A Di Đà Kinh Lược Giải Viên Trung Sao – Quyển 0001

阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh 略Lược 解Giải 圓Viên 中Trung 鈔Sao
Quyển 0001
明Minh 大Đại 佑Hữu 述Thuật 傳Truyền 燈Đăng 鈔Sao

天thiên 台thai 山sơn 幽u 谿khê 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 。 撰soạn 。

夫phu 如Như 來Lai 口khẩu 密mật 。 語ngữ 意ý 多đa 含hàm 。 譬thí 王vương 索sách 仙tiên 陀đà 婆bà 。 一nhất 名danh 而nhi 具cụ 四tứ 實thật 。 惟duy 彼bỉ 智trí 臣thần 。 善thiện 解giải 其kỳ 義nghĩa 。 俟sĩ 王vương 之chi 若nhược 出xuất 若nhược 食thực 。 若nhược 飲ẩm 若nhược 戰chiến 。 一nhất 唱xướng 乎hồ 此thử 。 則tắc 奉phụng 之chi 以dĩ 馬mã 。 以dĩ 鹽diêm 以dĩ 水thủy 以dĩ 器khí 。 莫mạc 不bất 會hội 王vương 之chi 心tâm 。 適thích 王vương 之chi 意ý 。 菩Bồ 薩Tát 智trí 臣thần 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 善thiện 解giải 如Như 來Lai 。 之chi 所sở 說thuyết 法Pháp 。 於ư 淺thiển 法pháp 中trung 作tác 深thâm 說thuyết 。 深thâm 法Pháp 中trung 作tác 淺thiển 說thuyết 。 亦diệc 淺thiển 亦diệc 深thâm 法Pháp 中trung 。 作tác 非phi 淺thiển 非phi 深thâm 說thuyết 。 非phi 淺thiển 非phi 深thâm 法Pháp 中trung 。 作tác 亦diệc 淺thiển 亦diệc 深thâm 說thuyết 。 造tạo 論luận 弘hoằng 經kinh 豐phong 約ước 適thích 所sở 。 既ký 不bất 令linh 智trí 退thoái 。 亦diệc 不bất 使sử 義nghĩa 闕khuyết 。 然nhiên 後hậu 可khả 謂vị 升thăng 其kỳ 堂đường 。 而nhi 入nhập 其kỳ 室thất 也dã 。 此thử 佛Phật 說thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 經kinh 。 乃nãi 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 於ư 深thâm 法Pháp 中trung 作tác 淺thiển 說thuyết 。 廣quảng 法pháp 中trung 作tác 略lược 說thuyết 者giả 也dã 。 說thuyết 既ký 略lược 矣hĩ 。 而nhi 智trí 臣thần 為vi 之chi 解giải 。 不bất 得đắc 不bất 略lược 。 義nghĩa 既ký 深thâm 矣hĩ 。 而nhi 智trí 臣thần 為vi 之chi 解giải 。 不bất 得đắc 不bất 深thâm 。 解giải 略lược 不bất 令linh 其kỳ 智trí 退thoái 。 理lý 深thâm 不bất 令linh 其kỳ 義nghĩa 闕khuyết 。 以dĩ 略lược 探thám 廣quảng 。 從tùng 容dung 中trung 道đạo 。 余dư 於ư 吳ngô 門môn 。 蘧# 菴am 大đại 師sư 略lược 解giải 見kiến 矣hĩ 。 其kỳ 序tự 有hữu 曰viết 。 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 直trực 顯hiển 於ư 心tâm 源nguyên 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 。 又hựu 曰viết 了liễu 唯duy 心tâm 之chi 本bổn 具cụ 。 億ức 剎sát 非phi 遙diêu 。 知tri 大đại 願nguyện 之chi 可khả 憑bằng 。 三tam 祇kỳ 橫hoạnh/hoành 截tiệt 。 噫# 括quát 盡tận 全toàn 經kinh 。 厥quyết 語ngữ 何hà 其kỳ 略lược 。 惟duy 心tâm 本bổn 性tánh 。 厥quyết 義nghĩa 何hà 其kỳ 深thâm 。 微vi 菩Bồ 薩Tát 智trí 臣thần 。 烏ô 能năng 至chí 於ư 是thị 乎hồ 。 今kim 為vi 之chi 鈔sao 。 而nhi 特đặc 題đề 為vi 圓viên 中trung 者giả 。 意ý 以dĩ 極cực 樂lạc 依y 正chánh 。 為vi 妙diệu 有hữu 一nhất 心tâm 。 持trì 名danh 為vi 真chân 空không 。 微vi 真chân 空không 。 而nhi 莫mạc 能năng 證chứng 於ư 極cực 樂lạc 之chi 妙diệu 有hữu 。 微vi 妙diệu 有hữu 。 而nhi 莫mạc 能năng 顯hiển 於ư 此thử 心tâm 之chi 真chân 空không 。 所sở 謂vị 不bất 思tư 議nghị 假giả 。 非phi 偏thiên 假giả 。 真chân 空không 不bất 空không 。 非phi 但đãn 空không 。 合hợp 是thị 二nhị 者giả 而nhi 行hành 之chi 。 則tắc 圓viên 中trung 圓viên 滿mãn 。 非phi 但đãn 中trung 之chi 道đạo 成thành 。 是thị 故cố 命mạng 為vi 鈔sao 焉yên 。 意ý 欲dục 讀đọc 是thị 經Kinh 而nhi 修tu 行hành 者giả 。 顧cố 名danh 思tư 義nghĩa 。 誠thành 宜nghi 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 而nhi 萬vạn 慮lự 皆giai 忘vong 。 則tắc 真chân 空không 之chi 理lý 彰chương 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 念niệm 念niệm 相tương 續tục 。 則tắc 妙diệu 有hữu 之chi 理lý 顯hiển 。 行hành 成thành 而nhi 見kiến 佛Phật 。 心tâm 淨tịnh 而nhi 華hoa 開khai 。 娑sa 婆bà 之chi 印ấn 壞hoại 而nhi 極cực 樂lạc 之chi 文văn 成thành 。 印ấn 壞hoại 所sở 以dĩ 空không 其kỳ 情tình 。 是thị 之chi 謂vị 真chân 空không 。 文văn 成thành 所sở 以dĩ 立lập 其kỳ 法pháp 。 是thị 之chi 為vi 妙diệu 有hữu 。 二nhị 者giả 俱câu 忘vong 而nhi 俱câu 存tồn 。 彌di 陀đà 之chi 經kinh 。 厥quyết 語ngữ 所sở 以dĩ 略lược 。 厥quyết 義nghĩa 所sở 以dĩ 深thâm 。 爰viên 因nhân 鈔sao 次thứ 。 故cố 揭yết 題đề 義nghĩa 。 而nhi 漫mạn 為vi 之chi 序tự 云vân 。

皇hoàng 明minh 天thiên 啟khải 龍long 飛phi 之chi 初sơ 年niên 季quý 冬đông 哉tai 生sanh 明minh 下hạ 筆bút 故cố 序tự

阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh 略Lược 解Giải 圓Viên 中Trung 鈔Sao

佛Phật 說Thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh 略Lược 解Giải 序Tự

明minh 。 吳ngô 郡quận 沙Sa 門Môn 。 大đại 佑hữu 。 述thuật 。

天thiên 台thai 山sơn 幽u 谿khê 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 。 鈔sao 。

△# 次thứ 能năng 述thuật 人nhân 。

師sư 字tự 蘧# 菴am 大đại 佑hữu 其kỳ 諱húy 也dã 。 為vi 蘇tô 州châu 北bắc 禪thiền 天thiên 台thai 講giảng 寺tự 住trụ 持trì 。 精tinh 于vu 教giáo 理lý 。 其kỳ 於ư 淨tịnh 土độ 一nhất 門môn 。 尤vưu 得đắc 其kỳ 妙diệu 。 有hữu 淨tịnh 土độ 指chỉ 歸quy 集tập 。 盛thịnh 行hành 于vu 世thế 。 其kỳ 俗tục 姓tánh 桑tang 梓# 尚thượng 俟sĩ 詳tường 考khảo 。

三tam 所sở 述thuật 序tự 二nhị 。 初sơ 序tự 說thuyết 經Kinh 之chi 由do 。 次thứ 序tự 略lược 註chú 之chi 由do 。 初sơ 為vi 二nhị 。 初sơ 序tự 緣duyên 起khởi 。 次thứ 序tự 說thuyết 經Kinh 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 初sơ 推thôi 尋tầm 源nguyên 流lưu 。 次thứ 正chánh 序tự 緣duyên 起khởi 。 初sơ 為vi 二nhị 。 初sơ 真chân 源nguyên 不bất 二nhị 。 次thứ 妄vọng 派phái 成thành 殊thù 。

葢# 言ngôn 約ước 真chân 源nguyên 。 則tắc 一nhất 性tánh 之chi 中trung 。 原nguyên 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。 則tắc 何hà 須tu 如Như 來Lai 出xuất 世thế 說thuyết 經Kinh 。 唯duy 妄vọng 派phái 成thành 殊thù 。 故cố 我ngã 佛Phật 示thị 生sanh 演diễn 教giáo 。 今kim 先tiên 明minh 真chân 源nguyên 不bất 二nhị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 夫phu 寂tịch 光quang 真chân 淨tịnh 。 初sơ 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。

【# 鈔sao 】# 寂tịch 光quang 者giả 四tứ 種chủng 淨tịnh 土độ 之chi 一nhất 也dã 。 四tứ 淨tịnh 土độ 者giả 。 一nhất 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 淨tịnh 土độ 。 二nhị 方phương 便tiện 有hữu 餘dư 淨tịnh 土độ 。 三tam 實thật 報báo 無vô 障chướng 礙ngại 淨tịnh 土độ 。 四tứ 常thường 寂tịch 光quang 淨tịnh 土độ 。 各các 有hữu 淨tịnh 穢uế 。 唯duy 上thượng 品phẩm 寂tịch 光quang 。 為vi 真chân 實thật 淨tịnh 土độ 。 餘dư 之chi 淨tịnh 土độ 。 皆giai 帶đái 虗hư 設thiết 故cố 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 真chân 淨tịnh 之chi 言ngôn 。 非phi 離ly 三tam 土thổ/độ 。 別biệt 有hữu 寂tịch 光quang 可khả 得đắc 。 只chỉ 指chỉ 下hạ 三tam 土thổ/độ 之chi 體thể 。 理lý 本bổn 究cứu 竟cánh 。 與dữ 寂tịch 光quang 更cánh 無vô 差sai 別biệt 。 故cố 四tứ 明minh 尊tôn 者giả 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 須tu 知tri 四tứ 土thổ/độ 有hữu 橫hoạnh/hoành 有hữu 豎thụ 。 仍nhưng 知tri 橫hoạnh/hoành 豎thụ 只chỉ 在tại 一nhất 處xứ 。 如như 同đồng 居cư 土thổ/độ 。 趣thú 爾nhĩ 一nhất 處xứ 。 即tức 是thị 實thật 報báo 。 若nhược 破phá 無vô 明minh 。 轉chuyển 身thân 入nhập 者giả 。 斯tư 是thị 法Pháp 身thân 。 同đồng 佛Phật 體thể 用dụng 。 稱xưng 實thật 妙diệu 報báo 。 則tắc 六lục 根căn 淨tịnh 人nhân 。 亦diệc 莫mạc 能năng 預dự 。 豈khởi 居cư 二Nhị 乘Thừa 。 此thử 則tắc 一nhất 處xứ 竪thụ 論luận 實thật 報báo 。 若nhược 未vị 破phá 無vô 明minh 。 即tức 身thân 見kiến 者giả 。 此thử 乃nãi 諸chư 佛Phật 及cập 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 堪kham 見kiến 者giả 加gia 之chi 。 令linh 見kiến 實thật 報báo 土thổ/độ 也dã 。 葢# 有hữu 機cơ 緣duyên 。 雖tuy 未vị 破phá 惑hoặc 。 已dĩ 修tu 中trung 觀quán 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 會hội 。 及cập 諸chư 座tòa 席tịch 。 雜tạp 類loại 之chi 機cơ 。 咸hàm 見kiến 身thân 土thổ/độ 難nan 思tư 者giả 是thị 。 實thật 報báo 既ký 爾nhĩ 。 方phương 便tiện 寂tịch 光quang 。 橫hoạnh/hoành 論luận 同đồng 處xứ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 同đồng 居cư 處xứ 。 論luận 三tam 土thổ/độ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。 於ư 方phương 便tiện 處xứ 。 論luận 二nhị 土thổ/độ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。 於ư 實thật 報báo 處xứ 論luận 一nhất 土thổ/độ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 至chí 寂tịch 光quang 處xứ 。 無vô 橫hoạnh/hoành 無vô 竪thụ 。 當đương 處xứ 亦diệc 無vô 。 今kim 云vân 寂tịch 光quang 真chân 淨tịnh 。 乃nãi 直trực 標tiêu 真chân 體thể 也dã 。 初sơ 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。 彰chương 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 也dã 。 葢# 以dĩ 四tứ 土thổ/độ 淨tịnh 穢uế 言ngôn 之chi 。 於ư 同đồng 居cư 娑sa 婆bà 則tắc 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 清thanh 泰thái 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 以dĩ 方phương 便tiện 對đối 同đồng 居cư 言ngôn 之chi 。 則tắc 同đồng 居cư 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 方phương 便tiện 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 以dĩ 方phương 便tiện 當đương 土thổ/độ 言ngôn 之chi 。 則tắc 方phương 便tiện 穢uế 邦bang 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 之chi 便tiện 淨tịnh 土độ 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 以dĩ 實thật 報báo 對đối 方phương 便tiện 言ngôn 之chi 。 則tắc 方phương 便tiện 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 實thật 報báo 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 以dĩ 實thật 報báo 當đương 土thổ/độ 言ngôn 之chi 。 則tắc 實thật 報báo 穢uế 邦bang 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 實thật 報báo 淨tịnh 土độ 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 若nhược 以dĩ 實thật 報báo 對đối 寂tịch 光quang 言ngôn 之chi 。 則tắc 實thật 報báo 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 寂tịch 光quang 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 以dĩ 寂tịch 光quang 當đương 土thổ/độ 言ngôn 之chi 。 則tắc 寂tịch 光quang 穢uế 邦bang 惟duy 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 寂tịch 光quang 淨tịnh 土độ 惟duy 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 已dĩ 上thượng 皆giai 約ước 修tu 成thành 。 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 言ngôn 之chi 。 故cố 有hữu 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。 今kim 序tự 云vân 初sơ 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 者giả 。 乃nãi 約ước 性tánh 具cụ 十thập 界giới 。 五ngũ 陰ấm 國quốc 土độ 。 惟duy 有hữu 十thập 界giới 苦khổ 樂lạc 圓viên 融dung 之chi 性tánh 。 而nhi 無vô 十thập 界giới 苦khổ 樂lạc 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 即tức 生sanh 佛Phật 等đẳng 有hữu 真Chân 如Như 不bất 變biến 之chi 體thể 。 本bổn 無vô 淨tịnh 穢uế 之chi 殊thù 。 何hà 有hữu 苦khổ 樂lạc 之chi 異dị 。 故cố 此thử 一nhất 句cú 。 科khoa 為vi 真chân 源nguyên 不bất 二nhị 。 以dĩ 為vi 下hạ 妄vọng 派phái 成thành 殊thù 張trương 本bổn 。 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 為vi 。 性tánh 覺giác 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 明minh 妙diệu 。 又hựu 曰viết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 週# 遍biến 法Pháp 界Giới 是thị 也dã 。 四tứ 種chủng 淨tịnh 土độ 具cụ 如như 下hạ 釋thích 。

△# 次thứ 妄vọng 派phái 成thành 殊thù 。

【# 疏sớ/sơ 】# 妄vọng 識thức 紛phân 紜vân 。 遂toại 有hữu 聖thánh 凡phàm 之chi 異dị 。

【# 鈔sao 】# 妄vọng 識thức 者giả 。 三tam 惑hoặc 之chi 總tổng 名danh 也dã 。 葢# 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 從tùng 性tánh 覺giác 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 明minh 妙diệu 中trung 。 一nhất 念niệm 俄nga 然nhiên 晦hối 昧muội 。 而nhi 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。 因nhân 而nhi 為vi 三tam 細tế 之chi 。 無vô 明minh 塵trần 沙sa 因nhân 而nhi 為vi 六lục 粗thô 之chi 。 見kiến 惑hoặc 思tư 惑hoặc 一nhất 變biến 而nhi 為vi 寂tịch 光quang 穢uế 土thổ/độ 。 二nhị 變biến 而nhi 為vi 實thật 報báo 穢uế 土thổ/độ 。 三tam 變biến 而nhi 為vi 方phương 便tiện 穢uế 土thổ/độ 。 四tứ 變biến 而nhi 為vi 同đồng 居cư 穢uế 土thổ/độ 。 如như 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 為vì 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 為vi 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 故cố 曰viết 妄vọng 識thức 紛phân 紜vân 遂toại 有hữu 聖thánh 凡phàm 之chi 異dị 。 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 華hoa 嚴nghiêm 所sở 謂vị 。 能năng 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 。 遂toại 分phần/phân 十thập 法Pháp 界Giới 。 是thị 故cố 科khoa 為vi 妄vọng 派phái 成thành 殊thù 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 初sơ 句cú 雖tuy 云vân 寂tịch 光quang 真chân 淨tịnh 。 初sơ 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。 不bất 妨phương 乎hồ 不bất 殊thù 而nhi 殊thù 。 即tức 性tánh 具cụ 十thập 界giới 也dã 。 次thứ 句cú 雖tuy 云vân 妄vọng 識thức 紛phân 紜vân 。 遂toại 有hữu 聖thánh 凡phàm 之chi 異dị 。 不bất 妨phương 乎hồ 異dị 而nhi 不bất 異dị 。 即tức 在tại 性tánh 無vô 殊thù 也dã 。 良lương 由do 真Chân 如Như 雖tuy 不bất 變biến 。 不bất 妨phương 乎hồ 不bất 變biến 而nhi 隨tùy 緣duyên 。 妄vọng 識thức 雖tuy 隨tùy 緣duyên 。 不bất 妨phương 乎hồ 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 變biến 。 以dĩ 緣duyên 緣duyên 故cố 。 是thị 以dĩ 不bất 殊thù 而nhi 殊thù 。 以dĩ 不bất 變biến 故cố 。 是thị 以dĩ 異dị 而nhi 不bất 異dị 。 能năng 知tri 乎hồ 此thử 。 方phương 能năng 了liễu 今kim 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 。 乃nãi 全toàn 性tánh 以dĩ 起khởi 淨tịnh 修tu 。 全toàn 修tu 而nhi 在tại 一nhất 性tánh 也dã 。

△# 次thứ 正chánh 序tự 緣duyên 起khởi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 是thị 漂phiêu 流lưu 五ngũ 濁trược 。 莫mạc 返phản 一nhất 真chân 。 故cố 我ngã 釋thích 尊tôn 。 示thị 生sanh 堪kham 忍nhẫn 。

【# 鈔sao 】# 此thử 正chánh 序tự 如Như 來Lai 說thuyết 經Kinh 之chi 緣duyên 起khởi 也dã 。 葢# 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 久cửu 證chứng 真chân 常thường 。 何hà 有hữu 王vương 宮cung 之chi 受thọ 生sanh 。 但đãn 因nhân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 無vô 始thỉ 墮đọa 落lạc 。 故cố 有hữu 娑sa 婆bà 之chi 出xuất 世thế 。 漂phiêu 流lưu 五ngũ 濁trược 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 從tùng 涅Niết 槃Bàn 性tánh 海hải 。 鼓cổ 識thức 浪lãng 以dĩ 揚dương 波ba 。 弊tệ 澄trừng 圓viên 而nhi 失thất 湛trạm 。 渣# 滓chỉ 明minh 妙diệu 。 汩# 沒một 性tánh 真chân 。 良lương 由do 先tiên 失thất 之chi 以dĩ 動động 。 故cố 曰viết 漂phiêu 流lưu 。 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 。 覺giác 明minh 空không 昧muội 。 相tương 待đãi 生sanh 搖dao 是thị 也dã 。 次thứ 失thất 之chi 以dĩ 昏hôn 。 故cố 曰viết 五ngũ 濁trược 。 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 晦hối 昧muội 為vi 空không 是thị 也dã 。 然nhiên 而nhi 昏hôn 必tất 具cụ 動động 。 動động 必tất 具cụ 昏hôn 。 是thị 則tắc 流lưu 即tức 濁trược 也dã 濁trược 即tức 流lưu 也dã 。 昏hôn 動động 之chi 惑hoặc 既ký 形hình 。 明minh 靜tĩnh 之chi 真chân 即tức 失thất 。 但đãn 此thử 五ngũ 濁trược 。 有hữu 粗thô 細tế 不bất 同đồng 。 如như 楞lăng 嚴nghiêm 之chi 言ngôn 劫kiếp 濁trược 云vân 。 汝nhữ 見kiến 虗hư 空không 。 遍biến 十thập 方phương 界giới 。 空không 見kiến 不bất 分phân 。 有hữu 空không 無vô 體thể 。 有hữu 見kiến 無vô 覺giác 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 一nhất 重trọng 。 名danh 為vi 劫kiếp 濁trược 。 此thử 則tắc 兼kiêm 三tam 惑hoặc 而nhi 言ngôn 之chi 也dã 。 若nhược 如như 尋tầm 常thường 所sở 說thuyết 。 人nhân 壽thọ 二nhị 萬vạn 歲tuế 時thời 。 方phương 入nhập 劫kiếp 濁trược 。 此thử 則tắc 獨độc 指chỉ 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 。 最tối 熾sí 盛thịnh 時thời 以dĩ 言ngôn 之chi 也dã 。 然nhiên 而nhi 或hoặc 有hữu 細tế 不bất 兼kiêm 粗thô 。 而nhi 未vị 嘗thường 有hữu 麤thô 不bất 兼kiêm 細tế 今kim 但đãn 正chánh 指chỉ 。 釋thích 尊tôn 示thị 生sanh 堪kham 忍nhẫn 之chi 時thời 。 而nhi 粗thô 者giả 適thích 當đương 其kỳ 情tình 。 若nhược 曰viết 莫mạc 返phản 一nhất 真chân 。 亦diệc 是thị 兼kiêm 細tế 以dĩ 言ngôn 之chi 也dã 。 示thị 生sanh 堪kham 忍nhẫn 。 正chánh 當đương 垂thùy 應ưng 。 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 穢uế 土thổ/độ 。 且thả 言ngôn 劣liệt 應ưng 丈trượng 六lục 老lão 比Bỉ 丘Khâu 身thân 相tướng 而nhi 已dĩ 。 若nhược 亦diệc 兼kiêm 細tế 惑hoặc 而nhi 言ngôn 。 則tắc 義nghĩa 含hàm 垂thùy 應ưng 。 上thượng 之chi 二nhị 土thổ/độ 也dã 。

△# 次thứ 序tự 說thuyết 經Kinh 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 序tự 住trú 處xứ 機cơ 宜nghi 。 次thứ 序tự 所sở 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 今kim 先tiên 序tự 住trú 處xứ 機cơ 宜nghi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 當đương 祇kỳ 園viên 之chi 嘉gia 會hội 。 告cáo 身thân 子tử 之chi 利lợi 根căn 。

【# 鈔sao 】# 祇kỳ 園viên 嘉gia 會hội 說thuyết 經Kinh 之chi 住trú 處xứ 也dã 。 身thân 子tử 利lợi 根căn 所sở 被bị 之chi 當đương 機cơ 也dã 。 論luận 此thử 經Kinh 所sở 被bị 機cơ 宜nghi 。 厥quyết 品phẩm 有hữu 三tam 。 一nhất 菩Bồ 薩Tát 。 二nhị 二Nhị 乘Thừa 三tam 凡phàm 夫phu 。 葢# 淨tịnh 土độ 法Pháp 門môn 。 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 。 絕tuyệt 口khẩu 不bất 談đàm 。 以dĩ 子tử 果quả 既ký 盡tận 。 則tắc 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 。 不bất 說thuyết 身thân 後hậu 有hữu 生sanh 。 今kim 盛thịnh 談đàm 之chi 。 乃nãi 菩Bồ 薩Tát 之chi 法Pháp 門môn 也dã 。 若nhược 原nguyên 此thử 經Kinh 。 說thuyết 在tại 方Phương 等Đẳng 。 正chánh 彈đàn 偏thiên 斥xích 小tiểu 。 歎thán 大đại 褒bao 圓viên 之chi 時thời 。 彈đàn 斥xích 小Tiểu 乘Thừa 。 界giới 外ngoại 不bất 生sanh 。 故cố 云vân 有hữu 生sanh 。 而nhi 特đặc 指chỉ 彼bỉ 國quốc 。 有hữu 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 聲Thanh 聞Văn 弟đệ 子tử 。 又hựu 極cực 口khẩu 稱xưng 揚dương 。 彼bỉ 土độ 依y 正chánh 二nhị 報báo 。 微vi 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 。 則tắc 歎thán 大đại 褒bao 圓viên 。 寓# 其kỳ 中trung 矣hĩ 。 況huống 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 又hựu 為vi 眾chúng 弟đệ 子tử 中trung 上thượng 。 是thị 以dĩ 告cáo 之chi 。 令linh 回hồi 小tiểu 以dĩ 向hướng 大đại 也dã 。 若nhược 正chánh 所sở 被bị 機cơ 。 乃nãi 居cư 博bác 地địa 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 一nhất 預dự 嘉gia 會hội 。 得đắc 不bất 退thoái 轉chuyển 。 以dĩ 是thị 而nhi 觀quán 。 雖tuy 在tại 凡phàm 夫phu 。 義nghĩa 屬thuộc 圓viên 頓đốn 。 又hựu 可khả 知tri 也dã 。

△# 次thứ 所sở 說thuyết 法Pháp 要yếu 為vi 四tứ 。 初sơ 序tự 經kinh 名danh 。 次thứ 序tự 經kinh 體thể 。 三tam 序tự 宗tông 要yếu 。 四tứ 序tự 力lực 用dụng 。 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 。 不bất 出xuất 此thử 四tứ 。 是thị 故cố 括quát 而nhi 序tự 之chi 。 以dĩ 盡tận 一nhất 經kinh 旨chỉ 趣thú 。 可khả 謂vị 善thiện 通thông 大Đại 乘Thừa 者giả 也dã 。 今kim 初sơ 序tự 經kinh 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 開khai 法Pháp 藏tạng 之chi 願nguyện 門môn 。 指chỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 邦bang 之chi 妙diệu 土độ 。

【# 鈔sao 】# 此thử 經Kinh 備bị 說thuyết 依y 正chánh 。 及cập 以dĩ 徒đồ 眾chúng 。 為vi 能năng 詮thuyên 名danh 。 而nhi 經kinh 題đề 但đãn 云vân 。 佛Phật 說thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 。 大đại 師sư 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 。 所sở 謂vị 舉cử 正chánh 報báo 以dĩ 收thu 依y 果quả 。 述thuật 化hóa 主chủ 以dĩ 包bao 徒đồ 眾chúng 是thị 也dã 。 是thị 則tắc 題đề 但đãn 言ngôn 正chánh 。 乃nãi 舉cử 正chánh 以dĩ 收thu 依y 。 序tự 但đãn 言ngôn 依y 。 乃nãi 舉cử 依y 以dĩ 收thu 正chánh 。 影ảnh 互hỗ 言ngôn 之chi 。 文văn 法pháp 之chi 巧xảo 也dã 。 論luận 此thử 經Kinh 無vô 開khai 願nguyện 門môn 之chi 文văn 。 以dĩ 有hữu 大đại 本bổn 詳tường 言ngôn 。 是thị 故cố 略lược 而nhi 不bất 說thuyết 。

△# 次thứ 序tự 經kinh 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 直trực 顯hiển 於ư 心tâm 源nguyên 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 。

【# 鈔sao 】# 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 略lược 舉cử 所sở 說thuyết 依y 報báo 。 從tùng 七thất 重trùng 欄lan 楯thuẫn 去khứ 。 至chí 寶bảo 樹thụ 寶bảo 網võng 。 出xuất 微vi 妙diệu 音âm 。 一nhất 節tiết 經kinh 文văn 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 。 略lược 舉cử 所sở 說thuyết 正chánh 報báo 。 從tùng 彼bỉ 佛Phật 何hà 故cố 。 號hiệu 阿A 彌Di 陀Đà 去khứ 。 至chí 但đãn 可khả 以dĩ 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 說thuyết 。 一nhất 節tiết 經kinh 文văn 。 直trực 顯hiển 於ư 心tâm 源nguyên 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 。 二nhị 句cú 正chánh 序tự 其kỳ 體thể 。 葢# 此thử 經Kinh 以dĩ 實thật 相tướng 印ấn 而nhi 為vi 正chánh 體thể 。 無vô 相tướng 不bất 相tướng 。 相tương/tướng 而nhi 無vô 相tướng 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 夫phu 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 固cố 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 之chi 相tướng 也dã 。 然nhiên 則tắc 直trực 顯hiển 于vu 心tâm 源nguyên 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 。 顧cố 何hà 相tương/tướng 之chi 可khả 得đắc 哉tai 。 此thử 正chánh 無vô 相tướng 不bất 相tướng 。 相tương/tướng 而nhi 無vô 相tướng 之chi 正chánh 體thể 也dã 。 惟duy 心tâm 淨tịnh 土độ 。 本bổn 性tánh 彌di 陀đà 之chi 妙diệu 法Pháp 。 第đệ 言ngôn 之chi 雖tuy 易dị 。 理lý 亦diệc 難nạn/nan 精tinh 。 玄huyền 悟ngộ 旨chỉ 歸quy 。 必tất 有hữu 至chí 當đương 。 試thí 欲dục 明minh 之chi 。 非phi 天thiên 台thai 法pháp 性tánh 之chi 宗tông 而nhi 不bất 可khả 。 何hà 也dã 。 葢# 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 遠viễn 在tại 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 之chi 外ngoại 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 乃nãi 智trí 斷đoạn 圓viên 滿mãn 。 清thanh 淨tịnh 具cụ 足túc 果quả 人nhân 。 博bác 地địa 凡phàm 夫phu 。 污ô 染nhiễm 於ư 三tam 惑hoặc 。 沉trầm 淪luân 於ư 二nhị 死tử 。 造tạo 無vô 窮cùng 之chi 業nghiệp 繫hệ 。 作tác 不bất 盡tận 之chi 生sanh 因nhân 。 何hà 能năng 頓đốn 感cảm 彌di 陀đà 。 即tức 生sanh 淨tịnh 土độ 。 橫hoạnh/hoành 截tiệt 五ngũ 道đạo 。 便tiện 階giai 不bất 退thoái 哉tai 。 正chánh 由do 一nhất 家gia 之chi 談đàm 。 眾chúng 生sanh 法pháp 性tánh 。 厥quyết 義nghĩa 有hữu 三tam 。 一nhất 日nhật 性tánh 量lượng 。 則tắc 周chu 遍biến 於ư 十thập 方phương 。 而nhi 互hỗ 徹triệt 無vô 外ngoại 。 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 。 外ngoại 之chi 極cực 樂lạc 。 在tại 吾ngô 性tánh 量lượng 。 方phương 近cận 近cận 之chi 一nhất 隅ngung 。 一nhất 日nhật 性tánh 體thể 。 則tắc 常thường 住trụ 堅kiên 凝ngưng 者giả 。 清thanh 淨tịnh 皎hiệu 潔khiết 。 彌di 陀đà 智trí 斷đoạn 。 圓viên 滿mãn 之chi 覺giác 體thể 。 與dữ 吾ngô 性tánh 體thể 。 正chánh 究cứu 竟cánh 而nhi 無vô 差sai 。 一nhất 曰viết 性tánh 具cụ 。 然nhiên 若nhược 但đãn 云vân 無vô 外ngoại 無vô 差sai 。 而nhi 不bất 知tri 有hữu 。 性tánh 具cụ 法Pháp 門môn 。 雖tuy 曰viết 無vô 外ngoại 。 而nhi 終chung 成thành 有hữu 外ngoại 。 雖tuy 曰viết 無vô 差sai 。 而nhi 終chung 成thành 有hữu 差sai 。 且thả 不bất 知tri 性tánh 量lượng 性tánh 體thể 之chi 德đức 。 從tùng 何hà 故cố 而nhi 周chu 遍biến 。 依y 何hà 法pháp 而nhi 清thanh 淨tịnh 。 當đương 知tri 有hữu 性tánh 具cụ 者giả 在tại 。 則tắc 向hướng 之chi 言ngôn 體thể 德đức 體thể 量lượng 者giả 。 皆giai 吾ngô 性tánh 具cụ 為vi 之chi 本bổn 也dã 。 三tam 性tánh 之chi 旨chỉ 。 具cụ 如như 生sanh 無vô 生sanh 論luận 中trung 發phát 明minh 。 茲tư 不bất 繁phồn 列liệt 。

△# 三tam 序tự 宗tông 要yếu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 眾chúng 聖thánh 同đồng 處xứ 。 非phi 少thiểu 善thiện 之chi 得đắc 生sanh 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 在tại 一nhất 心tâm 之chi 不bất 亂loạn 。

【# 鈔sao 】# 下hạ 釋thích 題đề 五ngũ 章chương 中trung 。 以dĩ 信tín 願nguyện 淨tịnh 業nghiệp 。 為vi 一nhất 經kinh 宗tông 要yếu 。 今kim 括quát 經kinh 文văn 。 取thủ 略lược 敘tự 之chi 。 但đãn 言ngôn 淨tịnh 業nghiệp 。 葢# 三tam 要yếu 中trung 。 此thử 居cư 其kỳ 正chánh 故cố 也dã 。 初sơ 句cú 即tức 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 佛Phật 有hữu 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 聲Thanh 聞Văn 弟đệ 子tử 。 皆giai 阿A 羅La 漢Hán 。 非phi 是thị 筭# 數số 。 之chi 所sở 能năng 知tri 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 曰viết 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 是thị 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 其kỳ 中trung 多đa 有hữu 。 一Nhất 生Sanh 補Bổ 處Xứ 。 其kỳ 數số 甚thậm 多đa 。 非phi 是thị 筭# 數số 。 之chi 所sở 能năng 知tri 。 但đãn 可khả 以dĩ 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 說thuyết 。 又hựu 曰viết 眾chúng 生sanh 聞văn 者giả 。 應ưng 當đương 發phát 願nguyện 。 願nguyện 生sanh 彼bỉ 國quốc 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 得đắc 與dữ 如như 是thị 。 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 俱câu 會hội 一nhất 處xứ 。 次thứ 句cú 即tức 經Kinh 云vân 。 不bất 可khả 以dĩ 少thiểu 善thiện 根căn 。 福phước 德đức 因nhân 緣duyên 。 得đắc 生sanh 彼bỉ 國quốc 。 故cố 曰viết 眾chúng 聖thánh 同đồng 處xứ 。 非phi 少thiểu 善thiện 之chi 得đắc 生sanh 。 三tam 四tứ 句cú 即tức 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 聞văn 說thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 執chấp 持trì 名danh 號hiệu 。 若nhược 一nhất 日nhật 若nhược 二nhị 日nhật 。 乃nãi 至chí 若nhược 七thất 日nhật 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 正chánh 以dĩ 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 直trực 顯hiển 於ư 心tâm 源nguyên 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 。 眾chúng 生sanh 從tùng 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 昏hôn 動động 因nhân 緣duyên 。 漂phiêu 流lưu 五ngũ 濁trược 。 莫mạc 返phản 一nhất 真chân 。 今kim 將tương 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 。 莫mạc 先tiên 照chiếu 昏hôn 寂tịch 動động 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 所sở 以dĩ 照chiếu 其kỳ 昏hôn 也dã 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 所sở 以dĩ 寂tịch 其kỳ 動động 也dã 。 昏hôn 動động 苟cẩu 忘vong 。 不bất 真chân 何hà 待đãi 。 譬thí 如như 塵trần 淨tịnh 鏡kính 明minh 。 風phong 恬điềm 浪lãng 靜tĩnh 。 然nhiên 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 便tiện 階giai 不bất 退thoái 者giả 。 正chánh 顯hiển 教giáo 屬thuộc 圓viên 頓đốn 。 不bất 待đãi 一nhất 生sanh 願nguyện 力lực 弘hoằng 深thâm 。 慈từ 悲bi 與dữ 拔bạt 。 本bổn 功công 德đức 力lực 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 誠thành 速tốc 出xuất 生sanh 死tử 之chi 要yếu 津tân 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 之chi 亨# 衢cù 也dã 。

△# 四tứ 序tự 力lực 用dụng 為vi 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 力lực 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 事sự 理lý 體thể 一nhất 。 生sanh 佛Phật 原nguyên 同đồng 。 無vô 緣duyên 之chi 慈từ 。 不bất 謀mưu 而nhi 應ưng 。

