。 謂vị 自tự 種chủng 類loại 。 同đồng 類loại 因nhân 故cố 。

釋thích 曰viết 。

言ngôn 。

生sanh 本bổn

者giả 。 謂vị 生sanh 之chi 所sở 依y 。 此thử 十thập 八bát 種chủng 。 是thị 別biệt 別biệt 法pháp 生sanh 之chi 所sở 依y 。

問vấn 。

此thử 十thập 八bát 界giới 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 此thử 之chi 外ngoại 。 是thị 何hà 別biệt 法pháp 生sanh 之chi 本bổn 耶da 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 故cố 。 論luận 發phát 問vấn 云vân 。

如như 是thị 眼nhãn 等đẳng 。 誰thùy 之chi 生sanh 本bổn 。

異dị 十thập 八bát 界giới 。 更cánh 有hữu 別biệt 法pháp 。 即tức 言ngôn 此thử 是thị 別biệt 法pháp 生sanh 本bổn 。 離ly 十thập 八bát 界giới 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 。 此thử 是thị 誰thùy 之chi 生sanh 本bổn 。 論luận 自tự 答đáp 云vân 。

是thị

自tự 種chủng 類loại 。 同đồng 類loại 因nhân 故cố 。

如như 前tiền 生sanh 眼nhãn 根căn 與dữ 現hiện 生sanh 眼nhãn 根căn 及cập 未vị 生sanh 眼nhãn 根căn 為vi 同đồng 類loại 因nhân 。 乃nãi 至chí 法Pháp 界Giới 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 離ly 十thập 八bát 界giới 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 。 然nhiên 與dữ 自tự 類loại 而nhi 為vi 生sanh 本bổn 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 此thử 中trung 攝nhiếp 義nghĩa 不bất 盡tận 。 故cố 論luận 問vấn 云vân 。

論luận 。

若nhược 爾nhĩ 。 無vô 為vi 應ưng 不bất 名danh 界giới 。

釋thích 曰viết 。

無vô 為vi 之chi 法Pháp 。 無vô 前tiền 及cập 後hậu 。 非phi 同đồng 類loại 因nhân 。 如như 何hà 得đắc 為vi 生sanh 本bổn 耶da 。 既ký 非phi 生sanh 本bổn 。 亦diệc 應ưng 不bất 得đắc 。 名danh 之chi 為vi 界giới 。 今kim 既ký 不bất 許hứa 。 如như 此thử 之chi 義nghĩa 。 故cố 論luận 更cánh 以dĩ 異dị 義nghĩa 釋thích 云vân 。

論luận 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 生sanh 之chi 本bổn 故cố 。

釋thích 曰viết 。

諸chư 無vô 為vi 法Pháp 。 與dữ 心tâm 。 心tâm 所sở 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 及cập 增tăng 上thượng 緣duyên 。 此thử 名danh 生sanh 本bổn 。 故cố 約ước 此thử 釋thích 。 攝nhiếp 義nghĩa 周chu 盡tận 。 此thử 中trung 雖tuy 即tức 攝nhiếp 義nghĩa 周chu 盡tận 。 此thử 復phục 有hữu 過quá 。 以dĩ 此thử 處xứ 。 界giới 。 義nghĩa 應ưng 相tương/tướng 濫lạm 。 俱câu 心tâm 。 心tâm 所sở 生sanh 本bổn 義nghĩa 故cố 。 為vi 避tị 此thử 過quá 。 復phục 轉chuyển 釋thích 云vân 。

論luận 。

有hữu 說thuyết 界giới 聲thanh 表biểu 種chủng 類loại 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 法pháp 。 種chủng 類loại 自tự 性tánh 。 各các 別biệt 不bất 同đồng 。 名danh 十thập 八bát 界giới 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 餘dư 師sư 轉chuyển 復phục 異dị 釋thích 。 十thập 八bát 界giới 義nghĩa 。 如như 金kim 銀ngân 等đẳng 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 體thể 類loại 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 種chủng 族tộc 。 如như 是thị 眼nhãn 等đẳng 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 體thể 類loại 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 種chủng 族tộc 。 類loại 是thị 體thể 義nghĩa 。 此thử 十thập 八bát 界giới 各các 各các 自tự 體thể 。 互hỗ 相tương 差sai 別biệt 。 不bất 成thành 雜tạp 亂loạn 。 故cố 說thuyết 。

界giới 聲thanh

為vi

種chủng 族tộc 義nghĩa

若nhược 爾nhĩ 。 意ý 界giới 望vọng 於ư 六lục 識thức 無vô 別biệt 體thể 類loại 。 應ưng 非phi 別biệt 界giới 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 所sở 依y 。 能năng 依y 。 體thể 類loại 別biệt 故cố 。 有hữu 說thuyết 。

安an 立lập 時thời 分phần/phân 異dị 故cố 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 六lục 是thị 意ý 先tiên 。 意ý 非phi 六lục 先tiên 。 故cố 甚thậm 有hữu 異dị 。 雖tuy 諸chư 界giới 體thể 並tịnh 通thông 三tam 世thế 。 然nhiên 就tựu 位vị 別biệt 。 故cố 立lập 異dị 名danh 。 由do 此thử 故cố 言ngôn 六lục 先tiên 意ý 後hậu 。 未vị 來lai 意ý 。 六lục 。

時thời 位vị 未vị 分phần/phân 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 六lục 先tiên 意ý 後hậu 。

論luận 。

若nhược 言ngôn 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 者giả 。 蘊uẩn 應ưng 假giả 有hữu 。 多đa 實thật 積tích 集tập 共cộng 所sở 成thành 故cố 。 如như 聚tụ 。 如như 我ngã 。

釋thích 曰viết 。

何hà 因nhân 有hữu 此thử 問vấn 耶da 。 以dĩ 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 處xứ 。 界giới 實thật 有hữu 。 許hứa 蘊uẩn 亦diệc 然nhiên 。 以dĩ 而nhi 聚tụ 義nghĩa 說thuyết 是thị 蘊uẩn 故cố 。 多đa 法pháp 積tích 集tập 以dĩ 成thành 於ư 聚tụ 。 於ư 此thử 聚tụ 中trung 。 無vô 其kỳ 實thật 體thể 。 故cố 起khởi 斯tư 問vấn 。 如như 多đa 穀cốc 麥mạch 積tích 集tập 一nhất 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 聚tụ 。 聚tụ 是thị 假giả 立lập 。 無vô 其kỳ 實thật 事sự 。 穀cốc 麥mạch 分phân 散tán 。 何hà 有hữu 聚tụ 體thể 。 如như 是thị 色sắc 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 積tích 聚tụ 。 假giả 說thuyết 我ngã 名danh 。 色sắc 等đẳng 分phân 離ly 。 我ngã 亦diệc 非phi 有hữu 。 如như 經kinh 頌tụng 云vân 。

如như 即tức 攬lãm 眾chúng 分phần/phân 。 假giả 想tưởng 立lập 為vi 車xa 。 世thế 俗tục 立lập 有hữu 情tình 。 應ưng 知tri 攬lãm 諸chư 蘊uẩn 。

如như 是thị 過quá 去khứ 。 及cập 未vị 來lai 等đẳng 多đa 實thật 積tích 集tập 。 假giả 立lập 蘊uẩn 名danh 。

論luận 。

此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 一nhất 實thật 極cực 微vi 亦diệc 名danh 蘊uẩn 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 。 不bất 應ưng 言ngôn 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 非phi 一nhất 實thật 物vật 有hữu 聚tụ 義nghĩa 故cố 。

釋thích 曰viết 。

婆bà 沙sa 師sư 云vân 。

理lý 不bất 如như 是thị 。 一nhất 一nhất 極cực 微vi 皆giai 有hữu 蘊uẩn 義nghĩa 。

經kinh 部bộ 云vân 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 蘊uẩn 中trung 不bất 應ưng 說thuyết 其kỳ 聚tụ 義nghĩa 。 一nhất 一nhất 極cực 微vi 不bất 名danh 聚tụ 故cố 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 於ư 聚tụ 所sở 依y 立lập 義nghĩa 言ngôn 故cố 。 非phi 聚tụ 即tức 義nghĩa 。 義nghĩa 是thị 實thật 物vật 名danh 之chi 差sai 別biệt 。 聚tụ 非phi 實thật 故cố 。 或hoặc 一nhất 極cực 微vi 三tam 世thế 等đẳng 攝nhiếp 。 以dĩ 慧tuệ 分phân 析tích 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 蘊uẩn 雖tuy 即tức 聚tụ 。 而nhi 實thật 義nghĩa 成thành 。 餘dư 法pháp 亦diệc 然nhiên 。 故cố 蘊uẩn 非phi 假giả 。

尊tôn 者giả 於ư 此thử 。 雖tuy 作tác 是thị 說thuyết 。 然nhiên 違vi 契Khế 經Kinh 。 以dĩ 經kinh 說thuyết 云vân 。

諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 來lai 。 若nhược 現hiện 在tại 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 若nhược 粗thô 若nhược 細tế 。 若nhược 劣liệt 若nhược 勝thắng 。 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 由do 此thử 聚tụ 義nghĩa 。 蘊uẩn 義nghĩa 得đắc 成thành 。

故cố 知tri 世Thế 尊Tôn 說thuyết 彼bỉ 多đa 法pháp 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 方phương 名danh 為vi 蘊uẩn 。 今kim 既ký 說thuyết 言ngôn 一nhất 一nhất 極cực 微vi 得đắc 為vi 蘊uẩn 者giả 。 與dữ 經kinh 相tương 違vi 。

阿a 闍xà 梨lê 聖thánh 奴nô 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

一nhất 一nhất 極cực 微vi 各các 互hỗ 對đối 。 得đắc 名danh 為vi 聚tụ 。 一nhất 一nhất 各các 別biệt 不bất 互hỗ 待đãi 。 不bất 名danh 為vi 聚tụ 。 若nhược 相tương 待đãi 者giả 。 一nhất 一nhất 皆giai 得đắc 。 名danh 之chi 為vi 聚tụ 。 若nhược 異dị 此thử 者giả 。 如như 何hà 可khả 以dĩ 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 非phi 我ngã 行hành 相tương/tướng 。 而nhi 得đắc 證chứng 知tri 及cập 能năng 除trừ 斷đoạn 。 又hựu 。 何hà 能năng 為vi 施thi 設thiết 我ngã 因nhân 。 若nhược 非phi 實thật 事sự 之chi 所sở 成thành 者giả 。 如như 何hà 得đắc 有hữu 如như 是thị 差sai 別biệt 能năng 為vi 我ngã 因nhân 。 乃nãi 至chí 應ưng 知tri 及cập 應ưng 斷đoạn 等đẳng 。 以dĩ 處xứ 為vi 界giới 。 實thật 事sự 是thị 有hữu 。 故cố 有hữu 如như 是thị 差sai 別biệt 。 理lý 極cực 蘊uẩn 亦diệc 如như 是thị 。 實thật 事sự 有hữu 故cố 。 由do 斯tư 亦diệc 有hữu 如như 是thị 差sai 別biệt 。

此thử 亦diệc 非phi 理lý 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 即tức 瓶bình 。 衣y 等đẳng 悉tất 應ưng 是thị 實thật 。 以dĩ 此thử 等đẳng 中trung 。 一nhất 一nhất 實thật 事sự 。 極cực 微vi 相tương 待đãi 共cộng 所sở 成thành 故cố 。

復phục 有hữu 餘dư 過quá 。 謂vị 隨tùy 有hữu 幾kỷ 所sở 攝nhiếp 色sắc 等đẳng 。 應ưng 合hợp 亦diệc 有hữu 多đa 蘊uẩn 。 若nhược 如như 是thị 說thuyết 。 如như 經kinh 所sở 言ngôn 。

若nhược 過quá 去khứ 。 若nhược 未vị 來lai 。

乃nãi 至chí

若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 聚tụ 。

如như 是thị 經Kinh 義nghĩa 。 故cố 應ưng 不bất 成thành 。

聖thánh 奴nô 又hựu 云vân 。

無vô 如như 是thị 過quá 。 蘊uẩn 亦diệc 不bất 應ưng 如như 是thị 成thành 多đa 。 以dĩ 要yếu 多đa 事sự 相tướng 對đối 待đãi 時thời 得đắc 名danh 蘊uẩn 故cố 。 猶do 如như 言ngôn 多đa 。 非phi 即tức 一nhất 法pháp 名danh 之chi 為vi 多đa 。 以dĩ 有hữu 多đa 法pháp 方phương 名danh 為vi 多đa 。 多đa 亦diệc 即tức 是thị 此thử 中trung 法pháp 等đẳng 。

此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。 以dĩ 喻dụ 中trung 云vân 眾chúng 法pháp 為vi 多đa 。 非phi 一nhất 為vi 多đa 。 前tiền 所sở 說thuyết 云vân 一nhất 一nhất 極cực 微vi 相tương 待đãi 之chi 時thời 得đắc 名danh 為vi 聚tụ 。 故cố 知tri 所sở 說thuyết 法Pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。 若nhược 彼bỉ 復phục 言ngôn 。

如như 過quá 去khứ 等đẳng 。 如như 是thị 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 名danh 為vi 蘊uẩn 。

者giả 。 應ưng 知tri 此thử 蘊uẩn 決quyết 定định 是thị 假giả 。 如như 豆đậu 蘊uẩn 等đẳng 。 若nhược 謂vị 。

既ký 非phi 實thật 事sự 所sở 成thành 。 如như 何hà 得đắc 以dĩ 苦khổ 。 空không 。 非phi 我ngã 等đẳng 行hành 相tương 應ứng 知tri 及cập 應ưng 斷đoạn 。

者giả 。 聽thính 說thuyết 此thử 義nghĩa 。 世Thế 尊Tôn 今kim 觀quán 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 非phi 我ngã 相tương/tướng 中trung 。 豈khởi 要yếu 有hữu 其kỳ 實thật 事sự 。 亦diệc 但đãn 是thị 假giả 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。

一nhất 切thiết 有hữu 情tình 皆giai 為vi 無vô 。 如như 有hữu 頌tụng 云vân 。

始thỉ 自tự 入nhập 胎thai 及cập 出xuất 胎thai 。 復phục 從tùng 嬰anh 孩hài 至chí 老lão 死tử 。

歷lịch 茲tư 十thập 位vị 極cực 迅tấn 速tốc 。 往vãng 而nhi 不bất 返phản 如như 駛sử 流lưu 。

無vô 有hữu 實thật 事sự 。 名danh 為vi 有hữu 情tình 。 世Thế 尊Tôn 約ước 現hiện 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 隨tùy 機cơ 說thuyết 蘊uẩn 亦diệc 為vị 無vô 常thường 等đẳng 。 有hữu 何hà 違vi 。 又hựu 彼bỉ 所sở 言ngôn 蘊uẩn 。

若nhược 非phi 以dĩ 實thật 事sự 所sở 成thành

如như 何hà 得đắc 為vi 施thi 設thiết 我ngã 因nhân

者giả 。 現hiện 見kiến 假giả 法pháp 。 還hoàn 與dữ 假giả 法pháp 而nhi 得đắc 為vi 因nhân 。 如như 世thế 指chỉ 樹thụ 以dĩ 為vi 林lâm 因nhân 。 指chỉ 一nhất 士sĩ 夫phu 為vi 軍quân 因nhân 等đẳng 故cố 。 聖thánh 奴nô 師sư 有hữu 眾chúng 多đa 說thuyết 。 皆giai 不bất 應ưng 理lý 。 例lệ 破phá 皆giai 爾nhĩ 。 此thử 不bất 更cánh 說thuyết 。

論luận 。

有hữu 說thuyết 能năng 荷hà 果quả 重trọng 擔đảm 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 由do 此thử 世thế 間gian 。 說thuyết 肩kiên 名danh 蘊uẩn 。 物vật 所sở 聚tụ 故cố 。

釋thích 曰viết 。

果quả

者giả 。 即tức 是thị 所sở 擔đảm 之chi 物vật 。

果quả

即tức 是thị

重trọng 擔đảm

持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 五ngũ 蘊uẩn 荷hà 負phụ 此thử 。

果quả 重trọng 擔đảm

猶do 如như 身thân 份# 擔đảm 荷hà 重trọng 擔đảm 。 世thế 間gian 人nhân 等đẳng 呼hô 之chi 為vi 蘊uẩn 。

果quả 重trọng 擔đảm

者giả 。 眼nhãn 等đẳng 六lục 處xứ 。 與dữ 總tổng 五ngũ 蘊uẩn 為vi 。

果quả 重trọng 擔đảm

如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

名danh 色sắc 緣duyên 六lục 處xứ

言ngôn 。

名danh 色sắc

者giả 。 即tức 是thị 五ngũ 蘊uẩn 。 應ưng 知tri 六lục 處xứ 是thị 名danh 色sắc 之chi 。

果quả 重trọng 擔đảm

也dã 。 此thử 即tức 六lục 處xứ 。 名danh 總tổng 五ngũ 蘊uẩn 之chi 。

果quả 重trọng 擔đảm

或hoặc 約ước 二nhị 蘊uẩn 釋thích 其kỳ 重trọng 擔đảm 。 如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

六lục 處xứ 緣duyên 觸xúc

此thử 即tức 觸xúc 與dữ 色sắc 。 識thức 二nhị 蘊uẩn 為vi 。

果quả 重trọng 擔đảm

此thử 六lục 處xứ 中trung 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 及cập 身thân 五ngũ 處xứ 。 名danh 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 意ý 為vi 識thức 蘊uẩn 。 或hoặc 約ước 一nhất 蘊uẩn 釋thích 於ư 重trọng 擔đảm 。 如như 經Kinh 云vân 。

受thọ 緣duyên 愛ái

愛ái 即tức 是thị 受thọ 蘊uẩn 之chi 。

重trọng 擔đảm

或hoặc 一nhất 蘊uẩn 與dữ 一nhất 蘊uẩn 為vi 重trọng 擔đảm 。 如như 經Kinh 云vân 。

行hành 緣duyên 識thức

識thức 與dữ 行hành 蘊uẩn 為vi 。

重trọng 擔đảm

也dã 。 或hoặc 五ngũ 蘊uẩn 與dữ 一nhất 蘊uẩn 為vi 重trọng 擔đảm 。 如như 經Kinh 云vân 。

識thức 緣duyên 名danh 色sắc

名danh 色sắc 與dữ 識thức 蘊uẩn 為vi 。

重trọng 擔đảm

餘dư 法pháp 亦diệc 應ưng 如như 是thị 分phân 別biệt 。 若nhược 約ước 分phần/phân 位vị 緣duyên 起khởi 而nhi 論luận 。 位vị 位vị 之chi 中trung 。 皆giai 有hữu 五ngũ 蘊uẩn 。 五ngũ 蘊uẩn 與dữ 五ngũ 蘊uẩn 為vi 。

重trọng 擔đảm

若nhược 如như 是thị 釋thích 。 即tức 一nhất 一nhất 事sự 皆giai 得đắc 為vi 蘊uẩn 。 若nhược 聚tụ 一nhất 處xứ 。 是thị 即tức 一nhất 一nhất 各các 有hữu 力lực 用dụng 。 能năng 荷hà 重trọng 擔đảm 。

論luận 。

或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 可khả 分phân 段đoạn 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 故cố 世thế 有hữu 言ngôn 。

汝nhữ 三tam 蘊uẩn 還hoàn 。 我ngã 當đương 與dữ 汝nhữ 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 釋thích 蘊uẩn 為vi 可khả 分phân 段đoạn 義nghĩa 。 言ngôn 。

三tam 蘊uẩn

者giả 。 蘊uẩn 是thị 分phần/phân 義nghĩa 。 猶do 如như 世thế 間gian 。 可khả 與dữ 之chi 物vật 。 有hữu 其kỳ 三tam 種chủng 。 謂vị 飲ẩm 食thực 。 衣y 服phục 。 房phòng 舍xá 臥ngọa 具cụ 。 故cố 世thế 有hữu 言ngôn 。

如như 是thị 三tam 分phần/phân 。 我ngã 當đương 與dữ 汝nhữ 。 雖tuy 即tức 大đại 種chủng 及cập 所sở 造tạo 色sắc 。 心tâm 。 心tâm 所sở 等đẳng 同đồng 時thời 俱câu 生sanh 。 然nhiên 可khả 以dĩ 智trí 慧tuệ 分phân 析tích 為vi 分phân 段đoạn 故cố 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 有hữu 三tam 段đoạn 。 謂vị 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 。 一nhất 一nhất 世thế 中trung 。 有hữu 五ngũ 分phân 段đoạn 。 謂vị 色sắc 乃nãi 至chí 識thức 。 如như 是thị 釋thích 者giả 。 是thị 則tắc 五ngũ 蘊uẩn 有hữu 其kỳ 實thật 事sự 。 非phi 假giả 立lập 也dã 。

此thử 前tiền 二nhị 釋thích 。 論luận 主chủ 不bất 許hứa 。 故cố 後hậu 說thuyết 之chi 。

論luận 。

此thử 釋thích 越việt 經kinh 。 經kinh 說thuyết 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。

諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 去khứ 等đẳng 。 廣quảng 說thuyết 如như 前tiền 。

釋thích 曰viết 。

皆giai 不bất 應ưng 理lý 。 世Thế 尊Tôn 經kinh 中trung 若nhược 不bất 說thuyết 言ngôn 。 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 。 即tức 前tiền 二nhị 說thuyết 其kỳ 理lý 可khả 然nhiên 。 今kim 既ký 世Thế 尊Tôn 親thân 說thuyết 聚tụ 義nghĩa 。 故cố 前tiền 二nhị 說thuyết 違vi 越việt 契Khế 經Kinh 。 義nghĩa 為vi 不bất 可khả 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

經kinh 主chủ 決quyết 判phán 此thử 義nghĩa 釋thích 越việt 經kinh 。 今kim 謂vị 不bất 然nhiên 。 不bất 違vi 理lý 故cố 。 處xử 。 界giới 二nhị 義nghĩa 。 豈khởi 不bất 越việt 經kinh 。 而nhi 於ư 其kỳ 中trung 。 攝nhiếp 取thủ 為vi 正chánh 。

復phục 有hữu 何hà 理lý 。 唯duy 蘊uẩn 義nghĩa 中trung 固cố 求cầu 經kinh 證chứng 。 於ư 處xứ 。 界giới 中trung 唯duy 依y 理lý 釋thích 。 絕tuyệt 不bất 求cầu 經kinh 。 觀quán 此thử 義nghĩa 言ngôn 。 似tự 專chuyên 朋bằng 黨đảng 。 故cố 應ưng 如như 彼bỉ 。 據cứ 理lý 無vô 違vi 。

非phi 並tịnh 用dụng 執chấp 。 此thử 中trung 有hữu 理lý 。 世Thế 尊Tôn 經kinh 中trung 雖tuy 說thuyết 處xứ 。 界giới 。 然nhiên 無vô 處xứ 云vân 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 此thử 名danh 為vi 處xứ 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 名danh 之chi 為vi 界giới 。 是thị 以dĩ 諸chư 師sư 隨tùy 意ý 解giải 釋thích 。 故cố 無vô 違vi 越việt 。 於ư 蘊uẩn 義nghĩa 中trung 。 世Thế 尊Tôn 親thân 說thuyết 聚tụ 為vi 蘊uẩn 義nghĩa 。 今kim 者giả 越việt 經kinh 別biệt 為vi 異dị 釋thích 。 固cố 違vi 聖thánh 說thuyết 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。

論luận 。

若nhược 謂vị 此thử 經Kinh 顯hiển 過quá 去khứ 等đẳng 一nhất 一nhất 色sắc 等đẳng 各các 別biệt 名danh 蘊uẩn 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 過quá 去khứ 色sắc 等đẳng 一nhất 一nhất 實thật 物vật 各các 各các 名danh 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 若nhược 更cánh 釋thích 云vân 。

雖tuy 即tức 世Thế 尊Tôn 此thử 經Kinh 中trung 說thuyết 。 聚tụ 義nghĩa 為vi 蘊uẩn 。 然nhiên 經kinh 意ý 云vân 過quá 去khứ 色sắc 等đẳng 一nhất 一nhất 各các 別biệt 皆giai 得đắc 為vi 蘊uẩn 。 不bất 言ngôn 總tổng 聚tụ 身thân 名danh 蘊uẩn 者giả 。

論luận 。

此thử 執chấp 非phi 理lý 。 故cố 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。

如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 說thuyết 名danh 蘊uẩn 故cố 。 是thị 故cố 如như 聚tụ 。 蘊uẩn 定định 假giả 有hữu 。

釋thích 曰viết 。

此thử 即tức 經kinh 部bộ 對đối 婆bà 沙sa 師sư 。 不bất 應ưng 謬mậu 取thủ 此thử 經Kinh 意ý 。 云vân 。

過quá 去khứ 色sắc 等đẳng 一nhất 一nhất 各các 別biệt 皆giai 得đắc 為vi 蘊uẩn

若nhược 如như 是thị 者giả 。 經kinh 不bất 應ưng 言ngôn 。

如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 說thuyết 名danh 為vi 蘊uẩn

經kinh 說thuyết 既ký 爾nhĩ 。 故cố 汝nhữ 所sở 說thuyết 定định 為vi 非phi 理lý 。 是thị 故cố 所sở 說thuyết 聚tụ 義nghĩa 為vi 假giả 。 如như 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 亦diệc 定định 假giả 有hữu 。

論luận 。

若nhược 爾nhĩ 。 應ưng 許hứa 諸chư 有hữu 色sắc 處xứ 亦diệc 是thị 假giả 有hữu 。 眼nhãn 等đẳng 極cực 微vi 。 要yếu 多đa 積tích 聚tụ 。 成thành 生sanh 門môn 故cố 。

釋thích 曰viết 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 復phục 以dĩ 處xứ 義nghĩa 難nạn/nan 經kinh 部bộ 說thuyết 。

若nhược 言ngôn 聚tụ 蘊uẩn 定định 假giả 有hữu 者giả 。 即tức 十thập 處xứ 色sắc 亦diệc 應ưng 是thị 假giả 。 眼nhãn 等đẳng 極cực 微vi 。 要yếu 積tích 聚tụ 身thân 可khả 得đắc 成thành 生sanh 門môn 義nghĩa 故cố 。 五ngũ 識thức 依y 緣duyên 皆giai 積tích 聚tụ 故cố 。 由do 斯tư 。 如như 是thị 眼nhãn 等đẳng 。 色sắc 等đẳng 多đa 微vi 積tích 聚tụ 。 方phương 為vi 所sở 依y 及cập 所sở 緣duyên 故cố 。 亦diệc 應ưng 是thị 假giả 。

論luận 。

此thử 難nạn/nan 非phi 理lý 。 多đa 積tích 聚tụ 中trung 。 一nhất 一nhất 極cực 微vi 有hữu 因nhân 用dụng 故cố 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 根căn 。 境cảnh 相tướng 助trợ 共cộng 生sanh 識thức 等đẳng 。 應ưng 非phi 別biệt 處xứ 。 是thị 則tắc 應ưng 無vô 十thập 二nhị 處xứ 別biệt 。

釋thích 曰viết 。

此thử 經Kinh 部bộ 師sư 對đối 婆bà 沙sa 師sư 。 若nhược 言ngôn 多đa 微vi 積tích 聚tụ 成thành 生sanh 門môn 者giả 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。 多đa 積tích 聚tụ 中trung 。 一nhất 一nhất 極cực 微vi 各các 為vi 因nhân 用dụng 。 既ký 一nhất 一nhất 微vi 各các 得đắc 為vi 因nhân 。 如như 何hà 說thuyết 言ngôn 多đa 微vi 積tích 聚tụ 方phương 成thành 依y 緣duyên 。

若nhược 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 言ngôn 此thử 理lý 不bất 然nhiên 。 此thử 一nhất 一nhất 微vi 非phi 能năng 為vi 因nhân 。 須tu 相tương 待đãi 故cố 方phương 成thành 因nhân 用dụng 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 言ngôn 諸chư 微vi 以dĩ 相tương 待đãi 故cố 。 是thị 即tức 應ưng 知tri 多đa 微vi 積tích 聚tụ 故cố 。 然nhiên 為vi 因nhân 用dụng 。 以dĩ 積tích 聚tụ 故cố 。 方phương 得đắc 為vi 處xứ 。 此thử 處xứ 亦diệc 應ưng 定định 是thị 假giả 有hữu 。

若nhược 一nhất 一nhất 微vi 得đắc 為vi 處xứ 者giả 。 不bất 應ưng 相tương 待đãi 。 非phi 如như 色sắc 處xứ 。 此thử 非phi 色sắc 處xứ 獨độc 能năng 為vi 因nhân 不bất 相tương 待đãi 故cố 者giả 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 一nhất 一nhất 微vi 不bất 為vi 因nhân 者giả 。 是thị 即tức 根căn 。 境cảnh 不bất 應ưng 獨độc 能năng 為vi 其kỳ 別biệt 處xứ 。 根căn 。 境cảnh 相tướng 助trợ 方phương 生sanh 愚ngu 。 為vi 遮già 此thử 計kế 。 所sở 以dĩ 分phần/phân 色sắc 為vi 之chi 十thập 界giới 。 心tâm 為vi 七thất 界giới 。 令linh 其kỳ 了liễu 知tri 色sắc 。 心tâm 各các 異dị 。 立lập 界giới 亦diệc 別biệt 。 既ký 知tri 各các 別biệt 。 彼bỉ 見kiến 自tự 除trừ 。 故cố 為vi 說thuyết 界giới 。

論luận 。

然nhiên 毗tỳ 婆bà 沙sa 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

對đối 法pháp 諸chư 師sư 若nhược 觀quán 假giả 蘊uẩn 。 彼bỉ 說thuyết 極cực 微vi 一nhất 界giới 。 一nhất 處xứ 。 一nhất 蘊uẩn 少thiểu 分phần 。 若nhược 不bất 觀quán 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 極cực 微vi 即tức 是thị 一nhất 界giới 。 一nhất 處xứ 。 一nhất 蘊uẩn 。 此thử 應ưng 於ư 分phần/phân 。 假giả 謂vị 有hữu 分phần/phân 。 如như 燒thiêu 少thiểu 衣y 。 亦diệc 說thuyết 燒thiêu 衣y 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 於ư 所sở 知tri 境cảnh 。 由do 蘊uẩn 等đẳng 門môn 。 作tác 三tam 種chủng 說thuyết 。

頌tụng 曰viết 。

愚ngu 根căn 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 故cố 。 說thuyết 蘊uẩn 處xứ 界giới 三tam 。

論luận 曰viết 。

所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 。 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 三tam 門môn 。 傳truyền 說thuyết 有hữu 情tình 愚ngu 有hữu 三tam 種chủng 。 或hoặc 愚ngu 心tâm 所sở 。 總tổng 執chấp 為vi 我ngã 。 或hoặc 唯duy 愚ngu 色sắc 。 或hoặc 愚ngu 色sắc 心tâm 。 根căn 亦diệc 有hữu 三tam 。 謂vị 利lợi 。 中trung 。 鈍độn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 三tam 種chủng 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 。 中trung 及cập 廣quảng 文văn 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 三tam 。

釋thích 曰viết 。

愚ngu 心tâm 所sở 者giả 。 是thị 上thượng 品phẩm 愚ngu 。 愚ngu 於ư 微vi 細tế 相tương 似tự 事sự 故cố 。 愚ngu 於ư 色sắc 者giả 。 是thị 中trung 品phẩm 愚ngu 。 愚ngu 於ư 粗thô 著trước 相tương 似tự 事sự 故cố 。 色sắc 心tâm 俱câu 愚ngu 者giả 。 是thị 下hạ 品phẩm 愚ngu 。 愚ngu 於ư 粗thô 細tế 相tương 似tự 不bất 相tương 似tự 法pháp 故cố 。 為vi 欲dục 除trừ 遣khiển 此thử 三tam 愚ngu 故cố 。 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 三tam 。 說thuyết 此thử 三tam 故cố 。 除trừ 於ư 身thân 見kiến 。 於ư 總tổng 聚tụ 中trung 起khởi 於ư 身thân 見kiến 。 今kim 知tri 各các 異dị 。 此thử 見kiến 即tức 除trừ 。 約ước 此thử 身thân 見kiến 所sở 起khởi 諸chư 惑hoặc 。 亦diệc 皆giai 除trừ 遣khiển 。 是thị 以dĩ 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 三tam 。

根căn 亦diệc 三tam 者giả 。 婆bà 沙sa 師sư 云vân 。

約ước 信tín 等đẳng 根căn 。 有hữu 利lợi 。 中trung 。 鈍độn 。 若nhược 為vi 鈍độn 根căn 。 中trung 根căn 說thuyết 蘊uẩn 。 此thử 不bất 能năng 達đạt 處xứ 。 界giới 之chi 義nghĩa 。 若nhược 鈍độn 根căn 者giả 。 雖tuy 聞văn 蘊uẩn 。 處xử 。 然nhiên 不bất 能năng 達đạt 十thập 八bát 界giới 義nghĩa 。 由do 此thử 根căn 異dị 。 故cố 說thuyết 三tam 科khoa 。 此thử 等đẳng 不bất 然nhiên 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 約ước 彼bỉ 利lợi 根căn 。 即tức 是thị 處xứ 。 界giới 便tiện 應ưng 無vô 用dụng 。 若nhược 約ước 中trung 根căn 。 蘊uẩn 。 界giới 無vô 用dụng 。 若nhược 約ước 鈍độn 根căn 。 蘊uẩn 。 處xử 無vô 用dụng 。 言ngôn 先tiên 說thuyết 蘊uẩn 時thời 。 中trung 。 鈍độn 不bất 了liễu 。 故cố 復phục 說thuyết 處xứ 。 以dĩ 雖tuy 說thuyết 處xứ 。 鈍độn 根căn 不bất 了liễu 。 故cố 復phục 說thuyết 界giới 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 但đãn 應ưng 說thuyết 界giới 。 三tam 根căn 俱câu 達đạt 。 更cánh 何hà 用dụng 說thuyết 蘊uẩn 。 處xử 二nhị 耶da 。 是thị 故cố 定định 應ưng 為vi 利lợi 說thuyết 蘊uẩn 。 為vi 中trung 現hiện 處xứ 。 為vi 鈍độn 說thuyết 界giới 。 以dĩ 廣quảng 。 中trung 。 略lược 。 稱xưng 其kỳ 根căn 宜nghi 。 是thị 能năng 普phổ 利lợi 一nhất 切thiết 。 三tam 科khoa 俱câu 為vi 有hữu 用dụng 。

樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 三tam 者giả 。 為vi 宿túc 習tập 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 。 中trung 。 廣quảng 。 是thị 世Thế 尊Tôn 隨tùy 其kỳ 樂nhạo 欲dục 。 說thuyết 此thử 三tam 種chủng 。 若nhược 不bất 稱xưng 機cơ 為vi 異dị 說thuyết 者giả 。 此thử 即tức 卻khước 為vi 不bất 信tín 之chi 因nhân 。 唯duy 樂nhạo/nhạc/lạc 奢xa 摩ma 他tha 者giả 。 樂nhạo 聞văn 其kỳ 略lược 。 樂nhạo/nhạc/lạc 奢xa 摩ma 他tha 及cập 毗Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 者giả 。 樂nhạo 聞văn 其kỳ 中trung 。 唯duy 樂nhạo/nhạc/lạc 毗Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 者giả 。 樂nhạo 聞văn 其kỳ 廣quảng 。 故cố 現hiện 此thử 三tam 。 現hiện 此thử 三tam 者giả 。 為vi 顯hiển 擇trạch 法pháp 。 故cố 論luận 云vân 。

擇trạch 法pháp 不bất 生sanh 。 惑hoặc 無vô 由do 滅diệt 等đẳng 。

論luận 。

何hà 緣duyên 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 餘dư 心tâm 所sở 。 總tổng 置trí 行hành 蘊uẩn 。 別biệt 分phần/phân 受thọ 。 想tưởng 。 為vi 二nhị 蘊uẩn 耶da 。

釋thích 曰viết 。

何hà 故cố 有hữu 此thử 問vấn 耶da 。 為vi 前tiền 說thuyết 云vân 。

愚ngu 於ư 心tâm 所sở 總tổng 執chấp 為vi 我ngã 。 為vi 此thử 世Thế 尊Tôn 分phân 別biệt 心tâm 所sở 為vi 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 蘊uẩn 。 若nhược 欲dục 為vi 遣khiển 心tâm 所sở 愚ngu 故cố 。 分phân 別biệt 心tâm 所sở 立lập 三tam 蘊uẩn 者giả 。 即tức 應ưng 一nhất 一nhất 委ủy 細tế 分phân 別biệt 。 何hà 故cố 唯duy 分phần/phân 受thọ 。 想tưởng 二nhị 種chủng 。 立lập 為vi 二nhị 蘊uẩn 。 餘dư 心tâm 所sở 等đẳng 。 共cộng 為vi 行hành 蘊uẩn 。 欲dục 知tri 其kỳ 因nhân 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

諍tranh 根căn 生sanh 死tử 因nhân 。 及cập 次thứ 第đệ 因nhân 故cố 。

於ư 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 受thọ 想tưởng 別biệt 為vi 蘊uẩn 。

論luận 曰viết 。

諍tranh 根căn 有hữu 二nhị 。 謂vị 著trước 諸chư 欲dục 及cập 著trước 諸chư 見kiến 。 此thử 二nhị 。 受thọ 。 想tưởng 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 為vi 最tối 勝thắng 因nhân 。 味vị 受thọ 力lực 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 欲dục 。 倒đảo 想tưởng 力lực 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 見kiến 。

釋thích 曰viết 。

諸chư 欲dục

者giả 。 欲dục 謂vị 貪tham 求cầu 。 求cầu 五ngũ 妙diệu 境cảnh 也dã 。 於ư 五ngũ 境cảnh 中trung 。 愛ái 味vị 受thọ 著trước 。

著trước 諸chư 見kiến

者giả 。 見kiến 略lược 有hữu 五ngũ 。 謂vị 身thân 見kiến 等đẳng 。 若nhược 廣quảng 。 即tức 分phần/phân 六lục 十thập 二nhị 種chủng 。 於ư 此thử 見kiến 中trung 。 以dĩ 倒đảo 想tưởng 故cố 。 貪tham 染nhiễm 執chấp 著trước 。 為vi 著trước 此thử 欲dục 及cập 著trước 見kiến 故cố 。 即tức 有hữu 諍tranh 興hưng 。 諍tranh 何hà 以dĩ 興hưng 。 謂vị 由do 受thọ 。 想tưởng 為vi 其kỳ 因nhân 也dã 。 生sanh 諍tranh 之chi 因nhân 為vi 唯duy 此thử 二nhị 。 為vi 更cánh 有hữu 餘dư 。 雖tuy 更cánh 有hữu 因nhân 。 非phi 為vi 最tối 勝thắng 。 故cố 論luận 說thuyết 云vân 。

此thử 二nhị 。 受thọ 。 想tưởng 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 為vi 最tối 勝thắng 因nhân 。

此thử 二nhị 何hà 以dĩ 為vi 最tối 勝thắng 。 論luận 就tựu 釋thích 云vân 。

味vị 受thọ 力lực 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 欲dục 。 倒đảo 想tưởng 力lực 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 見kiến 。

以dĩ 貪tham 著trước 故cố 。 即tức 為vi 諍tranh 因nhân 。 貪tham 著trước 欲dục 諍tranh 。 多đa 約ước 在tại 家gia 。 貪tham 著trước 見kiến 諍tranh 。 多đa 約ước 出xuất 家gia 。 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 貪tham 著trước 欲dục 諍tranh 多đa 約ước 在tại 家gia 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 云vân 。

為vi 由do 染nhiễm 著trước 貪tham 欲dục 因nhân 故cố 。 俗tục 與dữ 俗tục 諍tranh 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 貪tham 著trước 見kiến 諍tranh 多đa 約ước 出xuất 家gia 。 以dĩ 聖thánh 教giáo 中trung 諸chư 出xuất 家gia 者giả 。 非phi 法pháp 法pháp 想tưởng 。 法pháp 非phi 法pháp 想tưởng 。 各các 執chấp 異dị 見kiến 。 互hỗ 相tương 為vi 諍tranh 。 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 。 無vô 我ngã 我ngã 想tưởng 。 乃nãi 至chí 戒giới 禁cấm 取thủ 等đẳng 見kiến 中trung 起khởi 諸chư 倒đảo 想tưởng 。 互hỗ 興hưng 於ư 諍tranh 。 言ngôn 。

味vị 受thọ

者giả 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 唯duy 於ư 受thọ 。 故cố 云vân 。

味vị 受thọ

受thọ 即tức 味vị 故cố 。 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 以dĩ 何hà 味vị 受thọ 。 謂vị 以dĩ 貪tham 。 貪tham 染nhiễm 之chi 受thọ 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。 或hoặc 受thọ 中trung 有hữu 味vị 。 味vị 謂vị 貪tham 欲dục 。 即tức 第đệ 七thất 轉chuyển 所sở 依y 聲thanh 攝nhiếp 。 依y 受thọ 有hữu 味vị 。 緣duyên 受thọ 起khởi 愛ái 。 愛ái 彼bỉ 資tư 受thọ 之chi 境cảnh 。 於ư 彼bỉ 境cảnh 中trung 貪tham 著trước 。 諸chư 資tư 受thọ 境cảnh 者giả 。 即tức 五ngũ 境cảnh 也dã 。

