Phật Quang Đại Từ Điển

Á LỊCH SƠN ĐẠI

(亞歷山大) (ALEXANDER THE GREAT; 356tr. T.L – 323 tr. T.L) Là quốc vương của Macedonia thuộc miền bắc Hi Lạp vào thế kỉ thứ tư trước Tây lịch. Giết cha chiếm ngôi. Vào khoảng năm 334 đến 331 trước Tây lịch, ông liên tiếp chinh phục Tiểu Á Tế Á, Syria, Ai Cập và Ba Tư. Năm 326 trước Tây lịch (năm thứ 43 đời Chu Hiển Vương), ông vượt sông Ấn Độ để đánh nước Ấn, vua nước Tháp Khắc Tây Lạp (Taxila) ra xin hàng. Họ Á lại đánh bại nước Phổ Lỗ (Purus), rồi thúc quân tiến tới phía đông, thẳng đến đông bộ Tỉ A Tư (Beas), tới đây, quân binh không chịu tiến thêm nữa, nhà vua bèn quay về Tây. Năm 323 trước Tây lịch, về đến thành Ba Tỉ Luân (Babylon) chưa được bao lâu thì chết. Họ Á vốn muốn dung hợp văn minh và dân tộc Đông Tây, tạo dựng một thời đại Hi Lạp hóa, nhưng vì mất sớm, nên cái kế hoạch định sáp nhập tỉnh Bàng Già Phổ (Punjab) vào bản đồ Đế quốc nửa chừng bị bỏ dở. Sau khi Á Lịch Sơn chết, đế quốc bị các bộ hạ chia cắt, chính quyền đã được thiết lập ở Ấn Độ liền tiêu diệt, trong các thư tịch của Ấn Độ cổ đại, không thấy có một chữ nào nói đến việc họ chinh phục Ấn Độ.