【# 鈔sao 】# 此thử 經Kinh 以dĩ 離ly 。 苦khổ 得đắc 樂lạc 為vi 用dụng 。 即tức 經Kinh 云vân 其kỳ 人nhân 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 與dữ 諸chư 聖thánh 眾chúng 。 現hiện 在tại 其kỳ 前tiền 。 是thị 人nhân 終chung 時thời 。 心tâm 不bất 顛điên 倒đảo 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 是thị 則tắc 此thử 之chi 力lực 用dụng 。 關quan 乎hồ 與dữ 拔bạt 。 與dữ 拔bạt 之chi 功công 。 在tại 乎hồ 感cảm 應ứng 。 眾chúng 生sanh 以dĩ 一nhất 心tâm 持trì 名danh 。 為vi 感cảm 。 彌di 陀đà 以dĩ 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 應ưng 。 拔bạt 苦khổ 之chi 道đạo 本bổn 于vu 悲bi 。 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 道đạo 本bổn 于vu 慈từ 。 悉tất 係hệ 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 。 毫hào 非phi 勉miễn 強cường/cưỡng 。 行hành 人nhân 則tắc 以dĩ 事sự 理lý 體thể 一nhất 。 生sanh 佛Phật 原nguyên 同đồng 之chi 道đạo 為vi 感cảm 。 彌di 陀đà 則tắc 以dĩ 無vô 緣duyên 之chi 慈từ 不bất 謀mưu 而nhi 應ưng 之chi 道đạo 為vi 應ưng 。 豈khởi 非phi 彌di 陀đà 。 以dĩ 不bất 來lai 而nhi 來lai 。 來lai 此thử 娑sa 婆bà 。 接tiếp 引dẫn 行hành 人nhân 。 行hành 人nhân 以dĩ 不bất 往vãng 而nhi 往vãng 。 往vãng 彼bỉ 極cực 樂lạc 。 覲cận 禮lễ 彌di 陀đà 。 此thử 實thật 一nhất 經kinh 。 力lực 用dụng 所sở 憑bằng 之chi 理lý 本bổn 也dã 。

△# 次thứ 所sở 發phát 功công 勳huân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 了liễu 惟duy 心tâm 之chi 本bổn 具cụ 。 億ức 剎sát 非phi 遙diêu 。 知tri 大đại 願nguyện 之chi 可khả 憑bằng 。 三tam 祇kỳ 橫hoạnh/hoành 截tiệt 。

【# 鈔sao 】# 前tiền 文văn 既ký 先tiên 明minh 力lực 用dụng 之chi 理lý 本bổn 矣hĩ 。 憑bằng 之chi 而nhi 念niệm 佛Phật 求cầu 生sanh 。 能năng 了liễu 事sự 理lý 體thể 一nhất 。 生sanh 佛Phật 原nguyên 同đồng 。 則tắc 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 之chi 遐hà 方phương 。 皆giai 我ngã 惟duy 心tâm 本bổn 具cụ 。 雖tuy 遠viễn 不bất 遠viễn 。 能năng 知tri 無vô 緣duyên 之chi 慈từ 。 不bất 謀mưu 而nhi 應ưng 。 則tắc 四tứ 十thập 八bát 種chủng 之chi 大đại 願nguyện 。 無vô 緣duyên 可khả 憑bằng 。 識thức 流lưu 可khả 截tiệt 。 如như 是thị 力lực 用dụng 。 豈khởi 不bất 勝thắng 乎hồ 。 言ngôn 三tam 祇kỳ 橫hoạnh/hoành 截tiệt 者giả 。 此thử 明minh 超siêu 出xuất 三tam 界giới 。 有hữu 橫hoạnh/hoành 竪thụ 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 婆bà 沙sa 論luận 。 明minh 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 修tu 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 。 百bách 劫kiếp 種chủng 相tướng 好hảo 因nhân 。 然nhiên 後hậu 階giai 不bất 退thoái 轉chuyển 。 獲hoạch 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 此thử 從tùng 竪thụ 出xuất 。 自tự 下hạ 昇thăng 高cao 。 如như 兔thố 馬mã 渡độ 河hà 。 紆hu 迴hồi 曠khoáng 久cửu 。 若nhược 依y 此thử 經Kinh 。 求cầu 生sanh 極cực 樂lạc 者giả 。 若nhược 已dĩ 生sanh 若nhược 今kim 生sanh 。 若nhược 當đương 生sanh 。 皆giai 得đắc 不bất 退thoái 轉chuyển 。 於ư 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 又hựu 曰viết 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 是thị 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 此thử 從tùng 橫hoạnh/hoành 出xuất 。 即tức 此thử 達đạt 彼bỉ 。 如như 香hương 象tượng 截tiệt 流lưu 。 一nhất 念niệm 可khả 獲hoạch 。 故cố 此thử 力lực 用dụng 。 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。

△# 次thứ 序tự 註chú 解giải 之chi 由do 二nhị 初sơ 正chánh 序tự 三tam 初sơ 序tự 廣quảng 解giải 之chi 由do 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經kinh 文văn 簡giản 約ước 。 佛Phật 旨chỉ 玄huyền 微vi 。 持trì 誦tụng 雖tuy 多đa 。 研nghiên 詳tường 實thật 寡quả 。

【# 鈔sao 】# 此thử 經Kinh 不bất 出xuất 千thiên 言ngôn 。 備bị 詮thuyên 惟duy 心tâm 淨tịnh 土độ 。 本bổn 性tánh 彌di 陀đà 之chi 旨chỉ 。 可khả 謂vị 經kinh 文văn 簡giản 約ước 。 佛Phật 旨chỉ 玄huyền 微vi 矣hĩ 。 況huống 彌di 陀đà 世Thế 尊Tôn 。 偏thiên 與dữ 娑sa 婆bà 眾chúng 生sanh 有hữu 緣duyên 。 故cố 聞văn 此thử 法Pháp 門môn 。 莫mạc 不bất 欣hân 然nhiên 頂đảnh 受thọ 。 兼kiêm 之chi 此thử 經Kinh 。 言ngôn 簡giản 易dị 持trì 。 逗đậu 機cơ 易dị 信tín 。 是thị 以dĩ 若nhược 僧Tăng 若nhược 俗tục 。 莫mạc 不bất 讀đọc 誦tụng 受thọ 持trì 。 第đệ 文văn 顯hiển 可khả 窺khuy 。 而nhi 理lý 深thâm 罕# 究cứu 。 致trí 令linh 佛Phật 意ý 。 反phản 晦hối 。 而nhi 不bất 彰chương 。 則tắc 前tiền 賢hiền 之chi 解giải 。 又hựu 不bất 得đắc 不bất 廣quảng 也dã 。

△# 次thứ 序tự 略lược 解giải 之chi 由do 。

【# 疏sớ/sơ 】# 惟duy 前tiền 賢hiền 之chi 著trước 述thuật 。 嗟ta 末mạt 俗tục 之chi 罕# 聞văn 。

【# 鈔sao 】# 前tiền 賢hiền 著trước 述thuật 如như 序tự 後hậu 別biệt 列liệt 。 若nhược 慈từ 恩ân 孤cô 山sơn 等đẳng 諸chư 師sư 。 各các 有hữu 著trước 述thuật 。 或hoặc 文văn 辭từ 繁phồn 廣quảng 。 或hoặc 義nghĩa 理lý 深thâm 玄huyền 。 不bất 便tiện 初sơ 機cơ 。 故cố 末mạt 俗tục 罕# 聞văn 。 則tắc 今kim 之chi 略lược 。 又hựu 不bất 得đắc 不bất 出xuất 也dã 。

△# 三tam 正chánh 序tự 略lược 解giải 。 為vi 二nhị 。 初sơ 序tự 謙khiêm 光quang 。

【# 疏sớ/sơ 】# 竊thiết 效hiệu 流lưu 通thông 。 略lược 申thân 援viện 引dẫn 。

【# 鈔sao 】# 流lưu 通thông 者giả 。 金kim 光quang 明minh 疏sớ/sơ 云vân 。 流lưu 名danh 下hạ 澍chú 。 通thông 名danh 不bất 壅ủng 。 欲dục 使sử 正Chánh 法Pháp 之chi 水thủy 。 從tùng 今kim 以dĩ 澍chú 當đương 。 聖thánh 教giáo 筌thuyên 罤# 。 不bất 壅ủng 于vu 來lai 世thế 。 大đại 師sư 謙khiêm 言ngôn 。 私tư 竊thiết 倣# 效hiệu 。 古cổ 人nhân 之chi 流lưu 通thông 大đại 法pháp 。 是thị 故cố 略lược 申thân 援viện 引dẫn 。 諸chư 解giải 成thành 言ngôn 以dĩ 為vi 略lược 解giải 。 然nhiên 於ư 其kỳ 間gian 或hoặc 用dụng 義nghĩa 。 而nhi 不bất 用dụng 辭từ 。 略lược 義nghĩa 而nhi 不bất 略lược 意ý 。 以dĩ 成thành 一nhất 家gia 之chi 言ngôn 。 如như 出xuất 一nhất 人nhân 之chi 筆bút 。 可khả 謂vị 善thiện 乎hồ 著trước 述thuật 者giả 也dã 。

△# 次thứ 序tự 己kỷ 志chí 願nguyện 。

【# 疏sớ/sơ 】# 願nguyện 與dữ 同đồng 志chí 。 普phổ 結kết 淨tịnh 緣duyên 。 咸hàm 契khế 無vô 生sanh 。 同đồng 登đăng 不bất 退thoái 云vân 爾nhĩ 。

【# 鈔sao 】# 初sơ 二nhị 句cú 。 乃nãi 以dĩ 私tư 解giải 而nhi 公công 人nhân 。 與dữ 同đồng 志chí 者giả 。 廣quảng 結kết 佛Phật 國quốc 清thanh 淨tịnh 之chi 緣duyên 。 次thứ 二nhị 句cú 。 乃nãi 以dĩ 己kỷ 欲dục 而nhi 施thí 眾chúng 。 與dữ 同đồng 聞văn 者giả 。 契khế 登đăng 無vô 生sanh 不bất 退thoái 之chi 位vị 。 正chánh 菩Bồ 薩Tát 自tự 利lợi 兼kiêm 人nhân 之chi 志chí 。 開Khai 士Sĩ 大đại 悲bi 曠khoáng 濟tế 之chi 懷hoài 也dã 。

△# 四tứ 傍bàng 序tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唐đường 慈từ 恩ân 法Pháp 師sư 。 造tạo 彌di 陀đà 通thông 讚tán 一nhất 卷quyển 。 宋tống 孤cô 山sơn 淨tịnh 覺giác 靈linh 芝chi 諸chư 師sư 。 皆giai 有hữu 疏sớ/sơ 記ký 。 三tam 衢cù 倫luân 師sư 。 古cổ 厓# 新tân 師sư 。 皆giai 有hữu 集tập 註chú 。 今kim 欲dục 從tùng 略lược 。 以dĩ 便tiện 初sơ 機cơ 。 故cố 茲tư 別biệt 出xuất 。 各các 從tùng 其kỳ 志chí 。

【# 鈔sao 】# 唐đường 慈từ 恩ân 下hạ 。 序tự 古cổ 師sư 註chú 今kim 欲dục 從tùng 下hạ 。 序tự 己kỷ 所sở 註chú 。 此thử 經Kinh 持trì 誦tụng 既ký 廣quảng 。 註chú 疏sớ/sơ 必tất 多đa 。 今kim 之chi 所sở 引dẫn 。 涉thiệp 于vu 見kiến 聞văn 者giả 。 屈khuất 指chỉ 六lục 師sư 而nhi 已dĩ 。 以dĩ 余dư 近cận 所sở 見kiến 者giả 。 又hựu 有hữu 宗tông 月nguyệt 溪khê 法Pháp 師sư 之chi 科khoa 註chú 。 國quốc 朝triêu 洪hồng 武võ 間gian 。 普phổ 智trí 法Pháp 師sư 之chi 科khoa 釋thích 。 近cận 今kim 蓮liên 池trì 法Pháp 師sư 之chi 疏sớ/sơ 鈔sao 。 若nhược 從tùng 簡giản 略lược 。 則tắc 此thử 解giải 為vi 最tối 。 願nguyện 求cầu 博bác 覽lãm 。 亦diệc 各các 從tùng 其kỳ 志chí 也dã 。

彌Di 陀Đà 略Lược 解Giải 圓Viên 中Trung 鈔Sao 卷quyển 上thượng

明minh 。 永vĩnh 樂nhạo/nhạc/lạc 吳ngô 郡quận 沙Sa 門Môn 。 大đại 佑hữu 。 解giải 。

天thiên 啟khải 天thiên 台thai 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 。 鈔sao 。

△# 次thứ 釋thích 解giải 文văn 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 釋thích 題đề 解giải 。 次thứ 釋thích 經kinh 解giải 。 初sơ 又hựu 二nhị 初sơ 題đề 解giải 。 二nhị 譯dịch 人nhân 。 初sơ 題đề 解giải 又hựu 二nhị 。 初sơ 標tiêu 題đề 。

佛Phật 說Thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh

△# 二nhị 分phần 科khoa 。

○# 釋thích 經kinh 為vi 二nhị 。 初sơ 釋thích 經kinh 題đề 。 二nhị 釋thích 經kinh 文văn 。 初sơ 中trung 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 題đề 。

△# 子tử 科khoa 為vi 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 釋thích 此thử 經Kinh 題đề 五ngũ 重trọng/trùng 玄huyền 義nghĩa 。 準chuẩn 孤cô 山sơn 法Pháp 師sư 。 以dĩ 兩lưỡng 土thổ/độ 果quả 人nhân 為vi 名danh 。 方Phương 等Đẳng 實thật 相tướng 為vi 體thể 。 信tín 願nguyện 淨tịnh 業nghiệp 為vi 宗tông 。 捨xả 苦khổ 得đắc 樂lạc 為vi 用dụng 。 生sanh 酥tô 大Đại 乘Thừa 為vi 教giáo 相tương/tướng 。

【# 鈔sao 】# 五ngũ 重trọng/trùng 者giả 。 名danh 體thể 宗tông 力lực 用dụng 教giáo 相tương/tướng 也dã 。 玄huyền 者giả 幽u 微vi 難nan 見kiến 也dã 義nghĩa 者giả 深thâm 有hữu 所sở 以dĩ 也dã 。 此thử 天thiên 台thai 智trí 者giả 大đại 師sư 。 深thâm 得đắc 佛Phật 心tâm 。 洞đỗng 明minh 經kinh 旨chỉ 。 未vị 釋thích 經kinh 文văn 。 先tiên 以dĩ 經kinh 中trung 幽u 微vi 難nan 見kiến 。 深thâm 有hữu 所sở 以dĩ 之chi 旨chỉ 。 以dĩ 釋thích 經kinh 題đề 。 使sử 人nhân 一nhất 覧# 經kinh 題đề 。 即tức 知tri 經kinh 義nghĩa 。 葢# 名danh 者giả 經kinh 之chi 名danh 也dã 。 體thể 者giả 經kinh 名danh 所sở 詮thuyên 。 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 體thể 也dã 。 宗tông 者giả 行hành 也dã 。 全toàn 性tánh 體thể 以dĩ 起khởi 觀quán 宗tông 。 全toàn 觀quán 行hành 以dĩ 歸quy 心tâm 體thể 之chi 宗tông 要yếu 也dã 。 力lực 用dụng 者giả 。 經kinh 之chi 體thể 宗tông 。 生sanh 善thiện 滅diệt 惡ác 之chi 大đại 用dụng 也dã 。 教giáo 相tương/tướng 者giả 。 明minh 如Như 來Lai 五ngũ 時thời 說thuyết 法Pháp 之chi 進tiến 否phủ/bĩ 也dã 。 意ý 使sử 學học 者giả 因nhân 名danh 以dĩ 尋tầm 心tâm 體thể 。 因nhân 體thể 以dĩ 立lập 宗tông 要yếu 。 斷đoạn 疑nghi 而nhi 生sanh 信tín 。 生sanh 善thiện 而nhi 滅diệt 惡ác 。 善thiện 知tri 大đại 小tiểu 偏thiên 圓viên 。 不bất 致trí 謬mậu 濫lạm 經kinh 旨chỉ 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 為vi 五ngũ 。 初sơ 釋thích 名danh 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。

○# 初sơ 釋thích 名danh 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 釋thích 今kim 題đề 二nhị 。 初sơ 通thông 別biệt 各các 釋thích 二nhị 。 初sơ 釋thích 別biệt 題đề 二nhị 。 初sơ 約ước 能năng 說thuyết 所sở 說thuyết 釋thích 二nhị 。 初sơ 釋thích 佛Phật 說thuyết 二nhị 字tự 二nhị 。 初sơ 二nhị 字tự 合hợp 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 說thuyết 者giả 。 釋Thích 迦Ca 教giáo 主chủ 。 四tứ 辯biện 宣tuyên 演diễn 也dã 。

【# 鈔sao 】# 佛Phật 乃nãi 極cực 聖thánh 之chi 通thông 號hiệu 。 舉cử 其kỳ 別biệt 號hiệu 。 乃nãi 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 釋Thích 迦Ca 教giáo 主chủ 也dã 具cụ 云vân 。 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 此thử 云vân 能năng 仁nhân 寂tịch 默mặc 。 能năng 仁nhân 是thị 其kỳ 用dụng 。 寂tịch 默mặc 是thị 其kỳ 體thể 。 今kim 智trí 在tại 于vu 說thuyết 。 乃nãi 其kỳ 教giáo 用dụng 。 故cố 略lược 體thể 從tùng 用dụng 。 號hiệu 曰viết 能Năng 仁Nhân 。 謂vị 能năng 其kỳ 仁nhân 。 而nhi 利lợi 益ích 三tam 界giới 也dã 。 四tứ 辯biện 者giả 。 一nhất 義nghĩa 無vô 礙ngại 辨biện 。 謂vị 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 義nghĩa 理lý 。 通thông 達đạt 無vô 滯trệ 。 二nhị 法pháp 無vô 礙ngại 辨biện 。 謂vị 通thông 達đạt 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 名danh 字tự 。 分phân 別biệt 無vô 滯trệ 。 三tam 辭từ 無vô 礙ngại 辯biện 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 名danh 字tự 義nghĩa 理lý 隨tùy 順thuận 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 殊thù 方phương 異dị 語ngữ 。 為vi 其kỳ 演diễn 說thuyết 。 能năng 令linh 各các 各các 得đắc 解giải 。 辨biện 說thuyết 無vô 滯trệ 。 四tứ 樂nhạo 說thuyết 無vô 礙ngại 辨biện 。 謂vị 隨tùy 順thuận 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 根căn 性tánh 所sở 樂lạc 聞văn 法Pháp 而nhi 為vi 說thuyết 之chi 。 圓viên 融dung 無vô 滯trệ 。 佛Phật 凡phàm 說thuyết 法Pháp 。 以dĩ 此thử 四tứ 無vô 礙ngại 辨biện 才tài 。 而nhi 宣tuyên 演diễn 之chi 。 故cố 曰viết 佛Phật 說thuyết 。

△# 二nhị 二nhị 字tự 各các 釋thích 二nhị 。 初sơ 釋thích 佛Phật 字tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 佛Phật 陀Đà 。 華hoa 言ngôn 覺giác 者giả 。 十thập 號hiệu 之chi 一nhất 。 究cứu 竟cánh 覺giác 了liễu 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 名danh 圓viên 滿mãn 覺giác 。

【# 鈔sao 】# 題đề 稱xưng 為vi 佛Phật 。 梵Phạn 語ngữ 猶do 略lược 。 具cụ 云vân 佛Phật 陀Đà 。 華hoa 言ngôn 覺giác 者giả 。 此thử 則tắc 屬thuộc 人nhân 。 若nhược 單đơn 云vân 佛Phật 。 華hoa 翻phiên 為vi 覺giác 。 此thử 則tắc 屬thuộc 法pháp 通thông 號hiệu 有hữu 十thập 。 一nhất 如Như 來Lai 。 二nhị 應Ứng 供Cúng 。 三tam 正chánh 徧biến 知tri 。 四tứ 明Minh 行Hạnh 足Túc 。 五ngũ 善Thiện 逝Thệ 。 六lục 世Thế 間Gian 解Giải 。 七thất 無Vô 上Thượng 士Sĩ 。 八bát 調Điều 御Ngự 丈Trượng 夫Phu 。 九cửu 天Thiên 人Nhân 師Sư 。 十thập 佛Phật 。 十thập 號hiệu 具cụ 足túc 。 為vi 世thế 間gian 尊tôn 。 究cứu 竟cánh 覺giác 了liễu 等đẳng 者giả 。 此thử 指chỉ 天thiên 台thai 六lục 即tức 。 判phán 佛Phật 中trung 此thử 當đương 第đệ 六lục 究cứu 竟cánh 即tức 覺giác 也dã 。 六lục 即tức 者giả 。 一nhất 理lý 即tức 覺giác 。 二nhị 名danh 字tự 即tức 覺giác 。 三tam 觀quán 行hành 即tức 覺giác 。 四tứ 相tương 似tự 即tức 覺giác 。 五ngũ 分phần/phân 真chân 即tức 覺giác 。 六lục 究cứu 竟cánh 即tức 覺giác 。 六lục 故cố 凡phàm 聖thánh 不bất 濫lạm 。 免miễn 生sanh 上thượng 慢mạn 。 即tức 故cố 初sơ 後hậu 不bất 二nhị 。 免miễn 生sanh 退thoái 屈khuất 。 一nhất 理lý 即tức 覺giác 者giả 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 一nhất 心tâm 圓viên 具cụ 。 昏hôn 盲manh 不bất 減giảm 。 倒đảo 惑hoặc 無vô 虧khuy 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 動động 靜tĩnh 理lý 全toàn 是thị 。 行hành 藏tạng 事sự 盡tận 非phi 。 冥minh 冥minh 隨tùy 物vật 去khứ 。 杳# 杳# 不bất 知tri 歸quy 。 名danh 理lý 即tức 覺giác 也dã 二nhị 名danh 字tự 即tức 覺giác 者giả 。 從tùng 善thiện 知tri 識thức 。 或hoặc 修tu 多đa 羅la 。 聞văn 三Tam 寶Bảo 名danh 。 知tri 四Tứ 諦Đế 字tự 全toàn 體thể 即tức 是thị 。 毫hào 髮phát 無vô 差sai 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 方phương 聽thính 無vô 生sanh 曲khúc 。 始thỉ 聞văn 不bất 死tử 歌ca 。 今kim 知tri 全toàn 體thể 是thị 。 番phiên 悔hối 自tự 蹉sa 跎# 。 名danh 名danh 字tự 即tức 覺giác 也dã 。 三tam 觀quán 行hành 即tức 覺giác 者giả 。 全toàn 三tam 諦đế 理lý 。 起khởi 三tam 觀quán 修tu 。 圓viên 伏phục 五ngũ 住trụ 。 入nhập 五ngũ 品phẩm 位vị 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 念niệm 念niệm 照chiếu 常thường 理lý 。 心tâm 心tâm 息tức 妄vọng 塵trần 。 徧biến 觀quán 諸chư 法pháp 性tánh 。 無vô 假giả 亦diệc 無vô 真chân 。 名danh 觀quán 行hành 即tức 覺giác 也dã 。 四tứ 相tương 似tự 即tức 覺giác 者giả 。 雖tuy 未vị 成thành 器khí 。 粗thô 垢cấu 先tiên 落lạc 。 見kiến 相tương 似tự 理lý 。 獲hoạch 六lục 根căn 淨tịnh 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 四tứ 住trụ 雖tuy 先tiên 脫thoát 。 六lục 塵trần 未vị 盡tận 空không 。 眼nhãn 中trung 猶do 有hữu 翳ế 。 空không 裡# 見kiến 花hoa 紅hồng 名danh 。 相tương 似tự 即tức 覺giác 也dã 。 五ngũ 分phần/phân 真chân 即tức 覺giác 者giả 。 分phần/phân 破phá 無vô 明minh 。 分phần/phân 見kiến 佛Phật 性tánh 。 百bách 界giới 作tác 佛Phật 。 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 豁hoát 爾nhĩ 心tâm 開khai 悟ngộ 。 湛trạm 然nhiên 一nhất 切thiết 通thông 窮cùng 源nguyên 猶do 未vị 盡tận 。 常thường 見kiến 月nguyệt 朦# 朧# 。 名danh 分phần/phân 真chân 即tức 覺giác 也dã 。 六lục 究cứu 竟cánh 即tức 覺giác 者giả 。 無vô 明minh 破phá 盡tận 。 三tam 德đức 功công 圓viên 。 窮cùng 源nguyên 到đáo 底để 。 稱xưng 無vô 上thượng 土thổ/độ 。 故cố 無vô 機cơ 子tử 頌tụng 云vân 。 從tùng 來lai 真chân 是thị 妄vọng 。 今kim 日nhật 妄vọng 皆giai 真chân 但đãn 復phục 本bổn 來lai 性tánh 。 更cánh 無vô 一nhất 法pháp 新tân 。 名danh 究cứu 竟cánh 即tức 覺giác 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 說thuyết 字tự 二nhị 。 初sơ 詁# 訓huấn 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 說thuyết 者giả 悅duyệt 也dã 。 得đắc 機cơ 而nhi 說thuyết 。 稱xưng 悅duyệt 佛Phật 懷hoài 。

【# 鈔sao 】# 四tứ 明minh 云vân 。 悅duyệt 是thị 暢sướng 悅duyệt 。 懷hoài 是thị 心tâm 懷hoài 。 若nhược 論luận 此thử 經Kinh 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 久cửu 修tu 久cửu 證chứng 。 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 。 蘊uẩn 之chi 在tại 懷hoài 。 今kim 機cơ 叩khấu 發phát 。 說thuyết 之chi 乃nãi 暢sướng 。 昔tích 之chi 所sở 懷hoài 。

△# 二nhị 簡giản 異dị 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 經kinh 通thông 五ngũ 人nhân 共cộng 說thuyết 。 揀giản 異dị 菩Bồ 薩Tát 。 天thiên 仙tiên 化hóa 人nhân 。 故cố 言ngôn 佛Phật 說thuyết 。

【# 鈔sao 】# 五ngũ 人nhân 皆giai 能năng 說thuyết 經Kinh 若nhược 請thỉnh 佛Phật 印ấn 。 皆giai 可khả 流lưu 傳truyền 。 揀giản 非phi 四tứ 人nhân 。 故cố 標tiêu 佛Phật 說thuyết 。

△# 二nhị 釋thích 阿A 彌Di 陀Đà 二nhị 。 初sơ 翻phiên 梵Phạm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿A 彌Di 陀Đà 。 此thử 云vân 無vô 量lượng 壽thọ 。

【# 鈔sao 】# 阿A 彌Di 陀Đà 三tam 字tự 梵Phạn 語ngữ 。 此thử 方phương 翻phiên 為vi 無vô 量lượng 壽thọ 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 釋thích 無vô 量lượng 壽thọ 二nhị 。 初sơ 引dẫn 經kinh 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 佛Phật 壽thọ 命mạng 。 及cập 其kỳ 人nhân 民dân 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。

【# 鈔sao 】# 彼bỉ 佛Phật 壽thọ 命mạng 。 舉cử 其kỳ 化hóa 主chủ 。 及cập 其kỳ 人nhân 民dân 。 舉cử 其kỳ 眾chúng 生sanh 也dã 。 彼bỉ 國quốc 淨tịnh 土độ 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 民dân 。 而nhi 無vô 其kỳ 王vương 。 以dĩ 其kỳ 人nhân 民dân 。 各các 各các 調điều 善thiện 自tự 居cư 。 不bất 須tu 文văn 武võ 兼kiêm 治trị 。 故cố 無vô 其kỳ 王vương 。 但đãn 有hữu 佛Phật 為vi 化hóa 主chủ 。 法Pháp 王Vương 而nhi 已dĩ 。 大đại 凡phàm 化hóa 主chủ 壽thọ 命mạng 。 隨tùy 其kỳ 國quốc 土thổ 人nhân 民dân 。 以dĩ 為vi 長trường 短đoản 。 彼bỉ 國quốc 人nhân 民dân 。 尚thượng 然nhiên 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 況huống 佛Phật 壽thọ 命mạng 而nhi 有hữu 量lượng 乎hồ 。 此thử 則tắc 舉cử 民dân 顯hiển 主chủ 。 佛Phật 壽thọ 無vô 量lượng 。

△# 三tam 況huống 勝thắng 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 。 應ứng 身thân 無vô 量lượng 。 而nhi 天thiên 人nhân 莫mạc 知tri 其kỳ 數số 。 況huống 法pháp 報báo 也dã 。

【# 鈔sao 】# 法pháp 報báo 應ứng 三Tam 身Thân 。 各các 有hữu 壽thọ 量lượng 者giả 。 夫phu 壽thọ 依y 命mạng 立lập 。 命mạng 藉tạ 身thân 持trì 。 經kinh 既ký 言ngôn 壽thọ 。 又hựu 有hữu 身thân 命mạng 。 故cố 天thiên 台thai 大đại 師sư 。 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 釋thích 題đề 無vô 量lượng 壽thọ 明minh 三Tam 身Thân 。 三tam 命mạng 三tam 壽thọ 云vân 。 法Pháp 身thân 師sư 軌quỹ 法pháp 性tánh 。 還hoàn 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 身thân 。 此thử 身thân 非phi 色sắc 質chất 。 亦diệc 非phi 心tâm 智trí 。 非phi 陰ấm 界giới 之chi 所sở 攝nhiếp 持trì 。 強cường/cưỡng 指chỉ 法pháp 性tánh 為vi 法Pháp 身thân 耳nhĩ 。 法pháp 性tánh 壽thọ 者giả 。 非phi 報báo 得đắc 命mạng 根căn 。 亦diệc 無vô 連liên 持trì 。 強cường/cưỡng 指chỉ 不bất 遷thiên 不bất 變biến 。 名danh 之chi 為vi 壽thọ 。 此thử 壽thọ 非phi 長trường 壽thọ 。 亦diệc 非phi 短đoản 壽thọ 。 無vô 延diên 無vô 促xúc 。 強cường/cưỡng 指chỉ 法Pháp 界Giới 。 同đồng 虗hư 空không 量lượng 。 此thử 即tức 非phi 身thân 之chi 身thân 無vô 壽thọ 之chi 壽thọ 。 不bất 量lượng 之chi 量lượng 也dã 。 報báo 身thân 者giả 。 修tu 行hành 所sở 感cảm 。 法pháp 華hoa 云vân 久cửu 修tu 業nghiệp 所sở 得đắc 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 修tu 道Đạo 得đắc 故cố 。 如như 如như 智trí 。 照chiếu 如như 如như 境cảnh 。 菩Bồ 提Đề 智trí 慧tuệ 。 與dữ 法pháp 性tánh 相tướng 應ưng 相tương/tướng 冥minh 。 相tương 應ứng 者giả 。 如như 函hàm 葢# 相tương 應ứng 。 相tương/tướng 冥minh 者giả 如như 水thủy 乳nhũ 相tương/tướng 冥minh 。 法Pháp 身thân 非phi 身thân 。 非phi 不bất 身thân 。 智trí 既ký 相tương/tướng 冥minh 。 亦diệc 非phi 身thân 非phi 不bất 身thân 。 強cường/cưỡng 名danh 此thử 智trí 為vi 報báo 身thân 。 法pháp 壽thọ 非phi 壽thọ 非phi 不bất 壽thọ 。 智trí 既ký 應ưng 冥minh 。 亦diệc 非phi 壽thọ 非phi 不bất 壽thọ 。 強cường/cưỡng 名danh 非phi 壽thọ 為vi 壽thọ 。 法pháp 量lượng 非phi 量lượng 非phi 無vô 量lượng 。 智trí 既ký 應ưng 冥minh 。 亦diệc 非phi 量lượng 非phi 無vô 量lượng 強cường/cưỡng 名danh 無vô 量lượng 為vi 量lượng 也dã 。 應ưng 身thân 者giả 。 應ưng 同đồng 萬vạn 物vật 為vi 壽thọ 也dã 。 應ưng 同đồng 連liên 持trì 為vi 壽thọ 也dã 。 應ưng 同đồng 長trường 短đoản 為vi 壽thọ 也dã 。 智trí 與dữ 體thể 冥minh 能năng 起khởi 大đại 用dụng 。 如như 水thủy 銀ngân 和hòa 真chân 金kim 。 能năng 塗đồ 諸chư 色sắc 像tượng 。 功công 德đức 和hòa 法Pháp 身thân 。 處xứ 處xứ 應ưng 現hiện 往vãng 。 能năng 為vi 身thân 非phi 身thân 。 能năng 為vi 常thường 壽thọ 。 為vi 無vô 常thường 壽thọ 。 能năng 為vi 無vô 量lượng 。 能năng 為vi 有hữu 量lượng 。 有hữu 量lượng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 為vi 無vô 量lượng 之chi 量lượng 。 二nhị 為vi 有hữu 量lượng 之chi 量lượng 。 如như 七thất 百bách 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 及cập 八bát 十thập 等đẳng 。 是thị 有hữu 量lượng 之chi 量lượng 。 如như 阿A 彌Di 陀Đà 。 實thật 有hữu 期kỳ 限hạn 。 人nhân 天thiên 莫mạc 數số 。 是thị 有hữu 量lượng 之chi 無vô 量lượng 應ưng 佛Phật 皆giai 為vi 兩lưỡng 量lượng 。 逐trục 物vật 隨tùy 緣duyên 。 參tham 差sai 長trường 短đoản 。 然nhiên 此thử 三Tam 身Thân 三tam 壽thọ 。 不bất 可khả 並tịnh 別biệt 。 一nhất 異dị 即tức 乖quai 法pháp 體thể 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 乃nãi 會hội 玄huyền 文văn 。 今kim 文văn 乃nãi 以dĩ 應ưng 壽thọ 。 而nhi 況huống 顯hiển 法pháp 報báo 。 以dĩ 是thị 之chi 故cố 。 而nhi 經kinh 題đề 。 稱xưng 為vi 無vô 量lượng 壽thọ 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 無vô 量lượng 光quang 二nhị 。 初sơ 別biệt 翻phiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 亦diệc 云vân 無vô 量lượng 光quang 。

△# 二nhị 引dẫn 經kinh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 佛Phật 光quang 明minh 無vô 量lượng 。 照chiếu 十thập 方phương 國quốc 。 無vô 所sở 障chướng 礙ngại 。

【# 鈔sao 】# 此thử 亦diệc 。 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 應ưng 身thân 之chi 光quang 。 以dĩ 光quang 而nhi 例lệ 壽thọ 。 應ưng 亦diệc 可khả 論luận 三Tam 身Thân 。 謂vị 法Pháp 身thân 非phi 身thân 非phi 不bất 身thân 。 則tắc 法pháp 光quang 非phi 光quang 非phi 不bất 光quang 等đẳng 。 今kim 是thị 應ưng 身thân 之chi 光quang 。 尚thượng 然nhiên 無vô 量lượng 。 照chiếu 十thập 方phương 國quốc 。 無vô 所sở 障chướng 礙ngại 。 況huống 法pháp 報báo 光quang 耶da 。

△# 二nhị 約ước 通thông 號hiệu 別biệt 號hiệu 釋thích 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 佛Phật 是thị 通thông 號hiệu 。 阿A 彌Di 陀Đà 是thị 別biệt 號hiệu 。

【# 鈔sao 】# 諸chư 佛Phật 皆giai 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 號hiệu 。 今kim 此thử 經Kinh 題đề 。 釋Thích 迦Ca 但đãn 舉cử 其kỳ 通thông 。 彌di 陀đà 但đãn 舉cử 其kỳ 別biệt 。

△# 二nhị 釋thích 疑nghi 。

【# 疏sớ/sơ 】# 釋Thích 迦Ca 是thị 此thử 方phương 教giáo 主chủ 。 庶thứ 物vật 咸hàm 知tri 。 故cố 舉cử 通thông 號hiệu 。 彌di 陀đà 是thị 極cực 樂lạc 導đạo 師sư 。 理lý 須tu 表biểu 顯hiển 。 故cố 彰chương 別biệt 號hiệu 。

【# 鈔sao 】# 或hoặc 有hữu 疑nghi 云vân 。 諸chư 佛Phật 既ký 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 號hiệu 。 經kinh 題đề 何hà 不bất 兩lưỡng 土thổ/độ 化hóa 主chủ 。 通thông 別biệt 並tịnh 舉cử 。 應ưng 云vân 釋Thích 迦Ca 佛Phật 。 說thuyết 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 經kinh 。 故cố 解giải 中trung 釋thích 其kỳ 疑nghi 云vân 。 釋Thích 迦Ca 是thị 此thử 方phương 教giáo 主chủ 。 眾chúng 生sanh 無vô 不bất 聞văn 知tri 。 故cố 但đãn 舉cử 通thông 號hiệu 。 以dĩ 該cai 其kỳ 別biệt 。 彌di 陀đà 是thị 極cực 樂lạc 導đạo 師sư 。 不bất 表biểu 其kỳ 別biệt 。 名danh 則tắc 不bất 顯hiển 。 故cố 彰chương 別biệt 號hiệu 。 以dĩ 該cai 其kỳ 通thông 。 譯dịch 人nhân 為vi 省tỉnh 重trọng/trùng 繁phồn 存tồn 略lược 。 雅nhã 得đắc 其kỳ 所sở 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 通thông 題đề 二nhị 。 初sơ 約ước 法pháp 常thường 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經kinh 者giả 法pháp 也dã 常thường 也dã 。 十thập 界giới 同đồng 遵tuân 。 三tam 世thế 不bất 易dị 。