問vấn 。

若nhược 言ngôn 因nhân 想tưởng 有hữu 諸chư 見kiến 者giả 。 如như 見kiến 諦Đế 者giả 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 想tưởng 。 然nhiên 無vô 諸chư 見kiến 。 如như 何hà 得đắc 言ngôn 想tưởng 為vi 見kiến 因nhân 。

答đáp 。

因nhân 倒đảo 想tưởng 故cố 。 即tức 起khởi 諸chư 見kiến 。 若nhược 無vô 倒đảo 想tưởng 。 諸chư 見kiến 即tức 無vô 。 此thử 見kiến 諦Đế 者giả 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 想tưởng 。 然nhiên 非phi 顛điên 倒đảo 。 不bất 為vi 見kiến 因nhân 。 故cố 無vô 諸chư 見kiến 。 此thử 不bất 應ưng 執chấp 。 顛điên 倒đảo 知tri 之chi 。 無vô 明minh 與dữ 見kiến 而nhi 為vi 其kỳ 因nhân 。 以dĩ 此thử 無vô 明minh 無vô 知tri 為vi 性tánh 。 行hành 相tương/tướng 隱ẩn 覆phú 。 見kiến 是thị 慧tuệ 性tánh 。 行hành 相tương/tướng 明minh 利lợi 。 故cố 彼bỉ 無vô 明minh 不bất 為vi 見kiến 因nhân 。 與dữ 此thử 無vô 明minh 相tướng 應ưng 倒đảo 想tưởng 。 能năng 為vi 見kiến 因nhân 。 應ưng 知tri 境cảnh 中trung 。 不bất 如như 理lý 知tri 。 顛điên 倒đảo 執chấp 故cố 。 故cố 起khởi 諸chư 見kiến 。 如như 有hữu 頌tụng 云vân 。

如như 魚ngư 處xứ 泥nê 中trung 。 躍dược 水thủy 令linh 渾hồn 濁trược 。

無vô 明minh 中trung 倒đảo 想tưởng 。 污ô 慧tuệ 亦diệc 復phục 然nhiên 。

以dĩ 此thử 知tri 由do 倒đảo 想tưởng 故cố 。 貪tham 著trước 諸chư 見kiến 。 無vô 明minh 中trung 想tưởng 與dữ 見kiến 為vi 因nhân 。

論luận 。

又hựu 生sanh 死tử 法pháp 。 以dĩ 受thọ 及cập 想tưởng 為vi 最tối 勝thắng 因nhân 。 由do 耽đam 著trước 受thọ 。 起khởi 倒đảo 想tưởng 故cố 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 由do 此thử 二nhị 因nhân 及cập 後hậu 當đương 說thuyết 次thứ 第đệ 因nhân 故cố 。 應ưng 知tri 別biệt 立lập 受thọ 。 想tưởng 為vi 蘊uẩn 。 其kỳ 次thứ 第đệ 因nhân 。 鄰lân 次thứ 當đương 辯biện 。

釋thích 曰viết 。

此thử 受thọ 與dữ 想tưởng 。 非phi 唯duy 諍tranh 因nhân 。 亦diệc 是thị 生sanh 死tử 之chi 最tối 勝thắng 因nhân 。 何hà 以dĩ 為vi 生sanh 死tử 之chi 勝thắng 因nhân 。 論luận 自tự 說thuyết 云vân 。

由do 耽đam 著trước 受thọ 。 起khởi 倒đảo 想tưởng 故cố 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。

耽đam 著trước 受thọ

者giả 。 愛ái 行hành 有hữu 情tình 。

起khởi 倒đảo 想tưởng

者giả 。 見kiến 行hành 有hữu 情tình 。 言ngôn 。

耽đam 著trước

是thị 堅kiên 執chấp 義nghĩa 。

倒đảo

者giả 四tứ 倒đảo 。 生sanh 相tương 續tục 時thời 。 由do 四tứ 倒đảo 想tưởng 。 受thọ 生sanh 有hữu 而nhi 六lục 。 頌tụng 云vân 。

倒đảo 心tâm 趣thú 欲dục 境cảnh 。 濕thấp 化hóa 染nhiễm 多đa 受thọ 。

此thử 中trung 約ước 義nghĩa 。 現hiện 是thị 生sanh 死tử 因nhân 之chi 因nhân 故cố 。 貪tham 著trước 及cập 倒đảo 想tưởng 。 是thị 生sanh 死tử 因nhân 。 受thọ 。 想tưởng 是thị 生sanh 死tử 因nhân 之chi 因nhân 。 以dĩ 受thọ 。 想tưởng 故cố 。 為vi 彼bỉ 貪tham 著trước 。 及cập 以dĩ 顛điên 倒đảo 。 由do 貪tham 著trước 。 倒đảo 故cố 。 受thọ 生sanh 死tử 中trung 。

非phi 唯duy 約ước 諍tranh 根căn 因nhân 及cập 生sanh 死tử 二nhị 義nghĩa 。 別biệt 立lập 受thọ 。 想tưởng 為vi 蘊uẩn 。 亦diệc 可khả 約ước 後hậu 蘊uẩn 次thứ 第đệ 中trung 。 粗thô 。 染nhiễm 。 器khí 及cập 界giới 等đẳng 四tứ 義nghĩa 。 別biệt 立lập 受thọ 。 想tưởng 。 以dĩ 為vi 二nhị 蘊uẩn 。 粗thô 等đẳng 四tứ 因nhân 。 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 。

論luận 。

何hà 故cố 無vô 為vi 說thuyết 在tại 處xứ 。 界giới 。 非phi 蘊uẩn 攝nhiếp 耶da 。

釋thích 曰viết 。

何hà 因nhân 作tác 此thử 問vấn 耶da 。 世Thế 尊Tôn 說thuyết 法Pháp 。 非phi 無vô 因nhân 緣duyên 。 法pháp 相tướng 攝nhiếp 屬thuộc 。 皆giai 有hữu 由do 致trí 。 未vị 知tri 何hà 因nhân 此thử 無vô 為vi 法Pháp 。 蘊uẩn 所sở 不bất 攝nhiếp 。 欲dục 顯hiển 其kỳ 因nhân 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

蘊uẩn 不bất 攝nhiếp 無vô 為vi 。 義nghĩa 不bất 相tương 應ứng 故cố 。

論luận 曰viết 。

三tam 無vô 為vi 法pháp 。 不bất 可khả 說thuyết 在tại 色sắc 等đẳng 蘊uẩn 中trung 。 與dữ 色sắc 等đẳng 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 謂vị 體thể 非phi 色sắc 乃nãi 至chí 非phi 識thức 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 為vi 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 彼bỉ 與dữ 蘊uẩn 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 聚tụ 義nghĩa 是thị 蘊uẩn 。 如như 前tiền 具cụ 說thuyết 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 非phi 如như 色sắc 等đẳng 有hữu 過quá 去khứ 等đẳng 。 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 可khả 略lược 一nhất 聚tụ 。 名danh 無vô 為vi 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

若nhược 說thuyết 無vô 為vi 蘊uẩn 。 所sở 攝nhiếp 者giả 應ưng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

或hoặc 應ưng 說thuyết 在tại 五ngũ 蘊uẩn 之chi 中trung 。 或hoặc 可khả 更cánh 應ưng 立lập 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 若nhược 說thuyết 無vô 為vi 在tại 五ngũ 蘊uẩn 中trung 。 義nghĩa 為vi 不bất 可khả 。 立lập 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 理lý 復phục 不bất 然nhiên 。 何hà 以dĩ 不bất 許hứa 攝nhiếp 在tại 蘊uẩn 中trung 。 此thử 非phi 是thị 色sắc 。 亦diệc 不bất 是thị 識thức 。 於ư 何hà 處xứ 攝nhiếp 。 色sắc 是thị 變biến 壞hoại 。 無vô 為vi 不bất 爾nhĩ 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 識thức 能năng 了liễu 別biệt 。 此thử 無vô 是thị 用dụng 。 故cố 俱câu 不bất 攝nhiếp 。 如như 何hà 不bất 許hứa 為vi 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 蘊uẩn 是thị 聚tụ 義nghĩa 。 無vô 為vi 不bất 爾nhĩ 。 故cố 不bất 可khả 立lập 為vi 第đệ 六lục 蘊uẩn 。 如như 論luận 釋thích 云vân 。

謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 非phi 如như 色sắc 等đẳng 有hữu 過quá 去khứ 等đẳng 。 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 可khả 略lược 一nhất 聚tụ 。 名danh 無vô 為vi 蘊uẩn 。

問vấn 。

無vô 為vi 若nhược 非phi 實thật 有hữu 體thể 性tánh 。 不bất 為vi 蘊uẩn 者giả 。 其kỳ 理lý 可khả 然nhiên 。 既ký 言ngôn 是thị 有hữu 。 如như 何hà 不bất 許hứa 眾chúng 多đa 積tích 聚tụ 成thành 無vô 為vi 蘊uẩn 。 如như 彼bỉ 色sắc 等đẳng 。 有hữu 過quá 去khứ 等đẳng 。 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 可khả 略lược 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 無vô 為vi 亦diệc 爾nhĩ 。 何hà 妨phương 有hữu 多đa 。 即tức 積tích 聚tụ 無vô 為vi 。 為vi 無vô 為vi 蘊uẩn 。

答đáp 。

聚tụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 各các 在tại 異dị 處xứ 。 收thu 攝nhiếp 積tích 集tập 令linh 在tại 一nhất 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 聚tụ 。 二nhị 者giả 。 三tam 世thế 之chi 法pháp 。 可khả 以dĩ 智trí 慧tuệ 略lược 為vi 一nhất 世thế 。 名danh 之chi 為vi 聚tụ 。 其kỳ 無vô 為vi 法pháp 無vô 此thử 二nhị 義nghĩa 。 如như 何hà 名danh 聚tụ 。 故cố 不bất 可khả 立lập 為vi 第đệ 六lục 蘊uẩn 。

論luận 。

又hựu 言ngôn

取thủ 蘊uẩn

為vi 顯hiển 染nhiễm 依y 。 染nhiễm 。 淨tịnh 二nhị 依y 。

蘊uẩn

言ngôn 所sở 顯hiển 。 無vô 為vi 於ư 此thử 。 二nhị 義nghĩa 都đô 無vô 。 義nghĩa 不bất 相tương 應ứng 。 故cố 不bất 立lập 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

蘊uẩn 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 染nhiễm 依y 。 謂vị 是thị 。

取thủ 蘊uẩn

二nhị 染nhiễm 淨tịnh 依y 。 謂vị 即tức 是thị 。

蘊uẩn

無vô 為vi 都đô 無vô 。 此thử 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 。 非phi 染nhiễm 依y 。 染nhiễm 依y 是thị 有hữu 漏lậu 。 無vô 為vi 非phi 漏lậu 。 故cố 不bất 為vi 依y 。 二nhị 。 亦diệc 不bất 與dữ 染nhiễm 。 淨tịnh 為vi 依y 。

以dĩ 不bất 隨tùy 增tăng 諸chư 煩phiền 惱não 故cố 。 不bất 為vi 染nhiễm 依y 。 非phi 道Đạo 諦Đế 故cố 。 不bất 為vi 淨tịnh 依y 。 不bất 可khả 立lập 為vi 無vô 為vi 蘊uẩn 。

論luận 。

有hữu 說thuyết 如như 瓶bình 破phá 非phi 瓶bình 。 如như 是thị 蘊uẩn 息tức 應ưng 非phi 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

如như 說thuyết

瓶bình

破phá 不bất 復phục 名danh

瓶bình

如như 何hà 蘊uẩn 息tức 復phục 名danh 為vi 蘊uẩn 。 且thả 如như 擇trạch 滅diệt 。 非phi 擇trạch 滅diệt 。 是thị 滅diệt 蘊uẩn 之chi 滅diệt 。 如như 何hà 復phục 得đắc 名danh 之chi 為vi 蘊uẩn 。 唯duy 獨độc 虛hư 空không 。 又hựu 不bất 應ưng 成thành 無vô 為vi 蘊uẩn 也dã 。 論luận 主chủ 不bất 許hứa 此thử 師sư 所sở 說thuyết 。 故cố 次thứ 論luận 云vân 。

論luận 。

彼bỉ 於ư 處xứ 。 界giới 。 例lệ 應ưng 成thành 失thất 。

釋thích 曰viết 。

此thử 若nhược 依y 蘊uẩn 作tác 如như 是thị 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 然nhiên 。 於ư 處xứ 。 界giới 中trung 。 復phục 如như 何hà 說thuyết 。 以dĩ 言ngôn 蘊uẩn 息tức 不bất 復phục 為vi 蘊uẩn 。 如như 是thị 處xứ 。 界giới 息tức 。 二nhị 應ưng 非phi 處xứ 。 界giới 。 喻dụ 並tịnh 如như 前tiền 。 處xử 及cập 以dĩ 界giới 。 既ký 與dữ 蘊uẩn 同đồng 。 無vô 為vi 即tức 應ưng 三tam 科khoa 不bất 攝nhiếp 。

有hữu 二nhị 師sư 云vân 。

無vô 如như 是thị 失thất 。 且thả 如như 蘊uẩn 滅diệt 。 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 者giả 。 悉tất 皆giai 滅diệt 盡tận 。 如như 是thị 處xứ 。 界giới 雖tuy 則tắc 息tức 滅diệt 。 此thử 所sở 攝nhiếp 者giả 非phi 滅diệt 盡tận 。 故cố 不bất 為vi 例lệ 。

復phục 有hữu 餘dư 說thuyết 。

此thử 之chi

息tức

言ngôn 。 非phi 顯hiển 斷đoạn 空không 。 非phi 擇trạch 滅diệt 體thể 非phi 是thị 斷đoạn 故cố 。 此thử 言ngôn 意ý 顯hiển 。

若nhược 於ư 是thị 處xứ 。 蘊uẩn 相tương/tướng 都đô 無vô 。 名danh 為vi 蘊uẩn 息tức 。 三tam 無vô 為vi 上thượng 。 聚tụ 義nghĩa 都đô 無vô 。 可khả 名danh 蘊uẩn 息tức 。 非phi 門môn 。 族tộc 義nghĩa 於ư 彼bỉ 亦diệc 無vô 。 故cố 不bất 應ưng 例lệ 。 此thử 釋thích 與dữ 頌tụng 。 義nghĩa 善thiện 相tương/tướng 符phù 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 諸chư 蘊uẩn 廢phế 立lập 。 當đương 說thuyết 次thứ 第đệ 。

釋thích 曰viết 。

上thượng 釋thích 聚tụ 是thị 蘊uẩn 。 蘊uẩn 不bất 攝nhiếp 無vô 為vi 。 故cố 云vân 。

廢phế 立lập

是thị 則tắc 立lập 蘊uẩn 別biệt 於ư 處xứ 。 界giới 。

當đương 說thuyết 次thứ 第đệ

者giả 。 世Thế 尊Tôn 起khởi 教giáo 。 道đạo 慧tuệ 為vi 先tiên 。 依y 何hà 說thuyết 蘊uẩn 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

隨tùy 粗thô 染nhiễm 器khí 等đẳng 。 界giới 別biệt 次thứ 第đệ 立lập 。

論luận 曰viết 。

色sắc 有hữu 對đối 故cố 。 諸chư 蘊uẩn 中trung 粗thô 。 無vô 色sắc 中trung 粗thô 。 唯duy 受thọ 行hành 相tương/tướng 。 故cố 世thế 說thuyết 我ngã 。 手thủ 等đẳng 痛thống 言ngôn 。 待đãi 二nhị 想tưởng 粗thô 。 男nam 女nữ 等đẳng 想tưởng 易dị 了liễu 知tri 故cố 。 行hành 粗thô 過quá 識thức 。 貪tham 。 瞋sân 等đẳng 行hành 易dị 了liễu 知tri 故cố 。 識thức 最tối 為vi 細tế 。 總tổng 取thủ 境cảnh 相tướng 難nạn/nan 分phân 別biệt 故cố 。 由do 此thử 隨tùy 粗thô 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。

釋thích 曰viết 。

五ngũ 蘊uẩn 之chi 中trung 。 色sắc 最tối 為vi 粗thô 。 何hà 者giả 為vi 粗thô 。 有hữu 見kiến 有hữu 對đối 。 故cố 名danh 為vi 粗thô 。 有hữu 說thuyết 得đắc 與dữ 五ngũ 識thức 為vi 依y 。 六lục 識thức 所sở 緣duyên 。 故cố 名danh 為vi 粗thô 。

無vô 色sắc 中trung 粗thô 。 唯duy 受thọ 行hành 相tương/tướng 。

非phi 形hình 段đoạn 法pháp 應ưng 以dĩ 相tương/tướng 顯hiển 。 故cố 云vân 粗thô 也dã 。 如như 何hà 。

相tương/tướng 顯hiển

如như 論luận 自tự 云vân 。

故cố 世thế 說thuyết 我ngã 。 手thủ 等đẳng 痛thống 言ngôn 。

待đãi 二nhị 想tưởng 粗thô

者giả 。 待đãi 故cố 行hành 。 識thức 。 想tưởng 即tức 為vi 粗thô 。 想tưởng 之chi 作tác 用dụng 易dị 可khả 知tri 故cố 。 如như 論luận 釋thích 云vân 。

男nam 女nữ 等đẳng 想tưởng 易dị 了liễu 知tri 故cố

行hành 粗thô 過quá 識thức

者giả 。 行hành 方phương 於ư 識thức 。 行hành 相tương/tướng 易dị 知tri 。 故cố 云vân 粗thô 也dã 。 如như 論luận 釋thích 云vân 。

貪tham 。 瞋sân 等đẳng 行hành 易dị 了liễu 知tri 故cố 。

有hữu 餘dư 說thuyết 云vân 。

行hành 之chi 造tạo 作tác 相tương/tướng 易dị 可khả 知tri 。 思tư 願nguyện 言ngôn 。

願nguyện 我ngã 富phú 樂lạc 福phước 壽thọ

等đẳng 故cố 。 是thị 以dĩ 言ngôn 粗thô 。

識thức 最tối 是thị 細tế

者giả 。 望vọng 前tiền 諸chư 法pháp 。 識thức 極cực 微vi 細tế 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

總tổng 取thủ 境cảnh 相tướng 難nạn/nan 分phân 別biệt 故cố

由do 此thử 隨tùy 粗thô 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ

者giả 。 隨tùy 所sở 化hóa 機cơ 易dị 了liễu 知tri 故cố 。 如như 是thị 隨tùy 粗thô 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 粗thô 易dị 知tri 。 故cố 先tiên 說thuyết 。 細tế 難nan 了liễu 。 故cố 後hậu 陳trần 。

論luận 。

或hoặc 從tùng 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 已dĩ 來lai 。 男nam 女nữ 於ư 色sắc 更cánh 相tương 愛ái 樂nhạo 。 此thử 由do 耽đam 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 故cố 。 耽đam 受thọ 復phục 因nhân 倒đảo 想tưởng 生sanh 故cố 。 此thử 倒đảo 想tưởng 生sanh 。 由do 煩phiền 惱não 故cố 。 如như 是thị 煩phiền 惱não 。 依y 識thức 而nhi 生sanh 。 此thử 及cập 前tiền 三tam 皆giai 染nhiễm 污ô 識thức 。 由do 此thử 隨tùy 染nhiễm 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。

釋thích 曰viết 。

如như 何hà 隨tùy 染nhiễm 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 色sắc 為vi 染nhiễm 因nhân 。 故cố 先tiên 立lập 蘊uẩn 。 以dĩ 男nam 女nữ 等đẳng 。 於ư 顯hiển 形hình 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 互hỗ 相tương 貪tham 染nhiễm 。 故cố 論luận 釋thích 云vân 。

或hoặc 從tùng 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 已dĩ 來lai 。 男nam 女nữ 於ư 色sắc 更cánh 相tương 愛ái 樂nhạo 。

如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

無vô 有hữu 一nhất 色sắc 互hỗ 相tương 染nhiễm 著trước 。 如như 男nam 女nữ 者giả 。 乃nãi 至chí 觸xúc 等đẳng 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 何hà 因nhân 於ư 色sắc 。 更cánh 相tương 染nhiễm 著trước 。 此thử 由do 受thọ 故cố 。 有hữu 斯tư 耽đam 著trước 。 耽đam 著trước 者giả 何hà 。 貪tham 味vị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 受thọ 相tương 應ứng 愛ái 。 貪tham 不bất 離ly 欲dục 。 故cố 云vân 。

耽đam 著trước

論luận 自tự 釋thích 云vân 。

此thử 由do 耽đam 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 味vị 故cố

有hữu 餘dư 說thuyết 云vân 。

已dĩ 得đắc 之chi 受thọ 於ư 中trung 貪tham 著trước 。 未vị 得đắc 之chi 受thọ 周chu 遍biến 追truy 求cầu 。 故cố 云vân 。

耽đam 著trước

故cố 云vân 受thọ 蘊uẩn 次thứ 於ư 色sắc 蘊uẩn 。 以dĩ 於ư 受thọ 如như 是thị 耽đam 著trước 。 此thử 由do 倒đảo 想tưởng 。 倒đảo 想tưởng 者giả 何hà 。 謂vị 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 倒đảo 想tưởng 。 此thử 耽đam 著trước 者giả 。 唯duy 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 必tất 不bất 耽đam 苦khổ 。 既ký 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 。 有hữu 何hà 顛điên 倒đảo 。 答đáp 云vân 。

此thử 之chi 樂lạc 受thọ 。 若nhược 約ước 行hành 苦khổ 。 壞hoại 苦khổ 觀quán 之chi 。 亦diệc 得đắc 為vi 苦khổ 。 今kim 者giả 決quyết 定định 生sanh 於ư 樂lạc 想tưởng 。 故cố 名danh 顛điên 倒đảo 。 何hà 以dĩ 為vi 瞋sân 起khởi 茲tư 倒đảo 想tưởng 。 此thử 由do 煩phiền 惱não 迷mê 於ư 無vô 常thường 。 苦khổ 及cập 不bất 淨tịnh 。 非phi 我ngã 理lý 故cố 。 起khởi 於ư 倒đảo 想tưởng 。 此thử 諸chư 煩phiền 惱não 。 行hành 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 煩phiền 惱não 。 依y 何hà 而nhi 生sanh 。 此thử 依y 識thức 生sanh 。 此thử 復phục 能năng 引dẫn 。 續tục 生sanh 後hậu 識thức 。 此thử 諸chư 煩phiền 惱não 依y 識thức 而nhi 生sanh 。 復phục 能năng 染nhiễm 識thức 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

此thử 及cập 前tiền 三tam 皆giai 染nhiễm 污ô 識thức

由do 此thử 隨tùy 染nhiễm 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ

者giả 。 何hà 處xứ 染nhiễm 。 因nhân 何hà 染nhiễm 。 如như 何hà 染nhiễm 。 誰thùy 能năng 染nhiễm 。 此thử 染nhiễm 誰thùy 。 依y 如như 是thị 義nghĩa 。 立lập 蘊uẩn 先tiên 後hậu 。

論luận 。

或hoặc 色sắc 如như 器khí 。 受thọ 類loại 飲ẩm 食thực 。 想tưởng 同đồng 助trợ 味vị 。 行hành 似tự 廚# 人nhân 。 識thức 喻dụ 食thực 者giả 。 故cố 隨tùy 器khí 等đẳng 立lập 蘊uẩn 次thứ 等đẳng 。

釋thích 曰viết 。

色sắc 何hà 喻dụ 器khí 。 為vi 受thọ 依y 故cố 。 受thọ 何hà 喻dụ 食thực 。 餐xan 啖đạm 性tánh 故cố 。 有hữu 說thuyết 此thử 能năng 增tăng 益ích 損tổn 滅diệt 有hữu 瞋sân 身thân 故cố 。 故cố 受thọ 喻dụ 食thực 。 何hà 以dĩ 想tưởng 同đồng 助trợ 味vị 。 以dĩ 取thủ 可khả 意ý 。 不bất 可khả 意ý 相tương 助trợ 於ư 受thọ 故cố 。 以dĩ 此thử 助trợ 故cố 。 受thọ 相tương/tướng 明minh 了liễu 。 由do 倒đảo 想tưởng 故cố 。 於ư 受thọ 生sanh 貪tham 。 是thị 以dĩ 想tưởng 同đồng 助trợ 味vị 。 有hữu 說thuyết 由do 取thủ 怨oán 。 親thân 。 處xử 中trung 等đẳng 相tương 助trợ 生sanh 受thọ 故cố 。 想tưởng 同đồng 助trợ 味vị 。 行hành 何hà 以dĩ 喻dụ 廚# 人nhân 。 能năng 造tạo 作tác 故cố 。 由do 思tư 。 貪tham 等đẳng 業nghiệp 煩phiền 惱não 力lực 。 愛ái 。 非phi 愛ái 等đẳng 異dị 熟thục 生sanh 故cố 。 識thức 何hà 以dĩ 喻dụ 食thực 者giả 。 能năng 取thủ 境cảnh 故cố 。 有hữu 一nhất 說thuyết 云vân 。

執chấp 有hữu 我ngã 故cố 。 故cố 喻dụ 食thực 者giả 。

復phục 有hữu 說thuyết 云vân 。

有hữu 情tình 本bổn 中trung 為vi 主chủ 勝thắng 故cố 。 識thức 為vi 上thượng 首thủ 。 受thọ 等đẳng 生sanh 故cố 。 故cố 識thức 喻dụ 食thực 者giả 。 論luận 自tự 結kết 云vân 。

故cố 隨tùy 器khí 等đẳng 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ

論luận 。

或hoặc 隨tùy 界giới 別biệt 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 謂vị 欲dục 界giới 中trung 有hữu 諸chư 妙diệu 欲dục 。 色sắc 相tướng 顯hiển 了liễu 。 色sắc 界giới 靜tĩnh 慮lự 有hữu 勝thắng 喜hỷ 等đẳng 。 受thọ 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 三tam 無vô 色sắc 中trung 取thủ 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 想tưởng 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 第đệ 一nhất 有hữu 中trung 思tư 最tối 為vi 勝thắng 。 行hành 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。 此thử 即tức 識thức 住trụ 。 識thức 住trụ 其kỳ 中trung 。 顯hiển 似tự 世thế 間gian 田điền 種chủng 次thứ 第đệ 。 是thị 故cố 諸chư 蘊uẩn 次thứ 第đệ 如như 是thị 。

釋thích 曰viết 。

謂vị 欲dục 界giới 中trung 有hữu 諸chư 五ngũ 妙diệu 欲dục 。 色sắc 相tướng 顯hiển 了liễu 。

者giả 。 以dĩ 欲dục 界giới 中trung 色sắc 最tối 為vi 勝thắng 。 諸chư 根căn 境cảnh 色sắc 皆giai 具cụ 有hữu 故cố 。

色sắc 界giới 靜tĩnh 慮lự 有hữu 勝thắng 喜hỷ 等đẳng 。 受thọ 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。

者giả 。 受thọ 差sai 別biệt 。 靜tĩnh 慮lự 差sai 別biệt 。 初sơ 。 二nhị 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 約ước 修tu 得đắc 定định 。 俱câu 有hữu 喜hỷ 受thọ 故cố 。 二nhị 靜tĩnh 慮lự 次thứ 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 捨xả 二nhị 受thọ 。 約ước 生sanh 得đắc 定định 。 如như 論luận 頌tụng 云vân 。

生sanh 靜tĩnh 慮lự 從tùng 初sơ 。 有hữu 喜hỷ 樂lạc 捨xả 受thọ 。 及cập 喜hỷ 捨xả 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 。 唯duy 捨xả 受thọ 如như 次thứ 。

有hữu 餘dư 說thuyết 云vân 。

色sắc 界giới 受thọ 勝thắng 。 於ư 生sanh 死tử 中trung 。 諸chư 勝thắng 妙diệu 受thọ 。 具cụ 可khả 得đắc 故cố 。 由do 是thị 等đẳng 故cố 。 色sắc 界giới 受thọ 勝thắng 。

三tam 無vô 色sắc 中trung 取thủ 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 想tưởng 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。

者giả 。 彼bỉ 地địa 取thủ 相tương/tướng 最tối 分phân 明minh 故cố 。 故cố 云vân 。

想tưởng 相tương/tướng 顯hiển 了liễu

此thử 無vô 色sắc 中trung 同đồng 是thị 捨xả 受thọ 。 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 受thọ 非phi 勝thắng 。 有hữu 說thuyết 餘dư 靜tĩnh 慮lự 中trung 各các 攝nhiếp 受thọ 支chi 。 三tam 無vô 色sắc 無vô 。 唯duy 取thủ 空không 等đẳng 。 以dĩ 此thử 即tức 是thị 想tưởng 之chi 作tác 用dụng 。

第đệ 一nhất 有hữu 中trung 思tư 最tối 為vi 勝thắng 。 行hành 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。

者giả 。 彼bỉ 中trung 即tức 是thị 思tư 之chi 大đại 果quả 。 思tư 於ư 行hành 蘊uẩn 。 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。 何hà 蘊uẩn 中trung 何hà 者giả 最tối 勝thắng 。 即tức 名danh 。

顯hiển 了liễu

故cố 云vân 。

思tư 最tối 為vi 勝thắng 。 行hành 相tương/tướng 顯hiển 了liễu 。

所sở 以dĩ 依y 此thử 立lập 為vi 行hành 蘊uẩn 。

此thử 即tức 識thức 住trụ

者giả 。 識thức 住trụ 有hữu 四tứ 。

一nhất 。 色sắc 近cận 行hành 。 謂vị 即tức 欲dục 界giới 。 二nhị 。 受thọ 近cận 行hành 。 謂vị 即tức 色sắc 界giới 。 三tam 。 想tưởng 近cận 行hành 。 下hạ 三tam 無vô 色sắc 。 四tứ 。 思tư 近cận 行hành 。 謂vị 第đệ 一nhất 有hữu 。 此thử 之chi 四tứ 蘊uẩn 。 是thị 識thức 所sở 住trụ 。 故cố 論luận 云vân 。

識thức 住trụ 其kỳ 中trung

識thức 住trụ 其kỳ 中trung

者giả 。 以dĩ 貪tham 愛ái 故cố 。 故cố 住trụ 其kỳ 中trung 。

顯hiển 似tự 世thế 間gian 田điền 種chủng 次thứ 第đệ

先tiên 有hữu 其kỳ 田điền 。 後hậu 方phương 下hạ 種chủng 。 四tứ 蘊uẩn 如như 田điền 。 識thức 猶do 種chủng 子tử 。 是thị 世Thế 尊Tôn 先tiên 說thuyết 四tứ 蘊uẩn 。 後hậu 說thuyết 於ư 識thức 。 故cố 論luận 云vân 。

是thị 故cố 諸chư 蘊uẩn 次thứ 第đệ 如như 是thị

論luận 。

由do 此thử 五ngũ 蘊uẩn 無vô 增tăng 減giảm 過quá 。 即tức 由do 如như 是thị 諸chư 次thứ 第đệ 因nhân 。 離ly 行hành 別biệt 立lập 受thọ 。 想tưởng 二nhị 蘊uẩn 。 謂vị 受thọ 與dữ 想tưởng 。 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 相tương/tướng 粗thô 生sanh 染nhiễm 。 類loại 食thực 同đồng 助trợ 。 二nhị 界giới 中trung 強cường/cưỡng 。 故cố 別biệt 立lập 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

由do 此thử 五ngũ 蘊uẩn 無vô 增tăng 減giảm 過quá

者giả 。 以dĩ 粗thô 等đẳng 四tứ 立lập 蘊uẩn 次thứ 第đệ 。 故cố 蘊uẩn 唯duy 五ngũ 。 無vô 減giảm 無vô 增tăng 。

即tức 由do 如như 是thị 諸chư 次thứ 第đệ 因nhân 。 離ly 行hành 別biệt 立lập 受thọ 。 想tưởng 二nhị 蘊uẩn 。 謂vị 受thọ 與dữ 想tưởng 。 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 相tương/tướng 粗thô 生sanh 染nhiễm 。 類loại 食thực 同đồng 助trợ 。 二nhị 界giới 中trung 強cường/cưỡng 。 故cố 別biệt 立lập 蘊uẩn 。

者giả 。 諸chư 心tâm 所sở 中trung 。 受thọ 想tưởng 最tối 粗thô 。 及cập 為vi 染nhiễm 因nhân 。 以dĩ 喻dụ 餘dư 食thực 。 及cập 為vi 助trợ 味vị 。 二nhị 界giới 強cường/cưỡng 勝thắng 。 故cố 離ly 行hành 蘊uẩn 別biệt 立lập 二nhị 蘊uẩn 。

論luận 。

處xứ 。 界giới 門môn 中trung 。 應ưng 先tiên 辯biện 說thuyết 六lục 根căn 次thứ 第đệ 。 由do 斯tư 境cảnh 。 識thức 次thứ 第đệ 可khả 知tri 。

釋thích 曰viết 。

且thả 此thử 六lục 根căn 有hữu 二nhị 因nhân 勝thắng 。

一nhất 者giả 與dữ 識thức 為vi 依y 。 二nhị 者giả 能năng 取thủ 境cảnh 界giới 。 故cố 隨tùy 所sở 依y 。 立lập 能năng 依y 識thức 。 隨tùy 能năng 取thủ 法pháp 。 立lập 所sở 取thủ 境cảnh 。 故cố 言ngôn 。

先tiên 辯biện 說thuyết 六lục 根căn 次thứ 第đệ

依y 此thử 六lục 根căn 。 餘dư 境cảnh 。 識thức 等đẳng 次thứ 第đệ 可khả 知tri 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

前tiền 五ngũ 境cảnh 唯duy 現hiện 。 四tứ 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo 。

餘dư 用dụng 遠viễn 速tốc 明minh 。 或hoặc 隨tùy 處xứ 次thứ 第đệ 。

論luận 曰viết 。

於ư 六lục 根căn 中trung 。 眼nhãn 等đẳng 前tiền 五ngũ 唯duy 取thủ 現hiện 境cảnh 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 意ý 境cảnh 不bất 定định 。 三tam 世thế 。 無vô 為vi 。 或hoặc 唯duy 取thủ 一nhất 。 或hoặc 二nhị 三tam 四tứ 。

釋thích 曰viết 。

六lục 根căn 之chi 中trung 。 應ưng 先tiên 說thuyết 意ý 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 意ý 為vi 先tiên 故cố 。 何hà 以dĩ 置trí 此thử 先tiên 說thuyết 餘dư 根căn 。 意ý 根căn 之chi 前tiền 說thuyết 餘dư 五ngũ 者giả 。 以dĩ 此thử 五ngũ 根căn 唯duy 取thủ 現hiện 境cảnh 。 現hiện 世thế 近cận 故cố 。 所sở 以dĩ 先tiên 說thuyết 。 過quá 。 未vị 遠viễn 故cố 。 所sở 以dĩ 後hậu 說thuyết 。 現hiện 在tại 之chi 法pháp 。 實thật 有hữu 處xứ 所sở 。 作tác 用dụng 分phân 明minh 。 緣duyên 如như 是thị 定định 。 故cố 先tiên 說thuyết 。 意ý 境cảnh 不bất 定định 。 為vi 緣duyên 現hiện 境cảnh 。 如như 緣duyên 地địa 心tâm 。 有hữu 緣duyên 過quá 去khứ 。 如như 宿túc 住trụ 事sự 。 或hoặc 緣duyên 未vị 來lai 。 如như 欲dục 願nguyện 知tri 。 或hoặc 緣duyên 三tam 世thế 。 如như 觀quán 諸chư 行hành 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 或hoặc 不bất 勝thắng 世thế 。 如như 緣duyên 滅diệt 知tri 。 或hoặc 緣duyên 三tam 世thế 及cập 以dĩ 非phi 世thế 。 如như 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 我ngã 觀quán 。 以dĩ 緣duyên 如như 是thị 境cảnh 不bất 定định 故cố 。 意ý 根căn 後hậu 說thuyết 。

論luận 。

所sở 言ngôn

四tứ 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo

者giả 。 前tiền 流lưu 至chí 此thử 。 五ngũ 中trung 前tiền 四tứ 。 境cảnh 唯duy 所sở 造tạo 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 身thân 境cảnh 不bất 定định 。 或hoặc 取thủ 大đại 種chủng 。 或hoặc 取thủ 造tạo 色sắc 。 或hoặc 二nhị 俱câu 取thủ 。

釋thích 曰viết 。

五ngũ 根căn 之chi 中trung 應ưng 先tiên 說thuyết 身thân 。 以dĩ 最tối 大đại 故cố 。 餘dư 根căn 依y 此thử 少thiểu 分phần 立lập 故cố 。 何hà 以dĩ 後hậu 說thuyết 。 先tiên 說thuyết 餘dư 根căn 。 身thân 根căn 之chi 前tiền 說thuyết 餘dư 四tứ 者giả 。 此thử 四tứ 之chi 境cảnh 唯duy 是thị 所sở 造tạo 。 定định 故cố 先tiên 說thuyết 。 身thân 根căn 不bất 定định 。 或hoặc 取thủ 大đại 種chủng 。 或hoặc 取thủ 所sở 造tạo 。 或hoặc 二nhị 俱câu 取thủ 。 所sở 以dĩ 後hậu 說thuyết 。

論luận 。

餘dư 謂vị 前tiền 四tứ 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 用dụng 遠viễn 速tốc 明minh 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 謂vị 眼nhãn 。 耳nhĩ 根căn 取thủ 遠viễn 境cảnh 故cố 。 在tại 二nhị 先tiên 說thuyết 。 二nhị 中trung 眼nhãn 用dụng 遠viễn 故cố 先tiên 說thuyết 。 遠viễn 見kiến 山sơn 河hà 。 不bất 聞văn 聲thanh 故cố 。 又hựu 眼nhãn 用dụng 速tốc 。 先tiên 遠viễn 見kiến 人nhân 撞chàng 擊kích 鐘chung 鼓cổ 。 後hậu 聞văn 聲thanh 故cố 。

論luận 。

鼻tị 。 舌thiệt 兩lưỡng 根căn 用dụng 俱câu 非phi 遠viễn 。 先tiên 說thuyết 鼻tị 者giả 。 由do 速tốc 明minh 故cố 。 如như 對đối 香hương 美mỹ 諸chư 飲ẩm 食thực 時thời 。 鼻tị 先tiên 嗅khứu 香hương 。 舌thiệt 後hậu 嘗thường 味vị 。

釋thích 曰viết 。

四tứ 根căn 之chi 中trung 應ưng 先tiên 說thuyết 舌thiệt 。 以dĩ 此thử 根căn 依y 。 能năng 起khởi 言ngôn 說thuyết 及cập 生sanh 聞văn 慧tuệ 。 作tác 用dụng 大đại 故cố 。 又hựu 復phục 對đối 於ư 眼nhãn 。 耳nhĩ 二nhị 根căn 。 理lý 應ưng 先tiên 說thuyết 鼻tị 。 舌thiệt 等đẳng 二nhị 。 以dĩ 此thử 二nhị 根căn 能năng 取thủ 段đoạn 食thực 香hương 。 味vị 等đẳng 境cảnh 資tư 養dưỡng 身thân 故cố 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 二nhị 根căn 無vô 如như 是thị 能năng 。 功công 能năng 多đa 者giả 。 何hà 故cố 後hậu 說thuyết 。 功công 用dụng 少thiểu 者giả 。 越việt 此thử 先tiên 論luận 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 三tam 。 取thủ 境cảnh 遠viễn 速tốc 。 所sở 以dĩ 先tiên 說thuyết 。 舌thiệt 根căn 不bất 爾nhĩ 。 所sở 以dĩ 後hậu 說thuyết 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 二nhị 根căn 。 能năng 取thủ 遠viễn 境cảnh 。 故cố 此thử 說thuyết 在tại 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 前tiền 。 就tựu 眼nhãn 。 耳nhĩ 中trung 。 眼nhãn 復phục 逾du 遠viễn 。 是thị 以dĩ 先tiên 耳nhĩ 。 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 能năng 取thủ 遠viễn 境cảnh 。

遠viễn 見kiến 山sơn 河hà 。 不bất 聞văn 聲thanh 故cố 。 又hựu 眼nhãn 用dụng 遠viễn 速tốc 。 先tiên 遠viễn 見kiến 人nhân 撞chàng 擊kích 鍾chung 鼓cổ 。 後hậu 聞văn 聲thanh 故cố 。

是thị 以dĩ 眼nhãn 根căn 。 說thuyết 先tiên 於ư 耳nhĩ 。 又hựu 眼nhãn 。 耳nhĩ 二nhị 取thủ 遠viễn 速tốc 境cảnh 。 故cố 先tiên 說thuyết 在tại 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 前tiền 。

鼻tị 。 舌thiệt 兩lưỡng 根căn 用dụng 俱câu 非phi 遠viễn 。 先tiên 說thuyết 鼻tị 者giả 。 由do 速tốc 明minh 故cố 。

鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 中trung 先tiên 說thuyết 鼻tị 者giả 。 以dĩ 鼻tị 取thủ 境cảnh 速tốc 明minh 於ư 舌thiệt 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

