阿彌陀種子 ( 阿A 彌Di 陀Đà 種chủng 子tử )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（種子）Hrib紇哩字也。密教為人法一體，故紇哩為阿彌陀之種子亦為其三昧耶形之蓮華種子，其所以為種子者，有二義：一就字音，名八葉心蓮之肉團心，名訖栗駄心，今字謂之訖里瞿有同音之意，以同音而亦有同體之義故為蓮華之種子也。二就字義，為之四字合成，此四字配於東西南北。ha字者，東方，痴煩惱，即無明也，有因之義，無明為一切惑業之因，一切之惑業，以之為首，故以之為東方。ra字者，南方，貪煩惱也，為塵染之義，是愛著之煩惱，南方之火大赤色，人所愛著，與貪煩惱相應。i字者，西方，瞋煩惱也，為殃禍之義，殃禍由瞋恚而生，西方風大能破壞物，與瞋煩惱相應。ah字者，北方，涅槃也，為寂靜之義，前之三毒寂靜，即是涅槃，北方黑色與涅槃相應，此涅槃由三毒中出生，猶蓮華之從淤泥中生，名蓮華曰水精華，以此水大為自性清淨之性分故也。由泥中出者，是即淤泥自性清淨之德也，恰如涅槃由三毒而出，彼此其義相應，故以字為蓮華之種子，亦為即阿彌陀之種子，蓋據中圖之次第，阿彌陀者涅槃也。見護身法鈔。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 種chủng 子tử ） Hrib 紇hột 哩rị 字tự 也dã 。 密mật 教giáo 為vi 人nhân 法pháp 一nhất 體thể ， 故cố 紇hột 哩rị 為vi 阿A 彌Di 陀Đà 之chi 種chủng 子tử 亦diệc 為vi 其kỳ 三tam 昧muội 耶da 形hình 之chi 蓮liên 華hoa 種chủng 子tử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 種chủng 子tử 者giả ， 有hữu 二nhị 義nghĩa ： 一nhất 就tựu 字tự 音âm ， 名danh 八bát 葉diệp 心tâm 蓮liên 之chi 肉nhục 團đoàn 心tâm ， 名danh 訖ngật 栗lật 駄đà 心tâm ， 今kim 字tự 謂vị 之chi 訖ngật 里lý 瞿cù 有hữu 同đồng 音âm 之chi 意ý ， 以dĩ 同đồng 音âm 而nhi 亦diệc 有hữu 同đồng 體thể 之chi 義nghĩa 故cố 為vi 蓮liên 華hoa 之chi 種chủng 子tử 也dã 。 二nhị 就tựu 字tự 義nghĩa ， 為vi 之chi 四tứ 字tự 合hợp 成thành ， 此thử 四tứ 字tự 配phối 於ư 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 ha 字tự 者giả ， 東đông 方phương ， 痴si 煩phiền 惱não ， 即tức 無vô 明minh 也dã ， 有hữu 因nhân 之chi 義nghĩa ， 無vô 明minh 為vi 一nhất 切thiết 惑hoặc 業nghiệp 之chi 因nhân ， 一nhất 切thiết 之chi 惑hoặc 業nghiệp ， 以dĩ 之chi 為vi 首thủ ， 故cố 以dĩ 之chi 為vi 東đông 方phương 。 ra 字tự 者giả ， 南nam 方phương ， 貪tham 煩phiền 惱não 也dã ， 為vi 塵trần 染nhiễm 之chi 義nghĩa ， 是thị 愛ái 著trước 之chi 煩phiền 惱não ， 南nam 方phương 之chi 火hỏa 大đại 赤xích 色sắc ， 人nhân 所sở 愛ái 著trước ， 與dữ 貪tham 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 。 i 字tự 者giả ， 西tây 方phương ， 瞋sân 煩phiền 惱não 也dã ， 為vi 殃ương 禍họa 之chi 義nghĩa ， 殃ương 禍họa 由do 瞋sân 恚khuể 而nhi 生sanh ， 西tây 方phương 風phong 大đại 能năng 破phá 壞hoại 物vật ， 與dữ 瞋sân 煩phiền 惱não 相tương 應ứng 。 ah 字tự 者giả ， 北bắc 方phương 涅Niết 槃Bàn 也dã ， 為vi 寂tịch 靜tĩnh 之chi 義nghĩa ， 前tiền 之chi 三tam 毒độc 寂tịch 靜tĩnh 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 北bắc 方phương 黑hắc 色sắc 與dữ 涅Niết 槃Bàn 相tương 應ứng 。 此thử 涅Niết 槃Bàn 由do 三tam 毒độc 中trung 出xuất 生sanh 猶do 蓮liên 華hoa 。 之chi 從tùng 淤ứ 泥nê 中trung 生sanh ， 名danh 蓮liên 華hoa 曰viết 水thủy 精tinh 華hoa ， 以dĩ 此thử 水thủy 大đại 為vi 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 之chi 性tánh 分phần 故cố 也dã 。 由do 泥nê 中trung 出xuất 者giả ， 是thị 即tức 淤ứ 泥nê 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 之chi 德đức 也dã ， 恰kháp 如như 涅Niết 槃Bàn 由do 三tam 毒độc 而nhi 出xuất ， 彼bỉ 此thử 其kỳ 義nghĩa 相tương 應ứng 故cố 以dĩ 字tự 為vi 蓮liên 華hoa 之chi 種chủng 子tử 亦diệc 為vi 即tức 阿A 彌Di 陀Đà 之chi 種chủng 子tử 蓋cái 據cứ 中trung 圖đồ 之chi 次thứ 第đệ 阿A 彌Di 陀Đà 。 者giả 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 見kiến 護hộ 身thân 法pháp 鈔sao 。