【# 鈔sao 】# 法pháp 常thường 之chi 釋thích 。 乃nãi 依y 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 轉chuyển 釋thích 。 又hựu 依y 妙diệu 宗tông 鈔sao 。 謂vị 儒nho 經kinh 講giảng 解giải 。 有hữu 茲tư 二nhị 訓huấn 。 萬vạn 代đại 軌quỹ 則tắc 。 故cố 訓huấn 法pháp 也dã 。 百bách 王vương 不bất 易dị 。 故cố 訓huấn 常thường 也dã 。 佛Phật 經Kinh 亦diệc 然nhiên 。 十thập 界giới 咸hàm 軌quỹ 。 三tam 世thế 不bất 易dị 也dã 。

△# 二nhị 以dĩ 由do 義nghĩa 釋thích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 由do 聖thánh 人nhân 金kim 口khẩu 所sở 宣tuyên 。 故cố 言ngôn 經kinh 也dã 。

【# 鈔sao 】# 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 由do 佛Phật 大đại 聖thánh 金kim 口khẩu 。 宣tuyên 吐thổ 自tự 證chứng 之chi 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 經kinh 。

△# 二nhị 通thông 別biệt 合hợp 釋thích 二nhị 。 初sơ 指chỉ 通thông 別biệt 二nhị 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 又hựu 經kinh 是thị 通thông 名danh 。 佛Phật 說thuyết 等đẳng 是thị 別biệt 名danh 。

【# 鈔sao 】# 妙diệu 宗tông 云vân 。 通thông 名danh 者giả 頓đốn 說thuyết 漸tiệm 說thuyết 。 施thí 權quyền 開khai 權quyền 。 律luật 論luận 之chi 外ngoại 。 皆giai 名danh 為vi 經kinh 故cố 稱xưng 通thông 也dã 。 別biệt 名danh 者giả 。 別biệt 相tướng 乃nãi 多đa 。 今kim 從tùng 三tam 種chủng 。 謂vị 人nhân 法pháp 譬thí 。 單đơn 三tam 複phức 三tam 。 并tinh 具cụ 足túc 一nhất 。 以dĩ 成thành 七thất 別biệt 。 單đơn 三tam 者giả 。 單đơn 人nhân 如như 。 阿A 彌Di 陀Đà 經kinh 等đẳng 。 單đơn 法pháp 如như 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 經kinh 等đẳng 。 單đơn 譬thí 如như 梵Phạm 網võng 經kinh 等đẳng 。 複phức 三tam 者giả 。 人nhân 法pháp 如như 文Văn 殊Thù 問vấn 般Bát 若Nhã 經kinh 等đẳng 。 法pháp 譬thí 如như 妙Diệu 法Pháp 蓮Liên 華Hoa 經Kinh 等đẳng 。 人nhân 譬thí 如như 如Như 來Lai 師sư 子tử 吼hống 經kinh 等đẳng 。 人nhân 法pháp 譬thí 具cụ 足túc 者giả 。 如như 勝thắng 鬘man 師sư 子tử 吼hống 一Nhất 乘Thừa 大đại 方phương 便tiện 方Phương 廣Quảng 經kinh 等đẳng 。 以dĩ 此thử 七thất 別biệt 。 與dữ 通thông 合hợp 標tiêu 一nhất 代đại 佛Phật 法Pháp 。

△# 二nhị 明minh 通thông 別biệt 所sở 以dĩ 五ngũ 。 初sơ 通thông 論luận 一nhất 化hóa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經kinh 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 教giáo 行hành 理lý 。 依y 教giáo 修tu 行hành 。 從tùng 行hành 顯hiển 理lý 。

【# 鈔sao 】# 妙diệu 宗tông 云vân 。 今kim 家gia 釋thích 題đề 。 約ước 通thông 別biệt 論luận 者giả 。 以dĩ 其kỳ 二nhị 名danh 。 各các 具cụ 教giáo 行hành 理lý 也dã 。 若nhược 無vô 此thử 三tam 。 徒đồ 論luận 通thông 別biệt 。 無vô 所sở 以dĩ 矣hĩ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 葢# 依y 教giáo 而nhi 後hậu 修tu 行hành 。 從tùng 行hành 而nhi 後hậu 顯hiển 理lý 故cố 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 指chỉ 今kim 題đề 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 是thị 覺giác 義nghĩa 。 約ước 修tu 成thành 說thuyết 。 故cố 屬thuộc 於ư 行hành 。 說thuyết 即tức 是thị 教giáo 。 阿A 彌Di 陀Đà 是thị 理lý 。

【# 鈔sao 】# 今kim 題đề 佛Phật 字tự 。 判phán 屬thuộc 于vu 行hành 者giả 。 以dĩ 佛Phật 是thị 覺giác 義nghĩa 。 有hữu 自tự 覺giác 覺giác 他tha 。 覺giác 行hành 圓viên 滿mãn 之chi 義nghĩa 也dã 。 約ước 修tu 成thành 邊biên 說thuyết 故cố 屬thuộc 于vu 行hành 。 說thuyết 字tự 屬thuộc 教giáo 最tối 分phân 明minh 。 阿A 彌Di 陀Đà 判phán 屬thuộc 於ư 理lý 者giả 。 以dĩ 是thị 本bổn 性tánh 彌di 陀đà 故cố 。 正chánh 當đương 行hành 者giả 。 稱xưng 念niệm 修tu 行hành 。 斯tư 得đắc 見kiến 故cố 。 故cố 判phán 屬thuộc 于vu 理lý 。

△# 三tam 判phán 其kỳ 通thông 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 與dữ 眾chúng 典điển 不bất 同đồng 。 則tắc 三tam 經kinh 皆giai 別biệt 。 以dĩ 對đối 經Kinh 字tự 。 則tắc 三tam 經kinh 皆giai 通thông 。

【# 鈔sao 】# 與dữ 眾chúng 典điển 不bất 同đồng 。 則tắc 不bất 惟duy 五ngũ 字tự 成thành 別biệt 。 即tức 教giáo 行hành 理lý 三tam 經kinh 皆giai 別biệt 。 以dĩ 對đối 經Kinh 字tự 。 則tắc 不bất 惟duy 一nhất 字tự 成thành 通thông 。 即tức 教giáo 行hành 理lý 。 三tam 經kinh 皆giai 通thông 也dã 。

△# 四tứ 結kết 成thành 秘bí 藏tạng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 理lý 即tức 法Pháp 身thân 。 行hành 即tức 般Bát 若Nhã 。 教giáo 即tức 解giải 脫thoát 。 三tam 一nhất 圓viên 融dung 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 名danh 秘bí 密mật 藏tạng 。

【# 鈔sao 】# 今kim 家gia 凡phàm 是thị 經Kinh 題đề 。 皆giai 約ước 通thông 別biệt 釋thích 者giả 。 正chánh 欲dục 明minh 各các 各các 具cụ 三tam 經kinh 也dã 。 各các 具cụ 三tam 經kinh 者giả 。 又hựu 正chánh 欲dục 明minh 具cụ 秘bí 密mật 藏tạng 也dã 。 如như 一nhất 題đề 阿A 彌Di 陀Đà 三tam 字tự 。 即tức 我ngã 行hành 者giả 法Pháp 身thân 本bổn 性tánh 也dã 。 佛Phật 之chi 一nhất 字tự 。 即tức 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 之chi 般Bát 若Nhã 智trí 慧tuệ 也dã 。 說thuyết 之chi 一nhất 字tự 。 即tức 智trí 與dữ 法Pháp 身thân 。 所sở 得đắc 之chi 解giải 脫thoát 也dã 。 又hựu 理lý 即tức 全toàn 苦khổ 道đạo 即tức 法Pháp 身thân 。 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 。 行hành 即tức 全toàn 惑hoặc 道đạo 即tức 般Bát 若Nhã 。 了liễu 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 。 教giáo 即tức 業nghiệp 道đạo 即tức 解giải 脫thoát 。 緣duyên 因nhân 佛Phật 性tánh 也dã 。 如như 是thị 三tam 德đức 。 如như 世thế 伊y 三tam 點điểm 。 天thiên 王vương 三tam 目mục 。 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 。 不bất 並tịnh 不bất 別biệt 。 乃nãi 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 秘bí 密mật 之chi 藏tạng 。 經kinh 題đề 義nghĩa 理lý 。 微vi 妙diệu 若nhược 此thử 。 講giảng 者giả 聽thính 者giả 。 安an 可khả 忽hốt 諸chư 。

△# 五ngũ 結kết 成thành 功công 德đức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 故cố 聞văn 。 首thủ 題đề 名danh 字tự 。 獲hoạch 無vô 量lượng 功công 德đức 也dã 。

【# 鈔sao 】# 如như 金kim 光quang 明minh 。 及cập 諸chư 大Đại 乘Thừa 。 多đa 作tác 此thử 說thuyết 。

△# 二nhị 出xuất 本bổn 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 此thử 經Kinh 本bổn 名danh 稱xưng 讚tán 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 功công 德đức 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 所sở 護hộ 念niệm 經Kinh 。

△# 三tam 辨biện 譯dịch 異dị 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 傳truyền 至chí 中trung 華hoa 。 凡phàm 二nhị 譯dịch 。

△# 二nhị 別biệt 明minh 二nhị 。 初sơ 唐đường 譯dịch 。

【# 疏sớ/sơ 】# 唐đường 譯dịch 云vân 。 稱xưng 讚tán 淨tịnh 土độ 。 佛Phật 攝nhiếp 受thọ 經kinh 。

△# 二nhị 秦tần 譯dịch 二nhị 。 初sơ 與dữ 唐đường 辨biện 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 今kim 秦tần 本bổn 隱ẩn 略lược 經kinh 題đề 。 在tại 六lục 方phương 佛Phật 後hậu 。 即tức 云vân 汝nhữ 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 當đương 信tín 是thị 等đẳng 。

【# 鈔sao 】# 唐đường 譯dịch 則tắc 存tồn 本bổn 名danh 。 而nhi 秦tần 譯dịch 不bất 存tồn 者giả 。 以dĩ 其kỳ 隱ẩn 略lược 。 在tại 六lục 方phương 佛Phật 後hậu 故cố 也dã 。

△# 二nhị 讚tán 秦tần 譯dịch 善thiện 巧xảo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 此thử 經Kinh 正chánh 示thị 持trì 名danh 方phương 法pháp 。 況huống 彌di 陀đà 聖thánh 號hiệu 。 眾chúng 所sở 樂nhạo 聞văn 。 用dụng 此thử 立lập 題đề 。 人nhân 多đa 信tín 受thọ 。 故cố 得đắc 四tứ 海hải 同đồng 遵tuân 。 流lưu 通thông 無vô 盡tận 。 譯dịch 人nhân 之chi 善thiện 巧xảo 也dã 。

【# 鈔sao 】# 大đại 凡phàm 立lập 名danh 。 貴quý 生sanh 物vật 善thiện 。 今kim 所sở 生sanh 善thiện 則tắc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 以dĩ 此thử 經Kinh 。 正chánh 示thị 持trì 名danh 方phương 法pháp 。 一nhất 以dĩ 彌di 陀đà 聖thánh 號hiệu 。 眾chúng 所sở 樂nhạo 聞văn 。 故cố 用dụng 此thử 立lập 題đề 。 人nhân 多đa 信tín 受thọ 。 是thị 以dĩ 唐đường 譯dịch 者giả 。 秘bí 于vu 大đại 藏tạng 。 而nhi 不bất 見kiến 不bất 聞văn 。 秦tần 譯dịch 者giả 四tứ 海hải 同đồng 遵tuân 。 而nhi 流lưu 通thông 無vô 盡tận 。 譯dịch 人nhân 善thiện 巧xảo 。 信tín 而nhi 有hữu 徵trưng 矣hĩ 。

△# 二nhị 辨biện 體thể 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 辨biện 體thể 。

【# 鈔sao 】# 二nhị 辨biện 體thể 者giả 。 即tức 前tiền 總tổng 列liệt 中trung 云vân 。 方Phương 等Đẳng 實thật 相tướng 為vi 體thể 也dã 。 方Phương 等Đẳng 實thật 相tướng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 此thử 經Kinh 說thuyết 在tại 第đệ 三tam 方Phương 等Đẳng 時thời 。 方Phương 等Đẳng 四tứ 教giáo 並tịnh 談đàm 。 此thử 經Kinh 屬thuộc 圓viên 。 揀giản 異dị 此thử 經Kinh 實thật 相tướng 。 非phi 華hoa 嚴nghiêm 般Bát 若Nhã 法pháp 華hoa 三tam 時thời 之chi 實thật 相tướng 。 故cố 云vân 方Phương 等Đẳng 。 一nhất 圓viên 教giáo 實thật 相tướng 。 門môn 門môn 可khả 入nhập 清thanh 涼lương 池trì 。 故cố 方phương 。 生sanh 佛Phật 均quân 有hữu 。 平bình 等đẳng 不bất 二nhị 故cố 等đẳng 。 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 體thể 是thị 主chủ 質chất 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 名danh 傍bàng 是thị 賓tân 。 體thể 正chánh 是thị 主chủ 名danh 是thị 假giả 名danh 。 體thể 是thị 實thật 質chất 。 一nhất 切thiết 名danh 下hạ 。 皆giai 有hữu 其kỳ 質chất 。 今kim 辨biện 假giả 名danh 下hạ 之chi 實thật 質chất 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 引dẫn 論luận 明minh 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 通thông 以dĩ 一nhất 實thật 相tướng 。 為vi 經kinh 正chánh 體thể 。

【# 鈔sao 】# 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 無vô 能năng 無vô 所sở 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 。 離ly 心tâm 緣duyên 相tương/tướng 。 離ly 此thử 等đẳng 相tương/tướng 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 無vô 相tướng 之chi 相tướng 也dã 。 若nhược 以dĩ 彼bỉ 義nghĩa 。 會hội 歸quy 此thử 經Kinh 。 則tắc 前tiền 段đoạn 七thất 重trùng 欄lan 楯thuẫn 去khứ 。 至chí 聞văn 是thị 音âm 者giả 。 皆giai 生sanh 念niệm 佛Phật 念niệm 法pháp 念niệm 僧Tăng 之chi 心tâm 。 是thị 明minh 惟duy 心tâm 淨tịnh 土độ 。 序tự 云vân 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 直trực 顯hiển 於ư 心tâm 源nguyên 是thị 也dã 。 中trung 段đoạn 彼bỉ 佛Phật 何hà 故cố 。 號hiệu 阿A 彌Di 陀Đà 去khứ 。 至chí 但đãn 可khả 以dĩ 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 阿a 僧Tăng 祗chi 說thuyết 。 是thị 明minh 本bổn 性tánh 彌di 陀đà 。 序tự 云vân 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 。 全toàn 彰chương 於ư 自tự 性tánh 是thị 也dã 。 瓊# 林lâm 玉ngọc 沼chiểu 。 是thị 明minh 依y 報báo 。 該cai 得đắc 四tứ 種chủng 淨tịnh 土độ 。 壽thọ 量lượng 光quang 明minh 等đẳng 。 是thị 明minh 正chánh 報báo 。 該cai 得đắc 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 九cửu 品phẩm 往vãng 生sanh 之chi 人nhân 。 此thử 正Chánh 法Pháp 華Hoa 。 惟duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 天thiên 台thai 所sở 謂vị 性tánh 具cụ 三tam 千thiên 。 無vô 非phi 實thật 相tướng 之chi 體thể 也dã 。

△# 二nhị 結kết 成thành 所sở 詮thuyên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 即tức 所sở 詮thuyên 之chi 理lý 也dã 。

△# 三Tam 明Minh 宗tông 二nhị 。 初sơ 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三Tam 明Minh 宗tông 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 引dẫn 經kinh 證chứng 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 信tín 者giả 。 應ưng 當đương 發phát 願nguyện 。 生sanh 彼bỉ 國quốc 土độ 。

【# 鈔sao 】# 前tiền 總tổng 列liệt 中trung 云vân 。 信tín 願nguyện 淨tịnh 業nghiệp 為vi 宗tông 。 故cố 今kim 引dẫn 經kinh 證chứng 成thành 。 若nhược 有hữu 信tín 者giả 。 即tức 信tín 門môn 也dã 。 應ưng 當đương 發phát 願nguyện 。 即tức 願nguyện 門môn 也dã 。 若nhược 欲dục 證chứng 成thành 。 淨tịnh 業nghiệp 行hành 門môn 。 應ưng 具cụ 引dẫn 下hạ 文văn 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 。 此thử 為vi 三tam 要yếu 之chi 門môn 。 信tín 則tắc 信tín 有hữu 惟duy 心tâm 淨tịnh 土độ 。 本bổn 性tánh 彌di 陀đà 。 如Như 來Lai 願nguyện 力lực 。 皆giai 得đắc 往vãng 生sanh 。 此thử 當đương 十thập 乘thừa 中trung 。 第đệ 一nhất 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 也dã 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 信tín 。 若nhược 無vô 其kỳ 願nguyện 。 則tắc 不bất 得đắc 生sanh 。 葢# 彌di 陀đà 既ký 以dĩ 願nguyện 力lực 而nhi 攝nhiếp 生sanh 。 我ngã 當đương 誓thệ 願nguyện 而nhi 求cầu 往vãng 。 方phương 得đắc 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 。 任nhậm 運vận 與dữ 拔bạt 。 猶do 如như 磁từ 石thạch 。 自tự 然nhiên 吸hấp 取thủ 。 十thập 乘thừa 往vãng 判phán 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 。 真chân 正chánh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 。 四tứ 弘hoằng 中trung 。 當đương 佛Phật 道Đạo 無vô 上thượng 誓thệ 願nguyện 成thành 。 該cai 得đắc 前tiền 之chi 三tam 願nguyện 。 雖tuy 有hữu 其kỳ 願nguyện 。 若nhược 無vô 行hành 門môn 。 其kỳ 願nguyện 則tắc 狂cuồng 。 故cố 須tu 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 十thập 乘thừa 往vãng 收thu 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 善thiện 巧xảo 安an 心tâm 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 即tức 是thị 觀quán 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 即tức 是thị 止chỉ 。 方phương 持trì 名danh 而nhi 一nhất 心tâm 。 方phương 一nhất 心tâm 而nhi 持trì 名danh 。 是thị 則tắc 止Chỉ 觀Quán 雙song 照chiếu 。 亦diệc 復phục 雙song 遮già 。 善thiện 巧xảo 安an 心tâm 。 方phương 得đắc 成thành 就tựu 略lược 標tiêu 上thượng 根căn 三tam 法pháp 。 其kỳ 餘dư 七thất 乘thừa 。 皆giai 在tại 中trung 矣hĩ 。

△# 二nhị 結kết 成thành 宗tông 要yếu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 經kinh 之chi 宗tông 要yếu 也dã 。

△# 四tứ 明minh 用dụng 二nhị 初sơ 牒điệp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 論luận 用dụng 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 引dẫn 經kinh 證chứng 成thành 。

【# 疏sớ/sơ 】# 經Kinh 云vân 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 皆giai 不bất 退thoái 轉chuyển 。 於ư 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。

【# 鈔sao 】# 初sơ 二nhị 句cú 。 即tức 示thị 以dĩ 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 後hậu 之chi 文văn 。 次thứ 二nhị 句cú 。 即tức 此thử 前tiền 經Kinh 云vân 。 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 是thị 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 之chi 文văn 。 前tiền 總tổng 列liệt 中trung 云vân 。 捨xả 苦khổ 得đắc 樂lạc 為vi 用dụng 。 即tức 經Kinh 云vân 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 云vân 云vân 之chi 文văn 。 若nhược 以dĩ 後hậu 足túc 前tiền 。 則tắc 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 娑sa 婆bà 念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 必tất 得đắc 不bất 退thoái 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 此thử 二nhị 文văn 合hợp 證chứng 。 此thử 經Kinh 之chi 力lực 用dụng 也dã 。

△# 二nhị 結kết 成thành 力lực 用dụng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 離ly 生sanh 死tử 苦khổ 。 得đắc 解giải 脫thoát 樂lạc 。 此thử 經Kinh 之chi 力lực 用dụng 也dã 。

【# 鈔sao 】# 餘dư 之chi 法Pháp 門môn 。 莫mạc 不bất 皆giai 令linh 眾chúng 生sanh 。 竪thụ 出xuất 三tam 界giới 。 離ly 生sanh 死tử 苦khổ 。 得đắc 解giải 脫thoát 樂lạc 。 如như 重trọng/trùng 臺đài 九cửu 級cấp 。 自tự 下hạ 昇thăng 高cao 。 力lực 勝thắng 則tắc 進tiến 。 足túc 疲bì 則tắc 墮đọa 。 其kỳ 登đăng 也dã 難nạn/nan 。 惟duy 淨tịnh 土độ 法Pháp 門môn 。 令linh 眾chúng 生sanh 橫hoạnh/hoành 出xuất 三tam 界giới 。 離ly 生sanh 死tử 苦khổ 。 得đắc 解giải 脫thoát 樂lạc 。 家gia 庭đình 咫# 尺xích 。 從tùng 東đông 至chí 西tây 。 舉cử 目mục 可khả 觀quán 。 彈đàn 指chỉ 即tức 到đáo 。 其kỳ 去khứ 也dã 易dị 。 經kinh 之chi 力lực 用dụng 。 豈khởi 不bất 大đại 乎hồ 。

△# 五ngũ 判phán 教giáo 相tương/tướng 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

○# 五ngũ 判phán 教giáo 相tương/tướng 。

【# 鈔sao 】# 教giáo 者giả 聖thánh 人nhân 被bị 下hạ 之chi 言ngôn 。 相tương/tướng 者giả 分phân 別biệt 異dị 同đồng 。 如Như 來Lai 五ngũ 時thời 設thiết 教giáo 。 適thích 時thời 而nhi 進tiến 。 大đại 小tiểu 漸tiệm 頓đốn 。 各các 有hữu 區khu 分phần/phân 。 天thiên 台thai 約ước 五ngũ 時thời 。 而nhi 分phân 別biệt 之chi 。 各các 有hữu 攸du 存tồn 。 故cố 凡phàm 釋thích 經kinh 。 皆giai 須tu 判phán 教giáo 。

△# 二nhị 釋thích 相tương/tướng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 部bộ 屬thuộc 大Đại 乘Thừa 方Phương 等Đẳng 教giáo 攝nhiếp 。 二nhị 藏tạng 明minh 義nghĩa 。 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 收thu 。 漸tiệm 頓đốn 分phân 之chi 。 此thử 屬thuộc 頓đốn 教giáo 。

【# 鈔sao 】# 判phán 此thử 教giáo 相tương/tướng 。 而nhi 有hữu 三tam 說thuyết 。 部bộ 屬thuộc 大Đại 乘Thừa 方Phương 等Đẳng 教giáo 攝nhiếp 者giả 。 第đệ 一nhất 約ước 時thời 判phán 也dã 。 前tiền 總tổng 列liệt 云vân 。 大Đại 乘Thừa 生sanh 酥tô 為vi 教giáo 相tương/tướng 。 生sanh 酥tô 即tức 方Phương 等Đẳng 時thời 也dã 。 天thiên 台thai 大đại 師sư 。 用dụng 涅Niết 槃Bàn 五ngũ 時thời 。 生sanh 起khởi 次thứ 第đệ 。 以dĩ 判phán 如Như 來Lai 一nhất 代đại 之chi 教giáo 。 初sơ 從tùng 牛ngưu 出xuất 乳nhũ 。 譬thí 從tùng 佛Phật 最tối 初sơ 。 三tam 七thất 日nhật 說thuyết 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 次thứ 從tùng 乳nhũ 出xuất 酪lạc 。 譬thí 從tùng 十thập 二nhị 部bộ 。 出xuất 九cửu 部bộ 修tu 多đa 羅la 。 十thập 二nhị 年niên 中trung 。 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 四tứ 阿a 含hàm 經kinh 。 次thứ 從tùng 酪lạc 出xuất 生sanh 酥tô 。 譬thí 從tùng 阿a 含hàm 出xuất 方Phương 等Đẳng 。 八bát 年niên 之chi 中trung 。 說thuyết 維duy 摩ma 大đại 集tập 楞lăng 嚴nghiêm 楞lăng 伽già 十thập 六lục 觀quán 。 并tinh 此thử 經Kinh 等đẳng 。 彈đàn 偏thiên 斥xích 小tiểu 。 歎thán 大đại 褒bao 圓viên 。 聲Thanh 聞Văn 之chi 人nhân 。 得đắc 彈đàn 訶ha 益ích 。 恥sỉ 小tiểu 。 慕mộ 大đại 。 出xuất 入nhập 無vô 難nạn/nan 。 如như 小Tiểu 乘Thừa 偏thiên 空không 。 出xuất 三tam 界giới 外ngoại 。 無vô 身thân 無vô 土thổ/độ 。 今kim 則tắc 特đặc 告cáo 身thân 子tử 。 而nhi 云vân 彌di 陀đà 有hữu 土thổ/độ 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 身thân 。 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 不bất 退thoái 轉chuyển 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 次thứ 從tùng 生sanh 酥tô 出xuất 熟thục 酥tô 。 譬thí 從tùng 方Phương 等Đẳng 出xuất 般Bát 若Nhã 。 二nhị 十thập 二nhị 年niên 。 說thuyết 大đại 品phẩm 般Bát 若Nhã 等đẳng 諸chư 經kinh 。 以dĩ 空không 慧tuệ 水thủy 。 洮đào 汰# 二Nhị 乘Thừa 執chấp 情tình 。 令linh 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 轉chuyển 教giáo 般Bát 若Nhã 。 付phó 財tài 融dung 通thông 。 次thứ 從tùng 熟thục 酥tô 出xuất 醍đề 醐hồ 。 譬thí 從tùng 般Bát 若Nhã 出xuất 法pháp 華hoa 。 涅Niết 槃Bàn 。 九cửu 界giới 三tam 乘thừa 。 會hội 權quyền 授thọ 記ký 。 無vô 小tiểu 無vô 大đại 。 皆giai 令linh 作tác 佛Phật 。 今kim 是thị 第đệ 三tam 生sanh 酥tô 。 故cố 曰viết 部bộ 屬thuộc 大Đại 乘Thừa 方Phương 等Đẳng 教giáo 攝nhiếp 。 二nhị 藏tạng 明minh 義nghĩa 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 收thu 者giả 。 第đệ 二nhị 約ước 藏tạng 判phán 也dã 。 葢# 佛Phật 所sở 說thuyết 經Kinh 。 有hữu 聲Thanh 聞Văn 藏tạng 。 即tức 為vi 諸chư 二Nhị 乘Thừa 人nhân 說thuyết 者giả 。 明minh 理lý 但đãn 至Chí 真Chân 諦đế 。 明minh 惑hoặc 但đãn 破phá 見kiến 思tư 。 明minh 智trí 但đãn 修tu 空không 觀quán 。 明minh 果quả 無vô 身thân 無vô 土thổ/độ 。 今kim 經kinh 既ký 明minh 。 出xuất 娑sa 婆bà 外ngoại 。 別biệt 有hữu 淨tịnh 土độ 。 則tắc 果quả 報báo 有hữu 乎hồ 身thân 土thổ/độ 。 豈khởi 不bất 理lý 惑hoặc 智trí 果quả 。 皆giai 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 收thu 。 漸tiệm 頓đốn 分phân 之chi 。 此thử 屬thuộc 頓đốn 教giáo 者giả 。 第đệ 三tam 約ước 教giáo 判phán 也dã 。 化hóa 儀nghi 之chi 教giáo 。 有hữu 漸tiệm 有hữu 頓đốn 。 漸tiệm 則tắc 經kinh 劫kiếp 修tu 行hành 。 方phương 階giai 不bất 退thoái 。 頓đốn 則tắc 即tức 生sanh 成thành 辦biện 。 位vị 至chí 阿a 鞞bệ 故cố 結kết 成thành 云vân 。 以dĩ 令linh 凡phàm 夫phu 。 不bất 退thoái 菩Bồ 提Đề 。 然nhiên 而nhi 令linh 其kỳ 即tức 生sanh 。 位vị 階giai 不bất 退thoái 。 固cố 是thị 圓viên 頓đốn 法Pháp 門môn 。 亦diệc 必tất 須tu 先tiên 開khai 圓viên 解giải 。 而nhi 次thứ 修tu 圓viên 行hành 。 破phá 三tam 惑hoặc 。 而nhi 方phương 證chứng 圓viên 果quả 。 以dĩ 階giai 不bất 退thoái 。 今kim 則tắc 但đãn 說thuyết 。 彼bỉ 土độ 依y 正chánh 二nhị 報báo 。 以dĩ 之chi 為vi 開khai 解giải 生sanh 信tín 。 七thất 日nhật 持trì 名danh 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 以dĩ 之chi 為vi 造tạo 修tu 行hành 門môn 。 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 以dĩ 階giai 跋bạt 致trí 。 自tự 非phi 釋Thích 迦Ca 之chi 善thiện 權quyền 。 彌di 陀đà 之chi 願nguyện 力lực 。 行hành 者giả 之chi 宿túc 根căn 。 現hiện 前tiền 之chi 三tam 要yếu 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 而nhi 三tam 惑hoặc 圓viên 伏phục 頓đốn 斬trảm 業nghiệp 根căn 。 而nhi 直trực 往vãng 無vô 前tiền 。 安an 能năng 克khắc 此thử 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 。 為vi 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 之chi 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。 置trí 毒độc 生sanh 酥tô 中trung 。 食thực 即tức 殺sát 人nhân 。 可khả 不bất 信tín 諸chư 。

△# 二nhị 譯dịch 人nhân 二nhị 。 初sơ 標tiêu 科khoa 。

○# 二nhị 譯dịch 人nhân 號hiệu 。

姚Diêu 秦Tần 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 。 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 奉phụng 詔chiếu 譯dịch

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 明minh 其kỳ 生sanh 處xứ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 。 此thử 云vân 童đồng 壽thọ 。 丘khâu 慈từ 國quốc 人nhân 也dã 。

△# 二nhị 明minh 其kỳ 翻phiên 譯dịch 。

【# 疏sớ/sơ 】# 後hậu 秦tần 姚diêu 氏thị 據cứ 長trường/trưởng 安an 。 尊tôn 為vi 國quốc 師sư 。 弘hoằng 始thỉ 年niên 間gian 。 譯dịch 諸chư 經kinh 論luận 。

【# 鈔sao 】# 姚Diêu 秦Tần 者giả 。 簡giản 非phi 亡vong 秦tần 。 前tiền 秦tần 。 乞khất 伏phục 秦tần 。 今kim 是thị 後hậu 秦tần 姚diêu 氏thị 也dã 。 以dĩ 弘hoằng 始thỉ 三tam 年niên 。 方phương 入nhập 長trường/trưởng 安an 。 秦tần 主chủ 勅sắc 僧Tăng [((素-糸)*力)/石]# 等đẳng 。 八bát 百bách 沙Sa 門Môn 。 資tư 受thọ 什thập 旨chỉ 。 於ư 草thảo 堂đường 寺tự 所sở 譯dịch 經kinh 論luận 。 凡phàm 九cửu 十thập 八bát 部bộ 。 合hợp 四tứ 百bách 二nhị 十thập 一nhất 卷quyển 。 僧Tăng 叡duệ 僧Tăng 肇triệu 道đạo 常thường 等đẳng 筆bút 受thọ 。

△# 三tam 證chứng 其kỳ 功công 德đức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 南nam 山sơn 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。 七thất 佛Phật 以dĩ 來lai 。 譯dịch 經kinh 師sư 。

【# 鈔sao 】# 過quá 去khứ 七thất 佛Phật 。 皆giai 生sanh 於ư 西tây 天Thiên 竺Trúc 。 迦Ca 維Duy 羅La 衛Vệ 國Quốc 。 滅diệt 度độ 之chi 後hậu 。 或hoặc 正Chánh 法Pháp 。 或hoặc 像tượng 法pháp 時thời 。 西tây 天thiên 梵Phạm 筴# 。 必tất 傳truyền 流lưu 震chấn 旦đán 。 譯dịch 梵Phạm 成thành 華hoa 。 譯dịch 經kinh 之chi 師sư 。 歷lịch 代đại 皆giai 有hữu 。 惟duy 什thập 師sư 自tự 七thất 佛Phật 以dĩ 來lai 。 常thường 為vi 我ngã 震chấn 旦đán 。 譯dịch 經kinh 之chi 師sư 。 此thử 乃nãi 南nam 山sơn 律luật 師sư 。 問vấn 費phí 氏thị 天thiên 人nhân 所sở 說thuyết 。 又hựu 有hữu 云vân 什thập 師sư 位vị 證chứng 三tam 賢hiền 。 是thị 知tri 非phi 聊liêu 爾nhĩ 人nhân 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 文văn 二nhị 。 初sơ 總tổng 別biệt 科khoa 判phán 。 二nhị 依y 科khoa 解giải 釋thích 。 今kim 初sơ 二nhị 。 初sơ 總tổng 科khoa 三tam 分phần/phân 。

○# 二nhị 釋thích 經kinh 文văn 三tam 。 從tùng 初sơ 至chí 大đại 眾chúng 俱câu 為vi 序tự 分phần/phân 。 從tùng 爾nhĩ 時thời 佛Phật 告cáo 。 至chí 六lục 方phương 後hậu 。 徵trưng 釋thích 經kinh 題đề 為vi 正chánh 宗tông 分phần/phân 。 從tùng 汝nhữ 等đẳng 皆giai 當đương 。 信tín 受thọ 我ngã 語ngữ 。 盡tận 文văn 為vi 流lưu 通thông 分phần/phân 。

【# 鈔sao 】# 漢hán 明minh 以dĩ 來lai 。 經kinh 至chí 震chấn 旦đán 。 弘hoằng 法pháp 之chi 師sư 。 隨tùy 文văn 講giảng 解giải 。 無vô 有hữu 科khoa 判phán 。 至chí 晉tấn 道đạo 安an 法Pháp 師sư 。 方phương 判phán 大đại 小tiểu 諸chư 經kinh 。 皆giai 有hữu 三tam 分phần/phân 。 謂vị 序tự 正chánh 流lưu 通thông 。 後hậu 西tây 天thiên 親thân 光quang 論luận 至chí 。 與dữ 其kỳ 三tam 分phần/phân 義nghĩa 同đồng 。 又hựu 此thử 方phương 出xuất 家gia 之chi 士sĩ 。 自tự 漢hán 以dĩ 來lai 。 皆giai 隨tùy 師sư 姓tánh 。 如như 三tam 支chi 之chi 類loại 。 後hậu 道đạo 安an 法Pháp 師sư 。 謂vị 既ký 捨xả 俗tục 姓tánh 。 以dĩ 從tùng 釋Thích 迦Ca 。 宜nghi 合hợp 一nhất 切thiết 。 俱câu 從tùng 釋thích 姓tánh 。 後hậu 增Tăng 一Nhất 阿A 含Hàm 至chí 。 世Thế 尊Tôn 果quả 云vân 。 萬vạn 流lưu 入nhập 海hải 。 同đồng 一nhất 鹹hàm 味vị 。 四tứ 姓tánh 出xuất 家gia 。 同đồng 稱xưng 釋Thích 氏thị 。 故cố 後hậu 人nhân 讚tán 道đạo 安an 法Pháp 師sư 云vân 。 分phần/phân 經kinh 雅nhã 合hợp 於ư 親thân 光quang 。 釋thích 姓tánh 頗phả 同đồng 於ư 增tăng 一nhất 。

△# 二nhị 別biệt 明minh 二nhị 序tự 。

【# 疏sớ/sơ 】# 諸chư 經kinh 皆giai 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 序tự 。 此thử 經Kinh 但đãn 有hữu 通thông 序tự 。 證chứng 信tín 而nhi 無vô 別biệt 序tự 發phát 起khởi 。 即tức 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 中trung 。 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 也dã 。

【# 鈔sao 】# 通thông 別biệt 二nhị 序tự 者giả 。 通thông 者giả 同đồng 也dã 。 如như 是thị 等đẳng 六lục 事sự 。 諸chư 經kinh 皆giai 同đồng 。 故cố 別biệt 者giả 異dị 也dã 。 諸chư 經kinh 發phát 起khởi 之chi 緣duyên 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 故cố 今kim 經kinh 但đãn 有hữu 通thông 序tự 。 而nhi 無vô 別biệt 序tự 者giả 。 乃nãi 如Như 來Lai 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 葢# 淨tịnh 土độ 法Pháp 門môn 。 若nhược 被bị 菩Bồ 薩Tát 之chi 機cơ 。 正chánh 所sở 當đương 對đối 。 必tất 須tu 假giả 問vấn 而nhi 說thuyết 。 如như 十thập 六lục 觀quán 經kinh 。 是thị 其kỳ 類loại 也dã 。 但đãn 此thử 一nhất 經kinh 。 是thị 對đối 上thượng 乘thừa 。 及cập 凡phàm 夫phu 機cơ 。 令linh 知tri 微vi 妙diệu 身thân 土thổ/độ 。 即tức 生sanh 可khả 獲hoạch 。 原nguyên 非phi 小Tiểu 乘Thừa 凡phàm 夫phu 境cảnh 界giới 。 豈khởi 能năng 問vấn 之chi 。 故cố 如Như 來Lai 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 稱xưng 性tánh 宣tuyên 揚dương 何hà 須tu 發phát 起khởi 。