如như 對đối 香hương 美mỹ 諸chư 飲ẩm 食thực 時thời 。 鼻tị 先tiên 嗅khứu 香hương 。 舌thiệt 後hậu 嘗thường 味vị 。

舌thiệt 望vọng 身thân 根căn 。 舌thiệt 先tiên 知tri 味vị 。 身thân 後hậu 覺giác 觸xúc 。 次thứ 第đệ 如như 是thị 。 此thử 中trung 迸bính 說thuyết 四tứ 之chi 次thứ 第đệ 。 謂vị 彌di 速tốc 逾du 遠viễn 。 如như 舌thiệt 望vọng 身thân 。 舌thiệt 取thủ 境cảnh 速tốc 。 鼻tị 望vọng 於ư 舌thiệt 。 鼻tị 復phục 彌di 速tốc 。 耳nhĩ 望vọng 鼻tị 。 舌thiệt 。 耳nhĩ 取thủ 境cảnh 遠viễn 。 眼nhãn 望vọng 於ư 耳nhĩ 。 眼nhãn 復phục 逾du 遠viễn 。

問vấn 。

如như 何hà 得đắc 知tri 鼻tị 根căn 取thủ 境cảnh 速tốc 於ư 舌thiệt 根căn 。

答đáp 。

如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。

如như 對đối 香hương 美mỹ 諸chư 飲ẩm 食thực 時thời 。 鼻tị 先tiên 嗅khứu 香hương 。 舌thiệt 後hậu 嘗thường 味vị 。

以dĩ 是thị 故cố 知tri 。 鼻tị 根căn 取thủ 境cảnh 速tốc 於ư 舌thiệt 根căn 。

問vấn 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 鼻tị 根căn 應ưng 能năng 離ly 中trung 知tri 境cảnh 。 以dĩ 境cảnh 未vị 至chí 即tức 能năng 知tri 故cố 。

答đáp 。

鼻tị 根căn 唯duy 取thủ 合hợp 中trung 知tri 境cảnh 。 如như 對đối 香hương 美mỹ 諸chư 飲ẩm 食thực 時thời 。 風phong 吹xuy 香hương 氣khí 。 觸xúc 於ư 鼻tị 根căn 。 雖tuy 不bất 能năng 知tri 食thực 中trung 之chi 味vị 。 然nhiên 先tiên 能năng 取thủ 食thực 中trung 之chi 香hương 。

食thực 未vị 至chí 舌thiệt 。 鼻tị 根căn 先tiên 已dĩ 取thủ 其kỳ 香hương 氣khí 。 不bất 是thị 食thực 。 是thị 食thực 之chi 氣khí 。 食thực 之chi 類loại 也dã 。 或hoặc 此thử 食thực 氣khí 是thị 食thực 極cực 微vi 。 吸hấp 氣khí 觸xúc 鼻tị 。 即tức 先tiên 知tri 也dã 。

論luận 。

或hoặc 於ư 身thân 中trung 。 隨tùy 所sở 依y 處xứ 上thượng 下hạ 差sai 別biệt 。 說thuyết 根căn 次thứ 第đệ 。 謂vị 眼nhãn 所sở 依y 最tối 居cư 其kỳ 上thượng 。 次thứ 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 多đa 居cư 下hạ 。 意ý 無vô 方phương 處xứ 。 有hữu 即tức 依y 止chỉ 諸chư 根căn 生sanh 者giả 。 故cố 最tối 後hậu 說thuyết 。

釋thích 曰viết 。

眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 根căn 。 理lý 實thật 齊tề 等đẳng 。 猶do 如như 花hoa 鬘man 。 然nhiên 由do 依y 處xứ 上thượng 下hạ 差sai 別biệt 。 說thuyết 根căn 次thứ 第đệ 。 意ý 根căn 亦diệc 得đắc 言ngôn 依y 五ngũ 根căn 。 以dĩ 五ngũ 識thức 身thân 依y 五ngũ 根căn 生sanh 。 意ý 識thức 復phục 依y 無vô 間gian 已dĩ 滅diệt 五ngũ 識thức 生sanh 故cố 。 由do 斯tư 故cố 。

有hữu 即tức 云vân 依y 止chỉ 諸chư 根căn 生sanh 者giả

六lục 識thức 非phi 色sắc 。 無vô 有hữu 方phương 處xứ 。 所sở 以dĩ 後hậu 說thuyết 。

有hữu 餘dư 頌tụng 云vân 。

前tiền 五ngũ 用dụng 先tiên 起khởi 。 五ngũ 用dụng 初sơ 二nhị 遠viễn 。 三tam 用dụng 初sơ 二nhị 明minh 。 或hoặc 隨tùy 處xứ 次thứ 第đệ 。 於ư 六lục 根căn 中trung 。 眼nhãn 等đẳng 前tiền 五ngũ 。 於ư 色sắc 等đẳng 境cảnh 先tiên 起khởi 功công 用dụng 。 意ý 後hậu 方phương 生sanh 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 如như 本bổn 論luận 言ngôn 。

色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 五ngũ 識thức 先tiên 識thức 。 意ý 識thức 隨tùy 識thức 。 為vi 自tự 識thức 依y 及cập 取thủ 自tự 境cảnh 。 應ưng 知tri 俱câu 是thị 眼nhãn 等đẳng 功công 用dụng 。 於ư 五ngũ 根căn 中trung 。 初sơ 二nhị 用dụng 遠viễn 。 境cảnh 不bất 合hợp 故cố 。 所sở 以dĩ 先tiên 說thuyết 。 二nhị 中trung 眼nhãn 用dụng 復phục 遠viễn 於ư 耳nhĩ 。 引dẫn 事sự 如như 前tiền 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 鼻tị 等đẳng 三tam 用dụng 。 初sơ 二nhị 分phần 明minh 。 故cố 鼻tị 居cư 先tiên 。 舌thiệt 次thứ 。 身thân 後hậu 。 如như 鼻tị 於ư 香hương 能năng 取thủ 微vi 細tế 。 舌thiệt 於ư 甘cam 苦khổ 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 如như 舌thiệt 於ư 味vị 能năng 取thủ 微vi 細tế 。 身thân 於ư 冷lãnh 暖noãn 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 彼bỉ 說thuyết 不bất 然nhiên 。

若nhược 色sắc 等đẳng 識thức 。 五ngũ 識thức 先tiên 受thọ 。 意ý 識thức 後hậu 知tri 。 云vân 何hà 夢mộng 中trung 。 能năng 取thủ 色sắc 等đẳng 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。

夢mộng 中trung 憶ức 念niệm 先tiên 所sở 受thọ 境cảnh 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 諸chư 生sanh 盲manh 人nhân 。 於ư 其kỳ 夢mộng 中trung 。 亦diệc 應ưng 取thủ 色sắc 。 此thử 亦diệc 不bất 爾nhĩ 。 夢mộng 中trung 非phi 唯duy 能năng 憶ức 念niệm 彼bỉ 曾tằng 所sở 受thọ 境cảnh 。 如như 覺giác 寤ngụ 時thời 。 取thủ 彼bỉ 彼bỉ 境cảnh 。 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 覺giác 已dĩ 。 為vi 必tất 定định 分phân 明minh 憶ức 念niệm 。 如như 於ư 覺giác 位vị 所sở 見kiến 之chi 事sự 。 覺giác 位vị 所sở 見kiến 。 後hậu 能năng 憶ức 念niệm 。 如như 是thị 應ưng 知tri 。 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 後hậu 亦diệc 能năng 憶ức 。 或hoặc 有hữu 覺giác 時thời 未vị 曾tằng 見kiến 事sự 。 於ư 夢mộng 中trung 見kiến 。 如như 何hà 說thuyết 言ngôn 。

若nhược 是thị 覺giác 時thời 所sở 見kiến 之chi 境cảnh 。 爾nhĩ 乃nãi 方phương 於ư 。 夢mộng 中trung 得đắc 見kiến 。 若nhược 言ngôn 此thử 是thị 前tiền 生sanh 所sở 曾tằng 見kiến 之chi 境cảnh 者giả 。 即tức 生sanh 盲manh 人nhân 。 應ưng 於ư 夢mộng 中trung 亦diệc 能năng 見kiến 色sắc 。 以dĩ 於ư 前tiền 生sanh 曾tằng 見kiến 色sắc 故cố 。 故cố 所sở 說thuyết 言ngôn 。

五ngũ 識thức 先tiên 受thọ 意ý 後hậu 方phương 知tri

者giả 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。 然nhiên 對đối 法pháp 言ngôn 。

色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 五ngũ 識thức 先tiên 取thủ 。 意ý 識thức 後hậu 知tri 。

者giả 。 約ước 容dung 有hữu 說thuyết 。 非phi 盡tận 如như 是thị 。

問vấn 。

夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 為vi 是thị 實thật 有hữu 。 為vi 非phi 實thật 有hữu 。

有hữu 說thuyết 云vân 。

此thử 是thị 實thật 有hữu 。 如như 定định 境cảnh 色sắc 。 清thanh 潔khiết 分phân 明minh 。 無vô 所sở 障chướng 礙ngại 。 如như 空không 界giới 色sắc 。 夢mộng 所sở 見kiến 境cảnh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

此thử 說thuyết 不bất 然nhiên 。 如như 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 象tượng 。 馬mã 山sơn 等đẳng 。 此thử 即tức 不bất 名danh 清thanh 潔khiết 分phân 明minh 及cập 無vô 障chướng 礙ngại 。 非phi 如như 前tiền 說thuyết 定định 中trung 所sở 見kiến 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 若nhược 言ngôn 。

夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 山sơn 雖tuy 不bất 清thanh 潔khiết 。 有hữu 所sở 障chướng 礙ngại 。 然nhiên 此thử 實thật 清thanh 潔khiết 分phân 明minh 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 以dĩ 夢mộng 覺giác 已dĩ 無vô 所sở 有hữu 故cố 。

者giả 。 此thử 即tức 應ưng 是thị 無vô 所sở 緣duyên 知tri 。 以dĩ 於ư 清thanh 潔khiết 彩thải 色sắc 作tác 不bất 清thanh 潔khiết 等đẳng 見kiến 故cố 。 若nhược 更cánh 徵trưng 結kết 。 恐khủng 文văn 繁phồn 雜tạp 。 故cố 今kim 且thả 止chỉ 。

論luận 。

何hà 緣duyên 十thập 處xứ 。 皆giai 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 唯duy 於ư 一nhất 種chủng 立lập 色sắc 處xứ 名danh 。 又hựu 十thập 二nhị 處xứ 體thể 皆giai 是thị 法pháp 。 唯duy 於ư 一nhất 種chủng 立lập 法pháp 處xứ 名danh 。

釋thích 曰viết 。

論luận 主chủ 何hà 因nhân 有hữu 如như 是thị 問vấn 。 以dĩ 前tiền 頌tụng 言ngôn 。

此thử 中trung 根căn 與dữ 境cảnh 。 許hứa 即tức 十thập 處xứ 界giới 。

此thử 中trung 五ngũ 根căn 。 五ngũ 境cảnh 。 十thập 處xứ 同đồng 立lập 色sắc 蘊uẩn 。 體thể 皆giai 色sắc 故cố 。 何hà 因nhân 聖thánh 教giáo 唯duy 於ư 一nhất 處xứ 目mục 為vi 色sắc 處xứ 。 餘dư 之chi 九cửu 處xứ 更cánh 立lập 別biệt 名danh 。 餘dư 九cửu 既ký 各các 異dị 名danh 之chi 處xứ 。 一nhất 何hà 無vô 別biệt 號hiệu 。 又hựu 前tiền 頌tụng 云vân 。

若nhược 離ly 擇trạch 法pháp 定định 無vô 餘dư

明minh 十thập 二nhị 處xứ 體thể 皆giai 是thị 法pháp 。 既ký 皆giai 是thị 法pháp 。 何hà 唯duy 於ư 一nhất 立lập 為vi 法pháp 處xứ 。 餘dư 處xứ 即tức 不bất 然nhiên 。 欲dục 尋tầm 本bổn 因nhân 。 作tác 斯tư 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

為vi 差sai 別biệt 最tối 勝thắng 。 攝nhiếp 多đa 增tăng 上thượng 法pháp 。

故cố 一nhất 處xứ 名danh 色sắc 。 一nhất 名danh 為vi 法pháp 處xứ 。

論luận 曰viết 。

為vi 差sai 別biệt

者giả 。 為vi 令linh 了liễu 知tri 境cảnh 有hữu 境cảnh 性tánh 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 故cố 於ư 色sắc 蘊uẩn 。 就tựu 差sai 別biệt 相tương/tướng 建kiến 立lập 十thập 處xứ 。 不bất 總tổng 為vi 一nhất 。 若nhược 無vô 眼nhãn 等đẳng 差sai 別biệt 想tưởng 名danh 而nhi 體thể 是thị 色sắc 。 立lập 名danh 色sắc 處xứ 。 此thử 為vi 眼nhãn 等đẳng 名danh 所sở 簡giản 別biệt 。 雖tuy 標tiêu 總tổng 稱xưng 而nhi 即tức 別biệt 名danh 。

釋thích 曰viết 。

雖tuy 十thập 色sắc 處xứ 體thể 皆giai 是thị 色sắc 。 又hựu 十thập 二nhị 處xứ 體thể 皆giai 是thị 法pháp 。 此thử 若nhược 但đãn 以dĩ 一nhất 名danh 呼hô 之chi 。 即tức 此thử 十thập 處xứ 及cập 十thập 二nhị 處xứ 如như 何hà 分phân 別biệt 。 今kim 為vi 差sai 別biệt 此thử 等đẳng 義nghĩa 故cố 。 所sở 以dĩ 立lập 一nhất 以dĩ 為vi 色sắc 處xứ 。 一nhất 為vi 法pháp 處xứ 。 此thử 所sở 餘dư 者giả 各các 立lập 別biệt 名danh 。 十thập 色sắc 處xứ 中trung 。 餘dư 之chi 九cửu 處xứ 各các 為vi 別biệt 名danh 。 此thử 之chi 一nhất 處xứ 雖tuy 無vô 別biệt 名danh 。 還hoàn 能năng 異dị 彼bỉ 餘dư 之chi 九cửu 種chủng 。 如như 十thập 人nhân 中trung 九cửu 有hữu 別biệt 名danh 。 一nhất 無vô 異dị 號hiệu 但đãn 呼hô 為vi 人nhân 。 雖tuy 無vô 別biệt 名danh 亦diệc 簡giản 餘dư 九cửu 。 十thập 二nhị 處xứ 中trung 法pháp 處xứ 無vô 名danh 。 例lệ 亦diệc 同đồng 此thử 。 餘dư 義nghĩa 如như 論luận 。 文văn 易dị 可khả 知tri 。

論luận 。

又hựu 諸chư 色sắc 中trung 。 色sắc 處xứ 最tối 勝thắng 。 故cố 立lập 通thông 名danh 。 由do 有hữu 對đối 故cố 。 手thủ 等đẳng 觸xúc 時thời 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 及cập 有hữu 見kiến 故cố 。 可khả 示thị 在tại 此thử 。 在tại 彼bỉ 差sai 別biệt 。 又hựu 諸chư 世thế 間gian 唯duy 於ư 此thử 處xứ 同đồng 說thuyết 為vi 色sắc 。 非phi 於ư 眼nhãn 等đẳng 。

釋thích 曰viết 。

又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 十thập 色sắc 處xứ 中trung 色sắc 處xứ 最tối 勝thắng 。 如như 何hà 最tối 勝thắng 。 有hữu 三tam 義nghĩa 勝thắng 。

一nhất 由do 有hữu 對đối 。 手thủ 等đẳng 觸xúc 時thời 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 二nhị 由do 有hữu 見kiến 。 可khả 指chỉ 示thị 在tại 此thử 。 彼bỉ 差sai 別biệt 。 三tam 由do 世thế 間gian 唯duy 於ư 此thử 處xứ 同đồng 說thuyết 為vi 色sắc 。 非phi 於ư 眼nhãn 等đẳng 。 以dĩ 此thử 三tam 種chủng 最tối 勝thắng 義nghĩa 故cố 。 立lập 色sắc 通thông 名danh 。 又hựu 諸chư 世thế 間gian 。 唯duy 指chỉ 此thử 處xứ 名danh 之chi 為vi 色sắc 。 諸chư 大đại 論luận 師sư 。 亦diệc 隨tùy 世thế 間gian 。 非phi 於ư 聲thanh 等đẳng 立lập 色sắc 名danh 故cố 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 亦diệc 隨tùy 世thế 間gian 。 說thuyết 此thử 為vi 色sắc 。

論luận 。

又hựu 為vi 差sai 別biệt 立lập 一nhất 法pháp 處xứ 。 非phi 於ư 一nhất 切thiết 。 如như 色sắc 應ưng 知tri 。 又hựu 於ư 此thử 中trung 。 攝nhiếp 受thọ 。 想tưởng 等đẳng 眾chúng 多đa 法pháp 故cố 。 應ưng 立lập 通thông 名danh 。 又hựu 增tăng 上thượng 法pháp 。 所sở 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 中trung 攝nhiếp 故cố 。 獨độc 名danh 為vi 法pháp 。

釋thích 曰viết 。

法pháp 處xứ 差sai 別biệt 。 其kỳ 義nghĩa 如như 前tiền 釋thích 色sắc 處xứ 說thuyết 。 此thử 之chi 法pháp 處xứ 最tối 勝thắng 義nghĩa 者giả 。 有hữu 二nhị 因nhân 緣duyên 。 一nhất 者giả 。 此thử 中trung 攝nhiếp 受thọ 。 想tưởng 等đẳng 眾chúng 多đa 法pháp 故cố 。 又hựu 於ư 此thử 中trung 攝nhiếp 品phẩm 類loại 法pháp 名danh 諸chư 法pháp 。 如như 七thất 覺giác 支chi 攝nhiếp 於ư 擇trạch 法pháp 。 餘dư 義nghĩa 類loại 中trung 更cánh 有hữu 眾chúng 多đa 帶đái 法pháp 名danh 者giả 。 且thả 如như 擇trạch 法pháp 。 覺giác 支chi 法pháp 。 智trí 法pháp 。 隨tùy 念niệm 法pháp 。 證chứng 淨tịnh 法pháp 。 念niệm 住trụ 法pháp 。 無vô 礙ngại 法pháp 。 實thật 法pháp 歸quy 。 此thử 等đẳng 法pháp 名danh 。 有hữu 無vô 量lượng 種chủng 。 一nhất 切thiết 攝nhiếp 在tại 此thử 法pháp 處xứ 中trung 。 故cố 立lập 通thông 名danh 。 獨độc 為vi 法pháp 處xứ 。 二nhị 者giả 。 最tối 增tăng 上thượng 法pháp 。 所sở 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 中trung 攝nhiếp 故cố 。 特đặc 名danh 為vi 法pháp 。 以dĩ 斯tư 二nhị 義nghĩa 。 獨độc 得đắc 此thử 名danh 。

論luận 。

有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。

色sắc 處xứ 中trung 有hữu 二nhị 十thập 種chủng 色sắc 最tối 粗thô 顯hiển 故cố 。 肉nhục 。 天thiên 。 聖thánh 慧tuệ 三tam 眼nhãn 境cảnh 故cố 。 獨độc 立lập 色sắc 名danh 。 法pháp 處xứ 中trung 有hữu 諸chư 法pháp 名danh 故cố 。 諸chư 法pháp 智trí 故cố 。 獨độc 立lập 法pháp 名danh 。

釋thích 曰viết 。

十thập 色sắc 處xứ 中trung 。 唯duy 除trừ 色sắc 處xứ 。 餘dư 諸chư 處xứ 中trung 無vô 如như 是thị 等đẳng 。 眾chúng 多đa 品phẩm 類loại 諸chư 色sắc 差sai 別biệt 。 以dĩ 品phẩm 類loại 多đa 。 故cố 說thuyết 為vi 粗thô 。 立lập 為vi 色sắc 處xứ 。 非phi 餘dư 處xứ 也dã 。

肉nhục 。 天thiên 。 聖thánh 慧tuệ 三tam 眼nhãn 境cảnh 。

者giả 。 肉nhục 眼nhãn 如như 人nhân 。 天thiên 眼nhãn 謂vị 天thiên 。 聖thánh 慧tuệ 眼nhãn 者giả 。 謂vị 即tức 諸chư 聖thánh 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 。 肉nhục 。 天thiên 二nhị 眼nhãn 一nhất 向hướng 緣duyên 色sắc 。 色sắc 處xứ 為vi 境cảnh 。 肉nhục 眼nhãn 唯duy 緣duyên 前tiền 所sở 對đối 境cảnh 。 天thiên 普phổ 緣duyên 四tứ 方phương 。 上thượng 下hạ 。 障chướng 內nội 。 障chướng 外ngoại 。 肉nhục 眼nhãn 緣duyên 粗thô 。 天thiên 眼nhãn 緣duyên 細tế 。 無vô 漏lậu 慧tuệ 眼nhãn 。 以dĩ 此thử 色sắc 處xứ 及cập 餘dư 諸chư 法pháp 。 以dĩ 無vô 常thường 等đẳng 行hành 相tương/tướng 緣duyên 之chi 。 是thị 故cố 色sắc 處xứ 為vi 三tam 眼nhãn 境cảnh 。 除trừ 此thử 更cánh 無vô 餘dư 有hữu 色sắc 處xứ 。 能năng 為vi 如như 是thị 三tam 眼nhãn 之chi 境cảnh 。 故cố 唯duy 此thử 一nhất 。 得đắc 色sắc 處xứ 名danh 。

法pháp 處xứ 中trung 有hữu 諸chư 法pháp 名danh

等đẳng 。 獨độc 立lập 法pháp 名danh 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 如như 上thượng 說thuyết 言ngôn 。

色sắc 有hữu 見kiến 故cố 。 可khả 指chỉ 示thị 在tại 此thử 。 彼bỉ 差sai 別biệt 。

者giả 。 為vi 言ngôn 。

在tại 此thử

者giả 。 謂vị 是thị 近cận 處xứ 。 言ngôn 。

在tại 彼bỉ

者giả 。 謂vị 即tức 遠viễn 處xứ 。 或hoặc 。

在tại 此thử

者giả 。 在tại 自tự 依y 處xứ 。 言ngôn 。

在tại 彼bỉ

者giả 。 在tại 他tha 依y 處xứ 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 以dĩ 比tỉ 量lượng 知tri 。 不bất 可khả 指chỉ 示thị 彼bỉ 。 此thử 差sai 別biệt 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 三tam 。 合hợp 中trung 知tri 故cố 。 根căn 境cảnh 觸xúc 對đối 方phương 乃nãi 可khả 知tri 。 亦diệc 不bất 可khả 示thị 彼bỉ 。 此thử 差sai 別biệt 。 雖tuy 即tức 聲thanh 處xứ 唯duy 可khả 指chỉ 示thị 在tại 某mỗ 等đẳng 方phương 。 不bất 可khả 指chỉ 示thị 。 言ngôn 在tại 某mỗ 處xứ 。 故cố 唯duy 色sắc 處xứ 為vi 可khả 指chỉ 示thị 。 非phi 餘dư 處xứ 也dã 。 言ngôn 。

一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 涅Niết 槃Bàn 最tối 勝thắng

者giả 。 有hữu 三tam 因nhân 緣duyên 。

一nhất 者giả 為vi 是thị 勝thắng 義nghĩa 善thiện 故cố 。 二nhị 者giả 常thường 故cố 。 三tam 滅diệt 苦khổ 火hỏa 及cập 苦khổ 因nhân 故cố 。 以dĩ 三tam 因nhân 故cố 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 最tối 勝thắng 最tối 上thượng 。 最tối 勝thắng 上thượng 法pháp 。 法pháp 處xứ 攝nhiếp 故cố 。 故cố 此thử 法pháp 處xứ 十thập 二nhị 處xứ 中trung 獨độc 標tiêu 為vi 勝thắng 。 得đắc 。

法pháp 處xứ

名danh 。

論luận 。

諸chư 契Khế 經Kinh 中trung 。 有hữu 餘dư 種chủng 種chủng 蘊uẩn 及cập 處xứ 。 界giới 名danh 想tưởng 可khả 得đắc 。 為vi 即tức 此thử 攝nhiếp 。 為vi 離ly 此thử 耶da 。

釋thích 曰viết 。

何hà 因nhân 有hữu 此thử 問vấn 。 起khởi 以dĩ 契Khế 經Kinh 中trung 處xứ 處xứ 別biệt 說thuyết 蘊uẩn 及cập 處xứ 。 界giới 。 其kỳ 類loại 甚thậm 多đa 。 未vị 知tri 為vi 此thử 蘊uẩn 等đẳng 中trung 攝nhiếp 。 為vi 復phục 如như 何hà 。 若nhược 非phi 此thử 攝nhiếp 。 如như 前tiền 說thuyết 云vân 。

此thử 中trung 蘊uẩn 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 取thủ 蘊uẩn 唯duy 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 處xử 。 界giới 能năng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 盡tận 。

即tức 與dữ 前tiền 說thuyết 義nghĩa 理lý 相tương 遠viễn 。 若nhược 此thử 攝nhiếp 者giả 。 攝nhiếp 在tại 何hà 所sở 。 又hựu 此thử 不bất 攝nhiếp 。 謂vị 契Khế 經Kinh 中trung 諸chư 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 有hữu 何hà 過quá 失thất 。 即tức 有hữu 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 語ngữ 名danh 之chi 中trung 不bất 達đạt 體thể 性tánh 愚ngu 迷mê 過quá 失thất 。 是thị 以dĩ 此thử 中trung 必tất 定định 須tu 說thuyết 。 將tương 尋tầm 此thử 因nhân 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。

論luận 。

彼bỉ 皆giai 此thử 攝nhiếp 。 如như 應ưng 當đương 知tri 。 且thả 辯biện 攝nhiếp 餘dư 諸chư 蘊uẩn 名danh 想tưởng 。

頌tụng 曰viết 。

牟Mâu 尼Ni 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 。 數số 有hữu 八bát 十thập 千thiên 。

彼bỉ 體thể 語ngữ 或hoặc 名danh 。 此thử 色sắc 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。

論luận 曰viết 。

諸chư 說thuyết 佛Phật 教giáo 語ngữ 為vi 體thể 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 皆giai 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 諸chư 說thuyết 佛Phật 教giáo 名danh 為vi 體thể 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 皆giai 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

經kinh 部bộ 諸chư 師sư 。 皆giai 說thuyết 佛Phật 教giáo 以dĩ 語ngữ 為vi 體thể 。 語ngữ 語ngữ 是thị 音âm 聲thanh 。 語ngữ 聲thanh 為vi 體thể 。 故cố 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 。 說thuyết 佛Phật 言ngôn 教giáo 以dĩ 名danh 為vi 體thể 。 此thử 名danh 等đẳng 是thị 。 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 故cố 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 。 雙song 以dĩ 語ngữ 。 名danh 為vi 佛Phật 教giáo 體thể 。 彼bỉ 論luận 說thuyết 云vân 。

佛Phật 教giáo 云vân 何hà 。 答đáp 。

謂vị 佛Phật 語ngữ 言ngôn 。 許hứa 論luận 。 唱xướng 詞từ 。 語ngữ 路lộ 。 語ngữ 音âm 。 語ngữ 業nghiệp 。 語ngữ 表biểu 是thị 佛Phật 教giáo 。 佛Phật 教giáo 當đương 言ngôn 善thiện 耶da 。 無vô 記ký 耶da 。 答đáp 。

或hoặc 善thiện 或hoặc 無vô 記ký 。 云vân 何hà 善thiện 。 謂vị 佛Phật 善thiện 心tâm 所sở 發phát 語ngữ 言ngôn 。 乃nãi 至chí 語ngữ 表biểu 。 云vân 何hà 無vô 記ký 。 謂vị 佛Phật 無vô 記ký 心tâm 所sở 發phát 語ngữ 言ngôn 。 乃nãi 至chí 語ngữ 表biểu 。 以dĩ 此thử 等đẳng 義nghĩa 。 故cố 知tri 佛Phật 教giáo 以dĩ 語ngữ 為vi 體thể 。 又hựu 彼bỉ 論luận 云vân 。

佛Phật 教giáo 名danh 何hà 法pháp 。 答đáp 。

名danh 身thân 。 句cú 身thân 。 文văn 身thân 。 次thứ 第đệ 行hàng 列liệt 。 安an 佈# 連liên 合hợp 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 知tri 。 佛Phật 教giáo 以dĩ 名danh 為vi 體thể 。 此thử 雖tuy 但đãn 言ngôn 以dĩ 名danh 為vi 體thể 。 理lý 實thật 兼kiêm 以dĩ 句cú 。 文văn 為vi 體thể 。 名danh 者giả 何hà 義nghĩa 。 以dĩ 此thử 詮thuyên 實thật 義nghĩa 及cập 世thế 俗tục 有hữu 體thể 。 故cố 稱xưng 曰viết 名danh 。 如như 。

色sắc

與dữ

瓶bình

無vô 常thường

名danh 及cập

人nhân

色sắc

及cập

無vô 常thường

是thị 實thật 義nghĩa 有hữu 。

瓶bình

之chi 與dữ

人nhân

是thị 世thế 俗tục 有hữu 。 其kỳ 句cú 者giả 何hà 。 謂vị 顯hiển 所sở 說thuyết 義nghĩa 理lý 周chu 圓viên 。 故cố 名danh 為vi 句cú 。 謂vị 於ư 何hà 法pháp 。 了liễu 知tri 作tác 用dụng 。

時thời 有hữu 差sai 別biệt 。 如như 言ngôn 。

提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 將tương 黑hắc 牛ngưu 來lai 構# 乳nhũ

等đẳng 。 其kỳ 文văn 者giả 何hà 。 謂vị 即tức 是thị 字tự 。 如như 言ngôn 。

阿a

等đẳng 。

問vấn 。

語ngữ 。 教giáo 異dị 名danh 。 教giáo 容dung 是thị 語ngữ 。 名danh 。 教giáo 別biệt 體thể 。 教giáo 何hà 是thị 名danh 。

答đáp 。

要yếu 由do 有hữu 名danh 。 乃nãi 說thuyết 為vi 教giáo 。 是thị 故cố 佛Phật 教giáo 體thể 即tức 是thị 名danh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 詮thuyên 義nghĩa 如như 實thật 。 故cố 名danh 佛Phật 教giáo 。 名danh 能năng 詮thuyên 義nghĩa 。 故cố 教giáo 是thị 名danh 。 由do 是thị 佛Phật 教giáo 定định 名danh 為vi 體thể 。 舉cử 名danh 為vi 首thủ 。 以dĩ 攝nhiếp 句cú 。 文văn 。 如như 何hà 得đắc 知tri 牟Mâu 尼Ni 法pháp 蘊uẩn 有hữu 八bát 十thập 千thiên 。 由do 經kinh 說thuyết 故cố 。 所sở 以dĩ 得đắc 知tri 。 如như 契Khế 經Kinh 中trung 。 阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 。

我ngã 聞văn 世Thế 尊Tôn 。 所sở 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 八bát 十thập 千thiên 餘dư 。 我ngã 今kim 受thọ 持trì 。 又hựu 餘dư 經kinh 說thuyết 有hữu 其kỳ 八bát 十thập 千thiên 法pháp 蘊uẩn 。

論luận 。

此thử 諸chư 法pháp 蘊uẩn 。 其kỳ 量lượng 云vân 何hà 。

釋thích 曰viết 。

雖tuy 知tri 法pháp 蘊uẩn 有hữu 八bát 十thập 千thiên 。 然nhiên 未vị 能năng 知tri 一nhất 一nhất 法pháp 蘊uẩn 量lượng 有hữu 幾kỷ 何hà 。 是thị 以dĩ 起khởi 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

有hữu 言ngôn 諸chư 法pháp 蘊uẩn 。 量lượng 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。

或hoặc 如như 蘊uẩn 等đẳng 言ngôn 。 如như 實thật 行hạnh 對đối 治trị 。

論luận 曰viết 。

有hữu 諸chư 師sư 言ngôn 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 一nhất 一nhất 量lượng 等đẳng 《# 法pháp 蘊uẩn 足túc 論luận 》# 。 謂vị 彼bỉ 一nhất 一nhất 有hữu 六lục 千thiên 頌tụng 。 如như 對đối 法pháp 等đẳng 法pháp 蘊uẩn 足túc 說thuyết 。

釋thích 曰viết 。

一nhất 師sư 云vân 。

如như 《# 法pháp 蘊uẩn 足túc 論luận 》# 有hữu 六lục 千thiên 頌tụng 。 如như 是thị 八bát 萬vạn 。 法pháp 蘊uẩn 一nhất 一nhất 各các 別biệt 。 亦diệc 六lục 千thiên 頌tụng 。 唯duy 謂vị 其kỳ 一nhất 。 餘dư 皆giai 謝tạ 滅diệt 。 以dĩ 欲dục 令linh 知tri 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 眾chúng 多đa 法pháp 蘊uẩn 。 故cố 亦diệc 於ư 此thử 立lập 法pháp 蘊uẩn 名danh 。

論luận 。

或hoặc 說thuyết 法Pháp 蘊uẩn 。 隨tùy 蘊uẩn 等đẳng 言ngôn 。 一nhất 一nhất 差sai 別biệt 數số 有hữu 八bát 萬vạn 。 謂vị 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 緣duyên 起khởi 。 諦đế 。 食thực 。 靜tĩnh 慮lự 。 無vô 量lượng 。 無vô 色sắc 。 解giải 脫thoát 。 勝thắng 處xứ 。 遍biến 處xứ 。 覺giác 品phẩm 。 神thần 通thông 。 無vô 諍tranh 。 願nguyện 智trí 。 無vô 礙ngại 解giải 等đẳng 。 一nhất 一nhất 教giáo 門môn 。 名danh 一nhất 法pháp 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

佛Phật 所sở 說thuyết 法Pháp 。 如như 說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 。 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 舉cử 此thử 一nhất 段đoạn 。 名danh 一nhất 法pháp 蘊uẩn 。 如như 是thị 處xứ 。 界giới 。 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 無vô 礙ngại 解giải 等đẳng 。 及cập 謂vị 善thiện 。 不bất 善thiện 十thập 業nghiệp 道đạo 。 四tứ 攝nhiếp 等đẳng 無vô 量lượng 法Pháp 門môn 。 一nhất 一nhất 教giáo 門môn 。 名danh 一nhất 法pháp 蘊uẩn 。 共cộng 有hữu 八bát 萬vạn 。

論luận 。

如như 實thật 說thuyết 者giả 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 有hữu 貪tham 。 瞋sân 等đẳng 八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 八bát 萬vạn 行hạnh 故cố 。 世Thế 尊Tôn 宣tuyên 說thuyết 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 。

釋thích 曰viết 。

如như 實thật 說thuyết 者giả

是thị 決quyết 定định 說thuyết 。 以dĩ 所sở 化hóa 有hữu 情tình 有hữu 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 。 我ngã 慢mạn 。 身thân 見kiến 及cập 尋tầm 。 思tư 等đẳng 八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 八bát 萬vạn 行hạnh 故cố 。 世Thế 尊Tôn 宣tuyên 說thuyết 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 。 謂vị 說thuyết 不bất 淨tịnh 。 慈từ 悲bi 。 緣duyên 起khởi 。 無vô 常thường 。 相tương/tướng 空không 。 持trì 息tức 念niệm 等đẳng 諸chư 對đối 治trị 門môn 。

有hữu 一nhất 說thuyết 云vân 。

前tiền 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 。 無vô 量lượng 法Pháp 門môn 。 一nhất 一nhất 教giáo 門môn 為vi 一nhất 法pháp 蘊uẩn 。 如như 是thị 共cộng 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 今kim 言ngôn 以dĩ 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 有hữu 八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt 。 為vi 對đối 治trị 彼bỉ 。 世Thế 尊Tôn 故cố 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 等đẳng 八bát 萬vạn 法Pháp 門môn 。 此thử 即tức 順thuận 顯hiển 。

隨tùy 蘊uẩn 等đẳng

言ngôn 。 無vô 蘊uẩn 等đẳng 言ngôn 。 不bất 為vi 對đối 治trị 有hữu 情tình 病bệnh 行hành 。 唐đường 捐quyên 而nhi 說thuyết 。 故cố 知tri 前tiền 後hậu 諸chư 師sư 所sở 說thuyết 但đãn 是thị 異dị 名danh 。 尋tầm 其kỳ 義nghĩa 言ngôn 。 理lý 即tức 無vô 別biệt 。

言ngôn 。

八bát 萬vạn 行hạnh 別biệt

者giả 。 一nhất 類loại 有hữu 情tình 唯duy 是thị 貪tham 行hành 。 一nhất 類loại 瞋sân 行hành 。 一nhất 類loại 癡si 行hành 。 一nhất 類loại 慢mạn 行hành 。 或hoặc 有hữu 一nhất 類loại 。 是thị 其kỳ 見kiến 行hành 。 或hoặc 有hữu 一nhất 類loại 。 是thị 其kỳ 疑nghi 行hành 。 或hoặc 有hữu 一nhất 類loại 是thị 貪tham 。 瞋sân 行hành 。 如như 是thị 廣quảng 說thuyết 。 乃nãi 至chí 二nhị 合hợp 論luận 。 或hoặc 有hữu 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 行hành 。 如như 是thị 三tam 三tam 合hợp 論luận 。 或hoặc 有hữu 內nội 貪tham 而nhi 外ngoại 瞋sân 。 或hoặc 為vi 內nội 瞋sân 而nhi 外ngoại 貪tham 。 如như 是thị 舉cử 貪tham 為vi 內nội 乃nãi 至chí 疑nghi 為vi 外ngoại 等đẳng 。 互hỗ 為vi 內nội 外ngoại 。 或hoặc 有hữu 上thượng 品phẩm 貪tham 下hạ 品phẩm 瞋sân 。 或hoặc 有hữu 上thượng 品phẩm 瞋sân 下hạ 品phẩm 貪tham 。 如như 是thị 六lục 眠miên 。 歷lịch 上thượng 上thượng 乃nãi 至chí 下hạ 下hạ 等đẳng 九cửu 品phẩm 。 互hỗ 為vi 上thượng 中trung 下hạ 差sai 別biệt 。 如như 是thị 共cộng 成thành 八bát 萬vạn 。

論luận 。

如như 彼bỉ 所sở 說thuyết 。 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 。 皆giai 此thử 五ngũ 中trung 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 餘dư 處xứ 諸chư 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 類loại 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。

如như 此thử 八bát 萬vạn 法pháp 蘊uẩn 。 色sắc 。 行hành 二nhị 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 諸chư 餘dư 經kinh 中trung 諸chư 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 亦diệc 於ư 此thử 中trung 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 攝nhiếp 。 如như 是thị 蘊uẩn 攝nhiếp 蘊uẩn 。 處xử 攝nhiếp 處xứ 。 界giới 攝nhiếp 界giới 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

如như 是thị 餘dư 蘊uẩn 等đẳng 。 各các 隨tùy 其kỳ 所sở 應ưng 。

攝nhiếp 在tại 前tiền 說thuyết 中trung 。 應ưng 審thẩm 觀quán 自tự 相tương/tướng 。

論luận 曰viết 。

謂vị 契Khế 經Kinh 中trung 諸chư 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 隨tùy 應ứng 攝nhiếp 在tại 前tiền 所sở 說thuyết 中trung 。 如như 此thử 論luận 中trung 所sở 說thuyết 蘊uẩn 等đẳng 。 應ưng 審thẩm 觀quán 彼bỉ 一nhất 一nhất 自tự 相tương/tướng 。 且thả 諸chư 經kinh 中trung 說thuyết 餘dư 五ngũ 蘊uẩn 。 謂vị 戒giới 。 定định 。 慧tuệ 。 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 智trí 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。 彼bỉ 中trung 戒giới 蘊uẩn 。 此thử 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 彼bỉ 餘dư 四tứ 蘊uẩn 。 此thử 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

諸chư 經kinh 所sở 說thuyết 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 等đẳng 。 今kim 於ư 此thử 中trung 。 如như 何hà 相tương/tướng 攝nhiếp 。 如như 此thử 論luận 中trung 所sở 說thuyết 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 體thể 相tướng 。 應ưng 審thẩm 觀quán 彼bỉ 自tự 相tương/tướng 。 自tự 體thể 。 隨tùy 應ứng 攝nhiếp 之chi 。 戒giới 等đẳng 五ngũ 蘊uẩn 中trung 。 戒giới 蘊uẩn 是thị 身thân 。 語ngữ 業nghiệp 性tánh 。 故cố 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 。 餘dư 之chi 四tứ 蘊uẩn 是thị 心tâm 相tương 應ứng 法pháp 。 於ư 此thử 五ngũ 蘊uẩn 中trung 除trừ 受thọ 。 想tưởng 二nhị 。 非phi 此thử 性tánh 故cố 。 於ư 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 解giải 脫thoát 即tức 是thị 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 。 非phi 是thị 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 解giải 脫thoát 。 勝thắng 解giải 為vi 體thể 。 解giải 脫thoát 智trí 見kiến 。 是thị 慧tuệ 差sai 別biệt 。 以dĩ 慧tuệ 數số 攝nhiếp 。