△# 二nhị 依y 科khoa 解giải 釋thích 二nhị 。 初sơ 釋thích 通thông 序tự 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 通thông 序tự 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 五ngũ 句cú 證chứng 信tín 。

【# 鈔sao 】# 證chứng 信tín 者giả 。 佛Phật 將tương 滅diệt 度độ 。 阿A 難Nan 咨tư 問vấn 。 一nhất 切thiết 經kinh 首thủ 。 當đương 安an 何hà 語ngữ 。 佛Phật 答đáp 云vân 。 當đương 安an 如như 是thị 我ngã 聞văn 等đẳng 。 豈khởi 惟duy 我ngã 然nhiên 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 經kinh 初sơ 皆giai 爾nhĩ 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

如như 是thị 我ngã 聞văn 。

一nhất 時thời 佛Phật 在tại 舍Xá 衛Vệ 國Quốc 。 祇Kỳ 樹Thụ 給Cấp 孤Cô 獨Độc 園Viên 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 五ngũ 。 初sơ 釋thích 所sở 指chỉ 法pháp 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 所sở 聞văn 之chi 法pháp 體thể 也dã 。 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 古cổ 今kim 不bất 異dị 。 名danh 如như 如như 理lý 。 而nhi 說thuyết 為vi 是thị 。

【# 鈔sao 】# 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 法pháp 之chi 辭từ 。 所sở 指chỉ 者giả 。 即tức 所sở 聞văn 法Pháp 體thể 。 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 如như 此thử 之chi 理lý 。 古cổ 今kim 不bất 異dị 名danh 如như 。 即tức 真Chân 如Như 不bất 動động 之chi 體thể 。 亘tuyên 萬vạn 古cổ 而nhi 恆hằng 新tân 。 歷lịch 千thiên 差sai 而nhi 不bất 改cải 。 如Như 來Lai 能năng 稱xưng 此thử 理lý 而nhi 說thuyết 。 無vô 不bất 當đương 理lý 。 故cố 稱xưng 如như 是thị 。

△# 二nhị 釋thích 所sở 顯hiển 能năng 聞văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 我ngã 者giả 阿A 難Nan 。 結kết 集tập 法Pháp 藏tạng 。 自tự 言ngôn 如như 是thị 法Pháp 門môn 。 我ngã 從tùng 佛Phật 聞văn 。

【# 鈔sao 】# 佛Phật 地địa 論luận 云vân 。 謂vị 結kết 集tập 時thời 。 共cộng 請thỉnh 言ngôn 。 如như 汝nhữ 所sở 聞văn 。 當đương 如như 是thị 說thuyết 。 傳truyền 法pháp 菩Bồ 薩Tát 。 便tiện 許hứa 可khả 言ngôn 。 如như 是thị 當đương 說thuyết 。 如như 我ngã 所sở 聞văn 。

△# 三tam 釋thích 所sở 明minh 機cơ 感cảm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 時thời 者giả 。 機cơ 應ưng 和hòa 合hợp 之chi 時thời 也dã 不bất 言ngôn 某mỗ 年niên 月nguyệt 日nhật 者giả 。 二nhị 土thổ/độ 正chánh 朔sóc 不bất 同đồng 故cố 也dã 。

【# 鈔sao 】# 機cơ 即tức 阿A 難Nan 與dữ 。 千thiên 二nhị 百bách 人nhân 。 并tinh 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 眾chúng 。 應ưng 即tức 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 能năng 說thuyết 教giáo 主chủ 。 機cơ 無vô 應ưng 而nhi 不bất 成thành 。 應ưng 無vô 機cơ 而nhi 不bất 就tựu 。 砧# 椎chùy 相tương/tướng 叩khấu 。 乃nãi 方phương 成thành 法Pháp 器khí 。 機cơ 應ưng 合hợp 一nhất 。 則tắc 此thử 經Kinh 方phương 說thuyết 。 二nhị 土thổ/độ 正chánh 朔sóc 不bất 同đồng 者giả 。 如như 此thử 土thổ/độ 四tứ 時thời 。 彼bỉ 方phương 三tam 際tế 。 東đông 夏hạ 以dĩ 合hợp 朔sóc 為vi 月nguyệt 旦đán 。 西tây 方phương 以dĩ 既ký 望vọng 為vi 月nguyệt 旦đán 。 兩lưỡng 方phương 既ký 爾nhĩ 。 四tứ 夷di 可khả 知tri 。 既ký 難nạn/nan 準chuẩn 定định 。 故cố 但đãn 言ngôn 一nhất 時thời 。

△# 四tứ 釋thích 所sở 稱xưng 化hóa 主chủ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 者giả 覺giác 也dã 。 自tự 覺giác 異dị 凡phàm 夫phu 之chi 不bất 覺giác 。 覺giác 他tha 異dị 二Nhị 乘Thừa 之chi 獨Độc 覺Giác 。 覺giác 滿mãn 異dị 菩Bồ 薩Tát 之chi 在tại 因nhân 。 眾chúng 聖Thánh 中Trung 尊Tôn 。 故cố 名danh 曰viết 佛Phật 。 即tức 釋Thích 迦Ca 教giáo 主chủ 也dã 。

【# 鈔sao 】# 梵Phạn 語ngữ 佛Phật 陀Đà 。 此thử 云vân 覺giác 者giả 。 謂vị 覺giác 了liễu 性tánh 相tướng 真chân 妄vọng 之chi 者giả 。 即tức 究cứu 竟cánh 本bổn 覺giác 。 亦diệc 究cứu 竟cánh 始thỉ 覺giác 。 自tự 覺giác 異dị 凡phàm 夫phu 之chi 不bất 覺giác 者giả 。 凡phàm 夫phu 則tắc 終chung 朝triêu 昏hôn 擾nhiễu 。 逐trục 妄vọng 漂phiêu 流lưu 。 如Như 來Lai 則tắc 寂tịch 照chiếu 雙song 融dung 。 還hoàn 源nguyên 返phản 本bổn 。 覺giác 他tha 異dị 二Nhị 乘Thừa 之chi 獨Độc 覺Giác 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 則tắc 覺giác 了liễu 生sanh 死tử 。 如như 麞chương 獨độc 跳khiêu 。 如Như 來Lai 則tắc 自tự 登đăng 彼bỉ 岸ngạn 。 慈từ 航# 度độ 人nhân 。 覺giác 滿mãn 異dị 菩Bồ 薩Tát 之chi 在tại 因nhân 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 則tắc 三tam 覺giác 雖tuy 修tu 。 而nhi 三tam 因nhân 未vị 滿mãn 。 如Như 來Lai 則tắc 三tam 覺giác 究cứu 竟cánh 。 而nhi 三tam 德đức 圓viên 彰chương 。 為vi 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 眾chúng 聖Thánh 中Trung 尊Tôn 。 故cố 稱xưng 為vi 佛Phật 。 以dĩ 通thông 從tùng 別biệt 。 即tức 娑sa 婆bà 教giáo 主chủ 。 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 佛Phật 也dã 。

△# 五ngũ 釋thích 所sở 述thuật 住trú 處xứ 二nhị 。 初sơ 釋thích 舍Xá 衛Vệ 國quốc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舍Xá 衛Vệ 。 正chánh 云vân 室Thất 羅La 筏Phiệt 悉tất 底để 。 此thử 云vân 聞văn 物vật 。 言ngôn 人nhân 物vật 富phú 庶thứ 。 遠viễn 聞văn 諸chư 國quốc 故cố 。

【# 鈔sao 】# 人nhân 物vật 富phú 庶thứ 者giả 。 謂vị 此thử 國quốc 具cụ 足túc 。 欲dục 塵trần 財tài 寶bảo 之chi 物vật 。 多đa 聞văn 解giải 脫thoát 之chi 人nhân 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 祇Kỳ 樹Thụ 給Cấp 孤Cô 獨Độc 園Viên 二nhị 。 初sơ 出xuất 二nhị 人nhân 名danh 德đức 二nhị 。 初sơ 祇kỳ 陀đà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 祇kỳ 陀đà 。 此thử 云vân 戰chiến 勝thắng 。 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。 太thái 子tử 名danh 也dã 。

【# 鈔sao 】# 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 太thái 子tử 。 初sơ 生sanh 之chi 時thời 。 適thích 與dữ 外ngoại 國quốc 戰chiến 勝thắng 。 因nhân 立lập 美mỹ 名danh 。

△# 二nhị 須tu 達đạt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 須tu 達đạt 。 此thử 云vân 善thiện 施thí 。 長trưởng 者giả 名danh 也dã 。 能năng 惠huệ 施thí 國quốc 之chi 窮cùng 民dân 。 名danh 給Cấp 孤Cô 獨Độc 。

△# 二nhị 明minh 二nhị 人nhân 並tịnh 稱xưng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 側trắc 布bố 黃hoàng 金kim 。 從tùng 祇kỳ 陀đà 買mãi 園viên 。 建kiến 立lập 精tinh 舍xá 。 請thỉnh 佛Phật 說thuyết 法Pháp 。 祇kỳ 陀đà 施thí 樹thụ 。 故cố 並tịnh 稱xưng 也dã 。

【# 鈔sao 】# 須Tu 達Đạt 長Trưởng 者Giả 。 為vi 兒nhi 聘sính 婦phụ 。 往vãng 王Vương 舍Xá 城Thành 。 得đắc 見kiến 如Như 來Lai 。 請thỉnh 佛Phật 供cúng 養dường 。 佛Phật 命mạng 身thân 子tử 。 同đồng 往vãng 相tương/tướng 地địa 。 惟duy 祇kỳ 陀đà 太thái 子tử 。 園viên 林lâm 茂mậu 盛thịnh 。 可khả 造tạo 精tinh 舍xá 。 祇kỳ 陀đà 戲hí 許hứa 。 須tu 金kim 磚# 側trắc 布bố 其kỳ 地địa 。 金kim 錢tiền 掛quải 滿mãn 其kỳ 林lâm 。 便tiện 當đương 與dữ 之chi 。 須tu 達đạt 歡hoan 喜hỷ 。 命mạng 車xa 載tái 金kim 。 布bố 地địa 將tương 滿mãn 。 祇kỳ 陀đà 見kiến 其kỳ 精tinh 誠thành 。 便tiện 云vân 地địa 當đương 屬thuộc 卿khanh 。 林lâm 屬thuộc 於ư 我ngã 。 共cộng 施thí 供cung 佛Phật 。 不bất 亦diệc 可khả 乎hồ 。 故cố 後hậu 凡phàm 於ư 此thử 地địa 說thuyết 經Kinh 。 經kinh 家gia 序tự 處xứ 。 必tất 美mỹ 二nhị 人nhân 之chi 德đức 。 而nhi 並tịnh 稱xưng 之chi 。

△# 列liệt 眾chúng 同đồng 聞văn 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 二nhị 列liệt 眾chúng 同đồng 聞văn 三tam 。 初sơ 聲Thanh 聞Văn 眾chúng 二nhị 。 初sơ 示thị 數số 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 三tam 。 初sơ 聲Thanh 聞Văn 。 二nhị 示thị 數số 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

與dữ 大đại 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 人nhân 俱câu 。 皆giai 是thị 大đại 阿A 羅La 漢Hán 。 眾chúng 所sở 知tri 識thức 。

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 為vi 四tứ 。 初sơ 釋thích 明minh 類loại 。

【# 疏sớ/sơ 】# 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 云vân 乞khất 士sĩ 。 乞khất 食thực 資tư 身thân 。 乞khất 法pháp 鍊luyện 心tâm 。 又hựu 云vân 怖bố 魔ma 又hựu 云vân 破phá 惡ác 。 僧Tăng 者giả 具cụ 云vân 僧Tăng 伽già 。 此thử 云vân 和hòa 合hợp 眾chúng 。

【# 鈔sao 】# 比Bỉ 丘Khâu 梵Phạn 語ngữ 。 而nhi 含hàm 三tam 義nghĩa 。 一nhất 乞khất 士sĩ 。 外ngoại 為vi 檀đàn 越việt 乞khất 食thực 。 以dĩ 資tư 色sắc 身thân 。 永vĩnh 離ly 四tứ 邪tà 。 內nội 為vi 如Như 來Lai 乞khất 法pháp 。 以dĩ 鍊luyện 心tâm 性tánh 。 常thường 趣thú 八bát 正chánh 。 應Ứng 供Cúng 之chi 因nhân 也dã 。 二nhị 破phá 惡ác 能năng 破phá 九cửu 十thập 八bát 種chủng 。 煩phiền 惱não 惡ác 因nhân 。 能năng 破phá 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 生sanh 死tử 惡ác 果quả 。 殺sát 賊tặc 之chi 因nhân 也dã 。 三tam 怖bố 魔ma 發phát 心tâm 出xuất 家gia 。 魔ma 王vương 怖bố 其kỳ 出xuất 境cảnh 。 精tinh 進tấn 修tu 行hành 。 波Ba 旬Tuần 怖bố 其kỳ 離ly 欲dục 無vô 生sanh 之chi 因nhân 也dã 。 眾chúng 和hòa 合hợp 者giả 。 凡phàm 為vi 僧Tăng 者giả 。 須tu 具cụ 六lục 和hòa 。 一nhất 戒giới 和hòa 同đồng 修tu 。 二nhị 見kiến 和hòa 同đồng 解giải 。 三Tam 身Thân 和hòa 同đồng 住trụ 。 四tứ 利lợi 和hòa 同đồng 均quân 。 五ngũ 口khẩu 和hòa 無vô 諍tranh 。 六lục 意ý 和hòa 同đồng 悅duyệt 。 具cụ 此thử 六lục 和hòa 。 方phương 可khả 稱xưng 僧Tăng 。

△# 二nhị 釋thích 示thị 數số 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 迦Ca 葉Diếp 。 有hữu 千thiên 弟đệ 子tử 。 舍xá 利lợi 目Mục 連Liên 。 共cộng 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 人nhân 。 最tối 初sơ 歸quy 佛Phật 。 常thường 隨tùy 眾chúng 也dã 。

【# 鈔sao 】# 三tam 迦Ca 葉Diếp 者giả 。 一nhất 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 迦Ca 葉Diếp 。 二nhị 伽Già 耶Da 迦Ca 葉Diếp 。 三tam 那Na 提Đề 迦Ca 葉Diếp 。 若nhược 最tối 初sơ 度độ 憍kiêu 陳trần 如như 五ngũ 人nhân 。 合hợp 云vân 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 五ngũ 人nhân 經kinh 舉cử 大đại 數số 是thị 故cố 略lược 之chi 。 得đắc 飡xan 甘cam 露lộ 。 莫mạc 先tiên 於ư 此thử 。 故cố 為vi 常thường 隨tùy 眾chúng 也dã 。

△# 三tam 釋thích 顯hiển 位vị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿A 羅La 漢Hán 含hàm 三tam 義nghĩa 。 一nhất 應Ứng 供Cúng 為vi 人nhân 天thiên 福phước 田điền 。 乞khất 士sĩ 果quả 也dã 二nhị 殺sát 賊tặc 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 盡tận 。 破phá 惡ác 果quả 也dã 三tam 無vô 生sanh 。 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 怖bố 魔ma 果quả 也dã 。

【# 鈔sao 】# 比Bỉ 丘Khâu 因nhân 名danh 也dã 。 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 號hiệu 也dã 。 因nhân 果quả 二nhị 名danh 。 一nhất 一nhất 主chủ 對đối 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 略lược 無vô 差sai 忒thất 。 故cố 為vì 比Bỉ 丘Khâu 。 有hữu 乞khất 士sĩ 之chi 因nhân 。 方phương 獲hoạch 羅La 漢Hán 應Ứng 供Cúng 福phước 田điền 之chi 果quả 。 有hữu 破phá 惡ác 之chi 因nhân 。 方phương 獲hoạch 斷đoạn 煩phiền 惱não 盡tận 殺sát 賊tặc 之chi 果quả 。 有hữu 怖bố 魔ma 之chi 因nhân 。 方phương 獲hoạch 無vô 生sanh 。 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 之chi 果quả 。

△# 四tứ 釋thích 歎thán 德đức 。

【# 疏sớ/sơ 】# 聞văn 名danh 欽khâm 德đức 曰viết 知tri 。 覩đổ 形hình 敬kính 奉phụng 曰viết 識thức 。

【# 鈔sao 】# 若nhược 但đãn 聞văn 名danh 。 而nhi 未vị 覩đổ 形hình 。 則tắc 知tri 而nhi 未vị 識thức 。 但đãn 覩đổ 形hình 而nhi 不bất 聞văn 名danh 。 則tắc 識thức 而nhi 未vị 知tri 。 今kim 既ký 聞văn 名danh 而nhi 覩đổ 形hình 。 必tất 欽khâm 德đức 而nhi 敬kính 奉phụng 。 阿A 難Nan 尊Tôn 者Giả 。 與dữ 此thử 輩bối 等đẳng 同đồng 聞văn 。 非phi 惟duy 見kiến 同đồng 列liệt 之chi 德đức 齊tề 。 亦diệc 乃nãi 顯hiển 所sở 聞văn 之chi 法pháp 真chân 。 以dĩ 之chi 證chứng 信tín 。 誠thành 可khả 信tín 也dã 。

△# 二nhị 列liệt 名danh 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 二nhị 列liệt 名danh 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

長Trưởng 老lão 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 摩Ma 訶Ha 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。 離ly 婆bà 多đa 。 周Chu 利Lợi 槃Bàn 陀Đà 伽Già 。 難Nan 陀Đà 。 阿A 難Nan 陀Đà 。 羅la 睺hầu 羅la 憍Kiều 梵Phạm 波Ba 提Đề 。 賓Tân 頭Đầu 盧Lô 頗Pha 羅La 墮Đọa 。 迦Ca 留Lưu 陀Đà 夷Di 。 摩Ma 訶Ha 劫Kiếp 賓Tân 那Na 。 薄bạc 拘câu 羅la 。 阿a 㝹nậu 樓lâu 馱đà 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 釋thích 長trưởng 老lão 。

【# 疏sớ/sơ 】# 耆kỳ 年niên 碩# 德đức 。 通thông 稱xưng 長trưởng 老lão 。

【# 鈔sao 】# 此thử 諸chư 聖thánh 僧Tăng 。 有hữu 耆kỳ 年niên 者giả 。 必tất 有hữu 碩# 德đức 。 有hữu 碩# 德đức 者giả 。 未vị 必tất 定định 是thị 耆kỳ 年niên 。 故cố 長trưởng 老lão 者giả 。 乃nãi 耆kỳ 年niên 與dữ 碩# 德đức 之chi 通thông 稱xưng 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 眾chúng 名danh 十thập 六lục 。 初sơ 釋thích 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

【# 疏sớ/sơ 】# 舍Xá 利Lợi 弗Phất 此thử 云vân 身thân 子tử 。 其kỳ 母mẫu 身thân 容dung 端đoan 正chánh 。 眼nhãn 如như 鶖thu 鷺lộ 。 兼kiêm 母mẫu 名danh 之chi 故cố 。 又hựu 名danh 鶖thu 子tử 。 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 。

△# 二nhị 釋thích 目mục 犍kiền 連liên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 摩Ma 訶Ha 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 此thử 云vân 大đại 采thải 菽# 姓tánh 也dã 。 其kỳ 族tộc 眾chúng 多đa 。 故cố 以dĩ 大đại 別biệt 之chi 。 神thần 通thông 第đệ 一nhất 。

△# 三tam 釋thích 大đại 迦Ca 葉Diếp 。

【# 疏sớ/sơ 】# 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 此thử 云vân 大đại 龜quy 氏thị 。 其kỳ 祖tổ 感cảm 靈linh 龜quy 負phụ 仙tiên 圖đồ 而nhi 出xuất 。 遂toại 以dĩ 名danh 族tộc 。 又hựu 云vân 飲ẩm 光quang 。 身thân 光quang 赫hách 奕dịch 。 映ánh 蔽tế 餘dư 光quang 。 毗Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 。 時thời 為vi 治trị 金kim 師sư 。 貧bần 女nữ 以dĩ 金kim 珠châu 。 同đồng 修tu 塔tháp 像tượng 。 從tùng 是thị 以dĩ 來lai 。 身thân 光quang 金kim 色sắc 。

△# 四tứ 釋thích 摩Ma 訶Ha 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 摩Ma 訶Ha 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 此thử 云vân 文văn 飾sức 。 論luận 議nghị 第đệ 一nhất 。

△# 五ngũ 釋thích 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。

【# 疏sớ/sơ 】# 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。 此thử 云vân 大đại 膝tất 。 從tùng 狀trạng 得đắc 名danh 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 母mẫu 舅cữu 。

△# 六lục 釋thích 離ly 婆bà 多đa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 離ly 婆bà 多đa 。 此thử 云vân 星tinh 宿tú 。 父phụ 母mẫu 禱đảo 星tinh 而nhi 生sanh 。 遂toại 以dĩ 為vi 名danh 。

△# 七thất 釋thích 周Chu 利Lợi 槃Bàn 陀Đà 伽Già 。

【# 疏sớ/sơ 】# 周Chu 利Lợi 槃Bàn 陀Đà 伽Già 。 此thử 云vân 繼kế 道đạo 。 其kỳ 母mẫu 省tỉnh 親thân 。 生sanh 於ư 路lộ 傍bàng 故cố 姿tư 性tánh 魯lỗ 鈍độn 。 惟duy 誦tụng 半bán 偈kệ 。 證chứng 羅La 漢Hán 果Quả 。

△# 八bát 釋thích 難Nan 陀Đà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 難Nan 陀Đà 此thử 云vân 善thiện 歡hoan 喜hỷ 。 佛Phật 之chi 親thân 弟đệ 也dã 。

△# 九cửu 釋thích 阿A 難Nan 陀Đà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿A 難Nan 陀Đà 此thử 云vân 慶khánh 喜hỷ 。 白bạch 飯phạn 王vương 之chi 子tử 。 佛Phật 之chi 堂đường 弟đệ 也dã 。 佛Phật 成thành 道Đạo 日nhật 生sanh 。 舉cử 國quốc 忻hãn 慶khánh 。 因nhân 立lập 嘉gia 名danh 。 多đa 聞văn 第đệ 一nhất 。

△# 十thập 釋thích 羅la 睺hầu 羅la 。

【# 疏sớ/sơ 】# 羅la [目*(危-(夗-夕)+夫)]# 羅la 。 此thử 云vân 覆phú 障chướng 。 本bổn 修tu 羅la 之chi 名danh 。 能năng 障chướng 日nhật 月nguyệt 。 佛Phật 為vi 所sở 障chướng 。 不bất 即tức 出xuất 家gia 。 故cố 以dĩ 為vi 名danh 。

△# 十thập 一nhất 釋thích 。 憍Kiều 梵Phạm 波Ba 提Đề 。

【# 疏sớ/sơ 】# 憍Kiều 梵Phạm 波Ba 提Đề 。 此thử 云vân 牛ngưu 呞tư 。 宿túc 生sanh 為vi 牛ngưu 。 食thực 已dĩ 轉chuyển 哨# 。 故cố 受thọ 此thử 名danh 。

△# 十thập 二nhị 釋thích 。 賓Tân 頭Đầu 盧Lô 頗Pha 羅La 墮Đọa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 賓tân 頭đầu 盧lô 。 此thử 云vân 不bất 動động 名danh 也dã 頗phả 羅la 墮đọa 。 此thử 云vân 利lợi 根căn 姓tánh 也dã 別biệt 譯dịch 云vân 。 賓tân 度độ 羅la 跋bạt 囉ra 墮đọa 闍xà 。

△# 十thập 三tam 釋Thích 迦Ca 留lưu 陀đà 夷di 。

【# 疏sớ/sơ 】# 迦Ca 留Lưu 陀Đà 夷Di 。 此thử 云vân 黑hắc 光quang 。 其kỳ 形hình 麤thô 黑hắc 故cố 。

△# 十thập 四tứ 釋thích 劫kiếp 賓tân 那na 。

【# 疏sớ/sơ 】# 摩Ma 訶Ha 劫Kiếp 賓Tân 那Na 。 此thử 云vân 房phòng 宿túc 。 母mẫu 禱đảo 房phòng 星tinh 而nhi 生sanh 。

△# 十thập 五ngũ 釋thích 薄bạc 拘câu 羅la 。

【# 疏sớ/sơ 】# 薄bạc 拘câu 羅la 。 此thử 云vân 善thiện 容dung 。 形hình 貌mạo 端đoan 正chánh 。 昔tích 施thí 僧Tăng 一nhất 訶ha 梨lê 勒lặc 。 感cảm 五ngũ 不bất 死tử 報báo 。

△# 十thập 六lục 釋thích 阿a 㝹nậu 樓lâu 馱đà 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿a 㝹nậu 樓lâu 馱đà 。 此thử 云vân 無vô 貧bần 。 昔tích 於ư 饑cơ 世thế 。 以dĩ 稗bại 飯phạn 施thí 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 果quả 報báo 充sung 足túc 。 天thiên 眼nhãn 第đệ 一nhất 。

【# 鈔sao 】# 諸chư 經kinh 列liệt 眾chúng 。 皆giai 有hữu 歎thán 德đức 。 如như 法Pháp 華hoa 楞lăng 嚴nghiêm 。 是thị 其kỳ 例lệ 也dã 。 惟duy 此thử 經Kinh 無vô 之chi 非phi 無vô 也dã 。 葢# 譯dịch 人nhân 善thiện 巧xảo 。 令linh 顧cố 名danh 而nhi 思tư 義nghĩa 也dã 。 如như 大Đại 智trí 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 摩Ma 訶Ha 目Mục 犍Kiền 連Liên 等đẳng 。 顧cố 何hà 德đức 而nhi 不bất 彰chương 。 然nhiên 諸chư 經kinh 嘆thán 德đức 。 必tất 隨tùy 緣duyên 起khởi 。 如như 阿A 難Nan 以dĩ 邪tà 染nhiễm 之chi 緣duyên 。 浚tuấn 發phát 。 楞lăng 嚴nghiêm 。 而nhi 經kinh 家gia 嘆thán 德đức 特đặc 曰viết 。 佛Phật 子tử 住trụ 持trì 。 善thiện 起khởi 諸chư 有hữu (# 云vân 云vân )# 。 同đồng 列liệt 之chi 眾chúng 。 既ký 有hữu 是thị 德đức 。 正chánh 顯hiển 當đương 機cơ 。 雖tuy 托thác 緣duyên 于vu 邪tà 染nhiễm 。 而nhi 實thật 無vô 是thị 過quá 也dã 。 此thử 經Kinh 餘dư 諸chư 弟đệ 子tử 。 且thả 無vô 暇hạ 論luận 。 即tức 大Đại 智trí 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 位vị 居cư 其kỳ 首thủ 。 次thứ 之chi 以dĩ 大Đại 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 三tam 人nhân 者giả 豈khởi 無vô 意ý 乎hồ 。 葢# 極cực 樂lạc 法Pháp 門môn 。 微vi 菩Bồ 薩Tát 實thật 智trí 而nhi 莫mạc 能năng 信tín 。 微vi 菩Bồ 薩Tát 大đại 神thần 通thông 而nhi 莫mạc 能năng 往vãng 。 微vi 抖đẩu 擻tẩu 三tam 惑hoặc 。 而nhi 莫mạc 能năng 淨tịnh 。 微vi 四tứ 無vô 礙ngại 辨biện 而nhi 莫mạc 能năng 論luận 。 此thử 經Kinh 說thuyết 在tại 方Phương 等Đẳng 。 意ý 令linh 聲Thanh 聞Văn 。 迴hồi 小tiểu 智trí 以dĩ 成thành 大đại 智trí 。 迴hồi 小tiểu 通thông 以dĩ 成thành 大đại 通thông 。 迴hồi 小tiểu 頭đầu 陀đà 以dĩ 成thành 大đại 頭đầu 陀đà 。 迴hồi 小tiểu 議nghị 論luận 以dĩ 成thành 大đại 議nghị 論luận 。 淨tịnh 土độ 即tức 權quyền 而nhi 實thật 。 即tức 實thật 而nhi 權quyền 者giả 。 斯tư 可khả 以dĩ 照chiếu 了liễu 實thật 相tướng 。 信tín 受thọ 奉phụng 行hành 。 即tức 近cận 而nhi 遠viễn 。 即tức 遠viễn 而nhi 近cận 者giả 。 斯tư 可khả 以dĩ 不bất 速tốc 而nhi 疾tật 。 彈đàn 指chỉ 即tức 到đáo 。 心tâm 淨tịnh 土độ 淨tịnh 。 即tức 穢uế 而nhi 淨tịnh 者giả 。 斯tư 可khả 以dĩ 生sanh 即tức 無vô 生sanh 。 生sanh 化hóa 兩lưỡng 冥minh 。 妙diệu 有hữu 即tức 空không 。 真chân 空không 即tức 有hữu 者giả 。 斯tư 可khả 以dĩ 妙diệu 用dụng 辯biện 才tài 。 剖phẫu 析tích 無vô 礙ngại 。 至chí 於ư 餘dư 諸chư 弟đệ 子tử 。 各các 有hữu 一nhất 德đức 。 以dĩ 類loại 而nhi 歎thán 德đức 。 即tức 事sự 而nhi 回hồi 向hướng 。 於ư 此thử 法Pháp 門môn 。 成thành 方Phương 等Đẳng 益ích 。 了liễu 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 。 感cảm 界giới 外ngoại 生sanh 。 達đạt 無vô 身thân 而nhi 身thân 。 受thọ 變biến 易dị 身thân 。 竪thụ 出xuất 三tam 界giới 。 固cố 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 又hựu 有hữu 橫hoạnh/hoành 出xuất 三tam 界giới 。 尤vưu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。

△# 二nhị 總tổng 結kết 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 三tam 總tổng 結kết 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

如như 是thị 等đẳng 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 學học 在tại 師sư 後hậu 。 故cố 稱xưng 弟đệ 。 解giải 從tùng 師sư 生sanh 。 故cố 稱xưng 子tử 。 此thử 總tổng 結kết 前tiền 文văn 也dã 。

【# 鈔sao 】# 弟đệ 則tắc 顯hiển 師sư 之chi 謙khiêm 讓nhượng 。 師sư 乃nãi 明minh 資tư 之chi 尊tôn 敬kính 。 故cố 夫phu 子tử 曰viết 。 余dư 也dã 處xứ 回hồi 如như 弟đệ 。 回hồi 也dã 處xứ 余dư 若nhược 父phụ 。

△# 二nhị 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 二nhị 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 三tam 。 初sơ 明minh 類loại 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

并tinh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 。 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 此thử 云vân 覺giác 有hữu 情tình 。 同đồng 佛Phật 所sở 證chứng 曰viết 覺giác 。 無vô 明minh 未vị 盡tận 曰viết 有hữu 情tình 。 摩ma 訶ha 薩tát 。 此thử 云vân 大Đại 道Đạo 心tâm 眾chúng 生sanh 。

【# 鈔sao 】# 菩Bồ 薩Tát 二nhị 字tự 。 梵Phạn 語ngữ 存tồn 略lược 。 若nhược 具cụ 足túc 稱xưng 之chi 。 應ưng 云vân 摩ma 訶ha 菩Bồ 提Đề 質chất 帝đế 薩tát 埵đóa 。 摩ma 訶ha 翻phiên 大đại 。 菩Bồ 提Đề 翻phiên 道đạo 。 質chất 帝đế 翻phiên 心tâm 。 薩tát 埵đóa 翻phiên 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 翻phiên 有hữu 情tình 。 合hợp 為vi 大Đại 道Đạo 心tâm 眾chúng 生sanh 。 大Đại 道Đạo 心tâm 則tắc 下hạ 異dị 眾chúng 生sanh 。 有hữu 情tình 則tắc 上thượng 異dị 諸chư 佛Phật 。 葢# 已dĩ 離ly 此thử 岸ngạn 。 尚thượng 居cư 中trung 流lưu 。 此thử 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 又hựu 居cư 其kỳ 大đại 者giả 。 故cố 以dĩ 摩ma 訶ha 薩tát 別biệt 之chi 。

△# 二nhị 別biệt 名danh 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 二nhị 列liệt 名danh 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 法Pháp 王Vương 子Tử 。 阿A 逸Dật 多Đa 菩Bồ 薩Tát 。 乾Càn 陀Đà 訶Ha 提Đề 菩Bồ 薩Tát 。 常Thường 精Tinh 進Tấn 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 如như 是thị 等đẳng 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 為vi 五ngũ 。 初sơ 釋thích 文Văn 殊Thù 。

【# 疏sớ/sơ 】# 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 此thử 云vân 妙diệu 德đức 。 以dĩ 微vi 妙diệu 三tam 德đức 。 同đồng 佛Phật 所sở 證chứng 故cố 。 亦diệc 云vân 妙Diệu 吉Cát 祥Tường 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 法pháp 正chánh 位vị 。 名danh 法Pháp 王Vương 子Tử 。

【# 鈔sao 】# 微vi 妙diệu 三tam 德đức 。 同đồng 佛Phật 所sở 證chứng 者giả 。 圓viên 教giáo 始thỉ 從tùng 初sơ 住trụ 。 終chung 至chí 等đẳng 覺giác 。 分phần/phân 破phá 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 分phần/phân 同đồng 佛Phật 證chứng 。 微vi 妙diệu 三tam 德đức 。 若nhược 約ước 文Văn 殊Thù 菩Bồ 薩Tát 。 則tắc 有hữu 本bổn 迹tích 之chi 殊thù 。 本bổn 因nhân 如như 悲bi 華hoa 經kinh 。 對đối 寶bảo 藏tạng 佛Phật 。 發phát 弘hoằng 誓thệ 願nguyện 。 蒙mông 佛Phật 授thọ 記ký 。 字tự 曰viết 文Văn 殊Thù 。 又hựu 于vu 燈đăng 明minh 佛Phật 所sở 。 為vi 八bát 王vương 子tử 之chi 師sư 。 是thị 釋Thích 迦Ca 九cửu 代đại 之chi 祖tổ 。 昔tích 太thái 隣lân 諸chư 佛Phật 。 今kim 輔phụ 佐tá 釋Thích 迦Ca 。 若nhược 論luận 本bổn 果quả 。 現Hiện 在Tại 北Bắc 方Phương 。 歡Hoan 喜Hỷ 世Thế 界Giới 作tác 佛Phật 。 號hiệu 歡hoan 喜hỷ 藏tạng 摩ma 尼ni 寶bảo 積tích 佛Phật 。 未vị 來lai 在tại 南nam 方phương 。 離Ly 垢Cấu 世Thế 界Giới 成thành 佛Phật 。 號hiệu 普Phổ 現Hiện 如Như 來Lai 。 本bổn 迹tích 如như 此thử 。 同đồng 佛Phật 所sở 證chứng 。 厥quyết 位vị 相tương/tướng 齊tề 。 亦diệc 名danh 妙diệu 吉cát 祥tường 者giả 。 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 三tam 。 有hữu 少thiểu 分phần 在tại 。 皆giai 未vị 吉cát 祥tường 。 位vị 居cư 究cứu 竟cánh 。 三tam 德đức 圓viên 彰chương 。 故cố 又hựu 號hiệu 妙diệu 吉cát 祥tường 也dã 。 佛Phật 破phá 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 獲hoạch 王vương 三tam 昧muội 。 入nhập 法pháp 正chánh 位vị 。 名danh 破phá 有hữu 法Pháp 王Vương 。 文Văn 殊Thù 亦diệc 位vị 隣lân 等đẳng 覺giác 。 為vi 佛Phật 長trưởng 子tử 。 名danh 法Pháp 王Vương 子Tử 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 阿a 逸dật 多đa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 阿a 逸dật 多đa 此thử 云vân 無vô 勝thắng 。 超siêu 出xuất 偏thiên 小tiểu 。 故cố 慈Từ 氏Thị 之chi 名danh 也dã 。

【# 鈔sao 】# 梵Phạn 語ngữ 阿a 逸dật 多đa 。 翻phiên 為vi 無vô 能năng 勝thắng 名danh 也dã 。 又hựu 名danh 彌Di 勒Lặc 。 翻phiên 為vi 慈Từ 氏Thị 姓tánh 也dã 。 思tư 益ích 經Kinh 云vân 。 若nhược 眾chúng 生sanh 見kiến 者giả 。 即tức 得đắc 慈Từ 心Tâm 三Tam 昧Muội 。 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 。 是thị 則tắc 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 地địa 位vị 證chứng 入nhập 隣lân 極cực 。 慈từ 心tâm 及cập 物vật 。 以dĩ 受thọ 姓tánh 名danh 也dã 。