論luận 。

又hựu 諸chư 經kinh 說thuyết 十thập 遍biến 處xứ 等đẳng 。 前tiền 八bát 遍biến 處xứ 無vô 貪tham 性tánh 故cố 。 此thử 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 五ngũ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 攝nhiếp 八bát 勝thắng 處xứ 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 空không 。 識thức 遍biến 處xứ 。 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 等đẳng 四tứ 無vô 色sắc 處xứ 。 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

十thập 遍biến 中trung 除trừ 後hậu 空không 。 識thức 二nhị 種chủng 遍biến 。 餘dư 八bát 皆giai 無vô 貪tham 為vi 性tánh 。 何hà 者giả 為vi 八bát 。 謂vị 地địa 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 。 青thanh 。 黃hoàng 。 赤xích 。 白bạch 。 無vô 貪tham 善thiện 根căn 。 法pháp 處xứ 攝nhiếp 故cố 。 此thử 八bát 遍biến 處xứ 同đồng 無vô 貪tham 性tánh 。 亦diệc 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 此thử 不bất 孤cô 起khởi 。 必tất 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 五ngũ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 此thử 即tức 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 五ngũ 蘊uẩn 如như 何hà 與dữ 遍biến 處xứ 等đẳng 。 而nhi 為vi 助trợ 伴bạn 。 定định 隨tùy 轉chuyển 色sắc 。 名danh 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 受thọ 。 想tưởng 二nhị 法pháp 。 為vi 受thọ 。 想tưởng 蘊uẩn 。 與dữ 此thử 無vô 貪tham 相tương 應ứng 受thọ 。 想tưởng 外ngoại 。 餘dư 心tâm 所sở 及cập 得đắc 。 相tương/tướng 等đẳng 。 為vi 其kỳ 行hành 蘊uẩn 。 同đồng 時thời 心tâm 王vương 以dĩ 為vi 識thức 蘊uẩn 。 此thử 意ý 處xứ 攝nhiếp 。 餘dư 之chi 四tứ 蘊uẩn 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。

攝nhiếp 八bát 勝thắng 處xứ 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。

者giả 。

亦diệc 爾nhĩ

之chi 言ngôn 。 亦diệc 無vô 貪tham 性tánh 及cập 有hữu 助trợ 伴bạn 。 五ngũ 蘊uẩn 為vi 性tánh 。 故cố 亦diệc 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 故cố 言ngôn 。

亦diệc 爾nhĩ

空không 。 識thức 二nhị 遍biến 處xứ 及cập 空không 無vô 邊biên 等đẳng 四tứ 無vô 色sắc 處xứ 。 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 此thử 決quyết 定định 無vô 隨tùy 轉chuyển 色sắc 。 故cố 四tứ 蘊uẩn 性tánh 。

論luận 。

五ngũ 解giải 脫thoát 處xứ 。 慧tuệ 為vi 性tánh 故cố 。 此thử 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 即tức 此thử 聲thanh 。 意ý 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

云vân 何hà 五ngũ 。 如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

一nhất 者giả 聽thính 聞văn 法Pháp 要yếu 。 二nhị 者giả 以dĩ 大đại 音âm 聲thanh 讀đọc 誦tụng 。 三tam 者giả 為vì 他tha 廣quảng 說thuyết 開khai 示thị 。 四tứ 者giả 獨độc 處xứ 寂tịch 靜tĩnh 。 思tư 惟duy 。 籌trù 量lượng 。 觀quán 察sát 。 五ngũ 者giả 所sở 有hữu 義nghĩa 趣thú 。 而nhi 能năng 善thiện 取thủ 。 隨tùy 一nhất 定định 相tương/tướng 。 於ư 彼bỉ 定định 相tương/tướng 。 能năng 善thiện 思tư 惟duy 。 又hựu 善thiện 了liễu 知tri 。 復phục 善thiện 通thông 達đạt 。 且thả 第đệ 一nhất 解giải 脫thoát 者giả 。 經Kinh 云vân 。

具Cụ 壽thọ 當đương 知tri 。 若nhược 諸chư 苾bật 芻sô 。 苾bật 芻sô 尼ni 等đẳng 。 或hoặc 有hữu 大đại 師sư 。 為vi 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 或hoặc 有hữu 隨tùy 一nhất 尊tôn 重trọng 有hữu 知tri 同đồng 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 為vi 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 如như 如như 大đại 師sư 。 或hoặc 有hữu 隨tùy 一nhất 尊tôn 重trọng 有hữu 知tri 同đồng 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 為vi 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 如như 是thị 如như 是thị 。 於ư 彼bỉ 法Pháp 要yếu 能năng 正chánh 了liễu 知tri 。 若nhược 法pháp 若nhược 義nghĩa 。 由do 正chánh 了liễu 知tri 若nhược 法pháp 若nhược 義nghĩa 便tiện 發phát 起khởi 欣hân 。 欣hân 故cố 生sanh 喜hỷ 。 心tâm 喜hỷ 故cố 身thân 輕khinh 安an 。 身thân 輕khinh 安an 故cố 受thọ 樂lạc 。 受thọ 樂lạc 故cố 心tâm 定định 。 心tâm 定định 故cố 如như 實thật 知tri 見kiến 。 如như 實thật 知tri 見kiến 故cố 生sanh 厭yếm 。 厭yếm 故cố 能năng 離ly 。 離ly 故cố 得đắc 解giải 脫thoát 。 是thị 名danh 第đệ 一nhất 解giải 脫thoát 處xứ 。 是thị 諸chư 苾bật 芻sô 。 苾bật 芻sô 尼ni 等đẳng 安an 住trụ 此thử 處xứ 。 念niệm 未vị 住trụ 者giả 能năng 住trụ 正chánh 念niệm 。 心tâm 未vị 定định 者giả 能năng 住trụ 正chánh 定định 。 漏lậu 未vị 盡tận 者giả 。 能năng 盡tận 諸chư 漏lậu 。 未vị 得đắc 無vô 上thượng 安an 隱ẩn 涅Niết 槃Bàn 。 者giả 疾tật 能năng 證chứng 得đắc 。

復phục 次thứ 。 具Cụ 壽thọ 。 若nhược 諸chư 苾bật 芻sô 。 苾bật 芻sô 尼ni 等đẳng 雖tuy 無vô 大đại 師sư 。 或hoặc 餘dư 隨tùy 一nhất 尊tôn 重trọng 有hữu 知tri 同đồng 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 為vi 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 而nhi 能năng 以dĩ 大đại 音âm 聲thanh 。 讀đọc 誦tụng 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 如như 如như 。 以dĩ 大đại 音âm 聲thanh 。 讀đọc 誦tụng 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 。 如như 是thị 如như 是thị 。 於ư 彼bỉ 法Pháp 要yếu 能năng 正chánh 了liễu 知tri 。 若nhược 法pháp 若nhược 義nghĩa 。 由do 正chánh 了liễu 知tri 若nhược 法pháp 若nhược 義nghĩa 便tiện 發phát 起khởi 欣hân 。 欣hân 故cố 生sanh 喜hỷ 。 心tâm 喜hỷ 故cố 身thân 輕khinh 安an 。 身thân 輕khinh 安an 故cố 受thọ 樂lạc 。 受thọ 樂lạc 故cố 心tâm 定định 。 心tâm 定định 故cố 如như 實thật 知tri 見kiến 。 如như 實thật 知tri 見kiến 故cố 生sanh 厭yếm 。 厭yếm 故cố 能năng 離ly 。 離ly 故cố 得đắc 解giải 脫thoát 。 是thị 名danh 第đệ 二nhị 解giải 脫thoát 處xứ 。 是thị 諸chư 苾bật 芻sô 。 苾bật 芻sô 尼ni 等đẳng 安an 住trụ 此thử 處xứ 。 念niệm 未vị 住trụ 者giả 能năng 住trụ 正chánh 念niệm 。 心tâm 未vị 定định 者giả 能năng 住trụ 正chánh 定định 。 漏lậu 未vị 盡tận 者giả 。 能năng 盡tận 諸chư 漏lậu 。 未vị 得đắc 無vô 上thượng 安an 隱ẩn 涅Niết 槃Bàn 。 者giả 疾tật 能năng 證chứng 得đắc 。

復phục 次thứ 。 具Cụ 壽thọ 。 若nhược 諸chư 苾bật 芻sô 。 苾bật 芻sô 尼ni 等đẳng 雖tuy 無vô 大đại 師sư 。 或hoặc 餘dư 隨tùy 一nhất 尊tôn 重trọng 有hữu 知tri 同đồng 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 為vi 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 亦diệc 不bất 以dĩ 大đại 音âm 聲thanh 。 讀đọc 誦tụng 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 。 而nhi 能năng 為vì 他tha 。 廣quảng 說thuyết 開khai 示thị 隨tùy 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 。 而nhi 能năng 為vì 他tha 。 廣quảng 說thuyết 開khai 示thị 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 如như 如như 。 為vì 他tha 廣quảng 說thuyết 。 開khai 示thị 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 。 如như 是thị 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 安an 隱ẩn 。 涅Niết 槃Bàn 疾tật 能năng 證chứng 得đắc 。 是thị 名danh 第đệ 三tam 解giải 脫thoát 處xứ 。

復phục 次thứ 。 具Cụ 壽thọ 。 乃nãi 至chí 亦diệc 不phủ 。 為vì 他tha 廣quảng 說thuyết 。 開khai 示thị 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 。 而nhi 能năng 獨độc 處xứ 寂tịch 靜tĩnh 。 思tư 惟duy 。 籌trù 量lượng 。 觀quán 察sát 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 所sở 有hữu 義nghĩa 趣thú 。 如như 是thị 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 安an 隱ẩn 。 涅Niết 槃Bàn 疾tật 能năng 證chứng 得đắc 。 是thị 名danh 第đệ 四tứ 解giải 脫thoát 處xứ 。

復phục 次thứ 。 具Cụ 壽thọ 。 乃nãi 至chí 亦diệc 不phủ 。 獨độc 處xứ 寂tịch 靜tĩnh 。 思tư 惟duy 。 籌trù 量lượng 。 觀quán 察sát 隨tùy 曾tằng 所sở 聞văn 究cứu 竟cánh 法Pháp 要yếu 所sở 有hữu 義nghĩa 趣thú 。 而nhi 能năng 善thiện 取thủ 隨tùy 一nhất 定định 相tương/tướng 。 於ư 彼bỉ 定định 相tương/tướng 。 能năng 善thiện 思tư 惟duy 。 又hựu 善thiện 了liễu 知tri 。 復phục 善thiện 通thông 達đạt 如như 如như 。 善thiện 取thủ 隨tùy 一nhất 定định 相tương/tướng 。 能năng 善thiện 思tư 惟duy 。 又hựu 善thiện 了liễu 知tri 。 復phục 善thiện 通thông 達đạt 。 如như 是thị 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 安an 隱ẩn 。 涅Niết 槃Bàn 疾tật 能năng 證chứng 得đắc 。 是thị 名danh 第đệ 五ngũ 解giải 脫thoát 處xứ 。

此thử 五ngũ 即tức 以dĩ 名danh 解giải 脫thoát 處xứ 。 以dĩ 是thị 生sanh 解giải 脫thoát 之chi 門môn 。 故cố 名danh 解giải 脫thoát 處xứ 。 解giải 脫thoát 本bổn 由do 智trí 慧tuệ 而nhi 得đắc 。 故cố 此thử 五ngũ 種chủng 皆giai 慧tuệ 為vi 性tánh 。 慧tuệ 於ư 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 故cố 此thử 五ngũ 種chủng 亦diệc 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 。 五ngũ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 即tức 此thử 聲thanh 。 意ý 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 從tùng 他tha 聞văn 法Pháp 。 及cập 心tâm 讀đọc 誦tụng 。 為vì 他tha 廣quảng 說thuyết 。 此thử 三tam 一nhất 分phần/phân 。 聲thanh 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 此thử 等đẳng 中trung 皆giai 有hữu 聲thanh 故cố 。 此thử 餘dư 一nhất 分phần/phân 。 及cập 後hậu 二nhị 處xứ 全toàn 。 意ý 處xứ 。 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 後hậu 二nhị 中trung 無vô 有hữu 一nhất 聲thanh 。 故cố 非phi 聲thanh 處xứ 攝nhiếp 。 以dĩ 慧tuệ 俱câu 有hữu 心tâm 所sở 。 心tâm 王vương 。 是thị 故cố 意ý 。 法pháp 二nhị 處xứ 攝nhiếp 。

論luận 。

復phục 有hữu 二nhị 處xứ 。 謂vị 無Vô 想Tưởng 有Hữu 情Tình 天Thiên 處xứ 。 及cập 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 初sơ 處xứ 即tức 此thử 十thập 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 無vô 香hương 。 味vị 故cố 。 後hậu 處xứ 即tức 此thử 意ý 。 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。

釋thích 曰viết 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 此thử 二nhị 處xứ 。 一nhất 者giả 有hữu 色sắc 有hữu 情tình 。 無vô 想tưởng 無vô 異dị 想tưởng 。 故cố 名danh 。

無Vô 想Tưởng 有Hữu 情Tình 天Thiên 處xứ

二nhị 者giả 無vô 色sắc 有hữu 情tình 。 超siêu 一nhất 切thiết 無vô 所sở 有hữu 處xứ 。 入nhập 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 具cụ 足túc 住trụ 。 如như 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 處xứ 。

初sơ 處xứ 即tức 十thập 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 無vô 香hương 。 味vị 。

者giả 。

初sơ

即tức 無Vô 想Tưởng 有Hữu 情Tình 天Thiên 處xứ 。 此thử 中trung 無vô 香hương 。 味vị 處xứ 故cố 。 餘dư 十thập 處xứ 攝nhiếp 。 此thử 中trung 無vô 心tâm 。 如như 何hà 於ư 彼bỉ 得đắc 有hữu 意ý 處xứ 。 答đáp 。

於ư 生sanh 死tử 二nhị 位vị 有hữu 心tâm 故cố 。 得đắc 為vi 意ý 處xứ 。 理lý 亦diệc 無vô 失thất 。

後hậu 處xứ 即tức 此thử 意ý 。 法pháp 處xứ 攝nhiếp 。 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。

者giả 。

後hậu

即tức 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 處xứ 。 此thử 中trung 除trừ 色sắc 。 餘dư 四tứ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 唯duy 意ý 。 法pháp 二nhị 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 上thượng 處xứ 攝nhiếp 訖ngật 。

論luận 。

又hựu 《# 多đa 界giới 經kinh 》# 說thuyết 界giới 差sai 別biệt 。 有hữu 六lục 十thập 二nhị 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 當đương 知tri 皆giai 此thử 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

如như 何hà 《# 多đa 界giới 經kinh 》# 說thuyết 六lục 十thập 二nhị 界giới 。 如như 彼bỉ 經kinh 說thuyết 。

具Cụ 壽thọ 阿A 難Nan 陀Đà 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 何hà 知tri 者giả 得đắc 界giới 善thiện 巧xảo 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 陀Đà 。

若nhược 諸chư 知tri 者giả 於ư 十thập 八bát 界giới 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 眼nhãn 界giới 。 色sắc 界giới 。 眼nhãn 識thức 界giới 乃nãi 至chí 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 。 意ý 識thức 界giới 。 阿A 難Nan 陀Đà 。 知tri 人nhân 於ư 此thử 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 應ưng 如như 實thật 知tri 見kiến 。

復phục 次thứ 。 有hữu 六lục 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 地địa 界giới 。 水thủy 界giới 。 火hỏa 界giới 。 風phong 界giới 。 空không 界giới 。 識thức 界giới 。 又hựu 有hữu 六lục 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 欲dục 界giới 。 恚khuể 界giới 。 害hại 界giới 。 無vô 慾dục 界giới 。 無vô 害hại 界giới 。 無vô 恚khuể 界giới 。 又hựu 有hữu 六lục 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 苦khổ 界giới 。 樂nhạo/nhạc/lạc 界giới 。 憂ưu 界giới 。 喜hỷ 界giới 。 捨xả 界giới 。 無vô 明minh 界giới 。

復phục 次thứ 。 有hữu 四tứ 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 受thọ 界giới 。 想tưởng 界giới 。 行hành 界giới 。 識thức 界giới 。

復phục 次thứ 。 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 欲dục 界giới 。 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 。 又hựu 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 。 滅diệt 界giới 。 又hựu 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 過quá 去khứ 界giới 。 現hiện 在tại 界giới 。 未vị 來lai 界giới 。 又hựu 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 劣liệt 界giới 。 處xử 中trung 界giới 。 妙diệu 界giới 。 又hựu 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 善thiện 界giới 。 不bất 善thiện 界giới 。 無vô 記ký 界giới 。 又hựu 有hữu 三tam 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 學học 界giới 。 無Vô 學Học 界giới 。 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 界giới 。

復phục 次thứ 。 有hữu 二nhị 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 界giới 。 又hựu 有hữu 二nhị 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 謂vị 有hữu 為vi 界giới 。 無vô 為vi 界giới 。 此thử 二nhị 界giới 應ưng 。 如như 實thật 知tri 見kiến 。 阿A 難Nan 陀Đà 。 若nhược 諸chư 知tri 者giả 如như 是thị 於ư 界giới 得đắc 善thiện 巧xảo 。 如như 是thị 從tùng 前tiền 六lục 至chí 後hậu 二nhị 。 一nhất 一nhất 未vị 皆giai 應ưng 言ngôn 。

阿A 難Nan 陀Đà 者giả 。 如như 是thị 於ư 此thử 界giới 得đắc 善thiện 巧xảo 。

今kim 恐khủng 文văn 廣quảng 。 故cố 略lược 去khứ 之chi 。

此thử 六lục 十thập 二nhị 界giới 如như 何hà 相tương/tướng 攝nhiếp 。 今kim 當đương 敘tự 之chi 。 十thập 八bát 界giới 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 地địa 等đẳng 界giới 六lục 。 六lục 中trung 前tiền 四tứ 。 即tức 此thử 觸xúc 界giới 所sở 攝nhiếp 。 空không 。 識thức 二nhị 界giới 。 次thứ 下hạ 論luận 中trung 自tự 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 欲dục 等đẳng 六lục 界giới 。 此thử 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 。 此thử 欲dục 界giới 言ngôn 。 非phi 是thị 三tam 界giới 地địa 獄ngục 。 傍bàng 生sanh 。 鬼quỷ 。 人nhân 及cập 六lục 欲dục 天thiên 。 等đẳng 二nhị 十thập 處xứ 之chi 欲dục 界giới 。 若nhược 是thị 三tam 界giới 之chi 欲dục 界giới 者giả 。 即tức 不bất 應ưng 說thuyết 恚khuể 。 害hại 界giới 。 以dĩ 此thử 具cụ 有hữu 故cố 。 欲dục 界giới 者giả 是thị 欲dục 貪tham 。 欲dục 。 恚khuể 。 害hại 。 皆giai 是thị 心tâm 所sở 。 故cố 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 苦khổ 等đẳng 六lục 界giới 亦diệc 是thị 心tâm 所sở 。 故cố 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 。 受thọ 等đẳng 四tứ 界giới 中trung 。 前tiền 之chi 三tam 界giới 是thị 心tâm 所sở 故cố 。 亦diệc 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 。 識thức 界giới 即tức 此thử 七thất 心tâm 界giới 攝nhiếp 。 欲dục 。 色sắc 。 無vô 色sắc 三tam 界giới 之chi 中trung 。 欲dục 界giới 即tức 此thử 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 色sắc 界giới 即tức 此thử 十thập 四tứ 界giới 攝nhiếp 。 除trừ 香hương 。 味vị 。 鼻tị 。 舌thiệt 識thức 四tứ 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 此thử 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 。 意ý 識thức 界giới 攝nhiếp 。 色sắc 。 無vô 色sắc 。 滅diệt 三tam 界giới 之chi 中trung 。 前tiền 二nhị 如như 前tiền 所sở 攝nhiếp 。 滅diệt 界giới 即tức 此thử 。 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 過quá 去khứ 等đẳng 三tam 界giới 。 一nhất 一nhất 皆giai 此thử 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 無vô 間gian 滅diệt 意ý 雖tuy 準chuẩn 過quá 去khứ 。 此thử 之chi 種chủng 類loại 通thông 其kỳ 三tam 世thế 。 劣liệt 等đẳng 三tam 界giới 。 但đãn 是thị 欲dục 。 色sắc 。 無vô 色sắc 等đẳng 三tam 界giới 之chi 異dị 名danh 。 攝nhiếp 如như 前tiền 說thuyết 。 善thiện 等đẳng 三tam 界giới 中trung 。 善thiện 。 不bất 善thiện 二nhị 。 此thử 色sắc 。 聲thanh 。 法pháp 及cập 七thất 心tâm 等đẳng 十thập 界giới 所sở 攝nhiếp 。 無vô 記ký 界giới 此thử 通thông 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 有hữu 學học 等đẳng 三tam 界giới 中trung 。 前tiền 二nhị 即tức 此thử 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 。 意ý 識thức 界giới 三tam 界giới 所sở 攝nhiếp 。 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 界giới 此thử 通thông 十thập 八bát 界giới 所sở 攝nhiếp 。 有hữu 。 無vô 漏lậu 二nhị 界giới 中trung 。 初sơ 界giới 即tức 此thử 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 後hậu 界giới 即tức 此thử 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 。 意ý 識thức 界giới 攝nhiếp 。 有hữu 。 無vô 為vi 二nhị 界giới 中trung 。 前tiền 此thử 通thông 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。 後hậu 界giới 此thử 唯duy 。 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 此thử 上thượng 十thập 八bát 界giới 為vi 能năng 攝nhiếp 。 餘dư 四tứ 十thập 四tứ 界giới 為vi 所sở 攝nhiếp 。 共cộng 為vi 六lục 十thập 二nhị 界giới 相tương/tướng 攝nhiếp 意ý 。

論luận 。

且thả 彼bỉ 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 六lục 界giới 。 地địa 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 四tứ 界giới 已dĩ 說thuyết 。 空không 。 識thức 二nhị 界giới 未vị 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 為vi 即tức 虛hư 空không 。 名danh 為vi 空không 界giới 。 為vi 一nhất 切thiết 識thức 名danh 識thức 界giới 耶da 。

釋thích 曰viết 。

論luận 中trung 何hà 故cố 作tác 此thử 問vấn 耶da 。 如như 前tiền 論luận 云vân 。

於ư 餘dư 所sở 說thuyết 蘊uẩn 。 界giới 等đẳng 。 應ưng 審thẩm 觀quán 自tự 相tương/tướng 。 然nhiên 後hậu 相tương/tướng 攝nhiếp 。 唯duy 攝nhiếp 自tự 性tánh 。 今kim 於ư 地địa 等đẳng 六lục 界giới 之chi 中trung 。 前tiền 之chi 四tứ 界giới 。 如như 前tiền 已dĩ 說thuyết 。 空không 。 識thức 二nhị 界giới 未vị 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 欲dục 知tri 其kỳ 相tương/tướng 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。 論luận 自tự 答đáp 云vân 。

論luận 。

不bất 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。

此thử 答đáp 。

非phi 即tức 虛hư 空không 。 得đắc 為vi 空không 界giới 。 非phi 一nhất 切thiết 識thức 。 盡tận 為vi 識thức 界giới 。

論luận 。

云vân 何hà 識thức 。

釋thích 曰viết 。

此thử 徵trưng 。

若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

空không 界giới 謂vị 竅khiếu 隙khích 。 傳truyền 說thuyết 是thị 明minh 闇ám 。

識thức 界giới 有hữu 漏lậu 識thức 。 有hữu 情tình 生sanh 所sở 依y 。

論luận 曰viết 。

諸chư 有hữu 門môn 窗song 及cập 口khẩu 鼻tị 等đẳng 內nội 外ngoại 竅khiếu 隙khích 。 名danh 為vi 空không 界giới 。 如như 是thị 竅khiếu 隙khích 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 傳truyền 說thuyết 竅khiếu 隙khích 即tức 是thị 明minh 闇ám 。 非phi 離ly 明minh 闇ám 。 竅khiếu 隙khích 可khả 取thủ 。 故cố 說thuyết 空không 界giới 明minh 闇ám 為vi 體thể 。 應ưng 知tri 此thử 體thể 不bất 離ly 晝trú 夜dạ 。 即tức 此thử 說thuyết 鄰lân 阿a 伽già 色sắc 。 傳truyền 說thuyết 阿a 伽già 謂vị 積tích 集tập 色sắc 。 極cực 能năng 為vi 礙ngại 。 故cố 名danh 阿a 伽già 。 此thử 空không 界giới 色sắc 。 與dữ 彼bỉ 相tương/tướng 鄰lân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 鄰lân 阿a 伽già 色sắc 。 有hữu 說thuyết 阿a 伽già 即tức 空không 界giới 色sắc 。 此thử 中trung 無vô 礙ngại 。 故cố 名danh 阿a 伽già 。 此thử 空không 界giới 色sắc 餘dư 礙ngại 相tương/tướng 鄰lân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 。 鄰lân 阿a 伽già 色sắc 。

釋thích 曰viết 。

所sở 言ngôn

空không

者giả 。 非phi 是thị 虛hư 空không 。 何hà 名danh 。

空không 界giới

謂vị 即tức 竅khiếu 隙khích 。 雖tuy 言ngôn 竅khiếu 隙khích 。 然nhiên 亦diệc 未vị 知tri 竅khiếu 隙khích 是thị 何hà 。 故cố 言ngôn 。

傳truyền 說thuyết 是thị 明minh 闇ám

傳truyền 說thuyết

者giả 。 不bất 樂nhạo 許hứa 之chi 詞từ 。 以dĩ 此thử 皆giai 極cực 微vi 。 互hỗ 不bất 相tương 觸xúc 。 中trung 間gian 皆giai 有hữu 竅khiếu 隙khích 。 既ký 皆giai 如như 是thị 。 於ư 中trung 何hà 者giả 。 名danh 為vi 空không 界giới 。 何hà 者giả 不bất 名danh 空không 界giới 。 以dĩ 此thử 故cố 有hữu 。

傳truyền 說thuyết

之chi 言ngôn 。 若nhược 言ngôn 明minh 闇ám 是thị 空không 界giới 者giả 。 何hà 用dụng 更cánh 說thuyết 彼bỉ 竅khiếu 隙khích 耶da 。 對đối 此thử 。 論luận 云vân 。

竅khiếu 隙khích 即tức 是thị 明minh 闇ám 。 非phi 離ly 明minh 闇ám 。 竅khiếu 隙khích 可khả 取thủ 。 故cố 說thuyết 空không 界giới 明minh 闇ám 為vi 體thể 。 應ưng 知tri 此thử 體thể 不bất 離ly 晝trú 夜dạ 。

以dĩ 明minh 是thị 晝trú 。 闇ám 即tức 是thị 夜dạ 。 此thử 即tức 空không 界giới 。 於ư 何hà 得đắc 知tri 。 謂vị 竅khiếu 隙khích 可khả 知tri 。 諸chư 經kinh 論luận 中trung 有hữu 鄰lân 阿a 伽già 色sắc 。 此thử 即tức 空không 界giới 之chi 異dị 名danh 。 阿a 伽già 者giả 。 積tích 集tập 色sắc 。 此thử 何hà 以dĩ 名danh 阿a 伽già 。 阿a 者giả 恆hằng 義nghĩa 。 伽già 者giả 礙ngại 義nghĩa 。 恆hằng 常thường 礙ngại 故cố 。 故cố 有hữu 此thử 名danh 。 自tự 礙ngại 。 礙ngại 他tha 。 故cố 名danh 為vi 礙ngại 。 空không 界giới 唯duy 為vi 他tha 礙ngại 。 不bất 能năng 礙ngại 他tha 。 故cố 與dữ 阿a 伽già 色sắc 別biệt 。 此thử 空không 界giới 色sắc 鄰lân 近cận 阿a 伽già 。 故cố 名danh 鄰lân 阿a 伽già 色sắc 。 是thị 阿a 伽già 類loại 。 非phi 即tức 阿a 伽già 。 是thị 色sắc 界giới 。 色sắc 處xứ 。 色sắc 蘊uẩn 性tánh 義nghĩa 。

《# 對đối 法pháp 論luận 》# 云vân 。

是thị 明minh 闇ám 二nhị 色sắc 之chi 差sai 別biệt 。 名danh 空không 界giới 色sắc 。

經kinh 部bộ 諸chư 師sư 云vân 。

虛hư 空không 之chi 外ngoại 。 無vô 別biệt 空không 界giới 。 空không 無vô 實thật 事sự 。 空không 界giới 亦diệc 爾nhĩ 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 諸chư 師sư 云vân 。

空không 界giới 有hữu 其kỳ 實thật 事sự （# 宗tông ）# 。 經kinh 說thuyết 內nội 外ngoại 空không 界giới 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 地địa 等đẳng （# 喻dụ ）# 。 以dĩ 可khả 分phân 別biệt 為vi 內nội 外ngoại 故cố 。 知tri 有hữu 實thật 事sự 。 如như 地địa 界giới 等đẳng 。 如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

內nội 空không 界giới 者giả 。 所sở 謂vị 眼nhãn 竅khiếu 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 外ngoại 空không 界giới 者giả 。 所sở 謂vị 空không 中trung 及cập 門môn 窗song 等đẳng 諸chư 有hữu 竅khiếu 隙khích 。 非phi 無vô 為vi 法Pháp 。 可khả 言ngôn 內nội 外ngoại 。 以dĩ 此thử 故cố 知tri 。 虛hư 空không 與dữ 空không 界giới 異dị 。 無vô 有hữu 之chi 法pháp 。 亦diệc 定định 不bất 可khả 言ngôn 其kỳ 內nội 外ngoại 。 是thị 以dĩ 知tri 有hữu 實thật 事sự 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

離ly 虛hư 空không 外ngoại 。 實thật 有hữu 空không 界giới 。 故cố 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。

虛hư 空không 無vô 色sắc 。 無vô 見kiến 。 無vô 對đối 。 當đương 何hà 所sở 依y 。 然nhiên 籍tịch 光quang 明minh 。 虛hư 空không 顯hiển 了liễu 。 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 。

虛hư 空không 無vô 為vi 。 雖tuy 無vô 所sở 作tác 而nhi 有hữu 所sở 依y 。 謂vị 容dung 受thọ 一nhất 切thiết 光quang 明minh 。 以dĩ 果quả 顯hiển 因nhân 。 有hữu 實thật 體thể 相tướng 。 虛hư 空không 無vô 者giả 。 應ưng 無vô 光quang 明minh 。 既ký 有hữu 光quang 明minh 。 眼nhãn 識thức 所sở 取thủ 。 是thị 色sắc 差sai 別biệt 。 故cố 有hữu 虛hư 空không 。 以dĩ 能năng 容dung 受thọ 光quang 明minh 等đẳng 故cố 。 實thật 有hữu 虛hư 空không 。 理lý 極cực 成thành 立lập 。 由do 此thử 所sở 說thuyết 。 契Khế 經Kinh 文văn 句cú 。 顯hiển 二nhị 分phần 明minh 。 各các 別biệt 實thật 有hữu 。 故cố 知tri 異dị 空không 別biệt 有hữu 空không 界giới 。 又hựu 於ư 色sắc 界giới 得đắc 離ly 欲dục 時thời 。 亦diệc 說thuyết 斷đoạn 此thử 虛hư 空không 界giới 故cố 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。

離ly 色sắc 染nhiễm 時thời 。 心tâm 於ư 五ngũ 界giới 。 解giải 脫thoát 離ly 染nhiễm 。 唯duy 餘dư 識thức 界giới 不bất 應ưng 說thuyết 斷đoạn 。 虛hư 空không 無vô 為vi 。 諸chư 漏lậu 於ư 中trung 曾tằng 未vị 轉chuyển 故cố 。

此thử 理lý 不bất 然nhiên 。 經kinh 部bộ 諸chư 師sư 。 不bất 說thuyết 光quang 明minh 與dữ 虛hư 空không 別biệt 。 亦diệc 不bất 許hứa 光quang 明minh 為vi 虛hư 空không 界giới 。 妄vọng 引dẫn 契Khế 經Kinh 。 誠thành 非phi 此thử 證chứng 。 此thử 中trung 有hữu 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 過quá 。 以dĩ 自tự 宗tông 許hứa 光quang 明minh 與dữ 虛hư 空không 異dị 。 經kinh 部bộ 不bất 許hứa 。 故cố 說thuyết 此thử 虛hư 空không 無vô 實thật 事sự 義nghĩa 。 次thứ 下hạ 《# 根căn 品phẩm 》# 自tự 當đương 廣quảng 釋thích 。 言ngôn 斷đoạn 虛hư 空không 界giới 者giả 。 義nghĩa 亦diệc 相tương 違vi 。 經kinh 部bộ 亦diệc 不bất 言ngôn 煩phiền 惱não 於ư 虛hư 空không 中trung 不bất 轉chuyển 。 與dữ 煩phiền 惱não 轉chuyển 故cố 。 是thị 以dĩ 說thuyết 斷đoạn 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 是thị 則tắc 世Thế 尊Tôn 即tức 應ưng 唯duy 言ngôn 斷đoạn 四tứ 大đại 種chủng 。 能năng 造tạo 斷đoạn 故cố 。 諸chư 所sở 造tạo 色sắc 亦diệc 應ưng 例lệ 斷đoạn 。 何hà 用dụng 更cánh 言ngôn 斷đoạn 虛hư 空không 界giới 耶da 。 以dĩ 所sở 說thuyết 言ngôn 光quang 明minh 。 即tức 是thị 虛hư 空không 界giới 。 以dĩ 此thử 是thị 所sở 造tạo 色sắc 故cố 。 所sở 說thuyết 虛hư 空không 有hữu 內nội 外ngoại 者giả 。 約ước 根căn 。 境cảnh 說thuyết 。 以dĩ 身thân 內nội 虛hư 空không 能năng 持trì 身thân 根căn 。 身thân 外ngoại 虛hư 空không 持trì 外ngoại 諸chư 色sắc 。 約ước 所sở 持trì 事sự 。 故cố 分phần/phân 內nội 外ngoại 。 非phi 謂vị 虛hư 空không 有hữu 內nội 外ngoại 也dã 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 實thật 有hữu 六lục 界giới 成thành 假giả 士sĩ 夫phu 。 又hựu 是thị 有hữu 為vi 。 假giả 士sĩ 依y 故cố 。 猶do 如như 地địa 等đẳng 。 又hựu 是thị 有hữu 漏lậu 。 說thuyết 此thử 為vi 緣duyên 入nhập 母mẫu 胎thai 故cố 。 此thử 亦diệc 非phi 理lý 。 此thử 有hữu 所sở 依y 不bất 成thành 。 及cập 不bất 定định 過quá 。 此thử 中trung 宗tông 尚thượng 未vị 立lập 。 何hà 更cánh 言ngôn 因nhân 。 虛hư 空không 尚thượng 無vô 實thật 體thể 。 於ư 中trung 更cánh 何hà 言ngôn 有hữu 有hữu 為vi 。 有hữu 漏lậu 。 既ký 所sở 立lập 無vô 體thể 。 能năng 立lập 立lập 何hà 。 為vi 如như 虛hư 空không 界giới 有hữu 漏lậu 。 故cố 是thị 色sắc 耶da 。 為vi 如như 心tâm 所sở 等đẳng 有hữu 為vi 。 有hữu 漏lậu 。 故cố 非phi 色sắc 耶da 。 傍bàng 論luận 且thả 止chỉ 。 應ưng 辯biện 本bổn 論luận 。

論luận 。

諸chư 有hữu 漏lậu 識thức 。 名danh 為vi 識thức 界giới 。 云vân 何hà 不bất 說thuyết 。 諸chư 無vô 漏lậu 識thức 為vi 識thức 界giới 耶da 。 由do 許hứa 六lục 界giới 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 生sanh 所sở 依y 故cố 。 如như 是thị 諸chư 界giới 。 從tùng 續tục 生sanh 心tâm 至chí 命mạng 終chung 心tâm 。 恆hằng 持trì 生sanh 故cố 。 諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 彼bỉ 六lục 界giới 中trung 。 前tiền 四tứ 即tức 此thử 觸xúc 界giới 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 五ngũ 即tức 此thử 色sắc 界giới 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 六lục 即tức 此thử 七thất 心tâm 界giới 攝nhiếp 。 彼bỉ 經kinh 餘dư 界giới 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 皆giai 即tức 此thử 中trung 十thập 八bát 界giới 攝nhiếp 。

釋thích 曰viết 。

非phi 一nhất 切thiết 識thức 盡tận 為vi 識thức 界giới 。 唯duy 有hữu 漏lậu 識thức 得đắc 為vi 識thức 界giới 。 何hà 以dĩ 無vô 漏lậu 識thức 不bất 為vi 識thức 界giới 。 為vi 此thử 六lục 界giới 與dữ 生sanh 為vi 依y 。 緣duyên 六lục 界giới 有hữu 入nhập 胎thai 等đẳng 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。

六lục 界giới 為vi 緣duyên 入nhập 母mẫu 胎thai 故cố 。 如như 前tiền 五ngũ 界giới 。 與dữ 生sanh 為vi 依y 。 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 如như 是thị 識thức 界giới 與dữ 生sanh 為vi 依y 。 應ưng 亦diệc 有hữu 漏lậu 。 除trừ 此thử 等đẳng 餘dư 不bất 續tục 生sanh 故cố 。 云vân 何hà 為vi 生sanh 。 所sở 為vi 內nội 處xứ 。 此thử 是thị 有hữu 漏lậu 。 是thị 故cố 所sở 依y 亦diệc 是thị 有hữu 漏lậu 。 以dĩ 此thử 論luận 云vân 。

如như 是thị 諸chư 界giới 。 從tùng 續tục 生sanh 心tâm 至chí 命mạng 終chung 心tâm 。 恆hằng 持trì 生sanh 故cố 。

如như 是thị 六lục 界giới 。 是thị 有hữu 情tình 生sanh 生sanh 。 養dưỡng 。 長trường/trưởng 因nhân 差sai 別biệt 轉chuyển 。 是thị 生sanh 所sở 依y 。 生sanh 因nhân 謂vị 識thức 界giới 。 續tục 生sanh 種chủng 故cố 。 養dưỡng 因nhân 謂vị 大đại 種chủng 。 生sanh 依y 止chỉ 故cố 。 長trường/trưởng 因nhân 謂vị 空không 界giới 。 容dung 受thọ 生sanh 故cố 。

諸chư 無vô 漏lậu 法pháp 。 則tắc 不bất 如như 是thị

由do 有hữu 情tình 生sanh 斷đoạn 。 害hại 。 壞hoại 等đẳng 差sai 別biệt 轉chuyển 故cố 。 非phi 生sanh 所sở 依y 。 地địa 等đẳng 前tiền 四tứ 。 身thân 之chi 境cảnh 故cố 。 此thử 觸xúc 界giới 攝nhiếp 。 第đệ 五ngũ 空không 界giới 。 體thể 是thị 明minh 闇ám 。 顯hiển 色sắc 性tánh 故cố 。 此thử 色sắc 界giới 攝nhiếp 。 第đệ 六lục 識thức 界giới 。 此thử 七thất 心tâm 界giới 攝nhiếp 。 謂vị 五ngũ 識thức 全toàn 。 二nhị 識thức 少thiểu 分phần 。

上thượng 來lai 釋thích 體thể 性tánh 及cập 相tương/tướng 攝nhiếp 訖ngật

論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị

論luận 。

復phục 次thứ 。 於ư 前tiền 所sở 說thuyết 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 有hữu 見kiến 。 幾kỷ 無vô 見kiến 。 幾kỷ 有hữu 對đối 。 幾kỷ 無vô 對đối 。 幾kỷ 善thiện 。 幾kỷ 不bất 善thiện 。 幾kỷ 無vô 記ký 。

釋thích 曰viết 。

自tự 下hạ 簡giản 釋thích 諸chư 法pháp 品phẩm 類loại 。 委ủy 細tế 分phân 別biệt 有hữu 見kiến 等đẳng 性tánh 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。 餘dư 如như 論luận 文văn 。 何hà 以dĩ 此thử 中trung 唯duy 分phân 別biệt 界giới 。 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 不bất 分phân 別biệt 蘊uẩn 。 處xử 之chi 品phẩm 類loại 。 約ước 界giới 分phần/phân 類loại 。 相tướng 貌mạo 易dị 知tri 。 文văn 句cú 簡giản 略lược 。 善thiện 。 約ước 蘊uẩn 。 處xử 分phân 別biệt 品phẩm 類loại 。 即tức 文văn 句cú 煩phiền 廣quảng 。 分phân 別biệt 有hữu 漏lậu 等đẳng 義nghĩa 理lý 難nan 見kiến 。 是thị 以dĩ 唯duy 約ước 界giới 分phân 別biệt 。 不bất 約ước 蘊uẩn 。 處xử 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

一nhất 有hữu 見kiến 謂vị 色sắc 。 十thập 有hữu 色sắc 有hữu 對đối 。

此thử 除trừ 色sắc 聲thanh 八bát 。 無vô 記ký 餘dư 三tam 種chủng 。

論luận 曰viết 。

十thập 八bát 界giới 中trung 。 色sắc 界giới 有hữu 見kiến 。 以dĩ 可khả 示thị 現hiện 此thử 。 彼bỉ 差sai 別biệt 。 由do 此thử 義nghĩa 准chuẩn 說thuyết 餘dư 無vô 見kiến 。

釋thích 曰viết 。

十thập 八bát 界giới 中trung 。 一nhất 界giới 有hữu 見kiến 。 所sở 謂vị 色sắc 界giới 。 頌tụng 雖tuy 不bất 說thuyết 。 以dĩ 義nghĩa 準chuẩn 知tri 。 除trừ 色sắc 界giới 外ngoại 。 餘dư 皆giai 無vô 見kiến 。

問vấn 。

豈khởi 不bất 於ư 前tiền 釋thích 名danh 義nghĩa 中trung 。 已dĩ 說thuyết 有hữu 以dĩ 最tối 勝thắng 故cố 。 以dĩ 可khả 指chỉ 示thị 此thử 彼bỉ 差sai 別biệt 。 已dĩ 說thuyết 之chi 事sự 。 何hà 須tu 重trọng/trùng 釋thích 。

答đáp 。

前tiền 雖tuy 已dĩ 約ước 十thập 色sắc 界giới 義nghĩa 說thuyết 為vi 最tối 勝thắng 。 今kim 約ước 十thập 八bát 界giới 中trung 差sai 別biệt 。 令linh 知tri 唯duy 此thử 一nhất 界giới 是thị 有hữu 見kiến 故cố 。 無vô 重trùng 說thuyết 過quá 。

問vấn 。

見kiến 是thị 何hà 義nghĩa 。

答đáp 。

約ước 婆bà 沙sa 宗tông 。 眼nhãn 名danh 為vi 。

見kiến 。

色sắc 是thị 眼nhãn 境cảnh 。 此thử 見kiến 俱câu 故cố 。 名danh 為vi 。

有hữu 見kiến

約ước 經kinh 部bộ 宗tông 。 眼nhãn 識thức 名danh 。

見kiến 。

色sắc 是thị 彼bỉ 境cảnh 。 以dĩ 可khả 指chỉ 示thị 在tại 此thử 。 在tại 彼bỉ 。 眼nhãn 識thức 得đắc 生sanh 。 名danh 為vi 。

有hữu 見kiến

或hoặc 色sắc 之chi 差sai 別biệt 可khả 指chỉ 示thị 故cố 。 名danh 之chi 為vi 。

見kiến 。

色sắc 與dữ 差sai 別biệt 俱câu 故cố 。 名danh 之chi 。

有hữu 見kiến

有hữu 說thuyết 此thử 色sắc 有hữu 示thị 現hiện 故cố 。 名danh 為vi 。

有hữu 見kiến

可khả 示thị 在tại 此thử 。 在tại 彼bỉ 別biệt 故cố 。 如như 有hữu 所sở 緣duyên 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

此thử 色sắc 定định 與dữ 見kiến 俱câu 。 故cố 名danh 。

有hữu 見kiến

由do 色sắc 與dữ 眼nhãn 俱câu 時thời 起khởi 故cố 。 如như 有hữu 伴bạn 侶lữ 。 或hoặc 此thử 色sắc 於ư 鏡kính 等đẳng 中trung 有hữu 像tượng 可khả 現hiện 。 故cố 名danh 。

有hữu 見kiến

可khả 示thị 如như 彼bỉ 。 此thử 亦diệc 爾nhĩ 故cố 。 不bất 可khả 說thuyết 聲thanh 有hữu 谷cốc 響hưởng 等đẳng 應ưng 成thành 有hữu 見kiến 。 不bất 俱câu 生sanh 故cố 。 由do 說thuyết 此thử 相tương/tướng 。 餘dư 界giới 無vô 見kiến 。 義nghĩa 準chuẩn 已dĩ 成thành 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết

有hữu 見kiến

無vô 見kiến

唯duy 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 十thập 界giới 有hữu 對đối 。 對đối 是thị 礙ngại 義nghĩa 。 此thử 復phục 三tam 種chủng 。

障chướng 礙ngại 。 境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 異dị 故cố 。 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 謂vị 十thập 色sắc 界giới 自tự 於ư 他tha 處xứ 被bị 礙ngại 不bất 生sanh 。 如như 手thủ 礙ngại 手thủ 。 或hoặc 石thạch 礙ngại 石thạch 。 或hoặc 二nhị 相tương/tướng 礙ngại 。 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 謂vị 十thập 二nhị 界giới 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 諸chư 有hữu 境cảnh 法pháp 。 於ư 色sắc 等đẳng 境cảnh 。 故cố 《# 施thi 設thiết 論luận 》# 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

有hữu 眼nhãn 於ư 水thủy 有hữu 礙ngại 非phi 陸lục 。 如như 魚ngư 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 眼nhãn 於ư 陸lục 有hữu 礙ngại 非phi 水thủy 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 。 如như 人nhân 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 眼nhãn 俱câu 礙ngại 。 如như 畢tất 舍xá 遮già 。 室thất 獸thú 摩ma 羅la 。 及cập 捕bộ 魚ngư 人nhân 。 蝦hà 蟆# 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 俱câu 非phi 礙ngại 。 謂vị 除trừ 前tiền 相tương/tướng 。 有hữu 眼nhãn 於ư 夜dạ 有hữu 礙ngại 非phi 晝trú 。 如như 諸chư 蝙# 蝠# 。 鵂hưu 鶹lưu 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 眼nhãn 於ư 晝trú 有hữu 礙ngại 非phi 夜dạ 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 。 如như 人nhân 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 眼nhãn 俱câu 礙ngại 。 如như 狗cẩu 。 野dã 干can 。 馬mã 。 豹báo 。 豺sài 。 狼lang 。 貓miêu 。 狸li 等đẳng 眼nhãn 。 有hữu 俱câu 非phi 礙ngại 。 謂vị 除trừ 前tiền 相tương/tướng 。 此thử 等đẳng 名danh 為vi 。 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 謂vị 心tâm 。 心tâm 所sở 於ư 自tự 所sở 緣duyên 。

釋thích 曰viết 。

十thập 八bát 界giới 中trung 。 十thập 界giới 有hữu 對đối 。 謂vị 色sắc 蘊uẩn 攝nhiếp 十thập 有hữu 色sắc 界giới 。 《# 頌tụng 》# 唯duy 言ngôn 。

色sắc

若nhược 爾nhĩ 。 法Pháp 界Giới 中trung 亦diệc 有hữu 色sắc 。 何hà 故cố 非phi 是thị 有hữu 對đối 中trung 攝nhiếp 。 以dĩ 法Pháp 界Giới 中trung 雖tuy 亦diệc 有hữu 色sắc 。 於ư 中trung 亦diệc 有hữu 非phi 色sắc 。 法Pháp 界Giới 不bất 全toàn 是thị 色sắc 。 故cố 此thử 不bất 攝nhiếp 。 彼bỉ 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 之chi 十thập 色sắc 界giới 。 定định 全toàn 是thị 色sắc 。 故cố 此thử 所sở 攝nhiếp 。

對đối

者giả 。

礙ngại

義nghĩa 。 亦diệc 是thị 恚khuể 義nghĩa 。 今kim 此thử 何hà 故cố 唯duy 礙ngại 義nghĩa 。 非phi 是thị 恚khuể 義nghĩa 。 礙ngại 復phục 非phi 一nhất 。 此thử 別biệt 有hữu 三tam 。

障chướng 礙ngại 。 境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 異dị 故cố 。

障chướng 礙ngại 有hữu 對đối

者giả 。 彼bỉ 微vi 聚tụ 色sắc 於ư 虛hư 空không 中trung 。 所sở 容dung 受thọ 處xứ 生sanh 。 此thử 名danh 自tự 位vị 。 於ư 中trung 礙ngại 他tha 令linh 不bất 生sanh 。 故cố 名danh 。

障chướng 礙ngại 有hữu 對đối

如như 手thủ 礙ngại 手thủ

猶do 如như 左tả 手thủ 。 於ư 自tự 住trú 處xứ 。 若nhược 右hữu 手thủ 來lai 附phụ 著trước 左tả 手thủ 。 為vi 左tả 手thủ 礙ngại 故cố 。 不bất 得đắc 於ư 左tả 手thủ 所sở 住trụ 位vị 中trung 住trụ 。 故cố 名danh 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。

如như 石thạch 礙ngại 石thạch

道Đạo 理lý 亦diệc 然nhiên 。 或hoặc 有hữu 手thủ 礙ngại 石thạch 。 石thạch 礙ngại 手thủ 等đẳng 。 故cố 云vân 。

或hoặc 二nhị 相tương/tướng 礙ngại

又hựu 空không 界giới 色sắc 為vi 微vi 聚tụ 色sắc 礙ngại 。 故cố 名danh 。

有hữu 對đối

色sắc 界giới 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 聲thanh 等đẳng 界giới 。 例lệ 此thử 應ưng 知tri 。

境cảnh 界giới 有hữu 對đối

者giả 。 如như 五ngũ 根căn 為vi 五ngũ 境cảnh 礙ngại 。 故cố 名danh 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 猶do 如như 眼nhãn 根căn 取thủ 一nhất 色sắc 時thời 。 被bị 此thử 色sắc 礙ngại 。 故cố 於ư 餘dư 色sắc 不bất 轉chuyển 。 餘dư 根căn 亦diệc 爾nhĩ 。 論luận 中trung 言ngôn 。

十thập 二nhị 界giới 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 。

者giả 。 通thông 六lục 根căn 。 六lục 識thức 。 及cập 法Pháp 界Giới 中trung 心tâm 所sở 法Pháp 界Giới 。 此thử 皆giai 有hữu 境cảnh 。 約ước 有hữu 境cảnh 說thuyết 。 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 以dĩ 此thử 等đẳng 義nghĩa 得đắc 決quyết 定định 故cố 。 引dẫn 《# 施thi 設thiết 論luận 》# 云vân 。

故cố 《# 施thi 設thiết 論luận 》# 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

有hữu 眼nhãn 於ư 水thủy 有hữu 礙ngại 非phi 陸lục

此thử 中trung 礙ngại 是thị 其kỳ 見kiến 義nghĩa 。 非phi 謂vị 礙ngại 故cố 不bất 見kiến 。 如như 魚ngư 等đẳng 眼nhãn 於ư 水thủy 中trung 見kiến 。 故cố 名danh 為vi 礙ngại 。

有hữu 眼nhãn 於ư 陸lục 有hữu 礙ngại 非phi 水thủy 。 多đa 分phần 如như 人nhân 等đẳng 眼nhãn 。

言ngôn 。

多đa 分phần

者giả 。 謂vị 亦diệc 有hữu 人nhân 。 水thủy 中trung 見kiến 物vật 。

有hữu 眼nhãn 俱câu 礙ngại 。 如như 畢tất 舍xá 遮già 。 室thất 獸thú 摩ma 羅la 。 及cập 捕bộ 魚ngư 人nhân 。 蝦hà 蟆# 等đẳng 眼nhãn 。

畢tất 舍xá 遮già

者giả 。 謂vị 水thủy 中trung 羅la 剎sát 。 亦diệc 言ngôn 水thủy 獸thú 。 此thử 類loại 水thủy 陸lục 俱câu 有hữu 。 及cập 水thủy 陸lục 俱câu 見kiến 。

室thất 獸thú 摩ma 羅la

者giả 。 謂vị 蛟giao 龍long 也dã 。 其kỳ 形hình 如như 被bị 。 周chu 匝táp 有hữu 頭đầu 。 此thử 有hữu 多đa 種chủng 。 或hoặc 云vân 。

宜nghi 羅la 奚hề

此thử 名danh 。

執chấp 捉tróc

能năng 繳giảo 纏triền 人nhân 畜súc 。 其kỳ 形hình 如như 蛇xà 。 或hoặc 名danh 。

竭kiệt 揭yết 吒tra

此thử 云vân 。

角giác 捉tróc

既ký 得đắc 人nhân 畜súc 。 以dĩ 角giác 據cứ 地địa 。 堅kiên 執chấp 不bất 放phóng 。 此thử 等đẳng 水thủy 陸lục 俱câu 能năng 見kiến 色sắc 。 餘dư 如như 論luận 文văn 。

有hữu 俱câu 非phi 礙ngại 。 謂vị 除trừ 前tiền 相tương/tướng 。

者giả 。 如như 在tại 胎thai 內nội 定định 夭yểu 壽thọ 者giả 。 及cập 滅diệt 盡tận 定định 。 並tịnh 無vô 想tưởng 定định 無vô 想tưởng 有hữu 情tình 。 此thử 等đẳng 現hiện 行hành 者giả 。 及cập 獸thú 迦ca 捺nại 哩rị （# 二nhị 合hợp ）# 祇kỳ 。 唐đường 言ngôn 。

世thế 界giới 中trung 間gian

於ư 兩lưỡng 世thế 界giới 中trung 間gian 生sanh 有hữu 情tình 。 彼bỉ 此thử 世thế 界giới 。 日nhật 月nguyệt 光quang 明minh 。 之chi 所sở 不bất 及cập 。 常thường 幽u 闇ám 故cố 。 非phi 佛Phật 出xuất 世thế 佛Phật 光quang 所sở 照chiếu 。 餘dư 常thường 不bất 見kiến 。 此thử 亦diệc 黑hắc 闇ám 地địa 獄ngục 之chi 類loại 也dã 。 及cập 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 眼nhãn 。 及cập 卵noãn 殼xác 內nội 定định 夭yểu 壽thọ 者giả 。 此thử 等đẳng 水thủy 陸lục 俱câu 不bất 見kiến 。 故cố 云vân 。

俱câu 非phi 礙ngại

若nhược 約ước 剎sát 那na 。 彼bỉ 同đồng 分phần/phân 眼nhãn 亦diệc 爾nhĩ 。

有hữu 於ư 夜dạ 有hữu 礙ngại 非phi 晝trú 。 如như 諸chư 蝙# 蝠# 。 鵂hưu 鶹lưu 等đẳng 眼nhãn 。

蝙# 蝠#

者giả 。 名danh 。

伏phục 翼dực

肉nhục 翅sí 。 夜dạ 飛phi 晝trú 伏phục 。

鵂hưu 鶹lưu

者giả 。 俗tục 呼hô 為vi 。

薰huân 狐hồ

亦diệc 晝trú 隱ẩn 夜dạ 飛phi 。 此thử 等đẳng 皆giai 夜dạ 見kiến 晝trú 不bất 見kiến 。

有hữu 眼nhãn 於ư 晝trú 有hữu 礙ngại 非phi 夜dạ 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 。 如như 人nhân 等đẳng 眼nhãn 。

言ngôn 。

多đa 分phần

者giả 。 人nhân 中trung 亦diệc 有hữu 夜dạ 中trung 見kiến 者giả 。 如như 有hữu 一nhất 類loại 。 竊thiết 盜đạo 云vân 者giả 。

有hữu 眼nhãn 俱câu 礙ngại 。 如như 狗cẩu 。 野dã 干can 。 馬mã 。 豹báo 。 豺sài 。 貓miêu 。 狸li 等đẳng 眼nhãn 等đẳng 。

者giả 。

等đẳng

謂vị 熊hùng 。 虎hổ 之chi 類loại 餘dư 禽cầm 獸thú 等đẳng 。 亦diệc 有hữu 一nhất 類loại 人nhân 。 或hoặc 以dĩ 業nghiệp 力lực 。 或hoặc 業nghiệp 力lực 故cố 。 亦diệc 夜dạ 分phân 見kiến 。 此thử 等đẳng 晝trú 夜dạ 俱câu 見kiến 。 文văn 易dị 可khả 知tri 。

有hữu 俱câu 非phi 礙ngại 。 謂vị 除trừ 前tiền 相tương/tướng 。

者giả 。 如như 前tiền 第đệ 四tứ 句cú 。 論luận 總tổng 結kết 云vân 。

此thử 等đẳng 名danh 為vi 。 境cảnh 界giới 有hữu 對đối

所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 謂vị 心tâm 。 心tâm 所sở 於ư 自tự 所sở 緣duyên 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。 約ước 所sở 緣duyên 起khởi 。 故cố 名danh 。

所sở 緣duyên 有hữu 對đối

論luận 。

境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 。

復phục 有hữu 何hà 別biệt 。 若nhược 於ư 彼bỉ 法pháp 此thử 有hữu 功công 能năng 。 即tức 說thuyết 彼bỉ 為vi 此thử 法pháp 境cảnh 界giới 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 執chấp 彼bỉ 而nhi 起khởi 。 彼bỉ 於ư 心tâm 等đẳng 名danh 為vi 所sở 緣duyên 。 云vân 何hà 眼nhãn 等đẳng 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 轉chuyển 時thời 。 說thuyết 名danh 有hữu 礙ngại 。 越việt 彼bỉ 於ư 餘dư 。 此thử 不bất 轉chuyển 故cố 。 或hoặc 復phục 礙ngại 者giả 是thị 和hòa 會hội 義nghĩa 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 法pháp 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 及cập 自tự 所sở 緣duyên 和hòa 會hội 轉chuyển 故cố 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 唯duy 就tựu 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 而nhi 說thuyết 。 故cố 但đãn 言ngôn 。

十thập 有hữu 色sắc 有hữu 對đối

更cánh 相tương 障chướng 故cố 。 由do 此thử 義nghĩa 準chuẩn 。 說thuyết 餘dư 無vô 對đối 。

釋thích 曰viết 。

境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 相tương/tướng 極cực 相tương 似tự 。 若nhược 無vô 差sai 別biệt 者giả 。 即tức 不bất 應ưng 別biệt 說thuyết 有hữu 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 及cập 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 欲dục 知tri 此thử 二nhị 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 故cố 作tác 斯tư 問vấn 。 論luận 自tự 答đáp 云vân 。

若nhược 於ư 彼bỉ 法pháp 此thử 有hữu 功công 能năng 。 即tức 說thuyết 彼bỉ 為vi 此thử 法pháp 境cảnh 界giới 。

功công 能năng

者giả 。 是thị 作tác 用dụng 義nghĩa 。 以dĩ 諸chư 根căn 有hữu 取thủ 境cảnh 作tác 用dụng 。 故cố 說thuyết 色sắc 等đẳng 是thị 根căn 境cảnh 界giới 。 如như 世thế 亦diệc 言ngôn 。

如như 於ư 何hà 處xứ 我ngã 有hữu 功công 能năng 。 即tức 說thuyết 彼bỉ 為vi 。 我ngã 之chi 境cảnh 界giới 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 執chấp 彼bỉ 而nhi 起khởi 。 彼bỉ 於ư 心tâm 等đẳng 名danh 為vi 所sở 緣duyên 。

者giả 。 如như 羸luy 弱nhược 人nhân 依y 杖trượng 而nhi 起khởi 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 緣duyên 境cảnh 而nhi 起khởi 。 非phi 境cảnh 不bất 起khởi 。 此thử 說thuyết 何hà 義nghĩa 。 境cảnh 是thị 眼nhãn 之chi 所sở 有hữu 。 亦diệc 是thị 心tâm 。 心tâm 所sở 之chi 所sở 有hữu 。 所sở 緣duyên 唯duy 是thị 心tâm 。 心tâm 所sở 。 非phi 餘dư 。 夫phu 言ngôn 。

對đối

者giả 。 是thị 不bất 轉chuyển 義nghĩa 。 猶do 如như 水thủy 流lưu 。 堤đê 等đẳng 礙ngại 故cố 。 不bất 復phục 流lưu 住trụ 。 名danh 為vi 。

不bất 轉chuyển

今kim 者giả 眼nhãn 等đẳng 於ư 境cảnh 界giới 等đẳng 轉chuyển 。 翻phiên 名danh 有hữu 對đối 。 與dữ 世thế 間gian 相tương 違vi 。 故cố 起khởi 問vấn 言ngôn 。

云vân 何hà 眼nhãn 等đẳng 於ư 自tự 境cảnh 界giới 所sở 緣duyên 轉chuyển 。 說thuyết 名danh 有hữu 礙ngại 。

論luận 自tự 答đáp 云vân 。

越việt 彼bỉ 於ư 餘dư 。 此thử 不bất 轉chuyển 故cố 。

此thử 中trung

礙ngại

者giả 。 是thị 不bất 轉chuyển 義nghĩa 。 非phi 是thị 轉chuyển 義nghĩa 。 以dĩ 被bị 此thử 境cảnh 礙ngại 。 故cố 於ư 餘dư 境cảnh 不bất 轉chuyển 。 是thị 以dĩ 不bất 與dữ 世thế 間gian 相tương 違vi 。 隨tùy 世thế 所sở 說thuyết 故cố 。

或hoặc 復phục 礙ngại 者giả 是thị 和hòa 會hội 義nghĩa 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 法pháp 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 及cập 自tự 所sở 緣duyên 和hòa 會hội 轉chuyển 故cố 。

者giả 。

自tự 境cảnh 轉chuyển

者giả 。 取thủ 彼bỉ 根căn 。 緣duyên 彼bỉ 識thức 。 名danh 自tự 境cảnh 轉chuyển 。 隨tùy 取thủ 何hà 境cảnh 之chi 眼nhãn 根căn 。 亦diệc 緣duyên 此thử 境cảnh 。 而nhi 生sanh 眼nhãn 識thức 。 取thủ 此thử 境cảnh 眼nhãn 。 緣duyên 此thử 境cảnh 識thức 。 俱câu 滯trệ 此thử 境cảnh 。 故cố 名danh 。

有hữu 對đối

已dĩ 說thuyết 三tam 種chủng 有hữu 對đối 。 然nhiên 亦diệc 未vị 知tri 十thập 色sắc 界giới 等đẳng 是thị 何hà 有hữu 對đối 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

應ưng 知tri 此thử 中trung 唯duy 就tựu 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 而nhi 說thuyết 。 故cố 但đãn 言ngôn 十thập 有hữu 色sắc 有hữu 對đối 。 更cánh 相tương 障chướng 故cố 。 由do 此thử 義nghĩa 準chuẩn 。 說thuyết 餘dư 無vô 對đối 。

更cánh 相tương 障chướng 故cố

者giả 。 如như 色sắc 能năng 礙ngại 聲thanh 。 聲thanh 能năng 礙ngại 色sắc 等đẳng 。 於ư 自tự 位vị 中trung 障chướng 餘dư 生sanh 故cố 。 以dĩ 十thập 色sắc 界giới 微vi 聚tụ 性tánh 故cố 。 更cánh 相tương 障chướng 礙ngại 。 總tổng 意ý 云vân 。

眼nhãn 等đẳng 色sắc 等đẳng 是thị 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 眼nhãn 等đẳng 及cập 心tâm 。 心tâm 所sở 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 唯duy 心tâm 。 心tâm 所sở 是thị 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 五ngũ 境cảnh 唯duy 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 五ngũ 根căn 通thông 二nhị 有hữu 對đối 。 謂vị 障chướng 礙ngại 。 境cảnh 界giới 。 心tâm 。 心tâm 所sở 亦diệc 二nhị 。 謂vị 境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 。 以dĩ 此thử 為vi 四tứ 句cú 分phân 別biệt 等đẳng 。

論luận 。

若nhược 法pháp 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 亦diệc 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 耶da 。 應ưng 作tác 四tứ 句cú 。 謂vị 七thất 心tâm 界giới 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 諸chư 相tướng 應ưng 法pháp 。 是thị 第đệ 一nhất 句cú 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 境cảnh 。 是thị 第đệ 二nhị 句cú 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 是thị 第đệ 三tam 句cú 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 。 是thị 第đệ 四tứ 句cú 。

釋thích 曰viết 。

七thất 心tâm 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 諸chư 相tướng 應ưng 法pháp 。 是thị 第đệ 一nhất 句cú 。

者giả 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 有hữu 彼bỉ 境cảnh 故cố 。 故cố 名danh 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 非phi 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 非phi 微vi 聚tụ 故cố 。

五ngũ 境cảnh 是thị 第đệ 二nhị 句cú

者giả 。 境cảnh 是thị 微vi 聚tụ 。 故cố 名danh 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 自tự 是thị 其kỳ 境cảnh 。 非phi 有hữu 境cảnh 故cố 。 非phi 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。

五ngũ 根căn 是thị 第đệ 三tam 句cú

者giả 。 體thể 是thị 微vi 聚tụ 故cố 。 能năng 取thủ 境cảnh 故cố 。 亦diệc 是thị 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 亦diệc 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。

法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 。 是thị 第đệ 四tứ 句cú 。

者giả 。 此thử 中trung 不bất 相tương 應ứng 及cập 無vô 為vi 無vô 恚khuể 。 此thử 等đẳng 皆giai 無vô 自tự 位vị 處xứ 所sở 。 自tự 他tha 不bất 能năng 為vi 障chướng 。 故cố 非phi 障chướng 礙ngại 有hữu 對đối 。 以dĩ 無vô 取thủ 境cảnh 用dụng 故cố 。 非phi 有hữu 境cảnh 故cố 。 非phi 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。

論luận 。

若nhược 法pháp 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 亦diệc 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 耶da 。 應ưng 順thuận 後hậu 句cú 。 謂vị 若nhược 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 定định 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 有hữu 雖tuy 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 而nhi 非phi 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。

釋thích 曰viết 。

句cú

者giả 。 是thị 顯hiển 義nghĩa 句cú 。 謂vị 因nhân 此thử 句cú 能năng 顯hiển 彼bỉ 義nghĩa 。 此thử 一nhất 問vấn 中trung 有hữu 其kỳ 二nhị 句cú 。 初sơ 句cú 云vân 。

若nhược 法pháp 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối

第đệ 二nhị 句cú 云vân 。

亦diệc 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 耶da

若nhược 所sở 答đáp 之chi 人nhân 先tiên 舉cử 初sơ 句cú 。 名danh 。

順thuận 前tiền 句cú 答đáp

若nhược 先tiên 舉cử 第đệ 二nhị 句cú 。 名danh 。

順thuận 後hậu 句cú 答đáp

句cú 以dĩ 如như 是thị 。 若nhược 狹hiệp 問vấn 寬khoan 。 即tức 順thuận 前tiền 句cú 答đáp 。 若nhược 以dĩ 寬khoan 問vấn 狹hiệp 。 應ưng 順thuận 後hậu 句cú 答đáp 。 若nhược 互hỗ 有hữu 寬khoan 狹hiệp 。 即tức 作tác 四tứ 句cú 。 此thử 中trung 以dĩ 寬khoan 問vấn 狹hiệp 。 故cố 論luận 云vân 。

應ưng 順thuận 後hậu 句cú

謂vị 若nhược 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 定định 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。

以dĩ 心tâm 。 心tâm 所sở 仗trượng 境cảnh 而nhi 起khởi 故cố 。 境cảnh 界giới 。 所sở 緣duyên 。 不bất 可khả 相tương 離ly 。 是thị 知tri 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 非phi 境cảnh 不bất 轉chuyển 。 若nhược 是thị 所sở 緣duyên 。 必tất 是thị 境cảnh 界giới 。 故cố 答đáp 此thử 問vấn 。 定định 順thuận 後hậu 句cú 。

有hữu 雖tuy 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 而nhi 非phi 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。

者giả 。 約ước 此thử 五ngũ 根căn 。 境cảnh 與dữ 緣duyên 有hữu 其kỳ 差sai 別biệt 。 五ngũ 根căn 唯duy 能năng 取thủ 境cảnh 。 心tâm 。 心tâm 所sở 等đẳng 能năng 取thủ 於ư 境cảnh 。 亦diệc 能năng 緣duyên 境cảnh 。 故cố 成thành 差sai 別biệt 。 五ngũ 根căn 唯duy 能năng 取thủ 境cảnh 。 而nhi 無vô 能năng 緣duyên 。 以dĩ 是thị 根căn 故cố 。 能năng 取thủ 境cảnh 故cố 。 是thị 境cảnh 界giới 有hữu 對đối 。 非phi 心tâm 。 心tâm 所sở 。 非phi 能năng 緣duyên 故cố 。 非phi 所sở 緣duyên 有hữu 對đối 。

論luận 。

此thử 中trung 大đại 德đức 鳩cưu 摩ma 羅la 多đa 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

是thị 處xứ 心tâm 欲dục 生sanh 。 他tha 礙ngại 令linh 不bất 起khởi 。 應ưng 知tri 是thị 有hữu 對đối 。 無vô 對đối 此thử 相tương 違vi 。 此thử 是thị 所sở 許hứa 。

釋thích 曰viết 。

此thử 師sư 意ý 云vân 。

所sở 依y 。 所sở 緣duyên 中trung 間gian 。 有hữu 他tha 法pháp 礙ngại 。 令linh 識thức 不bất 起khởi 。 故cố 名danh 。

有hữu 對đối

所sở 依y 者giả 。 謂vị 五ngũ 根căn 。 所sở 緣duyên 者giả 。 謂vị 五ngũ 境cảnh 。 此thử 二nhị 中trung 間gian 。 五ngũ 識thức 被bị 他tha 法pháp 障chướng 。 故cố 不bất 得đắc 起khởi 。 是thị 以dĩ 十thập 界giới 名danh 有hữu 對đối 。

無vô 對đối 此thử 相tương 違vi

者giả 。 隨tùy 於ư 何hà 境cảnh 。 識thức 生sanh 無vô 障chướng 。 此thử 名danh 無vô 對đối 。 如như 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 中trung 間gian 。 無vô 法pháp 能năng 障chướng 意ý 識thức 。 令linh 其kỳ 不bất 生sanh 。 故cố 名danh 無vô 對đối 。 然nhiên 以dĩ 義nghĩa 準chuẩn 。 應ưng 知tri 七thất 心tâm 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 是thị 其kỳ 無vô 對đối 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết

有hữu 對đối

無vô 對đối

於ư 此thử 所sở 說thuyết 十thập 有hữu 對đối 中trung 。 除trừ 色sắc 及cập 聲thanh 。 餘dư 八bát 無vô 記ký 。 謂vị 五ngũ 色sắc 根căn 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 境cảnh 。 不bất 可khả 記ký 為vi 善thiện 。 不bất 善thiện 性tánh 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。 有hữu 說thuyết 不bất 能năng 記ký 異dị 熟thục 果quả 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。 若nhược 爾nhĩ 。 無vô 漏lậu 應ưng 唯duy 無vô 記ký 。 其kỳ 餘dư 十thập 界giới 通thông 善thiện 等đẳng 三tam 。 謂vị 七thất 心tâm 界giới 與dữ 無vô 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 。 名danh 善thiện 。 貪tham 等đẳng 相tương 應ứng 。 名danh 為vi 不bất 善thiện 。 餘dư 名danh 無vô 記ký 。 法Pháp 界Giới 若nhược 是thị 無vô 貪tham 等đẳng 性tánh 相tướng 應ưng 等đẳng 起khởi 擇trạch 滅diệt 。 名danh 善thiện 。 若nhược 貪tham 等đẳng 性tánh 相tướng 應ưng 等đẳng 起khởi 。 名danh 為vi 不bất 善thiện 。 餘dư 名danh 無vô 記ký 。 色sắc 界giới 。 聲thanh 界giới 。 若nhược 善thiện 。 不bất 善thiện 心tâm 力lực 等đẳng 起khởi 身thân 。 語ngữ 表biểu 攝nhiếp 。 是thị 善thiện 。 不bất 善thiện 。 餘dư 是thị 無vô 記ký 。

釋thích 曰viết 。

於ư 此thử 所sở 說thuyết 十thập 有hữu 對đối 中trung 。 除trừ 色sắc 及cập 聲thanh 。 餘dư 八bát 無vô 記ký 。

者giả 。 此thử 八bát 定định 是thị 無vô 記ký 性tánh 攝nhiếp 。 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 此thử 定định 無vô 記ký 。 以dĩ 頌tụng 云vân 。

餘dư 三tam 種chủng

餘dư 既ký 通thông 其kỳ 三tam 性tánh 。 以dĩ 是thị 故cố 知tri 。 此thử 八bát 定định 唯duy 無vô 記ký 。 何hà 名danh 無vô 記ký 。 以dĩ 不bất 能năng 記ký 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。 五ngũ 根căn 三tam 境cảnh 。 不bất 可khả 說thuyết 為vi 善thiện 。 不bất 善thiện 性tánh 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

不bất 可khả 記ký 為vi 善thiện 。 不bất 善thiện 性tánh 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。

應ưng 贊tán 毀hủy 法pháp 。 可khả 記ký 說thuyết 在tại 黑hắc 。 白bạch 品phẩm 中trung 。 名danh 為vi 有hữu 記ký 。 若nhược 於ư 二nhị 品phẩm 皆giai 所sở 不bất 容dung 。 體thể 不bất 分phân 明minh 。 名danh 無vô 記ký 法pháp 。

有hữu 說thuyết 不bất 能năng 記ký 異dị 熟thục 果quả 。 故cố 名danh 無vô 記ký 。

者giả 。 以dĩ 不bất 能năng 記ký 可khả 愛ái 。 可khả 惡ác 二nhị 異dị 熟thục 故cố 。 名danh 為vi 無vô 記ký 。 論luận 主chủ 不bất 許hứa 後hậu 師sư 所sở 說thuyết 。 故cố 有hữu 難nạn/nan 云vân 。

若nhược 爾nhĩ 。 無vô 漏lậu 應ưng 唯duy 無vô 記ký 。

亦diệc 不bất 能năng 招chiêu 可khả 愛ái 。 可khả 惡ác 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 此thử 二nhị 說thuyết 中trung 。 前tiền 說thuyết 為vi 善thiện 。

其kỳ 餘dư 十thập 界giới 通thông 善thiện 等đẳng 三tam

者giả 。 此thử 等đẳng 定định 通thông 三tam 性tánh 。 不bất 得đắc 言ngôn 唯duy 通thông 一nhất 。 二nhị 性tánh 等đẳng 。 所sở 言ngôn 。

善thiện 。

者giả 。 善thiện 謂vị 捨xả 惡ác 。 是thị 違vi 惡ác 義nghĩa 。 或hoặc 復phục 。

善thiện 。

者giả 。 名danh 慧tuệ 攝nhiếp 受thọ 。 謂vị 若nhược 諸chư 法pháp 慧tuệ 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 或hoặc 攝nhiếp 受thọ 慧tuệ 。 皆giai 名danh 為vi 善thiện 。 或hoặc 復phục 。

善thiện 。

者giả 。 是thị 吉cát 祥tường 義nghĩa 。 能năng 招chiêu 嘉gia 瑞thụy 。 如như 吉cát 祥tường 草thảo 。 或hoặc 復phục 。

善thiện 。

者giả 。 是thị 善thiện 巧xảo 義nghĩa 。 為vi 可khả 贊tán 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 善thiện 。 誰thùy 有hữu 善thiện 者giả 。 能năng 為vi 。

可khả 贊tán

之chi 法pháp 。 翻phiên 此thử 即tức 釋thích 。

不bất 善thiện

名danh 義nghĩa 。 此thử 之chi 十thập 界giới 。 以dĩ 因nhân 故cố 通thông 其kỳ 三tam 性tánh 。

一nhất 者giả 性tánh 。 二nhị 者giả 相tương 應ứng 。 三tam 者giả 等đẳng 起khởi 。 此thử 之chi 三tam 因nhân 。 非phi 俱câu 時thời 遍biến 。 於ư 十thập 界giới 中trung 。 七thất 心tâm 界giới 是thị 相tương 應ứng 。 以dĩ 相tương 應ứng 通thông 於ư 三tam 性tánh 。

與dữ 無vô 貪tham 等đẳng 五ngũ 法pháp 相tương 應ưng 名danh 善thiện 。 與dữ 貪tham 等đẳng 五ngũ 相tương 應ứng 名danh 不bất 善thiện 。 與dữ 無vô 記ký 相tương 應ứng 名danh 無vô 記ký 。 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 品phẩm 類loại 眾chúng 多đa 。 於ư 中trung 諸chư 法pháp 具cụ 其kỳ 三tam 因nhân 。 故cố 通thông 三tam 性tánh 。

無vô 貪tham 等đẳng 五ngũ 是thị 善thiện 性tánh 。 此thử 相tương 應ứng 心tâm 所sở 等đẳng 是thị 相tương 應ứng 善thiện 。 無vô 恚khuể 及cập 得đắc 。 相tương/tướng 等đẳng 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 是thị 等đẳng 起khởi 善thiện 。 擇trạch 滅diệt 是thị 勝thắng 義nghĩa 善thiện 。 除trừ 於ư 擇trạch 滅diệt 。 餘dư 若nhược 翻phiên 此thử 。 名danh 為vi 不bất 善thiện 。 餘dư 名danh 無vô 記ký 。 色sắc 。 聲thanh 二nhị 界giới 一nhất 向hướng 約ước 等đẳng 起khởi 。 通thông 善thiện 。 不bất 善thiện 。 無vô 記ký 。 故cố 論luận 云vân 。

若nhược 善thiện 不bất 善thiện 。 心tâm 力lực 等đẳng 起khởi 身thân 。 語ngữ 表biểu 攝nhiếp 。 是thị 善thiện 不bất 善thiện 。 餘dư 是thị 無vô 記ký 。

有hữu 一nhất 師sư 說thuyết 。

其kỳ 五ngũ 識thức 身thân 皆giai 無vô 分phân 別biệt 。 又hựu 唯duy 一nhất 念niệm 隨tùy 在tại 境cảnh 中trung 。 非phi 如như 意ý 識thức 。 云vân 何hà 立lập 為vi 善thiện 。 不bất 善thiện 性tánh 。 此thử 理lý 不bất 然nhiên 。

若nhược 謂vị 五ngũ 識thức 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 非phi 善thiện 不bất 善thiện 。 有hữu 大đại 過quá 失thất 。 或hoặc 等đẳng 引dẫn 中trung 所sở 有hữu 意ý 識thức 皆giai 無vô 分phân 別biệt 。 應ưng 非phi 善thiện 性tánh 。 又hựu 五ngũ 識thức 身thân 。 非phi 無vô 分phân 別biệt 。 許hứa 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 。 又hựu 雖tuy 一nhất 念niệm 隨tùy 在tại 境cảnh 中trung 。 誰thùy 遮già 相tương 應ứng 有hữu 信tín 。 貪tham 等đẳng 。 由do 有hữu 意ý 識thức 。 雖tuy 復phục 一nhất 念niệm 隨tùy 在tại 境cảnh 中trung 。 而nhi 成thành 善thiện 惡ác 。 故cố 不bất 應ứng 用dụng 此thử 所sở 說thuyết 因nhân 。 遮già 五ngũ 識thức 身thân 善thiện 不bất 善thiện 性tánh 。 化hóa 地địa 部bộ 說thuyết 。

前tiền 四tứ 識thức 身thân 但đãn 異dị 熟thục 生sanh 。 唯duy 無vô 記ký 性tánh 。 身thân 識thức 有hữu 時thời 轉chuyển 變biến 生sanh 故cố 。 與dữ 意ý 識thức 俱câu 通thông 有hữu 記ký 性tánh 。 此thử 說thuyết 非phi 理lý 。 與dữ 契Khế 經Kinh 中trung 立lập 六lục 愛ái 身thân 義nghĩa 相tương 違vi 故cố 。

彼bỉ 部bộ 復phục 云vân 。

如như 彼bỉ 經kinh 說thuyết 。

眼nhãn 觸xúc 無vô 間gian 所sở 生sanh 貪tham 愛ái 。 名danh 眼nhãn 觸xúc 生sanh 。 言ngôn 無vô 間gian 者giả 。 明minh 知tri 彼bỉ 約ước 別biệt 剎sát 那na 說thuyết 。 此thử 釋thích 非phi 理lý 。 受thọ 等đẳng 同đồng 故cố 。 六lục 六lục 經kinh 中trung 說thuyết 眼nhãn 觸xúc 生sanh 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 等đẳng 。 非phi 不bất 許hứa 彼bỉ 與dữ 眼nhãn 觸xúc 等đẳng 俱câu 時thời 而nhi 生sanh 。 又hựu 經kinh 唯duy 言ngôn 眼nhãn 觸xúc 所sở 生sanh 受thọ 等đẳng 。 無vô 。

無vô 間gian

言ngôn 。 汝nhữ 宗tông 所sở 加gia 。 謬mậu 取thủ 經kinh 意ý 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 作tác 如như 是thị 釋thích 。

然nhiên 諸chư 眾chúng 生sanh 。 有hữu 種chủng 種chủng 性tánh 。 或hoặc 軟nhuyễn 煩phiền 惱não 。 或hoặc 利lợi 煩phiền 惱não 。 軟nhuyễn 煩phiền 惱não 者giả 。 要yếu 先tiên 發phát 起khởi 。 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 然nhiên 後hậu 煩phiền 惱não 。 方phương 現hiện 在tại 前tiền 。 利lợi 煩phiền 惱não 者giả 。 不bất 待đãi 分phân 別biệt 。 境cảnh 纔tài 相tương 順thuận 。 煩phiền 惱não 便tiện 起khởi 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 或hoặc 有hữu 先tiên 起khởi 染nhiễm 污ô 餘dư 識thức 。

如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 七thất 心tâm 界giới 約ước 相tương 應ứng 通thông 其kỳ 三tam 種chủng 。 法Pháp 界Giới 通thông 四tứ 種chủng 善thiện 。 三tam 種chủng 不bất 善thiện 。 四tứ 種chủng 無vô 記ký 。 色sắc 。 聲thanh 二nhị 界giới 約ước 等đẳng 起khởi 通thông 三tam 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 許hứa 極cực 成thành 立lập 。