△# 三tam 釋thích 乾can/kiền/càn 陀đà 訶ha 提đề 。

【# 疏sớ/sơ 】# 乾can/kiền/càn 陀đà 訶ha 提đề 。 此thử 云vân 不bất 休hưu 息tức 。 勤cần 修tu 不bất 懈giải 故cố 。

【# 鈔sao 】# 思tư 益ích 經Kinh 云vân 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 劫kiếp 。 為vi 一nhất 日nhật 夜dạ 。 是thị 三tam 十thập 日nhật 為vi 一nhất 月nguyệt 。 十thập 二nhị 月nguyệt 為vi 一nhất 歲tuế 。 過quá 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 劫kiếp 。 得đắc 值trị 一nhất 佛Phật 。 如như 是thị 值trị 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 。 行hành 諸chư 梵Phạm 行hạnh 。 修tu 習tập 功công 德đức 。 然nhiên 後hậu 授thọ 記ký 。 心tâm 不bất 休hưu 息tức 。 故cố 號hiệu 為vi 乾can/kiền/càn 陀đà 訶ha 提đề 。

△# 四tứ 釋thích 常thường 精tinh 進tấn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 常thường 精tinh 進tấn 者giả 。 乃nãi 法pháp 性tánh 常thường 住trụ 。 成thành 無vô 作tác 正chánh 勤cần 故cố 。

【# 鈔sao 】# 寶bảo 積tích 經Kinh 云vân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 隨tùy 逐trục 不bất 捨xả 。 猶do 不bất 受thọ 化hóa 。 無vô 一nhất 念niệm 棄khí 捨xả 。 以dĩ 身thân 心tâm 俱câu 進tiến 。 名danh 常Thường 精Tinh 進Tấn 。 祇kỳ 以dĩ 見kiến 法pháp 性tánh 常thường 住trụ 。 成thành 無vô 作tác 正chánh 勤cần 。 雖tuy 精tinh 進tấn 而nhi 無vô 精tinh 進tấn 相tương/tướng 也dã 。

△# 五ngũ 釋thích 總tổng 結kết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 迥huýnh 出xuất 偏thiên 小tiểu 故cố 。

【# 鈔sao 】# 靈linh 芝chi 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 通thông 初sơ 後hậu 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 莫mạc 非phi 深thâm 位vị 補bổ 處xứ 。 或hoặc 權quyền 現hiện 影ảnh 響hưởng 。 故cố 稱xưng 大đại 也dã 。 諸chư 經kinh 列liệt 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 亦diệc 有hữu 歎thán 德đức 。 如như 法Pháp 華hoa 等đẳng 是thị 其kỳ 通thông 例lệ 。 惟duy 此thử 經Kinh 無vô 之chi 非phi 無vô 也dã 。 亦diệc 令linh 讀đọc 是thị 經Kinh 者giả 。 顧cố 名danh 而nhi 思tư 義nghĩa 。 仰ngưỡng 德đức 而nhi 受thọ 行hành 也dã 。 何hà 也dã 。 如như 文Văn 殊Thù 以dĩ 妙diệu 德đức 吉cát 祥tường 。 阿a 逸dật 多đa 以dĩ 無vô 能năng 勝thắng 。 慈Từ 氏Thị 。 乾can/kiền/càn 陀đà 訶ha 提đề 。 以dĩ 自tự 強cường 不bất 息tức 。 勤cần 修tu 無vô 懈giải 。 常thường 精tinh 進tấn 。 以dĩ 悟ngộ 法pháp 常thường 住trụ 。 成thành 無vô 作tác 正chánh 勤cần 。 顧cố 何hà 德đức 而nhi 不bất 具cụ 。 經kinh 家gia 獨độc 列liệt 此thử 四tứ 人nhân 者giả 。 意ý 令linh 修tu 行hành 淨tịnh 土độ 者giả 。 先tiên 以dĩ 微vi 妙diệu 三tam 德đức 。 即tức 吾ngô 心tâm 之chi 三tam 諦đế 。 為vi 能năng 觀quán 三tam 觀quán 之chi 本bổn 。 即tức 所sở 謂vị 先tiên 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 是thị 也dã 。 繼kế 之chi 以dĩ 無vô 能năng 勝thắng 之chi 。 無vô 緣duyên 慈từ 悲bi 。 而nhi 真chân 正chánh 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 以dĩ 表biểu 今kim 之chi 求cầu 生sanh 極cực 樂lạc 者giả 。 一nhất 以dĩ 化hóa 眾chúng 生sanh 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 學học 法Pháp 門môn 。 成thành 佛Phật 道đạo 。 而nhi 為vi 初sơ 志chí 。 然nhiên 後hậu 加gia 之chi 以dĩ 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 自tự 強cường 不bất 息tức 。 勤cần 修tu 無vô 懈giải 。 了liễu 法pháp 性tánh 常thường 住trụ 。 成thành 無vô 作tác 正chánh 勤cần 。 庶thứ 捨xả 穢uế 能năng 盡tận 。 取thủ 淨tịnh 窮cùng 源nguyên 。 即tức 娑sa 婆bà 之chi 塞tắc 。 以dĩ 臻trăn 乎hồ 極cực 樂lạc 之chi 通thông 。 則tắc 道Đạo 品Phẩm 自tự 然nhiên 調điều 適thích 。 對đối 治trị 法pháp 爾nhĩ 助trợ 開khai 。 九cửu 品phẩm 可khả 階giai 。 疑nghi 城thành 不bất 住trụ 。 法pháp 愛ái 不bất 生sanh 。 金kim 臺đài 可khả 陞thăng 。 得đắc 預dự 如như 是thị 等đẳng 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 之chi 列liệt 矣hĩ 。 經kinh 家gia 之chi 意ý 。 其kỳ 在tại 是thị 乎hồ 。

△# 三tam 人nhân 天thiên 眾chúng 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 三tam 人nhân 天thiên 眾chúng 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

及cập 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 等đẳng 。 無vô 量lượng 諸chư 天thiên 大đại 眾chúng 俱câu 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 三tam 。 初sơ 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 此thử 云vân 能năng 天thiên 帝đế 。 忉Đao 利Lợi 天Thiên 主Chủ 也dã 。

【# 鈔sao 】# 梵Phạn 語ngữ 具cụ 云vân 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 陀đà 羅la 。 此thử 翻phiên 能năng 作tác 天thiên 帝đế 。 忉Đao 利Lợi 天Thiên 主Chủ 也dã 。 忉Đao 利Lợi 此thử 翻phiên 三tam 十thập 三tam 。 須Tu 彌Di 山Sơn 頂đảnh 。 四tứ 面diện 共cộng 八bát 城thành 。 每mỗi 城thành 居cư 四tứ 天thiên 。 天thiên 帝đế 居cư 善thiện 見kiến 城thành 中trung 。 合hợp 三tam 十thập 三tam 。 因nhân 果quả 莊trang 嚴nghiêm 。 具cụ 俱câu 舍xá 頌tụng 說thuyết 。

△# 次thứ 釋thích 無vô 量lượng 諸chư 天thiên 。

【# 疏sớ/sơ 】# 無vô 量lượng 諸chư 天thiên 者giả 。 欲dục 色sắc 界giới 中trung 。 諸chư 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 護Hộ 世Thế 四Tứ 王Vương 等đẳng 也dã 。

【# 鈔sao 】# 欲dục 界giới 有hữu 六lục 天thiên 。 地địa 居cư 二nhị 天thiên 。 即tức 下hạ 四tứ 王vương 天thiên 。 并tinh 第đệ 二nhị 忉Đao 利Lợi 天thiên 。 空không 居cư 四tứ 天thiên 。 即tức 夜dạ 摩ma 。 兜Đâu 率Suất 。 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 他tha 化hóa 也dã 。 色sắc 界giới 四tứ 天thiên 。 初sơ 禪thiền 。 二nhị 禪thiền 。 三tam 禪thiền 。 各các 三tam 天thiên 。 四tứ 禪thiền 九cửu 天thiên 。 佛Phật 凡phàm 說thuyết 經Kinh 。 皆giai 來lai 會hội 集tập 。 惟duy 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 既ký 無vô 色sắc 質chất 。 故cố 不bất 云vân 來lai 。

△# 三tam 釋thích 大đại 眾chúng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 兼kiêm 。 四tứ 眾chúng 八bát 部bộ 。 故cố 言ngôn 大đại 眾chúng 俱câu 。

【# 鈔sao 】# 四tứ 眾chúng 者giả 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 優Ưu 婆Bà 夷Di 也dã 。 八bát 部bộ 者giả 。 天thiên 龍long 。 夜dạ 叉xoa 。 乾càn 闥thát 婆bà 。 阿a 修tu 羅la 。 迦ca 樓lâu 羅la 。 緊khẩn 那na 羅la 。 摩ma 呼hô 羅la 伽già 。 人nhân 非phi 人nhân 等đẳng 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 正chánh 宗tông 二nhị 。 初sơ 總tổng 判phán 三tam 科khoa 。

○# 二nhị 正chánh 宗tông 分phần/phân 三tam 。 初sơ 依y 正chánh 莊trang 嚴nghiêm 。 二nhị 修tu 證chứng 行hành 法pháp 。 三tam 諸chư 佛Phật 稱xưng 讚tán 。

△# 二nhị 依y 經kinh 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 就tựu 初sơ 為vi 二nhị 。 初sơ 總tổng 示thị 。 二nhị 別biệt 釋thích 。 初sơ 又hựu 二nhị 。 初sơ 依y 報báo 莊trang 嚴nghiêm 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 為vi 二nhị 。 初sơ 依y 正chánh 莊trang 嚴nghiêm 二nhị 。 初sơ 總tổng 示thị 二nhị 。 初sơ 依y 報báo 莊trang 嚴nghiêm 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

爾nhĩ 時thời 佛Phật 告cáo 。 長Trưởng 老lão 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

從tùng 是thị 西tây 方phương 過quá 。 十thập 萬vạn 億ức 佛Phật 土thổ/độ 。 有hữu 世thế 界giới 名danh 曰viết 極cực 樂lạc 。

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 六lục 。 初sơ 釋thích 爾nhĩ 時thời 。

【# 疏sớ/sơ 】# 爾nhĩ 時thời 者giả 。 將tương 說thuyết 經Kinh 之chi 時thời 也dã 。

【# 鈔sao 】# 爾nhĩ 時thời 即tức 前tiền 通thông 序tự 。 機cơ 應ưng 合hợp 一nhất 之chi 時thời 。 惟duy 其kỳ 合hợp 一nhất 。 故cố 將tương 說thuyết 經Kinh 。

△# 二nhị 釋thích 當đương 機cơ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 身thân 子tử 利lợi 根căn 。 故cố 特đặc 告cáo 之chi 。 不bất 俟sĩ 其kỳ 請thỉnh 問vấn 也dã 。

【# 鈔sao 】# 淨tịnh 覺giác 云vân 。 不bất 告cáo 菩Bồ 薩Tát 天thiên 龍long 者giả 。 應ưng 有hữu 四tứ 悉tất 意ý 。 一nhất 是thị 左tả 面diện 弟đệ 子tử 。 大đại 小tiểu 法pháp 集tập 。 多đa 居cư 其kỳ 首thủ 故cố 。 二nhị 由do 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 。 四tứ 眾chúng 八bát 部bộ 。 罔võng 不bất 欽khâm 仰ngưỡng 故cố 。 三tam 為vi 令linh 四tứ 眾chúng 聞văn 佛Phật 淨tịnh 土độ 。 自tự 鄙bỉ 絕tuyệt 分phần/phân 故cố 。 四tứ 復phục 欲dục 小Tiểu 乘Thừa 。 未vị 取thủ 證chứng 者giả 。 回hồi 心tâm 向hướng 大đại 故cố 。 佛Phật 凡phàm 說thuyết 法Pháp 。 必tất 獲hoạch 四tứ 悉tất 檀đàn 益ích 。 今kim 謂vị 於ư 佛Phật 說thuyết 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 中trung 。 此thử 當đương 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 以dĩ 淨tịnh 土độ 法Pháp 門môn 。 非phi 小Tiểu 乘Thừa 境cảnh 界giới 故cố 。 復phục 欲dục 令linh 彼bỉ 回hồi 小tiểu 向hướng 大đại 故cố 。 此thử 經Kinh 唯duy 無vô 祗chi 夜dạ 。 伽già 陀đà 。 因nhân 緣duyên 。 譬thí 喻dụ 。 優ưu 波ba 提đề 舍xá 。 而nhi 長trường/trưởng 行hành 。 直trực 說thuyết 。 方Phương 廣Quảng 。 受thọ 記ký 。 未vị 曾tằng 有hữu 。 此thử 皆giai 顯hiển 有hữu 。 若nhược 未vị 本bổn 生sanh 。 本bổn 事sự 。 則tắc 以dĩ 略lược 望vọng 廣quảng 。 於ư 大đại 彌di 陀đà 經kinh 。 亦diệc 復phục 具cụ 有hữu 。

△# 三tam 釋thích 界giới 數số 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 。 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 稱xưng 一nhất 佛Phật 土độ 。 十thập 疑nghi 論luận 云vân 。 西tây 方phương 去khứ 此thử 。 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 。 為vi 對đối 凡phàm 夫phu 肉nhục 眼nhãn 。 生sanh 死tử 心tâm 量lượng 而nhi 言ngôn 之chi 耳nhĩ 。 但đãn 使sử 眾chúng 生sanh 淨tịnh 業nghiệp 成thành 就tựu 。 臨lâm 終chung 在tại 定định 之chi 心tâm 。 即tức 是thị 淨tịnh 土độ 受thọ 生sanh 之chi 心tâm 。 動động 念niệm 即tức 是thị 生sanh 淨tịnh 土độ 時thời 。 實thật 非phi 遠viễn 也dã 。

【# 鈔sao 】# 解giải 中trung 先tiên 依y 經kinh 明minh 遠viễn 。 次thứ 約ước 理lý 明minh 不bất 遠viễn 。 一nhất 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 稱xưng 一nhất 佛Phật 土độ 者giả 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 百bách 億ức 須Tu 彌Di 。 百bách 億ức 四tứ 大đại 海hải 。 百bách 億ức 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 。 名danh 一nhất 佛Phật 土độ 故cố 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 四tứ 大đại 洲châu 日nhật 月nguyệt 。 須tu 盧lô 六Lục 欲Dục 天Thiên 。 梵Phạm 世Thế 各các 一nhất 千thiên 。 名danh 一nhất 小tiểu 千thiên 世thế 。 此thử 小tiểu 千thiên 千thiên 倍bội 。 說thuyết 名danh 為vi 中trung 千thiên 。 此thử 千thiên 倍bội 大Đại 千Thiên 。 皆giai 同đồng 一nhất 成thành 壞hoại 。 是thị 也dã 。 如như 此thử 觀quán 之chi 。 極Cực 樂Lạc 世Thế 界Giới 。 去khứ 此thử 甚thậm 遠viễn 。 次thứ 引dẫn 天thiên 台thai 大đại 師sư 。 十thập 疑nghi 論luận 明minh 不bất 遠viễn 。 葢# 言ngôn 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 以dĩ 先tiên 世thế 煩phiền 惱não 惑hoặc 。 善thiện 惡ác 業nghiệp 報báo 。 得đắc 此thử 生sanh 五ngũ 陰ấm 苦khổ 果quả 。 所sở 有hữu 凡phàm 夫phu 肉nhục 眼nhãn 。 遠viễn 即tức 不bất 見kiến 。 乃nãi 以dĩ 不bất 見kiến 者giả 為vi 遠viễn 。 所sở 有hữu 生sanh 死tử 心tâm 量lượng 。 遠viễn 則tắc 不bất 知tri 。 亦diệc 以dĩ 不bất 知tri 者giả 為vi 遠viễn 。 無vô 怪quái 其kỳ 然nhiên 。 若nhược 念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 則tắc 惑hoặc 道đạo 伏phục 。 淨tịnh 業nghiệp 成thành 就tựu 。 則tắc 業nghiệp 道đạo 清thanh 。 臨lâm 終chung 之chi 時thời 。 娑sa 婆bà 印ấn 壞hoại 則tắc 苦khổ 道đạo 脫thoát 。 當đương 爾nhĩ 之chi 時thời 。 化hóa 肉nhục 眼nhãn 為vi 天thiên 眼nhãn 。 變biến 凡phàm 心tâm 為vi 聖thánh 心tâm 。 故cố 臨lâm 終chung 在tại 定định 之chi 心tâm 。 即tức 是thị 淨tịnh 土độ 受thọ 生sanh 之chi 心tâm 。 動động 念niệm 即tức 是thị 生sanh 淨tịnh 土độ 時thời 。 言ngôn 動động 念niệm 者giả 。 乃nãi 垂thùy 終chung 得đắc 見kiến 三Tam 寶Bảo 。 與dữ 夫phu 見kiến 光quang 見kiến 華hoa 等đẳng 。 一nhất 有hữu 所sở 見kiến 。 便tiện 名danh 動động 念niệm 。 非phi 妄vọng 念niệm 之chi 念niệm 也dã 。 雖tuy 在tại 此thử 土thổ/độ 。 得đắc 見kiến 已dĩ 是thị 華hoa 池trì 受thọ 生sanh 之chi 時thời 。 故cố 曰viết 實thật 非phi 遠viễn 也dã 。 又hựu 般bát 舟chu 經kinh 。 明minh 眾chúng 生sanh 有hữu 三tam 力lực 。 故cố 得đắc 見kiến 彌di 陀đà 。 一nhất 者giả 三tam 昧muội 力lực 。 即tức 論luận 中trung 所sở 明minh 是thị 也dã 。 二nhị 者giả 佛Phật 力lực 。 四tứ 十thập 八bát 願nguyện 。 經Kinh 云vân 設thiết 我ngã 成thành 佛Phật 。 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 至chí 心tâm 信tín 樂nhạo 。 欲dục 生sanh 我ngã 國quốc 。 乃nãi 至chí 十thập 念niệm 。 若nhược 不bất 生sanh 者giả 。 不bất 取thủ 正chánh 覺giác 。 三tam 者giả 本bổn 功công 德đức 力lực 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 眾chúng 生sanh 自tự 無vô 始thỉ 來lai 。 曾tằng 有hữu 念niệm 佛Phật 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 種chủng 子tử 。 當đương 時thời 未vị 生sanh 。 今kim 種chủng 已dĩ 熟thục 。 應ưng 得đắc 往vãng 生sanh 。 二nhị 者giả 眾chúng 生sanh 心tâm 性tánh 。 本bổn 具cụ 塵trần 剎sát 。 雖tuy 十thập 萬vạn 億ức 之chi 遙diêu 。 無vô 非phi 性tánh 具cụ 。 即tức 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 。 如như 帝đế 網võng 之chi 一nhất 珠châu 。 影ảnh 含hàm 眾chúng 珠châu 。 如như 大đại 海hải 之chi 一nhất 浪lãng 。 具cụ 全toàn 潮triều 體thể 。 非phi 但đãn 互hỗ 具cụ 。 亦diệc 乃nãi 互hỗ 即tức 。 故cố 四tứ 明minh 云vân 。 若nhược 心tâm 性tánh 不bất 具cụ 塵trần 剎sát 。 則tắc 生sanh 無vô 感cảm 見kiến 之chi 功công 。 佛Phật 無vô 應ưng 現hiện 之chi 理lý 也dã 。

△# 四tứ 釋thích 極cực 樂lạc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 梵Phạn 語ngữ 須tu 摩ma 提đề 。 此thử 云vân 安an 養dưỡng 。 或hoặc 云vân 清thanh 泰thái 。 又hựu 云vân 極cực 樂lạc 者giả 。 猶do 言ngôn 最tối 勝thắng 也dã 。

【# 鈔sao 】# 安an 養dưỡng 者giả 。 對đối 娑sa 婆bà 八bát 苦khổ 交giao 煎tiễn 。 所sở 養dưỡng 者giả 非phi 安an 也dã 。 清thanh 泰thái 者giả 。 對đối 娑sa 婆bà 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 所sở 處xử 者giả 非phi 泰thái 也dã 。 極cực 樂lạc 者giả 。 對đối 娑sa 婆bà 眾chúng 苦khổ 之chi 劇kịch 。 所sở 受thọ 者giả 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。

△# 五ngũ 出xuất 四tứ 土thổ/độ 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 切thiết 國quốc 土thổ 。 隨tùy 機cơ 所sở 感cảm 。 有hữu 乎hồ 四tứ 種chủng 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 四tứ 。 初sơ 寂tịch 光quang 土thổ/độ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 常thường 寂tịch 光quang 土thổ/độ 。 諸chư 佛Phật 究cứu 竟cánh 。 極cực 果quả 所sở 居cư 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 常thường 寂tịch 光quang 者giả 。 常thường 即tức 法Pháp 身thân 。 寂tịch 即tức 解giải 脫thoát 。 光quang 即tức 般Bát 若Nhã 。 是thị 三tam 點điểm 伊y 。 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 。 名danh 秘bí 密mật 藏tạng 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 前tiền 三tam 在tại 事sự 。 故cố 從tùng 居cư 人nhân 修tu 斷đoạn 因nhân 果quả 而nhi 立lập 土thổ/độ 名danh 。 此thử 土thổ/độ 屬thuộc 理lý 。 故cố 從tùng 本bổn 體thể 三tam 德đức 為vi 名danh 。 私tư 謂vị 鈔sao 中trung 。 既ký 有hữu 上thượng 品phẩm 寂tịch 光quang 之chi 名danh 。 則tắc 知tri 彼bỉ 土độ 亦diệc 分phần/phân 九cửu 品phẩm 。 惟duy 上thượng 上thượng 品phẩm 為vi 極cực 果quả 所sở 居cư 。 餘dư 之chi 八bát 品phẩm 。 皆giai 圓viên 聖thánh 分phần 證chứng 人nhân 所sở 居cư 。 為vi 分phần/phân 證chứng 寂tịch 光quang 也dã 。 疏sớ/sơ 云vân 分phần/phân 證chứng 究cứu 竟cánh 。 寂tịch 光quang 淨tịnh 穢uế 是thị 也dã 。

△# 二nhị 實thật 報báo 土thổ/độ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 實thật 報báo 土thổ/độ 。 法Pháp 身thân 大Đại 士Sĩ 所sở 居cư 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 實thật 報báo 無vô 障chướng 礙ngại 者giả 。 行hành 真chân 實thật 法pháp 。 感cảm 得đắc 勝thắng 報báo 。 色sắc 心tâm 不bất 相tương 妨phương 。 故cố 言ngôn 無vô 障chướng 礙ngại 。 純thuần 菩Bồ 薩Tát 無vô 有hữu 二nhị 乘thừa 。 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 。 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 住trụ 果quả 報báo 。 即tức 是thị 其kỳ 義nghĩa 。 釋thích 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 妙diệu 五ngũ 欲dục 。 能năng 令linh 迦Ca 葉Diếp 起khởi 舞vũ 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 無vô 量lượng 香hương 雲vân 臺đài 。 即tức 其kỳ 土thổ/độ 淨tịnh 妙diệu 五ngũ 塵trần 。 私tư 謂vị 諸chư 佛Phật 亦diệc 有hữu 報báo 土thổ/độ 。 何hà 必tất 定định 為vi 菩Bồ 薩Tát 所sở 居cư 。 亦diệc 可khả 準chuẩn 分phần/phân 九cửu 品phẩm 。 上thượng 上thượng 品phẩm 為vi 佛Phật 所sở 居cư 。 餘dư 之chi 八bát 品phẩm 。 隨tùy 菩Bồ 薩Tát 所sở 破phá 無vô 明minh 多đa 少thiểu 。 以dĩ 為vi 差sai 降giáng/hàng 爾nhĩ 。 疏sớ/sơ 云vân 次thứ 第đệ 頓đốn 入nhập 。 實thật 報báo 淨tịnh 穢uế 是thị 也dã 。

△# 三tam 方phương 便tiện 土thổ/độ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 方phương 便tiện 土thổ/độ 。 三tam 乘thừa 人nhân 所sở 居cư 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 方phương 便tiện 有hữu 餘dư 者giả 。 修tu 方phương 便tiện 道đạo 。 斷đoạn 四tứ 住trụ 惑hoặc 。 故cố 曰viết 方phương 便tiện 。 無vô 明minh 未vị 盡tận 。 故cố 曰viết 有hữu 餘dư 。 釋thích 論luận 云vân 。 出xuất 三tam 界giới 外ngoại 。 有hữu 淨tịnh 土độ 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 出xuất 生sanh 其kỳ 中trung 。 受thọ 法pháp 性tánh 身thân 。 非phi 分phân 段đoạn 生sanh 。 法pháp 華hoa 云vân 。 若nhược 我ngã 滅diệt 度độ 後hậu 。 實thật 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 若nhược 不bất 信tín 此thử 法Pháp 。 若nhược 遇ngộ 餘dư 佛Phật 。 便tiện 得đắc 決quyết 了liễu 。 就tựu 中trung 復phục 有hữu 利lợi 鈍độn 。 指chỉ 上thượng 為vi 淨tịnh 。 指chỉ 下hạ 為vi 穢uế 也dã 。 私tư 謂vị 既ký 曰viết 。 就tựu 中trung 復phục 有hữu 利lợi 鈍độn 淨tịnh 穢uế 。 是thị 則tắc 準chuẩn 望vọng 亦diệc 分phần/phân 九cửu 品phẩm 。 圓viên 方phương 便tiện 道đạo 。 居cư 上thượng 三tam 品phẩm 。 別biệt 通thông 方phương 便tiện 道đạo 。 居cư 中trung 三tam 品phẩm 。 藏tạng 方phương 便tiện 道đạo 。 居cư 下hạ 三tam 品phẩm 。 疏sớ/sơ 云vân 體thể 析tích 巧xảo 拙chuyết 。 有hữu 餘dư 淨tịnh 穢uế 是thị 也dã 。

△# 四tứ 同đồng 居cư 土thổ/độ 二nhị 。 初sơ 出xuất 名danh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 同đồng 居cư 土thổ/độ 。 六lục 凡phàm 所sở 居cư 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 娑sa 婆bà 雜tạp 惡ác 。 荊kinh 棘cức 瓦ngõa 礫lịch 。 不bất 淨tịnh 充sung 滿mãn 。 同đồng 居cư 穢uế 也dã 。 池trì 流lưu 八bát 德đức 。 樹thụ 列liệt 七thất 珍trân 。 次thứ 於ư 泥Nê 洹Hoàn 。 皆giai 正chánh 定định 聚tụ 。 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 上thượng 品phẩm 淨tịnh 土độ 。

△# 次thứ 釋thích 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 以dĩ 五ngũ 濁trược 輕khinh 重trọng 。 而nhi 分phần/phân 淨tịnh 穢uế 。 娑sa 婆bà 五ngũ 濁trược 重trọng/trùng 。 故cố 兼kiêm 四tứ 惡ác 趣thú 。 輪luân 迴hồi 不bất 息tức 。 安an 養dưỡng 五ngũ 濁trược 輕khinh 。 故cố 惟duy 有hữu 人nhân 天thiên 。 皆giai 得đắc 不bất 退thoái 。 故cố 名danh 極Cực 樂Lạc 。

【# 鈔sao 】# 以dĩ 五ngũ 濁trược 下hạ 。 標tiêu 娑sa 婆bà 。 下hạ 釋thích 一nhất 往vãng 言ngôn 之chi 。 娑sa 婆bà 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 五ngũ 濁trược 之chi 因nhân 重trọng/trùng 。 故cố 名danh 同đồng 居cư 穢uế 。 是thị 故cố 感cảm 報báo 兼kiêm 四tứ 惡ác 趣thú 。 此thử 由do 煩phiền 惱não 濁trược 中trung 五ngũ 鈍độn 使sử 。 隨tùy 其kỳ 強cường/cưỡng 者giả 。 而nhi 牽khiên 生sanh 四tứ 趣thú 。 人nhân 天thiên 既ký 由do 戒giới 善thiện 。 故cố 煩phiền 惱não 稍sảo 輕khinh 。 安an 養dưỡng 五ngũ 濁trược 輕khinh 者giả 。 由do 在tại 娑sa 婆bà 。 專chuyên 修tu 淨tịnh 業nghiệp 。 輕khinh 于vu 五ngũ 濁trược 。 故cố 得đắc 往vãng 生sanh 極cực 樂lạc 。 受thọ 人nhân 天thiên 報báo 。 況huống 至chí 彼bỉ 邦bang 。 塵trần 境cảnh 輕khinh 清thanh 。 不bất 生sanh 煩phiền 惱não 。 故cố 雖tuy 人nhân 天thiên 。 皆giai 得đắc 不bất 退thoái 。 故cố 名danh 極Cực 樂Lạc 。 再tái 往vãng 言ngôn 之chi 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 亦diệc 分phần/phân 淨tịnh 穢uế 。 如như 觀quán 經kinh 九cửu 品phẩm 。 大đại 本bổn 三tam 輩bối 。 品phẩm 位vị 既ký 分phần/phân 高cao 下hạ 。 所sở 見kiến 亦diệc 自tự 不bất 同đồng 。 故cố 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 初sơ 五ngũ 濁trược 輕khinh 。 為vi 同đồng 居cư 淨tịnh 者giả 。 此thử 淨tịnh 甚thậm 通thông 。 須tu 知tri 別biệt 意ý 。 如như 戒giới 善thiện 者giả 。 四tứ 教giáo 凡phàm 位vị 。 皆giai 悉tất 能năng 令linh 。 五ngũ 濁trược 輕khinh 薄bạc 。 感cảm 同đồng 居cư 淨tịnh 。 而nhi 圓viên 觀quán 輕khinh 濁trược 。 感cảm 同đồng 居cư 淨tịnh 。 依y 正chánh 最tối 淨tịnh 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 地địa 觀quán 已dĩ 去khứ 。 一nhất 一nhất 相tướng 狀trạng 。 比tỉ 于vu 餘dư 經kinh 。 修tu 眾chúng 善thiện 行hành 。 感cảm 安an 養dưỡng 土thổ/độ 。 其kỳ 相tương/tướng 天thiên 殊thù 。

△# 六lục 簡giản 別biệt 。

【# 疏sớ/sơ 】# 盡tận 理lý 言ngôn 之chi 。 惟duy 究cứu 竟cánh 寂tịch 光quang 。 是thị 真chân 極cực 樂lạc 。

【# 鈔sao 】# 盡tận 理lý 言ngôn 之chi 等đẳng 者giả 。 此thử 約ước 四tứ 土thổ/độ 展triển 轉chuyển 簡giản 之chi 。 是thị 則tắc 分phần/phân 證chứng 寂tịch 光quang 。 猶do 如như 穢uế 土thổ/độ 苦khổ 域vực 。 惟duy 究cứu 竟cánh 果quả 人nhân 。 所sở 居cư 之chi 土thổ/độ 。 方phương 得đắc 名danh 為vi 。 真chân 實thật 極cực 樂lạc 。 故cố 前tiền 序tự 先tiên 明minh 。 真chân 源nguyên 不bất 二nhị 云vân 。 寂tịch 光quang 真chân 淨tịnh 。 初sơ 無vô 苦khổ 樂lạc 之chi 殊thù 。 此thử 之chi 謂vị 也dã 。

△# 二nhị 正chánh 報báo 莊trang 嚴nghiêm 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 次thứ 正chánh 報báo 莊trang 嚴nghiêm 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

其kỳ 土độ 有hữu 佛Phật 。 號hiệu 阿A 彌Di 陀Đà 。 今kim 現hiện 在tại 說thuyết 法Pháp 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 釋thích 三Tam 身Thân 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 佛Phật 有hữu 三Tam 身Thân 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 。 初sơ 法Pháp 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 一nhất 法pháp 性tánh 身thân 。 居cư 寂tịch 光quang 土thổ/độ 。 身thân 土thổ/độ 一nhất 如như 。 名danh 秘bí 密mật 藏tạng 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 法Pháp 身thân 者giả 。 師sư 軌quỹ 法pháp 性tánh 。 還hoàn 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 身thân 。 此thử 身thân 非phi 色sắc 質chất 。 亦diệc 非phi 心tâm 智trí 。 非phi 陰ấm 界giới 入nhập 。 之chi 所sở 攝nhiếp 持trì 。 強cường/cưỡng 指chỉ 法pháp 性tánh 。 為vi 法Pháp 身thân 耳nhĩ 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 師sư 軌quỹ 釋thích 法pháp 。 捨xả 通thông 從tùng 別biệt 。 通thông 則tắc 生sanh 佛Phật 俱câu 軌quỹ 法pháp 性tánh 。 然nhiên 其kỳ 九cửu 界giới 。 雖tuy 軌quỹ 而nhi 違vi 。 如như 人nhân 依y 師sư 。 不bất 順thuận 師sư 教giáo 。 唯duy 有hữu 諸chư 佛Phật 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 軌quỹ 法pháp 而nhi 修tu 。 今kim 能năng 究cứu 竟cánh 。 冥minh 合hợp 法pháp 性tánh 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 諸chư 佛Phật 所sở 師sư 。 所sở 謂vị 法pháp 也dã 。 以dĩ 法pháp 常thường 故cố 。 諸chư 佛Phật 亦diệc 常thường 。 順thuận 法pháp 性tánh 故cố 。 名danh 法pháp 為vi 師sư 。 實thật 非phi 所sở 師sư 。 與dữ 能năng 體thể 別biệt 。 故cố 即tức 所sở 師sư 法pháp 。 而nhi 為vi 其kỳ 身thân 。 雖tuy 名danh 為vi 身thân 。 已dĩ 出xuất 五ngũ 陰ấm 。 故cố 非phi 色sắc 質chất 。 及cập 非phi 心tâm 智trí 。 色sắc 是thị 初sơ 陰ấm 。 心tâm 智trí 即tức 四tứ 陰ấm 。 既ký 其kỳ 非phi 陰ấm 。 亦diệc 非phi 入nhập 界giới 。 故cố 非phi 三tam 科khoa 。 任nhậm 持trì 攝nhiếp 屬thuộc 。 此thử 則tắc 已dĩ 簡giản 。 分phân 段đoạn 變biến 易dị 。 以dĩ 示thị 生sanh 死tử 。 陰ấm 等đẳng 攝nhiếp 故cố 。 亦diệc 可khả 色sắc 質chất 簡giản 應ưng 。 心tâm 智trí 簡giản 報báo 。 三tam 科khoa 簡giản 因nhân 。 既ký 非phi 此thử 等đẳng 。 何hà 以dĩ 狀trạng 名danh 。 為vi 物vật 機cơ 故cố 強cường/cưỡng 指chỉ 法pháp 性tánh 。 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 此thử 能năng 居cư 之chi 身thân 也dã 。 所sở 居cư 之chi 土thổ/độ 。 正chánh 如như 前tiền 釋thích 。