論luận 。

已dĩ 說thuyết

善thiện 。

等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 欲dục 界giới 繫hệ 。 幾kỷ 色sắc 界giới 繫hệ 。 幾kỷ 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 。

頌tụng 曰viết 。

欲dục 界giới 繫hệ 十thập 八bát 。 色sắc 界giới 繫hệ 十thập 四tứ 。

除trừ 香hương 味vị 二nhị 識thức 。 無vô 色sắc 繫hệ 後hậu 三tam 。

論luận 曰viết 。

繫hệ 謂vị 繫hệ 屬thuộc 。 即tức 被bị 縛phược 義nghĩa 。 欲dục 界giới 所sở 繫hệ 。 具cụ 足túc 十thập 八bát 。 色sắc 界giới 所sở 繫hệ 。 唯duy 十thập 四tứ 種chủng 。 除trừ 香hương 。 味vị 境cảnh 及cập 鼻tị 。 舌thiệt 識thức 。 除trừ 香hương 味vị 者giả 。 段đoạn 食thực 性tánh 故cố 。 離ly 段đoạn 食thực 慾dục 。 方phương 得đắc 生sanh 彼bỉ 。 除trừ 鼻tị 。 舌thiệt 識thức 。 無vô 所sở 緣duyên 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 。 觸xúc 界giới 於ư 彼bỉ 應ưng 無vô 。 如như 香hương 。 味vị 境cảnh 段đoạn 食thực 性tánh 故cố 。 彼bỉ 所sở 有hữu 觸xúc 非phi 段đoạn 食thực 性tánh 。 若nhược 爾nhĩ 。 香hương 。 味vị 類loại 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 香hương 。 味vị 離ly 食thực 。 無vô 別biệt 受thọ 用dụng 。 觸xúc 有hữu 別biệt 用dụng 。 持trì 根căn 。 衣y 等đẳng 。 彼bỉ 離ly 食thực 慾dục 。 香hương 。 味vị 無vô 用dụng 。 有hữu 根căn 。 衣y 等đẳng 。 故cố 觸xúc 非phi 無vô 。

釋thích 曰viết 。

此thử 十thập 八bát 界giới 。 欲dục 界giới 具cụ 有hữu 。 無vô 有hữu 一nhất 界giới 不bất 屬thuộc 欲dục 界giới 。 故cố 論luận 云vân 。

欲dục 界giới 所sở 繫hệ 。 具cụ 足túc 十thập 八bát 。

言ngôn 。

繫hệ

者giả 。 是thị 非phi 離ly 義nghĩa 。 為vi 欲dục 貪tham 繫hệ 。 不bất 得đắc 生sanh 離ly 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

繫hệ 謂vị 繫hệ 屬thuộc 。 即tức 被bị 縛phược 義nghĩa 。

於ư 欲dục 界giới 中trung 。 雖tuy 具cụ 十thập 八bát 。 然nhiên 十thập 八bát 中trung 法pháp 。 非phi 盡tận 屬thuộc 欲dục 界giới 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 不bất 繫hệ 欲dục 界giới 故cố 。

色sắc 界giới 所sở 繫hệ 有hữu 其kỳ 十thập 四tứ 。 於ư 十thập 八bát 中trung 。 除trừ 香hương 味vị 二nhị 境cảnh 。 鼻tị 舌thiệt 二nhị 識thức 。 何hà 故cố 彼bỉ 中trung 無vô 其kỳ 香hương 。 味vị 。 答đáp 。

此thử 唯duy 段đoạn 食thực 性tánh 故cố 。 彼bỉ 無vô 段đoạn 食thực 。 故cố 無vô 香hương 。 味vị 。

彼bỉ 中trung 何hà 以dĩ 無vô 段đoạn 食thực 耶da 。 答đáp 。

彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 如như 無vô 色sắc 界giới 。

色sắc 於ư 彼bỉ 何hà 以dĩ 不bất 須tu 段đoạn 食thực 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

離ly 段đoạn 食thực 慾dục 。 方phương 得đắc 生sanh 彼bỉ 。

是thị 以dĩ 不bất 須tu 。 如như 離ly 色sắc 已dĩ 。 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。

又hựu 彼bỉ 何hà 以dĩ 無vô 鼻tị 。 舌thiệt 識thức 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

無vô 所sở 緣duyên 故cố

無vô 所sở 緣duyên 境cảnh 。 識thức 不bất 生sanh 故cố 。 如như 無vô 色sắc 界giới 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 等đẳng 識thức 。 無vô 其kỳ 境cảnh 故cố 。 識thức 亦diệc 不bất 起khởi 。 無vô 香hương 。 味vị 因nhân 。 義nghĩa 未vị 具cụ 故cố 。

復phục 起khởi 問vấn 云vân 。

若nhược 爾nhĩ 。 觸xúc 界giới 於ư 彼bỉ 應ưng 無vô 。 如như 香hương 。 味vị 境cảnh 。 段đoạn 食thực 性tánh 故cố 。

答đáp 云vân 。

觸xúc 界giới 若nhược 唯duy 段đoạn 食thực 性tánh 者giả 。 誠thành 如như 所sở 難nạn/nan 。 以dĩ 觸xúc 有hữu 二nhị 。

段đoạn 食thực 性tánh 。 非phi 段đoạn 食thực 。 非phi 段đoạn 食thực 性tánh 者giả 。 何hà 妨phương 彼bỉ 有hữu 。 論luận 自tự 釋thích 云vân 。

彼bỉ 所sở 有hữu 觸xúc 。 非phi 段đoạn 食thực 性tánh 。

又hựu 問vấn 。

若nhược 爾nhĩ 。 香hương 。 味vị 類loại 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

如như 觸xúc 。 有hữu 是thị 段đoạn 食thực 性tánh 。 有hữu 非phi 段đoạn 食thực 性tánh 。 香hương 之chi 與dữ 味vị 。 亦diệc 應ưng 如như 是thị 。 有hữu 是thị 段đoạn 食thực 。 非phi 段đoạn 食thực 故cố 。 非phi 段đoạn 食thực 性tánh 者giả 。 色sắc 界giới 應ưng 有hữu 。 答đáp 。

此thử 難nạn/nan 不bất 齊tề 。 香hương 。 味vị 二nhị 界giới 。 離ly 於ư 段đoạn 食thực 。 更cánh 無vô 別biệt 用dụng 。 觸xúc 離ly 段đoạn 食thực 。 更cánh 有hữu 別biệt 用dụng 。 然nhiên 香hương 。 味vị 境cảnh 。 離ly 段đoạn 食thực 無vô 。 可khả 爾nhĩ 無vô 過quá 。 觸xúc 即tức 不bất 爾nhĩ 。 離ly 段đoạn 食thực 外ngoại 。 更cánh 有hữu 別biệt 用dụng 。 以dĩ 能năng 為vi 彼bỉ 色sắc 界giới 根căn 依y 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 。 即tức 此thử 大đại 種chủng 。 名danh 之chi 為vi 觸xúc 。 若nhược 色sắc 界giới 無vô 觸xúc 。 應ưng 無vô 大đại 種chủng 。 既ký 無vô 大đại 種chủng 。 即tức 無vô 所sở 造tạo 。 既ký 無vô 能năng 。 所sở 造tạo 色sắc 。 應ưng 同đồng 無vô 色sắc 。 不bất 名danh 色sắc 界giới 。

所sở 言ngôn

持trì

者giả 。 彼bỉ 色sắc 界giới 天thiên 有hữu 。 所sở 居cư 宮cung 殿điện 。 所sở 依y 地địa 等đẳng 。 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 必tất 有hữu 觸xúc 對đối 宮cung 殿điện 等đẳng 故cố 。

言ngôn 。

衣y

者giả 。 色sắc 界giới 中trung 有hữu 。 尚thượng 與dữ 衣y 俱câu 。 豈khởi 況huống 本bổn 天thiên 。 無vô 衣y 裸lõa 露lộ 。 既ký 有hữu 衣y 服phục 。 即tức 有hữu 聚tụ 集tập 。 可khả 秤xứng 輕khinh 重trọng 。 所sở 造tạo 觸xúc 生sanh 。 香hương 。 味vị 不bất 然nhiên 。 故cố 彼bỉ 非phi 有hữu 。

然nhiên 觸xúc 於ư 彼bỉ 更cánh 有hữu 別biệt 用dụng 。 具cụ 三tam 因nhân 故cố 。 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。

持trì 義nghĩa 。 根căn 所sở 依y 義nghĩa 及cập 衣y 義nghĩa 等đẳng 。 故cố 觸xúc 非phi 無vô 。

論luận 。

有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 住trụ 此thử 依y 彼bỉ 靜tĩnh 慮lự 。 等đẳng 至chí 。 見kiến 色sắc 。 聞văn 聲thanh 。 輕khinh 安an 俱câu 起khởi 。 有hữu 殊thù 勝thắng 觸xúc 。 攝nhiếp 益ích 於ư 身thân 。 是thị 故cố 此thử 三tam 。 生sanh 彼bỉ 靜tĩnh 慮lự 。 猶do 相tương 隨tùy 逐trục 。 香hương 。 味vị 不bất 爾nhĩ 。 故cố 在tại 彼bỉ 無vô 。

釋thích 曰viết 。

言ngôn 。

餘dư 師sư

者giả 。 謂vị 即tức 大đại 德đức 室thất 唎rị 羅la 多đa 。 說thuyết 如như 是thị 意ý 。 謂vị 住trụ 此thử 界giới 修tu 彼bỉ 定định 者giả 。 生sanh 彼bỉ 界giới 已dĩ 。 亦diệc 同đồng 因nhân 中trung 所sở 修tu 得đắc 定định 。 謂vị 修tu 定định 者giả 。 約ước 其kỳ 靜tĩnh 定định 。 發phát 天thiên 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 見kiến 色sắc 。 聞văn 聲thanh 。 有hữu 輕khinh 安an 俱câu 殊thù 勝thắng 觸xúc 。 殊thù 勝thắng 觸xúc 界giới 。 攝nhiếp 益ích 於ư 身thân 。 故cố 知tri 生sanh 彼bỉ 靜tĩnh 慮lự 亦diệc 有hữu 此thử 三tam 。 謂vị 見kiến 色sắc 。 聞văn 聲thanh 。 輕khinh 安an 俱câu 觸xúc 。 香hương 。 味vị 二nhị 境cảnh 。 修tu 定định 之chi 者giả 。 因nhân 中trung 無vô 用dụng 。 故cố 生sanh 彼bỉ 界giới 。 香hương 。 味vị 亦diệc 無vô 。

論luận 。

若nhược 爾nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 彼bỉ 應ưng 非phi 有hữu 。 如như 香hương 。 味vị 境cảnh 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 論luận 主chủ 於ư 尊tôn 者giả 室thất 唎rị 羅la 多đa 所sở 說thuyết 更cánh 無vô 徵trưng 斥xích 。 將tương 欲dục 出xuất 彼bỉ 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 所sở 說thuyết 之chi 過quá 。 故cố 復phục 論luận 云vân 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 。 彼bỉ 應ưng 非phi 有hữu 。 如như 香hương 。 味vị 境cảnh 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 立lập 量lượng 云vân 。

色sắc 界giới 無vô 香hương 。 味vị （# 宗tông ）# 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 女nữ 。 男nam 根căn 之chi 境cảnh （# 喻dụ ）# 。 此thử 中trung 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 約ước 體thể 有hữu 無vô 。 及cập 有hữu 用dụng 。 無vô 用dụng 為vi 因nhân 。 言ngôn 若nhược 有hữu 其kỳ 用dụng 即tức 有hữu 。 無vô 所sở 用dụng 即tức 無vô 。 故cố 論luận 非phi 之chi 。 若nhược 以dĩ 無vô 用dụng 故cố 為vi 因nhân 者giả 。 即tức 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 。 彼bỉ 應ưng 非phi 有hữu 。 不bất 能năng 與dữ 識thức 為vi 其kỳ 依y 故cố 。 不bất 緣duyên 境cảnh 故cố 。 此thử 中trung 因nhân 有hữu 不bất 定định 過quá 。

為vi 如như 香hương 。 味vị 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 彼bỉ 界giới 無vô 耶da 。 為vi 如như 鼻tị 。 舌thiệt 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 彼bỉ 界giới 有hữu 耶da 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 救cứu 彼bỉ 因nhân 云vân 。

論luận 。

不bất 爾nhĩ 。 二nhị 根căn 於ư 彼bỉ 有hữu 用dụng 。 謂vị 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 及cập 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。

釋thích 曰viết 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 立lập 量lượng 救cứu 云vân 。

彼bỉ 色sắc 界giới 中trung 有hữu 鼻tị 。 舌thiệt 根căn （# 宗tông ）# 。 彼bỉ 有hữu 用dụng 故cố （# 因nhân ）# 。 猶do 如như 眼nhãn 根căn （# 喻dụ ）# 。 彼bỉ 中trung 鼻tị 。 舌thiệt 如như 何hà 有hữu 用dụng 。 有hữu 二nhị 種chủng 用dụng 。

一nhất 者giả 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 二nhị 為vi 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 若nhược 無vô 此thử 二nhị 。 身thân 不bất 端đoan 嚴nghiêm 。 及cập 不bất 能năng 起khởi 言ngôn 說thuyết 等đẳng 故cố 。 是thị 以dĩ 二nhị 根căn 決quyết 定định 有hữu 用dụng 。

論luận 主chủ 難nạn/nan 云vân 。

雖tuy 說thuyết 鼻tị 。 舌thiệt 有hữu 用dụng 之chi 因nhân 。 此thử 亦diệc 不bất 定định 。

論luận 。

若nhược 為vi 嚴nghiêm 身thân 及cập 起khởi 說thuyết 用dụng 。 但đãn 須tu 依y 處xứ 。 何hà 用dụng 二nhị 根căn 。

釋thích 曰viết 。

如như 婆bà 沙sa 師sư 說thuyết 二nhị 用dụng 因nhân 。 是thị 則tắc 但đãn 約ước 二nhị 根căn 依y 處xứ 。 不bất 在tại 其kỳ 根căn 。 以dĩ 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 及cập 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 唯duy 要yếu 依y 處xứ 。 何hà 用dụng 根căn 為vi 。 根căn 是thị 淨tịnh 清thanh 色sắc 。 非phi 現hiện 量lượng 得đắc 。 何hà 能năng 嚴nghiêm 身thân 及cập 起khởi 言ngôn 說thuyết 。 為vi 如như 鼻tị 。 舌thiệt 依y 處xứ 。 有hữu 嚴nghiêm 身thân 用dụng 故cố 。 應ưng 是thị 有hữu 耶da 。 為vi 如như 二nhị 根căn 。 無vô 嚴nghiêm 身thân 等đẳng 用dụng 故cố 。 彼bỉ 應ưng 無vô 耶da 。 彼bỉ 復phục 救cứu 云vân 。

論luận 。

如như 無vô 男nam 根căn 。 亦diệc 無vô 依y 處xứ 。 二nhị 根căn 無vô 者giả 。 依y 處xứ 亦diệc 無vô 。

釋thích 曰viết 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 意ý 。 欲dục 成thành 立lập 有hữu 用dụng 因nhân 。 故cố 引dẫn 證chứng 救cứu 云vân 。

若nhược 離ly 於ư 根căn 。 無vô 別biệt 依y 處xứ 。 要yếu 定định 有hữu 根căn 。 方phương 有hữu 依y 處xứ 。 言ngôn 依y 處xứ 有hữu 用dụng 者giả 。 即tức 是thị 根căn 有hữu 用dụng 義nghĩa 。 猶do 如như 男nam 根căn 。 彼bỉ 無vô 男nam 根căn 亦diệc 無vô 依y 處xứ 。 明minh 知tri 彼bỉ 有hữu 鼻tị 。 舌thiệt 根căn 故cố 。 方phương 有hữu 依y 處xứ 。 依y 處xứ 有hữu 用dụng 。 定định 知tri 根căn 亦diệc 有hữu 用dụng 。

又hựu 非phi 色sắc 界giới 中trung 。 離ly 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 有hữu 別biệt 依y （# 宗tông ）# 。 與dữ 根căn 為vi 依y 處xứ 故cố （# 因nhân ）# 。 猶do 如như 男nam 根căn 依y 處xứ （# 喻dụ ）# 。 論luận 主chủ 將tương 出xuất 喻dụ 中trung 之chi 過quá 。 故cố 復phục 論luận 云vân 。

論luận 。

於ư 彼bỉ 可khả 無vô 男nam 根căn 依y 處xứ 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 鼻tị 。 舌thiệt 依y 處xứ 。 彼bỉ 有hữu 用dụng 故cố 。 離ly 根căn 應ưng 有hữu 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。 男nam 根căn 依y 處xứ 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 無vô 亦diệc 不bất 妨phương 。 鼻tị 。 舌thiệt 依y 處xứ 。 彼bỉ 有hữu 用dụng 故cố 。 離ly 根căn 應ưng 有hữu 。 鼻tị 。 舌thiệt 依y 處xứ 。 彼bỉ 即tức 有hữu 用dụng 。 男nam 根căn 依y 處xứ 。 彼bỉ 無vô 用dụng 故cố 。 故cố 汝nhữ 所sở 引dẫn 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 復phục 救cứu 前tiền 量lượng 義nghĩa 云vân 。

非phi 無vô 用dụng 故cố 。 彼bỉ 法pháp 定định 無vô 。 其kỳ 理lý 云vân 何hà 。

論luận 。

有hữu 雖tuy 無vô 用dụng 而nhi 有hữu 根căn 生sanh 。 如như 處xứ 胞bào 胎thai 定định 當đương 死tử 者giả 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 意ý 云vân 。

非phi 無vô 用dụng 者giả 便tiện 言ngôn 非phi 有hữu 。 有hữu 雖tuy 無vô 用dụng 而nhi 立lập 有hữu 者giả 。 如như 處xứ 胞bào 胎thai 定định 當đương 死tử 者giả 。 雖tuy 意ý 無vô 用dụng 。 豈khởi 便tiện 無vô 根căn 。 如như 是thị 應ưng 知tri 。

色sắc 界giới 之chi 中trung 。 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 雖tuy 無vô 其kỳ 用dụng 。 何hà 妨phương 彼bỉ 有hữu 。 故cố 前tiền 所sở 難nan 以dĩ 無vô 用dụng 故cố 彼bỉ 非phi 有hữu 者giả 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。 論luận 主chủ 復phục 云vân 。

論luận 。

有hữu 雖tuy 無vô 用dụng 。 而nhi 非phi 無vô 因nhân 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 破phá 婆bà 沙sa 師sư 義nghĩa 。

雖tuy 有hữu 無vô 用dụng 。 而nhi 得đắc 生sanh 者giả 。 非phi 定định 無vô 因nhân 。 以dĩ 有hữu 為vi 法pháp 必tất 有hữu 因nhân 故cố 。 如như 胞bào 胎thai 中trung 定định 當đương 死tử 者giả 。 彼bỉ 雖tuy 無vô 用dụng 而nhi 亦diệc 有hữu 故cố 。 於ư 彼bỉ 色sắc 界giới 。 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 非phi 但đãn 無vô 用dụng 。 亦diệc 無vô 別biệt 因nhân 。 故cố 不bất 成thành 例lệ 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 徵trưng 論luận 主chủ 云vân 。

論luận 。

彼bỉ 從tùng 何hà 因nhân 得đắc 有hữu 根căn 起khởi 。

釋thích 曰viết 。

此thử 之chi 意ý 云vân 。

彼bỉ 處xứ 胞bào 胎thai 定định 當đương 死tử 者giả 。 何hà 別biệt 因nhân 許hứa 有hữu 根căn 起khởi 。 色sắc 界giới 鼻tị 。 舌thiệt 不bất 許hứa 別biệt 因nhân 。 論luận 主chủ 答đáp 云vân 。

論luận 。

於ư 根căn 有hữu 愛ái 。 發phát 殊thù 勝thắng 業nghiệp 。 若nhược 離ly 境cảnh 愛ái 。 於ư 根căn 定định 然nhiên 。 彼bỉ 離ly 境cảnh 貪tham 。 應ưng 無vô 鼻tị 。 舌thiệt 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 出xuất 彼bỉ 胞bào 胎thai 定định 當đương 死tử 者giả 根căn 起khởi 之chi 因nhân 。

於ư 根căn 有hữu 愛ái 。 造tạo 殊thù 勝thắng 業nghiệp 。

此thử 業nghiệp 是thị 彼bỉ 根căn 起khởi 之chi 因nhân 。 若nhược 言ngôn 色sắc 界giới 於ư 根căn 有hữu 愛ái 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。 彼bỉ 於ư 香hương 。 味vị 不bất 生sanh 貪tham 故cố 。 於ư 境cảnh 既ký 爾nhĩ 。 於ư 根căn 定định 然nhiên 。 故cố 離ly 境cảnh 貪tham 。 應ưng 無vô 鼻tị 。 舌thiệt 。 以dĩ 於ư 此thử 中trung 無vô 根căn 。 境cảnh 愛ái 。 胞bào 胎thai 死tử 者giả 。 由do 愛ái 生sanh 根căn 。 理lý 既ký 不bất 齊tề 。 故cố 不bất 成thành 例lệ 。 要yếu 受thọ 前tiền 境cảnh 貪tham 愛ái 其kỳ 根căn 。 不bất 緣duyên 受thọ 境cảnh 。 即tức 無vô 根căn 愛ái 。 如như 離ly 淫dâm 觸xúc 。 即tức 無vô 男nam 根căn 。 如như 是thị 色sắc 界giới 既ký 無vô 根căn 愛ái 起khởi 業nghiệp 之chi 因nhân 。 故cố 鼻tị 。 舌thiệt 根căn 定định 應ưng 非phi 有hữu 。 由do 是thị 此thử 說thuyết 。 其kỳ 理lý 極cực 成thành 。 故cố 立lập 量lượng 云vân 。

色sắc 界giới 定định 無vô 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn （# 宗tông ）# 。 無vô 根căn 起khởi 之chi （# 因nhân ）# 。 彼bỉ 非phi 有hữu 故cố （# 因nhân ）# 。 猶do 如như 男nam 根căn （# 喻dụ ）# 。 根căn 喻dụ 或hoặc 如như 無vô 種chủng 之chi 芽nha 。 論luận 主chủ 極cực 彼bỉ 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 。 重trọng/trùng 設thiết 難nạn/nan 云vân 。

論luận 。

或hoặc 應ưng 許hứa 彼bỉ 男nam 根căn 亦diệc 生sanh 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 意ý 云vân 。

鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 於ư 彼bỉ 無vô 用dụng 。 尚thượng 猶do 許hứa 有hữu 。 男nam 根căn 於ư 彼bỉ 雖tuy 即tức 無vô 用dụng 。 何hà 妨phương 亦diệc 生sanh 。 以dĩ 婆bà 沙sa 師sư 宗tông 云vân 。

色sắc 界giới 有hữu 情tình 相tương 續tục 。 與dữ 鼻tị 。 舌thiệt 根căn 俱câu 生sanh （# 宗tông ）# 。 是thị 色sắc 根căn 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 欲dục 界giới 有hữu 情tình 相tương 續tục （# 喻dụ ）# 。 論luận 主chủ 出xuất 彼bỉ 因nhân 。 喻dụ 之chi 過quá 。 故cố 引dẫn 男nam 根căn 難nạn/nan 云vân 。

男nam 根căn 亦diệc 是thị 色sắc 根căn 。 欲dục 界giới 有hữu 情tình 相tương 續tục 亦diệc 有hữu 。 故cố 極cực 令linh 色sắc 界giới 應ưng 有hữu 。

論luận 。

若nhược 謂vị 不bất 生sanh 。 由do 醜xú 陋lậu 者giả 。

釋thích 曰viết 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 若nhược 云vân 。

鼻tị 。 舌thiệt 雖tuy 有hữu 。 然nhiên 非phi 醜xú 陋lậu 。 男nam 根căn 若nhược 生sanh 。 身thân 即tức 醜xú 陋lậu 者giả 。 論luận 主chủ 云vân 。

此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。

論luận 。

陰âm 藏tàng 隱ẩn 密mật 。 何hà 容dung 醜xú 陋lậu 。

釋thích 曰viết 。

論luận 主chủ 非phi 婆bà 沙sa 師sư 。 以dĩ 彼bỉ 宗tông 云vân 。

非phi 男nam 根căn 於ư 色sắc 界giới 有hữu （# 宗tông ）# 。 以dĩ 醜xú 陋lậu 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 眇miễu 。 跛bả 者giả （# 喻dụ ）# 。 論luận 主chủ 出xuất 此thử 因nhân 不bất 定định 過quá 云vân 。

陰âm 藏tàng 隱ẩn 密mật 。 何hà 容dung 醜xú 陋lậu 。

如như 諸chư 佛Phật 及cập 輪Luân 王Vương 等đẳng 陰âm 藏tàng 。 有hữu 何hà 醜xú 陋lậu 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

色sắc 界giới 之chi 中trung 。 離ly 根căn 愛ái 故cố 。 男nam 根căn 不bất 生sanh 。 由do 離ly 根căn 愛ái 。 依y 處xứ 亦diệc 無vô 。 此thử 中trung 何hà 因nhân 作tác 如như 是thị 執chấp 。 若nhược 離ly 境cảnh 愛ái 。 根căn 愛ái 亦diệc 無vô 。 非phi 根căn 愛ái 無vô 。 處xử 愛ái 亦diệc 離ly 。 根căn 與dữ 依y 處xứ 。 鄰lân 逼bức 而nhi 生sanh 。 境cảnh 界giới 不bất 然nhiên 。 如như 何hà 倒đảo 執chấp 。 男nam 根căn 依y 處xứ 於ư 彼bỉ 不bất 生sanh 。 即tức 顯hiển 男nam 根căn 於ư 彼bỉ 離ly 愛ái 。 既ký 許hứa 鼻tị 。 舌thiệt 依y 處xứ 彼bỉ 生sanh 。 故cố 知tri 二nhị 根căn 彼bỉ 愛ái 未vị 離ly 。 故cố 不bất 應ưng 執chấp 彼bỉ 離ly 根căn 愛ái 未vị 離ly 處xứ 愛ái 。 理lý 如như 前tiền 說thuyết 。

彼bỉ 說thuyết 不bất 然nhiên 。 但đãn 離ly 根căn 愛ái 。 未vị 離ly 依y 處xứ 。 亦diệc 無vô 過quá 失thất 。 猶do 如như 識thức 依y 。 如như 第đệ 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 離ly 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 愛ái 故cố 。 無vô 其kỳ 五ngũ 識thức 。 然nhiên 彼bỉ 識thức 依y 處xứ 猶do 在tại 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 但đãn 無vô 其kỳ 根căn 。 何hà 妨phương 於ư 彼bỉ 有hữu 其kỳ 依y 處xứ 。

又hựu 眾chúng 賢hiền 云vân 。

又hựu 眼nhãn 等đẳng 根căn 互hỗ 相tương 繫hệ 屬thuộc 。 見kiến 諸chư 啞á 者giả 。 多đa 分phần 耳nhĩ 聾lung 。 塗đồ 足túc 。 不bất 塗đồ 。 眼nhãn 便tiện 明minh 昧muội 。 齊tề 輪luân 塗đồ 潑bát 。 津tân 潤nhuận 於ư 唇thần 。 拔bạt 鼻tị 中trung 毛mao 。 眼nhãn 中trung 落lạc 淚lệ 。 諸chư 如như 是thị 等đẳng 。 其kỳ 類loại 實thật 繁phồn 。 故cố 知tri 諸chư 根căn 更cánh 相tương 損tổn 益ích 。 勿vật 令linh 眼nhãn 等đẳng 諸chư 用dụng 微vi 故cố 。 鼻tị 。 舌thiệt 根căn 色sắc 界giới 定định 有hữu 。

此thử 亦diệc 非phi 理lý 。 以dĩ 此thử 但đãn 是thị 毗tỳ 婆bà 沙sa 語ngữ 。 非phi 經kinh 部bộ 宗tông 。 經kinh 部bộ 不bất 許hứa 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 互hỗ 相tương 繫hệ 屬thuộc 。 此thử 是thị 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 之chi 過quá 。 又hựu 。 色sắc 界giới 天thiên 諸chư 根căn 清thanh 淨tịnh 。 豈khởi 有hữu 諸chư 根căn 更cánh 相tương 損tổn 益ích 。 故cố 所sở 引dẫn 例lệ 。 無vô 相tướng 繫hệ 屬thuộc 。 義nghĩa 皆giai 不bất 成thành 。 恐khủng 其kỳ 文văn 廣quảng 。 是thị 故cố 不bất 然nhiên 一nhất 一nhất 敘tự 破phá 。

論luận 。

又hựu 諸chư 根căn 生sanh 。 非phi 由do 有hữu 用dụng 。 若nhược 有hữu 因nhân 力lực 。 無vô 用dụng 亦diệc 生sanh 。 男nam 根căn 於ư 彼bỉ 雖tuy 為vi 醜xú 陋lậu 。 設thiết 許hứa 有hữu 因nhân 。 於ư 彼bỉ 應ưng 起khởi 。 男nam 根căn 非phi 有hữu 。 鼻tị 。 舌thiệt 應ưng 無vô 。

釋thích 曰viết 。

此thử 即tức 論luận 主chủ 重trọng/trùng 破phá 有hữu 宗tông 。 婆bà 沙sa 宗tông 主chủ 云vân 。

男nam 根căn 有hữu 用dụng 方phương 生sanh （# 宗tông ）# 。 有hữu 淫dâm 觸xúc 用dụng 故cố （# 因nhân ）# 。 猶do 如như 女nữ 根căn （# 喻dụ ）# 。 論luận 出xuất 有hữu 用dụng 因nhân 過quá 。 故cố 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

又hựu 諸chư 根căn 生sanh 。 非phi 由do 有hữu 用dụng 。 若nhược 有hữu 因nhân 力lực 。 無vô 用dụng 亦diệc 生sanh 。

如như 陰âm 藏tàng 等đẳng 。 是thị 大đại 人nhân 相tương/tướng 。 無vô 經kinh 論luận 說thuyết 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 有hữu 大đại 人nhân 相tướng 。 男nam 根căn 於ư 彼bỉ 雖tuy 有hữu 醜xú 陋lậu 。 設thiết 有hữu 因nhân 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 應ưng 生sanh 。 以dĩ 彼bỉ 無vô 因nhân 。 是thị 故cố 不bất 起khởi 。 鼻tị 。 舌thiệt 亦diệc 爾nhĩ 。 彼bỉ 無vô 因nhân 力lực 。 理lý 定định 應ưng 無vô 。 故cố 立lập 量lượng 云vân 。

男nam 根căn 非phi 由do 有hữu 用dụng 故cố 有hữu （# 宗tông ）# 。 約ước 因nhân 生sanh 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 眇miễu 。 跛bả 者giả （# 喻dụ ）# 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 引dẫn 契Khế 經Kinh 證chứng 成thành 前tiền 說thuyết 。 云vân 。

論luận 。

若nhược 爾nhĩ 便tiện 違vi 。 契Khế 經Kinh 所sở 說thuyết 。

彼bỉ 無vô 支chi 缺khuyết 不bất 滅diệt 諸chư 根căn 。

釋thích 曰viết 。

言ngôn 。

支chi 缺khuyết

者giả 。 是thị 依y 處xứ 。

不bất 滅diệt

者giả 。 是thị 諸chư 根căn 。 或hoặc 。

支chi 缺khuyết

者giả 。 是thị 根căn 等đẳng 無vô 損tổn 害hại 義nghĩa 。

不bất 滅diệt

者giả 。 諸chư 根căn 具cụ 義nghĩa 。 此thử 中trung 意ý 云vân 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。

色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 根căn 無vô 缺khuyết 滅diệt 。 以dĩ 彼bỉ 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 有hữu 故cố 。 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 論luận 主chủ 破phá 云vân 。

論luận 。

隨tùy 彼bỉ 諸chư 根căn 應ưng 可khả 有hữu 者giả 說thuyết 為vi 不bất 滅diệt 。 何hà 所sở 相tương 違vi 。 若nhược 不bất 許hứa 然nhiên 。 男nam 根căn 應ưng 有hữu 。

釋thích 曰viết 。

意ý 云vân 此thử 亦diệc 不bất 違vi 契Khế 經Kinh 。 契Khế 經Kinh 唯duy 約ước 彼bỉ 應ưng 有hữu 根căn 言ngôn 無vô 缺khuyết 滅diệt 。 非phi 一nhất 切thiết 根căn 。 契Khế 經Kinh 若nhược 約ước 欲dục 界giới 諸chư 根căn 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 於ư 彼bỉ 亦diệc 應ưng 兼kiêm 有hữu 男nam 根căn 。 乃nãi 名danh 無vô 滅diệt 。 何hà 故cố 偏thiên 標tiêu 鼻tị 。 舌thiệt 。 不bất 說thuyết 男nam 根căn 。 故cố 所sở 引dẫn 經kinh 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 諸chư 瑜du 伽già 師sư 評bình 此thử 義nghĩa 云vân 。

論luận 。

如như 是thị 說thuyết 者giả 。 鼻tị 。 舌thiệt 二nhị 根căn 於ư 彼bỉ 非phi 無vô 。 但đãn 無vô 香hương 。 味vị 。 以dĩ 六lục 根căn 愛ái 依y 內nội 身thân 生sanh 。 非phi 依y 境cảnh 界giới 而nhi 得đắc 現hiện 起khởi 。 其kỳ 男nam 根căn 愛ái 依y 淫dâm 觸xúc 生sanh 。 淫dâm 觸xúc 彼bỉ 無vô 。 男nam 根căn 非phi 有hữu 。 故cố 於ư 色sắc 界giới 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 唯duy 十thập 四tứ 種chủng 。 理lý 得đắc 成thành 立lập 。

釋thích 曰viết 。

此thử 師sư 意ý 云vân 。

非phi 諸chư 經kinh 證chứng 皆giai 以dĩ 因nhân 明minh 以dĩ 為vi 定định 量lượng 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 全toàn 彼bỉ 義nghĩa 。 以dĩ 六lục 根căn 愛ái 約ước 我ngã 而nhi 有hữu 。 總tổng 約ước 六lục 根căn 故cố 。 非phi 別biệt 約ước 一nhất 。 二nhị 。 三tam 等đẳng 。 此thử 非phi 於ư 境cảnh 而nhi 得đắc 現hiện 起khởi 。 所sở 言ngôn 境cảnh 有hữu 即tức 有hữu 。 境cảnh 無vô 即tức 無vô 。 此thử 是thị 我ngã 愛ái 。 若nhược 色sắc 根căn 斷đoạn 。 餘dư 五ngũ 亦diệc 斷đoạn 。 若nhược 有hữu 之chi 時thời 。 皆giai 具cụ 足túc 有hữu 。 若nhược 如như 是thị 者giả 。 彼bỉ 男nam 根căn 愛ái 。 何hà 妨phương 亦diệc 約ước 我ngã 愛ái 而nhi 有hữu 。 對đối 此thử 義nghĩa 故cố 。 瑜du 伽già 者giả 云vân 。

男nam 根căn 之chi 愛ái 。 一nhất 向hướng 依y 境cảnh 而nhi 生sanh 。 誰thùy 有hữu 淫dâm 愛ái 。 而nhi 彼bỉ 造tạo 作tác 生sanh 男nam 根căn 業nghiệp 。 非phi 是thị 我ngã 愛ái 。 故cố 於ư 色sắc 界giới 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 唯duy 十thập 四tứ 種chủng 理lý 得đắc 成thành 立lập 。

論luận 。

無vô 色sắc 界giới 繫hệ 唯duy 有hữu 後hậu 三tam 。 所sở 謂vị 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 及cập 意ý 識thức 界giới 。 要yếu 離ly 色sắc 。 欲dục 於ư 彼bỉ 得đắc 生sanh 。 故cố 無vô 色sắc 中trung 無vô 十thập 色sắc 界giới 。 依y 緣duyên 無vô 故cố 。 五ngũ 識thức 亦diệc 無vô 。 故cố 唯duy 後hậu 三tam 。 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 。

釋thích 曰viết 。

如như 論luận 可khả 知tri 。

論luận 。

已dĩ 說thuyết 界giới 繫hệ 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 有hữu 漏lậu 。 幾kỷ 無vô 漏lậu 。

頌tụng 曰viết 。

意ý 法pháp 意ý 識thức 通thông 。 所sở 餘dư 唯duy 有hữu 漏lậu 。

論luận 曰viết 。

意ý 及cập 意ý 識thức 。 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 者giả 。 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 餘dư 名danh 有hữu 漏lậu 。 法Pháp 界Giới 若nhược 是thị 道Đạo 諦Đế 無vô 為vi 。 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 餘dư 名danh 有hữu 漏lậu 。 餘dư 十thập 五ngũ 界giới 唯duy 名danh 有hữu 漏lậu 。

釋thích 曰viết 。

問vấn 。

無Vô 學Học 相tương 續tục 之chi 中trung 。 五ngũ 識thức 既ký 無vô 煩phiền 惱não 。 其kỳ 得đắc 亦diệc 無vô 與dữ 此thử 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 之chi 惑hoặc 。 於ư 聖thánh 道Đạo 中trung 先tiên 已dĩ 知tri 故cố 。 應ưng 名danh 無vô 漏lậu 。 何hà 以dĩ 此thử 中trung 言ngôn 是thị 有hữu 漏lậu 。 又hựu 十thập 色sắc 界giới 亦diệc 無vô 煩phiền 惱não 。 其kỳ 得đắc 亦diệc 無vô 此thử 相tương 應ứng 惑hoặc 。 亦diệc 非phi 惑hoặc 體thể 。 此thử 於ư 無Vô 學Học 相tương 續tục 之chi 中trung 。 亦diệc 應ưng 無vô 漏lậu 。 何hà 以dĩ 此thử 中trung 說thuyết 為vi 有hữu 漏lậu 。

答đáp 。

有hữu 為vi 之chi 中trung 一nhất 向hướng 無vô 漏lậu 者giả 。 唯duy 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 相tương 應ứng 受thọ 等đẳng 。 及cập 此thử 俱câu 有hữu 得đắc 及cập 相tương/tướng 等đẳng 隨tùy 轉chuyển 無vô 恚khuể 。 此thử 等đẳng 皆giai 得đắc 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 此thử 之chi 五ngũ 識thức 。 與dữ 其kỳ 十thập 六lục 行hành 相tương/tướng 。 為vi 俱câu 有hữu 及cập 隨tùy 轉chuyển 色sắc 故cố 。 皆giai 不bất 得đắc 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 如như 所sở 問vấn 者giả 。 即tức 外ngoại 非phi 情tình 。 色sắc 。 聲thanh 等đẳng 法pháp 。 亦diệc 應ưng 無vô 漏lậu 。 此thử 無vô 煩phiền 惱não 。 其kỳ 得đắc 亦diệc 無vô 相tướng 應ưng 之chi 惑hoặc 。 又hựu 非phi 惑hoặc 體thể 。 於ư 聖thánh 道Đạo 中trung 皆giai 亦diệc 已dĩ 知tri 。 應ưng 為vi 無vô 漏lậu 。 由do 此thử 理lý 故cố 。 不bất 應ưng 於ư 中trung 。 作tác 如như 是thị 問vấn 。 論luận 所sở 說thuyết 中trung 。 此thử 無vô 色sắc 所sở 繫hệ 後hậu 之chi 三tam 界giới 。 即tức 說thuyết 此thử 為vi 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 。 無vô 為vi 一nhất 向hướng 唯duy 無vô 漏lậu 。 餘dư 如như 論luận 文văn 。

問vấn 。

虛hư 空không 。 非phi 擇trạch 。 非phi 是thị 對đối 治trị 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 。 何hà 以dĩ 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。

答đáp 。

非phi 婆bà 沙sa 宗tông □# 如như 是thị 說thuyết 能năng 治trị 有hữu 漏lậu 。 說thuyết 名danh 無vô 漏lậu 。 不bất 能năng 對đối 治trị 有hữu 漏lậu 法pháp 者giả 。 不bất 名danh 無vô 漏lậu 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 應ưng 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 解giải 脫thoát 。 及cập 勝thắng 進tiến 道đạo 應ưng 為vi 有hữu 漏lậu 。 擇trạch 滅diệt 亦diệc 應ưng 非phi 是thị 無vô 漏lậu 。 但đãn 是thị 證chứng 法pháp 。 非phi 對đối 治trị 故cố 。 唯duy 無vô 間gian 道đạo 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 作tác 如như 是thị 問vấn 。 無vô 漏lậu 之chi 義nghĩa 。 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 幾kỷ 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 幾kỷ 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。

頌tụng 曰viết 。

五ngũ 識thức 唯duy 尋tầm 伺tứ 。 後hậu 三tam 三tam 餘dư 無vô 。

論luận 曰viết 。

眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 。 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 由do 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 恆hằng 共cộng 相tương 應ưng 。 以dĩ 行hành 相tương/tướng 粗thô 。 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。 顯hiển 義nghĩa 決quyết 定định 。 故cố 說thuyết 。

唯duy

言ngôn 。

釋thích 曰viết 。

唯duy 五ngũ 識thức 身thân 決quyết 定định 唯duy 是thị 。 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 故cố 頌tụng 言ngôn 。

唯duy

餘dư 如như 論luận 文văn 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

此thử 五ngũ 識thức 身thân

恆hằng 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 共cộng 相tương 應ưng 。

者giả 。 經kinh 主chủ 釋thích 言ngôn 。

以dĩ 行hành 相tương/tướng 粗thô 。 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。

此thử 因nhân 非phi 理lý 。 現hiện 見kiến 意ý 識thức 內nội 門môn 轉chuyển 時thời 。 亦diệc 常thường 與dữ 彼bỉ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 應ưng 作tác 是thị 釋thích 。

五ngũ 識thức 唯duy 於ư 尋tầm 。 伺tứ 所sở 隨tùy 地địa 中trung 而nhi 得đắc 有hữu 故cố 。 非phi 於ư 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。 除trừ 尋tầm 與dữ 伺tứ 而nhi 有hữu 。 不bất 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 相tương 應ứng 。 何hà 用dụng 外ngoại 門môn 為vi 因nhân 簡giản 別biệt 。

彼bỉ 難nạn/nan 非phi 理lý 。 此thử 亦diệc 無vô 過quá 。 尋tầm 。 伺tứ 相tương 應ứng 。 名danh 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 若nhược 不bất 相tương 應ứng 。 不bất 得đắc 名danh 為vi 。 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 若nhược 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 相tương 應ứng 之chi 者giả 。 必tất 行hành 相tương/tướng 粗thô 及cập 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 雖tuy 梵Phạm 天Thiên 中trung 。 除trừ 中trung 間gian 禪thiền 。 亦diệc 有hữu 尋tầm 。 伺tứ 相tương 應ứng 。 意ý 識thức 是thị 內nội 門môn 轉chuyển 。 少thiểu 故cố 不bất 言ngôn 。 以dĩ 多đa 分phần 皆giai 是thị 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 故cố 論luận 所sở 釋thích 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。

論luận 。

後hậu 三tam

謂vị 是thị 意ý 。 法pháp 。 意ý 識thức 。 根căn 。 境cảnh 。 識thức 中trung 各các 居cư 後hậu 故cố 。 此thử 後hậu 三tam 界giới 皆giai 通thông 三tam 品phẩm 。 意ý 界giới 。 意ý 識thức 界giới 及cập 相tương 應ứng 法Pháp 界Giới 除trừ 尋tầm 與dữ 伺tứ 。 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 靜tĩnh 慮lự 中trung 間gian 。 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 以dĩ 上thượng 諸chư 地địa 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 。 靜tĩnh 慮lự 中trung 間gian 。 伺tứ 亦diệc 如như 是thị 。 尋tầm 。 一nhất 切thiết 時thời 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 故cố 。 但đãn 伺tứ 相tương 應ứng 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 後hậu 三tam 中trung 。 有hữu 二nhị 決quyết 定định 。

一nhất 者giả 決quyết 定định 通thông 於ư 三tam 品phẩm 。 二nhị 者giả 決quyết 定định 此thử 三tam 通thông 三tam 。 何hà 以dĩ 言ngôn 。

後hậu

文văn 居cư 後hậu 故cố 。 次thứ 第đệ 學học 者giả 最tối 後hậu 知tri 故cố 。 故cố 名danh 為vi 。

後hậu

若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 除trừ 尋tầm 。 伺tứ 體thể 。 餘dư 相tương 應ứng 法pháp 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 及cập 意ý 識thức 界giới 。 皆giai 通thông 三tam 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 已dĩ 上thượng 無vô 尋tầm 。 中trung 間gian 禪thiền 已dĩ 上thượng 無vô 伺tứ 。 所sở 以dĩ 於ư 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 三tam 通thông 三tam 。 非phi 於ư 餘dư 地địa 。 此thử 中trung 何hà 以dĩ 除trừ 尋tầm 。 伺tứ 體thể 。 雖tuy 於ư 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 與dữ 相tương 應ứng 法pháp 俱câu 。 然nhiên 自tự 體thể 相tướng 應ưng 。 是thị 以dĩ 除trừ 之chi 。 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 不bất 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 而nhi 共cộng 相tương 應ứng 。 是thị 故cố 簡giản 言ngôn 唯duy 相tương 應ứng 法pháp 。 除trừ 法Pháp 界Giới 中trung 非phi 相tướng 應ưng 行hành 。 相tương 應ứng 法pháp 中trung 除trừ 尋tầm 之chi 與dữ 伺tứ 。 餘dư 相tương 應ứng 法pháp 及cập 意ý 界giới 。 意ý 識thức 界giới 。 於ư 中trung 間gian 禪thiền 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 中trung 間gian 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 如như 於ư 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 及cập 中trung 間gian 禪thiền 伺tứ 無vô 。 皆giai 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 尋tầm 。 一nhất 切thiết 時thời 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 故cố 。 但đãn 伺tứ 相tương 應ứng 故cố 。 是thị 唯duy 第đệ 二nhị 品phẩm 攝nhiếp 。 尋tầm 。 一nhất 切thiết 時thời 不bất 離ly 於ư 伺tứ 。 故cố 言ngôn 唯duy 伺tứ 。 是thị 以dĩ 離ly 伺tứ 無vô 有hữu 尋tầm 起khởi 。 而nhi 或hoặc 離ly 尋tầm 得đắc 有hữu 於ư 伺tứ 。

論luận 。

伺tứ 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 三tam 品phẩm 不bất 收thu 。 應ưng 名danh 何hà 等đẳng 。 此thử 應ưng 名danh 曰viết 無vô 伺tứ 唯duy 尋tầm 。 無vô 第đệ 二nhị 伺tứ 故cố 。 但đãn 尋tầm 相tương 應ứng 故cố 。 由do 此thử 故cố 言ngôn 有hữu 尋tầm 。 伺tứ 地địa 有hữu 四tứ 品phẩm 法pháp 。

一nhất 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 謂vị 除trừ 尋tầm 。 伺tứ 。 餘dư 相tương 應ứng 法pháp 。 二nhị 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 謂vị 即tức 是thị 尋tầm 。 三tam 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 謂vị 即tức 一nhất 切thiết 。 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 。 四tứ 無vô 伺tứ 唯duy 尋tầm 。 謂vị 即tức 是thị 伺tứ 。

釋thích 曰viết 。

此thử 何hà 故cố 問vấn 。 經kinh 論luận 之chi 中trung 唯duy 說thuyết 三tam 品phẩm 。 謂vị 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 不bất 說thuyết 第đệ 四tứ 品phẩm 。 三tam 品phẩm 即tức 應ưng 攝nhiếp 諸chư 法pháp 盡tận 。 今kim 於ư 此thử 中trung 。 伺tứ 於ư 欲dục 界giới 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 三tam 品phẩm 不bất 收thu 。 且thả 初sơ 品phẩm 不bất 收thu 。 此thử 雖tuy 有hữu 尋tầm 而nhi 無vô 其kỳ 伺tứ 。 以dĩ 除trừ 自tự 體thể 無vô 第đệ 二nhị 伺tứ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 初sơ 品phẩm 不bất 收thu 。 於ư 第đệ 二nhị 品phẩm 亦diệc 復phục 不bất 收thu 。 此thử 與dữ 尋tầm 相tương 應ứng 故cố 。 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 尋tầm 。 復phục 無vô 餘dư 伺tứ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 不bất 得đắc 言ngôn 唯duy 伺tứ 。 故cố 第đệ 二nhị 品phẩm 不bất 收thu 。 第đệ 三tam 品phẩm 亦diệc 不bất 收thu 。 以dĩ 第đệ 三tam 品phẩm 是thị 。 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 此thử 祇kỳ 得đắc 為vi 無vô 伺tứ 。 不bất 得đắc 為vi 無vô 尋tầm 。 故cố 不bất 收thu 也dã 。 故cố 起khởi 問vấn 云vân 。

應ưng 名danh 何hà 等đẳng

論luận 自tự 答đáp 云vân 。

此thử 應ưng 名danh 曰viết 無vô 伺tứ 唯duy 尋tầm 。 無vô 第đệ 二nhị 伺tứ 故cố 。 但đãn 尋tầm 相tương 應ứng 故cố 。

為vi 第đệ 四tứ 品phẩm 。 此thử 中trung 論luận 意ý 。 說thuyết 三tam 品phẩm 者giả 唯duy 約ước 一nhất 切thiết 地địa 。 非phi 約ước 一nhất 切thiết 法pháp 。 三tam 品phẩm 攝nhiếp 一nhất 切thiết 地địa 盡tận 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 盡tận 。 今kim 約ước 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 應ưng 說thuyết 第đệ 四tứ 品phẩm 。 因nhân 此thử 論luận 主chủ 引dẫn 《# 對đối 法pháp 》# 云vân 。

有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 地địa 有hữu 四tứ 品phẩm 法pháp 。

一nhất 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 謂vị 除trừ 尋tầm 。 伺tứ 。 餘dư 相tương 應ứng 法pháp 。

有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 地địa

者giả 。 謂vị 即tức 欲dục 界giới 及cập 初sơ 靜tĩnh 慮lự 。

謂vị 除trừ 尋tầm 。 伺tứ 餘dư 相tương 應ứng 法pháp 。

者giả 。 除trừ 其kỳ 自tự 體thể 。 自tự 體thể 不bất 與dữ 自tự 體thể 相tướng 應ưng 。 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 及cập 第đệ 二nhị 伺tứ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 此thử 為vi 初sơ 品phẩm 。

二nhị 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 謂vị 即tức 是thị 尋tầm 。

者giả 。 與dữ 伺tứ 相tương 應ứng 故cố 。 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 故cố 。 為vi 第đệ 二nhị 品phẩm 。

三tam 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 謂vị 即tức 一nhất 切thiết 。 非phi 相tướng 應ưng 法pháp 。

者giả 。 此thử 以dĩ 尋tầm 。 伺tứ 無vô 相tướng 應ưng 義nghĩa 。 為vi 第đệ 三tam 品phẩm 。

四tứ 無vô 尋tầm 唯duy 伺tứ 。 謂vị 即tức 是thị 伺tứ 。

者giả 。 與dữ 尋tầm 相tương 應ứng 故cố 。 無vô 第đệ 二nhị 伺tứ 故cố 。 為vi 第đệ 四tứ 品phẩm 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

豈khởi 不bất 經kinh 主chủ 言ngôn 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 故cố 。 設thiết 有hữu 第đệ 二nhị 。 許hứa 相tương 應ứng 耶da 。 有hữu 第đệ 二nhị 。 受thọ 而nhi 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 第đệ 二nhị 言ngôn 。 非phi 為vi 定định 證chứng 。 此thử 但đãn 應ưng 言ngôn 自tự 體thể 不bất 與dữ 自tự 體thể 相tướng 應ưng 。 義nghĩa 為vi 明minh 顯hiển 。

今kim 於ư 此thử 中trung 。 不bất 見kiến 有hữu 過quá 。 唯duy 為vi 成thành 立lập 。 別biệt 法pháp 與dữ 彼bỉ 別biệt 法pháp 相tướng 應ưng 。 彼bỉ 聚tụ 之chi 中trung 無vô 別biệt 尋tầm 故cố 。 故cố 論luận 主chủ 云vân 無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 。 有hữu 何hà 過quá 失thất 。 所sở 言ngôn 。

有hữu 第đệ 二nhị 。 受thọ 而nhi 不bất 相tương 應ứng 。

者giả 。 雖tuy 有hữu 二nhị 。 受thọ 非phi 聚tụ 中trung 。 設thiết 一nhất 聚tụ 有hữu 。 誰thùy 遮già 相tương 應ứng 。 是thị 以dĩ 一nhất 聚tụ 之chi 中trung 無vô 有hữu 二nhị 故cố 。 故cố 不bất 相tương 應ứng 。 由do 是thị 《# 論luận 》# 善thiện 說thuyết 此thử 義nghĩa 。

無vô 第đệ 二nhị 尋tầm 。

論luận 。

餘dư 十thập 色sắc 界giới 尋tầm 。 伺tứ 俱câu 無vô 。 常thường 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 不bất 相tương 應ứng 故cố 。

釋thích 曰viết 。

餘dư 十thập 色sắc 界giới 。 必tất 定định 無vô 伺tứ 。 相tương 應ứng 之chi 義nghĩa 。 在tại 心tâm 。 心tâm 所sở 。 此thử 十thập 是thị 色sắc 。 故cố 不bất 相tương 應ứng 。 是thị 以dĩ 論luận 云vân 。

尋tầm 。 伺tứ 俱câu 無vô 。 常thường 與dữ 尋tầm 。 伺tứ 不bất 相tương 應ứng 故cố 。

論luận 。

若nhược 五ngũ 識thức 身thân 。 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 如như 何hà 得đắc 說thuyết 無vô 分phân 別biệt 耶da 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 尋tầm 是thị 分phân 別biệt 異dị 名danh 。 五ngũ 識thức 決quyết 定định 與dữ 尋tầm 相tương 應ứng 。 如như 何hà 說thuyết 此thử 。 為vì 無vô 分phân 別biệt 。 又hựu 何hà 處xứ 說thuyết 為vi 分phân 別biệt 。 意ý 識thức 即tức 於ư 餘dư 處xứ 有hữu 。 說thuyết 為vi 有hữu 分phân 別biệt 。 義nghĩa 準chuẩn 五ngũ 識thức 。 是thị 無vô 分phân 別biệt 。 未vị 知tri 有hữu 尋tầm 。 何hà 故cố 有hữu 處xứ 。 名danh 無vô 分phân 別biệt 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。

論luận 。

頌tụng 曰viết 。

說thuyết 五ngũ 無vô 分phân 別biệt 。 由do 計kế 度độ 隨tùy 念niệm 。

以dĩ 意ý 地địa 散tán 慧tuệ 。 意ý 諸chư 念niệm 為vi 體thể 。

論luận 曰viết 。

傳truyền 說thuyết 分phân 別biệt 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。

一nhất 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 二nhị 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 三tam 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 由do 五ngũ 識thức 身thân 雖tuy 有hữu 自tự 性tánh 而nhi 無vô 餘dư 二nhị 。 說thuyết 無vô 分phân 別biệt 。 如như 一nhất 足túc 馬mã 名danh 為vi 無vô 足túc 。

釋thích 曰viết 。

此thử 中trung 何hà 以dĩ 為vi 傳truyền 說thuyết 。 言ngôn 經kinh 部bộ 宗tông 無vô 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 如như 《# 五ngũ 蘊uẩn 論luận 》# 云vân 。

尋tầm 云vân 何hà 。 謂vị 心tâm 有hữu 尋tầm 求cầu 。 是thị 思tư 慧tuệ 之chi 差sai 別biệt 。 此thử 中trung 意ý 說thuyết 。 離ly 心tâm 之chi 外ngoại 。 無vô 別biệt 尋tầm 體thể 。 三tam 分phân 別biệt 中trung 。 經kinh 部bộ 不bất 許hứa 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 由do 斯tư 故cố 置trí 。

傳truyền 說thuyết

之chi 言ngôn 。 或hoặc 餘dư 處xứ 說thuyết 八bát 種chủng 分phân 別biệt 。 今kim 此thử 說thuyết 三tam 。 論luận 主chủ 不bất 許hứa 。 故cố 云vân 。

傳truyền 說thuyết

八bát 種chủng 分phân 別biệt 者giả 。 一nhất 自tự 性tánh 。 二nhị 差sai 別biệt 。 三tam 總tổng 執chấp 。 四tứ 義nghĩa 。 五ngũ 我ngã 所sở 。 六lục 愛ái 。 七thất 非phi 愛ái 。 八bát 彼bỉ 俱câu 相tương 違vi 。 釋thích 此thử 名danh 義nghĩa 。 如như 《# 對đối 法pháp 》# 第đệ 二nhị 。 三tam 分phân 別biệt 中trung 。 五ngũ 識thức 唯duy 有hữu 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 而nhi 無vô 計kế 度độ 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 唯duy 一nhất 分phân 別biệt 。 名danh 無vô 分phân 別biệt 。 如như 一nhất 匹thất 馬mã 。 無vô 其kỳ 三tam 足túc 。 唯duy 有hữu 一nhất 足túc 。 無vô 行hành 步bộ 用dụng 。 亦diệc 名danh 無vô 足túc 。 五ngũ 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。

問vấn 。

若nhược 五ngũ 識thức 身thân 唯duy 一nhất 分phân 別biệt 。 故cố 名danh 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 意ý 識thức 有hữu 時thời 亦diệc 一nhất 分phân 別biệt 。 如như 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 定định 中trung 意ý 識thức 。 彼bỉ 中trung 無vô 尋tầm 。 故cố 彼bỉ 無vô 有hữu 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 非phi 散tán 慧tuệ 故cố 。 亦diệc 無vô 計kế 度độ 。 唯duy 餘dư 隨tùy 念niệm 一nhất 分phân 別biệt 俱câu 。 是thị 故cố 亦diệc 應ưng 名danh 無vô 分phân 別biệt 。

答đáp 曰viết 。

雖tuy 有hữu 意ý 識thức 唯duy 一nhất 分phân 別biệt 。 約ước 意ý 識thức 類loại 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

意ý 識thức 有hữu 時thời 具cụ 三tam 分phân 別biệt 。 有hữu 時thời 具cụ 二nhị 。 有hữu 時thời 有hữu 一nhất 。 五ngũ 識thức 不bất 爾nhĩ 。 唯duy 一nhất 非phi 餘dư 。 是thị 以dĩ 意ý 識thức 名danh 有hữu 分phân 別biệt 。 非phi 五ngũ 識thức 也dã 。

論luận 。

自tự 性tánh 分phân 別biệt 體thể 唯duy 是thị 尋tầm 。 後hậu 心tâm 所sở 中trung 自tự 當đương 辯biện 釋thích 。 餘dư 二nhị 分phần 別biệt 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 意ý 地địa 散tán 慧tuệ 。 諸chư 念niệm 為vi 體thể 。 散tán 謂vị 非phi 定định 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 散tán 慧tuệ 。 名danh 為vi 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 若nhược 定định 若nhược 散tán 意ý 識thức 相tương 應ứng 諸chư 念niệm 。 名danh 為vi 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。

釋thích 曰viết 。

散tán 謂vị 非phi 定định

者giả 。 是thị 別biệt 別biệt 緣duyên 。 非phi 一nhất 境cảnh 轉chuyển 。 此thử 是thị 聞văn 慧tuệ 。 思tư 慧tuệ 。 生sanh 得đắc 慧tuệ 攝nhiếp 。 此thử 何hà 以dĩ 得đắc 計kế 度độ 之chi 名danh 。 隨tùy 彼bỉ 彼bỉ 名danh 計kế 度độ 而nhi 轉chuyển 。 謂vị 隨tùy 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 等đẳng 名danh 。 定định 中trung 修tu 慧tuệ 。 此thử 即tức 離ly 名danh 不bất 隨tùy 名danh 轉chuyển 。 所sở 以dĩ 不bất 名danh 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 所sở 以dĩ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 之chi 慧tuệ 不bất 得đắc 計kế 度độ 分phân 別biệt 之chi 名danh 。 不bất 緣duyên 名danh 故cố 。 約ước 心tâm 粗thô 相tương/tướng 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 故cố 名danh 為vi 尋tầm 。

阿a 闍xà 梨lê 眾chúng 賢hiền 云vân 。

夫phu 分phân 別biệt 者giả 。 推thôi 求cầu 行hành 想tưởng 。 故cố 說thuyết 尋tầm 名danh 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 簡giản 擇trạch 明minh 記ký 。 行hành 似tự 順thuận 尋tầm 。 故cố 分phân 別biệt 名danh 亦diệc 通thông 慧tuệ 。 念niệm 。 由do 此thử 三tam 行hành 差sai 別biệt 攝nhiếp 持trì 。 皆giai 令linh 於ư 境cảnh 明minh 了liễu 轉chuyển 異dị 。 於ư 已dĩ 了liễu 境cảnh 遮già 簡giản 行hành 生sanh 。 故cố 分phân 別biệt 名danh 不bất 通thông 於ư 想tưởng 。 於ư 未vị 了liễu 境cảnh 不bất 能năng 印ấn 持trì 。 故cố 分phân 別biệt 名danh 不bất 通thông 勝thắng 解giải 。

理lý 未vị 必tất 然nhiên 。 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 依y 緣duyên 。 行hành 相tương/tướng 。

時thời 事sự 等đẳng 故cố 。 於ư 境cảnh 齊tề 轉chuyển 。 甚thậm 難nan 分phân 別biệt 。 今kim 獨độc 如như 何hà 說thuyết 尋tầm 名danh 為vi 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 理lý 極cực 難nạn/nan 通thông 。 今kim 於ư 此thử 中trung 。 未vị 釋thích 心tâm 所sở 。 後hậu 至chí 其kỳ 次thứ 當đương 即tức 廣quảng 明minh 。 故cố 論luận 主chủ 云vân 。

心tâm 所sở 法pháp 中trung 自tự 當đương 辯biện 釋thích

計kế 度độ 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 下hạ 無vô 釋thích 處xứ 。 故cố 此thử 應ưng 明minh 。 慧tuệ 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 五ngũ 識thức 俱câu 及cập 意ý 識thức 俱câu 。 意ý 識thức 俱câu 者giả 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 定định 與dữ 散tán 。 言ngôn 意ý 地địa 者giả 。 即tức 簡giản 五ngũ 識thức 。 散tán 者giả 簡giản 定định 。 定định 中trung 之chi 慧tuệ 不bất 為vi 計kế 度độ 。 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。 念niệm 亦diệc 有hữu 二nhị 。 謂vị 二nhị 。

五ngũ 識thức 俱câu 及cập 意ý 識thức 俱câu 。 此thử 中trung 意ý 言ngôn 。 簡giản 五ngũ 識thức 俱câu 諸chư 念niệm 。 攝nhiếp 定định 。 散tán 二nhị 位vị 。 以dĩ 定định 。 散tán 位vị 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 明minh 記ký 用dụng 同đồng 。 不bất 隨tùy 名danh 轉chuyển 。 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 同đồng 。 是thị 以dĩ 總tổng 名danh 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 五ngũ 識thức 俱câu 念niệm 以dĩ 不bất 明minh 利lợi 。 差sai 別biệt 用dụng 微vi 。 故cố 不bất 得đắc 名danh 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。

若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 及cập 初sơ 靜tĩnh 慮lự 不bất 定định 意ý 識thức 。 具cụ 三tam 分phân 別biệt 。 若nhược 初sơ 靜tĩnh 慮lự 在tại 定định 意ý 識thức 。 及cập 上thượng 散tán 心tâm 。 各các 二nhị 分phần 別biệt 。 上thượng 地địa 意ý 識thức 若nhược 在tại 定định 中trung 。 及cập 五ngũ 識thức 身thân 。 各các 一nhất 分phân 別biệt 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 有hữu 尋tầm 。 伺tứ 等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 有hữu 所sở 緣duyên 。 幾kỷ 無vô 所sở 緣duyên 。 幾kỷ 有hữu 執chấp 受thọ 。 幾kỷ 無vô 執chấp 受thọ 。

頌tụng 曰viết 。

七thất 心tâm 法Pháp 界Giới 半bán 。 有hữu 所sở 緣duyên 餘dư 無vô 。

前tiền 八bát 界giới 及cập 聲thanh 。 無vô 執chấp 受thọ 餘dư 二nhị 。

論luận 曰viết 。

六lục 識thức 。 意ý 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 名danh 有hữu 所sở 緣duyên 。 能năng 取thủ 境cảnh 故cố 。 餘dư 十thập 色sắc 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 。 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 名danh 無vô 所sở 緣duyên 。 義nghĩa 準chuẩn 成thành 故cố 。

釋thích 曰viết 。

七thất 心tâm 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 。 決quyết 定định 皆giai 是thị 有hữu 所sở 緣duyên 。

有hữu 所sở 緣duyên

者giả 。 有hữu 所sở 緣duyên 故cố 。 名danh 為vi 所sở 緣duyên 。 所sở 緣duyên 者giả 何hà 。 所sở 緣duyên 。 所sở 行hành 及cập 與dữ 境cảnh 。 名danh 雖tuy 差sai 別biệt 。 其kỳ 義nghĩa 並tịnh 同đồng 。 言ngôn 。

法Pháp 界Giới 半bán

者giả 。 謂vị 即tức 此thử 中trung 法Pháp 界Giới 所sở 攝nhiếp 。 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 言ngôn 。

餘dư 無vô

者giả 。 即tức 七thất 心tâm 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phân 之chi 餘dư 。 十thập 色sắc 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 。 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 定định 無vô 所sở 緣duyên 。

阿a 闍xà 梨lê 室thất 唎rị 羅la 多đa 云vân 。

五ngũ 識thức 依y 緣duyên 俱câu 非phi 實thật 有hữu 。 極cực 微vi 一nhất 一nhất 不bất 成thành 所sở 依y 所sở 緣duyên 事sự 故cố 。 眾chúng 微vi 合hợp 成thành 所sở 依y 所sở 緣duyên 事sự 故cố 。 猶do 如như 盲manh 者giả 。 一nhất 一nhất 亦diệc 住trụ 無vô 見kiến 色sắc 用dụng 。 眾chúng 盲manh 集tập 聚tụ 見kiến 用dụng 亦diệc 無vô 。 如như 是thị 極cực 微vi 。 一nhất 一nhất 亦diệc 住trụ 無vô 依y 緣duyên 用dụng 。 眾chúng 多đa 和hòa 集tập 此thử 用dụng 亦diệc 無vô 。 故cố 處xứ 是thị 假giả 。 唯duy 界giới 是thị 實thật 。

此thử 中trung 意ý 云vân 。

五ngũ 識thức 依y 緣duyên 。 皆giai 非phi 實thật 有hữu 。 以dĩ 一nhất 一nhất 微vi 不bất 成thành 依y 緣duyên 。 非phi 但đãn 一nhất 一nhất 不bất 成thành 依y 緣duyên 。 縱túng/tung 令linh 眾chúng 多đa 極cực 微vi 和hòa 集tập 。 亦diệc 非phi 依y 緣duyên 。 唯duy 此thử 和hòa 集tập 極cực 微vi 之chi 中trung 和hòa 合hợp 。 以dĩ 為vi 五ngũ 識thức 依y 緣duyên 。 此thử 之chi 和hòa 合hợp 。 復phục 是thị 假giả 有hữu 。 是thị 故cố 五ngũ 識thức 依y 之chi 與dữ 緣duyên 。 俱câu 非phi 實thật 有hữu 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 云vân 。

五ngũ 識thức 不bất 緣duyên 非phi 實thật 有hữu 境cảnh 。 和hòa 集tập 極cực 微vi 。 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 又hựu 五ngũ 識thức 身thân 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 不bất 緣duyên 眾chúng 微vi 和hòa 合hợp 為vi 境cảnh 。 非phi 和hòa 合hợp 名danh 別biệt 目mục 少thiểu 法pháp 可khả 離ly 分phân 別biệt 。 所sở 見kiến 乃nãi 至chí 所sở 觸xúc 事sự 成thành 。 以dĩ 彼bỉ 和hòa 合hợp 無vô 別biệt 法pháp 故cố 。 唯duy 是thị 計kế 度độ 分phân 別biệt 所sở 取thủ 。 五ngũ 識thức 無vô 有hữu 計kế 度độ 功công 能năng 。 是thị 故cố 不bất 緣duyên 和hòa 合hợp 為vi 境cảnh 。 即tức 諸chư 極cực 微vi 和hòa 集tập 安an 佈# 。 恆hằng 為vi 五ngũ 識thức 生sanh 起khởi 依y 緣duyên 。 無vô 有hữu 極cực 微vi 。 不bất 和hòa 集tập 故cố 。 設thiết 有hữu 極cực 微vi 不bất 合hợp 集tập 者giả 。 是thị 彼bỉ 類loại 故cố 。 亦diệc 屬thuộc 依y 緣duyên 。 然nhiên 五ngũ 識thức 身thân 唯duy 依y 和hòa 集tập 。 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。 不bất 緣duyên 彼bỉ 起khởi 。 猶do 如như 雖tuy 有hữu 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 色sắc 等đẳng 境cảnh 界giới 。 以dĩ 五ngũ 識thức 身thân 准chuẩn 現hiện 境cảnh 故cố 。 不bất 緣duyên 彼bỉ 起khởi 。 雖tuy 不bất 緣duyên 彼bỉ 而nhi 五ngũ 境cảnh 攝nhiếp 。 又hựu 眼nhãn 識thức 身thân 不bất 緣duyên 和hòa 合hợp 為vi 境cảnh 。 以dĩ 青thanh 等đẳng 顯hiển 色sắc 應ưng 非phi 實thật 故cố 。 若nhược 眼nhãn 識thức 緣duyên 和hòa 合hợp 為vi 境cảnh 。 青thanh 黃hoàng 等đẳng 覺giác 應ưng 決quyết 定định 無vô 。 青thanh 等đẳng 不bất 應ưng 和hòa 合hợp 故cố 。 若nhược 是thị 和hòa 合hợp 。 應ưng 非phi 實thật 有hữu 。 是thị 則tắc 顯hiển 色sắc 亦diệc 假giả 非phi 真chân 。 無vô 容dung 眼nhãn 識thức 不bất 取thủ 青thanh 等đẳng 。 如như 經kinh 說thuyết 云vân 。

依y 眼nhãn 緣duyên 色sắc 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 乃nãi 至chí 依y 意ý 緣duyên 法pháp 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。 由do 是thị 故cố 知tri 。 和hòa 合hợp 非phi 是thị 色sắc 。 聲thanh 等đẳng 法pháp 。 是thị 故cố 不bất 能năng 。 為vi 五ngũ 識thức 境cảnh 。

室thất 唎rị 羅la 多đa 復phục 云vân 。

若nhược 五ngũ 識thức 身thân 了liễu 勝thắng 義nghĩa 境cảnh 。 何hà 緣duyên 五ngũ 識thức 不bất 斷đoạn 結kết 耶da 。 彼bỉ 難nạn/nan 非phi 理lý 。 了liễu 自tự 相tương/tướng 故cố 。 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。 無vô 等đẳng 引dẫn 故cố 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 一nhất 墮đọa 境cảnh 故cố 。 所sở 緣duyên 少thiểu 故cố 。 雖tuy 了liễu 勝thắng 義nghĩa 而nhi 不bất 斷đoạn 結kết 。 故cố 說thuyết 七thất 半bán 有hữu 所sở 緣duyên 中trung 。 五ngũ 界giới 唯duy 緣duyên 勝thắng 義nghĩa 為vi 境cảnh 。 餘dư 緣duyên 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 緣duyên 世thế 俗tục 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 有hữu 所sở 緣duyên 等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 九cửu 無vô 執chấp 受thọ 。 前tiền 七thất 心tâm 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 全toàn 。 此thử 八bát 及cập 聲thanh 。 皆giai 無vô 執chấp 受thọ 。 所sở 餘dư 九cửu 界giới 。 各các 通thông 二nhị 門môn 。 謂vị 有hữu 執chấp 受thọ 。 無vô 執chấp 受thọ 故cố 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 住trụ 現hiện 在tại 世thế 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 。 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 住trụ 現hiện 在tại 世thế 不bất 離ly 五ngũ 根căn 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 若nhược 住trụ 現hiện 在tại 非phi 不bất 離ly 根căn 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 。 如như 在tại 身thân 內nội 。 除trừ 與dữ 根căn 合hợp 髮phát 毛mao 爪trảo 齒xỉ 。 大đại 小tiểu 便tiện 利lợi 。 洟di 唾thóa 血huyết 等đẳng 。 及cập 在tại 身thân 外ngoại 地địa 。 水thủy 等đẳng 中trung 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 雖tuy 在tại 現hiện 世thế 而nhi 無vô 執chấp 受thọ 。

釋thích 曰viết 。

十thập 八bát 界giới 中trung 。 九cửu 無vô 執chấp 受thọ 。 何hà 等đẳng 為vi 九cửu 。

謂vị 前tiền 所sở 說thuyết 七thất 有hữu 所sở 緣duyên 。 並tịnh 全toàn 法Pháp 界Giới 。 此thử 八bát 及cập 聲thanh 。 皆giai 無vô 執chấp 受thọ 。 頌tụng 中trung 。

及cập

言ngôn 。 具cụ 含hàm 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 顯hiển 總tổng 集tập 。 謂vị 八bát 及cập 聲thanh 總tổng 無vô 執chấp 受thọ 。 二nhị 顯hiển 異dị 門môn 。 謂vị 餘dư 師sư 說thuyết 不bất 離ly 根căn 聲thanh 亦diệc 有hữu 執chấp 受thọ 。 餘dư 九cửu 通thông 二nhị 。 此thử 之chi 二nhị 九cửu 。 皆giai 決quyết 定định 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 九cửu 種chủng 定định 無vô 執chấp 受thọ 。 後hậu 之chi 九cửu 界giới 決quyết 定định 通thông 二nhị 。 後hậu 九cửu 者giả 何hà 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 。 除trừ 聲thanh 四tứ 境cảnh 。 通thông 有hữu 執chấp 受thọ 及cập 無vô 執chấp 受thọ 。 頌tụng 云vân 。

前tiền 八bát 界giới 及cập 聲thanh 無vô 執chấp 受thọ

不bất 言ngôn 。

餘dư 二nhị

即tức 恐khủng 疑nghi 之chi 後hậu 之chi 九cửu 界giới 唯duy 有hữu 執chấp 受thọ 。 是thị 以dĩ 故cố 置trí 。

餘dư 二nhị

之chi 言ngôn 。 令linh 決quyết 定định 知tri 通thông 有hữu 執chấp 受thọ 及cập 無vô 執chấp 受thọ 。

眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 住trụ 現hiện 在tại 世thế 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。

者giả 。 此thử 與dữ 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 展triển 轉chuyển 損tổn 益ích 更cánh 相tương 隨tùy 故cố 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。

過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 。

者giả 。 不bất 隨tùy 心tâm 等đẳng 有hữu 損tổn 益ích 故cố 。

色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 住trụ 現hiện 在tại 世thế 不bất 離ly 五ngũ 根căn 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。

者giả 。 亦diệc 而nhi 五ngũ 根căn 種chủng 類loại 而nhi 說thuyết 。 不bất 離ly 於ư 根căn 。 義nghĩa 如như 根căn 釋thích 。

若nhược 住trụ 現hiện 在tại 非phi 不bất 離ly 根căn 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 。

者giả 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 一nhất 向hướng 皆giai 唯duy 是thị 無vô 執chấp 受thọ 。 現hiện 在tại 離ly 根căn 。 亦diệc 無vô 執chấp 受thọ 。 此thử 類loại 是thị 何hà 。 如như 論luận 自tự 云vân 。

如như 在tại 身thân 內nội 。 除trừ 與dữ 根căn 合hợp 。 髮phát 毛mao 爪trảo 齒xỉ 。

此thử 之chi 四tứ 界giới 若nhược 與dữ 根căn 合hợp 。 剪tiễn 拔bạt 之chi 時thời 。 即tức 有hữu 苦khổ 受thọ 。

大đại 小tiểu 便tiện 利lợi 洟di 唾thóa 血huyết

等đẳng 者giả 。 取thủ 精tinh 污ô 痰đàm 癊ấm 。

及cập 在tại 身thân 外ngoại 地địa 。 水thủy 等đẳng 。

等đẳng

者giả 。 取thủ 大đại 風phong 瓦ngõa 石thạch 草thảo 木mộc 磚# 塊khối 。 如như 此thử 等đẳng 中trung 。 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 雖tuy 在tại 現hiện 而nhi 無vô 執chấp 受thọ 。

論luận 。

有hữu 執chấp 受thọ 者giả 。 此thử 言ngôn 何hà 義nghĩa 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 共cộng 所sở 執chấp 持trì 。 攝nhiếp 為vi 依y 處xứ 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 損tổn 益ích 展triển 轉chuyển 更cánh 相tương 隨tùy 故cố 。 即tức 諸chư 世thế 間gian 說thuyết 有hữu 覺giác 觸xúc 眾chúng 緣duyên 。 所sở 觸xúc 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 故cố 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 名danh 無vô 執chấp 受thọ 。

釋thích 曰viết 。

何hà 以dĩ 起khởi 問vấn 。 有hữu 為vi 之chi 法pháp 無vô 我ngã 。 我ngã 所sở 。 無vô 有hữu 主chủ 宰tể 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 。 云vân 何hà 可khả 得đắc 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 故cố 有hữu 斯tư 問vấn 。 問vấn 云vân 。

有hữu 執chấp 受thọ 者giả 。 此thử 言ngôn 何hà 義nghĩa 。

本bổn 論luận 中trung 說thuyết 。

己kỷ 身thân 所sở 攝nhiếp 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 論luận 主chủ 釋thích 云vân 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 共cộng 所sở 執chấp 持trì 。 攝nhiếp 為vi 依y 處xứ 。 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 損tổn 益ích 展triển 轉chuyển 更cánh 相tương 隨tùy 故cố 。

等đẳng 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 共cộng 所sở 執chấp 持trì 。 攝nhiếp 為vi 依y 處xứ 。 義nghĩa 應ưng 已dĩ 備bị 。 何hà 用dụng 更cánh 言ngôn 。

損tổn 益ích 展triển 轉chuyển 更cánh 相tương 隨tùy 故cố

等đẳng 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 。 非phi 色sắc 。 無vô 有hữu 方phương 所sở 。 依y 處xứ 難nan 知tri 。 是thị 故cố 論luận 主chủ 復phục 言ngôn 。

損tổn 益ích 展triển 轉chuyển 更cánh 相tương 隨tùy 故cố

如như 何hà 名danh 為vi 。

損tổn 益ích 展triển 轉chuyển

如như 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 以dĩ 安an 善thiện 那na 等đẳng 藥dược 塗đồ 之chi 。 眼nhãn 根căn 爽sảng 朗lãng 。 發phát 識thức 明minh 利lợi 。 此thử 即tức 名danh 為vi 。 根căn 益ích 於ư 識thức 。 翻phiên 此thử 名danh 損tổn 。 若nhược 時thời 識thức 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 相tương 應ứng 。 能năng 益ích 於ư 根căn 。 名danh 識thức 益ích 根căn 。 翻phiên 此thử 名danh 損tổn 。 此thử 即tức 名danh 為vi 。

展triển 轉chuyển 損tổn 益ích

即tức 諸chư 世thế 間gian 說thuyết 有hữu 覺giác 觸xúc 眾chúng 緣duyên 。 所sở 觸xúc 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 故cố 。

者giả 。 以dĩ 世thế 間gian 說thuyết 。 若nhược 所sở 依y 損tổn 即tức 有hữu 苦khổ 受thọ 。 以dĩ 常thường 妨phương 護hộ 茅mao 灰hôi 火hỏa 刺thứ 霜sương 雹bạc 等đẳng 緣duyên 。 及cập 內nội 貪tham 瞋sân 怖bố 憂ưu 悲bi 等đẳng 。 因nhân 如như 是thị 事sự 。 即tức 便tiện 變biến 異dị 。 因nhân 若nhược 火hỏa 刺thứ 等đẳng 煩phiền 惱não 所sở 依y 。 即tức 有hữu 苦khổ 受thọ 。 若nhược 喜hỷ 悅duyệt 事sự 意ý 遍biến 所sở 依y 。 即tức 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 世thế 間gian 說thuyết 此thử 。 名danh 為vi 執chấp 受thọ 。

問vấn 。

前tiền 於ư 聖thánh 教giáo 已dĩ 說thuyết 執chấp 受thọ 。 何hà 用dụng 更cánh 依y 世thế 俗tục 說thuyết 耶da 。

答đáp 。

眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 是thị 所sở 執chấp 受thọ 。 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 是thị 能năng 執chấp 受thọ 。 今kim 有hữu 執chấp 義nghĩa 唯duy 在tại 諸chư 根căn 。 非phi 於ư 心tâm 所sở 。 若nhược 更cánh 不bất 依y 世thế 俗tục 說thuyết 者giả 。 遇ngộ 緣duyên 所sở 依y 有hữu 苦khổ 樂lạc 等đẳng 。 同đồng 所sở 依y 根căn 。 是thị 有hữu 執chấp 受thọ 。 是thị 以dĩ 更cánh 依y 世thế 俗tục 釋thích 之chi 。 令linh 其kỳ 了liễu 知tri 心tâm 。 心tâm 所sở 等đẳng 非phi 有hữu 執chấp 受thọ 。

毗tỳ 婆bà 沙sa 師sư 說thuyết 。

若nhược 諸chư 色sắc 法pháp 逼bức 迫bách 斷đoạn 壞hoại 。 便tiện 能năng 生sanh 苦khổ 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 即tức 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 己kỷ 身thân 攝nhiếp 。 名danh 為vi 執chấp 受thọ 。

有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。

若nhược 我ngã 執chấp 執chấp 為vi 我ngã 所sở 有hữu 。 名danh 為vi 執chấp 受thọ 苦khổ 。 若nhược 爾nhĩ 。 即tức 濫lạm 心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 為vi 有hữu 執chấp 受thọ 。 以dĩ 於ư 心tâm 所sở 亦diệc 執chấp 我ngã 故cố 。