△# 二nhị 報báo 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 二nhị 者giả 報báo 身thân 。 居cư 實thật 報báo 土thổ/độ 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 報báo 身thân 者giả 。 修tu 行hành 所sở 感cảm 。 法pháp 華hoa 云vân 。 久cửu 修tu 業nghiệp 所sở 得đắc 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 修tu 道Đạo 得đắc 故cố 。 如như 如như 智trí 。 照chiếu 如như 如như 境cảnh 。 菩Bồ 提Đề 智trí 慧tuệ 。 與dữ 法pháp 性tánh 相tướng 應ưng 相tương/tướng 冥minh 。 相tương 應ứng 者giả 。 如như 函hàm 葢# 相tương 應ứng 。 相tương/tướng 冥minh 者giả 。 如như 水thủy 乳nhũ 相tương/tướng 冥minh 。 法Pháp 身thân 非phi 身thân 非phi 不bất 身thân 。 智trí 既ký 應ưng 冥minh 。 亦diệc 非phi 身thân 非phi 不bất 身thân 。 強cường/cưỡng 名danh 此thử 智trí 為vi 報báo 身thân 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 報báo 即tức 酬thù 報báo 也dã 。 修tu 行hành 是thị 因nhân 。 感cảm 于vu 妙diệu 報báo 。 而nhi 酬thù 因nhân 也dã 。 法pháp 華hoa 證chứng 智trí 德đức 。 經Kinh 云vân 慧tuệ 光quang 照chiếu 無vô 量lượng 。 久cửu 修tu 業nghiệp 所sở 得đắc 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 證chứng 斷đoạn 德đức 也dã 。 此thử 二nhị 果quả 德đức 。 酬thù 答đáp 修tu 因nhân 。 是thị 故cố 名danh 報báo 。 感cảm 報báo 之chi 時thời 。 其kỳ 相tương/tướng 何hà 似tự 。 故cố 以dĩ 一nhất 法pháp 。 二nhị 喻dụ 顯hiển 之chi 。 如như 名danh 不bất 異dị 。 所sở 觀quán 差sai 別biệt 。 不bất 名danh 如như 境cảnh 。 智trí 外ngoại 有hữu 境cảnh 。 不bất 名danh 如như 智trí 。 各các 二nhị 如như 者giả 。 境cảnh 如như 如như 智trí 。 智trí 如như 如như 境cảnh 。 此thử 之chi 境cảnh 智trí 。 故cố 得đắc 應ưng 冥minh 。 智trí 慧tuệ 名danh 通thông 。 故cố 以dĩ 果quả 覺giác 。 菩Bồ 提Đề 簡giản 之chi 。 即tức 是thị 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 智trí 。 與dữ 法pháp 性tánh 境cảnh 。 相tương 應ứng 相tương/tướng 冥minh 。 先tiên 舉cử 函hàm 葢# 。 喻dụ 其kỳ 相tương 應ứng 。 恐khủng 謂vị 函hàm 葢# 。 雖tuy 際tế 畔bạn 相tương 當đương 。 終chung 存tồn 兩lưỡng 相tương/tướng 。 故cố 重trọng/trùng 舉cử 水thủy 乳nhũ 。 以dĩ 喻dụ 相tương/tướng 冥minh 。 令linh 知tri 始thỉ 本bổn 。 同đồng 是thị 覺giác 性tánh 。 其kỳ 體thể 泯mẫn 然nhiên 。 正chánh 同đồng 水thủy 乳nhũ 。 則tắc 顯hiển 境cảnh 外ngoại 無vô 智trí 。 智trí 外ngoại 無vô 境cảnh 。 水thủy 乳nhũ 可khả 見kiến 。 言ngôn 非phi 身thân 者giả 。 非phi 應ưng 佛Phật 有hữu 分phân 齊tề 身thân 。 非phi 不bất 身thân 者giả 。 非phi 報báo 佛Phật 無vô 分phân 齊tề 身thân 。 又hựu 非phi 身thân 。 則tắc 非phi 有hữu 。 非phi 不bất 身thân 。 則tắc 非phi 空không 。 中trung 道Đạo 法Pháp 身thân 。 乃nãi 本bổn 覺giác 體thể 。 始thỉ 覺giác 冥minh 此thử 。 能năng 冥minh 亦diệc 忘vong 。 為vi 成thành 現hiện 故cố 。 強cường/cưỡng 名danh 報báo 智trí 。 土thổ/độ 義nghĩa 同đồng 前tiền 。

△# 三tam 應ứng 化hóa 身thân 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三tam 應ứng 化hóa 身thân 。 居cư 不bất 二nhị 土thổ/độ 。 隨tùy 九cửu 品phẩm 機cơ 。 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。

【# 鈔sao 】# 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 應ưng 身thân 者giả 。 應ưng 同đồng 萬vạn 物vật 為vi 身thân 也dã 。 智trí 與dữ 體thể 冥minh 。 能năng 起khởi 大đại 用dụng 。 如như 水thủy 銀ngân 和hòa 真chân 金kim 。 能năng 塗đồ 諸chư 色sắc 像tượng 。 功công 德đức 和hòa 法Pháp 身thân 。 處xứ 處xứ 應ưng 現hiện 往vãng 。 能năng 為vi 身thân 非phi 身thân 。 然nhiên 此thử 三Tam 身Thân 。 不bất 可khả 並tịnh 別biệt 。 一nhất 異dị 即tức 乖quai 法pháp 體thể 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 乃nãi 會hội 玄huyền 文văn 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 如như 谷cốc 答đáp 響hưởng 。 大đại 小tiểu 隨tùy 聲thanh 。 如như 鑑giám 現hiện 形hình 。 端đoan 醜xú 在tại 質chất 。 應ưng 萬vạn 物vật 感cảm 現hiện 勝thắng 劣liệt 身thân 。 智trí 即tức 報báo 身thân 。 體thể 即tức 法Pháp 身thân 。 此thử 二nhị 冥minh 合hợp 。 應ứng 用dụng 無vô 方phương 。 真chân 金kim 上thượng 色sắc 。 須tu 水thủy 銀ngân 和hòa 。 方phương 能năng 塗đồ 物vật 。 闕khuyết 此thử 一nhất 緣duyên 。 金kim 無vô 塗đồ 用dụng 。 報báo 智trí 功công 德đức 。 契khế 會hội 法Pháp 身thân 。 隨tùy 有hữu 機cơ 處xứ 。 應ưng 無vô 不bất 往vãng 。 上thượng 所sở 說thuyết 報báo 。 但đãn 論luận 冥minh 法pháp 。 即tức 自tự 受thọ 用dụng 也dã 。 今kim 明minh 垂thùy 應ưng 。 以dĩ 他tha 受thọ 用dụng 。 常thường 住trụ 之chi 應ưng 。 對đối 于vu 生sanh 身thân 。 無vô 常thường 之chi 應ưng 。 示thị 二nhị 迹tích 用dụng 。 是thị 故cố 雙song 明minh 身thân 等đẳng 。 身thân 即tức 生sanh 身thân 。 有hữu 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 故cố 名danh 為vi 身thân 。 非phi 身thân 是thị 報báo 。 無vô 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 故cố 曰viết 非phi 身thân 。 小tiểu 般Bát 若Nhã 云vân 。 佛Phật 說thuyết 非phi 身thân 。 是thị 名danh 大đại 身thân 。 大đại 身thân 者giả 。 乃nãi 他tha 受thọ 用dụng 身thân 也dã 。 他tha 身thân 者giả 。 一nhất 時thời 隨tùy 機cơ 。 變biến 化hóa 而nhi 有hữu 。 義nghĩa 則tắc 同đồng 於ư 應ưng 身thân 。 體thể 用dụng 少thiểu 有hữu 差sai 別biệt 。 應ưng 身thân 則tắc 從tùng 法pháp 報báo 。 冥minh 合hợp 之chi 體thể 。 以dĩ 起khởi 應ứng 用dụng 。 化hóa 身thân 則tắc 從tùng 應ưng 身thân 之chi 體thể 。 以dĩ 起khởi 化hóa 用dụng 。 乃nãi 從tùng 用dụng 而nhi 為vi 用dụng 也dã 。 更cánh 或hoặc 從tùng 化hóa 而nhi 化hóa 。 則tắc 化hóa 化hóa 無vô 窮cùng 。 應ưng 身thân 則tắc 八bát 相tương/tướng 始thỉ 終chung 。 化hóa 身thân 則tắc 倏thúc 起khởi 倏thúc 滅diệt 。 居cư 不bất 二nhị 土thổ/độ 者giả 。 報báo 身thân 為vi 能năng 證chứng 之chi 智trí 。 法Pháp 身thân 為vi 所sở 證chứng 之chi 理lý 。 是thị 則tắc 寂tịch 光quang 實thật 報báo 。 皆giai 能năng 應ưng 之chi 體thể 。 他tha 受thọ 用dụng 土thổ/độ 。 及cập 方phương 便tiện 同đồng 居cư 。 皆giai 應ưng 身thân 所sở 居cư 之chi 土thổ/độ 。 機cơ 緣duyên 差sai 別biệt 。 有hữu 乎hồ 九cửu 品phẩm 。 故cố 視thị 之chi 為vi 異dị 。 佛Phật 應ưng 無vô 差sai 。 則tắc 寂tịch 光quang 實thật 報báo 。 橫hoạnh/hoành 在tại 三tam 品phẩm 。 故cố 云vân 不bất 二nhị 。 應ưng 準chuẩn 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 。 判phán 九cửu 品phẩm 往vãng 生sanh 人nhân 。 須tu 者giả 往vãng 檢kiểm 。 又hựu 四tứ 土thổ/độ 。 土thổ/độ 土thổ/độ 各các 分phần/phân 九cửu 品phẩm 。 隨tùy 土thổ/độ 感cảm 見kiến 。 三Tam 身Thân 有hữu 異dị 。 隨tùy 機cơ 感cảm 見kiến 。 四tứ 土thổ/độ 不bất 同đồng 。

△# 次thứ 釋thích 簡giản 異dị 。

【# 疏sớ/sơ 】# 現hiện 在tại 說thuyết 法Pháp 。 揀giản 非phi 過quá 未vị 也dã 。

【# 鈔sao 】# 下hạ 經Kinh 云vân 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 成thành 佛Phật 已dĩ 來lai 。 於ư 今kim 十thập 劫kiếp 。 則tắc 知tri 彌di 陀đà 現hiện 在tại 成thành 佛Phật 。 而nhi 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 非phi 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 之chi 諸chư 佛Phật 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 。 初sơ 依y 報báo 二nhị 。 初sơ 總tổng 明minh 極cực 樂lạc 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 依y 報báo 二nhị 。 初sơ 總tổng 明minh 極cực 樂lạc 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 彼bỉ 土độ 何hà 故cố 。 名danh 為vi 極Cực 樂Lạc 。 其kỳ 國quốc 眾chúng 生sanh 。 無vô 有hữu 眾chúng 苦khổ 。 但đãn 受thọ 諸chư 樂lạc 。 故cố 名danh 極Cực 樂Lạc 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 彼bỉ 土độ 下hạ 徵trưng 起khởi 。 其kỳ 國quốc 下hạ 總tổng 釋thích 。 無vô 有hữu 眾chúng 苦khổ 者giả 。 無vô 三tam 途đồ 八bát 難nạn 等đẳng 諸chư 苦khổ 也dã 。 對đối 娑sa 婆bà 極cực 苦khổ 言ngôn 之chi 。 故cố 云vân 極cực 樂lạc 。

【# 鈔sao 】# 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 具cụ 乎hồ 六lục 道đạo 。 人nhân 天thiên 修tu 羅la 。 名danh 三tam 善thiện 道đạo 。 以dĩ 戒giới 善thiện 為vi 因nhân 。 地địa 獄ngục 餓ngạ 鬼quỷ 畜súc 生sanh 。 名danh 三tam 惡ác 道đạo 。 以dĩ 惡ác 逆nghịch 為vi 因nhân 。 道đạo 即tức 能năng 通thông 之chi 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 造tạo 作tác 善thiện 業nghiệp 。 能năng 通thông 人nhân 天thiên 等đẳng 處xứ 。 造tạo 作tác 惡ác 業nghiệp 。 能năng 通thông 地địa 獄ngục 等đẳng 處xứ 故cố 也dã 。 又hựu 謂vị 之chi 三tam 途đồ 者giả 。 乃nãi 約ước 果quả 為vi 名danh 。 即tức 由do 惡ác 業nghiệp 。 而nhi 通thông 至chí 於ư 火hỏa 途đồ 。 刀đao 途đồ 。 血huyết 途đồ 也dã 。 一nhất 地địa 獄ngục 道đạo 謂vị 。 此thử 處xử 在tại 地địa 之chi 下hạ 。 并tinh 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 間gian 。 有hữu 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 等đẳng 獄ngục 。 即tức 造tạo 作tác 極cực 重trọng 惡ác 業nghiệp 眾chúng 生sanh 。 墮đọa 于vu 此thử 道đạo 。 故cố 名danh 地địa 獄ngục 道đạo 。 二nhị 餓ngạ 鬼quỷ 道đạo 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 謂vị 罪tội 業nghiệp 極cực 重trọng 者giả 。 積tích 劫kiếp 不bất 聞văn 漿tương 水thủy 之chi 名danh 。 其kỳ 次thứ 者giả 但đãn 伺tứ 求cầu 人nhân 間gian 。 蕩đãng 滌địch 膿nùng 血huyết 糞phẩn 穢uế 。 又hựu 其kỳ 次thứ 者giả 。

時thời 或hoặc 一nhất 飽bão 。 加gia 以dĩ 刀đao 杖trượng 。 驅khu 逼bức 填điền 河hà 塞tắc 海hải 。 即tức 造tạo 惡ác 業nghiệp 眾chúng 生sanh 。 由do 慳san 貪tham 故cố 。 生sanh 於ư 此thử 道đạo 。 三tam 畜súc 生sanh 道đạo 。 謂vị 披phi 毛mao 戴đái 角giác 。 鱗lân 甲giáp 羽vũ 毛mao 。 四tứ 足túc 多đa 足túc 。 有hữu 足túc 無vô 足túc 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 等đẳng 。 即tức 造tạo 作tác 惡ác 業nghiệp 眾chúng 生sanh 。 由do 愚ngu 癡si 故cố 。 生sanh 於ư 此thử 道đạo 。 八bát 難nạn 者giả 。 八bát 處xứ 皆giai 障chướng 難nạn 也dã 。 此thử 之chi 八bát 處xứ 。 雖tuy 感cảm 報báo 苦khổ 樂lạc 有hữu 異dị 。 而nhi 皆giai 不bất 得đắc 見kiến 佛Phật 。 不bất 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 故cố 總tổng 稱xưng 為vi 難nạn/nan 。 一nhất 地địa 獄ngục 難nạn/nan 。 義nghĩa 釋thích 同đồng 前tiền 。 地địa 獄ngục 之chi 中trung 。 長trường 夜dạ 冥minh 冥minh 。 受thọ 苦khổ 無vô 間gián 。 障chướng 於ư 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 是thị 故cố 名danh 難nạn/nan 。 二nhị 畜súc 生sanh 難nạn/nan 。 義nghĩa 釋thích 同đồng 前tiền 。 畜súc 生sanh 道đạo 中trung 。 受thọ 苦khổ 無vô 窮cùng 。 障chướng 於ư 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 是thị 故cố 名danh 難nạn/nan 。 三tam 餓ngạ 鬼quỷ 難nạn/nan 。 義nghĩa 釋thích 同đồng 前tiền 。 餓ngạ 鬼quỷ 道đạo 中trung 。 受thọ 苦khổ 無vô 量lượng 。 障chướng 於ư 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 是thị 故cố 名danh 難nạn/nan 。 四tứ 長Trường 壽Thọ 天Thiên 難nạn/nan 。 謂vị 此thử 天thiên 以dĩ 五ngũ 百bách 劫kiếp 為vi 壽thọ 。 即tức 色sắc 界giới 第đệ 四tứ 禪thiền 中trung 。 無vô 想tưởng 天thiên 也dã 。 言ngôn 無vô 想tưởng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 心tâm 識thức 不bất 行hành 。 如như 冰băng 魚ngư 蟄chập 蟲trùng 。 外ngoại 道đạo 修tu 行hành 。 多đa 生sanh 其kỳ 處xứ 。 障chướng 於ư 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 是thị 故cố 名danh 難nạn/nan 。 五ngũ 北bắc 鬱uất 單đơn 越việt 難nạn/nan 。 梵Phạn 語ngữ 鬱uất 單đơn 越việt 。 華hoa 言ngôn 勝thắng 處xứ 。 謂vị 此thử 處xứ 感cảm 報báo 。 勝thắng 東đông 西tây 南nam 三tam 洲châu 也dã 。 其kỳ 人nhân 壽thọ 一nhất 千thiên 歲tuế 。 命mạng 無vô 中trung 夭yểu 。 為vi 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 不bất 受thọ 教giáo 化hóa 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 不bất 出xuất 其kỳ 中trung 。 不bất 得đắc 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 故cố 名danh 為vi 難nạn/nan 。 六lục 盲manh 聾lung 瘖âm 瘂á 難nạn/nan 。 謂vị 此thử 等đẳng 人nhân 雖tuy 生sanh 中trung 國quốc 。 而nhi 業nghiệp 障chướng 深thâm 重trọng 。 盲manh 聾lung 瘖âm 瘂á 。 諸chư 根căn 不bất 具cụ 。 值trị 佛Phật 出xuất 世thế 。 而nhi 不bất 能năng 見kiến 佛Phật 。 雖tuy 說thuyết 大đại 法pháp 。 亦diệc 不bất 能năng 聞văn 。 故cố 名danh 為vi 難nạn/nan 。 七thất 世thế 智trí 辯biện 聰thông 難nạn/nan 。 謂vị 世thế 間gian 之chi 人nhân 。 邪tà 智trí 聰thông 利lợi 者giả 。 惟duy 務vụ 躭đam 習tập 外ngoại 道đạo 經kinh 書thư 。 不bất 信tín 出xuất 世thế 正Chánh 法Pháp 。 故cố 名danh 為vi 難nạn/nan 。 八bát 生sanh 在tại 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 難nạn/nan 。 謂vị 佛Phật 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 為vi 大đại 導đạo 師sư 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 離ly 生sanh 死tử 苦khổ 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 樂lạc 。 人nhân 有hữu 緣duyên 者giả 。 乃nãi 得đắc 值trị 遇ngộ 。 其kỳ 生sanh 在tại 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 者giả 。 由do 業nghiệp 重trọng 緣duyên 薄bạc 。 既ký 不bất 見kiến 佛Phật 。 亦diệc 不bất 聞văn 法Pháp 。 故cố 名danh 生sanh 在tại 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 難nạn/nan 。 等đẳng 諸chư 苦khổ 者giả 。 即tức 人nhân 間gian 八bát 苦khổ 也dã 。 一nhất 生sanh 苦khổ 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 者giả 受thọ 胎thai 。 謂vị 識thức 托thác 母mẫu 胎thai 之chi 時thời 。 在tại 母mẫu 腹phúc 中trung 。 窄# 隘ải 不bất 淨tịnh 。 二nhị 者giả 種chủng 子tử 。 謂vị 識thức 托thác 父phụ 母mẫu 遺di 體thể 。 其kỳ 識thức 種chủng 子tử 。 隨tùy 母mẫu 氣khí 息tức 出xuất 入nhập 。 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 三tam 者giả 增tăng 長trưởng 。 謂vị 在tại 母mẫu 腹phúc 中trung 。 經kinh 十thập 月nguyệt 日nhật 。 內nội 熱nhiệt 煎tiễn 煑chử 。 身thân 形hình 漸tiệm 成thành 。 住trụ 在tại 生sanh 藏tạng 之chi 下hạ 。 熟thục 藏tạng 之chi 上thượng 。 間gian 夾giáp 如như 獄ngục 。 四tứ 者giả 出xuất 胎thai 。 謂vị 初sơ 生sanh 下hạ 。 有hữu 冷lãnh 風phong 熱nhiệt 風phong 吹xuy 身thân 。 及cập 衣y 服phục 等đẳng 觸xúc 體thể 。 肌cơ 膚phu 柔nhu 嫩# 。 如như 被bị 物vật 刺thứ 。 五ngũ 者giả 種chủng 類loại 。 謂vị 人nhân 品phẩm 有hữu 富phú 貴quý 貧bần 賤tiện 。 相tướng 貌mạo 有hữu 殘tàn 缺khuyết 妍nghiên 醜xú 。 是thị 名danh 生sanh 苦khổ 。 二nhị 老lão 苦khổ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 增tăng 長trưởng 。 謂vị 從tùng 少thiểu 至chí 壯tráng 。 從tùng 壯tráng 至chí 衰suy 。 氣khí 力lực 羸luy 少thiểu 。 動động 止chỉ 不bất 寧ninh 。 二nhị 者giả 滅diệt 壞hoại 。 謂vị 盛thịnh 去khứ 衰suy 來lai 。 精tinh 神thần 耗hao 減giảm 。 其kỳ 命mạng 日nhật 促xúc 。 漸tiệm 至chí 朽hủ 壞hoại 。 是thị 名danh 老lão 苦khổ 。 三tam 病bệnh 苦khổ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 身thân 病bệnh 。 謂vị 四tứ 大đại 不bất 調điều 。 眾chúng 病bệnh 交giao 攻công 。 若nhược 地địa 大đại 不bất 調điều 。 舉cử 身thân 沉trầm 重trọng/trùng 。 水thủy 大đại 不bất 調điều 。 舉cử 身thân 胖# 腫thũng 。 火hỏa 大đại 不bất 調điều 。 舉cử 身thân 蒸chưng 熱nhiệt 。 風phong 大đại 不bất 調điều 。 舉cử 身thân 倔# 強cường/cưỡng 。 二nhị 者giả 心tâm 病bệnh 。 謂vị 心tâm 懷hoài 苦khổ 惱não 。 憂ưu 切thiết 悲bi 哀ai 。 是thị 名danh 病bệnh 苦khổ 。 四tứ 死tử 苦khổ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 病bệnh 死tử 。 謂vị 因nhân 疾tật 病bệnh 。 壽thọ 盡tận 而nhi 死tử 。 二nhị 者giả 外ngoại 緣duyên 。 謂vị 或hoặc 遇ngộ 惡ác 緣duyên 。 或hoặc 遭tao 水thủy 火hỏa 。 等đẳng 難nạn/nan 而nhi 死tử 。 是thị 名danh 死tử 苦khổ 。 五ngũ 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 謂vị 常thường 所sở 親thân 愛ái 之chi 人nhân 。 乖quai 違vi 離ly 散tán 。 不bất 得đắc 共cộng 處xứ 。 是thị 名danh 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 六lục 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 謂vị 常thường 所sở 怨oán 讐thù 。 憎tăng 惡ác 之chi 人nhân 。 本bổn 求cầu 遠viễn 離ly 。 而nhi 反phản 集tập 聚tụ 。 是thị 名danh 恐khủng 憎tăng 會hội 苦khổ 。 七thất 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 謂vị 世thế 間gian 一nhất 切thiết 事sự 物vật 。 心tâm 所sở 愛ái 樂nhạo 者giả 。 求cầu 之chi 而nhi 不bất 能năng 得đắc 。 是thị 名danh 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 八bát 五ngũ 陰ấm 熾sí 盛thịnh 苦khổ 。 五ngũ 陰ấm 者giả 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 也dã 。 陰ấm 即tức 覆phú 葢# 之chi 義nghĩa 。 謂vị 能năng 葢# 覆phú 真chân 性tánh 。 不bất 令linh 顯hiển 發phát 也dã 。 盛thịnh 即tức 盛thịnh 大đại 之chi 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 眾chúng 苦khổ 聚tụ 集tập 。 故cố 名danh 五ngũ 陰ấm 熾sí 盛thịnh 苦khổ 。 對đối 娑sa 婆bà 極cực 苦khổ 言ngôn 之chi 。 故cố 名danh 極Cực 樂Lạc 者giả 。 葢# 極cực 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 無vô 有hữu 如như 上thượng 娑sa 婆bà 。 種chủng 種chủng 極cực 苦khổ 之chi 事sự 。 故cố 名danh 極Cực 樂Lạc 。 若nhược 敵địch 顯hiển 者giả 。 極cực 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 六lục 根căn 所sở 對đối 塵trần 境cảnh 。 無vô 非phi 微vi 妙diệu 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 莫mạc 不bất 生sanh 人nhân 觀quán 解giải 。 信tín 念niệm 三Tam 寶Bảo 。 故cố 無vô 三tam 毒độc 之chi 因nhân 。 不bất 造tạo 惡ác 逆nghịch 之chi 業nghiệp 。 故cố 無vô 三tam 途đồ 之chi 苦khổ 果quả 。 無vô 三tam 道đạo 之chi 障chướng 難nạn 也dã 。 聞văn 法Pháp 入nhập 定định 。 不bất 墮đọa 無vô 想tưởng 。 故cố 無vô 長Trường 壽Thọ 天Thiên 難nạn/nan 也dã 。 雖tuy 受thọ 極cực 樂lạc 。 常thường 受thọ 教giáo 化hóa 。 故cố 無vô 北Bắc 俱Câu 盧Lô 洲Châu 難nạn/nan 也dã 。 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 明minh 利lợi 黠hiệt 慧tuệ 。 故cố 無vô 盲manh 聾lung 瘖âm 瘂á 難nạn/nan 也dã 。 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 皆giai 正chánh 定định 聚tụ 。 故cố 無vô 世thế 智trí 辨biện 聰thông 難nạn/nan 也dã 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 今kim 現hiện 在tại 說thuyết 法Pháp 。 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 觀quán 音âm 即tức 補bổ 其kỳ 處xứ 。 號hiệu 普phổ 光quang 功công 德đức 山sơn 王vương 佛Phật 。 故cố 無vô 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 難nạn/nan 也dã 。 蓮liên 苞bao 托thác 質chất 。 無vô 生sanh 苦khổ 也dã 。 寒hàn 暑thử 不bất 遷thiên 。 無vô 老lão 苦khổ 也dã 。 身thân 非phi 分phân 段đoạn 。 無vô 病bệnh 苦khổ 也dã 。 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 無vô 死tử 苦khổ 也dã 。 無vô 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 。 無vô 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 也dã 。 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 聚tụ 會hội 。 無vô 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 也dã 。 天thiên 花hoa 香hương 食thực 。 自tự 然nhiên 受thọ 用dụng 。 無vô 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 也dã 。 觀quán 照chiếu 陰ấm 空không 。 無vô 蘊uẩn 苦khổ 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 二nhị 莊trang 嚴nghiêm 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 二nhị 別biệt 示thị 莊trang 嚴nghiêm 五ngũ 。 初sơ 欄lan 網võng 行hàng 樹thụ 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 欄lan 楯thuẫn 行hàng 樹thụ 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 七thất 重trùng 欄lan 楯thuẫn 。 七thất 重trùng 羅la 網võng 。 七thất 重trùng 行hàng 樹thụ 。 皆giai 是thị 四tứ 寶bảo 。 周chu 帀táp 圍vi 繞nhiễu 。 是thị 故cố 彼bỉ 國quốc 。 名danh 為vi 極Cực 樂Lạc 。

△# 二nhị 解giải 義nghĩa 四tứ 。 初sơ 釋thích 欄lan 楯thuẫn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 欄lan 。 檻hạm 也dã 。 橫hoạnh/hoành 曰viết 欄lan 。 縱túng/tung 曰viết 楯thuẫn 。 莊trang 嚴nghiêm 寶bảo 樹thụ 。 圍vi 繞nhiễu 華hoa 叢tùng 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 羅la 網võng 。

【# 疏sớ/sơ 】# 羅la 網võng 者giả 。 寶bảo 網võng 羅la 覆phú 。 光quang 色sắc 晃hoảng 曜diệu 。 周chu 帀táp 垂thùy 布bố 。 莊trang 嚴nghiêm 校giáo 飾sức 也dã 。

△# 三tam 釋thích 行hàng 樹thụ 。

【# 疏sớ/sơ 】# 行hàng 樹thụ 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 一nhất 一nhất 樹thụ 高cao 。 八bát 千thiên 由do 旬tuần 。 七thất 寶bảo 華hoa 葉diệp 。 無vô 不bất 具cụ 足túc 。

△# 四tứ 釋thích 四tứ 寶bảo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 四tứ 寶bảo 者giả 。 金kim 銀ngân 琉lưu 璃ly 玻pha 璃ly 也dã 。

【# 鈔sao 】# 大đại 略lược 言ngôn 之chi 。 極cực 樂lạc 寶bảo 地địa 之chi 上thượng 。 一nhất 一nhất 珍trân 寶bảo 。 樓lâu 閣các 之chi 外ngoại 。 莫mạc 不bất 列liệt 以dĩ 寶bảo 樹thụ 。 寶bảo 樹thụ 之chi 外ngoại 。 繞nhiễu 以dĩ 欄lan 楯thuẫn 。 寶bảo 樹thụ 欄lan 楯thuẫn 之chi 上thượng 。 又hựu 覆phú 以dĩ 羅la 網võng 。 各các 以dĩ 七thất 重trùng 為vi 率suất 者giả 。 所sở 以dĩ 表biểu 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 也dã 。 然nhiên 若nhược 樹thụ 若nhược 欄lan 若nhược 網võng 。 皆giai 以dĩ 四tứ 寶bảo 者giả 。 所sở 以dĩ 表biểu 七thất 覺giác 。 不bất 離ly 四Tứ 諦Đế 也dã 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 王vương 臣thần 之chi 家gia 。 非phi 無vô 此thử 嚴nghiêm 。 然nhiên 以dĩ 樹thụ 言ngôn 之chi 。 不bất 過quá 藂tùng 林lâm 。 以dĩ 欄lan 言ngôn 之chi 。 不bất 過quá 木mộc 石thạch 。 以dĩ 網võng 言ngôn 之chi 。 不bất 過quá 絲ti 蔴# 。 以dĩ 地địa 言ngôn 之chi 。 不bất 過quá 土thổ/độ 石thạch 。 以dĩ 因nhân 言ngôn 之chi 。 不bất 過quá 人nhân 力lực 。 諸chư 天thiên 雖tuy 復phục 同đồng 之chi 。 非phi 若nhược 淨tịnh 土độ 之chi 演diễn 法Pháp 音âm 。 淨tịnh 土độ 穢uế 土thổ/độ 之chi 不bất 同đồng 。 自tự 然nhiên 造tạo 作tác 之chi 各các 異dị 。 豈khởi 無vô 其kỳ 故cố 哉tai 。 解giải 引dẫn 觀quán 經kinh 。 一nhất 一nhất 樹thụ 高cao 。 八bát 千thiên 由do 旬tuần 。 七thất 寶bảo 華hoa 葉diệp 。 無vô 不bất 具cụ 足túc 。 以dĩ 類loại 明minh 之chi 。 則tắc 所sở 莊trang 嚴nghiêm 。 不bất 啻# 四tứ 寶bảo 。 又hựu 可khả 知tri 也dã 。 今kim 當đương 具cụ 引dẫn 大đại 本bổn 。 及cập 以dĩ 觀quán 經kinh 。 一nhất 一nhất 具cụ 列liệt 。 非phi 曰viết 好hảo/hiếu 繁phồn 。 亦diệc 所sở 以dĩ 助trợ 長trường/trưởng 。 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 者giả 。 之chi 信tín 樂nhạo 耳nhĩ 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 觀quán 寶bảo 樹thụ 者giả 。 一nhất 一nhất 觀quán 之chi 。 作tác 七thất 寶bảo 行hàng 樹thụ 想tưởng 。 一nhất 一nhất 樹thụ 高cao 。 八bát 千thiên 由do 旬tuần 。 其kỳ 諸chư 寶bảo 樹thụ 。 七thất 寶bảo 華hoa 葉diệp 。 無vô 不bất 具cụ 足túc 。 一nhất 一nhất 華hoa 葉diệp 。 作tác 異dị 寶bảo 色sắc 。 琉lưu 璃ly 色sắc 中trung 。 出xuất 金kim 色sắc 光quang 。 玻pha 璃ly 色sắc 中trung 。 出xuất 紅hồng 色sắc 光quang 。 瑪mã 瑙não 色sắc 中trung 。 出xuất 硨xa 磲cừ 光quang 。 硨xa 磲cừ 色sắc 中trung 。 出xuất 綠lục 真chân 珠châu 光quang 。 珊san 瑚hô 琥hổ 珀phách 。 一nhất 切thiết 眾chúng 寶bảo 。 以dĩ 為vi 映ánh 飾sức 。 妙diệu 真chân 珠châu 網võng 。 彌di 覆phú 樹thụ 上thượng 。 一nhất 一nhất 樹thụ 上thượng 。 有hữu 七thất 重trùng 網võng 。 一nhất 一nhất 網võng 間gian 。 有hữu 五ngũ 百bách 億ức 。 妙diệu 華hoa 宮cung 殿điện 。 如như 梵Phạm 王Vương 宮cung 。 諸chư 天thiên 童đồng 子tử 。 自tự 然nhiên 在tại 中trung 。 一nhất 一nhất 童đồng 子tử 。 五ngũ 百bách 億ức 釋thích 迦ca 毗tỳ 楞lăng 伽già 摩ma 尼ni 。 以dĩ 為vi 瓔anh 珞lạc 。 其kỳ 摩ma 尼ni 光quang 。 照chiếu 百bách 由do 旬tuần 。 猶do 如như 和hòa 合hợp 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 不bất 可khả 具cụ 名danh 。 眾chúng 寶bảo 間gian 錯thác 。 色sắc 中trung 上thượng 者giả 。 此thử 諸chư 寶bảo 樹thụ 。 行hàng 行hàng 相tương 當đương 。 葉diệp 葉diệp 相tương 次thứ 。 於ư 眾chúng 葉diệp 間gian 。 生sanh 諸chư 妙diệu 華hoa 。 華hoa 上thượng 自tự 然nhiên 。 有hữu 七thất 寶bảo 果quả 。 一nhất 一nhất 樹thụ 葉diệp 。 縱tung 廣quảng 正chánh 等đẳng 。 二nhị 十thập 五ngũ 由do 旬tuần 。 其kỳ 葉diệp 千thiên 色sắc 。 有hữu 百bách 種chủng 畫họa 。 如như 天thiên 瓔anh 珞lạc 。 有hữu 眾chúng 妙diệu 華hoa 。 作tác 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 色sắc 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 宛uyển 轉chuyển 葉diệp 間gian 。 涌dũng 生sanh 諸chư 果quả 。 如như 帝Đế 釋Thích 缾bình 。 有hữu 大đại 光quang 明minh 。 化hóa 成thành 幢tràng 幡phan 。 無vô 論luận 寶bảo 葢# 。 是thị 寶bảo 葢# 中trung 。 映ánh 現hiện 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 一nhất 切thiết 佛Phật 子tử 。 十thập 方phương 佛Phật 國quốc 。 亦diệc 於ư 中trung 現hiện 。 又hựu 大đại 本bổn 云vân 。

復phục 有hữu 七thất 種chủng 寶bảo 樹thụ 。 其kỳ 純thuần 一nhất 寶bảo 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 華hoa 果quả 。 皆giai 以dĩ 一nhất 寶bảo 。 二nhị 寶bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 。 花hoa 果quả 間gian 以dĩ 二nhị 寶bảo 。 三Tam 寶Bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 。 花hoa 果quả 間gian 以dĩ 三Tam 寶Bảo 。 四tứ 寶bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 。 各các 以dĩ 一nhất 寶bảo 。 其kỳ 花hoa 與dữ 果quả 。 同đồng 於ư 根căn 莖hành 。 五ngũ 寶bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 花hoa 。 各các 以dĩ 一nhất 寶bảo 。 果quả 則tắc 同đồng 於ư 其kỳ 根căn 。 六lục 寶bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 根căn 莖hành 枝chi 葉diệp 華hoa 果quả 。 各các 以dĩ 一nhất 寶bảo 。 七thất 寶bảo 為vi 一nhất 樹thụ 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 惟duy 加gia 其kỳ 節tiết 。 益ích 用dụng 一nhất 寶bảo 。 如như 是thị 諸chư 樹thụ 。 種chủng 種chủng 各các 異dị 。 行hàng 行hàng 相tương 值trị 。 莖hành 莖hành 相tương 望vọng 。 枝chi 枝chi 相tương/tướng 准chuẩn 。 葉diệp 葉diệp 相tương 向hướng 。 華hoa 華hoa 相tương 順thuận 。 果quả 果quả 相tương 當đương 。 如như 是thị 行hàng 列liệt 。 數số 百bách 千thiên 重trọng/trùng 。 間gian 以dĩ 寶bảo 池trì 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 周chu 徧biến 世thế 界giới 。 榮vinh 色sắc 光quang 耀diệu 。 不bất 可khả 勝thăng 視thị 。

△# 二nhị 華hoa 池trì 樓lâu 觀quán 二nhị 。 初sơ 分phần/phân 科khoa 。

○# 二nhị 華hoa 池trì 樓lâu 觀quán 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 華hoa 池trì 樓lâu 觀quán 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 有hữu 七thất 寶bảo 池trì 。 八bát 功công 德đức 水thủy 。 充sung 滿mãn 其kỳ 中trung 。 池trì 底để 純thuần 以dĩ 。 金kim 沙sa 布bố 地địa 。 四tứ 邊biên 階giai 道đạo 。 金kim 銀ngân 琉lưu 璃ly 。 玻pha 璃ly 合hợp 成thành 。 上thượng 有hữu 樓lâu 閣các 。 亦diệc 以dĩ 金kim 銀ngân 琉lưu 璃ly 。 玻pha 璃ly 硨xa 磲cừ 。 赤xích 珠châu 瑪mã 瑙não 。 而nhi 嚴nghiêm 飾sức 之chi 。 池trì 中trung 蓮liên 華hoa 。 大đại 如như 車xa 輪luân 。 青thanh 色sắc 青thanh 光quang 。 黃hoàng 色sắc 黃hoàng 光quang 。 赤xích 色sắc 赤xích 光quang 。 白bạch 色sắc 白bạch 光quang 。 微vi 妙diệu 香hương 潔khiết 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 六lục 。 初sơ 釋thích 七thất 寶bảo 池trì 。

【# 疏sớ/sơ 】# 七thất 寶bảo 池trì 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 一nhất 一nhất 池trì 水thủy 。 七thất 寶bảo 所sở 成thành 。 其kỳ 寶bảo 柔nhu 軟nhuyễn 。 從tùng 如như 意ý 珠châu 王vương 生sanh 。