此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 無vô 如như 是thị 失thất 。 以dĩ 心tâm 。 心tâm 所sở 與dữ 我ngã 執chấp 俱câu 執chấp 彼bỉ 根căn 等đẳng 為vi 我ngã 所sở 有hữu 。 故cố 唯duy 九cửu 界giới 通thông 有hữu 執chấp 受thọ 。 諸chư 心tâm 。 心tâm 所sở 與dữ 我ngã 執chấp 俱câu 為vi 能năng 執chấp 。 非phi 能năng 執chấp 法pháp 為vi 有hữu 執chấp 受thọ 我ngã 。 復phục 心tâm 所sở 為vi 能năng 。 所sở 執chấp 。 義nghĩa 不bất 定định 故cố 。 非phi 有hữu 執chấp 受thọ 。

復phục 有hữu 餘dư 云vân 。

不bất 離ly 身thân 根căn 名danh 有hữu 執chấp 受thọ 。 此thử 應ưng 思tư 擇trạch 前tiền 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 如như 言ngôn 。

心tâm 。 心tâm 所sở 法pháp 共cộng 所sở 執chấp 持trì 。 攝nhiếp 為vi 依y 處xứ 。

者giả 。 色sắc 等đẳng 四tứ 法pháp 體thể 非phi 是thị 根căn 。 不bất 能năng 與dữ 心tâm 。 心tâm 所sở 為vi 依y 處xứ 。 應ưng 為vi 無vô 執chấp 。

答đáp 。

無vô 如như 是thị 失thất 。 此thử 色sắc 等đẳng 四tứ 不bất 離ly 於ư 根căn 。 雖tuy 不bất 能năng 與dữ 心tâm 。 心tâm 所sở 為vi 根căn 依y 。 然nhiên 亦diệc 能năng 為vi 依y 處xứ 。 故cố 無vô 斯tư 過quá 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 有hữu 執chấp 受thọ 等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 大đại 種chủng 性tánh 。 幾kỷ 所sở 造tạo 性tánh 。 幾kỷ 可khả 積tích 集tập 。 幾kỷ 非phi 積tích 集tập 。

頌tụng 曰viết 。

觸xúc 界giới 中trung 有hữu 二nhị 。 餘dư 九cửu 色sắc 所sở 造tạo 。

法pháp 一nhất 分phần/phân 亦diệc 然nhiên 。 十thập 色sắc 可khả 積tích 集tập 。

論luận 曰viết 。

觸xúc 界giới 通thông 二nhị 。 謂vị 大đại 種chủng 及cập 所sở 造tạo 。 大đại 種chủng 有hữu 四tứ 。 謂vị 堅kiên 性tánh 等đẳng 。 所sở 造tạo 有hữu 七thất 。 謂vị 滑hoạt 性tánh 等đẳng 。 依y 大đại 種chủng 生sanh 。 故cố 名danh 所sở 造tạo 。 餘dư 九cửu 色sắc 界giới 唯duy 是thị 所sở 造tạo 。 謂vị 五ngũ 色sắc 根căn 。 色sắc 等đẳng 四tứ 境cảnh 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 無vô 表biểu 業nghiệp 色sắc 。 亦diệc 唯duy 所sở 造tạo 。 餘dư 七thất 心tâm 界giới 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 除trừ 無vô 表biểu 色sắc 。 俱câu 非phi 二nhị 種chủng 。

釋thích 曰viết 。

此thử 文văn 之chi 中trung 有hữu 決quyết 定định 義nghĩa 。 謂vị 觸xúc 決quyết 定định 通thông 大đại 種chủng 及cập 所sở 造tạo 二nhị 種chủng 。 餘dư 九cửu 色sắc 界giới 及cập 法Pháp 界Giới 半bán 。 決quyết 定định 是thị 所sở 造tạo 。 無vô 有hữu 一nhất 界giới 唯duy 是thị 大đại 種chủng 。 義nghĩa 准chuẩn 知tri 餘dư 俱câu 非phi 二nhị 種chủng 。 此thử 類loại 是thị 何hà 。 謂vị 七thất 心tâm 界giới 。 法Pháp 界Giới 一nhất 分phần/phân 除trừ 無vô 表biểu 色sắc 。 餘dư 如như 論luận 文văn 。

論luận 。

尊tôn 者giả 覺giác 天thiên 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

十thập 種chủng 色sắc 處xứ 唯duy 大đại 種chủng 性tánh 。

釋thích 曰viết 。

此thử 師sư 意ý 說thuyết 。

離ly 能năng 造tạo 外ngoại 。 無vô 別biệt 所sở 造tạo 。

唯duy

言ngôn 是thị 遮già 。 造tạo 色sắc 有hữu 。 無vô 無vô 表biểu 。 故cố 說thuyết 色sắc 處xứ 定định 唯duy 有hữu 十thập 。

論luận 。

彼bỉ 說thuyết 不bất 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。

此thử 即tức 斥xích 。 斥xích 彼bỉ 計kế 云vân 。

汝nhữ 說thuyết 離ly 於ư 能năng 造tạo 無vô 別biệt 所sở 造tạo 。 理lý 定định 不bất 然nhiên 。 彼bỉ 師sư 有hữu 云vân 。

非phi 唯duy 是thị 言ngôn 便tiện 為vi 定định 量lượng 。

論luận 。

契Khế 經Kinh 唯duy 說thuyết 堅kiên 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 為vi 大đại 種chủng 故cố 。 此thử 四tứ 大đại 種chủng 唯duy 觸xúc 攝nhiếp 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 引dẫn 經kinh 以dĩ 答đáp 。 世Thế 尊Tôn 唯duy 說thuyết 大đại 種chủng 有hữu 四tứ 。 謂vị 地địa 界giới 等đẳng 。 不bất 說thuyết 有hữu 十thập 。 又hựu 堅kiên 等đẳng 性tánh 。 現hiện 可khả 得đắc 故cố 。 若nhược 離ly 大đại 種chủng 無vô 別biệt 所sở 造tạo 。 有hữu 色sắc 之chi 處xứ 應ưng 唯duy 有hữu 四tứ 。 不bất 應ưng 有hữu 十thập 。 或hoặc 唯duy 一nhất 處xứ 。 所sở 謂vị 觸xúc 處xứ 。 以dĩ 諸chư 大đại 種chủng 觸xúc 處xứ 攝nhiếp 故cố 。 又hựu 世Thế 尊Tôn 說thuyết 堅kiên 。 濕thấp 等đẳng 法pháp 謂vị 大đại 種chủng 故cố 。 非phi 眼nhãn 等đẳng 處xứ 。 有hữu 如như 是thị 相tướng 。 量lượng 云vân 。

非phi 諸chư 所sở 造tạo 唯duy 大đại 種chủng 性tánh （# 宗tông ）# 。 與dữ 堅kiên 。 濕thấp 等đẳng 相tương/tướng 各các 別biệt 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 受thọ 性tánh （# 喻dụ ）# 。

彼bỉ 云vân 。

如như 何hà 得đắc 知tri 眼nhãn 等đẳng 所sở 造tạo 。 與dữ 堅kiên 等đẳng 性tánh 相tướng 各các 別biệt 耶da 。

論luận 。

非phi 堅kiên 。 濕thấp 等đẳng 眼nhãn 等đẳng 所sở 取thủ 。 非phi 色sắc 。 聲thanh 等đẳng 身thân 根căn 所sở 覺giác 。

釋thích 曰viết 。

以dĩ 諸chư 大đại 種chủng 觸xúc 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 唯duy 身thân 根căn 境cảnh 。 眼nhãn 等đẳng 色sắc 等đẳng 非phi 觸xúc 處xứ 攝nhiếp 。 非phi 身thân 根căn 覺giác 。 色sắc 等đẳng 四tứ 處xứ 是thị 所sở 見kiến 。 聞văn 及cập 所sở 嗅khứu 。 嚐thường 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 是thị 能năng 見kiến 。 聞văn 及cập 嗅khứu 。 嚐thường 。 覺giác 。 非phi 是thị 所sở 觸xúc 。 若nhược 唯duy 大đại 種chủng 。 應ưng 一nhất 切thiết 根căn 取thủ 一nhất 切thiết 境cảnh 。 然nhiên 無vô 是thị 事sự 。 故cố 論luận 言ngôn 。

非phi 堅kiên 。 濕thấp 等đẳng 眼nhãn 等đẳng 所sở 取thủ 。

由do 此thử 故cố 知tri 。 地địa 。 水thủy 等đẳng 性tánh 非phi 色sắc 。 聲thanh 性tánh 。 非phi 色sắc 。 聲thanh 等đẳng 身thân 根căn 所sở 取thủ 。 由do 是thị 故cố 知tri 。 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 非phi 大đại 種chủng 性tánh 。 其kỳ 理lý 極cực 成thành 。

論luận 。

是thị 故cố 彼bỉ 說thuyết 理lý 定định 不bất 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。

此thử 結kết 成thành 也dã 。

論luận 。

又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 。

苾bật 芻sô 當đương 知tri 。 眼nhãn 謂vị 內nội 處xứ 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 淨tịnh 色sắc 。 有hữu 色sắc 。 無vô 見kiến 。 有hữu 對đối 。 乃nãi 至chí 身thân 處xứ 廣quảng 說thuyết 亦diệc 爾nhĩ 。 苾bật 芻sô 當đương 知tri 。 色sắc 謂vị 外ngoại 處xứ 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 色sắc 。 有hữu 見kiến 。 有hữu 對đối 。 聲thanh 謂vị 外ngoại 處xứ 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 色sắc 。 無vô 見kiến 。 有hữu 對đối 。 香hương 。 味vị 二nhị 處xứ 廣quảng 說thuyết 亦diệc 爾nhĩ 。 觸xúc 謂vị 外ngoại 處xứ 。 是thị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 有hữu 色sắc 。 無vô 見kiến 。 有hữu 對đối 。 如như 是thị 經Kinh 中trung 唯duy 說thuyết 觸xúc 處xứ 攝nhiếp 四tứ 大đại 種chủng 。 分phân 明minh 顯hiển 示thị 餘dư 有hữu 色sắc 處xứ 皆giai 非phi 大đại 種chủng 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 引dẫn 經kinh 重trọng/trùng 成thành 。 經kinh 中trung 世Thế 尊Tôn 不bất 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 為vi 境cảnh 。 為vi 顯hiển 自tự 性tánh 是thị 其kỳ 內nội 處xứ 及cập 別biệt 顯hiển 境cảnh 。 由do 此thử 故cố 知tri 。 根căn 境cảnh 體thể 相tướng 所sở 顯hiển 各các 異dị 。 即tức 此thử 經Kinh 說thuyết 大đại 種chủng 唯duy 四tứ 。 觸xúc 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 是thị 身thân 根căn 取thủ 。 異dị 色sắc 外ngoại 處xứ 。 是thị 別biệt 外ngoại 處xứ 。 由do 此thử 故cố 說thuyết 。 有hữu 色sắc 處xứ 非phi 唯duy 能năng 造tạo 。 雖tuy 此thử 大đại 種chủng 觸xúc 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 不bất 遍biến 攝nhiếp 一nhất 切thiết 觸xúc 處xứ 。 以dĩ 經kinh 中trung 說thuyết 。

觸xúc 謂vị 外ngoại 處xứ 。 是thị 四tứ 大đại 種chủng 。 及cập 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。

四tứ 大đại 種chủng

言ngôn 。 攝nhiếp 根căn 性tánh 等đẳng 。

所sở 造tạo

之chi 言ngôn 。 攝nhiếp 滑hoạt 性tánh 等đẳng 。 故cố 四tứ 大đại 種chủng 唯duy 能năng 彼bỉ 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 。 故cố 決quyết 定định 知tri 餘dư 有hữu 色sắc 處xứ 皆giai 非phi 大đại 種chủng 。 若nhược 一nhất 切thiết 色sắc 皆giai 大đại 種chủng 者giả 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 唯duy 說thuyết 觸xúc 處xứ 分phân 為vi 二nhị 類loại 。 餘dư 眼nhãn 等đẳng 處xứ 。 即tức 不bất 如như 是thị 。 以dĩ 能năng 造tạo 色sắc 與dữ 所sở 造tạo 色sắc 。 其kỳ 性tánh 各các 異dị 。 故cố 佛Phật 世Thế 尊Tôn 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 更cánh 無vô 異dị 因nhân 。 若nhược 說thuyết 色sắc 處xứ 唯duy 大đại 種chủng 性tánh 。 是thị 則tắc 此thử 說thuyết 與dữ 經kinh 相tương 違vi 。

論luận 。

若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 契Khế 經Kinh 中trung 言ngôn 。

謂vị 於ư 眼nhãn 肉nhục 團đoàn 中trung 。 若nhược 內nội 各các 別biệt 堅kiên 性tánh 堅kiên 類loại 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。

釋thích 曰viết 。

覺giác 天thiên 又hựu 云vân 。

若nhược 眼nhãn 等đẳng 根căn 非phi 大đại 種chủng 者giả 。 何hà 故cố 契Khế 經Kinh 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

眼nhãn 肉nhục 團đoàn 中trung 堅kiên 性tánh 堅kiên 類loại 即tức 是thị 地địa 界giới 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 世Thế 尊Tôn 意ý 說thuyết 。 地địa 等đẳng 大đại 種chủng 聚tụ 集tập 為vi 根căn 。 故cố 於ư 經kinh 中trung 置trí 肉nhục 團đoàn 言ngôn 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 此thử 言ngôn 何hà 用dụng 。

論luận 。

彼bỉ 說thuyết 不bất 離ly 眼nhãn 根căn 肉nhục 團đoàn 有hữu 堅kiên 性tánh 等đẳng 。 無vô 相tướng 違vi 過quá 。

釋thích 曰viết 。

此thử 經Kinh 所sở 言ngôn 。 約ước 意ý 趣thú 說thuyết 。 不bất 離ly 眼nhãn 根căn 所sở 依y 肉nhục 團đoàn 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 非phi 約ước 眼nhãn 根căn 極cực 微vi 。 此thử 約ước 所sở 依y 能năng 然nhiên 依y 故cố 。 非phi 此thử 肉nhục 團đoàn 。 即tức 名danh 眼nhãn 根căn 。 而nhi 是thị 淨tịnh 色sắc 。

有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。

佛Phật 隨tùy 世thế 想tưởng 。 故cố 有hữu 此thử 言ngôn 。 世thế 間gian 相tương/tướng 。 彼bỉ 所sở 依y 肉nhục 團đoàn 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 。 而nhi 眼nhãn 想tưởng 非phi 想tưởng 淨tịnh 色sắc 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 即tức 但đãn 應ưng 言ngôn 眼nhãn 堅kiên 性tánh 堅kiên 類loại 。 何hà 用dụng 更cánh 說thuyết 肉nhục 團đoàn 之chi 言ngôn 。 所sở 依y 肉nhục 團đoàn 。 聲thanh 第đệ 七thất 轉chuyển 。 即tức 約ước 此thử 釋thích 。 顯hiển 彼bỉ 根căn 微vi 所sở 依y 大đại 種chủng 及cập 眼nhãn 依y 肉nhục 團đoàn 大đại 種chủng 。 皆giai 攝nhiếp 在tại 此thử 。

覺giác 天thiên 云vân 。

又hựu 云vân 若nhược 眼nhãn 等đẳng 根căn 及cập 色sắc 等đẳng 境cảnh 非phi 大đại 種chủng 者giả 。 是thị 則tắc 便tiện 與dữ 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 。 《# 入nhập 胎thai 經kinh 》# 說thuyết 。

苾bật 芻sô 當đương 知tri 。 地địa 等đẳng 六lục 界giới 即tức 是thị 士sĩ 夫phu 。 若nhược 離ly 大đại 種chủng 有hữu 眼nhãn 等đẳng 相tương/tướng 。 色sắc 等đẳng 境cảnh 者giả 。 不bất 應ưng 唯duy 說thuyết 地địa 等đẳng 六lục 界giới 。 有hữu 體thể 之chi 法pháp 。 非phi 應ưng 秘bí 匿nặc 而nhi 不bất 盡tận 說thuyết 。

論luận 。

《# 入nhập 胎thai 經kinh 》# 中trung 唯duy 說thuyết 六lục 界giới 為vi 士sĩ 夫phu 者giả 。 為vi 顯hiển 能năng 成thành 士sĩ 夫phu 本bổn 事sự 。 非phi 唯duy 爾nhĩ 所sở 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 依y 主chủ 令linh 彼bỉ 覺giác 天thiên 所sở 引dẫn 契Khế 經Kinh 。 此thử 《# 入nhập 胎thai 經kinh 》# 約ước 引dẫn 主chủ 起khởi 。 彼bỉ 約ước 本bổn 事sự 。 明minh 依y 最tối 初sơ 羯yết 羅la 藍lam 位vị 。 唯duy 此thử 六lục 界giới 為vi 士sĩ 夫phu 體thể 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 彼bỉ 然nhiên 非phi 有hữu 。 雖tuy 有hữu 言ngôn 根căn 。 未vị 能năng 覺giác 觸xúc 。 縱túng/tung 有hữu 色sắc 等đẳng 。 未vị 能năng 為vi 境cảnh 。 此thử 之chi 六lục 界giới 。 從tùng 續tục 生sanh 心tâm 至chí 故cố 終chung 心tâm 。 任nhậm 持trì 相tương 續tục 。 非phi 無vô 其kỳ 用dụng 。

有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。

唯duy 四tứ 大đại 種chủng 為vi 所sở 造tạo 依y 。 更cánh 無vô 餘dư 法Pháp 。 非phi 此thử 所sở 造tạo 為vi 大đại 種chủng 依y 。 三tam 界giới 縛phược 脫thoát 皆giai 因nhân 相tương/tướng 識thức 。 非phi 由do 相tương/tướng 我ngã 。 受thọ 等đẳng 心tâm 所sở 。 皆giai 依y 心tâm 王vương 。 空không 界giới 之chi 義nghĩa 。 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 故cố 此thử 六lục 界giới 是thị 極cực 本bổn 事sự 。

問vấn 。

何hà 大đại 種chủng 為vi 所sở 造tạo 依y 。 色sắc 等đẳng 非phi 能năng 為vi 大đại 種chủng 依y 。

答đáp 。

以dĩ 四tứ 大đại 種chủng 遍biến 諸chư 色sắc 。 諸chư 色sắc 聚tụ 中trung 有hữu 堅kiên 等đẳng 性tánh 。 青thanh 等đẳng 不bất 爾nhĩ 。 以dĩ 示thị 無vô 故cố 。

覺giác 天thiên 又hựu 云vân 。

何hà 得đắc 知tri 契Khế 經Kinh 之chi 言ngôn 。 如như 仁nhân 所sở 說thuyết 。 異dị 我ngã 所sở 言ngôn 。

論luận 。

彼bỉ 經kinh 復phục 說thuyết 六lục 觸xúc 處xứ 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 通thông 彼bỉ 《# 入nhập 胎thai 經kinh 》# 說thuyết 六lục 界giới 已dĩ 。 無vô 間gian 又hựu 說thuyết 六lục 觸xúc 處xứ 故cố 。 謂vị 眼nhãn 觸xúc 處xứ 至chí 意ý 觸xúc 處xứ 。 所sở 說thuyết 觸xúc 處xứ 。 具cụ 攝nhiếp 根căn 境cảnh 。 三tam 和hòa 生sanh 故cố 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 非phi 如như 汝nhữ 說thuyết 無vô 生sanh 造tạo 色sắc 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 世Thế 尊Tôn 但đãn 應ưng 說thuyết 無vô 六lục 界giới 。 不bất 應ưng 復phục 說thuyết 此thử 六lục 觸xúc 處xứ 。 說thuyết 六lục 觸xúc 言ngôn 。 應ưng 來lai 無vô 用dụng 。

復phục 有hữu 餘dư 過quá 。

論luận 。

又hựu 諸chư 心tâm 所sở 應ưng 非phi 有hữu 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 重trùng 以dĩ 理lý 證chứng 。 如như 是thị 經Kinh 中trung 唯duy 說thuyết 堅kiên 等đẳng 。 不bất 說thuyết 眼nhãn 等đẳng 。 故cố 撥bát 無vô 造tạo 色sắc 。 又hựu 此thử 經Kinh 中trung 唯duy 說thuyết 於ư 識thức 。 不bất 說thuyết 受thọ 等đẳng 。 應ưng 無vô 心tâm 所sở 。

覺giác 天thiên 又hựu 云vân 。

如như 離ly 大đại 種chủng 。 無vô 別biệt 所sở 造tạo 。 如như 是thị 離ly 心tâm 。 無vô 別biệt 心tâm 所sở 。 斯tư 有hữu 何hà 過quá 。

論luận 。

亦diệc 不bất 應ưng 執chấp 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 引dẫn 餘dư 經kinh 證chứng 。 雖tuy 不bất 與dữ 《# 胎thai 經kinh 》# 相tương 違vi 。 然nhiên 違vi 解giải 經kinh 。

覺giác 天thiên 又hựu 云vân 。

我ngã 違vi 何hà 經kinh 。

論luận 。

以dĩ 契Khế 經Kinh 言ngôn 。

想tưởng 。 受thọ 等đẳng 心tâm 所sở 法pháp 。 依y 止chỉ 心tâm 故cố 。

釋thích 曰viết 。

論luận 主chủ 引dẫn 經kinh 。 若nhược 唯duy 有hữu 心tâm 。 無vô 心tâm 所sở 者giả 。 然nhiên 但đãn 應ưng 言ngôn 想tưởng 。 受thọ 等đẳng 心tâm 。 即tức 不bất 應ưng 言ngôn 想tưởng 等đẳng 心tâm 所sở 。 又hựu 此thử 經Kinh 言ngôn 。

依y 止chỉ 心tâm 故cố

非phi 心tâm 自tự 體thể 還hoàn 依y 止chỉ 心tâm 。 能năng 依y 。 所sở 依y 。 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 量lượng 云vân 。

想tưởng 等đẳng 心tâm 所sở 。 離ly 自tự 所sở 依y 。 定định 有hữu 別biệt 體thể （# 宗tông ）# 。 依y 彼bỉ 轉chuyển 故cố （# 因nhân ）# 。 如như 壁bích 持trì 畫họa （# 喻dụ ）# 。 又hựu 違vi 餘dư 經kinh 。

論luận 。

又hựu 亦diệc 說thuyết 有hữu 貪tham 心tâm 等đẳng 故cố 。

釋thích 曰viết 。

論luận 主chủ 又hựu 引dẫn 餘dư 經kinh 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。

有hữu 貪tham 心tâm 。 有hữu 瞋sân 心tâm 。 有hữu 癡si 心tâm 等đẳng 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 如như 此thử 經Kinh 言ngôn 。

有hữu 貪tham 心tâm 者giả 。 有hữu 彼bỉ 貪tham 心tâm 。 名danh 有hữu 貪tham 心tâm 。 心tâm 對đối 貪tham 等đẳng 。 方phương 名danh 有hữu 貪tham 。 非phi 獨độc 自tự 體thể 而nhi 言ngôn 有hữu 彼bỉ 。 由do 此thử 故cố 知tri 。 貪tham 等đẳng 心tâm 所sở 。 離ly 心tâm 別biệt 有hữu 。

論luận 。

由do 此thử 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 諸chư 界giới 大đại 種chủng 。 所sở 造tạo 差sai 別biệt 義nghĩa 成thành 。

釋thích 曰viết 。

此thử 論luận 主chủ 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 大đại 種chủng 性tánh 等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 五ngũ 根căn 。 五ngũ 境cảnh 十thập 有hữu 色sắc 界giới 是thị 所sở 積tích 集tập 。 極cực 微vi 聚tụ 故cố 。 義nghĩa 準chuẩn 餘dư 八bát 非phi 所sở 積tích 集tập 。 非phi 極cực 微vi 故cố 。

釋thích 曰viết 。

此thử 有hữu 準chuẩn 義nghĩa 十thập 有hữu 色sắc 界giới 是thị 所sở 積tích 集tập 。 頌tụng 雖tuy 不bất 說thuyết 。 義nghĩa 準chuẩn 可khả 知tri 。 餘dư 之chi 八bát 界giới 非phi 所sở 積tích 集tập 。 積tích 集tập 之chi 義nghĩa 。 唯duy 在tại 極cực 微vi 。 極cực 微vi 眾chúng 聚tụ 積tích 名danh 積tích 集tập 。 故cố 十thập 色sắc 界giới 是thị 所sở 積tích 集tập 。 餘dư 如như 論luận 文văn 。

論luận 。

如như 是thị 已dĩ 說thuyết 所sở 積tích 集tập 等đẳng 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 幾kỷ 能năng 斫chước 。 幾kỷ 所sở 斫chước 。 幾kỷ 能năng 燒thiêu 。 幾kỷ 所sở 燒thiêu 。 幾kỷ 能năng 稱xưng 。 幾kỷ 所sở 稱xưng 。

頌tụng 曰viết 。

謂vị 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 。 能năng 斫chước 及cập 所sở 斫chước 。

亦diệc 所sở 燒thiêu 能năng 稱xưng 。 能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng 諍tranh 。

論luận 曰viết 。

色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 成thành 斧phủ 。 薪tân 等đẳng 。 此thử 即tức 名danh 為vi 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 。

釋thích 曰viết 。

頌tụng 言ngôn

謂vị 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 能năng 斫chước 及cập 所sở 斫chước

者giả 。 論luận 言ngôn 遮già 內nội 四tứ 者giả 。 簡giản 去khứ 外ngoại 六lục 界giới 中trung 聲thanh 。 法pháp 二nhị 界giới 。 言ngôn 。

斧phủ 。 薪tân 等đẳng 。

者giả 。

等đẳng

言ngôn 通thông 斧phủ 及cập 薪tân 二nhị 處xứ 。

斧phủ 等đẳng

等đẳng 取thủ 刀đao 劍kiếm 。 此thử 為vi 能năng 斫chước 。

薪tân 等đẳng

等đẳng 取thủ 諸chư 草thảo 木mộc 等đẳng 。 此thử 為vi 所sở 斫chước 。 論luận 中trung 從tùng 勝thắng 作tác 如như 是thị 釋thích 。 理lý 實thật 此thử 等đẳng 少thiểu 分phần 互hỗ 通thông 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 。

亦diệc 有hữu 刀đao 斧phủ 能năng 斫chước 刀đao 斧phủ 。 亦diệc 有hữu 堅kiên 硬ngạnh 草thảo 木mộc 之chi 類loại 能năng 斫chước 刀đao 斧phủ 。

論luận 。

何hà 法pháp 名danh 斫chước 。

釋thích 曰viết 。

此thử 問vấn 也dã 。 何hà 以dĩ 有hữu 斯tư 問vấn 起khởi 。 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 生sanh 已dĩ 即tức 滅diệt 。 不bất 得đắc 至chí 於ư 。 所sở 斫chước 之chi 用dụng 。 剎sát 那na 之chi 中trung 生sanh 便tiện 滅diệt 故cố 。 若nhược 就tựu 剎sát 那na 。 亦diệc 不bất 可khả 斫chước 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 時thời 極cực 促xúc 故cố 。 若nhược 別biệt 剎sát 那na 。 義nghĩa 亦diệc 不bất 可khả 。 前tiền 後hậu 剎sát 那na 不bất 相tương 待đãi 故cố 。 若nhược 得đắc 徑kính 停đình 至chí 第đệ 二nhị 念niệm 。 即tức 應ưng 是thị 常thường 。 是thị 以dĩ 問vấn 云vân 。

何hà 法pháp 名danh 斫chước 。

論luận 。

薪tân 等đẳng 色sắc 聚tụ 相tương/tướng 逼bức 續tục 生sanh 。 斧phủ 等đẳng 分phân 隔cách 令linh 各các 續tục 起khởi 。 此thử 法pháp 名danh 斫chước 。

釋thích 曰viết 。

此thử 答đáp 也dã 。 故cố 不bất 應ưng 執chấp 此thử 更cánh 別biệt 有hữu 能năng 。 所sở 斫chước 。 言ngôn 。

色sắc 聚tụ

者giả 。 如như 一nhất 極cực 微vi 。 定định 不bất 可khả 分phân 為vi 之chi 二nhị 分phần 。 此thử 無vô 斫chước 義nghĩa 。 多đa 微vi 聚tụ 集tập 方phương 名danh 所sở 斫chước 。

相tương/tướng 逼bức 續tục 生sanh

者giả 。 如như 一nhất 事sự 中trung 相tương 續tục 。 相tương 離ly 。 二nhị 義nghĩa 不bất 並tịnh 。 相tương 離ly 法pháp 中trung 。 亦diệc 無vô 斫chước 義nghĩa 。 故cố 所sở 斫chước 義nghĩa 在tại 相tương 續tục 中trung 。 聚tụ 相tương 續tục 中trung 。 斧phủ 等đẳng 分phân 隔cách 。 得đắc 名danh 為vi 斫chước 。 剎sát 那na 之chi 法pháp 。 不bất 假giả 刀đao 斧phủ 。 自tự 然nhiên 斷đoạn 絕tuyệt 。 故cố 不bất 名danh 斫chước 。 是thị 相tương 續tục 法pháp 。 斧phủ 等đẳng 分phân 隔cách 令linh 各các 續tục 起khởi 。 即tức 名danh 為vi 斫chước 。 且thả 如như 有hữu 法pháp 。 一nhất 類loại 續tục 起khởi 。 中trung 有hữu 異dị 因nhân 。 隔cách 為vi 二nhị 分phần 。 以dĩ 異dị 因nhân 故cố 。 有hữu 異dị 果quả 生sanh 。 異dị 類loại 續tục 起khởi 。 是thị 以dĩ 色sắc 等đẳng 四tứ 外ngoại 種chủng 界giới 。 名danh 為vi 能năng 斫chước 。 離ly 此thử 非phi 餘dư 。

問vấn 。

若nhược 唯duy 聚tụ 集tập 及cập 聚tụ 相tương 續tục 生sanh 。 名danh 能năng 。 所sở 斫chước 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 亦diệc 是thị 聚tụ 集tập 。 亦diệc 相tương 續tục 生sanh 。 應ưng 名danh 斫chước 等đẳng 。 何hà 以dĩ 說thuyết 言ngôn 離ly 色sắc 等đẳng 四tứ 餘dư 無vô 斫chước 義nghĩa 。 為vi 對đối 此thử 問vấn 。

論luận 。

身thân 等đẳng 色sắc 根căn 不bất 名danh 所sở 斫chước 。 非phi 可khả 全toàn 斷đoạn 。 令linh 成thành 二nhị 故cố 。 非phi 身thân 根căn 等đẳng 可khả 成thành 二nhị 分phần 。 支chi 分phân 離ly 身thân 則tắc 無vô 根căn 故cố 。

釋thích 曰viết 。

離ly 身thân 支chi 分phần/phân 。 即tức 無vô 身thân 根căn 。 不bất 覺giác 觸xúc 故cố 。 由do 此thử 義nghĩa 知tri 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 。 不bất 名danh 所sở 斫chước 。

問vấn 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 如như 見kiến 劓tị 鼻tị 。 雖tuy 被bị 劓tị 已dĩ 。 卻khước 安an 本bổn 處xứ 。 封phong 藥dược 附phụ 之chi 。 後hậu 復phục 如như 本bổn 亦diệc 能năng 覺giác 觸xúc 。 故cố 前tiền 所sở 言ngôn 支chi 分phân 離ly 身thân 便tiện 不bất 覺giác 觸xúc 。 此thử 義nghĩa 如như 何hà 。

答đáp 。

彼bỉ 異dị 熟thục 根căn 既ký 被bị 截tiệt 已dĩ 。 更cánh 不bất 相tương 續tục 。 彼bỉ 卻khước 續tục 者giả 。 是thị 長trưởng 養dưỡng 根căn 還hoàn 能năng 覺giác 觸xúc 。

又hựu 問vấn 。

若nhược 說thuyết 身thân 根căn 不bất 可khả 斷đoạn 者giả 。 現hiện 見kiến 蜥# 蜴# 被bị 截tiệt 尾vĩ 已dĩ 。 其kỳ 尾vĩ 跳khiêu 動động 。 若nhược 無vô 身thân 根căn 。 動động 者giả 是thị 何hà 。

答đáp 。

彼bỉ 跳khiêu 動động 者giả 。 非phi 是thị 身thân 根căn 。 唯duy 是thị 風phong 界giới 。 動động 是thị 風phong 用dụng 。 身thân 根căn 之chi 用dụng 。 但đãn 是thị 能năng 觸xúc 。 是thị 故cố 動động 者giả 不bất 名danh 身thân 根căn 。

論luận 。

又hựu 身thân 根căn 等đẳng 亦diệc 非phi 能năng 斫chước 。 以dĩ 淨tịnh 妙diệu 故cố 。 如như 珠châu 寶bảo 光quang 。

釋thích 曰viết 。

如như 說thuyết 身thân 根căn 不bất 為vi 所sở 斫chước 。 亦diệc 非phi 能năng 斫chước 。 以dĩ 淨tịnh 妙diệu 故cố 。 猶do 如như 珠châu 光quang 。 不bất 可khả 斫chước 之chi 分phần 為vi 二nhị 分phần 。 既ký 非phi 所sở 斫chước 。 亦diệc 非phi 能năng 斫chước 。 聲thanh 界giới 亦diệc 非phi 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 。 非phi 常thường 相tương 續tục 自tự 間gian 斷đoạn 故cố 。 非phi 與dữ 色sắc 等đẳng 常thường 相tương 續tục 轉chuyển 故cố 。 無vô 能năng 斫chước 及cập 所sở 斫chước 義nghĩa 。 如như 能năng 。 所sở 斫chước 。 能năng 燒thiêu 。 所sở 燒thiêu 。 能năng 稱xưng 。 所sở 稱xưng 。 如như 是thị 六lục 義nghĩa 。 七thất 心tâm 。 法Pháp 界Giới 。 六lục 義nghĩa 皆giai 無vô 。 非phi 有hữu 質chất 故cố 。 非phi 聚tụ 故cố 。

論luận 。

如như 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 。 體thể 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 。

所sở 燒thiêu 能năng 稱xưng

其kỳ 體thể 亦diệc 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。

燒thiêu 者giả 是thị 何hà 。 相tương 續tục 色sắc 中trung 。 火hỏa 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 起khởi 於ư 作tác 用dụng 。 令linh 此thử 變biến 異dị 。 異dị 相tướng 續tục 起khởi 。 名danh 之chi 為vi 燒thiêu 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 非phi 是thị 所sở 燒thiêu 。 以dĩ 淨tịnh 妙diệu 故cố 。 遇ngộ 火hỏa 等đẳng 緣duyên 即tức 便tiện 滅diệt 盡tận 。 非phi 所sở 變biến 異dị 。 異dị 相tướng 續tục 起khởi 。 相tương 續tục 起khởi 。 方phương 名danh 為vi 燒thiêu 。 諸chư 根căn 既ký 無vô 。 故cố 不bất 名danh 燒thiêu 。

論luận 。

謂vị 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 名danh

所sở 燒thiêu 能năng 稱xưng

身thân 等đẳng 色sắc 根căn 亦diệc 非phi 二nhị 事sự 。 以dĩ 淨tịnh 妙diệu 故cố 。 如như 珠châu 寶bảo 光quang 。 聲thanh 界giới 總tổng 非phi 。 不bất 相tương 續tục 故cố 。

能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng

有hữu 異dị 諍tranh 論luận 。 謂vị 或hoặc 有hữu 說thuyết 。

能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng

體thể 亦diệc 如như 前tiền 。 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 。 或hoặc 復phục 有hữu 說thuyết 唯duy 有hữu 火hỏa 界giới 可khả 名danh 能năng 燒thiêu 。 所sở 稱xưng 為vi 重trọng/trùng 。

釋thích 曰viết 。

此thử 二nhị 師sư 中trung 。 前tiền 師sư 意ý 云vân 。

火hỏa 界giới 雖tuy 即tức 以dĩ 為vi 能năng 燒thiêu 。 非phi 獨độc 能năng 燒thiêu 。 亦diệc 不bất 離ly 於ư 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 後hậu 師sư 之chi 意ý 就tựu 增tăng 勝thắng 說thuyết 。 雖tuy 火hỏa 界giới 與dữ 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 。 然nhiên 能năng 燒thiêu 用dụng 。 火hỏa 界giới 遍biến 增tăng 。 所sở 稱xưng 亦diệc 爾nhĩ 。 其kỳ 性tánh 遍biến 增tăng 。

問vấn 。

既ký 六lục 種chủng 用dụng 唯duy 外ngoại 四tứ 界giới 。 有hữu 何hà 因nhân 故cố 。 為vi 能năng 。 所sở 斫chước 乃nãi 至chí 。

能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng

差sai 別biệt 。

答đáp 。

是thị 四tứ 界giới 中trung 。 火hỏa 種chủng 作tác 用dụng 有hữu 勝thắng 劣liệt 義nghĩa 。 堅kiên 等đẳng 用dụng 勝thắng 則tắc 為vi 能năng 斫chước 。 堅kiên 等đẳng 用dụng 劣liệt 則tắc 為vi 所sở 斫chước 。

能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng

義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。 現hiện 見kiến 斧phủ 等đẳng 猛mãnh 風phong 濬# 水thủy 烈liệt 火hỏa 等đẳng 中trung 堅kiên 等đẳng 增tăng 盛thịnh 。 而nhi 能năng 壞hoại 於ư 木mộc 山sơn 薪tân 等đẳng 。 如như 麥mạch 豆đậu 等đẳng 。 鹽diêm 合hợp 味vị 。 隨tùy 味vị 強cường 盛thịnh 。 舌thiệt 即tức 先tiên 覺giác 。 如như 是thị 色sắc 等đẳng 四tứ 界giới 之chi 中trung 。 隨tùy 大đại 種chủng 用dụng 有hữu 勝thắng 劣liệt 故cố 。 有hữu 能năng 。 所sở 斫chước 等đẳng 。 此thử 中trung 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 等đẳng 作tác 用dụng 。 應ưng 知tri 皆giai 是thị 。 彼bỉ 外ngoại 四tứ 界giới 。 非phi 謂vị 大đại 種chủng 。 若nhược 言ngôn 。

遍biến 以dĩ 火hỏa 界giới 增tăng 盛thịnh 為vi 能năng 燒thiêu

者giả 。 即tức 應ưng 斧phủ 等đẳng 能năng 斫chước 義nghĩa 中trung 。 地địa 界giới 遍biến 增tăng 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 皆giai 應ưng 唯duy 是thị 大đại 種chủng 作tác 用dụng 。 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 不bất 應ưng 執chấp 言ngôn 唯duy 有hữu 火hỏa 界giới 可khả 為vi 能năng 燒thiêu 。 所sở 稱xưng 唯duy 其kỳ 性tánh 。 應ưng 知tri 一nhất 切thiết 。 皆giai 外ngoại 四tứ 界giới 。 隨tùy 應ứng 勝thắng 劣liệt 。 即tức 為vi 能năng 斫chước 。 所sở 斫chước 。

能năng 燒thiêu 所sở 稱xưng

義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。

問vấn 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 論luận 主chủ 何hà 以dĩ 不bất 遮già 後hậu 師sư 。 所sở 說thuyết 之chi 義nghĩa 。

答đáp 。

論luận 主chủ 但đãn 約ước 增tăng 盛thịnh 聚tụ 義nghĩa 。 故cố 不bất 令linh 遮già 。 以dĩ 此thử 師sư 云vân 。

能năng 燒thiêu 之chi 中trung 。 火hỏa 界giới 增tăng 盛thịnh 。 所sở 稱xưng 之chi 中trung 。 其kỳ 性tánh 增tăng 盛thịnh 。 此thử 二nhị 之chi 中trung 。 二nhị 性tánh 稍sảo 增tăng 。 論luận 主chủ 微vi 許hứa 能năng 斫chước 之chi 中trung 雖tuy 地địa 性tánh 增tăng 。 增tăng 非phi 唯duy 地địa 。 世thế 間gian 現hiện 見kiến 。 正chánh 斫chước 之chi 時thời 。 斧phủ 等đẳng 刃nhận 熱nhiệt 。 如như 彼bỉ 亦diệc 有hữu 火hỏa 界giới 等đẳng 增tăng 。 不bất 同đồng 前tiền 二nhị 。 唯duy 火hỏa 唯duy 其kỳ 彼bỉ 中trung 遍biến 盛thịnh 。 其kỳ 所sở 遮già 者giả 。 遮già 彼bỉ 唯duy 火hỏa 。 不bất 兼kiêm 外ngoại 界giới 。 其kỳ 所sở 許hứa 者giả 。 許hứa 彼bỉ 增tăng 盛thịnh 。 故cố 不bất 令linh 遮già 止chỉ 。

上thượng 來lai 大đại 門môn 分phân 別biệt 十thập 八bát 界giới 有hữu 見kiến 。 無vô 見kiến 。 及cập 能năng 所sở 稱xưng 燒thiêu 等đẳng 義nghĩa 竟cánh 。

阿a 毗tỳ 達đạt 磨ma 俱câu 舍xá 論luận 實thật 義nghĩa 疏sớ/sơ 。 卷quyển 第đệ 三tam 。

〔# 錄lục 文văn 完hoàn 〕#