【# 鈔sao 】# 七thất 寶bảo 池trì 。 從tùng 水thủy 得đắc 名danh 。 故cố 引dẫn 觀quán 經kinh 池trì 水thủy 。 從tùng 七thất 寶bảo 成thành 而nhi 釋thích 。 然nhiên 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 水thủy 豈khởi 無vô 之chi 。 乃nãi 從tùng 天thiên 一nhất 而nhi 生sanh 。 故cố 體thể 非phi 七thất 寶bảo 。 寶bảo 豈khởi 無vô 之chi 。 乃nãi 從tùng 戊# 己kỷ 而nhi 生sanh 。 故cố 體thể 非phi 柔nhu 軟nhuyễn 。 淨tịnh 土độ 之chi 水thủy 柔nhu 而nhi 非phi 陰ấm 。 寶bảo 而nhi 不bất 剛cang 。 淨tịnh 穢uế 所sở 以dĩ 異dị 也dã 。 不bất 特đặc 此thử 也dã 。 彼bỉ 經kinh 又hựu 云vân 。 其kỳ 摩ma 尼ni 水thủy 。 流lưu 注chú 華hoa 間gian 。 尋tầm 樹thụ 上thượng 下hạ 。 正chánh 以dĩ 體thể 非phi 天thiên 一nhất 。 故cố 不bất 特đặc 可khả 下hạ 。 而nhi 亦diệc 可khả 上thượng 。 粗thô 妙diệu 所sở 以dĩ 分phần/phân 也dã 。 又hựu 不bất 特đặc 此thử 也dã 。 彼bỉ 經kinh 又hựu 云vân 。 其kỳ 聲thanh 微vi 妙diệu 。 演diễn 說thuyết 苦khổ 空không 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 諸chư 波ba 羅la 密mật 。

復phục 有hữu 讚tán 嘆thán 。 諸chư 佛Phật 相tướng 好hảo 者giả 。 如như 意ý 珠châu 王vương 。 涌dũng 出xuất 金kim 色sắc 。 微vi 妙diệu 光quang 明minh 。 其kỳ 光quang 化hóa 為vi 。 百bách 寶bảo 色sắc 鳥điểu 。 和hòa 鳴minh 哀ai 雅nhã 。 常thường 讚tán 念niệm 佛Phật 。 念niệm 法pháp 念niệm 僧Tăng 。 正chánh 以dĩ 體thể 即tức 唯duy 心tâm 。 無vô 情tình 說thuyết 法Pháp 苦khổ 樂lạc 所sở 以dĩ 別biệt 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 八bát 功công 德đức 水thủy 。

【# 疏sớ/sơ 】# 八bát 德đức 者giả 。 唐đường 譯dịch 云vân 。 一nhất 澄trừng 淨tịnh 。 二nhị 清thanh 涼lương 。 三tam 甘cam 美mỹ 。 四tứ 輕khinh 輭nhuyễn 。 五ngũ 潤nhuận 澤trạch 。 六lục 安an 和hòa 。 七thất 除trừ 饑cơ 渴khát 。 八bát 長trưởng 養dưỡng 諸chư 根căn 。

【# 鈔sao 】# 此thử 與dữ 觀quán 經kinh 所sở 列liệt 少thiểu 異dị 。 彼bỉ 云vân 。 輕khinh 。 清thanh 涼lương 。 耎nhuyễn 。 美mỹ 。 不bất 臭xú 。 飲ẩm 時thời 調điều 適thích 。 飲ẩm 已dĩ 無vô 患hoạn 。 疏sớ/sơ 復phục 以dĩ 八bát 德đức 而nhi 對đối 五ngũ 入nhập 。 清thanh 是thị 色sắc 入nhập 。 不bất 臭xú 香hương 入nhập 。 輕khinh 冷lãnh 耎nhuyễn 是thị 觸xúc 入nhập 。 美mỹ 是thị 味vị 入nhập 。 調điều 適thích 無vô 患hoạn 是thị 法pháp 入nhập 。 妙diệu 宗tông 鈔sao 云vân 。 疏sớ/sơ 釋thích 八bát 德đức 。 而nhi 對đối 五ngũ 入nhập 。 并tinh 前tiền 說thuyết 法Pháp 。 即tức 聲thanh 入nhập 也dã 。 雖tuy 成thành 六lục 入nhập 。 無vô 非phi 妙diệu 境cảnh 。 故cố 令linh 行hành 者giả 。 速tốc 證chứng 無vô 生sanh 。 又hựu 大đại 本bổn 云vân 。 八bát 功công 德đức 水thủy 。 湛trạm 然nhiên 盈doanh 滿mãn 。 清thanh 淨tịnh 香hương 潔khiết 。 味vị 如như 甘cam 露lộ 。 彼bỉ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 聲Thanh 聞Văn 。 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 若nhược 七thất 寶bảo 池trì 中trung 。 澡táo 雪tuyết 形hình 體thể 。 意ý 欲dục 令linh 水thủy 沒một 足túc 。 水thủy 即tức 沒một 足túc 。 欲dục 令linh 至chí 膝tất 。 水thủy 即tức 至chí 膝tất 。 欲dục 令linh 至chí 腰yêu 至chí 腋dịch 。 以dĩ 至chí 於ư 頸cảnh 。 水thủy 亦diệc 如như 是thị 。 欲dục 淋lâm 灌quán 其kỳ 身thân 。 悉tất 如như 其kỳ 意ý 。 欲dục 令linh 其kỳ 水thủy 如như 初sơ 。 即tức 亦diệc 如như 初sơ 。 調điều 和hòa 冷lãnh 暖noãn 。 無vô 不bất 順thuận 適thích 。 開khai 神thần 脫thoát 體thể 。 滌địch 蕩đãng 情tình 慮lự 。 清thanh 明minh 澄trừng 潔khiết 。 瑩oánh 若nhược 無vô 形hình 。

△# 三tam 釋thích 金kim 沙sa 布bố 地địa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 金kim 沙sa 布bố 地địa 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 黃hoàng 金kim 為vi 渠cừ 。 渠cừ 下hạ 皆giai 以dĩ 。 雜tạp 色sắc 金kim 剛cang 。 而nhi 為vi 底để 沙sa 。

【# 鈔sao 】# 此thử 經Kinh 但đãn 云vân 。 金kim 沙sa 布bố 地địa 。 觀quán 經Kinh 云vân 金kim 剛cang 。 以dĩ 為vi 底để 沙sa 。 其kỳ 文văn 猶do 略lược 。 具cụ 足túc 言ngôn 之chi 。 應ưng 如như 大đại 本bổn 云vân 。 黃hoàng 金kim 池trì 者giả 。 底để 白bạch 銀ngân 沙sa 。 水thủy 晶tinh 池trì 者giả 。 底để 琉lưu 璃ly 沙sa 。 珊san 瑚hô 池trì 者giả 。 底để 琥hổ 珀phách 沙sa 。 有hữu 二nhị 寶bảo 為vi 一nhất 池trì 者giả 。 其kỳ 底để 亦diệc 以dĩ 二nhị 寶bảo 。 若nhược 黃hoàng 金kim 白bạch 銀ngân 池trì 者giả 。 底để 沙sa 則tắc 以dĩ 。 珊san 瑚hô 琥hổ 珀phách 。 若nhược 珊san 瑚hô 琥hổ 珀phách 池trì 者giả 。 底để 沙sa 則tắc 以dĩ 。 硨xa 磲cừ 瑪mã 瑙não 。 若nhược 三Tam 寶Bảo 四tứ 寶bảo 。 以dĩ 至chí 七thất 寶bảo 。 共cộng 為vi 一nhất 池trì 。 則tắc 底để 沙sa 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 諸chư 寶bảo 池trì 。 有hữu 方phương 四tứ 十thập 里lý 者giả 。 有hữu 方phương 五ngũ 十thập 里lý 者giả 。 有hữu 方phương 六lục 十thập 里lý 者giả 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 漸tiệm 大đại 。 以dĩ 至chí 於ư 方phương 二nhị 萬vạn 。 四tứ 百bách 八bát 十thập 里lý 。 若nhược 大đại 海hải 然nhiên 。 是thị 諸chư 池trì 者giả 。 皆giai 菩Bồ 薩Tát 聲Thanh 聞Văn 。 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 生sanh 長trưởng 之chi 所sở 。 有hữu 時thời 浴dục 於ư 其kỳ 間gian 。 若nhược 彼bỉ 佛Phật 池trì 。 其kỳ 方phương 倍bội 此thử 。 皆giai 七thất 寶bảo 相tương/tướng 間gian 而nhi 成thành 。 白bạch 月nguyệt 珠châu 。 明minh 月nguyệt 珠châu 。 摩ma 尼ni 珠châu 為vi 之chi 底để 沙sa 。

△# 四tứ 釋thích 四tứ 寶bảo 。

【# 疏sớ/sơ 】# 琉lưu 璃ly 此thử 云vân 不bất 遠viễn 。 去khứ 波Ba 羅La 奈Nại 城Thành 不bất 遠viễn 。 有hữu 此thử 寶bảo 故cố 以dĩ 為vi 名danh 。 玻pha 璃ly 此thử 云vân 水thủy 玉ngọc 。

【# 鈔sao 】# 琉lưu 璃ly 梵Phạn 語ngữ 。 具cụ 云vân 吠phệ 琉lưu 璃ly 。 此thử 云vân 不bất 遠viễn 。 是thị 故cố 字tự 體thể 。 古cổ 作tác 流lưu 離ly 。 以dĩ 是thị 梵Phạn 語ngữ 。 故cố 後hậu 人nhân 見kiến 是thị 玉ngọc 類loại 故cố 改cải 從tùng 琉lưu 璃ly 玻pha 璃ly 亦diệc 是thị 梵Phạn 語ngữ 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 窣tốt 坡# 致trí 迦ca 。 其kỳ 狀trạng 似tự 此thử 方phương 水thủy 晶tinh 。 有hữu 赤xích 白bạch 青thanh 三tam 色sắc 。 字tự 體thể 亦diệc 應ưng 從tùng 坡# 離ly 。 人nhân 見kiến 似tự 玉ngọc 故cố 改cải 從tùng 玻pha 璃ly 。 硨xa 磲cừ 梵Phạn 語ngữ 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 牟mâu 浴dục 揭yết 拉lạp 婆bà 。 此thử 云vân 青thanh 白bạch 色sắc 寶bảo 。 尚thượng 書thư 大đại 傳truyền 曰viết 。 大đại 貝bối 。 如như 大đại 車xa 之chi 渠cừ 。 渠cừ 謂vị 車xa 輞võng 赤xích 珠châu 。 佛Phật 地địa 論luận 云vân 。 赤xích 虫trùng 所sở 出xuất 。 智trí 論luận 云vân 。 真chân 珠châu 出xuất 魚ngư 腹phúc 中trung 。 竹trúc 中trung 。 蛇xà 腦não 中trung 。 不bất 必tất 唯duy 生sanh 蚌# 胎thai 也dã 。 瑪mã 瑙não 梵Phạn 語ngữ 摩ma 婆bà 羅la 伽già 隷lệ 。 此thử 翻phiên 瑪mã 瑙não 寶bảo 色sắc 。 如như 馬mã 之chi 腦não 故cố 名danh 。 字tự 體thể 舊cựu 作tác 馬mã 腦não 。 後hậu 人nhân 改cải 從tùng 玉ngọc 石thạch 。

△# 五ngũ 釋thích 樓lâu 閣các 。

【# 疏sớ/sơ 】# 樓lâu 閣các 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 眾chúng 寶bảo 國quốc 土độ 。 一nhất 一nhất 界giới 上thượng 。 有hữu 五ngũ 百bách 億ức 寶bảo 樓lâu 。 大đại 本bổn 云vân 。 其kỳ 講giảng 堂đường 精tinh 舍xá 。 宮cung 殿điện 樓lâu 觀quan 。 皆giai 七thất 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 。 自tự 然nhiên 化hóa 成thành 。 復phục 以dĩ 真chân 珠châu 。 明minh 月nguyệt 摩ma 尼ni 眾chúng 寶bảo 。 以dĩ 為vi 交giao 絡lạc 。 覆phú 葢# 其kỳ 上thượng 。

【# 鈔sao 】# 大đại 本bổn 又hựu 云vân 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 講giảng 堂đường 精tinh 舍xá 。 皆giai 自tự 然nhiên 七thất 寶bảo 。 相tương/tướng 間gian 而nhi 成thành 。

復phục 有hữu 七thất 寶bảo 以dĩ 為vi 樓lâu 觀quán 欄lan 楯thuẫn 。

復phục 有hữu 七thất 寶bảo 為vi 之chi 纓anh 絡lạc 。 懸huyền 飾sức 其kỳ 側trắc 。 復phục 以dĩ 白bạch 珠châu 。 明minh 月nguyệt 珠châu 。 摩ma 尼ni 珠châu 為vi 之chi 交giao 絡lạc 。 徧biến 覆phú 其kỳ 上thượng 。 殊thù 特đặc 妙diệu 好hảo 。 清thanh 淨tịnh 光quang 輝huy 。 不bất 可khả 勝thăng 言ngôn 。 其kỳ 餘dư 菩Bồ 薩Tát 聲Thanh 聞Văn 。 所sở 居cư 宮cung 宇vũ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 彼bỉ 諸chư 天thiên 及cập 世thế 人nhân 。 所sở 居cư 宮cung 宇vũ 樓lâu 閣các 。 稱xưng 其kỳ 形hình 色sắc 。 高cao 下hạ 大đại 小tiểu 。 或hoặc 以dĩ 一nhất 寶bảo 二nhị 寶bảo 。 乃nãi 至chí 無vô 量lượng 眾chúng 寶bảo 。 悉tất 化hóa 現hiện 而nhi 成thành 。

△# 六lục 釋thích 四tứ 華hoa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 靈linh 芝chi 云vân 。 車xa 輪luân 大đại 小tiểu 。 難nạn/nan 為vi 定định 準chuẩn 。 十thập 住trụ 婆bà 沙sa 論luận 云vân 。 輪Luân 王Vương 千thiên 輻bức 輪luân 。 周chu 圍vi 十thập 五ngũ 里lý 。 青thanh 色sắc 下hạ 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 一nhất 一nhất 池trì 中trung 。 有hữu 六lục 十thập 億ức 。 七thất 寶bảo 蓮liên 華hoa 。 則tắc 非phi 止chỉ 四tứ 色sắc 。 一nhất 一nhất 蓮liên 華hoa 。 團đoàn 圓viên 正chánh 等đẳng 。 十thập 二nhị 由do 旬tuần 。 非phi 止chỉ 如như 車xa 輪luân 也dã 。 大đại 本bổn 云vân 。 池trì 中trung 蓮liên 華hoa 。 或hoặc 一nhất 由do 旬tuần 。 乃nãi 知tri 百bách 千thiên 由do 旬tuần 。 是thị 知tri 隨tùy 機cơ 所sở 見kiến 優ưu 劣liệt 不bất 同đồng 耳nhĩ 。

【# 鈔sao 】# 寶bảo 池trì 蓮liên 華hoa 者giả 。 一nhất 以dĩ 為vi 淨tịnh 土độ 中trung 之chi 莊trang 嚴nghiêm 。 一nhất 以dĩ 為vi 念niệm 佛Phật 人nhân 之chi 托thác 生sanh 。 以dĩ 極cực 樂lạc 眾chúng 生sanh 無vô 有hữu 婬dâm 欲dục 。 故cố 無vô 男nam 女nữ 。 無vô 有hữu 男nam 女nữ 。 故cố 無vô 父phụ 母mẫu 。 無vô 有hữu 父phụ 母mẫu 。 故cố 無vô 胎thai 生sanh 。 尚thượng 無vô 胎thai 生sanh 。 豈khởi 有hữu 卵noãn 生sanh 。 濕thấp 生sanh 。 宜nghi 其kỳ 皆giai 為vi 化hóa 生sanh 。 第đệ 今kim 所sở 談đàm 極cực 樂lạc 。 乃nãi 橫hoạnh/hoành 出xuất 三tam 界giới 。 正chánh 與dữ 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 平bình 。 是thị 以dĩ 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 以dĩ 化hóa 為vi 主chủ 。 而nhi 三tam 義nghĩa 似tự 兼kiêm 有hữu 之chi 。 以dĩ 其kỳ 托thác 質chất 蓮liên 胎thai 而nhi 花hoa 居cư 水thủy 上thượng 故cố 也dã 。 故cố 大đại 本bổn 云vân 。 十thập 方phương 無vô 央ương 數số 世thế 界giới 。 諸chư 天thiên 人nhân 民dân 。 以dĩ 至chí 蜎quyên 飛phi 蝡nhuyễn 動động 之chi 類loại 。 往vãng 生sanh 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 剎sát 者giả 。 皆giai 於ư 七thất 寶bảo 。 池trì 蓮liên 花hoa 中trung 化hóa 生sanh 。 自tự 然nhiên 長trường/trưởng 大đại 。 亦diệc 無vô 乳nhũ 養dưỡng 之chi 者giả 。 皆giai 食thực 自tự 然nhiên 之chi 食thực 。 其kỳ 容dung 貌mạo 形hình 色sắc 。 端đoan 正chánh 淨tịnh 好hảo/hiếu 。 固cố 非phi 世thế 人nhân 可khả 比tỉ 。 亦diệc 非phi 天thiên 人nhân 可khả 比tỉ 。 皆giai 受thọ 自tự 然nhiên 。 清thanh 虗hư 之chi 身thân 。 無vô 極cực 之chi 壽thọ 。 然nhiên 約ước 下hạ 八bát 品phẩm 言ngôn 之chi 可khả 也dã 。 若nhược 上thượng 上thượng 品phẩm 生sanh 。 乘thừa 金kim 剛cang 臺đài 。 到đáo 即tức 見kiến 佛Phật 。 不bất 涉thiệp 蓮liên 生sanh 。 而nhi 即tức 悟ngộ 無vô 生sanh 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。 即tức 解giải 云vân 隨tùy 機cơ 所sở 見kiến 。 優ưu 劣liệt 不bất 同đồng 。 亦diệc 由do 乎hồ 此thử 。

△# 二nhị 結kết 成thành 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 次thứ 結kết 成thành 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 成thành 就tựu 如như 是thị 。 功công 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 國quốc 界giới 嚴nghiêm 飾sức 。 皆giai 是thị 彌di 陀đà 。 積tích 劫kiếp 熏huân 脩tu 。 菩Bồ 提Đề 行hạnh 願nguyện 之chi 所sở 成thành 就tựu 。

【# 鈔sao 】# 釋thích 成thành 如như 上thượng 。 種chủng 種chủng 嚴nghiêm 飾sức 。 皆giai 彌di 陀đà 功công 德đức 。 之chi 所sở 莊trang 嚴nghiêm 。 功công 之chi 言ngôn 力lực 。 德đức 之chi 言ngôn 用dụng 。 此thử 皆giai 如Như 來Lai 果quả 上thượng 解giải 脫thoát 大đại 用dụng 。 以dĩ 攝nhiếp 受thọ 眾chúng 生sanh 者giả 。 遠viễn 討thảo 其kỳ 因nhân 。 乃nãi 始thỉ 心tâm 所sở 發phát 。 四tứ 十thập 八bát 願nguyện 。 誓thệ 取thủ 樂nhạo/nhạc/lạc 邦bang 。 嗣tự 後hậu 經kinh 無vô 量lượng 劫kiếp 。 修tu 行hành 填điền 願nguyện 。 行hành 滿mãn 而nhi 後hậu 願nguyện 成thành 。 願nguyện 成thành 而nhi 後hậu 土thổ/độ 淨tịnh 也dã 。

△# 次thứ 指chỉ 所sở 引dẫn 文văn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 引dẫn 文văn 中trung 言ngôn 。 大đại 本bổn 即tức 無Vô 量Lượng 壽Thọ 經Kinh 二nhị 卷quyển 。 廣quảng 談đàm 淨tịnh 境cảnh 。 言ngôn 觀quán 經kinh 即tức 十thập 六lục 觀quán 經kinh 。 廣quảng 明minh 行hành 相tương/tướng 。 今kim 經kinh 略lược 說thuyết 。 世thế 稱xưng 小tiểu 本bổn 。 即tức 對đối 大đại 本bổn 而nhi 言ngôn 也dã 。

△# 三tam 金kim 地địa 天thiên 華hoa 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 三tam 金kim 地địa 天thiên 華hoa 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 彼bỉ 佛Phật 國quốc 土độ 。 常thường 作tác 天thiên 樂nhạc 。 黃hoàng 金kim 為vi 地địa 。 晝trú 夜dạ 六lục 時thời 。 雨vũ 天thiên 曼mạn 陀đà 羅la 華hoa 。 其kỳ 土độ 眾chúng 生sanh 。 常thường 以dĩ 清thanh 旦đán 。 各các 以dĩ 衣y 裓kích 。 盛thình 眾chúng 妙diệu 華hoa 。 供cúng 養dường 他tha 方phương 。 十thập 萬vạn 億ức 佛Phật 。 即tức 以dĩ 食thực 時thời 。 還hoàn 到đáo 本bổn 國quốc 。 飯phạn 食thực 經kinh 行hành 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 成thành 就tựu 如như 是thị 。 功công 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 六lục 。 初sơ 釋thích 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 。

【# 疏sớ/sơ 】# 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 無vô 量lượng 諸chư 天thiên 。 作tác 天thiên 伎kỹ 樂nhạc 。 又hựu 有hữu 樂nhạc 器khí 。 懸huyền 處xử 虗hư 空không 。 如như 天thiên 寶bảo 幢tràng 。 不bất 鼓cổ 自tự 鳴minh 。 大đại 本bổn 云vân 。 亦diệc 有hữu 自tự 然nhiên 。 萬vạn 種chủng 伎kỹ 樂nhạc 。 又hựu 有hữu 樂nhạc 音âm 。 無vô 非phi 法Pháp 音âm 。 清thanh 揚dương 哀ai 亮lượng 。 微vi 妙diệu 和hòa 雅nhã 。 一nhất 切thiết 音âm 聲thanh 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。

【# 鈔sao 】# 一nhất 切thiết 音âm 聲thanh 。 所sở 不bất 能năng 及cập 者giả 。 大đại 本bổn 云vân 。 如như 世thế 間gian 帝đế 王vương 。 有hữu 萬vạn 種chủng 音âm 樂nhạc 。 不bất 如như 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 諸chư 音âm 樂nhạc 中trung 一nhất 音âm 之chi 美mỹ 。 百bách 千thiên 萬vạn 倍bội 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 萬vạn 種chủng 音âm 樂nhạc 。 不bất 如như 忉Đao 利Lợi 天Thiên 王vương 。 諸chư 音âm 樂nhạc 中trung 一nhất 音âm 之chi 美mỹ 。 百bách 千thiên 萬vạn 倍bội 。 如như 忉Đao 利Lợi 天Thiên 王vương 。 萬vạn 種chủng 音âm 樂nhạc 。 不bất 如như 第đệ 六lục 天thiên 王vương 。 諸chư 音âm 樂nhạc 中trung 一nhất 音âm 之chi 美mỹ 。 百bách 千thiên 萬vạn 倍bội 。 如như 第đệ 六lục 天thiên 王vương 。 萬vạn 種chủng 音âm 樂nhạc 。 不bất 如như 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 剎sát 中trung 。 諸chư 七thất 寶bảo 樹thụ 。 一nhất 音âm 之chi 美mỹ 。 百bách 千thiên 萬vạn 倍bội 。

復phục 有hữu 自tự 然nhiên 。 種chủng 種chủng 妙diệu 樂lạc 。 而nhi 其kỳ 音âm 聲thanh 。 無vô 非phi 妙diệu 法Pháp 。 清thanh 揚dương 嘹# 亮lượng 。 微vi 妙diệu 和hòa 雅nhã 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 音âm 聲thanh 之chi 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。

△# 二nhị 釋thích 黃hoàng 金kim 為vi 地địa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 黃hoàng 金kim 為vi 地địa 者giả 。 觀quán 經Kinh 云vân 。 琉lưu 璃ly 地địa 上thượng 。 以dĩ 黃hoàng 金kim 繩thằng 。 雜tạp 廁trắc 間gian 錯thác 。 兼kiêm 以dĩ 七thất 寶bảo 。 界giới 其kỳ 分phân 齊tề 。 今kim 言ngôn 黃hoàng 金kim 。 乃nãi 地địa 面diện 莊trang 嚴nghiêm 耳nhĩ 。

【# 鈔sao 】# 今kim 經kinh 小tiểu 本bổn 從tùng 略lược 。 若nhược 廣quảng 明minh 者giả 。 如như 大đại 本bổn 云vân 。 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 剎sát 中trung 。 皆giai 有hữu 自tự 然nhiên 七thất 寶bảo 。 所sở 為vi 黃hoàng 金kim 白bạch 銀ngân 。 水thủy 晶tinh 琉lưu 璃ly 珊san 瑚hô 。 琥hổ 珀phách 硨xa 磲cừ 。 其kỳ 體thể 性tánh 溫ôn 柔nhu 。 以dĩ 是thị 七thất 寶bảo 。 相tương/tướng 間gian 為vi 地địa 。 或hoặc 純thuần 以dĩ 一nhất 寶bảo 為vi 地địa 。 光quang 色sắc 照chiếu 耀diệu 。 奇kỳ 妙diệu 清thanh 淨tịnh 。 超siêu 越việt 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 其kỳ 國quốc 恢khôi 廓khuếch 。 曠khoáng 蕩đãng 不bất 可khả 窮cùng 盡tận 。 地địa 皆giai 平bình 正chánh 。 無vô 須Tu 彌Di 山Sơn 。 及cập 金kim 剛cang 銕# 圍vi 。 一nhất 切thiết 諸chư 山sơn 。 亦diệc 無vô 大đại 海hải 小tiểu 海hải 。 及cập 坑khanh 坎khảm 井tỉnh 谷cốc 。 亦diệc 無vô 幽u 暗ám 之chi 所sở 。

△# 三tam 釋thích 曼mạn 陀đà 羅la 華hoa 。

【# 疏sớ/sơ 】# 曼mạn 陀đà 羅la 華hoa 。 此thử 云vân 白bạch 華hoa 。 亦diệc 云vân 適thích 意ý 。 然nhiên 彼bỉ 國quốc 光quang 明minh 常thường 照chiếu 。 不bất 假giả 日nhật 月nguyệt 。 則tắc 無vô 晝trú 夜dạ 。 準chuẩn 大đại 本bổn 經kinh 。 以dĩ 華hoa 開khai 鳥điểu 鳴minh 為vi 曉hiểu 。 蓮liên 合hợp 鳥điểu 棲tê 為vi 夜dạ 。 亦diệc 無vô 四tứ 時thời 。 春xuân 秋thu 冬đông 夏hạ 。 不bất 寒hàn 不bất 熱nhiệt 。 常thường 和hòa 調điều 適thích 。

【# 鈔sao 】# 白bạch 華hoa 適thích 意ý 。 乃nãi 四tứ 華hoa 中trung 。 略lược 舉cử 其kỳ 一nhất 。 具cụ 足túc 應ưng 如như 法pháp 華hoa 。 天thiên 雨vũ 四tứ 華hoa 。 一nhất 曼mạn 陀đà 羅la 華hoa 。 此thử 小tiểu 白bạch 華hoa 。 二nhị 摩ma 訶ha 曼mạn 陀đà 羅la 華hoa 。 此thử 云vân 大đại 白bạch 華hoa 。 曼mạn 殊thù 沙sa 華hoa 。 此thử 云vân 小tiểu 赤xích 華hoa 。 摩ma 訶ha 曼mạn 殊thù 沙sa 華hoa 。 此thử 云vân 大đại 赤xích 花hoa 。 大đại 本bổn 又hựu 云vân 。 有hữu 天thiên 優ưu 鉢bát 羅la 華hoa 。 鉢bát 頭đầu 摩ma 花hoa 。 拘câu 物vật 頭đầu 花hoa 。 芬phân 陀đà 利lợi 花hoa 。 皆giai 天thiên 花hoa 也dã 。 以dĩ 彼bỉ 佛Phật 國quốc 土độ 。 主chủ 伴bạn 依y 正chánh 。 皆giai 有hữu 光quang 明minh 。 故cố 無vô 日nhật 月nguyệt 陰âm 陽dương 。 寒hàn 暑thử 四tứ 時thời 。 然nhiên 而nhi 以dĩ 花hoa 開khai 鳥điểu 鳴minh 為vi 曉hiểu 。 蓮liên 合hợp 鳥điểu 棲tê 為vi 夜dạ 。 竊thiết 恐khủng 猶do 是thị 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 淨tịnh 土độ 氣khí 分phần/phân 。 與dữ 穢uế 土thổ/độ 將tương 忘vong 未vị 忘vong 之chi 間gian 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 生sanh 者giả 。 多đa 帶đái 業nghiệp 往vãng 生sanh 故cố 。 若nhược 上thượng 之chi 三tam 土thổ/độ 。 則tắc 無vô 此thử 相tương/tướng 也dã 。

△# 四tứ 釋thích 衣y 裓kích 。

【# 疏sớ/sơ 】# 衣y 裓kích 即tức 衣y 襟khâm 。

【# 鈔sao 】# 真Chân 諦Đế 云vân 。 外ngoại 國quốc 盛thịnh 花hoa 器khí 也dã 。 解giải 存tồn 兩lưỡng 釋thích 。 初sơ 釋thích 為vi 正chánh 。 以dĩ 裓kích 本bổn 衣y 襟khâm 。 況huống 天thiên 花hoa 雨vũ 時thời 。 何hà 必tất 尋tầm 器khí 。 即tức 以dĩ 衣y 裓kích 而nhi 盛thịnh 之chi 。 就tựu 襟khâm 拾thập 花hoa 而nhi 散tán 之chi 。 散tán 已dĩ 放phóng 襟khâm 而nhi 忘vong 之chi 。 此thử 淨tịnh 土độ 。 最tối 適thích 意ý 之chi 事sự 也dã 。

△# 五ngũ 釋thích 供cúng 養dường 。

【# 疏sớ/sơ 】# 供cúng 養dường 十thập 萬vạn 億ức 佛Phật 者giả 。 大đại 本bổn 云vân 。 承thừa 佛Phật 威uy 力lực 。 一nhất 食thực 之chi 頃khoảnh 。 往vãng 詣nghệ 十thập 方phương 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 恭cung 敬kính 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。

【# 鈔sao 】# 此thử 猶do 略lược 文văn 。 若nhược 具cụ 引dẫn 者giả 。 經Kinh 云vân 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 剎sát 中trung 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 承thừa 佛Phật 威uy 神thần 。 一nhất 食thực 之chi 頃khoảnh 。 遍biến 至chí 十thập 方phương 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 隨tùy 心tâm 所sở 欲dục 。 花hoa 香hương 伎kỹ 樂nhạc 。 衣y 葢# 幢tràng 幡phan 。 無vô 數số 供cúng 養dường 之chi 具cụ 。 自tự 然nhiên 化hóa 現hiện 在tại 前tiền 。 珍trân 妙diệu 殊thù 特đặc 。 非phi 世thế 所sở 有hữu 。 輒triếp 以dĩ 奉phụng 佛Phật 。 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 之chi 眾chúng 。 或hoặc 欲dục 獻hiến 華hoa 者giả 。 即tức 於ư 空không 中trung 。 化hóa 成thành 華hoa 葢# 。 小tiểu 者giả 周chu 圍vi 四tứ 十thập 里lý 。 或hoặc 五ngũ 十thập 里lý 。 或hoặc 六lục 十thập 里lý 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 漸tiệm 大đại 。 有hữu 至chí 於ư 六lục 百bách 萬vạn 里lý 。 各các 隨tùy 其kỳ 小tiểu 大đại 。 停đình 於ư 空không 中trung 。 以dĩ 成thành 圓viên 像tượng 。 勢thế 皆giai 下hạ 向hướng 。 以dĩ 成thành 供cúng 養dường 。 光quang 色sắc 照chiếu 耀diệu 。 香hương 氣khí 普phổ 熏huân 。 不bất 可khả 勝thăng 言ngôn 。 既ký 已dĩ 用dụng 已dĩ 。 隨tùy 其kỳ 前tiền 後hậu 。 以dĩ 次thứ 化hóa 沒một 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 復phục 於ư 空không 中trung 。 共cộng 奏tấu 天thiên 樂nhạc 。 以dĩ 微vi 妙diệu 音âm 。 歌ca 歎thán 佛Phật 德đức 。 聽thính 受thọ 經Kinh 法Pháp 。 喜hỷ 悅duyệt 無vô 量lượng 。 既ký 供cúng 養dường 已dĩ 。 忽hốt 然nhiên 輕khinh 舉cử 。 還hoàn 至chí 本bổn 剎sát 。 猶do 為vi 未vị 食thực 之chi 前tiền 。

△# 六lục 釋thích 食thực 時thời 。

【# 疏sớ/sơ 】# 食thực 時thời 者giả 。 午ngọ 前tiền 也dã 。 大đại 本bổn 云vân 。 若nhược 欲dục 食thực 時thời 。 七thất 寶bảo 鉢bát 器khí 。 自tự 然nhiên 在tại 前tiền 。 百bách 味vị 飲ẩm 食thực 。 自tự 然nhiên 盈doanh 滿mãn 。 見kiến 色sắc 聞văn 香hương 。 自tự 然nhiên 飽bão 足túc 。 身thân 心tâm 柔nhu 輭nhuyễn 。 無vô 所sở 味vị 著trước 。 食thực 已dĩ 化hóa 去khứ 。

時thời 至chí 復phục 現hiện 。

【# 鈔sao 】# 大đại 本bổn 具cụ 云vân 。 其kỳ 飯phạn 食thực 時thời 。 有hữu 欲dục 銀ngân 鉢bát 者giả 。 有hữu 欲dục 金kim 鉢bát 者giả 。 有hữu 欲dục 琉lưu 璃ly 水thủy 晶tinh 鉢bát 者giả 。 有hữu 欲dục 珊san 瑚hô 琥hổ 珀phách 。 硨xa 磲cừ 瑪mã 瑙não 鉢bát 者giả 。 或hoặc 欲dục 明minh 月nguyệt 珠châu 。 摩ma 尼ni 珠châu 。 白bạch 玉ngọc 紫tử 金kim 等đẳng 鉢bát 。 皆giai 隨tùy 其kỳ 意ý 。 化hóa 現hiện 在tại 前tiền 。 百bách 味vị 飲ẩm 食thực 。 充sung 滿mãn 其kỳ 中trung 。 酸toan 醎hàm 辛tân 淡đạm 。 各các 如như 所sở 欲dục 。 多đa 亦diệc 不bất 餘dư 。 少thiểu 亦diệc 不bất 缺khuyết 。 亦diệc 不bất 以dĩ 美mỹ 故cố 。 過quá 量lượng 而nhi 食thực 。 惟duy 以dĩ 資tư 益ích 氣khí 力lực 。 食thực 已dĩ 自tự 然nhiên 消tiêu 散tán 。 而nhi 無vô 遺di 滓chỉ 。 或hoặc 但đãn 見kiến 色sắc 聞văn 香hương 。 意ý 以dĩ 為vi 食thực 。 自tự 然nhiên 飽bão 適thích 。 無vô 所sở 味vị 著trước 。 身thân 心tâm 清thanh 利lợi 。 既ký 已dĩ 用dụng 已dĩ 。 自tự 然nhiên 化hóa 去khứ 。 再tái 欲dục 食thực 時thời 。 復phục 現hiện 如như 前tiền 。 極cực 彼bỉ 剎sát 中trung 。 清thanh 淨tịnh 安an 穩ổn 。 微vi 妙diệu 快khoái 樂lạc 。 次thứ 於ư 無vô 為vi 。 泥Nê 洹Hoàn 之chi 道Đạo 。

△# 四tứ 靈linh 禽cầm 說thuyết 法Pháp 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 四tứ 靈linh 禽cầm 說thuyết 法Pháp 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

復phục 次thứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 彼bỉ 國quốc 常thường 有hữu 。 種chủng 種chủng 奇kỳ 妙diệu 。 雜tạp 色sắc 之chi 鳥điểu 。 白bạch 鶴hạc 。 孔khổng 雀tước 。 鸚anh 鵡vũ 。 舍xá 利lợi 。 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 。 共cộng 命mạng 之chi 鳥điểu 。 是thị 諸chư 眾chúng 鳥điểu 。 晝trú 夜dạ 六lục 時thời 。 出xuất 和hòa 雅nhã 音âm 。 其kỳ 音âm 演diễn 暢sướng 。 五Ngũ 根Căn 。 五Ngũ 力Lực 。 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 。 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分Phần 。 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 其kỳ 土độ 眾chúng 生sanh 。 聞văn 是thị 音âm 已dĩ 。 皆giai 悉tất 念niệm 佛Phật 。 念niệm 法Pháp 。 念niệm 僧Tăng 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 五ngũ 。 初sơ 釋thích 奇kỳ 妙diệu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 淨tịnh 土độ 珍trân 禽cầm 。 與dữ 娑sa 婆bà 羽vũ 族tộc 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 奇kỳ 妙diệu 。 如Như 來Lai 順thuận 世thế 而nhi 說thuyết 。 譯dịch 人nhân 取thủ 類loại 而nhi 翻phiên 。

【# 鈔sao 】# 娑sa 婆bà 羽vũ 族tộc 。 雖tuy 有hữu 珍trân 禽cầm 。 既ký 非phi 光quang 明minh 所sở 化hóa 。 的đích 係hệ 罪tội 業nghiệp 所sở 生sanh 。 安an 得đắc 稱xưng 為vi 奇kỳ 妙diệu 。 或hoặc 者giả 疑nghi 曰viết 。 既ký 非phi 罪tội 業nghiệp 。 何hà 以dĩ 同đồng 名danh 。 故cố 釋thích 之chi 曰viết 。 葢# 如Như 來Lai 順thuận 世thế 而nhi 說thuyết 。 故cố 譯dịch 人nhân 取thủ 類loại 而nhi 翻phiên 。 其kỳ 實thật 不bất 可khả 以dĩ 此thử 。 方phương 者giả 比tỉ 也dã 。

△# 次thứ 別biệt 釋thích 眾chúng 鳥điểu 。

【# 疏sớ/sơ 】# 白bạch 鶴hạc 等đẳng 三tam 可khả 解giải 。 舍xá 利lợi 。 此thử 云vân 春xuân 鶯# 。 或hoặc 云vân 鶖thu 鷺lộ 。 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 。 此thử 云vân 妙diệu 音âm 。 鳥điểu 在tại 㲉xác 中trung 。 其kỳ 音âm 已dĩ 超siêu 眾chúng 鳥điểu 。 共cộng 命mạng 兩lưỡng 首thủ 一nhất 身thân 。 報báo 同đồng 識thức 異dị 。 法pháp 華hoa 云vân 命mạng 命mạng 是thị 也dã 。

【# 鈔sao 】# 餘dư 如như 文văn 釋thích 。 妙diệu 音âm 鳥điểu 。 㲉xác 字tự 正chánh 書thư 應ưng 從tùng 㲉xác 。 有hữu 作tác 鷇# 者giả 非phi 。 鷇# 音âm 寇khấu 。 大đại 論luận 云vân 。 頻tần 伽già 在tại 㲉xác 。 聲thanh 逾du 眾chúng 鳥điểu 是thị 也dã 。 頻tần 伽già 共cộng 命mạng 。 此thử 之chi 二nhị 鳥điểu 。 東đông 方phương 所sở 無vô 。

△# 三tam 釋thích 和hòa 雅nhã 。

【# 疏sớ/sơ 】# 和hòa 雅nhã 者giả 音âm 聲thanh 悅duyệt 人nhân 。 演diễn 暢sướng 者giả 說thuyết 法Pháp 無vô 滯trệ 。

【# 鈔sao 】# 音âm 聲thanh 雖tuy 悅duyệt 人nhân 。 而nhi 不bất 惑hoặc 耳nhĩ 牽khiên 心tâm 。 說thuyết 法Pháp 既ký 無vô 滯trệ 。 則tắc 能năng 生sanh 慧tuệ 思tư 修tu 。 眾chúng 生sanh 皆giai 不bất 退thoái 者giả 以dĩ 此thử 。

△# 四tứ 釋thích 道Đạo 品Phẩm 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 四tứ 。 初sơ 五ngũ 根căn 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五ngũ 根căn 者giả 。 一nhất 信tín 。 二nhị 精tinh 進tấn 。 三tam 念niệm 。 四tứ 定định 。 五ngũ 慧tuệ 。 能năng 生sanh 聖thánh 道Đạo 。 故cố 名danh 為vi 根căn 。

【# 鈔sao 】# 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 助Trợ 道Đạo 之chi 法Pháp 。 譬thí 猶do 樹thụ 焉yên 。 始thỉ 以dĩ 聞văn 法Pháp 為vi 種chủng 子tử 。 以dĩ 思tư 修tu 為vi 種chủng 溉cái 。 即tức 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 三tam 者giả 不bất 失thất 其kỳ 候hậu 。 因nhân 緣duyên 成thành 就tựu 。 則tắc 能năng 生sanh 五ngũ 根căn 。 根căn 既ký 得đắc 力lực 。 則tắc 能năng 排bài 厚hậu 地địa 之chi 五ngũ 障chướng 。 布bố 七thất 覺giác 支chi 之chi 枝chi 葉diệp 。 以dĩ 生sanh 八bát 正Chánh 道Đạo 三tam 昧muội 之chi 華hoa 果quả 。 始thỉ 娑sa 婆bà 而nhi 作tác 清thanh 涼lương 大đại 樹thụ 也dã 。 故cố 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 初sơ 門môn 釋thích 云vân 。 一nhất 信tín 根căn 。 謂vị 信tín 於ư 正Chánh 道Đạo 。 及cập 助trợ 道Đạo 法Pháp 。 則tắc 能năng 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 無vô 漏lậu 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 。 是thị 名danh 信tín 根căn 。 二nhị 精tinh 進tấn 根căn 。 謂vị 既ký 信tín 四tứ 念niệm 處xứ 正chánh 觀quán 。 及cập 諸chư 助trợ 道Đạo 善thiện 法Pháp 。 倍bội 策sách 精tinh 進tấn 。 勤cần 求cầu 不bất 息tức 。 是thị 名danh 精tinh 進tấn 根căn 。 三tam 念niệm 根căn 。 謂vị 但đãn 念niệm 正Chánh 道Đạo 。 及cập 諸chư 助trợ 道đạo 。 一nhất 心tâm 觀quán 想tưởng 。 不bất 令linh 邪tà 妄vọng 得đắc 入nhập 。 是thị 名danh 念niệm 根căn 。 四tứ 定định 根căn 。 謂vị 攝nhiếp 心tâm 正Chánh 道Đạo 。 及cập 諸chư 助trợ 道đạo 。 一nhất 心tâm 寂tịch 定định 。 相tương 應ứng 不bất 散tán 。 是thị 名danh 定định 根căn 。 五ngũ 慧tuệ 根căn 。 謂vị 四tứ 念niệm 之chi 慧tuệ 。 為vi 定định 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 內nội 性tánh 自tự 照chiếu 。 不bất 從tùng 他tha 知tri 。 是thị 名danh 慧tuệ 根căn 。

△# 次thứ 釋thích 五Ngũ 力Lực 。

【# 疏sớ/sơ 】# 五Ngũ 力Lực 同đồng 上thượng 根căn 名danh 。 能năng 排bài 業nghiệp 障chướng 。 故cố 名danh 為vi 力lực 。

【# 鈔sao 】# 一nhất 信tín 力lực 。 謂vị 信tín 正Chánh 道Đạo 。 及cập 助trợ 道Đạo 法Pháp 。 若nhược 信tín 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 遮già 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 為vi 偏thiên 小tiểu 諸chư 疑nghi 所sở 動động 。 故cố 名danh 信tín 力lực 。 二nhị 精tinh 進tấn 力lực 。 謂vị 行hành 此thử 正Chánh 道Đạo 。 及cập 助trợ 道Đạo 法Pháp 時thời 。 若nhược 精tinh 進tấn 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 破phá 諸chư 。 懈giải 怠đãi 放phóng 逸dật 。 令linh 一nhất 切thiết 正chánh 助trợ 道Đạo 法Pháp 成thành 辨biện 。 是thị 為vi 精tinh 進tấn 力lực 。 三tam 念niệm 力lực 。 謂vị 念niệm 此thử 正Chánh 道Đạo 。 及cập 助trợ 道Đạo 法Pháp 時thời 。 若nhược 念niệm 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 破phá 諸chư 邪tà 想tưởng 。 成thành 就tựu 一nhất 切thiết 。 出xuất 世thế 正chánh 念niệm 功công 德đức 。 是thị 為vi 念niệm 力lực 。 四tứ 定định 力lực 。 謂vị 攝nhiếp 心tâm 正Chánh 道Đạo 。 及cập 助trợ 道Đạo 法Pháp 。 若nhược 定định 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 破phá 諸chư 亂loạn 想tưởng 。 發phát 諸chư 事sự 理lý 禪thiền 定định 。 是thị 為vi 定định 力lực 。 五ngũ 慧tuệ 力lực 。 謂vị 四Tứ 念Niệm 處Xứ 之chi 慧tuệ 。 照chiếu 了liễu 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 慧tuệ 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 。 邪tà 妄vọng 之chi 執chấp 。 破phá 一nhất 切thiết 偏thiên 小tiểu 之chi 慧tuệ 。 故cố 名danh 慧tuệ 力lực 。

△# 三tam 七Thất 菩Bồ 提Đề 分Phần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 菩Bồ 提Đề 此thử 云vân 覺giác 分phần/phân 。 或hoặc 云vân 支chi 也dã 。 一nhất 念niệm 覺giác 。 二nhị 擇trạch 法pháp 覺giác 。 三tam 精tinh 進tấn 覺giác 。 四tứ 喜hỷ 覺giác 。 五ngũ 輕khinh 安an 覺giác 。 六lục 定định 覺giác 。 七thất 捨xả 覺giác 。

【# 鈔sao 】# 一nhất 念niệm 覺giác 。 念niệm 即tức 思tư 念niệm 。 謂vị 修tu 諸chư 道Đạo 法Pháp 之chi 時thời 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 。 常thường 使sử 定định 慧tuệ 均quân 平bình 。 若nhược 心tâm 昏hôn 沉trầm 之chi 時thời 。 當đương 念niệm 用dụng 擇trạch 法pháp 精tinh 進tấn 喜hỷ 三tam 覺giác 分phần/phân 。 觀quán 察sát 諸chư 法pháp 。 令linh 不bất 昏hôn 沉trầm 。 若nhược 心tâm 浮phù 動động 之chi 時thời 。 當đương 念niệm 用dụng 除trừ 覺giác 分phần/phân 。 除trừ 身thân 口khẩu 之chi 過quá 。 非phi 用dụng 捨xả 覺giác 分phần/phân 。 捨xả 於ư 觀quán 智trí 。 用dụng 定định 覺giác 分phần/phân 。 入nhập 正chánh 禪thiền 定định 。 攝nhiếp 其kỳ 散tán 心tâm 。 令linh 不bất 浮phù 動động 。 是thị 名danh 覺giác 分phần/phân 。 二nhị 擇trạch 法pháp 覺giác 。 擇trạch 即tức 揀giản 擇trạch 。 謂vị 用dụng 智trí 慧tuệ 。 觀quán 察sát 諸chư 法pháp 之chi 時thời 。 善thiện 能năng 簡giản 別biệt 真chân 偽ngụy 。 而nhi 不bất 謬mậu 取thủ 虗hư 偽ngụy 之chi 法pháp 。 故cố 名danh 擇Trạch 法Pháp 覺Giác 分Phần 。 三tam 精tinh 進tấn 覺giác 。 不bất 雜tạp 名danh 精tinh 。 無vô 間gian 名danh 進tiến 。 謂vị 修tu 諸chư 道Đạo 法Pháp 之chi 時thời 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 。 不bất 行hành 無vô 益ích 苦khổ 行hạnh 。 而nhi 於ư 諸chư 正Chánh 法Pháp 中trung 。 常thường 能năng 用dụng 心tâm 專chuyên 一nhất 。 無vô 有hữu 間gian 歇hiết 。 故cố 名danh 精tinh 進tấn 分phần/phân 。 四tứ 喜hỷ 覺giác 。 喜hỷ 即tức 懽# 喜hỷ 。 謂vị 心tâm 契khế 悟ngộ 真chân 法pháp 。 得đắc 懽# 喜hỷ 時thời 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 。 此thử 喜hỷ 不bất 從tùng 顛điên 倒đảo 法pháp 生sanh 。 住trụ 真chân 法Pháp 喜hỷ 。 故cố 名danh 喜hỷ 覺giác 分phần/phân 。 五ngũ 輕khinh 安an 。 一nhất 名danh 除trừ 覺giác 分phần/phân 。 除trừ 即tức 斷đoạn 除trừ 。 謂vị 斷đoạn 除trừ 諸chư 見kiến 煩phiền 惱não 之chi 時thời 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 。 除trừ 去khứ 虗hư 偽ngụy 之chi 法pháp 。 增tăng 長trưởng 真chân 正chánh 善thiện 根căn 。 故cố 名danh 除trừ 覺giác 分phần/phân 。 六lục 定định 覺giác 。 定định 即tức 禪thiền 定định 。 謂vị 發phát 禪thiền 定định 之chi 時thời 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 諸chư 禪thiền 。 不bất 生sanh 煩phiền 惱não 妄vọng 想tưởng 。 是thị 名danh 定Định 覺Giác 分Phần 。 七thất 捨xả 覺giác 。 謂vị 離ly 所sở 見kiến 念niệm 著trước 之chi 境cảnh 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 虗hư 偽ngụy 不bất 實thật 永vĩnh 不bất 追truy 憶ức 。 故cố 名danh 捨xả 覺giác 分phần/phân 。

△# 四tứ 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分Phần 。

【# 疏sớ/sơ 】# 八bát 聖thánh 道Đạo 。 諸chư 經kinh 或hoặc 云vân 八bát 正Chánh 道Đạo 。 一nhất 正chánh 見kiến 。 二nhị 正chánh 思tư 惟duy 。 三tam 正chánh 語ngữ 。 四tứ 正chánh 業nghiệp 。 五ngũ 正chánh 命mạng 。 六lục 正chánh 精tinh 進tấn 。 七thất 正chánh 念niệm 。 八bát 正chánh 定định 。

【# 鈔sao 】# 謂vị 此thử 八bát 法pháp 。 不bất 依y 偏thiên 邪tà 而nhi 行hành 。 故cố 名danh 為vi 正chánh 。 復phục 能năng 通thông 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 一nhất 正chánh 見kiến 。 謂vị 人nhân 修tu 無vô 漏lậu 道Đạo 。 見kiến 四Tứ 諦Đế 分phân 明minh 。 破phá 外ngoại 道đạo 有hữu 無vô 等đẳng 。 種chủng 種chủng 邪tà 見kiến 。 是thị 為vi 正chánh 見kiến 。 二nhị 正chánh 思tư 惟duy 。 謂vị 人nhân 見kiến 四Tứ 諦Đế 時thời 。 正chánh 念niệm 思tư 惟duy 。 觀quán 察sát 籌trù 量lượng 。 令linh 觀quán 增tăng 長trưởng 。 是thị 謂vị 正chánh 思tư 惟duy 。 三tam 正chánh 語ngữ 。 謂vị 人nhân 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 。 常thường 攝nhiếp 口khẩu 業nghiệp 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 虗hư 妄vọng 不bất 實thật 之chi 語ngữ 。 是thị 為vi 正chánh 語ngữ 。 四tứ 正chánh 業nghiệp 。 謂vị 人nhân 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 。 修tu 攝nhiếp 其kỳ 心tâm 。 住trụ 於ư 清thanh 淨tịnh 正chánh 業nghiệp 。 斷đoạn 除trừ 一nhất 切thiết 。 邪tà 妄vọng 之chi 行hành 。 是thị 為vi 正chánh 業nghiệp 。 五ngũ 正chánh 命mạng 。 謂vị 出xuất 家gia 之chi 人nhân 。 常thường 離ly 五ngũ 種chủng 邪tà 命mạng 利lợi 養dưỡng 。 常thường 以dĩ 乞khất 食thực 。 而nhi 活hoạt 其kỳ 命mạng 。 是thị 為vi 正chánh 命mạng 。 六lục 正chánh 精tinh 進tấn 。 謂vị 人nhân 勤cần 修tu 戒giới 定định 慧tuệ 之chi 道đạo 。 一nhất 心tâm 專chuyên 精tinh 。 無vô 有hữu 間gián 斷đoạn 。 是thị 名danh 正chánh 精tinh 進tấn 。 七thất 正chánh 念niệm 。 謂vị 人nhân 思tư 念niệm 戒giới 定định 慧tuệ 正Chánh 道Đạo 。 及cập 五ngũ 停đình 心tâm 。 助Trợ 道Đạo 之chi 法Pháp 。 堪kham 能năng 進tiến 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 正chánh 念niệm 。 八bát 正chánh 定định 。 謂vị 人nhân 攝nhiếp 諸chư 散tán 亂loạn 。 身thân 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 。 正chánh 住trụ 真chân 空không 之chi 理lý 。 決quyết 定định 不bất 移di 。 是thị 名danh 正chánh 定định 。

△# 二nhị 指chỉ 闕khuyết 。

【# 疏sớ/sơ 】# 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 闕khuyết 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 三tam 科khoa 。 故cố 云vân 等đẳng 法pháp 。

【# 鈔sao 】# 經kinh 既ký 闕khuyết 略lược 。 解giải 雖tuy 不bất 補bổ 。 今kim 當đương 備bị 出xuất 其kỳ 義nghĩa 。 以dĩ 為vi 後hậu 學học 。 思tư 脩tu 之chi 助trợ 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 者giả 。 念niệm 即tức 能năng 觀quán 之chi 觀quán 。 處xử 即tức 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 也dã 。 謂vị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 於ư 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 五ngũ 陰ấm 起khởi 四tứ 顛điên 倒đảo 。 於ư 色sắc 多đa 起khởi 淨tịnh 倒đảo 。 於ư 受thọ 多đa 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 於ư 想tưởng 行hành 多đa 起khởi 我ngã 倒đảo 。 於ư 心tâm 多đa 起khởi 常thường 倒đảo 。 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 修tu 此thử 四tứ 觀quán 。 以dĩ 除trừ 四tứ 倒đảo 。 故cố 名danh 四tứ 念niệm 處xứ 也dã 。 一nhất 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 身thân 有hữu 內nội 外ngoại 。 己kỷ 身thân 名danh 內nội 身thân 。 他tha 人nhân 之chi 身thân 名danh 外ngoại 身thân 。 此thử 內nội 外ngoại 身thân 。 皆giai 攬lãm 父phụ 母mẫu 。 遺di 體thể 而nhi 成thành 。 從tùng 頭đầu 至chí 足túc 。 一nhất 一nhất 觀quán 之chi 。 純thuần 是thị 穢uế 物vật 。 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 執chấp 之chi 為vi 淨tịnh 。 而nhi 生sanh 貪tham 著trước 。 故cố 令linh 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 也dã 。 二nhị 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 領lãnh 納nạp 名danh 受thọ 。 有hữu 內nội 受thọ 外ngoại 受thọ 。 意ý 根căn 受thọ 名danh 內nội 受thọ 。 五ngũ 根căn 受thọ 名danh 外ngoại 受thọ 。 一nhất 一nhất 根căn 有hữu 順thuận 受thọ 違vi 受thọ 。 不bất 違vi 不bất 順thuận 受thọ 。 于vu 順thuận 情tình 之chi 境cảnh 。 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 於ư 違vi 情tình 之chi 境cảnh 則tắc 生sanh 苦khổ 受thọ 。 于vu 不bất 違vi 不bất 順thuận 之chi 境cảnh 。 則tắc 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 壞hoại 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 是thị 苦khổ 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 是thị 行hành 苦khổ 。 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 以dĩ 苦khổ 為vi 樂lạc 。 故cố 令linh 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 也dã 。 三tam 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 心tâm 即tức 第đệ 六lục 識thức 也dã 。 謂vị 此thử 識thức 心tâm 體thể 性tánh 流lưu 動động 。 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 皆giai 悉tất 無vô 常thường 也dã 。 四tứ 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 法pháp 有hữu 善thiện 法Pháp 惡ác 法pháp 。 人nhân 皆giai 約ước 法pháp 計kế 我ngã 。 謂vị 我ngã 能năng 行hành 善thiện 行hành 惡ác 也dã 。 善thiện 惡ác 法pháp 中trung 。 本bổn 無vô 有hữu 我ngã 。 若nhược 善thiện 法Pháp 是thị 我ngã 。 惡ác 法pháp 應ưng 無vô 我ngã 若nhược 惡ác 法pháp 是thị 我ngã 。 善thiện 法Pháp 應ưng 無vô 我ngã 。 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 妄vọng 計kế 有hữu 我ngã 。 故cố 令linh 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 也dã 。 四Tứ 正Chánh 勤Cần 者giả 。 一nhất 已dĩ 生sanh 惡ác 令linh 永vĩnh 斷đoạn 謂vị 五ngũ 葢# 等đẳng 。 煩phiền 惱não 覆phú 心tâm 。 離ly 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 。 故cố 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 斷đoạn 除trừ 。 不bất 令linh 更cánh 生sanh 也dã 。 二nhị 未vị 生sanh 惡ác 令linh 不bất 生sanh 。 謂vị 五ngũ 葢# 等đẳng 。 煩phiền 惱não 惡ác 法pháp 。 今kim 雖tuy 未vị 生sanh 。 後hậu 若nhược 生sanh 時thời 。 能năng 遮già 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 。 故cố 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 修tu 習tập 。 令linh 永vĩnh 不bất 生sanh 。 也dã 三tam 已dĩ 生sanh 善thiện 令linh 增tăng 長trưởng 。 謂vị 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 等đẳng 。 善thiện 法Pháp 。 雖tuy 已dĩ 生sanh 。 當đương 守thủ 護hộ 令linh 增tăng 長trưởng 。 故cố 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 修tu 習tập 。 令linh 不bất 退thoái 失thất 也dã 。 四tứ 未vị 生sanh 善thiện 令linh 得đắc 生sanh 。 謂vị 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 。 雖tuy 未vị 生sanh 為vì 令linh 生sanh 故cố 。 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 修tu 習tập 。 令linh 得đắc 生sanh 也dã 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 者giả 。 一nhất 欲dục 如như 意ý 足túc 。 欲dục 者giả 希hy 向hướng 慕mộ 樂nhạo 莊trang 嚴nghiêm 彼bỉ 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 欲dục 。 謂vị 凡phàm 所sở 修tu 習tập 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 無vô 樂nhạo 欲dục 之chi 心tâm 。 事sự 必tất 不bất 遂toại 。 若nhược 能năng 樂nhạo 欲dục 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 是thị 為vi 欲dục 如như 意ý 足túc 。 二nhị 念niệm 如như 意ý 足túc 念niệm 者giả 事sự 注chú 彼bỉ 境cảnh 。 一nhất 心tâm 正chánh 住trụ 。 故cố 名danh 為vi 念niệm 。 謂vị 若nhược 非phi 一nhất 心tâm 。 觀quán 法pháp 斷đoạn 絕tuyệt 若nhược 能năng 一nhất 心tâm 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 是thị 為vi 念niệm 如như 意ý 足túc 。 三tam 精tinh 進tấn 如như 意ý 足túc 。 謂vị 唯duy 專chuyên 觀quán 理lý 。 使sử 無vô 間gian 雜tạp 。 故cố 曰viết 精tinh 進tấn 。 凡phàm 所sở 修tu 習tập 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 無vô 精tinh 進tấn 。 事sự 必tất 不bất 成thành 。 若nhược 能năng 精tinh 進tấn 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 是thị 為vi 精tinh 進tấn 如như 意ý 足túc 。 四tứ 思tư 惟duy 如như 意ý 足túc 。 謂vị 於ư 彼bỉ 境cảnh 籌trù 量lượng 審thẩm 度độ 。 故cố 名danh 思tư 惟duy 凡phàm 所sở 修tu 習tập 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 無vô 思tư 惟duy 。 則tắc 無vô 所sở 得đắc 。 悉tất 不bất 成thành 就tựu 。 若nhược 能năng 思tư 惟duy 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 是thị 為vi 思tư 惟duy 如như 意ý 足túc 。

△# 五ngũ 釋thích 正chánh 念niệm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 孤cô 山sơn 曰viết 。 念niệm 佛Phật 如như 醫y 王vương 。 念niệm 法pháp 如như 良lương 醫y 。 念niệm 僧Tăng 如như 瞻chiêm 視thị 人nhân 。 三tam 者giả 既ký 備bị 。 煩phiền 惱não 之chi 病bệnh 可khả 瘥sái 。 又hựu 觀quán 自tự 心tâm 。 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 則tắc 諸chư 法pháp 炳bỉnh 然nhiên 名danh 念niệm 佛Phật 。 照chiếu 而nhi 常thường 寂tịch 。 無vô 法pháp 可khả 得đắc 名danh 念niệm 法pháp 。 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 。 即tức 存tồn 而nhi 亡vong 名danh 念niệm 僧Tăng 。 此thử 一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 也dã 。

【# 鈔sao 】# 孤cô 山sơn 約ước 二nhị 義nghĩa 而nhi 釋thích 三Tam 寶Bảo 。 一nhất 別biệt 相tướng 。 二nhị 一nhất 體thể 。 於ư 別biệt 相tướng 中trung 。 又hựu 但đãn 出xuất 應ưng 念niệm 所sở 以dĩ 不bất 云vân 三Tam 寶Bảo 之chi 相tướng 。 言ngôn 醫y 王vương 等đẳng 者giả 。 葢# 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 之chi 病bệnh 根căn 。 於ư 煩phiền 惱não 欲dục 治trị 其kỳ 疾tật 。 非phi 佛Phật 之chi 大đại 醫y 王vương 。 不bất 能năng 知tri 病bệnh 而nhi 識thức 藥dược 應ứng 病bệnh 而nhi 與dữ 藥dược 。 故cố 首thủ 之chi 以dĩ 念niệm 佛Phật 寶bảo 。 然nhiên 而nhi 雖tuy 見kiến 之chi 矣hĩ 。 苟cẩu 不bất 聞văn 法Pháp 。 以dĩ 求cầu 其kỳ 治trị 方phương 。 合hợp 而nhi 服phục 之chi 。 則tắc 病bệnh 不bất 能năng 愈dũ 。 故cố 次thứ 之chi 以dĩ 念niệm 法Pháp 寶bảo 。 雖tuy 能năng 依y 法pháp 而nhi 思tư 修tu 。 苟cẩu 無vô 菩Bồ 薩Tát 良lương 友hữu 。 為vi 同đồng 行hành 。 為vi 外ngoại 護hộ 。 為vi 節tiết 飲ẩm 食thực 。 示thị 其kỳ 忌kỵ 諱húy 。 而nhi 病bệnh 亦diệc 莫mạc 能năng 愈dũ 。 故cố 又hựu 次thứ 加gia 之chi 以dĩ 念niệm 僧Tăng 寶bảo 。 若nhược 欲dục 知tri 。 其kỳ 所sở 念niệm 則tắc 以dĩ 具cụ 足túc 。 三Tam 身Thân 四Tứ 智Trí 者giả 為vi 佛Phật 寶bảo 。 所sở 說thuyết 十thập 二nhị 分phần 教giáo 為vi 法Pháp 寶bảo 。 四tứ 十thập 一nhất 位vị 菩Bồ 薩Tát 為vi 僧Tăng 寶bảo 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 又hựu 有hữu 住trụ 持trì 三Tam 寶Bảo 。 則tắc 範phạm 金kim 刻khắc 木mộc 為vi 佛Phật 寶bảo 。 西tây 來lai 貝bối 葉diệp 為vi 法Pháp 寶bảo 剃thế 髮phát 染nhiễm 衣y 為vi 僧Tăng 寶bảo 。 如như 此thử 二nhị 種chủng 。 若nhược 能năng 歸quy 之chi 念niệm 之chi 。 則tắc 煩phiền 惱não 之chi 病bệnh 本bổn 可khả 瘥sái 。 生sanh 死tử 之chi 病bệnh 果quả 可khả 痊thuyên 矣hĩ 。 二nhị 。 一nhất 體thể 者giả 即tức 文văn 云vân 。 又hựu 觀quán 自tự 心tâm 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 。 (# 云vân 云vân )# 等đẳng 是thị 也dã 。 葢# 佛Phật 名danh 為vi 覺giác 覺giác 即tức 照chiếu 也dã 。 故cố 以dĩ 此thử 心tâm 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 。 諸chư 法pháp 炳bỉnh 然nhiên 者giả 名danh 佛Phật 寶bảo 。 法pháp 名danh 不bất 覺giác 。 不bất 覺giác 即tức 寂tịch 。 故cố 以dĩ 照chiếu 而nhi 常thường 寂tịch 。 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 者giả 名danh 法Pháp 寶bảo 。 僧Tăng 名danh 和hòa 合hợp 。 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 。 即tức 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 。 即tức 存tồn 即tức 亡vong 者giả 名danh 僧Tăng 寶bảo 。

△# 六lục 釋thích 生sanh 心tâm 。

【# 疏sớ/sơ 】# 靈linh 芝chi 云vân 。 此thử 界giới 心tâm 垢cấu 。 常thường 思tư 五ngũ 欲dục 。 彼bỉ 土độ 心tâm 淨tịnh 。 專chuyên 念niệm 三Tam 寶Bảo 兩lưỡng 土thổ/độ 升thăng 沉trầm 。 於ư 斯tư 可khả 見kiến 。

【# 鈔sao 】# 夫phu 對đối 境cảnh 生sanh 心tâm 。 雖tuy 佛Phật 聖thánh 賢hiền 。 亦diệc 不bất 能năng 無vô 。 惟duy 求cầu 其kỳ 正chánh 焉yên 而nhi 已dĩ 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 塵trần 境cảnh 粗thô 強cường/cưỡng 。 故cố 對đối 境cảnh 所sở 生sanh 之chi 心tâm 。 住trụ 而nhi 非phi 正chánh 。 惟duy 淨tịnh 土độ 耳nhĩ 中trung 所sở 聞văn 。 無vô 非phi 妙diệu 聲thanh 。 故cố 聞văn 是thị 音âm 者giả 。 皆giai 悉tất 生sanh 深thâm 念niệm 三Tam 寶Bảo 之chi 心tâm 。 正chánh 所sở 謂vị 生sanh 心tâm 而nhi 無vô 住trụ 。 無vô 住trụ 而nhi 生sanh 心tâm 者giả 也dã 。

△# 二nhị 釋thích 疑nghi 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 二nhị 釋thích 疑nghi 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 汝nhữ 勿vật 謂vị 此thử 鳥điểu 。 實thật 是thị 罪tội 報báo 所sở 生sanh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 彼bỉ 佛Phật 國quốc 土độ 。 無vô 三tam 惡ác 道đạo 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 其kỳ 佛Phật 國quốc 土độ 。 尚thượng 無vô 惡ác 道đạo 之chi 名danh 。 何hà 況huống 有hữu 實thật 。 是thị 諸chư 眾chúng 鳥điểu 。 皆giai 是thị 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 欲dục 令linh 法Pháp 音âm 。 宣tuyên 流lưu 變biến 化hóa 所sở 作tác 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 釋thích 淨tịnh 土độ 惡ác 道đạo 有hữu 名danh 無vô 體thể 。

【# 疏sớ/sơ 】# 濁trược 世thế 禽cầm 畜súc 。 罪tội 業nghiệp 所sở 招chiêu 。 淨tịnh 土độ 何hà 緣duyên 有hữu 此thử 。 故cố 云vân 勿vật 謂vị 罪tội 報báo 所sở 生sanh 。 故cố 大đại 本bổn 法Pháp 藏Tạng 比Bỉ 丘Khâu 本bổn 願nguyện 云vân 。 設thiết 我ngã 得đắc 佛Phật 。 國quốc 中trung 有hữu 地địa 獄ngục 。 餓ngạ 鬼quỷ 畜súc 生sanh 者giả 。 不bất 取thủ 正chánh 覺giác 。

【# 鈔sao 】# 濁trược 世thế 禽cầm 畜súc 下hạ 疑nghi 問vấn 。 故cố 云vân 下hạ 釋thích 疑nghi 。 故cố 大đại 本bổn 下hạ 引dẫn 證chứng 。

△# 次thứ 釋thích 淨tịnh 土độ 惡ác 道đạo 名danh 體thể 俱câu 無vô 。

【# 疏sớ/sơ 】# 然nhiên 彼bỉ 土độ 清thanh 淨tịnh 。 尚thượng 無vô 惡ác 道đạo 之chi 名danh 字tự 。 況huống 有hữu 罪tội 報báo 所sở 生sanh 之chi 實thật 體thể 乎hồ 。 皆giai 是thị 彼bỉ 佛Phật 變biến 化hóa 所sở 作tác 也dã 。 故cố 觀quán 經Kinh 云vân 。 如như 意ý 珠châu 王vương 。 湧dũng 出xuất 金kim 色sắc 微vi 妙diệu 光quang 明minh 。 其kỳ 光quang 化hóa 為vi 。 百bách 寶bảo 色sắc 鳥điểu 。 和hòa 鳴minh 哀ai 雅nhã 。 讚tán 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 靈linh 芝chi 云vân 。 當đương 知tri 眾chúng 鳥điểu 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 神thần 力lực 。 欲dục 使sử 法Pháp 音âm 宣tuyên 暢sướng 耳nhĩ 。 知tri 非phi 罪tội 報báo 所sở 生sanh 也dã 。

【# 鈔sao 】# 然nhiên 彼bỉ 下hạ 正chánh 明minh 其kỳ 無vô 。 皆giai 是thị 下hạ 明minh 今kim 有hữu 。 所sở 以dĩ 。 故cố 觀quán 經kinh 下hạ 引dẫn 證chứng 。 靈linh 芝chi 下hạ 引dẫn 同đồng 。

△# 五ngũ 風phong 樹thụ 樂nhạc 音âm 二nhị 。 初sơ 牒điệp 科khoa 。

○# 五ngũ 風phong 樹thụ 樂nhạc 音âm 。

△# 二nhị 釋thích 經kinh 二nhị 。 初sơ 列liệt 經kinh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 彼bỉ 佛Phật 國quốc 土độ 。 微vi 風phong 吹xuy 動động 。 諸chư 寶bảo 行hàng 樹thụ 。 及cập 寶bảo 羅la 網võng 。 出xuất 微vi 妙diệu 音âm 。 譬thí 如như 百bách 千thiên 種chủng 樂nhạc 。 同đồng 時thời 俱câu 作tác 。 聞văn 是thị 音âm 者giả 。 自tự 然nhiên 皆giai 生sanh 念niệm 佛Phật 。 念niệm 法pháp 念niệm 僧Tăng 之chi 心tâm 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 成thành 就tựu 如như 是thị 功công 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。

△# 二nhị 釋thích 義nghĩa 二nhị 。 初sơ 引dẫn 經kinh 類loại 明minh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 大đại 本bổn 云vân 。 微vi 風phong 徐từ 動động 。 吹xuy 諸chư 寶bảo 樹thụ 。 演diễn 出xuất 無vô 量lượng 。 妙diệu 法Pháp 音âm 聲thanh 其kỳ 聲thanh 流lưu 布bố 。 徧biến 諸chư 佛Phật 國quốc 聞văn 其kỳ 音âm 者giả 。 得đắc 深thâm 忍Nhẫn 法Pháp 。 觀quán 經kinh 又hựu 云vân 。 其kỳ 摩ma 尼ni 水thủy 。 流lưu 注chú 華hoa 間gian 。 演diễn 說thuyết 苦khổ 空không 。 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 諸chư 波ba 羅la 密mật 。

△# 次thứ 引dẫn 文văn 明minh 淨tịnh 。

【# 疏sớ/sơ 】# 孤cô 山sơn 云vân 雖tuy 寶bảo 樓lâu 金kim 池trì 。 為vi 悅duyệt 目mục 之chi 翫ngoạn 。 而nhi 非phi 惑hoặc 蕩đãng 之chi 色sắc 。 而nhi 能năng 達đạt 唯duy 心tâm 無vô 境cảnh 矣hĩ 。 雖tuy 風phong 樹thụ 鳥điểu 聲thanh 。 有hữu 入nhập 耳nhĩ 之chi 娛ngu 而nhi 非phi 惉# 懘# 之chi 音âm 。 而nhi 能năng 念niệm 三Tam 寶Bảo 有hữu 歸quy 矣hĩ 。

【# 鈔sao 】# 世thế 人nhân 厭yếm 煩phiền 擾nhiễu 者giả 。 必tất 杜đỗ 視thị 聽thính 于vu 見kiến 聞văn 。 以dĩ 墮đọa 偏thiên 枯khô 之chi 失thất 樂lạc 繁phồn 華hoa 者giả 。 必tất 恣tứ 任nhậm 逸dật 于vu 聲thanh 色sắc 。 以dĩ 縈oanh 紛phân 擾nhiễu 之chi 勞lao 。 總tổng 之chi 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 根căn 塵trần 皆giai 穢uế 。 苟cẩu 無vô 體thể 空không 之chi 觀quán 。 又hựu 無vô 析tích 色sắc 之chi 門môn 。 進tiến 之chi 退thoái 之chi 。 孰thục 能năng 免miễn 過quá 何hà 如như 淨tịnh 土độ 。 不bất 乏phạp 寶bảo 樓lâu 金kim 池trì 之chi 翫ngoạn 。 兼kiêm 風phong 樹thụ 鳥điểu 聲thanh 之chi 娛ngu 。 見kiến 色sắc 而nhi 不bất 惑hoặc 蕩đãng 。 聞văn 聲thanh 而nhi 非phi 惉# 懘# 。 無vô 分phân 別biệt 之chi 勞lao 矣hĩ 。 而nhi 又hựu 能năng 達đạt 境cảnh 惟duy 心tâm 。 深thâm 念niệm 三Tam 寶Bảo 無vô 偏thiên 枯khô 之chi 失thất 矣hĩ 。 淨tịnh 土độ 之chi 妙diệu 。 從tùng 容dung 中trung 道đạo 。 聞văn 而nhi 不bất 求cầu 生sanh 者giả 非phi 夫phu 也dã 。

彌Di 陀Đà 略Lược 解Giải 圓Viên 中Trung 鈔Sao 卷quyển 上thượng